ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Η ΜΕΤΟΧΗ
Η ΜΕΤΟΧΗ Η ΜΕΤΟΧΗ
…έχει τις ιδιότητες του επιθέτου (γένος, αριθμός, πτώση) …έχει τις ιδιότητες του ρήματος (χρόνοι, φωνή, διάθεση, υποκείμενο, αντικείμενο, προσδιορισμοί)
«Μετέχοντας» στην πρόταση με τις ιδιότητες του ρήματος έχει ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ και ίσως Αντικείμενο και Προσδιορισμούς, όπως και το ρήμα
Ας θυμηθούμε το σχηματισμό και την κλίση της -1-
Σοφία Χαντζή
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ὁ λύων …………………………. ………………………….
ἡ …………………….
Η ΜΕΤΟΧΗ τό …………………….
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Σ ὁ …………………….
ἡ λύσουσα …………………………
τό …………………….
…………………………
………………………….
…………………………
………………………….
…………………………
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
…………………………. …………………………. …………………………. ………………………….
ὁ …………………….
τό λῦσαν …………………………. ………………………….
ἡ …………………….
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
…………………………. ………………………….
…………………………. ………………………….
………………………… ………………………… ……………………….. ………………………… …………………………
ὁ ……………………… …………………………. …………………………. …………………………. ………………………….
………………………….
………………………….
………………………….
………………………….
………………………….
………………………….
………………………….
………………………….
………………………….
-2-
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ τό ………………….
ἡ …………………….
……………………….
…………………………
……………………….
…………………………
……………………….
…………………………
……………………….
………………………… ……………………… …………………………
……………………….
…………………………
……………………….
…………………………
……………………….
…………………………
……………………….
…………………………
Σοφία Χαντζή
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Η ΜΕΤΟΧΗ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ
ὁ …………………….
τό ……………………. ἡ λυσομένη …………………………
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ὁ λυόμενος …………………………. ………………………….
…………………………
ἡ …………………….
………………………… …………………………
τό …………………….
…………………………
………………………….
………………………… ………………………..
………………………….
…………………………
………………………….
…………………………
………………………….
………………………….
ὁ …………………….
………………………….
…………………………. ………………………….
…………………………. …………………………. …………………………. ………………………….
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
ὁ ……………………………
τό λυσάμενον
…………………………. ἡ …………………….
………………………….
………………………….
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
ἡ …………………………..
………………………….
τό …………………………
-3-
Σοφία Χαντζή
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Η ΜΕΤΟΧΗ
Η μετοχή συμφωνεί πάντα με
Σπαρτιᾶται στρατευόμενοι ἒθυον τοῖς θεοῖς
το ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ της κατά γένος, αριθμό και πτώση.
Ποιοι ;
Ποιοι ;
Οἱ Ἒλληνες ἒμαθον Κῦρον τεθνηκότα Ποιος ;
Ποιον ;
Ἀκούσασι τοῖς στρατηγοῖς ταῦτα ἒδοξε συναγαγεῖν τό στράτευμα Ποιοι ;
Σε ποιους ;
Όταν η μετοχή έχει ως υποκείμενό της το υποκείμενο, το αντικείμενο ή μια δοτική προσωπική του ρήματος, χαρακτηρίζεται
ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ
-4-
Σοφία Χαντζή
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Η ΜΕΤΟΧΗ
Κῦρος ἀνέβη ἐπὶ τὰ ὅρη οὐδενὸς κωλύοντος Ποιος ;
Θεοῦ θέλοντος ταῦτα ποιήσομεν
Ποιος ;
Ποιος ;
Τι ;
(ἡμεῖς)
Ποιοι ;
Όταν το υποκείμενο της μετοχής είναι λέξη που δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση και λειτουργεί αποκλειστικά ως Υποκείμενο της μετοχής, χαρακτηρίζεται
ΑΠΟΛΥΤΗ
ΓΕΝΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ( ουδέτερο απροσώπου ρήματος ή έκφρασης π.χ. προσῆκον, δυνατὸν ὄν…
-5-
Σοφία Χαντζή
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Η ΜΕΤΟΧΗ
Ας υπογραμμίσουμε τις μετοχές στις παρακάτω προτάσεις, ας επισημάνουμε το Υποκείμενό τους και ας τις χαρακτηρίσουμε ως Συνημμένες ή Απόλυτες
1. Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο πορευσόμενοι εἰς Κόρινθον. 2. Ἀριστείδης δίκαιος ὢν ἐτιμᾶτο ὑπὸ τοῦ πλήθους. 3. Δρυός πεσούσης πᾶς ἀνήρ ξυλεύεται. 4. Κατηγοροῦσί τινες ἡμῶν ὡς οὐκ ὀρθῶς βουλευομένων. 5. Οὗτος ἐπιβουλεύων ἡμῖν φαίνεται. Οἱ δικασταὶ ἤκουσαν τῶν μαρτύρων λεγόντων… Ἦλθεν οὗτος κλέψων τὰ ἐρίφια. Οὐκ αἰσχύνεται ταῦτα λέγων! Ἀποδείξω τοῦτον μάρτυρας ψευδεῖς παρεχόμενον.
-6-
Σοφία Χαντζή
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΙΔΟΣ
1.ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ
ΜΕΤΑΦΡΑΖΕΤΑΙ…
ο οποίος, η οποία, το οποίο / που
2.ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ να / ότι / πως / που
Η ΜΕΤΟΧΗ ΑΡΝΗΣΗ…
οὐ, μή
οὐ
ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ…
έχει άρθρο δεν έχει άρθρο εξαρτάται από συγκεκριμένα ρήματα
3.ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ*** (σελ. 9) α/ Τροπική
με νεοελληνική μετοχή
δεν έχει άρθρο οὐ
β/ Υποθετική γ/ Χρονική δ/ Αιτιολογική
αν
μή
όταν / αφού…
οὐ, μή
επειδή / αφού…
ε/ Εναντιωματική
αν και / ακόμη κι αν…
στ/ Τελική
για να…
**(σελ.9)
οὐ
οὐ, μή μή
συναντάται (σνθ) σε ενεστώτα δε συναντάται σε μέλλοντα βρίσκεται κοντά σε δυνητική έγκλιση ή οριστική μέλλοντα δε συναντάται σε μέλλοντα συναντάται (σνθ) σε αόριστο ἂρτι, ἃμα, εὐθύς, ἢδη... σπν σε μέλλοντα ἃτε- οἷον,οἷα(δή)- ὡς- ὡσπερ...
ΣΥΝΤ/κός ΡΟΛΟΣ…
Υποκείμενο Αντικείμενο Κατηγορούμενο Ονοματικός πρ. Δοτική προσωπική
κατηγορούμενο κατηγορηματικός προσδιορισμός
ΥΠ/νο της…
…το άρθρο της
Συνημμένη
Επιρρηματικός προσδιορισμός … τρόπου
Συνημμένη … υπόθεσης
ή
… χρόνου
Απόλυτη … αιτίας
και-καίτοι-καίπερ-και ταῦτα… … εναντίωσης συναντάται σε μέλλοντα ὡς
-7-
Συνημμένη … σκοπού
Σοφία Χαντζή
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Η ΜΕΤΟΧΗ Αν ναι..
Step 1 Έχει άρθρο?
Είναι ………………………… με υποκείμενο …………………………
ανακαλύπτουμε το είδος της μετοχής
Αν όχι..
Step 2 Είναι ΑΠΟΛΥΤΗ?
Αν ναι..
Είναι ………………………… ή …………………………
Αν όχι..
Είναι ………………………… ή ………………………… ή …………………………….. Είναι σίγουρα, ………………………… εκτός …………………………
Step 3 Τι ενδείξεις έχω?
Ας δω και την άρνηση… Συνοδεύεται από «ενισχυτικές» λέξεις, τύπους?
Βρίσκεται σε… Ενεστώτα?μάλλον …………………………..
εξαρτάται από συγκεκριμένα ρήματα
βρίσκεται σε μέλλοντα
Step 3 Τι ενδείξεις έχω?
δε βρίσκεται σε μέλλοντα μεταφράζεται με να ή ότι
Σιγά το παιχνίδι!! Εγώ θα κοιτάω το νόημα!
Αόριστο?μάλλον ………………………….. -8-
Σοφία Χαντζή
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Η ΜΕΤΟΧΗ
Ορισμένες ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ ουσιαστικοποιήθηκαν (= χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά). Ας τις αντιστοιχίσουμε με τις σημασίες τους. Α
Β
1.οἱ προσήκοντες
α. οι γονείς
Κάποιες τις ξέρω, κάποιες
2.οἱ ἔχοντες
β. η περιουσία, οι οργανισμοί
τις… «μυρίζομαι»
3.ὁ διώκων
γ. οι νεκροί
4.ὁ φεύγων
δ. η επόμενη ημέρα
5.οἱ λέγοντες
ε. ο νικητής
6.τά ὄντα
στ. ο κατηγορούμενος
7.ἡ ἐπιοῦσα
ζ. ο αρχηγός
8.οἱ θανόντες
η. οι ρήτορες, οι πολιτικοί
9.οἱ τεκόντες
θ. οι καταδικαστικές αποφάσεις
***Η επιρρηματική
10.τά ἐψηφισμένα, τά ἐγνωσμένα
ι. ο κατήγορος
μετοχή ισοδυναμεί με
11.τά κατεψηφισμένα, τά κατεγνωσμένα
ια. το «τώρα»
12.ό νικῶν
ιβ. οι πλούσιοι
13.ὁ ἂρχων
ιγ. οι αποφάσεις
14.το παρόν
ιδ. οι συγγενείς
δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση
**Ρήματα
που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή συνδετικά έναρξης, λήξης καρτερίας, ανοχής κόπου, κορεσμού ευεργεσίας,αδικίας νίκης, ήττας ψυχικού πάθους αίσθησης, μάθησης, μνήμης δείξης, αγγελίας, ελέγχου
-9-
Σοφία Χαντζή
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Η ΜΕΤΟΧΗ
Στις παρακάτω προτάσεις α) ας υπογραμμίσουμε τις κατηγορηματικές μετοχές β) ας επισημάνουμε το ρήμα εξάρτησής τους γ) ας βρούμε το Υποκείμενό τους δ) ας τις αντικαταστήσουμε με απαρέμφατο Ψυχραιμία!..
1.Οὐκ ἢδεσαν Κῦρον τεθνηκότα. 2.Θεόν οὐ λήξομέν ποτε προστάτην ἒχοντες. 3.Κακῶς ποιεῖς τούς φίλους διαβάλλων. 4.Σωκράτης ἐδείκνυε ἑαυτόν καλόν κἀγαθόν ὂντα. 5.Οἱ Ἀθηναῖοι οὐκ ἠνείχοντο ἀκούοντες τῶν ἀντιλεγόντων.
Ας αναγνωρίσουμε το είδος των μετοχών και ας τις χαρακτηρίσουμε ως Συνημμένες ή Απόλυτες 1.Κῦρος συλλέξας στράτευμα ἐπολιόρκει Μίλητον 2.Ἐπορεύοντο εἰς τόν ἀμπελῶνα φονεύσοντες τόν κάπρον. 3.Δίκαια δράσας συμμάχους ἒξεις θεούς. 4.Οἱ Κερκυραῖοι ὡς νενικηκότες τρόπαιον ἒστησαν. 5.Ἦλθεν ἒχων ναῦς ὀλίγας. 6.Οὐκ αἰσχύνομαι μανθάνων καίτοι γέρων ὤν.
Ας ενώσουμε τις δύο προτάσεις σε μία, μετατρέποντας την πρώτη σε γενική απόλυτη επιρρηματική μετοχή 1.Οἱ ἂνδρες ἓτοιμοι ἦσαν. Ἡ θυσία ἐγένετο.
Επιτέλους, τέλος!
2.Ὁ ῥήτωρ ἀγορεύει. Οἱ πολῖται πείθονται. 3.Τά αὐτά δέ λέγει ὁ Μάρδος. Βασιλεύς ἔφη. 4.Κελεύει ὁ κῆρυξ. Ἐσιώπησαν. - 10 -
Σοφία Χαντζή