Brosura zlatna kniga za inovacii spreads

enterprise europe ЗЛАТНА КНИГА ЗА ИНОВАЦИИ European Commission Enterprise and Industry

Услуги за поддршка на иновации во Македонија

из д а в а ч Европски информативен и иновативен центар во Македонија - ЕИИЦМ www.een.mk

п о д г о т о в ка Фондација за менаџмент и индустриско истражување www.mir.org.mk Б р о ш у р ата в о p d f ф о р мат м о ж е д а с е п р е в земе на с ле д ните в еб с т р аници :

www.mir.org.mk www.een

Ск о п ј е , д екем в р и 2 0 1 1

1. Вовед: Enterprise

Europe Network и инфраструктурата за поддршка на иновации во Македонија

Enterprise Europe Network во Македонија Enterprise Europe Network (EEN) е најголемата и најзначајната европска мрежа за поддршка на претпријатијата, истражувачките институти, универзитети и технолошки центри. Со 600 организации во 50 земји, мрежата им помага на помалите претпријатија да промовираат нови производи и да влезат на нови пазари, ги информира за активностите и можностите што се нудат од страна на Европската Унија на различни нивоа: научни, технолошки, деловни и финансиски. Во Република Македонија мрежата функционира преку Европскиот информативен и иновативен центар во Македонија (ЕИИЦМ), конзорциум составен од четири партнери: Универзитет Св. Кирил и Методиј (координатор), Фондација за менаџмент и индустриско истражување, Агенција за поддршка на претприемништвото на Република Македонија и Стопанска комора на Македонија.

Универзитет Св. Кирил и Методиј во Скопје Бул. Крсте Мисирков бб.

1000 Скопје Тел (+389 2) 3293 204 eiicm@ukim.edu.mk

Фондација за менаџмент и индустриско истражување Ул. Орце Николов 147А/6 1000 Скопје Тел (+389 2) 3077 008 eiicm@mir.org.mk

Агенција за поддршка на претприемништвото на РМ Ул. Никола Вапцаров 7 1000 Скопје Тел (+389 2) 3120 132 eiicm@apprm.gov.mk

Стопанска комора на Македонија Ул. Димитрие Чуповски 13 1000 Скопје Тел (+389 2) 3244 000 laze@mchamber.mk

Фондација за менаџмент и индустриско истражување Како еден од EEN партнерите во Македонија, Фондацијата за менаџмент и индустриско истражување (М.И.Р.) обезбедува услуги за МСП во доменот на поддршка и развој на нивните истражувачките способности преку промовирање на иновации, информации и услуги за заштита на правата од интелектуална сопственост и трансфер на технологии. Нуди информации и стручни совети за можностите на европскиот пазар, помош во наоѓање на меѓународни партнери за технолошка соработка, како и информации и поддршка за учество во истражувачките програми на Европската Комисија. Фондацијата М.И.Р. исто така ја поттикнува соработката помеѓу претпријатијата и истражувачките центри со разни организации кои се дел од системот за поддршка на истражувањето и иновациите во Македонија. Успешното пласирање на нова технологија на пазарот побарува вклучување на повеќе организации и институции во севкупниот процес кои истовремено треба да се добро взаемно поврзани и да соработуваат. Претпријатијата се во центарот на процесот на иновирање; тие ја носат одговорноста и имаат интерес да ги претворат истражувачките резултати во добра и услуги и да креираат вредност преку производство и комерцијализација на нови производи. Но ова не е доволно.

Институциите за поддршка се незаменливи кај напреднатите и ефективни иновациски системи. Најпрвин, сите универзитети и јавни истражувачки организации го обезбедуваат неопходното високо образование на истражувачите и инженерите кои работат во претпријатијата и генерираат континуирано знаење за напредокот во науката во која се темели технологијата. Но потребни се и други структури и услуги: нормативи, сертификација, патентни организации, технички и инженерски услуги, информатичка комуникациска инфраструктура, центри за мерење и тестирање, организации за трансфер на технологии, инкубатори, научни паркови и локални контакт точки на Enterprise Europe Network. Од друга страна пак, финансиските институции специјализирани за поддршка на креирањето и развојот на високо технолошки фирми (старт апс) се исто така од особено значење за комерцијализацијата на истражувачките резултати. Сите овие приватни и јавни институции не работат изолирано едни од други туку се поврзани преку размена на знаење, пари, персонал, производи и услуги, а често пати нивните релации се регулирани преку соодветни нормативи, процедури или неформални правила.

За кого е наменет прирачникот? Прирачникот за иновациски услуги се занимава со инфраструктурата на истражувачкиот и иновацискиот систем во земјата. Улогата на организациите во овој иновациски систем е од огромно значење за трансформацијата на истражувачките резултати во иновации т.е. нови и успешно пласирани производи и услуги на пазарот. Овие актери не се занимаваат директно со истражувачка дејност. Нивната функција е да овозможат функционирање на системот обезбедувајќи различни облици на поддршка и соработка со претпријатијата. Прирачникот е наменет за малите и средни претпријатија (МСП) и истражувачки групи кои наидуваат на потешкотии при идентификацијата на институтцијата што е најадекватна согласно нивните потреби. Ги опфаќа приватните и јавните организации во земјата кои на различни начини се вклучени во иновацискиот процес.

Шт о о п фа ќ а п р и р а ч ник о т ?

• Клучни организации и инструменти за поддршка • Клучни државни институции (министерства и агенции) • Програми и инструменти • Клучна иновациска инфраструктура • Заштита на правата од интелектуална сопственост • Центри за трансфер на технологии/иновации • Технолошки и научни паркови • Кластери • Бизнис старт ап центри / инкубатори • Останати релевантни организации

Услуги за поддршка на иновации во Македонија

2. Клучни организации и инструменти за поддршка

2.1 Клучни национални министерства Министерство за економија Во рамките на Министерството за економија на Р. Македонија постојат неколку оддели кои се занимаваат со иновации во различни сегменти. Секторот за индустриска политика е одговорен за креирање и следење на имплементацијата на Индустриската политика на Република Македонија, стратешки документ усвоен во 2009тата година. Во истата, дефинирани се пет области на интервенција: применето истражување и развој на иновации, развој на малите и средни претпријатија (МСП) и претприемништвото, соработка со кластери и мрежи, странски директни инвестиции (СДИ) и подобрување на меѓународна соработка, и промовирање на еколошки технологии, производи и услуги. Постои годишна програма (јавен конкурс) за финансиска поддршка на кластери. Во јануари 2011та година, исто така, беше отворен повик за кофинансирање на активности на мали и средни претпријатија во следните области: • зајакнување на капацитетите и за развој и имплементација на проекти за создавање на конкурентни производи • развој на пазарот • технолошки развој • обуки за еколошко производство • вработување на млади истражувачи и • комерцијализација на патентирани иновации. Секторот за претприемништво и конкурентност на МСП при Министерството за економија покрај другото учествува во спроведувањето на Годишните програми за поддршка на претприемништвото, конкурентноста и иновативноста на МСП. Постои годишна програма (јавен конкурс) за финансиска поддршка бизнис старт ап центри и бизнис инкубатори.

Министерство за образование и наука Министерството за образование и наука е одговорно за креирање на стратегии и планирање во областа на науката и технологиите. Министерството го поддржува развојот на научно-истражувачката инфраструктура во Р. Македонија (институти, универзитети и независни истражувачки групи), го помага развојот на младите истражувачи и севкупниот технолошки развој во земјата. Постои годишна програма (јавен конкурс) за финансиска поддршка на претпријатијата и истражувачите за заеднички развој на нови производи/ услуги преку: • техничко-технолошки проекти • развојни проекти

Министерство за економија Јуриј Гагарин 15, 1000 Скопје 02 3093 408 www.economy.gov.mk contact@economy.gov.mk

Министерство за образование и наука Мито Хаџивасилев Јасмин бб, 1000 Скопје 02 3117 896 www.mon.gov.mk contact@mon.gov.mk

2.2 Клучни национални агенции Агенцијата за финансиска поддршка во земјоделството и руралниот развој е одговорна користењето и мониторингот на Инструментот за претпристапна помош за земјоделство и рурален развој (ИПАРД). Агенцијата за поддршка на претприемништвото на Р. Македонија (АППРМ) развива и имплементира различни програми за финансиска и нефинансиска поддршка на малиот бизнис во земјата. На МСП заинтересирани за имплементација на иновативни проекти, Агенцијата обезбедува т.н. иновациски ваучер – кофинансирање на трошоците на претпријатието за стратешка консултантска помош од соодветна истражувачка организација.

Агенција за финансиска поддршка во земјоделството и руралниот развој Беласица 2 (Скопски саем, деловна зграда) 1000 Скопје 02 3109 809 www.ipard.gov.mk info@ipard.gov.mk

Агенција за поддршка на претприемништвото на РМ Никола Вапцаров 7 1000 Скопје 02 3120 132 www.apprm.gov.mk apprm@apprm.gov.mk

2.3 Клучни програми и инструменти

Централно европска иницијатива - ЦЕИ Програмата за размена на знаење (КЕП) во рамките на Централната Европска Иницијатива е наменета за поддршка на пренос на најдобрите пракси и искуства од ЕУ земјите членки на ЦЕИ кон останатите ЦЕИ земји членки. За да бидат поддржани од КЕП, проектите треба да имаат економска позадина, да се однесуваат на економската транзиција или институционално градење на капацитети и треба да се имплементираат преку користење на комбинација од алатки за трансфер на знаење (пр. студиски посети, размена на персонал, прегледи, подготовка на прирачници итн.). Проектот треба да е во линија со една од следните приоритетни оски: 1) Европска интеграција, градење на капацитети и пазарна економија; 2) Инфраструктурно планирање и развој; 3) Земјоделство, енергетика и животна средина. Програмата е отворена за сите јавни и приватни организации, интернационални и невладини организации регистрирани во земјите членки на ЦЕИ.

TАМ/БАС ПРОГРАМИ Turn Around Management (TAM) and Business Advisory Services (BAS) Programmes ТАМ/БАС Програмите на Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) обезбедува директна поддршка за малите и средни претпријатија од различни индустриски сектори. ТАМ програмата има за цел градење на менаџмент капацитети и поддршка на преструктуирањето на претпријатијата преку тренинг активности и обезбедување на интернационални советници во рамките на т.н. ТАМ проекти што вообичаено траат до 18 месеци. БАС програмата обезбедува директни бизнис совети на МСП истовремено надградувајќи ги локалните/ националните консултантски капацитети. Дополнително, ЕБОР обезбедува заеми за македонските претпријатија преку локалните банки за инвестиции во функција на зголемена конкурентност.

Програма за конкурентност и иновации - ЦИП

УСАИД Македонија

Програмата за конкурентност и иновации (ЦИП) на Европската Унија има за цел да ја поттикне конкурентноста на европските претпријатија. ЦИП програмата е со седумгодишна временска рамка (2007-2013) и е поделена во три оперативни програми: • Програма за претприемништво и иновации • Програма за поддршка на ИКТ политики • Програма за интелигентна енергија Европа Македонските организации може да земат учество на повиците за предлози проекти во рамки на програмите за Претприемништво и иновации, и Интелигентна енергија Европа.

УСАИД Македонија се фокусира на четири области: економски раст, демократија и локална власт, едукација и заеднички (хоризонтални) активности. Во областа на економскиот раст, УСАИД е насочен кон генерирање и зајакнување на одржливиот економски раст, трансформација на целни индустриски сектори (ИКТ, текстилна индустрија итн.), подобрување на пристапот до финансии за претпријатијата и зголемување на нивната конкурентност и продуктивност преку развој на работната сила, иновации и инфраструктура.

ЦЕИ национален координатор Сашко Тодоровски 02 3110 333 www.ceinet.org/KEP sasko.todorovski@mfa.gov.mk

Програма за претприемништво и иновации ec.europa.eu/cip/ entr-cip@ec.europa.eu

Програма за интелигентна енергија Европа ec.europa.eu/energy/intelligent/ eaci-iee-enquiries@ec.europa.eu

ТАМ/БАС Програми Илинденска 47/1 1000 Скопје 02 3296 867 www.ebrd/tambas jovang@basprog.com.mk

УСАИД Македонија Самоилова 21 1000 Скопје 02 3102 000, 3102 314 macedonia.usaid.gov/en/index.html

Инвестициска рамка за Западен Балкан (WBIF) WBIF е основана од страна на Европската банка за обнова и развој (ЕБОР), Европската Комисија, Европската инвестициска банка (ЕИБ) и Советот на европската развојна банка (СЕБ). Целта на оваа програма е финансирање на приоритетни проекти за земјите од Западен Балкан. Програмата има две цели: обезбедување на грантови, заеми и експертиза за подготовка на приоритетни инвестициски проекти; и зајакнување на синергијата помеѓу донаторите со цел зголемување на позитивниот импакт и видливоста на вложувањата во земјите од Западен Балкан. Проектите се избираат врз основа на потребите на регионот и/или земјата и нивната конзистентност со приоритетите на пристапувањето кон Европската Унија. www.wbif.eu/ elarg-wbif@ec.europa.eu

7ма Рамковна програма за истражување и развој - ФП7 ФП7 програмата е поделена во четири области: соработка, идеи, луѓе и капацитети. За секоја од овие области постојат утврдени приоритети и програми кои се во согласност со истражувачката политика на ЕУ. Програмите се поврзани меѓу себе и имаат за цел да ја промовираат и поттикнуваат инзвонредноста во истражувањето во Европа. Во рамките на Секторот за наука и технолошки развој на Министерството за образование и наука постои одделение за координација и промоција на програмата/повиците за предлог проекти на национално ниво. http://cordis.europa.eu/fp7/home_en.html Виолета Атанасовска, национална контакт точка 02 3140 186 vatanasovska@mon.gov.mk Останатите национални контакт точки (НКТ) за различните области во ФП7 програмата може да се најдат на веб страницата на ЕК - CORDIS: http://cordis.europa.eu/fetch?CALLER=MSS_MK_FP7NCP_EN

Услуги за поддршка на иновации во Македонија

3. Клучна иновациска инфраструктура

3.1 Заштита на правата од интелектуална сопственост Иновативните и креативните идеи се во срцето на најуспешните бизниси. Идеите треба да се развиваат, да се претворат во иновативни производи или иновативни услуги и успешно да се комерцијализираат. Инвестицијата во заштита е многу повеќе од заштита од потенцијалните конкуренти. Стратегиското искористување на интелектуалната сопственост значително може да ја подобри конкурентноста на едно претпријатие или истражувачка организација. Заради тоа, вредноста на интелектуалната сопственост треба да се увиди и да се третира како капитал.

Државен завод за индустриска сопственост Домашните претпријатија или истражувачи можат да поднесат барање за заштита на правата во нашата земја лично, односно преку својот законски застапник до Државниот завод за индустриска сопственост. Државниот завод за индустриска сопственост е надлежен за вршење на работите во врска со стекнувањето и заштитата на правата од индустриска сопственост. Постапката за заштита на правата од индустриска сопственост е специфична управна постапка што бара посебни познавања од областа и заинтересираните лица можат да ангажираат застапници во постапката. Основна задача на застапникот е нудење на професионална правна помош и професионални услуги на заинтересираните лица во врска со заштита на правата од индустриска сопственост, преносливост, односно лиценцирање или продажба. Државен завод за индустриска сопственост 11 Октомври бр.25, 1000 Скопје 02 3103 601 (641) www.ippo.gov.mk На веб страницата на Државниот завод за индустриска сопственост освен информации за заштита на правата од индустриска сопственост може да се најде и список со контакти на овластени застапници за правата од индустриска сопственост.

3.2 Центри за трансфер на технологии/иновации Центрите за трансфер на технологии/иновации се институции основани со цел да го поддржат трансферот на технологии и да го промовираат користењето на истражувачките резултати и иновации преку поврзување на различни ентитети, како на пр. истражувачи и универзитети со МСП.

ЦИПОЗ - Центар за применети истражувања и перманентно образование во земјоделството Факултет за земјоделски науки и храна, УКИМ Бул. Александар Македонски бб, Скопје 02 3115 277, 3115 444 www.zf.ukim.edu.mk contact@fznh.ukim.edu.mk ЦИРКО - Центар за истражување, развој и континуирано образование Машински факултет, УКИМ Карпош 2 бб, Скопје 02 3099 443 www.cirko-mes.com info@cirko-mes.com ЦТТ - Центар за трансфер на технологии Факултет за електротехника и информациски технологии, УКИМ Карпош 2, п.фах. 574, Скопје 02 3099 191 www.feit.ukim.edu.mk contact@feit.ukim.edu.mk

ЕИИЦМ - Европски информативен и иновативен центар во Македонија Бул. Крсте Мисирков бб, Скопје 02 2123 123 www.een.mk eiicm@ukim.edu.mk i2b – Центар за иновации Орце Николов 63, Скопје 02 3245 122 www.macedonia21.com/en/ innovation.html i2b@carana.com НЦДИЕЛ - Национален центар за развој на иновации и претприемачко учење Руѓер Бошковиќ бб, Скопје 02 3099 481 www.ncdiel.mk info@ncdiel.mk ЦТТ - Центар за трансфер на технологии Технолошко – металуршки факултет, УКИМ Руѓер Бошковиќ 16, Скопје 02 3088 201 www.tmf.ukim.edu.mk info@tmf.ukim.edu.mk

3.4 Кластери 3.3 Технолошки и научни паркови Научните паркови се карактеризираат со учество на следните организации: бизнис (интернационални и домашни компании, start up-и), образовни (универзитетски истражувачки и образовни инфраструктури, лаборатории за применето истражување итн.), бизнис поддршка (бизнис инкубатори, развојни зони, вообичаено управувани од приватниот сектор), и организации за финансиска поддршка (инвестициски фондови, регионални развојни агенции и банки). Истовремено, научните паркови нудат и инфраструктура и објекти (канцеларии, транспорт, сали за состаноци, напојување, ИКТ поврзување итн.). Термините технополис, технолошки парк, научен пак, технолошки и научен парк или истражувачки парк често пати се користат како синоними.

GDA Digital Media Park (fx3x) Jane Sandanski 108/28, 1000 Skopje 070 274 057 www.fx3x.com kristijan@fx3x.com SEAVUS Образовен и развоен центар 11 Oktomvri 33 A, 1000 Skopje 02 3097 400 www.seavus.com Sonja.Jovanovska@seavus.com

Директорат за технолошки индустриски развојни зони (Тирз) Бул. Партизански одреди 2, 1000 Скопје 02 3111 166 www.fez.gov.mk info@fez.gov.mk

Уште една клучна компонента на националните иновациски системи се кластерите кои може да се дефинираат како група на фирми, соодветни економски актери и институции што се лоцирани во близина едни на други и кои имаат достигнато доволно високо ниво да развиваат специјализирани услуги, вештини, ресурси и експертиза.

Автомобилски кластер на Македонија Руѓер Бошковиќ бб, Скопје 02 3099 408 www.acm.org.mk Vladimir.Tevdov@acm.org.mk МАСИТ Стопанската комора за информатички и комуникациски технологии Димитрие Чуповски 13, Скопје 02 3238 601 www.masit.org.mk contact@masit.org.mk

ММФ - кластер за мода и дизајн 29 Ноември 35/17. Скопје www.see-fashionfusion.com dsimonovska@gmail.com ДЗГ „Еснафи“ Кластер за мед Јовче Чупинов 5, Велес ercveles@yahoo.com МАП- Кластер за преработка на зеленчук и овошје Ацо Караманов 13, Скопје 02 3177 125 map@t-home.mk

YES4 BIZ – ИТ кластер Архимедова бб, Скопје 02 3103 660 www.yes4.biz info@yes4.biz

Кластер за туризам во Осоговскиот прекуграничен регион Крива Паланка Маршал Тито 134, Крива Паланка klasterzaturizam@gmail.com

БИПОМ – М - Македонски кластер за производство на приклучна земјоделска механизација и опрема за сточарско производство Кочо Чолаков 38, Битола 070 303 750 bipom-m@t-home.mk

Фондација – Тикешки вински пат, Кластер за вино Едвард Кардељ 11/10,, Кавадарци 043 410 317 www.macedoniawineroute.com twr@t-home.mk

Tрговскo текстилна асоцијација – Кластер за текстил Димитрие Чуповски 13, Скопје 02 3244 093 www.tta.org.mk textileassmk@t-home.mk

КДИ - Кластерот за дрвна индустрија Васил Ѓорѓов 11, Скопје 02 3176 652 simakoski@gmail.com

3.5 Бизнис старт ап центри / инкубатори Бизнис старт ап центрите и технолошките инкубатори се дизајнирани за поддршка на претприемништвото и старт ап компаниите преку користење на заеднички ресурси, обезбедување на експертиза, советување и тренинг, како и обезбедување на услуги (административна поддршка, канцелариска опрема, маркетинг итн.) и умрежување со потенцијални бизнис партнери.

Фондација Претприемачки сервис за млади (ПСМ) Архимедова бб, реон 60 1000 Скопје 02 3103 660 www.yesincubator.org.mk info@yesincubator.org.mk

Фондација Бизнис Стартап Центар Битола м.з. Вељко Влаховиќ бб, 7000 Битола 047 236 763 www.bscbitola.org info@bscbitola.org

Бизнис центар за развој на земјоделието 11 Октомври бб, 2400 Струмица 034 522 550 www.abdc.com.mk ntrendov@gmail.com

Центарот за развој на нови бизниси при Универзитетот Св. Кирил и Методиј Карпош 2 бб, 1000 Скопје 02 3099 481 www.bsc.ukim.edu.mk ukim-bsc@mf.edu.mk

Услуги за поддршка на иновации во Македонија

Останати релевантни организации

Покрај наведените главни иновациски инфраструктури, постојат и други организации како што се регионалните развојни агенции, банки и центри за бизнис поддршка кои обезбедуваат специјализирани услуги за зајакнување и промовирање на иновативноста и кои имаат позитивно влијание врз иновативното претприемништво. Во продолжение следува прегледот на останатите организации во Р. Македонија кои се ориентирани кон иновации.

Центар за развој на претприемачи и менаџери – CEED Мисијата на овој центар е обезбедување на дополнително знаење на претприемачите и нивните извршни тимови со цел забрзување на развојот на нивниот бизнис и промовирање на претприемачката култура во општеството. Нуди тренинг, консултантски услуги и мрежа на контакти на учесниците во неговите програми. www.ceedmacedonia.org ceed@ceed.com.mk 02 3079 611 Адреса: Букурешка 3, 1000 Скопје Агенции за подршка на претпријатијата - ЕСА Трите ЕСА во Гостивар, Охрид и Тетово на малите и средни претпријатија од нивниот регион им ги нудат следните услуги за поддршка: бизнис планирање и деловни совети, инвестициски проекти и програми, обуки, организација на саеми и деловни средби, истражување и економски анализи, апликации за користење на ИПА фондовите.

ЕСА Гостивар Б. Гиновски 6, 1230 Гостивар 042 221 080 www.esa.com.mk esagv@esa.com.mk ЕСА Охрид Туристичка бб, п.фах 129 6000 Охрид 046 260 187 www.esa.com.mk esaoh@t-home.mk

ЕСА Тетово Илинденска бб, 1200 Тетово 044 350 960 http://esate.com.mk esate@t-home.mk

Фондација за менаџмент и индустриско истражување Фондацијата е инволвирана во креирање на програми и обуки, развој на политики, обезбедување на услуги за поддршка и имплементација на развојни проекти во следните четири области од одржливиот развој: економски развој, иновации и истражување , животна средина и општество . www.mir.org.mk mir@mir.org.mk 02 3077 008 Адреса: Орце Николов 147А-5, 1000 Скопје Македонска академија на науките и уметностите – МАНУ МАНУ е водечката национална институција за промовирање на развојот на науката, истражувањето, иновациите и новите технологии, на национално и меѓународно ниво. www.manu.edu.mk manu@manu.edu.mk 02 3235 400 Адреса: Бул. Крсте Мисирков 2, п.фах. 428, 1000 Скопје Македонска банка за поддршка на развој – МБПР МБПР е основана во 1998 година со цел обезбедување на финансии за извозно ориентираните производни фирми и извозно ориентирани МСП, финансирање на инвестиции за развој на МСП, и обезбедување на гаранции при извоз за МСП. www.mbdp.com.mk info@mbdp.com.mk 02 3115 844 Адреса: Вељко Влаховиќ 26, 1000 Скопје Македонска развојна фондација за претпријатија – МРФП МРФП се фокусира на намалување на сиромаштијата и невработеноста и промовирање на социјалната инклузија. МСП се меѓу главните целни групи на фондацијата, со особен фокус на регионите надвор од Скопје и руралните области. МРФП се фокусира на развивање на достапни финансиски услуги, подобрување на капацитетите за развој на финансиските институции, зголемена промоција на претприемништвото итн. www.mrfp.org.mk 02 3065 381 Адреса: Никола Парапунов бб, 1000 Скопје

Регионална развојна агенција на Пелагонија – ПРЕДА Целта на ПРЕДА е промовирање на одржливиот економски развој и социјален просперитет преку иницирање на различни иницијативи на локално и регионално ниво. www.preda.org.mk preda@preda.org.mk 048 401 581 Адреса: Иво Лола Рибар 5, п.фах. 174, 7500 Прилеп Фондации за подршка на претпријатијата – регионални центри Активностите на овие центри вклучуваат: деловно советување, поддршка при изработка на бизнис планови и кредитни апликации, обуки, поддршка на извоз, обезбедување на комерцијални, технички и финансиски услуги.

Регионален центар Битола Бул. 1 Мај, 7000 Битола 047 228 153 rcbt@t-home.mk Регионален центар Куманово Илинденска бб, 1300 Куманово 031 416 102 razvojku@t-home.mk Регионален центар Скопје Ѓуро Стругар 15а, 1000 Скопје 02 3239 053 www.recs.org.mk recs@recs.org.mk

Регионален центар Струмица 11 Октомври бб, 2400 Струмица 034 349 320 www.rcsr.org.mk rcsr@t-home.mk Регионален центар Велес Димитар Влахов 57, 1400 Велес 043 212 130 rcve@t-home.mk

ec.europa.eu/enterprise-europe-network Neither the European Commission nor any person acting on behalf of the European Commission is responsible for the use which might be made of the information contained herein.

The views in this publication are those of the author and do not necessarily reflect the policies of the European Commission.