Augustus 2017 S-magazine by Solidaris

S magazine augustus-september 2017

gezondheidsmaandblad van de Socialistische Mutualiteiten EDITIE ANTWERPEN

ETEN OP TAFEL IN 30 MINUTEN? COCKTAILS ZONDER HOOFDPIJN VOEL JE BETER, STAP VOOR STAP

TERUG NAAR SCHOOL

IK BEN 2 EN IK ZEG NEE!

augustus-september 2017

Voel je beter, stap voor stap

Wandelen maakt je gezond. En als je een beetje doorzet, word je er ook nog slanker van. Steeds meer Vlamingen trekken in het weekend de wandelschoenen aan. Dat verdient lof en aanmoediging, maar vraagt tegelijk ook enige oplettendheid.

Van poppenspeler tot drone-expert

“Drones kunnen mensenlevens redden en hebben waardevolle medische toepassingen.” Dat zegt Philip Hilven, drone-expert. Hij begon zijn carrière bij de jeugddienst van de Socialistische Mutualiteiten, waar hij jongeren opleidde tot monitor. Vervolgens ging hij aan de slag als journalist, verrichtte pionierswerk in de videojournalistiek en won onlangs een prestigieuze award voor het creatief gebruik van drones.

Ik ben 2 en ik zeg nee

Peuters van 2 die altijd uit hetzelfde glas willen drinken, die geen beleg op hun boterham willen of halsstarrig blijven vasthouden aan hun versleten oranje trui, lig daar als ouder niet van wakker. Hoe vreemd het ook lijkt, het is normaal gedrag.

Venkel, onbekende superster

Venkel is misschien wel de grootste onbekende superster van de gastronomie: bijzonder geliefd bij de kenners van de ﬁjne keuken, maar amper gekend bij het grote publiek. Hoogste tijd voor verandering.

De gynaecologe

Baby’s worden nog altijd op dezelfde manier geboren als 100 000 jaar geleden, maar dat betekent niet dat men op de diensten verloskunde en neonatologie van het ziekenhuis stilstaat. Zowel de zorg voor jonge en aanstaande moeders als de behandeling van ernstige vrouwenkwalen nemen een hoge vlucht. Een rondleiding in de wondere wereld van de gynaecologie door dr. Anne Loccuﬁer.

14 sociale info

gezondheid 6 10 14 32 33 34

Wat is er aan de tand? Voel je beter, stap voor stap De gynaecologe Venkel, onbekende superster Cocktails zonder hoofdpijn Wat weet jij over HPV?

consument

4 Terug naar school 25 Ik ben 2 en ik zeg nee! 27 S-plus maakt voelschorten voor mensen met dementie 30 Inspiratie voor gezonde kindersnacks 31 Een klein gebaar, een groot verschil 35 Eerste Hulp Bij Mantelzorg 36 Eten op tafel in 30 minuten? 38 Chinatown in Poperinge

26 Mensen met dementie tellen mee 27 De Alzheimer Code maakt dementie bespreekbaar

en verder... 8 11 12 28

PlusMinus Column Bart Vandormael Philip Hilven in Close Up Eyecatcher

S magazine augustus-september 2017

gezondheidsmaandblad van de Socialistische Mutualiteiten

EDITIE OOST-VLAANDEREN

ETEN OP TAFEL IN 30 MINUTEN? COCKTAILS ZONDER HOOFDPIJN VOEL JE BETER, STAP VOOR STAP

TERUG NAAR SCHOOL

IK BEN 2 EN IK ZEG NEE!

Maandelijks gezondheidsmagazine van de Socialistische Mutualiteiten Jaargang 45 Augustus-september 2017

Uitgever-Directeur: Paul Callewaert

Hoofdredacteur: Urbain Vandormael urbain.vandormael@socmut.be

Medewerkers aan dit nummer: Lore Abrahams, Carine Algoet, Bram Beeck, Sophie Beyers, Joeri Bouwens, Erik Cajot, Luc Carsauw, Bart Demyttenaere, Mieke De Smet, Katrien De Weirdt, Koen Foubert, Patrick Galloo, Isabel Geenens, Siska Germonpré, Inge Graces, Stefaan Helderweirt, Evelyne Hens, Joris Herregods, Silke Hoefkens, Gwen Muylaert, Guy Peeters, Leen Pollentier, Lieselot Popelier, Carolien Rietjens, Bruno Ruebens, Sabine Schroeten, Rik Thys, Bart Vandormael, Dorien Vandormael, Renée Van der Veken, Priscilla Van Even, Irene Van Humbeeck, Eva Venneman, Daniëlla Verbruggen, Patrick Verertbruggen,

Auto’s vormen weer files, perrons vullen zich met pendelaars, agenda’s slibben langzaam dicht. Het kan maar één ding betekenen: het nieuwe schooljaar staat voor de deur. Dat betekent niet alleen kleurpotloden en kaftpapier hamsteren, maar ook de terugkeer naar het jachtige leven van alledag.

“Druk-druk-druk, luidt de aanklacht. En ik pleit schuldig.” Ik pleit schuldig.

Bij de start van het nieuwe school- en werkjaar besef ik (opnieuw) dat ik, ondanks mijn goede voornemen, niet méér tijd heb vrijgemaakt voor familie en vrienden. Druk-druk-druk, luidt de aanklacht. En ik pleit schuldig. Mijn verdediging? Onbestaand. Mijn enige troost: ik weet dat ik niet de enige ben. Om de druk enigszins van de (soep)ketel te nemen, is er Lekker Normaal. Kruip je na een hectische werkdag nog achter het kookfornuis? Blader dan door naar onze tips en recepten om snel, lekker én gezond te koken. Zo tover je in een handomdraai een voedzame maaltijd op tafel voor het hele gezin.

Ik pleit voor (even) stilstaan.

1000 Brussel

Af en toe even stilstaan en achteromkijken naar wat we tot nu toe gerealiseerd hebben, daar leent de zomervakantie zich uitstekend toe. Zo wordt de NIPT, een veilige en betrouwbare bloedtest die het syndroom van Down tijdens de zwangerschap opspoort, sinds 1 juli eindelijk terugbetaald voor elke Verbondenheid vrouw die dat wenst. Een belangrijke stap in de richting van stelt de mens in staat om betaalbare en toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen. grootse dingen Ook het tariefakkoord tussen de tandartsen en de ziekente verwezenlijken, fondsen werd net voor de zomer goedgekeurd. Er zijn nu voor en met anderen. 2 jaar lang afspraken over de tarieven die je betaalt bij je geconventioneerde tandarts. Positief nieuws dus voor jou als patiënt, zeker in tijden waarin de overheid steeds minder geld vrijmaakt voor tandzorg. De start van het nieuwe schooljaar is overigens het ideale moment om je jaarlijkse controle bij de tandarts te plannen, als je dat nog niet gedaan hebt. Zo betaal je volgend jaar minder voor je tandverzorging.

Tel. 02 515 05 33

Ik pleit voor verbondenheid.

Katrien Vervoort en Bieke Volcke.

Adres: S-magazine, Sint-Jansstraat 32

s-magazine@socmut.be www.s-magazine.be

Postrekening: 000-0740065-52 van het Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten, Brussel Oplage: 509.000

Als we niet verbonden waren met elkaar, dan zouden we geen mensen zijn. Verbondenheid stelt de mens in staat om grootse dingen te verwezenlijken, voor en met anderen. Bednet, de Alzheimercode en ‘What matters to you?’ zijn slechts 3 van alle prachtige projecten die daar het tastbare bewijs van zijn. De vzw Bednet maakt het mogelijk dat de zieke leerling thuis live de les kan volgen en contact kan houden met zijn klasgenoten en leerkracht op school. De Alzheimer Code sloopt onbegrip en taboes en maakt dementie bespreekbaar. En ‘What matters to you?’ gaat op zoek naar de ogenschijnlijk kleine wensen die toch zo ontzettend belangrijk zijn voor mensen met een zorgbehoefte. Verderop in dit nummer kom je er meer over te weten. ‘Iedereen telt mee. Altijd.’ Het is niet voor niets de slagzin en de drijfveer van ons ziekenfonds. Ik wens alle leerlingen, studenten, leerkrachten, ouders én iedereen die al even niet meer in de schoolbanken zit veel leesplezier en een boeiend schooljaar. Paul Callewaert Algemeen secretaris

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

sociale info

ZIEK THUIS, live bij de les van juf Sarah Op 1 september gaan onze kinderen en kleinkinderen terug naar school. Maar dat lukt niet voor iedereen. Julian werd ernstig ziek op het einde van het 3de leerjaar. Via Bednet volgde hij de lessen van Juf Sarah mee van thuis uit. Hoe moeten we ons een les met Bednet voorstellen? “Bij een Bednet-les komt veel technologie kijken. Achteraan in onze klas stond een grote computer, een printer/scanner, een speakersysteem en een camera. Julian zat thuis achter zijn laptop en kon van daaruit meeluisteren en -kijken in de klas. De kinderen in de klas konden Julian ook horen en zien. Op een dag was de kat van Julian zijn kamer binnengeglipt en begon ze te miauwen. Dat zorgde voor de nodige hilariteit.” Vraagt een Bednet-les een andere voorbereiding dan een gewone les? “Het vraagt vooral wat extra planning, maar dat vond ik maar een kleintje. Ik maak telkens een agenda op voor de week die komt. Per dag bekeek ik wat een interessante Bednet-les kon zijn. Dat gaf ik door aan de mama en aan de juf die les aan huis gaf. Ook vanop afstand zijn verschillende lesvormen mogelijk. Bepaalde lessen gaan dan weer wat moeilijker via Bednet. Meetkunde bijvoorbeeld. Vanop afstand kon ik niet zien of Julian zijn geodriehoek juist legde. Dat waren dan lessen voor de juf aan huis.”

“Met Bednet bleef Julian contact houden met zijn klasgenoten." Sarah De Raedt Leerkracht in het 4de leerjaar van basisschool De wijze boom in Gent Meer weten over Bednet? Alle kinderen ouder dan 5 jaar die langdurig ziek zijn, kunnen Bednet gebruiken. Vorig schooljaar volgden 550 kinderen internetonderwijs met Bednet. Ons ziekenfonds is trotse partner van Bednet. Meer info op www.bednet.be.

4 • S-magazine / augustus-september 2017

Hoe vaak was Julian er dan bij? “In het begin was dat niet vaak, enkele dagen per week, maximaal een uur per dag. Na een tijd kon Julian meer lessen meevolgen. Maar door de ernst van zijn ziekte waren dat niet meer dan 8 lestijden per week. Een Bednet-les was vrij intens voor hem. Het uurrooster via internetonderwijs wordt afgestemd op maat van het kind.” Er zijn veel partijen betrokken als een kind internetonderwijs volgt. Verliep die samenwerking vlot? “Er werd veel overlegd. Bednet-consulent Maarten zorgde ervoor dat de ouders, de ziekenhuisschool, onderwijs aan huis, Bednet en de school goed geïnformeerd waren en zich goed voelden. Zo zorgden we er samen voor dat Julian mee was met de les.” Bednet zorgt ervoor dat kinderen bij blijven met de les. Maar het doel is ook om zieke kinderen in contact te houden met hun vriendjes. “Dat vind ik echt de grote sterkte van Bednet. De leerstof is een belangrijk onderdeel, maar de kinderen komen er meestal wel. Dat Julian nog contact had met de klas en mee kon evolueren op sociaal vlak, was voor mij nog belangrijker. Julian was een jaar thuis. Zonder Bednet had hij een heel schooljaar geen contact gehad met zijn klasgenoten. Tijdens de Bednet-speeltijd was er tijd om bij te praten met zijn vrienden en kleine spelletjes met hen te spelen.” Hoe was het voor de andere kinderen in de klas om met Bednet te werken? “Een Bednet-consulent bereidde de kinderen samen met mij voor in de klas. Er waren ook verschillende taken om hen actief te betrekken bij de Bednet-lessen. Een leerling zette de computer aan, een andere leerling deed de Bednet-post, zoals het doorscannen van documenten naar Julian. De Bednet-besteller meldde of er nieuwe inkt of nieuwe batterijen nodig waren. En de Bednethelper loste mee probleempjes op. De kinderen werkten graag mee. Ik had er zelf geen werk aan.” Julian start volgend jaar in het 5de leerjaar. Een tevreden juf? “Ja zeker. Julian werkt enorm graag voor school en heeft het zo goed gedaan. Op het einde van het schooljaar kon hij de computer mee opbergen. Dat heeft hem zo deugd gedaan. ‘Dag computer, ik hoop dat je een ander kindje gelukkig kan maken’, zei hij. Echt een mooi moment.” MIEKE DE SMET

sociale info

HEALTHIES geven seksuele voorlichting op school Vrijwilligerswerk doen op school, kan dat? Ja hoor. Dennis Konings (25) geeft voor JOETZ, de jongerenvereniging van ons ziekenfonds, al bijna 6 jaar seksuele voorlichting in scholen. Dat combineert hij met zijn studies Sociocultureel werk en Technoloog medische beeldvorming. ‘Wat is het verschil tussen een eeneiige en een twee-eiige tweeling?’, maar ook ‘Kan je zwanger worden door te kussen?’ of ‘Mag je 2 condooms over elkaar gebruiken?’. Onverwachte vragen en grappige momenten: het hoort er allemaal bij. Hoe ben je erop gekomen om vrijwilligerswerk te doen in scholen? “Ik werkte als animator voor JOETZ. Ik vroeg mij af wat ik nog allemaal kon doen behalve animator zijn. Toen heb ik mij ingeschreven voor het opleidingsweekend van de Healthies. Healthies zijn vrijwilligers bij JOETZ die onder andere vormingen geven op school. Ik ben ermee begonnen tijdens mijn 1ste jaar als student.” Hoe zien de vormingen eruit? Aan wie geef je ze? “Ik geef vormingen aan de laatste graad van lagere scholen en aan de 1ste en 2de graad van middelbare scholen. Dat doe ik telkens met aangepaste pakketten. Het accent van de voorlichting hangt af van de leeftijd van de doelgroep. In de lagere school komt bijvoorbeeld de ontwikkeling van het lichaam meer aan bod. In de middelbare school gaan we meer in op thema’s zoals soa’s of veilig vrijen. Het is ook belangrijk om jongeren bewust te maken van seksuele relaties en genderidentiteit. Die onderwerpen maken we bespreekbaar. We polsen ook bij de leerlingen met welke vragen ze zitten en bouwen daar op voort.”

“Aan leerkrachten durven jongeren niet alles te vragen.” Dennis Konings Vrijwilliger bij jongerenvereniging JOETZ

hebben in de ochtend en in de namiddag een vorming geven. Als Healthie krijg je eerst een training. Je volgt een opleidingsweekend. Je krijgt niet alleen les in de stof, maar je krijgt ook training in hoe je voor een groep moet staan. Tijdens het schooljaar wordt er ook gekeken wat praktisch haalbaar is en of je beschikbaar bent. De scholen die ik bezoek, liggen allemaal in mijn regio.” Hoe pak je het aan? Heb je ook tips? “We spelen in op de vragen die leerlingen zelf stellen. Ze moeten die natuurlijk durven stellen. Om dat gemakkelijker te laten verlopen, vragen we aan de leerkracht om naar buiten te gaan. Dan worden de leerlingen vanzelf wat losser. Een belangrijke tip: voel je goed om voor een groep te staan.” SARAH PARDON

Wat zijn de voordelen van vrijwilligerswerk op school? “Eigenlijk ben ik er niet aan begonnen met de bedoeling om vrijwilligerswerk op een school te doen. Het behoorde gewoon tot mijn taken als Healthie. Het voordeel van vrijwilligerswerk op school? Het is gigantisch leuk om daar te staan als iemand die de leerlingen kunnen vertrouwen. Aan een leerkracht durven jongeren niet alles te vragen. Voor hen ben ik niet meneer of mevrouw, maar een persoon van buitenaf. De sfeer is veel informeler. En je leert er zelf ook enorm veel van.” Hoe plan je alles in? Hoe bereid je je voor op een schooljaar? “Het academiejaar laat toe dat ik tijdens de week vrije momenten heb om vormingen te geven. Zo kan ik les

Word Healthie Ben of ken jij iemand die sociaal en communicatief is en graag voor een groep jongeren staat? Word dan zelf Healthie of geef de tip door. Schrijf het opleidingsweekend van 20-22 oktober alvast in je agenda. Alle info op www.joetz.be/healthie.

augustus-september 2017 / S-magazine •

TIPS!

Wat is er aan de tand? Lagere factuur bij de tandarts?

1. Kies een geconventioneerde tandarts.

Een geconventioneerde tandarts respecteert de wettelijke tarieven. Je hoeft dus geen supplementen te betalen. Zoek op of je tandarts geconventioneerd is op www.bondmoyson.be/opzoeken of www.devoorzorg.be/opzoeken.

2. Ga minstens 1 keer per jaar naar de tandarts.

Regelmatig op controle gaan is goed voor je gebit én voor je portemonnee. Lees meer over het mondzorgtraject op www.kiezenvoorjetanden.be. Weet je niet meer of je dit jaar al naar de tandarts bent geweest? Kijk het na in je online mondzorgpas. Log in op www.bondmoyson.be/e-mut of www.devoorzorg.be/e-mut.

3. Vraag informatie over de terugbetaling.

Ken jij al onze voordelen en terugbetalingen voor tandzorg al? En wist je dat kinderen en jongeren tot 18 jaar een volledige terugbetaling krijgen voor tandzorg bij een geconventioneerde tandarts? Meer info vind je op www.bondmoyson.be/terugbetalingen of www.devoorzorg.be/terugbetalingen. Klik door naar ‘Tandzorg’. Of kom langs in een van onze kantoren in je buurt. Wij helpen je graag verder.

Toch nog hoge tandzorgkosten?

Je kan ook kiezen voor DentaPlan, de betaalbare tandverzekering van ons ziekenfonds. Bereken je premie op www.dentaplan.be.

6 • S-magazine / augustus-september 2017

Je tanden zijn kostbaar, verzorg ze goed. Dat doe je natuurlijk door ze goed te poetsen. Maar ook een regelmatig bezoek aan de tandarts verkleint het risico op tandproblemen. Bang voor het prijskaartje? Geen nood, met onze tips houd je je gebit én je bankrekening gezond. Betaal minder bij een geconventioneerde tandarts De ziekenfondsen en de tandartsen bepalen samen de tarieven die je moet betalen bij de tandarts. Worden ze het eens, dan is er een tariefakkoord, dat 2 jaar geldt. Er is dit jaar een nieuw akkoord goedgekeurd, dat in 2017 en 2018 van kracht is. Zodra er een akkoord is, mag elke tandarts zelf beslissen of hij de afgesproken tarieven aanvaardt of niet. Respecteert hij de tarieven,

gezondheid

dan is de tandarts geconventioneerd. Doe hij dat niet, dan is hij niet geconventioneerd. Bij een niet-geconventioneerde tandarts betaal je dus vaak meer. Zo’n 6 op de 10 tandartsen hebben het nieuwe tariefakkoord aanvaard. Zij zijn minstens tot eind 2018 geconventioneerd. Dat betekent dat je vooraf weet hoeveel je bij hen moet betalen en hoeveel je terugbetaald krijgt van ons ziekenfonds. Kijk dus na of je tandarts geconventioneerd is.

Ga 1 keer per jaar naar de tandarts Het mondzorgtraject is een afspraak tussen de tandartsen en de ziekenfondsen. Het betekent dat je minstens 1 keer per jaar op controle moet gaan bij de tandarts. Doe je dat niet, dan moet je het jaar erna meer uit eigen zak betalen. Hoeveel meer? Dat zie je in de tabel met tarieven. Het mondzorgtraject geldt voor iedereen die 18 jaar of ouder is. Voor kinderen en jongeren onder de 18 jaar geldt het mondzorgtraject niet. Zij krijgen een volledige terugbetaling voor tandzorg bij een geconventioneerde tandarts. Opgelet, orthodontie is niet gratis. Maak dus elk jaar opnieuw een afspraak bij de tandarts, ook als je geen pijn of problemen hebt. Zo hoef je het jaar nadien geen extra kosten te betalen om bijvoorbeeld een gaatje te vullen of een tand te trekken. Dit jaar nog niet naar de tandarts geweest? Bel vandaag nog naar je tandarts en maak een afspraak.

Een sterk en gezond gebit?

TIPS!

1. Poets je tanden zorgvuldig.

Prijskaartje Weet je graag op voorhand hoeveel je moet betalen? Bekijk in de tabel de tarieven voor 2017-2018. Dit is het bedrag dat je als volwassene bij een geconventioneerde tandarts uit eigen zak betaalt, na de terugbetaling van ons ziekenfonds. Dit zijn de wettelijke tarieven. Bij een niet-geconventioneerde tandarts moet je vaak supplementen betalen. Staat jouw situatie er niet bij of wil je meer informatie? Neem dan contact op met ons ziekenfonds. Wij helpen je graag verder.

HOEVEEL BETAAL JE BIJ DE TANDARTS? Je ging vorig jaar naar de tandarts? Dan betaal je ...

Je ging vorig jaar niet naar de tandarts? Dan betaal je …

3,50 euro

14 euro

35 euro

Gaatje vullen

8,50 euro

17 euro

Tand trekken*

7 euro

14 euro

Radiograﬁe maken

10 euro

15 euro

Mondonderzoek (jaarlijkse controle) Tandsteen verwijderen (volledig gebit)

HOEVEEL BETAAL JE BIJ DE TANDARTS ALS JE RECHT HEBT OP DE VERHOOGDE TEGEMOETKOMING? Je ging vorig jaar naar de tandarts? Dan betaal je ...

Je ging vorig jaar niet naar de tandarts? Dan betaal je …

Mondonderzoek (jaarlijkse controle)

0 euro

Tandsteen verwijderen (volledig gebit)

0 euro

28 euro

Gaatje vullen

0 euro

1 euro

Tand trekken*

0 euro

1 euro

Radiograﬁe maken

4 euro

Poets je tanden zorgvuldig, 2 keer per dag. Zo verwijder je tandplak. Begin ook bij je kind al vanaf de doorbraak van de 1ste melktand te poetsen.

2. Eet tandvriendelijk.

Melk, yoghurt en kaas zijn aanraders voor je tanden. Water is de gezondste dorstlesser. Vermijd zure dranken, zoals frisdrank en fruitsap, en gun je tanden ook voldoende rust.

3. Ga elk jaar naar de tandarts.

Door regelmatig naar de tandarts te gaan, spoor je problemen tijdig op en voorkom je dat ze erger worden. Ga ook met je kind vanaf 2 jaar al naar de tandarts.

Meer tandvriendelijke tips?

• Lees meer tips die je tanden beschermen op www.kiezenvoorjetanden.be. • Ga ook met melktandjes naar de tandarts. Lees meer op www.toonjetandjes.be.

* Dit tarief is geldig als je jonger dan 53 jaar bent én voldoet aan de medische voorwaarde, of als je ouder dan 53 jaar bent. Neem contact op met ons ziekenfonds voor meer informatie.

GWEN MUYLAERT

augustus-september 2017 / S-magazine •

door Urbain Vandormael

PLUSMINUS PARIJS WORDT VERBODEN GEBIED VOOR VERVUILENDE AUTO’S Dieselauto’s van voor 2001 mogen op doordeweekse dagen overdag Parijs niet meer binnen. Dat verbod geldt ook voor bussen en vrachtwagens van voor 2006. Vanaf nu geldt overigens voor alle auto’s een milieuvignettenplicht. Elke chauffeur moet zo’n sticker op de voorruit van zijn wagen aanbrengen, het vignet geeft aan hoe vervuilend de auto is op een schaal van 1 tot 5. Wie zonder zo’n vignet op de auto het centrum van Parijs, Lyon of Grenoble binnenrijdt, riskeert een boet van 68 euro. Het vignet kan alleen online (www.certificat-air.gouv.fr) worden besteld en kost 4,18 euro. De levertijd bedraagt zo’n 2 à 4 weken.

Volgens het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (Vlam) kocht de Belg in 2008 nog 51,4 kilogram fruit per jaar, vorig jaar was dat gedaald tot 46,6 kilogram. Een gemiddeld gezin koopt 51 keer per jaar fruit, waarbij de Vlamingen beduidend meer fruit kopen dan de Walen. De appel blijft de populairste fruitsoort met de jonagold de bestseller is met 42 % van alle verkochte appels. Enkele stijgers zijn meloenen en kleinere fruitsoorten zoals frambozen, blauwe bosbessen en vijgen.

TOP 5 1. Appel (8,4 kg p.p. in 2016) 2. Banaan (7,5 kg) 3. Sinaasappel (7,3 kg) 4. Mandarijn (3,8 kg) 5. Peer (2,9 kg)

8 • S-magazine / augustus-september 2017

In vergelijking met dezelfde periode van 2016 is het aantal werklozen in Vlaanderen gedaald met 6,4 %. Het gaat om de grootste daling van de voorbije jaren. Ook de allochtone werkloosheid nam af, met 1,4 %. Vooral dat laatste is een hoopgevende evolutie. Alleen bij personen met een handicap steeg de werkloosheid lichtjes (+ 0,3 %).

VERANDEREN VAN OPERATOR WORDT MAKKELIJKER Sinds 3 juli is het makkelijker om van operator voor digitale televisie, internet en vaste telefoon te veranderen. Volgens de nieuwe easy switch-regels moet de operator het leeuwendeel van de administratie op zich nemen. Vanaf nu volstaat het met een uniek identiﬁcatienummer – te vinden op de factuur of in de klantenzone – naar een concurrerende leverancier te stappen. Die moet vervolgens afspraken maken met de oude operator. Bovendien zal de consument nooit meer een volledige dag moeten thuisblijven voor een afspraak met de technicus. Komt die niet opdagen, dan krijgt de klant 10 euro vergoeding. De gehuurde decoder van de vorige operator moet de klant zelf inleveren zodra de overstap is geregeld.

ALLES IS DUURDER IN BELGIË, BEHALVE FRUIT EN GROENTEN Zo goed als elk product is in een van onze buurlanden goedkoper te vinden. Wat verklaart waarom zo veel Belgen over de grens gaan shoppen. Wie voeding wil inslaan, doet dat goedkoper in Nederland. Eten en drinken is er gemiddeld zo’n 10 % goedkoper. In vergelijking met Duitsland bedraagt het prijsverschil 5 %. Brood is in Nederland zelfs 15 % goedkoper; ook melk, kaas en eieren zijn daar fors goedkoper. Zuivelproducten zijn nog voordeliger in Duitsland met een prijsverschil dat kan oplopen tot 25 %. Niet-alcoholische dranken kosten in Frankrijk zo’n 10 % minder, voor alcoholische dranken moet je in Frankrijk of Duitsland zijn. Tabakswaren zijn in Luxemburg 16,6 % goedkoper. Dat producten in ons land vaak duurder zijn, heeft te maken met de hogere loonkosten in ons land en de hogere prijzen die internationale leveranciers aanrekenen aan Belgische grootwarenhuizen. De Belgische consument trekt daarom almaar meer over de grens om in te kopen. Volgens de detailhandelsfederatie Comeos kocht die in 2015 voor 2,8 miljard aan producten in het buitenland. Als die miljarden niet in het buitenland worden besteed, kunnen er in ons land zo’n 11 000 banen bijkomen. Er is slechts één productcategorie waar België de laagste prijzen van alle buurlanden heeft: groenten, fruit en aardappelen. Die zijn in onze buurlanden tot 20 % duurder. Dat heeft ermee te maken dat onze groente- en fruitsector tegen lage kosten werkt en dat de supermarkten een concurrentiestrijd uitvechten voor wat betreft groenten en fruit.

foto’s: S-magazine

BELG EET ALMAAR MINDER FRUIT

WERKLOOSHEID IN VLAANDEREN DAALT

1 OP 3 ZIEKENHUISKEUKENS SCOORT ONDERMAATS Meer dan één derde van de ziekenhuiskeukens scoort ondermaats als het gaat om infrastructuur, inrichting en hygiëne. Dat blijkt uit het Federaal Voedselagentschap (FAVV). Het aandeel ziekenhuiskeukens met een goed rapport daalt voor het tweede jaar op rij. De ziekenhuiskeukens doen het met 65,1 % slechter dan andere grootkeukens die een gemiddelde score van 80 % halen.

GROENE VERKEERSBELASTING OOK VOOR BESTELWAGENS

APP 112 Wat als je een zware val maakt met de mountainbike in een afgelegen bos? Wat als je een beroerte krijgt terwijl je in de wagen zit? Wat als er thuis wordt ingebroken en je je schuil houdt in de slaapkamer? Dan heb je nood aan de app '112 BE', het digitale verlengstuk van het noodnummer 112. De app stelt je onmiddellijk in contact met de brandweer, politie of medische diensten. Het grote voordeel is dat je de noodcentrale niet moet uitleggen waar je je precies bevindt. De app geeft immers een erg exacte bepaling door van de locatie van de oproeper. Naast de identiteit krijgt de hulpcentrale ook medische gegevens zoals de bloedgroep van de oproeper op het scherm te zien. De operator kan zelfs een real time chat opstarten. Handig voor mensen die niet kunnen bellen, zoals doven en slechthorenden. “Deze app gaat letterlijk levens redden”, verklaarde minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon bij de voorstelling van '112 BE'. Het is alvast niet overdreven om te stellen dat in momenten van nood en hoge stress elke seconde telt. '112 BE' heft het noodnummer 112 niet op, maar vult die bestaande dienst aan. Gratis app voor iPhone en Android

De jaarlijkse verkeersbelasting, geïnd door de Vlaamse Belastingdienst, vergroent ook voor bestelwagens. De lichte bestelwagens (< 2,5 ton) volgen de systematiek van de personenwagens en betalen verkeersbelasting volgens hun CO2-uitstoot en Euronorm. Grosso modo betaalt iedereen meer, behalve wie met een relatief recente bestelwagen op benzine rijdt. Voor elektrische en oplaadbare hybride bestelwagens en die op aardgas rijden, geldt een vrijstelling. Voor de werkpaarden (2,5 tot 3,5 ton) wordt enkel rekening gehouden met de Euronorm, dus met de leeftijd van het voertuig. Voor personenwagens stijgen de tarieven voor de indexering met 1,86 %. De minimumbelasting stijgt van 35,86 naar 36,53 euro.

AANTAL ONDERVOEDE MENSEN STIJGT

LEGERDIENST TELT MEE VOOR PENSIOEN

Het aantal mensen dat wereldwijd honger lijdt, stijgt weer. Dat zegt José Graziano da Silva van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO). “Ongeveer 60 % van de mensen die ondervoed zijn, woont in gebieden die getroffen worden door burgeroorlogen en de impact van de klimaatverandering.”

Bijna iedereen die in zijn jonge jaren nog legerdienst deed of zijn dienstplicht als gewetensbezwaarde volbracht, zag die jaren meegeteld voor het pensioen: zowel voor de start ervan als voor de berekening van het bedrag. Wie voor de diensttijd of in de drie jaar erna niet werkte maar bijvoorbeeld studeerde, viel uit de boot. Zowat 6 % van de mannen die met pensioen gaan, verkeerde in die situatie of zo’n 1500 personen per jaar. Vanaf 1 juli geldt die loopbaanvoorwaarde niet meer, ook niet voor wie na de leger- of burgerdienst zelfstandige werd.

augustus-september 2017 / S-magazine •

foto: S-magazine

gezondheid

VOEL JE BETER, STAP VOOR STAP Wandelen maakt je gezond. En als je een beetje doorzet, word je er ook nog eens slanker van. Steeds meer Vlamingen trekken in het weekend de wandelschoenen aan. Dat verdient lof en aanmoediging, maar vraagt tegelijk ook enige oplettendheid. Mensen die elke dag hun hond uitlaten, verliezen op jaarbasis gemiddeld 6,4 kilo (over)gewicht. Dat hebben onderzoekers van de universiteit van Missouri (VS) enkele jaren geleden berekend. Een opmerkelijke vaststelling, want wandelen is nu niet bepaald een sport die veel inspanning

Benodigdheden voor een geslaagde wandeling: • Schoenen: moeten van goede kwaliteit en waterdicht zijn. • Regenjas, zelfs wanneer het niet regent: in dat geval kan hij dienen als windscherm of beschermen tegen kou tijdens rustpauzes. • Rugzak: moet goede draagriemen hebben. Aangezien een rugzak nooit volledig waterdicht is, kan je het best een waterdichte 'zakovertrek' voorzien of een plastic zak in de rugzak met alles daarin wat niet nat mag worden. • Reservesokken: zijn onmisbaar. Stop ze in een waterdicht zakje. • EHBO-kistje: voorzie minstens een ontsmettingsspray, verband, pleisters voor blaren, een schaar, een splinterpincet, een verzachtende spray tegen insectenbeten en pijnstillers.

10 • S-magazine / augustus-september 2017

en dus lichaamsenergie vraagt. Meer nog, je moet al een half uur aan het stappen zijn vooraleer je lichaam ook maar begint aan het verbranden van vetten. Maar dat is slechts een deel van het verhaal: wie al sportend wil afslanken, heeft meer kans op succes met relatief lichte uithoudingssporten zoals fietsen en wandelen dan met bijzonder intensieve sporten. Tijdens korte en hevige inspanningen verbreekt het lichaam vooral koolhydraten en kweekt het ook nog eens zware spiermassa, bij relatief lichte inspanningen over langere duur worden de vetreserves aangesproken. Het ideale moment voor een wandeling is ’s ochtends of kort na een maaltijd. Dan hebben we namelijk een laag insulinegehalte en worden vetten makkelijker losgemaakt.

Zwaar op de maag Klinkt eenvoudig, toch? Nou, zó makkelijk is het nu ook weer niet. Om een halve kilo vet weg te werken, moet je ongeveer 80 kilometer wandelen. Een gemiddelde volwassene verbrandt per kilometer wandelen ongeveer 60 kilocalorieën. Volhouden is dus de boodschap. Eén fikse wandeling per week volstaat niet als vermageringskuur, je moet minstens drie keer per week minstens een half uur tot

een uur op pad. De onderzoekers van de eerder genoemde universiteit van Missouri drongen er bij de deelnemers van hun studie op aan om vijf keer per week 20 minuten te wandelen. Zij wisten natuurlijk wel al dat het met minder niet zou lukken. Maar wat ze niet hadden durven voorspellen, was dat de meeste deelnemers zodanig genoten van hun uitstapjes dat ze uit eigen beweging langere tochten begonnen af te leggen. En dus meer gewichtsverlies 'scoorden'. Het gezondheidseffect werkt bovendien zelfversterkend: als je regelmatig wandelt, let je automatisch meer op je voeding, omdat je niet met een zwaar gevoel op de maag wil vertrekken. Bijkomend voordeel is dat je tijdens het wandelen geen tijd hebt om thuis op zoek te gaan naar zoetigheden voor bij de tv.

Bewegen is niet genoeg Enkel bewegen is niet voldoende om een maatje minder te meten. De harde waarheid is: je kan enkel gewicht verliezen als je meer vet en calorieën verbrandt dan je opneemt. Lichaamsbeweging moet dus hand in hand gaan met gezonde(re) voedingsgewoonten. Andermaal zijn de 'trage' sporters en diëten in het voordeel: wie stapje voor stapje beweegt en gezonder eet, blijkt veel beter in staat om zijn streefgewicht te behouden dan wie gaat voor de korte pijn en snelle winst.

Gezonde geest in gezond lichaam Wandelen heeft gezondheidsvoordelen in overvloed: het verkleint het risico op hart- en vaatziekten, darmkanker, borstkanker, osteoporose … Diabetespatiënten halen dubbel voordeel, want wandelen bevordert de aanmaak van insuline. En niet te vergeten: je voelt je ook gewoon een stuk beter wanneer je regelmatig wandelt. Je komt tot rust, je schudt stress van je af en je geniet van de frisse buitenlucht. Door aan lichaamsbeweging te doen – zeker die vormen van lichaamsbeweging die je niet al te zeer afmatten – stimuleer je bovendien de productie van endorfine in het lichaam. Ook bekend als het 'gelukhormoon'.

gezondheid

Knie, enkel en voet Naast de voordelen zijn er ook potentiële nadelen. Vanaf een zekere leeftijd verzwakken onze botten en pezen, waardoor we extra gevoelig worden voor kwetsuren. De grootste probleemgebieden zijn knie, enkel en voet. Een ongelukkige val of struikeling kan al eens eindigen in een gebroken arm of schouderletsel, maar het échte probleem is dat veel mensen met de verkeerde schoenen op pad gaan. Knie-, enkel- en voetletsels zijn typisch kwetsuren die te wijten zijn aan een verkeerde schoenkeuze.

Het verschil tussen goede en foute schoenen Goede wandelschoenen beschikken over een goed voetbed en een goede schokdemping, die zowel de knieën als de enkels en de rug ontlasten bij het stappen op verharde wegen of bij een afdaling. Zolen met een stabilisatie-element bevorderen ergonomisch gezien de afrolbeweging van de voet. Zeker voor afstandswandelingen trek je het best schoenen aan met een zool van zacht rubber waarbij de plooizone onder de voorvoet ligt. Een harde en stijve zool geeft een slechte voetafrol, wat het risico op kwetsuren verhoogt. De stugge bergschoenen waar heel wat wandelaars hun vertrouwen in stellen, hebben een zool van hard rubber. Die schoenen gaan langer mee dan stappers met een zachte zool, maar scoren lager op het vlak demping en loopcomfort. Stugge schoenen belasten bovendien de gewrichten en spierpeesstructuren van het lichaam. Zeker voor de wat oudere wandelaars zijn zware wandelschoenen te vermoeiend en belastend. Bij de aankoop van een paar wandelschoenen moet alle aandacht gaan naar comfort, kwaliteit en functionaliteit. BART VANDORMAEL

eid h s o lo e m o r d n a v t s La

in de s (10) gaan shoppen oo R et m t rs ee t he or leden vo n enorme voor mijn dochter, ee Ik ben enkele weken ge ap st ne ei kl en E ig g. mesafdelin d ik er nog wat lacher ha l ke in w Primark … op de da de n va en r. Bij het binnenkom moeten komen pasen er kl es m sprong voor haar vade da de j bi de g even en we zullen me vastberaden naar de id le ze t over gedaan: Roos, no an w , en ndacht voor te hebb eerde ze om toch eens er gg su r te sen. Ze leek er geen aa la en ev r n eerste verdieping, maa ecies wel iets moois zie pr ar da b kinderafdeling op de he “ik t an ing te gaan kijken, w op de benedenverdiep hangen.” . en spoor te bekennen ge g no ie nt ce es ol ad enige aandrang tot n, draken en lichtsate ra pi n va k Bij Finn (9) is er van rij t he in rijk deel van zijn tijd je volwassenheid door uk st n ee Hij vertoeft een belang op en m ne e voorzichtige optie te … Gelukkig – of ho en am kw be , bels. Hij probeert een ja u N n. ontde kunst van het liege in. Hij laat zich snel ed go er zich te bekwamen in jst bi et ni g ggen? – is hij er no betrappen, kijkt hij m he e w ls A moet ik dat anders ze t. ud ho eren hij zelf voor mogelijk schuldbesef. We prob en of lo maskeren, sneller dan ge on n va g et mdsoortige mengelin , maar dat lijkt nog ni zin ge s on ons aan met een vree in is ar ba aar t liegen onaanvaard t we verre van onfeilb da en gg hem in te prenten da ze te r aa m or te dringen. Om helemaal tot hem do ders en opvoeders. zijn in onze taak als ou het belangrijke dingen in de op en ijz w en ijv bl a’s n onze kinderen te omdat er grotere dram r, eu rr te Ik kan niet anders da en d el w ge n ver mogelijk weg va Waes”, meer bepaald n ze ei “R leven. Ik hou hen zo ar na s oo R dan IS. Ik kijk met sen leven er in diepe en m n ne in de wereld bestaan oe ilj M . da t s' reis naar Oegan t je er nooit over hoor da om e de aflevering over Wae ed m a, am dr gen gst. Een gigantisch ensen met nul bezittin M s. oo armoede en grote an R op kt aa m ben eft grote indruk ge hebben gekregen: hier n re ho praten. Oeganda he te ze t da na angst! n aan hun leven, n de boodschap van da er ig proberen er zin te geve ht ac kr is op p van hulp en ho je veilig. De boodscha ochtends t van Finn, toen die ’s m ko nd aa m de n va De uitspraak ar beneden kwam met een trieste blik na dat ik last heb van gestrompeld: “ik denk dromeloosheid”.

Bart Vandormael Nieuwe vader ordpress.com http://nieuwevader.w

Wandel je liever niet alleen? Vind een wandelclub in je buurt op www.s-sportrecreas.be.

augustus-september 2017 / S-magazine •

Van poppenspeler tot drone-expert Philip Hilven Kunnen drones mensenlevens redden? De kleine onbemande luchtvaartuigen worden niet enkel ingezet voor militaire doeleinden en pakjesleveringen, maar hebben ook waardevolle medische toepassingen. Philip Hilven volgt de ontwikkelingen rond de futuristische vliegende machines op de voet. Hij heeft onlangs zelfs een award gewonnen voor het creatief gebruik van drones. En dat voor iemand die destijds zijn carrière is gestart bij de Socialistische Mutualiteiten … als poppentheaterspeler!

Drones zijn, zoals wel meer nieuwe technologieën, een militaire uitvinding. De vliegende tuigjes, die tot voor kort nog tot het rijk van de sciencefiction behoorden, vinden echter steeds beter hun weg in sectoren als de logistiek, de landbouw … én de zorgverlening. In afgelegen of moeilijk bereikbare gebieden, bijvoorbeeld in Afrika en de Verenigde Staten, worden drones ingezet voor het bezorgen van medicijnen, bloed en vaccins. Dichter bij huis, aan de universiteit van Delft (Nederland), hebben studenten onlangs een heuse reanimatiedrone ontwikkeld. De ambudrone haalt snelheden tot 100 km per uur en is op kortere afstanden sneller op de plaats van onheil dan een ambulance. En dan is er nog de Buddydrone, die patiënten met een handicap, dementie of psychische stoornissen vanuit de lucht kan volgen en hulpverleners kan verwittigen als er iets misloopt. “De toepassingsgebieden voor drones zijn oneindig,” legt Philip Hilven, voormalig hoofdredacteur van de regionale tv-zender TV Limburg en vandaag zaakvoerder van

12 • S-magazine / augustus-september 2017

een communicatiebureau. “Er wordt volop geëxperimenteerd met drones om eerste hulp te bieden. Stel dat iemand een acuut hartprobleem heeft, dan kan je met een drone op de snelst mogelijke manier een defibrillator naar die persoon brengen. In de Verenigde Staten vinden we zowat 80 % van de drone-toepassingen in de landbouw, met name voor het uitvoeren van grootschalige oogstanalyses en kwaliteitscontroles. Drones kunnen grote oppervlaktes bestrijken, wat zeer handig is in de uitgestrekte Amerikaanse landbouwgebieden. In België werken ook grote logistieke bedrijven met drones, bijvoorbeeld voor hun stockbeheer. Waar vroeger iemand in het magazijn op een ladder moest klimmen om de stock te controleren, gebeurt dat nu met een op afstand bestuurde drone.”

In de kinderschoenen Philip Hilven heeft zelf enkele drones in huis. Hij gebruikt ze vooral om vanuit de lucht 4K-videobeelden en kwaliteitsfotografie te leveren en gespecialiseerd camerawerk uit te voeren. De toestellen bewijzen hun nut onder meer bij het maken van videoproducties en verslaggeving van events van de hogeschool UC Leuven-Limburg (UCLL). Het bureau van Hilven heeft onlangs zelfs een prestigieuze award gewonnen voor het creatief gebruik van drones. Best een gek verhaal, geeft hij meteen toe. “Wij

hebben vooral op een creatieve manier uitgelegd dat de drone-industrie in Vlaanderen nog in de kinderschoenen staat. Veel mensen hebben de mond vol van drones, maar weinigen kunnen er hun boterham mee verdienen. Maar de tijden veranderen, daar ben ik van overtuigd. Het zal niet lang meer duren vooraleer drones een vaste waarde worden in het straatbeeld. Of beter: het luchtbeeld.”

Theoretisch en praktisch examen Drones bestaan in verschillende maten en soorten, gaande van speelgoedmodellen die je in de MediaMarkt vindt tot toestellen voor professioneel gebruik, die hoger dan 90 meter vliegen en 150 kilogram mogen vervoeren. Die laatste zijn meer dan onschuldige speeltjes, niet? Philip Hilven: “Om een drone voor commercieel gebruik te mogen besturen, moet je een medisch en theoretisch examen afleggen. Bovendien moet je een praktische proef ondergaan om je stuurvaardigheid aan te tonen. De Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer heeft vorig jaar voor het eerst een theoretisch examen voor dronepiloten georganiseerd. Zowat 150 kandidaten, iets meer dan de helft van de deelnemers aan het examen, waren geslaagd. Het klopt: een drone besturen houdt veel meer in dan een beetje spelen in

ael

dorm

Van : U. foto

de tuin. Meer nog, het is niet zonder gevaar om drones als speelgoed te beschouwen. Het recreatief gebruik van drones is aan beperkingen onderworpen, maar je kan er nog altijd best hoog en ver mee vliegen. Wat als je in de buurt van de luchthaven van Zaventem woont en daar de controle over je drone verliest? Zoiets kan dramatische gevolgen hebben! Ik ben voorstander van een strenge wetgeving. Bij voorkeur een Europese regelgeving. Vandaag bevinden we ons nog een beetje in het Wilde Westen.”

Botsingen in de lucht Hoe realistisch is het schrikbeeld van drones die op ons hoofd vallen na een botsing in de lucht? Philip Hilven: “Redelijk realistisch. Ik herhaal: de wetgever moet oog hebben voor de risico’s van grootschalig en onverantwoord gebruik van drones. Die risico’s kunnen volgens mij redelijk simpel worden vermeden door de producenten te dwingen om de nodige risicopreventiemaatregelen in te bouwen. Concreet? Laat drones voor recreatief gebruik niet hoger dan 10 meter hoogte vliegen. Bouw die limiet in de software van het toestel in. De fabrikanten kunnen ook programmeren dat een drone niet boven bepaalde risicozones kan vliegen, tenzij de bestuurder daar een specifieke toelating voor heeft. Het lijkt me ook niet zo

moeilijk om te voorkomen dat drones in volle vlucht tegen elkaar botsen. De automobielindustrie is druk in de weer met nieuwe technologieën die ervoor zorgen dat zelfrijdende voertuigen netjes naast elkaar rijden. Die technologie kan ook perfect dienen voor drones.”

Dagelijks leven Komt er een moment dat we van op ons terras een heuse zwerm van drones in de lucht zien vliegen? Philip Hilven: “Absoluut. In de niet zo verre toekomst gaan drones deel uitmaken van ons dagelijks leven. De pakjes die we online hebben besteld, een business die dankzij de groei van e-commerce steeds belangrijker wordt, kunnen perfect via drones worden geleverd. Transportbedrijven die met trucks en grote bestelwagens goederen leveren in de binnenstad, rijden zich daar stilaan vast. Heel wat stadsbesturen voeren mobiliteitsplannen in die het vervoer van goederen in de binnenstad ontmoedigen. Het wordt steeds moeilijker om met een vrachtwagen in de binnenstad te rijden.”

De kunst van het poppentheater Als hoofdredacteur van TV Limburg heeft Hilven pionierswerk verricht in de videojournalistiek. Maar wat weinigen weten, is dat hij zijn carrière is gestart met

Drones zijn niet zonder gevaar en mogen niet als speelgoed worden beschouwd

poppentheater. Voor de jeugdafdeling van de Socialistische Mutualiteiten nog wel! Philip Hilven: “Klopt. Ik leidde jonge mensen op tot monitor tijdens vakantiekampen en in de pleinwerking. Die opleiding omvatte theater, creativiteit, techniek, taal, knutselen, zang, muziek … Al die disciplines kwamen mooi samen in poppentheater. Nu, wij beperkten ons niet tot klassiek poppentheater. We kwamen letterlijk uit de kast, we speelden vóór de kast, we voegden er muziek en andere elementen uit het theater aan toe. We waren niet top, maar we slaagden er toch mooi in om 400 kleuters stil te houden. Vier jaar heb ik gewerkt voor het ziekenfonds, daarna ben ik als journalist aan de slag gegaan bij de mediagroep van Het Belang van Limburg (Concentra). Via die weg ben ik beland bij TV Limburg, waar ik elf jaar hoofdredacteur ben geweest. Videojournalistiek lag me na aan het hart. Ik heb er trainingen over gegeven bij ARD in Duitsland, bij de BBC, in ZuidAfrika … Mijn missie, als journalist én als communicatieadviseur, is het weergeven van de werkelijkheid. Drones zijn een prachtig instrument om me daarbij te helpen. Ik word gedreven door een sterk maatschappelijk engagement. Ik geloof in cleantech: verantwoord en duurzaam omgaan met technologie en materialen. We moeten met zijn allen zorg dragen voor onze planeet, nu meer dan ooit!” BART VANDORMAEL augustus-september 2017 / S-magazine •

HET LEVEN ZOALS HET IS Deze rubriek belicht de medische en ethische aspecten van het werk van een specialist(e) in het ziekenhuis of een onderzoeksinstelling. Informatie over de terug betaling van de medische ingrepen en status van de specialist krijg je bij je ziekenfonds.

gynaecologe Baby’s worden nog steeds op dezelfde manier geboren als 100 000 jaar geleden, maar dat betekent niet dat men op de diensten verloskunde en neonatologie van het ziekenhuis stilstaat. Sterker nog, zowel de zorg voor aanstaande moeders als de behandeling van ernstige vrouwenkwalen nemen een hoge vlucht. Dr. Anne Loccufier, verbonden aan het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende, leidt ons rond in de wondere wereld van de verloskunde en gynaecologie. Ken je de co-sleeper? Dat is een babybedje dat met één kant open tegen de zijkant van het bed van de pas bevallen moeder kan worden geplaatst. In de dagen na een keizersnede kan een moeder niet vlot uit bed om haar huilende baby vast te pakken, dankzij de co-sleeper heeft ze toch lichamelijk contact met haar jonge spruit. Dat is bevorderlijk voor het hechtingsproces en de emotionele band tussen ouder en kind. Het Hasseltse Jessa Ziekenhuis verwelkomde onlangs de 500ste baby in zijn zogenaamde ouderkindsuites, een primeur in Vlaanderen. De ouderkindsuites maken deel uit van een bijzondere eenheid op de afdeling neonatologie, waar jonge moeders en vaders de mogelijkheid krijgen

14 • S-magazine / augustus-september 2017

om 24 uur per dag samen door te brengen met hun vroegtijdig geboren baby, terwijl het verzorgend personeel hen bijstaat met raad en daad. Andere ziekenhuizen zijn intussen gevolgd met vergelijkbare initiatieven. Om maar te zeggen: de zorg voor jonge – en aanstaande – moeders staat hoog op de agenda in ziekenhuizen. Zo ook in het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende, waar gynaecologe Anne Loccufier samen met acht materniteiten (AZ St Lucas Brugge, AZ Damiaan Oostende, AZ Rembert Torhout, AZ Alma Eeklo, AZWest Veurne, AZ Zeno Knokke) het project 'Moederzorg' in het leven heeft geroepen om de zorg na de bevalling te optimaliseren. “We werken daarvoor samen met zelfstandige

het leven zoals het is

vroedvrouwen, kraamzorginstanties, Kind en Gezin, huisartsen, de Expertisecentra Kraamzorg en ook de dienst Thuishulp van Bond Moyson en De Voorzorg. Al die betrokken partijen doen al geruime tijd aan postnatale zorg, maar elk op hun eigen manier. Het ontbrak een beetje aan samenwerking en structuur. Vandaar dat we verschillende ziekenhuizen in de regio en externen rond de tafel hebben verzameld om na te gaan hoe het beter kan. We hebben een inventaris gemaakt van alle zorg die we aanbieden en daar hebben we de beste werkwijzen uit geselecteerd. We delen best practices. Iedereen leert van elkaar. Het is belangrijk de aanstaande moeder en vader goed in te lichten over de periode na de bevalling en de zorg die aangeboden kan worden. Dit doen we door informatie te geven tijdens de prenatale consultatie met een brochure, die door alle zorgverleners is opgesteld.” 'Moederzorg' en gelijkaardige projecten proberen een antwoord te bieden op de eis van minister van Volksgezondheid Maggie De Block om de hospitalisatieduur na een bevalling te verkorten. Maakt die politieke druk het werk op de dienst verloskunde in het ziekenhuis extra zwaar? Anne Loccufier: “Ja, best wel. De zorgtijd is korter, dus het verzorgend personeel in het ziekenhuis moet werken onder zware tijdsdruk. In 2014 bedroeg de gemiddelde hospitalisatieduur van pas bevallen moeders 4,6 dagen, vandaag worden moeders na een goed verlopen bevalling al na 3 dagen ontslagen. Het is wel belangrijk om te benadrukken dat het hier gaat om vrouwen die 'normaal' bevallen: op het uitgerekende tijdstip, zonder keizersnede, zonder overmatig bloedverlies, zonder andere complicaties, met als resultaat een baby die goed eet, goed drinkt, geen gele verkleuring van de huid vertoont én de bloedafname voor de opsporing van metabole ziekten heeft ondergaan. Zowat 60 % van de jonge moeders en baby’s valt onder die categorie. Onze prioriteit is en blijft hoe dan ook hoogstaande zorg.” Thuis bevallen: doen of niet? Anne Loccufier: “Zeker niet. Thuis bevallen brengt ernstige risico’s met zich mee. In 90 % van de gevallen verloopt alles rimpelloos, maar bij de overige 10 % kan de afloop dramatisch zijn. Elke vroedvrouw of huisarts is perfect in staat om een thuisbevalling uit te voeren, maar niemand kan alle mogelijke risico’s op voorhand inschatten. Placentaloslating, navelstrengproblemen, hevige bloedingen … Overmatig bloedverlies komt vooral voor bij de bevalling van een 3de, 4de of 5de kind. Zelfs wanneer de bevalling zelf vlot verlopen is. Een dergelijke bloeding kan fataal zijn. In het ziekenhuis kunnen we dat soort onheil snel opvangen, thuis niet. Besluit: thuis kan een klein probleem een catastrofe worden.” Kiezen veel vrouwen eigenlijk voor een thuisbevalling? Anne Loccufier: “In België niet of nauwelijks. In onze regio tellen we nauwelijks 10 gevallen per jaar. De boodschap is aangekomen: bevallen doe je beter in het ziekenhuis. Je moet maar even naar de cijfers in Nederland kijken om overtuigd te geraken. Bij onze noorderburen bevallen nog steeds veel vrouwen thuis. Met als gevolg dat Nederland zowat de hoogste mortaliteitsgraad bij baby’s kent. Tot grote frustratie van Nederlandse gynaecologen. Die geven toe: wij zijn blijven stilstaan in de jaren 50.” Ongeveer 7 % van alle baby’s in België wordt te vroeg geboren. Waar ligt de grens tussen levensbedreigend vroeg en veilig prematuur? Anne Loccufier: “Op 24 weken. Nauwelijks voorbij de helft van de 40 weken van een normale zwangerschap. Op 24 weken heeft een

baby iets minder dan 50 % om te overleven. En als hij het haalt, is de kans groot dat hij blijvende gezondheidsproblemen heeft. Hoe dat komt? Doordat zijn longblaasjes nog niet rijp zijn, kan de baby onvoldoende zuurstof opnemen. Ook de bloedvaatjes van zijn hersenen zijn te klein, waardoor hij een hoog risico op hersenbloeding loopt. Zijn darmen hebben een zuurstoftekort in deze extreme omstandigheden en kunnen afsterven. In zulke gevallen overleggen we met de ouders: gaan we door of niet? Vanaf 25 weken hebben baby’s een wezenlijk hogere kans op overleving én een gezond leven. Vanaf 26 weken is er meestal geen discussie meer. 1 % van de vrouwen bevalt voor de kaap van 32 weken. Vroeger stierven die baby’s nagenoeg allemaal, vandaag kunnen we het overgrote merendeel redden. De grote vooruitgang zit in de betere voorbereiding van een bevalling en begeleiding tijdens de eerste levensdagen: we geven de moeder een cortisonekuur ter rijping van de foetus, we dienen magnesium toe om de hersenen van de foetus te beschermen, na de geboorte beschikken we over surfactant (olieachtige stof ) om de longblaasjes van de baby te openen en over geavanceerde beademingstoestellen. Naast deze niet aflatende zorg leren we ook meer over de juiste voeding. En bij

Een zwangerschap op tienerleeftijd vormt een hoog risico op vroeggeboorte en is erg belastend voor het lichaam van de jonge moeder problemen kunnen we een beroep doen op specialisten van verschillende medische disciplines. De bedoeling is niet gewoon dat de baby overleeft, de bedoeling is dat hij goed leeft.” Hebben ook andere domeinen van de gynaecologie grote vooruitgang geboekt? Anne Loccufier: “Jazeker. Chirurgische ingrepen voor baarmoeder(hals) kanker voeren we sinds enkele jaren uit met behulp van een robot. De zogenaamde Da Vinci-robot, een technologisch huzarenstuk van Amerikaanse makelij. De resultaten zijn ronduit spectaculair: vroeger moesten patiënten met baarmoeder(hals)kanker na een operatie 10 dagen in het ziekenhuis verblijven, dankzij de inzet van de robot kunnen ze al na 2 dagen naar huis. Het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende is trouwens een referentiecentrum voor het gebruik van de Da Vinci. Chirurgen komen vanuit Engeland, Frankrijk en Zweden naar ons om te leren hoe ze de robottechnieken kunnen verfijnen.” Als we over medische vooruitgang spreken, moeten we het ook hebben over de omstreden nieuwe NIPT. Deze niet-invasieve prenatale test laat dokters toe om te achterhalen of een foetus het Downsyndroom heeft. Dat geeft vrouwen de mogelijkheid om hun zwangerschap vroegtijdig af te breken. Anne Loccufier: “Een heet hangijzer, zeg dat wel. Los van eventuele ethische vragen die de test met zich meebrengt, merken wij als artsen dat we patiënten duidelijk moeten maken dat we met de NIPT niet alle mogelijke onregelmatigheden kunnen voorspellen en dat hij enkel kan

augustus-september 2017 / S-magazine •

het leven zoals het is

uitgevoerd worden na een echografie. Voor alle duidelijkheid: de NIPT is een screeningstest waarmee we het syndroom van Down kunnen detecteren. Met een betrouwbaarheid van meer dan 99 %. Zeer nauwkeurig, dat zeker, maar niet allesomvattend. Het zijn Bond Moyson en De Voorzorg die als eerste ziekenfondsen deze test terugbetaalden en zo het voorbeeld gaven om de test in de ziekteverzekering terug te betalen.” Meisjes hebben hun eerste maandelijkse cyclus op jongere leeftijd dan 100 jaar geleden: ze krijgen voor het eerst hun regels tussen 11 en 13 jaar. Beginnen ze ook steeds vroeger met de pil? Anne Loccufier: “Het is een trend dat vrouwen op steeds latere leeftijd aan kinderen beginnen, maar ze starten wel vroeg met het nemen van de anticonceptiepil. Ze hebben ook veel minder schroom dan vroeger om de pil ter sprake te brengen. En gelukkig maar, want mede daardoor is het aantal tienerzwangerschappen fors gedaald. Een zwangerschap op tienerleeftijd vormt een hoog risico op vroeggeboorte en is erg belastend voor het lichaam van de jonge moeder. En dan heb ik het nog niet over de sociale problemen waar veel tienermoeders mee te kampen hebben.”

foto's: J. Herregods

Heeft u enkele huis-, tuin- en keukentips om gespaard te blijven van ernstige vrouwenkwalen? Anne Loccufier: “Om te beginnen: ga tijdig naar de gynaecoloog ! Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar een regelmatig bezoek aan de gynaecoloog helpt echt om gezond te blijven. We raden aan om in te gaan op de mogelijkheid tot vaccinatie tegen baarmoederhalskanker. De Vlaamse overheid biedt het vaccin tegen het humaan

Elke vroedvrouw of huisarts is perfect in staat om een thuisbevalling uit te voeren, maar niemand kan alle mogelijke risico’s op voorhand inschatten. Thuis kan een klein probleem een zeer groot probleem worden

16 • S-magazine / augustus-september 2017

papillomavirus (HPV) gratis aan aan alle meisjes in het eerste jaar secundair onderwijs en aan alle andere meisjes van dezelfde leeftijd in het buitengewoon onderwijs. Een uitstekende preventieve maatregel, maar ze biedt geen 100 % zekerheid. De vaccinatie zorgt dat de incidentie van baarmoederhalskanker met 75 % daalt, maar dat betekent dat 25 % van de baarmoederhalsafwijkingen zullen blijven bestaan. Daarom is het aangeraden om een uitstrijkje te laten uitvoeren om de 3 jaar, waardoor een baarmoederhalsafwijking kan worden opgespoord en behandeld en baarmoederhalskanker vermeden kan worden. Voor een uitstrijkje hoef je overigens niet naar de gynaecoloog, maar kan je ook bij de huisarts terecht. We adviseren jonge vrouwen voorts om tijdens de eerste 2 jaar van een relatie steevast een condoom te gebruiken, om zichzelf te beschermen tegen seksueel overdraagbare ziekten. Daarnaast kunnen vrouwen tussen 50 en 69 jaar dankzij het Vlaams Bevolkingsonderzoek Borstkanker om de 2 jaar een screening op borstkanker ondergaan. Het onderzoek is volledig gratis als je bij een ziekenfonds bent aangesloten. Eén op de 2 gevallen van borstkanker komt voor op de leeftijd tussen 50 en 70 jaar, dus die screening is zeker geen overbodige luxe. We kunnen borstkanker niet voorkomen, maar we kunnen de ziekte wel doeltreffend behandelen als we een vroege diagnose kunnen stellen.” Een leuk gegeven: de gynaecoloog is zowat de enige arts van wie de patiënten niet noodzakelijk ziek zijn. Heeft dat geholpen in uw keuze om u te specialiseren in de gynaecologie? Anne Loccufier: “Ik mag een van de allermooiste beroepen beoefenen. Een gynaecoloog heeft het voorrecht om een vrouw tijdens haar hele levensloop te mogen volgen: als meisje van 16, als vrouw van 26 met een baby in haar buik, als vrouw van 50 in de menopauze, als 76-jarige … We doen aan preventie, we stellen diagnoses – liefst zo vroeg mogelijk – én we zijn dikwijls in staat patiënten heelkundig te behandelen en bij te staan in de behandeling van een ziekte. Echt, ik kan me geen mooier vak voorstellen.” BART VANDORMAEL

MEER WETEN?

•V erwacht je een kindje? Ontdek al onze voordelen en diensten voor jonge ouders op www.bondmoyson.be/geboortevoordeel of www.devoorzorg.be/geboortevoordeel. •O ns ziekenfonds betaalt de NIPT terug. Surf naar www.bondmoyson.be/nipt of www.devoorzorg.be/nipt. •O ns ziekenfonds betaalt anticonceptie terug. Surf naar www.bondmoyson.be/anticonceptie of www.devoorzorg.be/anticonceptie. • L ees meer over HPV op pagina 34.

De VoorZorg provincie Antwerpen

Hou je batterijen opgeladen! Eens je terug bent van vakantie stap je al snel weer in

de sleur van alledag. Dat relaxte gevoel vanop vakantie verdwijnt even snel als de ondergaande zon. Die batterijtjes die je zorgvuldig had opgeladen, lopen in een mum van tijd weer leeg. Je mentale veerkracht staat

voor je het weet weer op springen. Hoe kan je de energie

van je vakantie nog wat langer vasthouden? Lees het in dit dossier. Lang

leve de mentale veerkracht!

augustus-september 2017 / S-magazine â&#x20AC;˘

n Je kan de golveen. niet voorkomen Je kan wel ler f zwemmen ... o surfen.

PIEKT jouw

Kids in sneltreinvaart grootbrengen, racen op het werk, rennen in het huishouden, stressen omdat je niet vooruit geraakt in de ﬁle … om dan, na een dag vol gehaast en gesjees, doodmoe je bed in te rollen … En toch voel je je na een overvolle dag vaak nog schuldig om wat je niet gedaan kreeg.

stresslevel? Instant rust en ontspanning. Met deze eenvoudige oefeningen pak je stress aan. 1. Begin je dag ontspannen Start je de dag in een rush? Dan bouw je ongemerkt al overbodige stress op. Doe het eens anders en begin relaxed met een douche. Laat je gedachten niet afdwalen. Focus. Voel de sensatie van het water dat je hoofd raakt en langs je lichaam stroomt. Ervaar de zachtheid van je douchegel. De geur ... Poets je tanden 2 minuten en concentreer je op wat je voelt en doet. Voel de borstelhaartjes over je tanden gaan. Proef de smaak van je tandpasta. Laat je gedachten niet afdwalen. Ervaar de beleving. Geniet van kleine dingen. Je zal ontdekken dat je veel meer ontspannen aan je dag begint.

18 • S-magazine / augustus-september 2017

No-nonsemindfulness Simpele or oefeningen vo iedereen.

2. Eet mindful Snel een broodje tussen de middag, al lopend of werkend eten … Je bord leeg schransen in 10 minuten. Een hap, kauwen en slikken op automatische piloot. Eet vandaag eens bewust. Dek de tafel en ga erbij zitten. Zet je smartphone, tv en tablet uit. Heb aandacht voor elke hap die je neemt. Kijk naar je eten. Proef de verschillende smaken. Voel de textuur. Ruik aroma’s. Kauw en slik bewust. Rustig, hapje per hapje. Dit werkt goed tegen stress en voor je lijn.

3. Bewust van wat je doet Elke dag werken we een hele reeks klusjes af. Van tanden poetsen tot aardappelen schillen. Kies elke dag enkele eenvoudige taken uit die je met veel aandacht afwerkt. Focus op de taak totdat ze is voltooid, dus zonder je te verliezen in opdringerige gedachten en oordelen. Dwaalt je geest af, merk het dan op en breng je gedachten terug naar je klusje. Lukt het? Geef jezelf dan een complimentje.

De VoorZorg provincie Antwerpen

4. Multitasken is taboe Rijden en telefoneren. Eten voor de tv. Koken en de was opruimen op hetzelfde moment. Laat het multitasken voor wat het is en concentreer je op 1 ding. Doe alles na elkaar. Het geeft meer rust en veroorzaakt minder stress als je maar 1 ding tegelijk doet. Probeer het eens!

5. Accepteer wachten Wachten in de rij bij de kassa, op de bus, voor het rode licht, bij de tandarts … Ergernis en irritatie alom. Zeker als je het druk hebt en snel, snel, snel verder wilt. Maar het gaat niet sneller als je je druk maakt, integendeel. Je bezorgt jezelf onbewust alleen maar meer stress. Grijp niet geïrriteerd naar je smartphone om te appen of te facebooken. Benut je tijd liever mindful. Aanvaard de situatie en heb geduld. Kijk om je heen. Adem diep in en uit. Observeer de mensen, de omgeving, de geluiden en accepteer. Wees je bewust van het moment, het hier en nu. Dat geeft minder stress.

Niet de vervelende omstandigheden om je heen, maar je eigen houding er tegenover, is de oorzaak van je stress.

6. Staar even in het niets Als kind kon je soms zo maar voor je uit zitten staren. In het niets. Tot plots je moeder of juf zei: “Je zit te dagdromen!”. Dat doelloos voor je uitstaren is een vorm van mindfulness. Je ogen zijn ontspannen. Je focust op 1 punt en de beelden rondom zijn onscherp. Denk even helemaal niet aan wat je straks of morgen moet doen. Al was het maar een paar minuutjes. Het werkt rustgevend. Daarna kan je er weer met nieuwe energie tegenaan.

7. Volg je ademhaling Voel en volg je ademhaling. Haal je diep adem via je buik? Snel? Of is je ademhaling juist oppervlakkig? Focus je daar even helemaal op. Ongemerkt ga je langzamer en rustiger ademen. En … dwalen je gedachten af? Naar je werk? Je kinderen? De boodschappen die je nog moet doen? Stop! Breng glimlachend je aandacht terug naar je ademhaling en laat de rest los.

8. Een steentje in je broekzak Stop een steentje, een knikker, een knoop of een ander dingetje in je jas- of broekzak. Ben je druk, gehaast en op weg gestrest te raken? Voel dan even in je zak en herinner jezelf aan je voornemen bewuster te leven en meer te genieten!

En ook nog Je hoeft niet perfect te zijn.

Laat vooroordelen, vooropgestelde ideeën of verwachtingen los. Die nemen de macht over van je denken en maken je ongelukkig als het niet loopt zoals je had verwacht. Accepteer de dingen zoals ze zijn. Open je aandacht voor wat mooi is. Schakel de automatische piloot uit. Stop regelmatig om mooie dingen te appreciëren. Neem een adempauze in moeilijke momenten!

Mens erger je niet.

Negeer minder leuke dingen (bijvoorbeeld het lawaai van de grasmaaier van de buren terwijl jij ongestoord wilt barbecueën. De airco die niet werkt in je hotel). Ergernis levert niks op. Focus op wat wel goed of mooi is (lekker geroosterd eten, prachtig hotel met zalig bed). Steek je energie in dingen die het waard zijn. Na regen komt zonneschijn. Ook al gaat het even slecht, weet dat ook dat weer voorbijgaat, mits een beetje geduld, wijsheid en liefde.

Geniet van het moment Mindfulness betekent ‘leven met volle aandacht’. De meeste mensen denken steeds aan wat was of wat moet komen. Met mindfulness richt je je aandacht op het heden. Gedachten voor ‘straks’ of ‘morgen’ laat je varen, en je houdt je bezig met wat je nu doet. Mindfulness is genieten van het ‘nu’. Stel, je zit in met de auto op weg naar huis. Ondertussen bedenk je dat je straks nog boodschappen moet doen, eten maken en afwassen. Vanavond moet je die mooie film opnemen want je wil nog even langs vrienden. Dit is de gangbare manier van denken. Maar wat als je mindful leeft? Dan luister je naar het gebrom van de auto, de klanken van de radio. Je voelt de airco langs je gezicht en handen stromen. Je ziet wat er gebeurt op de weg: de andere auto’s, de omgeving, de weg. Je bent je bewust van de hobbels in de weg, de weerstand van het pedaal en ga zo maar door. Je bent volledig in de beleving van het ‘nu’, dat is mindfulness. • Mindfulness zorgt voor meer focus en betere prestaties. • Mindfulness verlaagt je stress. • Mindfulness maakt je productiever. • Mindfulness werkt tijdbesparend door de grotere focus. • Je geniet meer van het leven en voelt je daardoor gelukkiger. • Door mindfulness herken je in elke situatie iets ‘moois’. • Mindfulness leert je de kleine dingen zien en ervan te genieten. Vragen over mindfulness? Stel ze gratis aan onze professionals op www.Well2DAY.be/online-advies.

Vanaf september 2017 starten nieuwe mindfulnesscursussen in onze Well2DAY-centra. Wil je weten wat mindfulness voor jou kan betekenen? Kom dan naar een van de gratis kennismakingssessies. Meer info op www.Well2DAY.be of bel 03 285 43 53.

augustus-september 2017 / S-magazine •

De VoorZorg provincie Antwerpen

Kiezen is verliezen. Maar helemaal niet kiezen is zeker verliezen. Je verliest tijd, energie, zelfvertrouwen … Vandaag de dag heb je een waaier aan opties. Koop je een huis of niet? Welke job wil je? Trouwen, samenwonen of vrijgezel blijven? Kinderen? En wanneer? We staan onder druk. Je moet tenslotte de juiste keuze maken. Hoe groter deze druk, hoe meer je gaat twijfelen. Je wordt onzeker, prikkelbaar en je verliest je energie.

d a H “ ik ” . . . r maa Tips

Symptomen van keuzestress: • je voelt je onzeker • je wil 100 % zeker zijn van je keuze • je kampt met uitstelgedrag • je voelt je schuldig • je bent bang om de foute keuze te maken.

20 • S-magazine / augustus-september 2017

• Stel een deadline en hak de knoop door. 100 % zekerheid bestaat niet. Verspil er daarom niet meer energie aan dan nodig. • Er zijn geen foute keuzes. Je kiest immers altijd wat je op dat moment het beste vindt. Wat je leert van je keuze neem je mee naar de volgende. Het is erger om spijt te hebben van wat je uitstelde, dan van wat je wel deed. • Wat wil je echt. Wat vind je belangrijk? Luister naar je buikgevoel en kies. • Wees blij met je keuze. Een keuze maken is een opluchting. Je voelt je bevrijd en het geeft je rust. • Breng structuur in je leven. Zo hoef je minder keuzes te maken en je hoeft niet na te denken.

, p l He

De VoorZorg provincie Antwerpen

ik kan niet kiezen! Keuzestress valt niet zomaar uit de lucht. Het is het gevolg van de meerkeuzemaatschappij waarin we leven. Van de enorme vrijheid. Alles kan en mag. Wat je kiest, dat ben je en bepaalt je identiteit. Je keuzes beïnvloeden je leven en je toekomst. Kiezen is niet gemakkelijk. Heb je wel de juiste keuze gemaakt uit dat enorme aanbod aan mogelijkheden? Kiezen kost tijd en energie. Je wordt bang, begint te twijfelen en krijgt keuzestress. Door keuzestress bouw je slaapproblemen op en geraak je sneller geïrriteerd. Je krijgt last van vermoeidheid. Toegeven dat kiezen moeilijk is, is een eerste stap om er iets aan te doen.

Welke studierichting kies ik? Binnenkort start het nieuwe academiejaar. Ga je verder studeren, maar weet je nog niet welke richting? Het is een belangrijke keuze die voor een groot stuk je toekomst bepaalt.

Zelfonderzoek Veel studenten kiezen een richting waar ze achteraf spijt van hebben. Resultaat: een verloren studiejaar. Maar er is zoveel keuze. Van bedrijfsmanagement tot zorgtechnologie. Hogeschool of universiteit. Op kot of niet op kot. De juiste keuze begint bij het weten wat jij zelf wil. Wat doe je graag? Wat zijn je interesses? Waar ben je goed in?

s l a t a “W ik ...”

Verzamel correcte informatie over de verschillende studies. Wat kan je doen met je vooropleiding, wat houdt het lessenpakket concreet in? Vraag het eventueel aan studenten die de opleiding volgen. Wat ga/kan je doen met het diploma dat je behaalt in de gekozen richting? Spreekt dat

In een assertiviteitscursus leer je opkomen voor jezelf en knopen doorhakken. Vanaf september 2017 starten de nieuwe cursussen in onze Well2DAY-centra. Leden betalen slechts 120 euro, in plaats van 240 euro. Meer info: www.Well2DAY.be of 03 285 43 53.

beroep je aan? Wat houdt dat beroep exact in? Vraag het aan mensen die er met hun 2 voeten in staan. Wat zijn de mogelijkheden voor een ‘Ba-na-ba’ of ‘Mana-ma’ (bachelor na bachelor of master na master) als je verder wil specialiseren in een bepaalde richting?

Opties bekijken Vond je enkele mogelijke opleidingen? Ga dan na welke scholen deze opleidingen aanbieden. Ga naar de opendeur- of infodagen. Praat er met docenten en studenten en bekijk de cursussen. Vervolgens kan je je keuze laten afhangen van de mentaliteit die heerst op de hogeschool of universiteit. De afstand tot thuis, wil/moet je op kot of niet? Moet je veel verplaatsingen maken naar verschillende gebouwen waar de lessen worden gegeven … Hoe zit het met de faciliteiten van de school, de extra ondersteuning, studentenbegeleiding …

Beslissen Verzamelde je alle informatie, dan kan je je keuze maken door de pro’s en de contra’s van de verschillende richtingen en scholen naast elkaar te leggen. Wees eerlijk met jezelf, laat je niet aﬂeiden door de keuzes die je vrienden maken.

Welke job wil je? Ben je op zoek naar een job? Of wil je iets anders gaan doen? Een nieuwe uitdaging of carrièreswitch? Je zoekt een job die je uitdaagt en voldoening geeft. Hoe vind je de ideale job?

Stel jezelf 4 vragen

✔ Wat kan ik goed en wat kan ik minder goed?

✔ Wat doe ik graag? ✔ Wil ik iets nieuw leren? ✔ Wat vind ik belangrijk? Waar draait het om in mijn werk?

✔ Welke jobs passen bij mijn persoonlijkheid en leven? Zoek zoveel mogelijk info op over je favoriete jobs en spreek erover met mensen die deze jobs uitoefenen. Ten slotte moet je experimenteren. Wie niet waagt, niet wint.

Eerste job te pakken? Vergeet niet om aan te sluiten bij De VoorZorg. Meer info op www.devoorzorg.be/ jongeren.

TIPS

• Hanne en Brecht testten 40 jobs uit. Ontdek hun ervaringen op www.roadies.be. • Filmpjes en informatie over verschillende beroepen vind je op www.vdab.be. • Doe de beroepsoriëntatietest op vdab.be en ontdek welk beroep het beste bij je past.

augustus-september 2017 / S-magazine •

De VoorZorg provincie Antwerpen

Betaalkalender uitkeringen

Wil je een sms ontvangen als je uitkering wordt betaald? Bezorg ons je gsm-nummer via www.devoorzorg.be/update of in je ziekenfondskantoor.

Uitkeringen arbeidsongeschiktheid

Heb je in september 2017 recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering door ziekte en/of moederschapsrust? Dan ontvang je: • het eerste deel uiterlijk 21 september 2017 op je rekening (*) • het tweede deel uiterlijk 5 oktober 2017 op je rekening (*).

De volledige betaalkalender vind je ook op onze website www.devoorzorg.be. (*)

Deze datum kan afwijken van de werkelijke datum door bijvoorbeeld vertraging van bankverrichtingen. Ontving je na enkele dagen nog niets? Neem dan gerust contact op met je ziekenfondskantoor.

JURIMUT

Je invaliditeitsuitkering van september 2017 staat uiterlijk 2 oktober 2017 op je rekening (*).

Ben je langer dan een jaar arbeidsongeschikt en heb je een vraag over je uitkering? Neem dan contact op met onze ziekenfondsadviseur. Bel naar 03 285 32 32 of mail naar zaf@devoorzorg.be.

Kan ik mijn medisch dossier thuis op mijn pc inkijken?

Ik heb mijn medisch dossier graag altijd bij de hand. Kan ik mijn medisch dossier inkijken? Zo ja, bestaat hiervoor een website of een app, zodat ik mijn medisch dossier thuis op mijn pc kan inkijken? Als patiënt heb je recht op inzage én recht op een kopie van je medisch dossier. Dat kan een papieren kopie zijn, maar ook een cd-rom of een e-mail. Je zorgverlener mag hiervoor maximaal 25 euro aanrekenen. Je volledige medisch dossier kan je vandaag helaas niet raadplegen via één algemene website of app.

In het ziekenhuis

Invaliditeit

Wil je je medisch dossier in het ziekenhuis opvragen? Op de website van het ziekenhuis vind je hierover meer informatie. Soms kan je zelfs online de inzage of een kopie van je medisch dossier vragen. Meer en meer ziekenhuizen hebben een website of een app waar je als patiënt je medische verslagen kan raadplegen. Als je je medisch dossier niet online kan raadplegen of opvragen, dan stel je de vraag mondeling of schrif-

telijk. Je hoeft geen reden op te geven waarom je het dossier wil inzien. Opgelet, je hebt geen recht op inzage in de persoonlijke notities van je zorgverlener. Dat zijn notities die de zorgverlener apart bijhoudt voor eigen gebruik. Door de tussenkomst van een aangeduide zorgverlener kan je ze wel inkijken. Gegevens over een andere persoon kan je nooit inkijken. Als de patiënt is overleden, dan heb je ook geen recht op inzage of een kopie van het medisch dossier. Dat is alleen mogelijk als er een gerechtelijke procedure of een onderzoek door het Fonds voor Medische Ongevallen loopt.

Tijdelijke weigering

Je zorgverlener kan je de inzage van gegevens weigeren als hij vindt dat

II • S-magazine / augustus-september 2017

ze een ernstig gevaar voor je gezondheid vormen. Hij moet hierover eerst een andere zorgverlener raadplegen en je vertrouwenspersoon inlichten. Je zorgverlener moet de weigering ook motiveren in je dossier. Een andere, door jou gekozen zorgverlener mag het dossier wel inkijken. Deze weigering is tijdelijk. Wanneer het gevaar voorbij is, mag je je dossier wel weer zelf inkijken.

Bij de huisarts of tandarts

Wil je je medisch dossier bij je huisarts of tandarts opvragen? Meestal kan dat niet digitaal. Stel je vraag mondeling of schriftelijk aan je arts. Gaat de arts niet in op je vraag, bijvoorbeeld omdat het te veel administratief werk meebrengt? Herhaal je vraag om inzage dan in een aangetekende brief.

Verander je van arts? Laat je nieuwe arts dan je medisch dossier opvragen bij je vorige arts. Vaak gaat dit sneller dan als je je dossier zelf opvraagt. Loopt er een gerechtelijke procedure of een onderzoek door het Fonds voor Medische Ongevallen, dan is je arts verplicht om je dossier vrij te geven. Tip! Download de Patient Health Viewer. Dankzij dit digitale platform heb je gratis, online en beveiligd toegang tot een deel van je medisch dossier. In de Patient Health Viewer zie je je vaccinatiegegevens, je medicatieschema en de bevolkingsonderzoeken naar kanker waaraan je deelnam. In de toekomst vind je er nog meer medische gegevens terug. Meer weten of de Patient Health Viewer downloaden? Surf naar www.devoorzorg.be/ e-gezondheidsdiensten. Heb je hierover nog vragen of wil je zelf ook een vraag stellen aan Jurimut? Bel dan naar 015 44 31 60 of mail naar jurimut@devoorzorg.be.

De VoorZorg provincie Antwerpen

naar de Wanneer moet jehe t op je online k ec Ch tandarts? Mondzorgpas s et je elk jaar minsten Als je 18 jaar bent mo de tandarts. Doe je dit 1 keer op controle bij er uit eigen zak. niet, dan betaal je me ekan je online gemakk Met de Mondzorgpas of je dit jaar nog naar lijk en snel controleren org nagaan welke tandz de tandarts moet en g. je in het verleden kree r vind je in e-mut, onde De online toepassing n’. zondheidspaspoorte het tabblad ‘Mijn ge je dartsbezoek niet in Zie je je recent tan rift moet je het getuigsch Mondzorgpas? Dan n ziekenfonds. Pas da nog bezorgen aan je je vens aanpassen en is kunnen wij de gege up-to-date. Mondzorgpas weer

Vanaf 1 september 2017 aangepaste openingsuren De openingsuren van onze kantoren wijzigen vanaf 1 september 2017. De aangepaste openingsuren vind je op www.devoorzorg.be of informeer je bij onze loketmedewerkers.

Rookstopbegeleidin

Er zijn genoeg reden en om te stoppen me t roken. Niet enkel je gezond heid, maar ook die van je omgeving wordt er beter van. Toch is sto ppen met roken vaak mak kelijker gezegd dan gedaan. Laat je daarom bege leiden door een tabak oloog. De tabakoloog brengt je verslaving in kaart zowel lichamelijk, psycho logisch als gedragsm atig. Dan geeft hij advie s over mogelijke be handelmethoden om van je verslaving af te ge raken. Uiteindelijk werk je samen een strategie uit om te ontwennen. De tab akoloog geeft onde rsteuning, werkt mee aan je motivatie, luistert … volgt je eigen tempo. Heb je recht op een verh oogde tegemoetkoming? Da n is de begeleiding gr atis.

Waar kan je terech t?

• Well2DAY-centru

m Antwerpen,

Amerikalei 110 • Well2DAY-centru De Merodelei 19.

m Turnhout,

Webnanny Voel je je wel eens onzeker over de opvoeding van je kinderen? Je staat er niet alleen voor. De Webnanny groepeert heel wat informatie over opvoeden en gezondheid op www.devoorzorg.be. Per leeftijdsgroep kan je op de website snuisteren in verschillende dossiers. Bovendien kan je vragen stellen aan de Webnanny.

Vraag jij al naar het goedkoopste geneesmiddel? Met het goedkoopste geneesmiddel krijg je dezelfde kwaliteit tegen de laagste prijs. Hierdoor bespaar je heel wat. Vraag ernaar bij je arts of apotheker, surf naar www.goedkoopstegeneesmiddel.be of gebruik onze gratis app.

Afspraak maken?

W www.Well2DAY.b

T 03 285 43 53

augustus-september 2017 / S-magazine •

III

De VoorZorg provincie Antwerpen

MATCHA? Wa’s da?

Aiya Izumi

Je hebt het ongetwijfeld al wel eens gezien: matcha, het knalgroene poedertje is op dit moment heel populair. Matcha komt uit Japan en wordt op een bijzondere manier geproduceerd. 14 tot 28 dagen voor de oogst worden de theestruiken overschaduwd, waardoor de plant extra bladgroen aanmaakt. Vandaar de felgroene kleur. De blaadjes worden traditioneel begin mei geoogst. De nerven en steeltjes worden gescheiden en het ‘bladvlees’ wordt ambachtelijk vermalen door granieten molens. Matcha zou een hogere voedingswaarde hebben, rijk aan antioxidanten en vitamines.

Ideaal voor beginners. 19,95 euro

17,96 euro.

Speciﬁeke smaak

Matcha maakt deel uit van de Japanse theeceremonie, waarbij theedrinken verheven is tot een kunst. Het matchapoeder wordt met een theeklopper uit bamboe opgeklopt met heet water. Te lang kloppen maakt de thee bitter. De thee heeft sowieso een specifieke smaak, niet voor ieders smaakpapillen.

Bestellen?

Surf naar www.devoorzorgshop.be en kies in de Well2DAY-shop voor het onderdeel ‘Voedsel voor je vitaliteit’. Naast de matcha vind je er een selectie van groene thee en van kruideninfusies.

Rugpijn, zware benen of pijnlijke voeten?

Ergonomische tafels en matten Lang rechtstaan? Geen probleem!

Op deze mat sta je zonder moeite een lange tijd comfortabel recht. Ideaal om te gebruiken tijdens het koken, het strijken … Omdat je op de mat continu balanceert, blijf je in beweging en voorkom je overbelasting op de rug, de benen en de voeten.

IMOVR Ecolast Economy antivermoeidheidsmat 76 x 45 x 1,60 cm

85 euro 76,50 euro.

De perfecte werktafel

Zitten of rechtstaan, met deze tafel wissel je snel tussen beiden. Je stelt ze makkelijk in op jouw ideale positie.

Standezza manueel verstelbare sta- en zittafel 120 x 80 cm

449 euro 404,10 euro.

Bestellen?

Surf naar www.devoorzorgshop.be en kies in de Well2DAY-shop voor het onderdeel ‘ergonomisch werken’.

MEER INFO? T 03 285 43 53 E Well2DAY@devoorzorgshop.be Voorwaarden (verzendkosten, levering …): www.devoorzorgshop.be.

IV • S-magazine / augustus-september 2017

Nieuw in onze webshop

De VoorZorg provincie Antwerpen

Cholesterol Wat is goede en wat is slechte cholesterol?

Wat zijn de risico’s?

Zijn eieren ongezond?

Ik sport en ben slank, hoe kan ik dan een te hoge cholesterolwaarde hebben?

Zijn alle vetten slecht?

Is cholesterolverlagende voeding gezond? Gratis infosessies

Het woord cholesterol heeft een negatieve bijklank. Toch hebben we het allemaal nodig, in bepaalde mate. Over cholesterol bestaan veel misverstanden. Onze diëtisten vertellen je alles over cholesterol tijdens onze infosessies.

GRATIS

• Well2DAY-centrum Antwerpen: op woensdag 4 oktober 2017. • Well2DAY-centrum Herentals: op donderdag 5 oktober 2017. • Well2DAY-centrum Mechelen: op donderdag 28 september 2017.

Hoe kan ik mijn cholesterolgehalte laten dalen? Telkens van 19 tot 21 uur. Gratis. Inschrijven is verplicht.

Inschrijven?

 03 285 43 53  www.Well2DAY.be

Infosessie over chronische pijn Kennis geeft kracht

Onze pijnpsychologen beantwoorden je vragen over omgaan met chronische pijn

Pijn in je dagelijks leven kan je levenskwaliteit sterk beïnvloeden. Maar wat is pijn en waarom ervaren we het? Wat is het verschil tussen acute en chronische pijn? Wat gebeurt er in ons lichaam vooraleer we van pijn spreken en hoe kan het mislopen? Om pijn een juiste plaats te geven en ermee om te gaan, moet je begrijpen wat pijn is. Wetenschappelijk onderzoek en de klini-

sche praktijk wijzen uit dat chronische pijn een specifieke aanpak vraagt. Wat houdt dit in en wat is de rol van de pijnpsycholoog hierbij? Tijdens de infosessie beantwoordt de pijnpsycholoog deze vragen. • W ell2DAY-centrum Antwerpen: maandag 6 november 2017, van 15.30 tot 17 uur. • Well2DAY-centrum Heist-op-den-Berg: woensdag 4 oktober 2017, van 18.30 tot 20 uur.

• We l l 2 DAY- ce n t r u m M e c h e le n : woensdag 11 oktober 2017, van 17 tot 18.30 uur. Gratis. Inschrijven is verplicht.

Inschrijven? T 03 285 43 53 W www.Well2DAY.be

augustus-september 2017 / S-magazine •

De VoorZorg provincie Antwerpen

Financiële tegemoetkoming ‘Hulp van Derden’ Een extraatje bovenop je ziekte-uitkering.

Het zal je maar overkomen. Je wordt ernstig ziek. Gewone alledaagse dingen worden een grote opgave. Plots heb je hulp en ondersteuning nodig om je te wassen, aan te kleden, te verplaatsen, te koken ... Allemaal dingen die je gemakkelijk zelf kan als je gezond bent. Maar nu moet je noodgedwongen hulp van anderen inroepen. Je familie, vrienden en buren proberen je zoveel mogelijk te helpen. Maar vandaag de dag is dit niet gemakkelijk. Mensen moeten alsmaar langer werken en hebben zelf een drukke agenda. Dan maar professionele hulp inschakelen. Poetshulp, ziekenvervoer, strijkdienst, thuisverpleging … er is voldoende aanbod. Maar er hangt wel een prijskaartje aan vast. Als je sterk afhankelijk bent van hulp van anderen kan je, onder bepaalde voorwaarden, bijkomende financiële steun krijgen: tegemoetkoming 'Hulp van Derden'.

de tegemoetkoming. Je ontvangt de tegemoetkoming opnieuw als je terug thuis verblijft.

Voor mensen met beperkte zelfredzaamheid • Je krijgt een ziekte-uitkering van je ziekenfonds én bent minstens 3 maanden arbeidsongeschikt of invalide. • Je zelfredzaamheid is ernstig verminderd. Je adviserend geneesheer maakt hierover de inschatting.

Tegemoetkoming aanvragen bij adviserend geneesheer De tegemoetkoming vraag je aan bij de adviserend geneesheer. Die nodigt je uit voor een consultatie en onderzoekt of je aan de voorwaarden voor een tegemoetkoming voldoet. Indien nodig komt een adviserend kinesiste aan huis om het onderzoek bij jou thuis uit te voeren.

Bedrag bovenop je uitkering De tegemoetkoming ‘Hulp van Derden’ ontvang je zonder verdere verplichting iedere maand bovenop je ziekte-uitkering. Je krijgt 20,40 euro per dag. Bij een opname langer dan 2 maanden in een ziekenhuis, rusthuis of psychiatrisch verzorgingstehuis vervalt

VI • S-magazine / augustus-september 2017

Ben je sterk afhankelijk van de hulp van anderen door ziekte? Heb je een ernstige beperking? Of heb je nood aan bijkomende informatie? Aarzel niet en neem contact op met onze Dienst Maatschappelijk Werk op het nummer 015 28 04 55 of stuur een mail naar dmw.304@devoorzorg.be.

De VoorZorg provincie Antwerpen

Heropbeuring De Mick

Een gezondheidsinstelling met een hart Heropbeuring De Mick, bij oudere leden van De VoorZorg nog gekend als ‘Sana De Mick’ werd in 1922 opgericht als sanatorium voor de vele havenarbeiders die door de slechte arbeids- en leefomstandigheden aan longtuberculose leden. Als locatie koos men niet voor niets een mooi natuurgebied in Brasschaat. De kamers zijn ruim en zonnig. Door de vooruitgang van de geneeskunde verdween tuberculose. De overheid sloot de sanatoria. De Mick werd omgevormd tot een revalidatiecentrum. Later werd er een woon- en zorgcentrum aangebouwd en daarna, als kers op de taart, een instelling voor mensen met een niet-aangeboren hersenletsel, ‘De Vrije Vlinder’.

het landschap van revalidatie- en gespecialiseerde zorginstellingen en ziekenhuizen. “Als sociale instelling gaan we ervan uit dat iedereen, arm of rijk, recht heeft op even goede zorgen” vertelt Greet van Gool, voorzitter van Vriendenkring De Mick. “Daar zetten we ons voor in met de vrijwilligers van De Vriendenkring. Deze vrijwilligersorganisatie organiseert tal van activiteiten om de nodige fondsen in te zamelen. Hiermee kan de Mick de dagprijs zo laag mogelijk houden, onnodige extra kosten vermijden en tegelijkertijd een moderne, aangepaste infrastructuur met individuele zorg op maat garanderen. Een van die activiteiten is het Showfestival, met een optreden van de Lou Roman-band en een heleboel aan artiesten. Leden van De VoorZorg krijgen een korting”.

De Mick bleef al die tijd trouw aan haar oorspronkelijke doelstellingen: goede, kwaliteitsvolle zorgen aanbieden tegen betaalbare prijzen. Om de zorg betaalbaar te houden, focust De Mick in het bijzonder op 2 aspecten. Zo hanteert ze lage ligdagprijzen. En ze rekent geen enkel supplement op medische prestaties aan, wat De Mick uniek maakt in

Papestraat 30 2930 Brasschaat 03 217 10 11 info@demick.be www.demick.be

De Mick

54ste SHOWFESTIVAL met de Lou Roman band, Golden Memories Singers en tal van artiesten Humor en presentatie door Luc Caals Deuren open om 13.30 uur In zaal Depot Deluxe, Nijverheidsstraat 27, 2620 Hemiksem

Vrijdag 13 oktober 2017

Zondag 15 oktober 2017

Inschrijven via 03 285 43 36 of s-plus.304@devoorzorg.be. Alle info via vriendenkring@demick.be.

Inkom: 20 euro, leden S-Plus: 12 euro

Inkom: 26 euro, leden S-Plus: 18 euro

• Jo Vally • Lisa Lewis • Ivann

• David Vandyck • Maxime • De Romeo’s

augustus-september 2017 / S-magazine •

VII

De VoorZorg provincie Antwerpen

Er is “Sinds mijn 9de jaar zit ik bij Akabe (scouts voor personen met een handicap). Eerst bij de welpen, dan naar de jongverkenners, verkenners en jins. ’s Zondags kon ik niet wachten om in mijn uniform eropuit te trekken samen met de leiding en mijn ‘medescouties’.

Topactiviteiten.

Zo word je ﬁt en gezond Moe, lusteloos, het kaarsje uit aan het einde van de dag? Het liefst plof je neer in je luie zetel en kom je er voor de rest van de dag niet meer uit. Ken je dat gevoel?

Moe? Actie! Jong en oud, met of zonder een handicap. Je uitgeblust voelen, het overkomt iedereen wel eens. De uitgelezen manier om jezelf terug op te peppen: sport en beweging. Je moe maken als je al moe bent. Dat klinkt raar! Het is nochtans bewezen: van beweging krijg je terug energie. Je uithouding en conditie verbeteren. Je wordt fysiek en mentaal sterker.

Fitter worden, meer energie krijgen. Door te sporten krijg je een betere doorbloeding. Er gaat meer zuurstof naar je cellen. Je voelt je lekker opgepept en fris. Van luieren word je futlozer. Beweeg en je voelt je alsmaar ﬁtter. Hijs je uit je zetel en maak je moe. Het levert je op termijn heel wat voordelen op!

Mentaal weerbaar Beweging verbetert je motoriek, dat spreekt voor zich. Sporten gaat ook om winnen en verliezen, doorzettingsvermogen en discipline. Het sociale aspect verhoogt de mentale weerbaarheid bij kinderen en volwassenen. De juiste sportbegeleider is zeer belangrijk! Hij zorgt voor trainingen op maat. Hij focust op de ontwikkeling van het kind of sporter met een handicap en het plezier in de sport. Je zelfvertrouwen groeit vanzelf mee.

Vind de sport die bij je past! S-Sport // Recreas vzw is de recreatieve sportfederatie van jouw ziekenfonds. Onder het motto ‘Iedereen beweegt mee. Altijd!’ willen we iedereen aan het sporten krijgen. Het sportaanbod is gevarieerd, toegankelijk en uitnodigend. Ben je 50+, kind of volwassene met een handicap? S-Sport // Recreas vzw organiseert sportinitiaties, -kampen en -clubs. Speel op safe, sluit aan bij 1 van de vele sportclubs. Bij sommige clubs kan je voor maar 7 euro een heel jaar sporten! Meer info over onze sportclubs en activiteiten T 03 285 43 35 E s-sportrecreas@devoorzorg.be W www.s-sportrecreas.be

VIII • S-magazine / augustus-september 2017

Ik keek uit naar de zondagen om me uit te leven, maar ook de kampen waren fantastisch. Kamperen in super grote tenten. De leiders sjorden de gekste constructies in elkaar, dat was dan onze ‘eetzaal’. Schitterende jaren waren het. En dan werd ik 21 jaar. Het einde bij Akabe. Geen scouts meer voor mij. Samen met mijn ouders ging ik op zoek naar een andere hobby. Vergelijkbaar met Akabe? Dat was moeilijk. Ik voelde me destijds niet zo goed in mijn vel. Ik miste het avontuur en de vriendschap. Tot ik via de ouders van 1 van mijn Akabe-vrienden VFG leerde kennen. Net zoals de scouts organiseert VFG super leuke activiteiten. Het is dan wel niet op wekelijkse basis, ik maakte er toch al heel wat nieuwe vrienden. De bege-

leven na de scouts leiders bij VFG zijn cool. Sommigen zijn zelfs leider geweest bij Akabe. Volgend jaar gaan we met VFG ook op kamp, net als bij de scouts. Benieuwd wat dat wordt. Ik kijk er al naar uit. Hopelijk maak ik nog meer nieuwe vrienden.” (Wouter, 23 jaar)

Word VFG-er Ben je een 18-plusser met een handicap en wil je net als Wouter samen met leeftijdsgenoten toffe tijden beleven? Sluit je aan bij VFG. Deze vereniging voor personen met een handicap organiseert diverse activiteiten. Jaarlijks daguitstappen naar een pretpark, een dierentuin … Shopdagen, citytrips voor een dag … maar ook fuiven en avontuurlijke activiteiten. Trek je er graag wat langer op

uit, schrijf dan in voor een buitenlandse vakantie met zon, zee en strand of maak met VFG een avontuurlijke reis.

Daguitstap naar Toverland Op zaterdag 14 oktober 2017. Prijs: 35 euro voor leden van De VoorZorg (50 euro nietlid). Opstapplaatsen in Mechelen, Antwerpen en Herentals. Rolstoeltoegankelijk. W www.trekeropuit.be T 03 285 46 67

VFG, vereniging voor personen met een handicap. T 03 285 43 34 E vfg.304@devoorzorg.be W www.vfg.be

Bij VFG maak je vrienden voor het leven.

e? akanti provincie Antwerpen verweDenvVoorZorg e d n e n n a p ts se n li O vita rende in st li ia c e sp Fontana, de akanties. gezondheidsv tot 200 euro korting. er Leden krijgens brochure aan via het numm Vraag je grati f 03 285 43 53 oevoorzorg.be of kijk Well2DAY@deropuit.be op www.trek

De laatste JOETZ-vakanties van 2017 Reserveer online www.joetz.be

Plasvakantie, De Rode Planeet in Rijmenam

Van zaterdag 28 oktober tot zaterdag 4 november 2017. Plastraining geïntegreerd in een leuke JOETZ-vakantie. Met medisch advies van een uroloog en begeleiding van een kinesist. Voor: 8 tot 12-jarigen die nog bedplassen. Prijs: 198 euro voor leden van De VoorZorg, 717 euro voor nietleden. Inbegrepen: consultaties bij de uroloog en kinesist, laboratoriumonderzoeken …

Halloween, De Rode Planeet in Rijmenam

Van zondag 29 oktober tot vrijdag 3 november 2017 Vakantie boordevol uitstappen, spelletjes, creativiteit en feesten in thema Halloween. Voor: 6 tot 12-jarigen. Prijs: 128 euro voor leden van De VoorZorg, 206,75 euro voor niet-leden. n va 1 jij ord

W onze topmonitoren?

Kom het te weten tijdens het ‘Introweekend’. Van zaterdag 18 tot zondag 19 november 2017. Gratis kennismaking. Fun verzekerd! Alleen voor 16 tot 18-jarigen!

E joetz.304@devoorzorg.be W www.joetz.be

Body Sculpture (10 x)

Vanaf 10 oktober 2017, telkens op dinsdag. Van 19.30 tot 20.30 uur. Zaal: Kwarto in Berlaar. Prijs: vanaf 42 euro.

Huiswerkondersteuning

Een rustige plek waar je met je kind van de basisschool aan zijn schooltaken kan werken. Vrijwilligers ondersteunen je bij de huistaken. Maximum 1 uur per sessie. • Maandag van 16 tot 17 uur: Huis van het Kind, Antwerpen-Kiel. • Woensdag van 14 tot 16 uur: Huis van het Kind, Borgerhout en Hoboken. • Woensdag van 13.30 tot 15.30 uur: Huis van het Kind, AntwerpenLuchtbal. Niet tijdens schoolvakanties en feestdagen. Prijs: 1 euro per sessie, ter plaatse te betalen. Info: 03 285 43 38 - viva.svv.304@devoorzorg.be augustus-september 2017 / S-magazine •

De VoorZorg provincie Antwerpen

Infosessie over Thuiszorg Ben je net geopereerd of word je opgenomen in het ziekenhuis? Ben je gevallen en brak je je heup? Heb je het moeilijk om je huishouden rond te krijgen? Heb je nood aan aangepaste hulpmiddelen? Dan kan je beroep doen op de thuiszorgdiensten van De VoorZorg. Thuiszorg is ‘zorg thuis’ waardoor je zo lang mogelijk thuis kan blijven wonen.

Wat kan thuiszorg voor jou of je familie betekenen?

De VoorZorg Thuiszorg heeft een heel pakket aan thuiszorgdiensten: thuisverpleging, uitleendienst, mediotheek, gezinszorg, poetshulp, huishoudhulp met dienstencheques …

Kan je niet naar de infosessie komen? Op bovenstaand telefoonnummer en e-mailadres kan je ook terecht voor alle info over onze zorgdiensten.

22 • S-magazine / augustus-september 2017

Kom naar onze infosessie op maandag 25 september 2017 van 14 tot 16 uur in het Well2DAY centrum in Geel, Werft 59 bus 1-6.

Inschrijven?

T 0800 97520 E zorgcoördinatie.304@devoorzorg.be

De VoorZorg provincie Antwerpen

Loop niet te hard van stapel Denk na voor je een loophulpmiddel koopt. Lukt wandelen niet meer zo goed? Verlies je soms je evenwicht? Wat extra steun nodig? Een loophulpmiddel is een uitstekende oplossing. Maar … bezint eer je begint. Het is belangrijk dat je uit alle verschillende systemen en modellen er de beste voor jou uitkiest.

Welk loophulpmiddel heb jij nodig? ✔ Heb je het binnenshuis of buitenshuis nodig? Of beiden? ✔ Wil je er grote afstanden mee doen? ✔ Is het gewicht van het loophulpmiddel voor jou belangrijk? ✔ Zijn de afmetingen belangrijk? (deuropeningen, gang …). ✔ Hoeveel weeg je? (Niet ieder toestel kan elk gewicht aan). ✔ Moet het kunnen dichtplooien? En hoe groot mag het dan nog zijn? Kan het in de auto?

✔ Heb je remmen nodig? Heb je genoeg kracht in je handen om de remmen te gebruiken?

✔ Moet het verstelbaar zijn in de hoogte? ✔ Heb je accessoires nodig (krukkenhouder, ruggensteun, boodschappenmandje …)?

✔ Vind je het belangrijk hoe het er uitziet? ✔ Is er terugbetaling van het ziekenfonds mogelijk? ✔ Speelt de prijs een rol? Onze medewerkers-bandagisten helpen je het juiste hulpmiddel kiezen. Kom een kijkje nemen in een van onze Medishops. Heb je een geldig voorschrift voor een mobiliteitshulpmiddel? Onze verstrekkers komen graag bij jou langs om te kijken welk mobiliteitshulpmiddel het best bij je past. • Medishop De VoorZorg Mechelen, Désiré Boucherystraat 17, 2800 Mechelen - T 015 21 52 90. • Medishop De VoorZorg Turnhout, Slachthuisstraat 68, 2300 Turnhout - T 014 65 18 57. Of bestel je hulpmiddelen via 0800 97 520, in je ziekenfondskantoor of online op www.devoorzorgshop.be.

Gaan en staan Krukken, gaankaders, wandelstokken, looprekken, rollators … Een rolstoel of scooter nodig? Na een telefonische afspraak ben je altijd welkom in onze demoruimte voor advies, een testrit en een bespreking.

Vragen? Blijf er niet mee zitten.

Bel gratis 0800 97 520 of mail mediotheek@devoorzorg.be.

‘Veilig stappen’ met je loophulpmiddel ✔ Stel je loophulpmiddel in op de correcte hoogte zodat je geen rugpijn krijgt.

✔ Loop goed tussen je loophulpmiddel. ✔ Doe altijd stevige schoenen of pantoffels aan. ✔ Controleer regelmatig de remmen. ✔ Blokkeer altijd je remmen als je gaat zitten en terug rechtstaat.

✔ Onderhoud je loophulpmiddel regelmatig. Laat het nazien. ✔ Overlaad nooit je boodschappenmand zodat je niet kantelt.

augustus-september 2017 / S-magazine •

De VoorZorg provincie Antwerpen

Samen zwanger Gratis infosessies voor zwangere vrouwen Je bent zwanger. Proﬁciat! Weet je wat je allemaal moet regelen? Benieuwd hoeveel weken je bij je kleine spruit kan thuisblijven en hoeveel uitkering je dan krijgt? Voorkom je liefst onverwachte kosten? Wil je alles weten over onze voordelen en diensten?

Wil je een afspraak maken bij een van onze ziekenfondsadviseurs? Locaties en zituren op www.devoorzorg.be T 03 285 32 32 E zaf@devoorzorg.be

Schrijf je snel in voor onze gratis infosessie voor zwangere vrouwen!

Gratis infosessies

Tijdens deze infosessie krijg je als toekomstige (of prille) ouder informatie over: • zwangerschapsrust • uitkering • hospitalisatieverzekering • geboorteaangifte • kraamzorg • vroedkundige aan huis • geboortegeschenken • kinderopvang • extra voordelen van ons ziekenfonds Gratis voor iedereen.

Telkens op zaterdag van 9.30 tot 11.30 uur. • Op zaterdag 30 september 2017 in het Well2DAY-centrum, Amerikalei 110 in Antwerpen. • Op zaterdag 30 september 2017 in het Well2DAY-centrum, Zandstraat 42 in Herentals. • Op zaterdag 30 september 2017 in het Well2DAY-centrum, Désiré Boucherystraat 10 in Mechelen. • Op zaterdag 30 september 2017 in het Well2DAY-centrum, De Merodelei 19 in Turnhout. • Op zaterdag 21 oktober 2017 in het Well2DAY-centrum, Werft 59 bus 1-6 in Geel. • Op zaterdag 21 oktober 2017 in het Well2DAY-centrum, Binnenweg 3 in Heist-op-den-Berg. • Op zaterdag 25 november 2017 in het Well2DAY-centrum, Désiré Boucherystraat 10 in Mechelen. • Op zaterdag 25 november 2017 in het Well2DAY-centrum, Amerikalei 110 in Antwerpen.

Info op maat bij de ziekenfondsadviseur Uiteraard kan je met specifieke vragen over geboorte en je individuele dossier ook terecht bij onze ziekenfondsadviseur. Hij/zij overloopt met jou heel je dossier in alle rust en vertrouwen, apart in zijn/haar bureau. Je krijgt een antwoord op al je vragen: van je zwangerschapsrust, uitkering en medische kosten tot de organisatie van kraamzorg of kinderopvang.

Het aantal deelnemers per sessie is beperkt. Schrijf snel in via www.devoorzorg.be/weetsteedsmeer of bel 03 285 46 32.

Tot 900 euro aan geschenken (*) Zijn beide ouders lid?

Kies uit 1 van de 3 geschenkpakketten: een luxueuze terreinbuggy, inclusief een draagmand en een maxi-cosi met adapter om op het onderstel van de buggy te monteren

440 euro om vanuit je luie zetel te spenderen in onze webwinkel met meer dan 250 babyproducten! Kies zelf je geschenken, De VoorZorg betaalt

Is 1 ouder lid?

Kies 1 van deze 3 geschenken: 220 euro krediet in de online geboorteshop

een autostoel

een fietsstoel.

Extra geschenk

Voor maar 54 euro kan je kiezen voor een extra geschenk: een autostoel of een fietsstoel.

stel je eigen pakket samen en kies 2 van de volgende geschenken: • 220 euro krediet in de online geboorteshop • een autostoel • een fietsstoel.

Deze voordelen gelden ook bij adoptie en voor pleegouders als een kind voor langere tijd bij hen wordt geplaatst. (*)

24 • S-magazine / augustus-september 2017

Als beide ouders lid zijn en als zij kiezen voor het ‘extra geschenk’. Aanbevolen winkelprijs door leverancier New T-Core bvba op 1 januari 2017.

webnanny

foto: S-magazine

IK BEN 2 EN IK ZEG

NEE! Je peuter is 2 jaar en heeft een sterk willetje. Hij wil altijd uit hetzelfde glas drinken, weigert om beleg te eten op zijn boterham of houdt halsstarrig vast aan die versleten oranje trui. Hoe vreemd het soms ook lijkt, dit is normaal gedrag. Een tweejarige houdt van voorspelbaarheid. Hij heeft graag controle over zijn eten, drinken, kleding of dagelijkse routine. In een poging om controle te krijgen over zijn leven ontwikkelt een peuter bepaalde gedragsrituelen. Dat is best een lastige opdracht voor iemand die compleet afhankelijk is van de mensen om zich heen. Probeer daarom vriendelijk te reageren en onderneem geen grote pogingen om gewoontes uit zijn hoofd te praten.

Verandering aanvaarden Als je peuter het gevoel heeft dat hij zelf kan sturen, zal hij een verandering gemakkelijker aanvaarden. Probeer je kind warm te maken

Eerste keer naar school Binnenkort gaat je peuter misschien voor het eerst naar school. Informeer de school over deze rituelen en vertel de juf of meester hoe jij ermee omgaat. Daarnaast kan je je peuter ook proberen warm te maken voor school en de nieuwe rituelen die hier mee gepaard gaan.

voor een nieuw glas. Of laat het tussen de rekken van de kledingwinkel eens zelf op zoek gaan naar een nieuwe trui. Zolang je peuter niet de indruk krijgt dat jij die trui of dat glas uitkiest, bestaat de kans dat hij de verandering aanvaardt.

Grenzen stellen Een peuter kan niet goed onthouden wat wel en niet mag. Zijn geheugen is nog niet voldoende ontwikkeld. Een verbod herinnert hij zich meestal alleen als jij bij hem in de kamer bent. Ook beheerst hij de taal nog niet genoeg om het allemaal te begrijpen. En toch moet je op deze leeftijd beginnen met grenzen stellen. Je zal ze erg vaak moeten herhalen, maar volhouden loont! Grenzen en regels zorgen voor: • veiligheid • duidelijkheid en zekerheid • zelfstandigheid. Hoeveel en welke grenzen je stelt, is verschillend in elk gezin. Als ouder bepaal je zelf wat wel en wat niet kan. Overspoel je peuter niet met regels en focus op een beperkt aantal grenzen per keer.

Hoe grenzen stellen? Als je grenzen stelt, is het belangrijk dat je duidelijk en consequent bent. Wees je bewust van de grenzen die in je huis gelden en blijf ze consequent herhalen. Wijk niet af van de regels omdat er bezoek is, omdat je moe bent

of omdat je in de supermarkt bent. Probeer om hier met je partner op dezelfde lijn te zitten. Formuleer de grenzen duidelijk, ook in je gezichtsuitdrukking. Maak daarbij oogcontact met je peuter, anders dreigt de boodschap verloren te gaan. Benadruk het verbod op een positieve manier. Zeg eerder wat je kind wel moet doen en niet wat het niet mag doen. Zeg bijvoorbeeld, “Alleen kijken, blijf met je handen van de stereo” in plaats van “Niet aan de knopjes van de stereo komen”. Je kan ook uitleggen waarom je een bepaalde grens stelt, wat niet wil zeggen dat er altijd over gediscussieerd kan worden. Ga ook na of grenzen gerespecteerd worden. Let er op dat de grenzen niet te hoog of te laag gegrepen zijn voor je kind. Laat de grenzen mee evolueren met de leeftijd van je kind. Een ouder kind kan inspraak krijgen, een peuter is daar nog niet toe in staat. VALERIE DE COEN

WEBNANNY GEEFT OPVOEDINGSADVIES Op onze website vind je nog veel meer opvoedingsadvies voor je baby, peuter en kleuter. Je kan er ook altijd een vraag stellen aan onze webnanny die je advies geeft per e-mail. Surf naar: • www.bondmoyson.be/webnanny • www.devoorzorg.be/webnanny

augustus-september 2017 / S-magazine •

sociale info

"Mensen met dementie tellen mee" Expertisecentrum Dementie Vlaanderen “Mensen met dementie tellen mee.” Dat is de boodschap van het sociaalculturele project De Alzheimer Code én van het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen. Jurn Verschraegen: “We mogen niet denken en handelen vanuit de beperkingen van mensen met dementie, maar vanuit hun mogelijkheden. We stellen niet de problemen centraal, wel de oplossingen.”

Hoe moeten we (beter) omgaan met mensen met dementie? Jurn Verschraegen, directeur van het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, helpt ons op weg met enkele praktische tips: “Stel hen geen vragen in de trant van: ‘wat heb je vandaag gegeten?’ Vraag liever: ‘hoe voel je je vandaag?’ Gevoelens kunnen ze nog oproepen, recente herinneringen minder makkelijk. We hebben de reflex om mensen met dementie te testen op hun cognitieve vermogens, terwijl we dat net niét mogen doen. Weet-vragen hebben geen zin, want we weten dat ze daar niet adequaat op kunnen antwoorden. We brengen hen dan uit hun evenwicht. We moeten ons meer leren verplaatsen in de belevingswereld van mensen met dementie en werken aan hun eigenwaarde. Een patiënt die vroeger graag biljart heeft gespeeld, moet je niet automatisch opnieuw laten biljarten. Bij elke stoot heeft hij immers het gevoel: ik kan dit niet meer. Doe andere dingen: paardrijden, zwemmen of zingen. Verschillende zorgcentra in Vlaanderen hebben contactkoren opgericht waar mensen met dementie en hun mantelzorger samen zingen. Dat versterkt hun communicatie. Ik heb onlangs een woonzorgcentrum bezocht waar men een bijzonder beweegprogramma heeft opgestart voor bewoners van 80 jaar en ouder. Alle medewerkers, van kinesisten tot verzorgenden, bieden elke dag de bewoners een beweegprogramma aan. De resultaten zijn spectaculair: bewoners leven op, communiceren opnieuw met hun familie, hebben zo goed als geen medicijnen meer nodig om rustig te blijven. Het is een misverstand dat mensen met dementie enkel nood hebben aan continuïteit en standvastigheid in hun leven. Neen, we kunnen net

grote vooruitgang boeken door hen uit hun comfortzone te halen.” De medische kennis over dementie breidt constant uit, maar in de populaire literatuur wordt er te pas en te onpas gejubeld over de zoveelste doorbraak. Dat creëert valse verwachtingen, niet? Jurn Verschraegen: “Wetenschappelijke onderzoekers leveren waardevol werk, maar zijn soms iets te enthousiast in hun conclusies. De media hebben bovendien de neiging om medisch nieuws sexy voor te stellen. We willen hen daarom oproepen tot iets meer realiteitszin en soberheid. Wij zijn alvast voorzichtig in onze communicatie. We willen geen valse hoop creëren. Tegelijk mogen we niet de fout begaan om nieuwe ontwikkelingen in de grond te boren. Een van onze basistaken bestaat erin om wetenschappelijke bevindingen in perspectief te plaatsen en te vertalen naar praktische informatie en tips. We willen correcte informatie brengen.” Tot slot: waar haal je de kracht vandaan om het elke dag opnieuw op te nemen voor mensen met dementie? Jurn Verschraegen: “Na mijn opleiding als sociaal verpleegkundige ben ik in de thuisverpleging gaan werken. Ik herinner me een onvergetelijk moment: toen ik aanbelde bij een 90-jarige dame die naast alzheimer ook diabetes had en dagelijkse verzorging nodig had, wilde ze me niet binnenlaten. Ik was een man en ze kende me niet. Na verschillende vruchteloze pogingen om haar vertrouwen te winnen, vatte ik het idee op om het eens via de achterdeur te proberen. En wat gebeurde er? Ze ontving me met open armen. Ineens was ik geen vreemde voor haar, omdat ik net als haar vrienden en kennissen via de achterdeur binnenkwam. Toen besefte ik: we weten onvoldoende wat goede dementiezorg inhoudt. Ik realiseerde me ook: dit wordt dé uitdaging van de toekomst. Ik heb me verdiept in de problematiek door te werken in de ouderenzorg, de dienst geriatrie van het ziekenhuis en in woonzorgcentra. Toen in 2000 de overheid besliste om met expertisecentra dementie van start te gaan, heb ik geen moment getwijfeld. Ik ben er trots op dat we onze centra hebben uitgebouwd tot laagdrempelige kennisbakens. We hebben er samen met de Alzheimer Liga Vlaanderen en vele deskundigen mee voor gezorgd dat Vlaanderen een van de meest vooruitstrevende dementieplannen in Europa heeft. Een beleid dat de nadruk legt op de competenties van mensen met dementie, eerder dan op hun mankementen. Vlaanderen leidt de dementie-dans. Zorgmedewerkers leren tijdens hun opleiding nog te veel denken vanuit problemen, wij leren hen en hun opleiders denken vanuit de mogelijkheden.” BART VANDORMAEL

26 • S-magazine / augustus-september 2017

sociale info

De Alzheimer Code maakt dementie bespreekbaar

Maak een voelschort voor mensen met dementie Neem gratis deel aan een open atelier van S-Plus in je buurt Zorgen voor iemand met dementie kan een zware opdracht zijn. Want hoe verder dementie evolueert, hoe moeilijker het wordt om contact te maken. Gelukkig zijn er naast woorden ook andere vormen van communicatie, zoals een aanraking, muziek of gewoon je aanwezigheid. Deze zintuiglijke activiteiten kunnen een ingangspoort zijn om toch contact te maken bij mensen met dementie. Prikkels blijven aanbieden is belangrijk. Zo vermijd je dat de persoon met dementie zijn toevlucht zoekt in stereotiep en zelfstimulerend gedrag, zoals heen en weer wiegen of telkens opnieuw dezelfde zakdoek opvouwen. In het kader van de Alzheimer Code organiseert S-Plus vzw open ateliers ‘voelschorten maken’. Een voelschort is een schort vol kleurrijke linten, belletjes, zachte en ruwe lapjes. Hij dient om de zintuigen te prikkelen en kan gebruikt worden bij mensen in een verder gevorderd stadium van dementie. Zij gaan op ontdekkingstocht met hun zintuigen en zien, horen en voelen de schort. In de workshops leer je hoe en met welke materialen je een voelschort maakt.

Maak zelf een voelschort • Kom dit najaar naar een van onze open ateliers 'voelschorten maken' in je buurt. Iedereen is welkom, de toegang is gratis. Op www.voelschorten.be vind je alle data en adressen. • Kan je niet naar onze open ateliers komen, of wil je graag meer informatie? Surf naar www.voelschorten.be. Je vindt er een doe-het-zelf-map en een instructieﬁlmpje om zelf een voelschort te maken. Of bel naar S-Plus vzw op 02 515 04 94.

Van 14 september tot 30 november 2017 kan je in heel Vlaanderen tentoonstellingen, theater- en filmvoorstellingen, muziekactiviteiten en lezingen bijwonen. Allemaal gaan ze over dementie. Met deze acties en projecten vraagt De Alzheimer Code aandacht voor een genuanceerde en respectvolle beeldvorming van dementie. De Alzheimer Code steekt een hart onder de riem van mensen met dementie én van diegenen die hen omringen, begeleiden en verzorgen. Want mensen met dementie tellen mee! Initiatiefnemers zijn de Alzheimer Liga Vlaanderen, het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en Hellebosch vzw. Zij gaan in meer dan 70 steden en gemeenten een samenwerking aan met meer dan 100 organisaties en instellingen uit de wereld van kunst, cultuur, onderwijs, zorg en welzijn. Dit levert een prachtig en gevarieerd programma op. Samen met de andere ziekenfondsen in Vlaanderen, ondersteunen Bond Moyson en De Voorzorg De Alzheimer Code voluit. Bekijk het volledige programma op www.alzheimercode.be.

WIN een ticket voor de openingsavond Op 14 september gaat De Alzheimer Code feestelijk van start met de voorstelling ‘Gisteren zal het regenen’ in CC De Spil in Roeselare. En jij kan erbij zijn! Wij geven 5 duotickets weg. Stuur vóór 1 september een mail naar info@socmut.be met als onderwerp ‘De Alzheimer Code’ en laat ons weten waarom jij er graag bij wil zijn.

Over Gisteren zal het regenen Acteur Josse De Pauw leest uit Gestameld liedboek van Erwin Mortier, Koenraad Tinel maakt live on stage penseeltekeningen, Hannah De Meyer leest Bernard Dewulf, Charles Ducal, Joke van Leeuwen e.a. Waar woord en beeld tekortschieten, spreekt de muziek van het Rony Verbiest Trio. Regie: Guido De Bruyn (ex-Canvas).

augustus-september 2017 / S-magazine •

EET NIET VOOR DE BUIS Wie wil afvallen of zijn gewicht op een gezond peil houden, stopt het best met tvkijken. Amerikaanse onderzoekers zorgden ervoor dat hun proefpersonen elke vorm van aﬂeiding achterwege lieten tijdens het eten. Zo moesten ze de tv uitzetten en mochten ze niet meer eten aan hun bureau. Na 15 weken hadden de proefpersonen zes keer meer gewicht verloren dan mensen die op een andere manier probeerden af te slanken. Een halfjaar na het experiment wogen drie op de vier niet-tv-kijkers nog steeds hetzelfde of minder.

RUGPATIËNTEN: BLIJF BEWEGEN, BLIJF WERKEN Eén Belg op de vijf had het voorbije jaar af te rekenen met rugpijn. Als je het over een heel mensenleven bekijkt, heeft 80 tot 85 % ooit rugklachten. Bij ongeveer de helft zijn die chronische rugpijnen zo erg dat ze tot arbeidsongeschiktheid leiden. En toch luidt het devies: blijf bewegen, blijf werken. Lage rugpijn verdwijnt meestal spontaan. Bij de meeste patiënten is er geen sprake van een ernstig onderliggend letsel zoals een tumor. Dat is slechts in 5 % het geval. Uiteraard hangt alles af van de ernst van de pijn. Doorgaan met werken kan soms onherstelbare schade aan het lichaam veroorzaken. Daarom is het belangrijk om te luisteren naar je lichaam. Er is ook een verschuiving in het voorschrijfgedrag van artsen. Er worden nu meer ontstekingsremmers voorgeschreven dan pijnstillers, die laatste liefst in een zo laag mogelijke dosis en zo kort mogelijk. Ook met rugoperaties moet omzichtig omgesprongen worden omdat er weinig bewijs is dat die de rugpijn blijvend verlichten. Rugpijn wordt ook hoe langer hoe meer beschouwd als een pijn van ‘bio-psycho-sociale’ aard. Met andere woorden: rugpijn zit soms in het hoofd. Zelf last van rugpijn? Surf naar www.rugweb.be en schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief over rugpijn, de rugwebcoach. Of bekijk de video’s met oefeningen en tips tegen rugpijn.

28 • S-magazine / augustus-september 2017

WORDEN BELGISCHE

FRIETEN BEDREIGD?

foto’s: S-magazine

EYECATCHER Om het schadelijke acrylamide te verminderen, doet de Europese commissaris voor Voedselveiligheid Vytenis Andriukaitis een voorstel dat onze Belgische frietcultuur bedreigt. Hij wil ons ertoe verplichten om onze frieten voortaan te blancheren (voorkoken), om de concentratie acrylamide te verminderen. Nu gooien we onze frieten rauw in de olie en bakken ze daarna nog eens af. Acrylamide is kankerverwekkend en wordt in verband gebracht met baarmoeder-, eierstok- en nierkanker. Er is ook een negatief effect tijdens de zwangerschap: baby’s die veel acrylamide binnenkrijgen via de navelstreng, hebben meer kans op een laag geboortegewicht en een kleinere schedelomtrek. Acrylamide is een stof die ontstaat door verhitting van zetmeel en suikers en komt voor in getoast brood, peperkoek en – in lage doses – koffie. Bij de productie van chips en frieten is de concentratie acrylamide het hoogst. Lagere baktemperaturen, goede bewaring en blancheren kunnen die concentratie doen dalen. Koen Aneca van De Frietketel in Gent geeft tips: waak over de temperatuur! Afbakken op 180 ° is onverantwoord. Ik bak een eerste keer op 150 ° en een tweede keer op 160 °. Kijk ook naar de kleur! Goudgele frieten zijn het best. Als ze bruin worden, zit er meer acrylamide in. Daarnaast zijn ook een goede bewaring (niet in de koelkast) en de juiste aardappelen belangrijk. Vooraf blancheren doet hij niet, omdat het ten koste gaat van de smaak.

STEUN JIJ IEMAND MET PSYCHISCHE PROBLEMEN?

JIJ BENT EEN KEI!

10 oktober is het werelddag geestelijke gezondheid. Similes, de vereniging voor familie van psychisch kwetsbare mensen, lanceert dan de campagne ‘jij bent een kei’. Want 1 op de 4 mensen krijgt te maken met psychische problemen. Nog meer mensen zijn betrokken als familielid, partner, ouder, vriend of kennis. Bovendien kunnen familieleden vaak op weinig begrip en steun rekenen. Met deze campagne geeft Similes aan dat we met z’n allen meer kunnen betekenen voor mensen rondom ons. Iedereen kan een KEI zijn in: • Kijken, hoe het echt gaat met iemand • Empathie tonen, luisteren zonder een oordeel te vellen • Ingrijpen, het dagelijkse leven lichter maken door te helpen waar het kan. Iedereen kan een KEI zijn door er te zijn voor elkaar, binnen de familie- en vriendenkring, op het werk en in het verenigingsleven. Daarom voert Similes campagne samen met tal van partners. Draag jouw steentje bij en werp een steen in de steunfontein of doe een kei cadeau. Meer informatie: www.similes.be of 016 24 42 01.

door Urbain Vandormael

MEER BROKKEN MET ELEKTRISCHE FIETS De opkomst van de snelle elektrische fiets heeft ervoor gezorgd dat mensen veel langer mobiel blijven en dat ze op latere leeftijd gebruik blijven maken van de fiets. Aan de andere kant leiden ze tot meer en ernstigere ongevallen. Vorig jaar alleen al gebeurden 730 ongevallen met elektrische fietsen waarbij gewonden vielen. Dat is 8 % van het totale aantal fietsongevallen. Het zijn vooral oudere mensen die in een ongeval betrokken raken omdat zij sowieso kwetsbaarder zijn in het verkeer. Door de e–fiets rijden ze bovendien sneller en leggen ze langere afstanden af, wat het risico op een ongeval verhoogt. Vandaar de suggestie om rijlessen te organiseren voor de senioren met een snelle e-fiets. En de dringende vraag om de infrastructuur aan te passen en te verbeteren. Veel fietspaden zijn te smal waardoor er te weinig plaats is om veilig voorbij te steken. Ken je graag je rechten en plichten als fietser in het verkeer? Download de gratis brochure 'Iedereen veilig op weg' van VFG en S-Plus of vraag ze aan op www.vfg.be of www.s-plusvzw.be.

6000 MINDERJARIGEN EN JONGVOLWASSENEN KRIJGEN VANAF SEPTEMBER 2017 EEN BASISONDERSTEUNINGSBUDGET Jaarlijks betaal je als +25-jarige een bijdrage voor de Vlaamse sociale bescherming aan een zorgkas. Met deze bijdrage geeft de zorgkas ﬁnanciële hulp aan mensen die een lange tijd zwaar zorgbehoevend zijn. De Vlaamse sociale bescherming bestaat uit het basisondersteuningsbudget, de Vlaamse zorgverzekering en de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden.

LOVE IS IN THE AIR Of we verliefd worden of niet, wordt sterk bepaald door hoe de ander ruikt. Dat ontdekten Poolse en Britse onderzoekers na 30 jaar research. Iemands geur is doorslaggevend voor de eerste indruk en kan ons hints geven over onder andere de persoonlijkheid en vruchtbaarheid van iemand. Vrouwen hebben een betere neus dan mannen.

ZWEET JE MINDER OF MEER ALS JE GOEDGETRAIND BENT? “Wie veel traint, verhoogt de capaciteit van zijn/haar zweetklieren. Dat zweten wijst op een slechte conditie is een fabeltje,” zegt bewegingswetenschapper Jan Bourgois van de UGent. “Het lichaam van een sportman of –vrouw is getraind om de warmtehuishouding optimaal te regelen. 80 % van de overtollige warmte die onstaat tijdens het sporten, geeft het lichaam aan de omgeving af door zweet te laten verdampen. Daarnaast zorgt het lichaam voor verkoeling door de bloedvaten net onder de huid te verwijden waardoor er extra bloed, en daarmee ook warmte, van de kern van het lichaam naar buiten toe gaat. Zweten om af te koelen is dus goed. Hoeveel je transpireert, hangt af van je ﬁtheid en omgevingsfactoren. Je stofwisseling speelt een belangrijke rol, de hoeveelheid zweetklieren in je huid en de verdeling ervan over je lichaam, je leeftijd, geslacht, lichaamsoppervlakte, dikte van de vetlaag onder je huid en etnische afkomst. Vast staat dat je door training beter in staat bent om sneller en meer te zweten. Weet ook dat er twee soorten zweet bestaan. De zogenaamde exocriene klieren zitten verspreid over het lichaam en produceren waterig zweet voor de koeling. De apocriene klieren ter hoogte van de oksels en genitaliën maken een olieachtig zweet aan dat de seksuele attractie verhoogt.

Basisondersteuningsbudget breidt uit Naast volwassenen hebben ook minderjarigen en jongvolwassenen vanaf september 2017 recht op een basisondersteuningsbudget (BOB). Met dit budget kan je als persoon met een handicap je zorg organiseren en betalen. De groep die recht heeft op de tegemoetkoming breidt uit met: • minderjarigen (tot 21 jaar) met een attest voor verhoogde kinderbijslag (minstens 12 punten bij het medisch onderzoek) • jongvolwassenen tot 25 jaar met een erkende handicap met een attest Integratietegemoetkoming (minimaal categorie 3). Als je recht hebt op deze tegemoetkoming ontvang je binnenkort een brief om je recht te openen. Op dit moment (en zeker tot en met 2018) kan je het BOB niet zelf aanvragen. Je wordt hiervan automatisch op de hoogte gebracht.

Zorgkas betaalt voortaan ook tegemoetkoming hulp aan bejaarden uit Als je ouder bent dan 65 jaar en zorgbehoevend bent, dan kan je een tegemoetkoming hulp aan bejaarden (THAB) aanvragen. Tot nu werd de tegemoetkoming beheerd en uitbetaald door de Directie-Generaal Personen met een Handicap van de FOD Sociale Zekerheid. Vanaf september 2017 neemt de zorgkas van je ziekenfonds of de Vlaamse Zorgkas deze taken op zich. Als je deze tegemoetkoming ontvangt, hoef je hiervoor niets te doen. Denk je in aanmerking te komen voor een tegemoetkoming hulp aan bejaarden (THAB)? Neem dan contact op met onze Dienst Maatschappelijk Werk. Deze dienst helpt je met je aanvraag. Of vraag de tegemoetkoming zelf aan via www.vlaamsesocialebescherming.be/ethab. Meer weten over deze tegemoetkomingen, onze zorgkas of de Vlaamse Sociale Bescherming? Surf naar www.bondmoyson.be/zorgkas of www.devoorzorg.be/zorgkas.

augustus-september 2017 / S-magazine •

gezondheid

Hongertje?

Inspiratie voor gezonde kindersnacks Te zoute, zoete of vette snacks als tussendoortje? Dat hoeft niet. Er bestaan veel meer mogelijkheden voor gezonde tussendoortjes dan je denkt. Vooral voor kinderen hebben ze heel wat voordelen.

Voordelen van gezonde tussendoortjes • Een tienuurtje of vieruurtje kan je aanvullende voedingsstoffen geven, die je niet altijd in je hoofdmaaltijd kreeg. Denk aan vitaminen, mineralen of vezels. • Tussendoortjes helpen voorkomen dat je te veel snoept en snackt. • Met een tussendoortje heb je wat minder honger tegen de hoofdmaaltijd. Daardoor zal je niet heel veel eten. Het is dus beter voor mensen met overgewicht. • Voor sommigen is de tijd tussen een middagmaal en een avondmaal vrij lang, bijvoorbeeld 7 uur. Zo’n lange tijd onderbreek je het best met een vieruurtje. Dat heeft een positieve invloed op het suikergehalte in je bloed en op je concentratiepeil. Het kan nuttig zijn voor kinderen die na school nog huiswerk maken.

Nood aan professioneel advies over gezonde voeding en een gezond gewicht? Als lid van ons ziekenfonds kan je tegen een voordelig tarief bij onze diëtisten terecht. Meer info op www.bondmoyson.be/dieetdienst of www.devoorzorg.be/dieetdienst.

30 • S-magazine / augustus-september 2017

Kinderen zijn speels, beweeglijk en verbruiken doorgaans meer energie dan volwassenen. Hun maag is nog wat klein om grote hoeveelheden tijdens de hoofdmaaltijden te eten. Een tienuurtje en vieruurtje houden hun energie op peil. Tussendoortjes kunnen dus best gezond zijn, maar overdrijf niet. Te veel eten tussen de hoofdmaaltijden door leidt tot tandbederf en overgewicht.

Inspiratie voor heerlijk gezonde tussendoortjes • Fruit is uitstekend. Voor je kind lijkt het misschien saai, maar dat is het niet als je het speels versiert. Je kan allerlei soorten fruit een speelse toets geven, gewoon door er oogjes en een mond op

te tekenen: een appel, peer, sinaasappel, banaan … Of maak een fruitspiesje of een beker met kleurrijke fruitsla. Een paar gedroogde vruchten (pruimen, abrikozen …) of een klein doosje rozijnen kunnen ter afwisseling. Voor de liefhebbers: ook olijven zijn een optie. • Ook met groenten zit je goed. Denk aan een portie komkommer, kerstomaten, reepjes paprika, wortels, radijsjes, stukjes rauwe bloemkool, selder … Laat je fantasie werken. Prik bijvoorbeeld een cherrytomaatje, een bolletje mozzarella en een blaadje basilicum samen op een cocktailprikker. Of vul een beker met kleurrijke staafjes van verschillende groenten. • Een handje noten, pinda’s of zaden. Let wel op bij jonge kinderen, ze kunnen zich verslikken. • Ook zuivelproducten zijn gezonde hongerstillers ter afwisseling. Denk aan enkele blokjes kaas, een potje (soja) yoghurt of een kommetje rijstpap. • Graanproducten kunnen ook: een belegde volkoren boterham, beschuit of volkoren knäckebröd bijvoorbeeld. Ook een potje havermoutpap kan. Of een overschotje van pannenkoek, flensje of wentelteefje met een stukje fruit erbij. • Een snede peperkoek zonder parelsuiker, 2 rijstwafels, een potje ongesuikerde popcorn … • Er bestaan zoveel gezonde tussendoortjes. Laat de creatieve hobbykok in je los en varieer. Door af te wisselen, krijg je ook meer verschillende vitaminen, mineralen of vezels binnen. ISABEL GEENENS

sociale info

Een klein gebaar,

EEN GROOT VERSCHIL Op 6 juni vond de eerste 'What Matters To You?'-dag plaats in Vlaanderen. Zorgverleners werden aangemoedigd om op deze dag - nog meer dan anders aandacht te hebben voor de kleine dingen die erg belangrijk zijn voor een patiënt. De verzorgenden van ons ziekenfonds zetten met plezier hun schouders onder deze actie.

'What Matters To You?' vertaalden we vrij naar 'Is er nog iets?'. Met deze vraag en een notitieschriftje in handen trokken we er op uit. We vroegen onze cliënten wat er echt toe doet voor hen. Was er nog iets dat wij konden doen? De antwoorden bleven niet uit. In deze fotocollage laten we je meegenieten van de

kleine wensen die onze verzorgenden realiseerden voor hun cliënten. Wij blikken terug op een geslaagde eerste 'What Matters To You?'. Het hele jaar door blijven we ons als ziekenfonds inzetten voor warme en menselijke zorg. Want een klein gebaar of een luisterend oor maakt soms een wereld van verschil.

Thuiszorg nodig? Ontdek al onze diensten voor thuiszorg op www.devoorzorg.be/thuiszorg of www.bondmoyson.be/thuiszorg.

Gezinshelpster Sophie vervulde Eddy's wens. Hij wilde al lang een foto samen met Flipke, zijn parkiet. Ze nam een foto en liet die inkaderen.

Gerry maakte met verzorgster Yannick én labrador Indra een fijne stadwandeling.

Jenny en gezinshelpster Sabine genoten van een koffie en een pannenkoek.

Iets lekkers gaan eten stond bij velen bovenaan het wensenlijstje. Werner en Bianca trokken naar een brasserie in de buurt .

Sommige wensen werden ook in groep vervuld. In het dagverzorgingscentrum speelden enkele 65-plussers samen gezelschapsspelletjes of kregen ze een wellnessbehandeling.

Maureen ging met een cliënt naar haar ouderlijke woning, die nu dienst doet als tearoom. Ze aten er samen een ijsje. De opleiding polyvalent verzorgende/zorgkundige organiseerde een pannenkoekenslag. De vaste verzorgenden brachten cliënten of mantelzorgers mee voor een gezellige namiddag. De zaal was voor de gelegenheid aangekleed in jaren 60-stijl. augustus-september 2017 / S-magazine •

WEET WAT

je eet

VENKEL

foto’s: S-magazine

ONBEKENDE SUPERSTER

De venkel is misschien wel de grootste onbekende superster van de gastronomie: bijzonder geliefd bij de kenners van de ﬁjne keuken, maar amper gekend bij het grote publiek. Zijn anijssmaak tilt visgerechten, salades én rijstschotels naar een hoger niveau. Zowel rauw, gekookt, gestoofd, geroosterd als in een papillot.

SSUCCPETEN E REC

Venkel behoort samen met selder, kervel, koriander, peterselie en dille tot de familie van de schermbloemigen. Toch valt hij in dat smakelijk gezelschap niet of nauwelijks op. In de supermarkt ligt hij een beetje verloren tussen de populaire kruiden en groentesoorten. En dat is een spijtige zaak, want zijn anijsachtig aroma levert opvallende smaakcombinaties op. Rauw heeft venkel een zeer uitgesproken smaak, ideaal voor in een salade. Je moet dan wel de kern uit de knol wegsnijden en die knol in fijne reepjes snijden. De bladstengels en de bladeren kunnen worden gebruikt als extra smaakversterker. Verkies je warme venkel (met een zachtere smaak), dan kan je de knol koken, stomen, roosteren in de oven, stoven

• Crumble van courgettes met venkel in de oven • Gewokte lentegroentjes met varkensvlees en quinoa • Kip met venkel • Salade met varkenshaasreepjes en venkel www.lekkernormaal.be

32 • S-magazine / augustus-september 2017

met stukjes tomaat en ui, in een vissoep verwerken of op een stukje vis in een papillot leggen. Weetje: de draadachtige groene bladeren van de venkel worden beschouwd als kruid, de dikke witte knol is dan weer een groente. De zaden van de plant geven pastis zijn typische smaak.

Van Azië naar Italië

Wilde venkel is oorspronkelijk afkomstig uit Azië. De Chinezen gebruikten venkel destijds als middeltje tegen slangenbeten. Een kleine 5000 jaar geleden had het wonderkruid het Oude Egypte bereikt, nog wat later kwamen ook de Grieken en Goed voor de spijsvertering Romeinen ermee in contact. In een Brits kruidenboek uit de twaalfde Venkel is een voorbeeldige groente: eeuw wordt venkel aangeprezen zeer gezond, volkomen vetvrij en als medicijn tegen koorts en oogarm aan calorieën. ziekten. De bekende Meer nog, hij beschikt Britse botanist, dokter over geneeskundige Rauw behoort tot en astroloog Nicholas Culpeper schreef in krachten. De oude de familie van de Romeinen nuttigden de de zeventiende eeuw zaadjes van venkel als schermbloemigen venkel in wijn gekookt medicijn tegen spijs- en heeft venkel een voor als middel tegen verteringsklachten. Ze giftige paddenstoezeer uitgesproken len en planten. Vanuit huldigden de spreuk “semen foeniculi pel- smaak, ideaal bij een Italië drong de groente lit spiracula culi”, wat uiteindelijk ook door saladebereiding. zoveel betekent als in onze streken, zowat “venkelzaden doen het aan het begin van de aarsgat blazen”. Die achttiende eeuw. werking is te danken aan de aanwezigheid van anethol, een stof die Van Marathon naar Athene de gassen verdrijft die zich tijdens het verteringsproces vormen en die Een mooie anekdote: de oud-Griekse een opgeblazen gevoel tegengaat. naam voor venkel luidde 'marathon', Anethol is een zogenaamd fyto-oes- naar de gelijknamige stad in de buurt trogeen, dat zich als een vrouwelijk van Athene. Volgens de overlevering hormoon gedraagt. Vandaar dat werd de slag bij Marathon in 490 v. venkelzaad verlichting kan bren- Chr., tussen de Grieken en de Perzen, gen bij menstruatiestoornissen en geleverd op … een venkelveld. De overgangsklachten als gevolg van man die van Marathon naar Athene een te lage oestrogeenspiegel in het liep om te melden dat de Perzen lichaam. In grote hoeveelheden heeft waren genaderd, had venkel bij zich. anethol zelfs een drogerend effect. De afstand van Marathon tot Athene Een portie venkel van 200 gram kan bedroeg exact … 42 kilometer en 195 natuurlijk geen kwaad. Maar als je meter. Zo weet je ineens ook waar dat elke dag een grote hoeveelheid naar verhaal vandaan komt. binnen werkt, dan zou je wel eens een kick kunnen krijgen van de anethol BART VANDORMAEL in de venkel.

WEET WAT JE

DRINKT SSUCCPETEN E C RE

foto's: S-magazine

• Appel nojito

COCKTAILS

ZONDER HOOFDPIJN Wat gaat er boven een ijskoude mojito op een zwoele zomeravond? Nou, als we een suggestie mogen doen: probeer eens een apple nojito, samengesteld uit twee delen appelsap, één deel bruiswater en het sap van een halve limoen. Zonder alcohol, maar je geniet er niet minder om. Mocktails – alcoholvrije cocktails – winnen steeds meer aan populariteit. Zowat elke cocktailbar heeft tegenwoordig een selectie van smakelijke én creatieve mocktails of virgins op hun menukaart staan. Een trend die we alleen maar kunnen toejuichen.

Ken je klassiekers De bekendste mocktails zijn varianten op alcoholrijke cocktails. De Virgin Mary is een Bloody Mary zonder wodka. De andere ingrediënten zijn dezelfde: tomatensap, citroensap, tabasco, Worchestershire sauce, selder, peper en zout. De Safe Sex On The Beach is samengesteld uit veenbessensap, ananassap en perziknectar, maar opnieuw zonder wodka. De Nada Colada kan je maken met verse mango, ananas of aardbeien, aangevuld met kokosmelk of kokosroom en een kopje gemalen ijs. Je giet de ingrediënten in een blender en draait alles fijn. Afwerken doe je met een partje vers fruit. Even lekker als met witte rum. Naast deze alcoholvrije 'klassiekers' heb je echter ook meer avontuurlijke mengsels, zoals de Cherry

Fizz (helft kersensap, helft gemberbier), Jackpot (pompelmoessap, limoensap, grenadine) of Paw Paw Smash (papajasap, mangosap, sap van groene citroenen, passievruchtensiroop, ginger ale).

Hoge dosis suiker Mocktails zijn gezonder én in veel gevallen lekkerder dan cocktails. Door te experimenteren met verschillende (exotische) vruchtensappen en siropen kan je immers de meest verrassende smaken samenstellen. Eén voorbehoud: de meeste van die vruchtensappen bevatten een hoge dosis suiker. En bijgevolg ook veel calorieën. De voorverpakte vruchtensappen uit de supermarkt zijn gebaseerd op sapconcentraat, dat wordt aangelengd met water. In een glas (25 cl) appelsap uit brik zit niet minder dan 25 gram suiker. Een deel van die suikers is niet afkomstig van de appel zelf, maar wordt toegevoegd om de smaak van het drankje te versterken. Wil je gaan voor alcoholvrij én gezond, probeer dan eens een mocktail op basis van groene thee (150-200 ml), rietsuiker, limoensap, fijngesneden verse gember, enkele blaadjes munt en ijs. Laat de thee afkoelen, meng de gember met de suiker en munt, voeg de thee toe, pers de limoen uit boven het met ijsblokjes gevuld glas en … geniet ervan! BART VANDORMAEL

Mocktails zijn een steeds populairder alternatief voor cocktails. Ze hebben het grote voordeel dat je ervan kan blijven drinken, zonder het risico te lopen dat je de avond niet haalt en de volgende ochtend ontwaakt met een vreselijke kater. Alleen opletten dat je niet te veel suikers binnenkrijgt!

Ben jij al fan van de blog van Lekker Normaal? Ontdek deze en een hoop andere verfrissende recepten op www.facebook.com/ lekkernormaal.

· 2 delen appelsap · 1 deel bruiswater · sap van een halve limoen Serveer in een glas met veel ijs. Garneer met schijfje limoen en takje munt.

• Minty meloen Voor 3 glazen: · 1 meloen · handjevol munt (naar smaak) · water · ijs Schil de meloen en snij hem in stukjes, doe hem in de blender met de munt. Leng aan met water. Garneer met takje munt en stukje meloen.

• Tonic met bloedappelsien en pompelmoes Voor 2 glazen: · 20 cl pompelmoessap · 20 cl bloedappelsiensap · 20 cl tonic · basilicum als garnituur Doe alles samen in een glas met veel ijs. Een aanrader voor fans van gin-tonic!

• Sangria Smoothie Voor 2 glazen: · 150 gr mix bevroren rood fruit · 100 ml sinaasappelsap · 100 ml appelsap · 40 gr rode druiven · 2 theelepels limoensap Mix in de blender en serveer. Garneer met een schijfje citroen, wat besjes en een takje munt.

juni-juli 2017 / S-magazine •

sociale info

Wat weet jij over HPV? Zo ziet een HPV-virus eruit. Type 6 en 11 zijn de grootste oorzaak van genitale wratten, terwijl type 16 en 18 samen verantwoordelijk zijn voor ongeveer 70 % van alle baarmoederhalskankers.

Wat is HPV? Het Humaan PapillomaVirus of HPV, het is een hele mondvol. Humaan betekent ‘menselijk’ en een papilloma is een mooi woord voor een wrat. Er zijn meer dan 100 verschillende types van het virus bekend. De meeste zijn zeldzaam en ongevaarlijk, maar dat zijn ze jammer genoeg niet allemaal. Sommige soorten zorgen voor een abnormale celgroei van de huid, waardoor er wratten ontstaan. De bekendste wratten zijn natuurlijk die op de handen en voeten. Minder bekend is dat er ook genitale wratten (op de geslachtsorganen) bestaan en zelfs wratten op de stembanden. Daarnaast kunnen sommige HPV-virussen ook letsels veroorzaken in de baarmoederhals. Op lange termijn kunnen die

uitgroeien tot kanker. Maar liefst 75 % van alle baarmoederhalskankers wordt door een HPV-virus veroorzaakt. Sommige virussen zorgen voor spectaculaire uitbraken, zoals ebola of zika. HPV daarentegen kan lange tijd in het lichaam blijven sluimeren. Het wordt dan ook wel eens een stille doder genoemd.

Hoe krijg je HPV? HPV wordt overgedragen via seksuele contacten. 80 % van alle vrouwen wordt ooit in haar leven besmet met HPV. In de meeste gevallen ruimt het afweersysteem van je lichaam geïnfecteerde cellen op. Maar bij 10 tot 20 % van de vrouwen blijft het virus sluimeren, soms met de ontwikkeling van kanker tot gevolg. Gelukkig kan de HPV-infectie behandeld worden. Of beter nog: voorkom een besmetting door je te laten vaccineren!

Tot 25 euro per jaar terugbetaald

Vaccins voor jonge meisjes

Als lid van ons ziekenfonds krijg je een terugbetaling tot 25 euro per jaar voor erkende vaccins. Bekijk voor welke vaccins en hoe je een terugbetaling krijgt op www.bondmoyson.be/vaccin of www.devoorzorg.be/vaccin.

Cervarix® en Gardasil® Sinds 2008 zijn er in Europa 2 vaccins beschikbaar: Cervarix® en Gardasil®. Beide beschermen tegen 2 soorten HPV die samen ongeveer 70 % van alle baarmoederhalskankers veroorzaken. Gardasil

34 • S-magazine / augustus-september 2017

beschermt bovendien ook tegen 2 extra types HPV die genitale wratten geven. Wanneer inenten? Belangrijk is dat je de vaccinatie krijgt vóór je in contact bent gekomen met HPV, dus vóór het eerste seksuele contact. Daarom heeft Vlaanderen ervoor gekozen om alle meisjes van het eerste middelbaar in te enten met Cervarix. Dat gebeurt volledig gratis. Je hebt 2 dosissen nodig met een tussenperiode van 6 maanden. Ben je al iets ouder en bestaat de kans dat je al besmet bent met HPV? Dan worden 3 dosissen aangeraden. Sinds dit jaar is er een nieuwere versie van Gardasil op de markt, dat een nog betere bescherming biedt: Gardasil 9. Doordat er 5 extra types HPV aan het rijtje zijn toegevoegd, beschermt het vaccin tegen ongeveer 90 % van alle baarmoederhalskankers. Voor dit vaccin krijg je een terugbetaling. Zelf betaal je 11 euro per spuitje en je persoonlijk aandeel voor het doktersbezoek. Heb jij een jonge dochter? Praat over het HPV-vaccin met je huisarts. SILKE HOEFKENS

consument

Innovatie

INNOVATIE Eerste Hulp Bij Mantelzorg Regel de zorg met Nettie Mantelzorgers zorgen gemiddeld 10 uur per week voor hun zorgvrager. Elke minuut is dan goud waard. De meeste mantelzorgers zorgen in groep. Dat maakt dat je soms veel tijd verliest met afspraken maken. Met deze app kan je gemakkelijk afspraken maken en de zorg verdelen, zodat jij meer tijd hebt voor jezelf en de zorgvrager. Wie brengt mama naar het dagverzorgingscentrum? Wanneer moeten we met onze zoon naar de dokter? Wie haalt op woensdag de kinderen op van school? Wie kookt er voor mijn partner als ik moet overwerken? Met Nettie maak je een zorggroep aan. Je nodigt anderen uit en regelt samen de zorgtaken in één agenda. Op die manier vermijd je nodeloze telefoontjes en veel mailverkeer. Iedereen weet wanneer er wat moet gebeuren en je pakt dit samen aan! Geen paniek, er is ook een pc-versie.

Zorgrobot, elektronisch voorschrift of gezondheidsapp, ons ziekenfonds evolueert mee. Deze rubriek belicht een nieuwe technologie of digitale ontwikkeling in de gezondheidswereld. Je huisarts of apotheker blijven nog altijd de betrouwbaarste raadgever.

“

Voordelen: • Eenvoudig en laagdrempelig in gebruik. • Een betere en gemakkelijkere verdeling van de zorg. • De coördinatie van de zorg komt niet telkens bij dezelfde persoon terecht. • Iedereen van de groep kan een afspraak of zorgtaak toevoegen. Die update wordt naar alle groepsleden gestuurd. • Deze app vervangt een hoop mails en telefoons. • Iedereen voelt zich aangesproken om een handje toe te steken als er een nieuwe taak binnenkomt. • Als een van de mantelzorgers een bepaalde zorgtaak op zich neemt, komt die taak automatisch in het gedeelde overzicht. • Je vindt alle zorgtaken terug in een overzichtelijke gemeenschappelijke zorgagenda. • Iedereen kijkt mee of alles goed georganiseerd is. Dat stelt gerust. • Een smartphone of tablet is altijd binnen handbereik. Zo maak je snel en praktisch afspraken. • De app geeft structuur. Je ziet eenvoudig op welke momenten je op bezoek kan gaan. • De zorgbehoevende kan zijn/haar leven leiden zoals tevoren, omdat alles goed gepland wordt.

“Mijn oma is naar een rusthuis verhuisd. Er moest heel veel geregeld worden. Wie verhuist er haar spulletjes? Wie gaat er naar de gemeente om haar adres te laten wijzigen? Wie zegt de poetsdienst op? Wie levert de digicorder binnen? Veel praktische afspraken, maar ook: wie gaat er wanneer op bezoek? Kunnen we dat wat spreiden, zodat oma vaak bezoek heeft van de familie? Met Nettie hebben we een app waar we dit allemaal snel kunnen afspreken in een agenda die de hele familie kan zien. Superhandig!”, aldus Joeri.

Nadelen:

”

• De opstart is eventjes wennen voor mensen die nog niet vertrouwd zijn met apps. Maar geen nood, er is ook een pc-versie. • De zorgvrager kan dit als een vervelende controle ervaren. Er goed over praten is de boodschap.

• Lees meer of download de app op www.nettie.nu. • Heb je andere vragen over mantelzorg? Surf naar www.steunpuntmantelzorg.be of www.s-plusvzw.be/mantelzorg.

augustus-september 2017 / S-magazine •

gezondheid

Eten op tafel in Met het einde van de zomervakantie komt er voor veel mensen ook een einde aan een rustige periode. In de praktijk betekent dit vaak dat er minder tijd overblijft om te koken. Maar ook als je niet veel tijd of zin hebt om in de keuken te staan, kan je lekker en gezond eten op tafel toveren. We delen met plezier onze tips en recepten van Lekker Normaal.

! n a Het k

Stel eens een weekmenu op Niet iedereen is fan van een weekmenu, maar het is zeker de moeite waard om eens te proberen. De voordelen liegen er niet om. Tijdbesparend! Je hoeft minder vaak naar de winkel. Gemakkelijk! Je hoeft niet meer elke dag na te denken over wat je gaat eten. Goedkoop! Je doet minder impulsaankopen. Eten weggooien wordt een uitzondering. Gezond! Je kan een gevarieerd menu samenstellen.

Dankzij een weekmenu kan je op voorhand plannen. Zet vooral in op de dagen of maaltijden waar je het meeste moeite mee hebt. Is dinsdag een drukke dag? Kies dan voor het eenvoudigste recept. Heb je weinig tijd om te ontbijten? Zet iets klaar in de koelkast dat je gewoon kan meenemen. Heb je tijdens het weekend meer tijd? Dan kan je die gebruiken om het jezelf gemakkelijker te maken tijdens de week. Enkele ideetjes die je gemakkelijk een paar dagen op voorhand al kan doen:

✔ Soep maken voor de hele week. ✔ Groenten snijden. ✔ Saus maken (zoals spaghettisaus of stoofvlees). ✔ Ontbijt voor ‘on-the-go’, zoals havermoutpap. ✔ Eieren koken. Gebruik je microgolf

Plannen is alles! Tip!

Stel je weekmenu samen met de gratis app van Lekker Normaal. Gegarandeerd elke week nieuwe inspiratie!

36 • S-magazine / augustus-september 2017

De effecten van microgolfovens op eten zijn uitgebreid onderzocht en we kunnen je geruststellen: je eten in de microgolf opwarmen is even goed als eten koken of bakken. Sommige vitamines en mineralen blijven zelfs beter bewaard, zoals vitamine C en foliumzuur. Je kan dus met een gerust hart je aardappelen of pasta in de microgolfoven koken. Denk aan alle tijd die je daarmee wint!

En had je hier al eens aan gedacht? • Multitasken wordt niet altijd aangeraden, maar in de keuken is het een must! Er kan tegelijk iets in de oven en op het vuur staan, terwijl jij bezig bent met groenten te snijden. • Eenpansgerechten zijn gemaakt voor een snelle hap. En nadien heb je heel weinig afwas, wat alweer tijd bespaart. • Eten klaarmaken in een oven duurt meestal lang, maar je hoeft er ondertussen zo goed als niet naar te kijken. Zo heb je tijd om iets anders te doen, zoals je kinderen helpen met huiswerk. • Kruiden snijden is een prutswerk en kan lang duren. Probeer ze volgende keer eens in een koffietas te doen en dan fijn te knippen met een schaar. Of je kan kiezen voor diepvrieskruiden, dat is nog gemakkelijker.

gezondheid

30 minuten? Gezond gemaksvoedsel

Gezond en lekker eten begint niet in je keuken, maar in de winkel. Want wat je koopt, bepaalt uiteindelijk wat je kookt. En sommige producten zijn nu eenmaal sneller klaar dan andere Altijd in huis en je maaltijd is zo klaar: linzen, bonen, volkoren pasta, Direct klaar om te volle rijst, couscous, aardappels, eten noten en zaden. Met groenten zoals Snelle groenten komkommer, tomaten Sommige groenten hoef je en voorverpakte sla- en niet te schillen en zijn snel groentemengelingen gaar: courgette, champignons, heb je geen werk. En het bloemkool, broccoli … is even gezond!

Direct klaar om te koken

Je diepvries is je redder in nood! Een aantal basics zijn: ✔gesneden (soep)groenten ✔gemalen jonge kaas ✔diepvriesreserves van bijvoorbeeld spaghettisaus of stoofvlees ✔ingevroren restjes. Handig op een dag dat je weinig tijd hebt!

Diepvriesgroenten bevatten evenveel vitamines als hun verse soortgenoten en je kan ze zo in de pan gooien. Ook in de versafdeling vind je schoongemaakte en al in stukken gesneden groenten zoals champignons, spinazie, prei, aardappelschijfjes …

Onze selectie

Wij selecteerden voor jou een aantal recepten van Lekker Normaal die niet meer dan 30 minuten van je tijd in beslag nemen.

Zuiderse aardappelragout Ingrediënten voor 4 personen: • 750 g aardappelen • 2 rode paprika’s • 200 g olijven • 4 tenen look • 2 bio-citroenen • olijfolie • peper • zout

Bereiding: Was en schil de aardappelen, snij ze in de lengte in 4. Verwijder de zaadjes uit de paprika en snij in reepjes. Verwijder de schil van de citroen en snij de partjes in 2. Bak de aardappelen en de paprikareepjes in een pan met olie. Voeg

daarna de citroenpartjes aan het geheel toe en breng op smaak met peper en zout. Voeg er de olijven aan toe en laat op een zacht vuurtje onder een deksel verder stoven tot de aardappelen gaar zijn. Voeg indien nodig een beetje water toe zodat het geheel niet aanbrandt. Tip: ook lekker met een beetje gehakt of spekjes.

Andere recepten

• Linzenburger • Kalfsreepjes met Chinese kool in de wok • Pita met kip • Zalm met tomaat en broccoli • Risotto met kervelpesto en paddenstoelen • Groente-kippenrolletjes met gorgonzolasaus

Zin in meer?

Ontdek al onze recepten op www.lekkernormaal.be. Er zit zeker iets voor jou bij! SILKE HOEFKENS augustus-september 2017 / S-magazine •

cultuur

CHINATOWN IN POPERINGE

De herdenking van 100 jaar WOI heeft deze jaren al een aantal onderbelichte verhalen bovengespit. Een daarvan is de komst in 1917 van 90 000 (!) Chinese arbeiders naar West-Europa: het Chinese Labour Corps. Enkele honderden van hen kwamen in Poperinge terecht.

De omgekeerde reis

Een merkwaardige tentoonstelling in de Gasthuiskapel in Poperinge brengt hulde aan deze Chinese oorlogsarbeiders die tijdens WOI door de Britten massaal naar Europa werden verscheept, niet als soldaten maar als arbeiders.

De reinigers van het slagveld Het Chinese Labour Corps (CLC) werd ingezet om wegen, treinsporen én loopgraven aan te leggen, munitie te versleuren, maar vooral om de slagvelden te reinigen, lees de vele duizenden lijken in jutezakken weg te voeren. “Sommige zittend, andere leunend, met de blik omhoog of neergeslagen (…) of met de ogen wijd opengesperd. Je zag ze in alle mogelijke lugubere posities, telkens even aangrijpend”, schreef Sun Gan, een van de CLC-arbeiders van wie de handgeschreven notities als bij wonder bewaard zijn gebleven. De teksten, die nu in het Nederlands werden vertaald, geven een merkwaardige kijk op WOI vanuit Chinees standpunt: “In de oorlog krioelde het in de lucht van de vliegtuigen, als waren

het bijen en vlinders op verkenning tussen de bloemen.”

Bommen in Busseboom De Chinezen in Poperinge woonden in kampen en bleven er tot 1920. Tenminste, diegenen die het avontuur overleefden. Dertien van hen kwamen op 15 november 1917 om bij een bombardement door Duitse vliegtuigen – reuzenlibellen noemden ze die – in Busseboom, een gehucht van Poperinge. Precies 100 jaar later zullen zij aldaar een monument krijgen. Aan de hand van foto’s en tekstfragmenten kunnen we ons op de tentoonstelling een beeld vormen van het leven zoals het was voor deze Chinezen in een voor hen totaal vreemde wereld. Met acrobatentrucs lokten zij de aandacht van de lokale bevolking, maar van een echte integratie was nauwelijks sprake vanwege de culturele en talige barrière. Misschien daarom dat dit verhaal ook in de vergeetput belandde.

Honderd jaar na datum maakt een fotograaf uit de Westhoek, met name Stefan Vanﬂeteren, de omgekeerde reis: hij gaat in de provincie Shandong op zoek naar de afstammelingen van de Poperingse Chinezen. “Net als de Chinese plattelandsjongens van toen komt de fotograaf doofstom en ongeletterd aan in een compleet onbekende omgeving”, lezen we. Een andere fotograaf, Sanne De Wilde, trok naar de Chinese havensteden Weihai en Qingdao waar de Chinezen 100 jaar geleden inscheepten voor de reis naar Europa, en ging er op zoek naar elementen die herinneringen oproepen aan de tijd van toen.

Chinafrika Ook vandaag zoeken Chinese arbeiders hun heil in verre oorden. Met een half miljoen zijn ze ondertussen, de avonturiers die in Afrika op zoek gaan naar het nieuwe El Dorado. De Italiaanse fotograaf Paolo Woods reisde hen achterna en vergezelde de Chinese immigranten langs de spoorwegen van Angola, door de regenwouden van Congo, tot in de karaokebars van Nigeria. Dankzij die actuele verhalen krijgt de tentoonstelling een universeel karakter: het ‘fait divers’ van de Chinezen in Poperinge anno 1917 wordt opengetrokken naar de wereldproblematiek van de Chinese expansie en het Chinafrika van vandaag. En dat maakt deze tentoonstelling dubbel interessant! HENRI LENS

• Expo Vive Labeur – China in Poperinge 1917-2017. Tot 17 september in de Gasthuiskapel, Poperinge. Dagelijks van 13 uur tot 18 uur (maandag gesloten). www.poperinge14-18.be • Chinees stadsfestival. Op 2 en 3 september in Poperinge. • Boek: Sun Gan, Vive Labeur. Wedervaren van een Chinese arbeider in de Eerste Wereldoorlog. Uitg. Hannibal, 240 blz., 24,50 euro.

38 • S-magazine / augustus-september 2017

GRIEKENLAND, KOS G R O E P S R E I Z E N

OVERWINTERING, IN PORT EL KANTAOUI - TUNESIË - MEDISCHE BEGELEIDING 9 januari 2018 tot 6 februari 2018, 29 dagen/28 nachten

All-in

Port El Kantaoui, mooi vakantieoord, 14 kilometer van Sousse en 40 kilometer van luchthaven. Hotel Bellevue Park **** rustig gelegen clubhotel, aan het strand, 200 meter van bushalte en winkelcentrum. Voorzien van alle faciliteiten om te genieten van een zonnig winterverblijf met o.a. ontvangsthal, leessalon, kapsalon, winkeltjes, 4 liften en wifi, niet-rokersrestaurant, themarestaurant, zoetwaterzwembad, gratis ligstoelen en parasols, gratis handdoeken aan het zwembad, grote tuin en zonneterras, overdekt zwembad met bubbelbad. Kamers met badkamer, centrale airco/verwarming, telefoon, satelliettelevisie, koelkast, gratis safe, balkon of terras. Reissom per persoon op basis van tweepersoonskamer (minimum 25 deelnemers): 1175 euro bij reservering voor 30 september, geen toeslag voor eenpersoonskamer voor beperkt aantal kamers.

OVERWINTERING, TORREMOLINOS, COSTA DEL SOL 11 januari 2018 tot 8 februari 2018, 29 dagen/28 nachten

All-in

Marconfort Beach Club**** vlak bij het strand, een mooi gevulde All in, elegant ingerichte kamers en uitstekende service, alles om te genieten van de zon in de winter. gratis wifi, restaurant met maaltijden in buffetvorm, vegetarische gerechten, Italiaanse hoek, showcooking, 2 bars, 2 zoetwaterzwembaden, terras, tuin, gratis ligzetels en parasols, overdekt zwembad. Betalend: biljart en sauna. Alle kamers met badkamer, individuele airco/verwarming, telefoon, satelliet-tv, safe (betalend) en balkon Reissom per persoon in tweepersoonskamer (minimum 25 deelnemers): 1695 euro bij reservering voor 30 september 2017. Toeslag eenpersoonskamer: 450 euro.

SPANJE, TENERIFE Afreizen: 1 december 2017, 12 januari, 16 februari en 9 maart 2018, 10 dagen/9 nachten

All-in

Playa de Fañabé, ideaal gelegen om te genieten van de winterzon op Tenerife. Hotel Labranda Isla Bonita**** de ligging en ongedwongen sfeer, in combinatie met de goede prijs/kwaliteitverhouding zorgen voor een aangenaam verblijf. Uitgebreide accommodatie met o.a. vier zwembaden, zonneterras met gratis ligbedden en parasols en talloze sportfaciliteiten. Restaurants, bar en poolbar. Goed ingerichte kamers met tv, telefoon en badkamer. Reissom per persoon (minimum 25 deelnemers): Afreis 1 december 2017: eenpersoonskamer: 1239 euro, standaardkamer: 995 euro, superior kamer: 1075 euro. Afreis 12 januari, 16 februari en 9 maart 2018: eenpersoonskamer: 1295 euro, standaardkamer: 1035 euro, superior kamer: 1095 euro.

SPANJE, BENIDORM Afreizen 23 november 2017 en 19 maart 2018, 14 dagen/13 nachten half pension. Uw zonnige winterthuis in Spanje, ideaal om te genieten van zon zee en de aangename dingen des levens. Hotel Madeira Centro**** in het centrum van Benidorm, op wandelafstand van het strand en vlak bij het oude centrum. Salon, tv-salon, restaurant (maaltijden in buffetvorm, bar/cafetaria, pianobar op de 20e verdieping met panoramisch zeezicht. Gratis ligzetels en parasols aan het zwembad. Overdekt verwarmd zwembad. Alle kamers beschikken over badkamer, centrale airco/ verwarming en telefoon. Reissom per persoon (minimum 25 deelnemers) bij reservering voor 30 september 2017: Afreis 23 november 2017: 799 euro, toeslag eenpersoonskamer: 295 euro Afreis 19 maart 2018: 698 euro, toeslag eenpersoonskamer: 190 euro Toeslag vol pension: 50 euro. Inbegrepen voor alle vliegtuigreizen: chartervlucht vanuit Zaventem - en terug • transfer naar hotel en terug • overnachting in vermelde verblijfsformule • Nederlandstalige begeleiding vanaf Zaventem • verzekering financieel onvermogen • btw • bagage- en annuleringsverzekering • brandstofgarantie.

Info en inschrijvingen: www.azura-travel.com of groepsreizen@azura-travel.com of 03 755 47 42 Azura Groepsreizen een organisatie van Global Contacts nv • Heihoekstraat 114, 9100 Sint-Niklaas • Ondernemingsnummer BE 0448 402 294 • Global Contacts lic. A5239 is verzekerd tegen financieel onvermogen bij de V.S.R., de Vlaamse Solidariteit Reisgelden, een afdeling van de VVR/VVRO.

All-in

16 september 2017, 8 dagen (7 nachten) All-in Kos, een klein eiland ten noorden van Rhodos, een verrukkelijke vakantiebestemming met mooie stranden, pittoreske dorpjes en gezellige vissershaventjes. Hotel Atlantis Beach****koppelt comfort aan luxe en ligt iets buiten het centrum van Kos-stad aan het mooie Lambi strand, 695 euro.

ALBANIË, EUROPA’S LAATSTE GEHEIM ONTSLUIERD… 4 oktober, 8 dagen/7 nachten, unieke rondreis in dit even verrassend als boeiend land, half pension vanaf 895 euro per persoon op basis van tweepersoonskamer, rechtstreekse vlucht vanuit Brussel, Nederlandstalige begeleiding en lokale gids. Uitgebreid programma op verzoek.

SPANJE, LANZAROTE

All-in

6 december 2017, 11 dagen/10 nachten Puerto del Carmen een op en top-vakantiebestemming met bijhorende infrastructuur met talloze restaurants, bistro’s, pizzeria’s, bars en winkels. Riu Paraiso Resort**** hotel voor een ruim publiek, met uitstekende animatie, ontspanningsmogelijkheden, gulle gastvrijheid en verschillende restaurants. Prijs per persoon in tweepersoonskamer: 1090 euro. Toeslag eenpersoonskamer: 150 euro

OOSTENRIJK - TIROL – ALPIJNS SKIËN EN WANDELEN In samenwerking met S-Sport Afreis 5 januari 2018, 10 dagen/7 nachten Hotel Tipotsch *** in Stum met Snowbus heen en terug, 7 overnachtingen halfpension – Nederlandstalige wandelgids en skibegeleider – btw – S-Sportverzekering. Prijs per persoon: 715 euro in tweepersoonskamer, toeslag eenpersoonskamer: 70 euro.

OVERWINTERING, ANTALYA, TURKIJE

All-in

11 januari 2018, 29 dagen/28 nachten Aan het strand, 4 km van Colakli en 10 km van Side aan de Turkse riviera. Alva Donna Beach Resort Comfort**** prima keuze voor een lang winterverblijf. Reissom per persoon op basis van tweepersoonskamer (minimum 25 deelnemers): 1 345 euro, geen toeslag eenpersoonskamer voor beperkt aantal kamers.

tot 90 euro terugbetaald

3 keer tot 30 euro per kalenderjaar voor themaklassen of schooluitstappen voor leerlingen van het kleuter-, basis- en middelbaar onderwijs. Alle info op www.devoorzorg.be of in je ziekenfondskantoor.

S-magazine - Maandblad van de Socialistische Mutualiteiten nr. 435 - augustus-september 2017 - Verantwoordelijke uitgever: P. Callewaert Sint-Jansstraat 32-38, 1000 Brussel

Schooluitstappen en themaklassen