Ekim 009 haziran 1988

işçi sınıfının kurtuluşu kendi eseri olacaktır BÜTÜN ÜLKELERİN PROLETERLERİ, BİRLEŞİN !

S a y ı:9 , H aziran 1988

İsçi hareketi ne durumda ?

■

■

Şunun iy i k a v ra n m a sı ve hep gözön ü n de b u lu n d u ru lm a sı g e r e k iy o r . İşçi s ın ıfı s a fla r ın d a k i kaynaşm a k ıs m i, y ö r e s e l y a da sek törel d e ğ il, g e n e ld ir . H oşnutsuzluk ve h a r e k e tlilik ü lk e ç a p ın d a d ır . B u z d a ğ ın ın görü nen k ısm ı s ü re k li y e r d e ğ iş t ir iy o r . Dün öne ç ık a n m etal, la s t ik , d e r i, kim ya iş ç ile r iy d i.

Bugün p e tr o l, k im ya, köm ür, b e le d iy e i ş ç le r id ir .

Y arm b a ş k a k esim ler, b a ş k a s e k tö rle r o la ­ c a k t ır . F akat bu b iz i g örü n en in , öne ç ı k a n ı n , p a r la y a n ın ötesin e bakm ak­ ta n , ö te s in i görm ekten a lık o y m a m a lıd ır .

NETAŞ'a, DERBY'ye b a k ıp iş ç i h a re k e ti i l e r l i y o r - g e r il iy o r d e ğ e rle n ­ d irm ele ri yapm ak dönem i, b ir il e r i iç in henüz d e ğ ils e b il e , g e r id e k a lm ış b u lu n u y o r.

Y asal ik tis a d i g r e v le r , bugü n ü n T ü rk iy esin d e s ı n ı f h a re k e ti­ n in d ü z e y in i b elirlem ed e b ir çok gö sterg ed en a r tık y a ln ız c a b ir id ir .

A y r ıc a d a , şu an iç in en ön em lisi de d e ğ ild ir . İ ş ç i h a rek etin in n a b z ı, y a s a l ik t i­ sadi g re v le rd e n ço k , y a s a d ış ı fiili d ir e n iş le r d e k en d in i o rta y a k oyu yor.

B a z ıla r ın ın s a n d ığ ı g ib i b u n la r y a l ­ n ız c a yemek boyk otu v b . " g e r i" b içim ­ lerd en ib a re t de d e ğ ild ir . H a y ır! İ ş ç i s ı n ı f ı n ı n e lin d e , g rev h a k k ı o l s u n - o lm asın tüm se k tö rle rd e k u lla n a b ild iğ i, b iz z a t k en di in s iy a t if ve y a r a t ı c ı l ı ğ ı ­ n ın ürünü e t k ili b ir d iz i y en i s ila h v a r . Üretimi ç e ş it li y o lla r la y a v a ş la t ­ ma, aksatm a b u n la r ın en ö n e m lile rin d e n d ir . "G erek irse grevd en daha etk in yön tem ler b u lu r , yaşam a g e ç ir ir iz " . Bu söz, g rev h a k la r ın ın g a sp ed ilm esin e k a r ş ı, d iğ e r iş y e r le r in d e k i s ın ıf k a r d e ş le r iy le b ir lik t e b ir h a ft a d ır d iren en ALİAĞA P etro-k im ya iş ç ile r in e a it . B a şb a k a n ın te h d itle k a r ış ı k b e ­ l i r t t i ğ i g i b i , bu yöntem ler y a s a d ı ş ı d ı r . Ama h iç b ir y a s a l gü ç u ygu lan m a ­ s ın a en g el o la m ıy o r .

B ir d iğ e r i s e r v is le r e b in ilm e y e re k iş y e r i m a h a llin d e k i top lu y ü r ü y ü ş le r ­ d ir . B u nlar bazen k ilo m e tre le ri b u lu ­ yor.

Göze görü nm üyor, anlam ı ve önemi ü zerin e pek düşünülm üyor am a, bunun y a r m fa b r ik a m a h allin d en ana c a d d e le r e , m eyd a n la ra t a ş m a y a c a ğ ım , m ilitan g ö s te r ile r e d ön ü şm eyeceğin i kim g a r a n ti e d e b ilir . Kitle eylem iyse s ö z konusu o la n , çoğ u k ere h e s a p , p la n , ö lçü ta n ım a z ; eylem in d in a m iğ i, man­ t ı ğ ı y e n i b iç im le r i k e n d iliğ in d e n ü re­ t ir ve d a y a t ı r . Bugün s e r v is a r a b a la ­ r ın a binmemek öfk e se rg ilem ey e y e te b i­ l i y o r . Ya y a r m ?

Bugün b e lir g in ö z e llik le r ta ş ıy a n b ir i ş ç i h a re k e ti v a r o r t a d a . P a r la ­ m entoda b ir y a s a ç ı k ı y o r ; a y n ı anda İzm it, K ır ık k a le , D iy a r b a k ır ve A li­ a ğ a ’ da i ş ç il e r b e n ze r yön tem lerle ve aynı k a r a r lılık la , aynı h e y e ca n la d ir e n iy o r la r .

Henüz b e li r l i s ın ır la r iç in d e k a ls a da yasa ve yasak ç i ğ n i y o r l a r . N edenleri gü n ce l o l a b il ir am a, o r ta y a konan d a v r a n ış y ı l l a r ı n b ir ik im in i y a n s ı t ı y o r .

Bugünün iş ç i h a re k e ti y ılla r ın b ir ik im i ü zerin d e y ü k s e liy o r . Bu ken­ d in i ç e ş it li b içim le rd e ve ş im d ilik a n cak b ir ö lçü d e d ış a r ı v u r u y o r . Dün k om ü n istlerin ta k t iğ i o la r a k s u çla n a n gen el g r e v in , b ugü n y ü z b in le r c e i ş ç i ­ nin c o ş k u y la h a y k ır d ığ ı m ücadele s lo g a n ı h a lin e g e ld iğ i h a t ır la n ı r s a , iş ç i h a re k e tin in k a te ttiğ i m e sa fe y i, s a ğ la d ığ ı b ir ik im i anlam ak k o la y la ­ ş ır .

H oşnutsuzluk, hom urdanm a, k ı p ı r ­ danma ve kaynaşm a g e n e ld ir , tüm se k tö rle rd e ve ü lk e ç a p ın d a d ır . İ ş ç i h a re k e tin e gü n lü k d e ğ e rle r b iç e n le r , bugünkü h a r e k e t liliğ i g ü n ce l bazı istem ler iç in c ılız ve g e ç ic i b ir k ı p ı r d a m ş s a n a n la r ve s a y a n la r fe n a y a n ılıy o r la r . İstem ler henüz s ı n ı r l ı ve d a r o l a b i l i r , s ı n ı f ı n k en d i g e ç ic i ç ı k a r l a r ı n ı n ötesin e g e ç m e y e b ilir , ama

2

EKİM

S a yı

9

bu istem ler u ğru n a g ö s te r ile n h a re k e t­ l i l i k y ı l l a r ı n b irik im in d en kök a lı y o r ve bu istem lerin ötesin d e b ir d eğ er t a ş ı y o r . Bu g e r ç e ğ i k a v ra y a m a y a n la r s ı n ı f ve gen el d ev rim ci h arek et k a r ş ı ­ s ın d a g ö r e v le r in i k a v ra y a m a z la r ve hep g e r id e k a l ı r l a r .

B ilin ç , örgü tlen m e, h a r e k e tlilik , eylem e geçme p o ta n s iy e li v b . a ç ı l a r ­ dan büyü k f a r k l ı l ı k g ö s te r iy o r o ls a b i l e , h oşnu tsu zlu k ve m ücadele is te ğ i g e n e ld ir . Bunun k o ş u lla r ım b u r ju v a z i­ n in son 8 y ı l l ı k p o lit ik a la r ı y a r a t t ı .

B u rju v a z i iş ç i s ın ıfın ın b ir b lo k o la r a k k a r ş ı s ın a geçm esin in zem in in i ad eta d ö ş e d i. İşçi s ın ıfın a dönük s iy a s a l ve ik t is a d i s a l d ı r ı l a r ı m g e ­ n e l, m erkezi ve k a tı p o lit ik a la r o la ­ ra k s a p ta d ı ve u y g u l a d ı . Bunu y a p ­ m akla dün gen el h oşn u tsu zlu ğu m aya­ la d ı , bu gü nk ü gen el h a r e k e t liliğ i h a z ır la d ı.

Bugün iç in b u r ju v a z i bu h oşn u tsu z­ lu ğ u tatm in etmek, h a r e k e t liliğ i g id e r ­ mek o la n a k la r ın d a n y o k s u n d u r. B ir b i­ rin e b a ğ l ı n ed en lerin sonucu o la r a k , ne c id d i ik tis a d i t a v iz le r , ne de s iy a s a l t a v iz le r v e r e b iliy o r .

Tatmin ed em ediği g ib i ezem iyor d a .

Sert t e d b ir le r le ezmek b ir çözüm dür am a, bunu o lu r olm az gündeme g e t ir ­ mek b u r ju v a z in in k en d i ir a d e s in i ve te r c ih in i a ş ıy o r .

Genel baskı ve y a s a k la r ın y a m s ır a , a n cak c id d iy e a lın a m a y a n ve y a ln ız c a te p k iy i a le v ­ le n d ire n te h d itle r s a v u r a b iliy o r . Ara rejim ta r tış m a la r ı ve fa ş is t E v r e n 'in d a r b e te h d itle r i bunun ö r n e k le r i. Ama te h d itle r ters so n u ç la r y a r a tm ış , d ik ­ ta tö rlü ğ ü n b a ş ı gü ç ve gü lü n ç duruma düşm ü ştü r.

Tatmin e tm e k 'y a da azmek b u günü n k o ş u lla r ın d a o la n a k s ız o lu n c a , o la ğ a n b a s k ıl a r ve y a s a k la r da yetm eyin ce, g e r iy e en e t k ili yöntem o la r a k , o y a la ­ m ak, a ld a tm a k , h ı z ı m kesm ek, ç a p ı m d a ra ltm a k , d ü z e y in i düşürm ek, h e d e fi­ n i ş a ş ır tm a k , y a n lı ş k a n a lla r a a k ıt ­ m ak, sah te a lte r n a tifle r e yöneltm ek vb. k a l ıy o r .

K ıs a c a , oya la m a ve p o ta n s iy e li adım adım eritm e t a k t iğ i.

Serm ayenin bugü nk ü umudu bu ta k tiğ in b a ş a r ı s ı d ı r . Ve bunu u y g u la ­ mada en büyük y a r d ım c ı s ı , b a ş ta T ü r k -lş merkez yönetim i olm ak ü zere s e n d ik a b ü r o k r a s is id ir . * * * B ugünkü i ş ç i h a rek eti k a r ş ıs ın d a s e n d ik a b ü r o k r a s is in in y e r in i ve r o lü ­

nü a ç ı k l ı k l a tan ım lam ak ö n e m lid ir, T ü r k -lş yönetim i iş ç i h a k la r ı iç in h arek ete geçm iş, ya da konum ve m isyon d e ğ iş tirm iş d e ğ ild ir . K im ileri üstü k a p a lı ve u ta n g a ç ç a , r e v iz y o n is t ç e v r e le r is e d ah a a ç ık bunu id d ia e d iy o r la r . A rada b ir önde g ö rü n d ü k le ­ ri o lu y o r am a, g e rçe k te y a ln ız c a d ip ten gelen d a lg a , s ü re k li ve y a y g ın ta z y ik o n la r ı öne düşm eye z o r lu y o r .

Z ir a , k oltu ğ u k orum anın d a , d a lg a y ı k ırm a n ın da y olu b u d u r.

T ü r k -lş yön etim i öne düşerken b il e , bunu g e r iy e çekm ek, oy a la m a k , k o n tro l a lt ın d a tutmak ve g e r i b iç im le r iç in d e eritm ek iç in y a p ı y o r . T ü r k -lş y ö n e tic i­ le r i bunu zaman zaman i t ir a f da e d iy o r la r ; b iz olm asak kom ü n istler d ü şer önüne g ö tü rü r, d iy o r la r .

Sen dika b ü r o k r a t la r ın ın tutumu ve k a r a r l a n d e ğ iş ir am a, m isyonu d e ğ iş ­ m ez.

O nlar d iy a lo g ve " z ir v e " le r d e a ç ık ih a n e tle r in i s e rg ile rk e n d e , b a z ı e y le m le ri iş ç ile r in z o ru y la h a y a ta g e ç ir ir k e n de, aynı m isyonu y e r in e g e t ir iy o r la r . B ir in c is in d e , b a z ı sözd e t a v iz le r le a ld atm ak , İ k in c is in d e , hak sa v u n u cu su p ozu n d a oya la m a k g a y r e ­ tin d e le r .

1984 H a zira n ın d a T ü r k -lş I.B ö lg e T e m silcile r T o p la n tıs ı !n da i ş ç il e r ta r a ­ fın d a n "Genel G rev11 ş ia r ı o r ta y a a t ı l a l ı b e r i, T ü r k -lş yön etim i bu ik i tutum u, a y n ı am aca d ön ü k , iç iç e y a d a p e şp e şe s e r g ile m iş tir . Son 6 a y a b ir b a k a lım . A r a lık ta " d iy a lo g p o li t i ­ k a s ı", a r d ın d a n ta b a n d a k i b ü yü k te p k in in b a s k ıs ıy la Şubatta "eylem k a r a r la n " ve bazı e y le m le r, ve a r d ın d a n , M a yısta yen id en " z ir v e " ve " d iy o lo g p o l i t i k a s ı " . Ve te p k ile r k a r ­ ş ı s ın d a ek a çık la m a : "eylem ler s ü re ­ cek ! " .

S endika b ü r o k r a tla r ı 4 y ı l d ı r hep d a lg a k ır a n ro lü o y n u y o r . İ ş ç ile r e d e ğ il, serm ayeye hizmet e d iy o r la r . Bu 4 y ı l b o y u n ca iş ç il e r i a ld atm ak ta ve oya la m a k ta b e li r l i b ir b a ş a r ı s a ğ l a d ı ­ la r am a, i ş ç i h a re k e tin in y a y ı lm a s ın ı , d a h a i le r i m evzilere k a y m a s ın ı, gen el g r e v istem i kon usu n da d ah a is t e k li ve ı s r a r l ı o lm a s ın ı e n g e lle y e m e d ile r . Son " z ir v e " ve y a s a l d e ğ iş ik lik le r m anev­ r a s ın a k a r ş ı ta b a n d a k a b a ra n öfk e de buna k a n ıttır. İs ta n b u l m itin g in d e p a tla m a s ı b ek len en bu öfk e se lin d e n o n l a r ı , g i z li i ş b i r l i ğ i y a p t ık la r ı v a l i ­ liğ in y a s a ğ ı k u r t a r m ış tır . İ s t a n b u l'd a m itin g ! Bu T ü r k -lş a ğ a l a r ın ı n k ork u lu r ü y a s ıd ır .

T ü r k -lş yönetim i iş ç i s ın ıfın ın

H aziran 1988

eylem ta le b in d e n y a k a s ım k u rta ra m a ­ y a c a k t ır .

Bugüne kadar her ya n çizm en in a r d ın d a n , iş ç ile r e n s e le r in ­ den tu ta ra k "dü şü n önümüze" d e d ile r a d e ta . O n ları b e li r l i eylem lere zorla-" d ı l a r . İ ş ç i le r bu a y n ı z orla m a y ı y in e y a p a c a k la r d ır .

Tam da bu n ok tad a b ir b i r i n i tam am layan ik i önem li g ö rev va r.

B ir in c is i, iş ç i ta b a n ın d a , fa b r ik a ve iş y e r le r in d e eylem e dönük örgü tlen m e­ le r soru n u d u r. D evrim ci iş ç ile r in i n s i y a tifiy le , bu soru n d ah a şim diden bazı fa b r ik a la r d a , Eylem K om iteleri, İşy e ri K om iteleri ş e k lin d e gündeme g e tirilm iş ve b e li r l i a d ım la r a t ılm ış ­ t ı r . Bu örgü tlen m eler iş ç ile r in i n s i y a t i f i e le alm a, m ü cadelen in k a d e rin i ç e ş it li k ad em elerd ek i se n d ik a b ü r o k ra t­ l a r ı n ı n e lin e b ıra k m a m a , m ü ca d eleyi ta b a n örgü tlen m esin e dayam a v b ., is te ğ in in i fa d e s id ir . B ilin ç li b ir iç e r ik k a z a n d ı n l d ı ğ ı , iş le v le r i d oğru ta n ım ­ la n d ığ ı ö lçü d e , iş ç i h a re k etin in ve ge n el o la r a k m ü cadelen in g e le c e ğ i a ç ıs ın d a n muazzam önem t a ş ıy o r bu k om ite ler. Önemli nokta ş u d u r: Bu ö r g ü tle r s e n d ik a la r ın a lte r n a tifi d e ğ il, s e n d ik a la r ı a ş a ğ ıd a n y u k a r ıy a d e v rim cileştirm en in ilk a d ım ı ve temel b a sa m a ğ ı o la r a k g ö r ü lm e lid ir . S endi­ k a la r ın a n ti-d em ok ra tik i ş le y iş in i ve b ü r o k ra tik y a p ı s ı n ı k ır m a n ın , ta b a ­ n ın d e v rim ci in s i y a t if in i , e n e r jis in i ve ir a d e s in i yönetim e d aya tm a n ın ve önüm üzdeki dönemde bu yön etim leri a la ş a ğ ı etmenin a r a ç la r ı o lm a lıd ır .

Bunun k e n d is i ik in c i önem li g ö re v e iş a r e t e d iy o r . 1989 y ı l ı s e n d ik a la r d a ge n el k u r u lla r d ö n e m id ir.

S endika y a s a la r ın d a k i son d e ğ iş ik lik le r , p e tro l iş ç ile r in in g re v h a k k ım gaspetm iş am a, h ain s en d ik a a ğ a la r ın a d ört dönem d ah a seçilm e h a k k ı ve o la n a ğ ı s a ğ la m ış t ır . S endika a ğ a la r ı "z ir v e "d e i ş ç il e r i s a tm ış , k a r ş ı l ı ğ ı n d a y e n id en seçilm e h a k k ı k a z a n m ış tır . İ ş ç i le r bu a ş a ğ ı l ı k p a z a r lı ğ ı n f a r k ı n d a d ır la r ve se n d ik a yönetim ine k a r ş ı öfk e d o lu d u r­ l a r . Bu ö fk e y i s en d ik a b ü r o k r a tla r ın a k a r ş ı m ü ca d eleye, s e n d ik a la r ın y a p ı ­ ş ı m , i ş le y iş in i ve yön etim in i d e v rim cile ştirm e y e k a n a liz e etm ek, bu g ö re v e a r t ık d ah a y oğ u n s a r ılm a k günün g ö r e v id ir .

Ve ta b a n d a y a r a t ıla c a k iş y e r i ve fa b r ik a k om iteleri bunun e t k ili a r a ç la r ı o l a c a k t ı r . Bu, h a n g i d e v rim ci s iy a s a l g ru b a y a n d a ş o lu r s a o ls u n , tüm d evrim ci iş ç ile r in orta k ç a b a s ı v e in s iy a t if le b a ş a r ı l a b i l i r b ir g ö r e v d ir .

EKİM

Sen dika b ü r o k r a tla r ı serm ayen in iş ç i s ı m f ı iç in d e k i a ja n l a r ı d ı r . İ ş ç i h a r e k e tin i d izg in le m e k , temel ve v a z ­ geçilm ez m ücadele a r a ç la r ı o la n s e n d i­ k a la r ı fe lç etmek ve e tk isizle ştirm e k o n la r ın değişm ez m isy on u d u r. B u rju v a ­ z iy e karşı e t k ili ve b a ş a r ılı b ir m ü ca d ele, başka ş e y le r in y a n ın d a , s e n d ik a b ü r o k r a s is in i e tk is izle ş tirm e ve y ık m a ölçü sü n d e mümkündür. İ ş ç ile r in d e ğ iş ik b u r ju v a p o litik ve id e o lo jik g ö r ü ş le r in , d e ğ e r le r in , in a n ç ­ l a r ın e tk is in d e olm ası i l e , b e li r l i b ir b u r ju v a p o litik p a r tiy e ve lid e r e b e lir g in b ir ş e k ild e b a ğ la n m a s ı, umut o la r a k görm esi, a rd ın d a n sü rü k len m esi f a r k lı ş e y le r d ir . Geniş iş ç i y ı ğ ı n l a ­ r ı n ı n bu gü n b u r ju v a d ü n ya görü şü n ü n d e ğ iş ik b iç im le rin in e tk is in d e o ld u ğ u b ir g e r ç e k t ir . F akat c id d i s o r u n la r la k a r ş ı k a r ş ıy a ola n iş ç i s ı n ı f ı , b u n la ­ r ı n çözüm ünde şu y a da bu p a r t i ve lid e r e d e ğ il, k en d i gü cün e d a y a lı m ü cad eleye g ü v e n iy o r .

Kendi gü cü n e gü ven g e liş e n i ş ç i h a re k e tin in y e n i ve en önem li k a z a m m ıd ır .

12 Mart s o n r a s ın d a s a lo n la r ı ve m e y d a n la rı "umudumuz E ce v it" d iy e d o ld u ra n i ş ç i l e r , şim di a y n ı s a lo n la r ı ve m e y d a n la rı " İ ş ç il e r E lele Genel G reve" ş ia r ıy la d o ld u r u y o r la r .

Bu, k im ile rin in k a v r a y a m a d ığ ı önem li b ir g e liş m e y i, i ş ç i h a re k e tin d e k i muazzam b ir ile rle m e y i a n la t ır . İ ş ç i le r ik t id a r p a r t is in e ateş p ü s k ü r ü y o r la r . D e m ire l'i ve DYP1y i k en d i öz te c r ü b e le r iy le i y i t a n ıy o r la r . Uyu­ şuk ve k iş ilik s iz S H P 'yi ve onun m ıy m ın tı lid e r in e ise gü ven duym u yor­ l a r . C id d i b ir h a z ı r l ık y a p ılm a y a n ve sa p a b ir i l o la n S a k a ry a ( T ü r k - lş ) m itin g in e 30 b in coşk u lu iş ç i k a t ı l d ı .

A ym dönem de İs ta n b u l g ib i b ir i ş ç i ken tin d e özel b ir h a z ı r l ık y a p ıla n SHP m itin g in e ise y a ln ız c a 10 b in d en b ir a z fa z la h e y e c a n s ız b ir to p lu lu k k a t ı l d ı .

O ysa aym İ s t a n b u l'd a y a p ıla c a k T ü r k -lş m itin g i, y ü z b in le r c e ö fk e li iş ç in in akm ası b e k le n d iğ i i ç i n , hükü­ met ve T ü r k -İş yön etim in in g i z li i ş b i r l i ğ i ile ş im d ilik e n g e lle n d i. İ ş ç i ­ le r in T ü r k -İş m itin g le rin e i l g i s i , ken­ d i g ü ç le r in e d u y u la n g ü v e n in g ö s te r­ g e s id ir . İ ş ç ile r in bütün d ik k a ti T ü r k İ ş 't e d i r . T ü r k -lş yön etim in in b u n alm a­ s ı da b u n d a n d ır . Dipten gelen d a lg a ­ yı d izgin lem e yü k ü büyük ö lçü d e s e n d ik a b ü r o k r a t la r ın ın o m u z la rın a b in m iş tir . Geçmişte bu i ş i , T ü r k -İş ve DİSK yön e tim le rin in y a r d ım ıy la E cev it C H P 'si y a p ıy o r d u . Şimdi SH P'nin y a r ­

3

4

EKİM

S a yı

9

d ım ıy la T ü r k -îş yön etim inin k e n d isi y a p ıy o r .

A yn ı T ü r k -İş yönetim i bu yü k ü h afifletm ek iç i n , s ık s ık SHP ve D Y P'nin k a p ıs ın a d a y a n ıy o r ve bu p a r t ile r i iş ç ile r e k u r t a r ıc ı o la r a k sunm aya ç a l ı ş ı y o r .

Bu ik i p a r tin in " i ş ç i h a k la r ı sa v u n u cu su " p o z la r ın a d a h a s ık girm esi de bu a y n ı ç a b a y ı a n la t ıy o r .

Bu g e r çe ğ e iş a re t etmemiz, iş ç i s ın ıfı ü z erin d ek i b u r ju v a etkileri_ küçümsemekten ço k , g e liş e n i ş ç i h a re ­ k e tin i i h t il a l c i b ir iş ç i p a r t is iy le k u ca k la m a n ın önem ini vu rgu la m a k i s tem em izdendir. İ ş ç i h a rek etin in m üca­ d e le d e k en d i gücünün fa r k ın a v a r d ı ğ ı k o ş u lla r hem b ö y le b ir p a r ti in şa etmek iç in g e n iş o la n a k la r s u n u y o r, ve hem d e , bunu a c il ve y a k ıc ı h a le g e tir iy o r .

G elişen iş ç i h a re k e tin in g e le c e ğ i ve k a l ı c ı b a ş a r ı l a r ı ön cü p a r ti soru n u n a s ık ı s ık ıy a b a ğ lıd ır . İşçi h a re k e tin in bugü nk ü temel ih t iy a c ı b u d u r.

Bu ih t iy a c ı k a r ş ıla m a k , p r a t i k - s i y a s i s o ru n la ra o ld u ğ u k a d a r , te o rik p ro g ra m a tik so ru n la ra i l g i gösterm ek, in celem ek , çözmek ö lçü sü n d e o l a n a k l ı ­ d ır .

B u r ju v a -k a p ita lis t T ü r k iy e 'd e , g ü çlü ve gü rb ü z b ir i ş ç i s ı n ı f ı n ı n serm ayeye k arşı h om u rd a n d ığ ı b ir dönem de, s iy a s a l d em ok ra siyi temel b ir s t r a te jik aşam a o la r a k s u n a n la r ın ço k lu ğ u k o ş u lla r ın d a bu ö z e llik le ö n e m lid ir.

E K İM

Hain bürokratlar sendikalardan defolsun!

T ü r k -lş y ö n e tic ile r i iş ç ile r in z o ru y la ila n e ttik le r i eylem p ro g r a m ın ın a r d ın d a n y e n id en b a ş la t t ı k l a r ı " d iy a lo g " sonucu hüküm etle a n l a ş t ı la r . İ ş ç i le r i düpedü z a ld a t t ıla r ve s a t t ıl a r . K a p ita list d e v le tin ve k a p it a lis tle r in is te k le r in in k a b u l e d il ­ mesi demek o la n bu a n la ş m a y ı, hükümet iş ç ile r le a la y ed e rce sin e "b ay ra m h e d iy e ­ s i" o la r a k su n d u . Ü cretlerde y a p ıla c a k ola n a r t ı ş , ön ce­ k i y ı l l a r ı n k a y ı p l a n b ir y a n a , bu y ı l k i a n fla sy on u n y a r a t a c a ğ ı k a y b ı b ile k a r ş ı ­ la y a m a y a ca k o Üstüne ü s tlü k , y a p ıla n a n laşm a ya göre o rta y a ç ık a n , bu y ı l iç in % 58'lik ortalam a a r t ış ora n ı Şevket Y ılm az ta r a fın d a n %77 o la r a k g österilm eye ç a l ı ş ı l d ı . B e lli k i, bu s a h tek a r ne s a y ı s a y m a s ın ı b i l i y o r , ne de d a y a k y e m i ş ... Öte y a n d a n , iş ç ile r e h iç d a n ış ılm a d a n tep eden y a p ıla n bu a n la ş m a y la , iş ç ile r in ir a d e s i ik i y ı l l ı ğ ı n a ip otek a lt ın a a lı n ­ m ış, s e n d ik a la r fiile n d evre d ı ş ı b ı r a k ı l ­ m ış t ır . Ü stelik en fla sy on u n %100'e d oğru t ır m a n d ığ ı k o ş u lla r d a , ik in c i y ı l iç in % 30'luk a r t ış p eşin en k a b u l e d ilm iş tir .

O y sa , T ü r k -lş y ö n e tic ile r in in k e n d ile r in in a ld ık l a r ı ilk e k a r a r la r ın a göre sözleşm e­ le r in s ü re s i b ir y ıllık o la c a k tı.

Her zam anki g ib i tü k ü rd ü k le rin i y a l a d ı l a r .

En ön em lisi d e, serm aye k a r ş ıs ın d a iş ç i s ın ıfın ın e lin i k olunu b a ğ la y a n , darbeci g e n e r a lle r ta r a fın d a n tamamen k a p it a lis tle r in is te k le r i d o ğ ru ltu su n d a y a p ılm ış iş y a s a la r ın d a i ş ç il e r teh in h iç b ir c id d i d e ğ iş ik lik y a p ılm a d ı. T e rs i­

n e, b u r ju v a m e clis, T ü r k -lş y ö n e t ic ile r i­ nin y en id en s e çilm e le rin i ön ley en y a s a y ı o n la r le h in e d e ğ iş t ir ip , k a r ş ı l ı ğ ı n d a 7500 p e tro l iş ç is in e dah a g r e v y a s a ğ ı k o y d u .

T ü r k -lş b ü r o k r a t la r ı bu h a y a ti kon uda sa d e ce hüküm etin v a a d le r iy le y e tin d i, p a rla m e n te rle rin a n la y ış ın a s ığ ın d ıla r .

B u rju v a m eclisin S a ğ lık ve S osya l İ ş le r Komisyonu is e , g re v ç a d ı r ı m b ile te h lik e ­ l i b u ld u .

T ü r k -lş y ö n e tic ile r i serm a yen in , k a p i­ t a lis t d e v le tin i ş b ir li k ç i le r i o ld u k la r ım b ir kez d ah a g ö s te r d ile r . İ ş ç i le r i ön ce o y a l a d ı , son ra s a t t ıl a r . İ ş ç i le r bu k ü s t a h lığ a , bu a ş a ğ ılık s a t ış a gerek en c e v a b ı v e r m e lid ir le r .

Derhal h arek ete g e çm e li, iş y e r le r in d e n b a ş la y a r a k tep eye d oğru p ro te sto ve b a s k ıy ı a r t ır m a lı, T ü r k -lş y ö n e t ic ile r in i k a p it a lis t d e v le tle v a r ıla n a n la şm a n ın g e ç e r s iz liğ in i a ç ık la m a y a , a lm a n ilk e ve eylem k a r a r la r ı m u y g u la m a y a z o r la m a lı­ d ır la r . İ ş ç i s ı n ı f ı n ı n istem i gen el g r e v d ir .

Genel g r e v k a r a n u y g u la n m a lıd ır . Şu k esin o la r a k a ç ık tır : Serm aye i ş b i r l i k ç i s i bu h ain t a k ım ım , k o r k a k la n s e n d ik a la r d a n kovm adan , tep ede s a t ı ş la ­ r a , d a le v e r a la r a o la n a k veren s e n d ik a la ­ r ı n bu gü n k ü b ü ro k ra tik y a p ı s ı n ı , tü zü k ­ le r in i d e ğ iş tir ip i ş ç il e r i söz ve k a r a r s a h ib i k ıla n dem okratik b ir örgütlenm e ve dem okratik b ir tüzük sağ la n m ad an bu b ö y le s ü r e c e k tir .

(Devam ı s . 2 3 1d e)

H aziran

1988

EKİM

5

Yasaklar çiğneniyor, direnişler yayılıyor T ü rk -İş* in sen d ik a a ğ a l a n , ta b a n ın b a s k ıs ı ile almak zoru n d a k a l d ı k la r ı eylem k a r a r la r ın d a n hükümet — T ü r k -İş z ir v e s in d e y a p ıla n anlaşm a ya u ygu n o la ­ rak v a z g e ç t ile r .

Sendika a ğ a la r ı her zaman y a p t ık la r ı m y a p t ıl a r .

K işisel çık a r ve g e le c e k le r i, yen id en sen d ik a yönetim ine seçilm e h a k k ı u ğru n a d a , eylem k a r a r la r ı m s a t t ıl a r . Ama iş ç i h a rek e ti d u rm a d ı. Çünkü, iş ç i h a re k e tin i b esley en ekonom ik ve p o litik n ed en ler o rta d a d u r u y o r . İ ş ç i h a r e k e ti, se n d ik a a ğ a l a r ı ­ n ın b a lta la m a g iriş im le rin e rağm en , i l e r ­ l iy o r , k it le s e lle ş iy o r . İ ş ç i s ı n ı f ı h a rek e­ t i, ta rih in d e en der g örü len b ir tutum la, se n d ik a a ğ a la r ın a , reform cu b u r ju v a p a r t ile r in e d e ğ il, k en di gü cün e g ü v e n i­ y o r . G eçen lerde öld ü rü len İs ta n b u l T ica ret O dası B a şk a m N iyazi A d ıg ü z e l'in "e s k i­ den iş v e r e n le r girem ezd i fa b r ik a la r a , şim di s e n d ik a c ıla r g ire m iy o r" s ö z le r i, iş ç i s ın ıfı ile sen d ik a a ğ a la n a r a s ın d a k i uçurumu ve g ü v e n s iz liğ i a n la t ıy o r . İ ş ç i s ın ıfın ın gen iş y ı ğ ı n l a r ı , ö z e llik le de ile r i k esim leri sa d ece s en d ik a a ğ a la r ın a d e ğ il, s o sy a l-d e m o k ra t p rog ra m la k a p ita ­ lizm i düze çık a r m a y ı va a d ed en reform cu b u r ju v a p a r tile r e de g ü v en m iy or. 170 1l e r d ek i h a ta y a düşmemede içg ü d ü s e l b ir te m k in lilik v a r . İ ş ç i s ı n ı f ı k a y b e d ile n h a k l a n kazanm a ve yen i hak a r a y ış ı n d a , düne göre d ah a fa z la o la r a k , k en di gü cün e g ü v e n iy o r .

B u rju v a z i ik iy ü z lü lü k le , s in s ic e iş ç i h a rek etin e y ö n e lik s a l d ı r ı l a r ı m s ü rd ü rü ­ y o r . A y la r c a , Özal hükümeti i ş ç i h a k la r ı­ nı g e n iş le te c e ğ iz , g e n iş le tiy o ru z d iy e d em ogoji y a p t ı, T ü r k -İş b ü r o k r a s is i de onun su ç o r t a ğ ı o ld u . F a k a t, sözkon u su y a s a ç ı k t ı , s en d ik a a ğ a la r ın ın y en id en se çilm e s in i g a ra n ti a lt ın a almak d ış ın d a s e n d ik a la r a ve iş ç i h a rek etin e h iç b ir şey g e tirm e d i.

A k sin e, iş ç i s ın ıfın ın en d iren g en k esim lerin den ola n p e tro l i ş ç i l e ­ rin e y e n i y a s a k la r g e t i r i l d i . Son y a s a ile , 7500 p e tro l iş ç is i ek o la r a k g re v y a s a ğ ı k a p sa m ın a a l ı n d ı . B öylece g re v y a s a ğ ı k a p sa m ın d a k i iş ç i s a y ı s ı y a rım m ilyona u l a ş t ı . İşçi s ın ıfı bun a s e s s iz k a lm a d ı, s in e y e çek m edi. Henüz g e r i b iç im le rle de o ls a d ir e n iş le r le d e ğ iş ik liğ i p rotesto e t t i.

P etrol i ş ç i l e r i , g re v ya pm ad an , g rev d en dah a e t k ili eylem b iç im le r in i a r a ş t ı r ı y o r .

Grev y a s a ğ ın a a lın a n , A lia ğ a Petkim te s is le r in d e ç a lış a n i ş ç il e r , "g e r e k ir s e g revd en d ah a etk in yöntem ler b u lu r yaşam a g e ç ir ir iz " d iy erek bu a la n d a k i k a r a r l ı l ı k l a r ı m d ile g e t ir d ile r .

P etrol i ş ç i l e r i , zaten a y la r d ı r yoğu n b ir h u zu rsu zlu k iç in d e y d ile r . İş v e r e n , a y la r d ı r ü cret düzenlem esi ile , ü cr e tle r e y a p ıla c a k z a m la rı g e c ik t ir iy o r d u .

Grev y a s a ğ ı , b a r d a ğ ı ta ş ır a n son dam la o ld u .

B a şta , S h e ll, M obil, BP g ib i em p e ry a list p e tro l te k e lle rin d e olm ak ü ze re , tüm T ü rk iy e ç a p ın d a 12 b in p e tro l i ş ç is i d ir e n iş e g e ç t i. İşçi s ın ıfı y a s a d ış ı d ir e n iş in i ç e ş it li eylem b iç im le r i ile yaşam a g e ç ir iy o r . Yemek b o y k o tu , v iz ite y e çık m a , s e r v is a r a ç la r ın a binm eme, iş i ya v a şla tm a g ib i p a s if d ir e n iş b iç im le rin in y a m s ır a , k itle s e l g ö s te r ile r g i b i , a k tif d ir e n iş b iç im le r in i de yaşam a g e ç ir iy o r .

30 M a yısta A lia ğ a r a fin e r is i iş ç ile r i, ç ıp la k a y a k la 2 k m 'lik b ir y ü rü y ü ş y a p t ı.

A ym ş e k ild e , 2 H aziran da B at­ m a n 'd a 800 T ü p raş iş ç is i i le , 500 M obil i ş ç is i işe g e lir k e n ve g id e r k e n , t e s is le r ­ den DDY ista sy o n u n a k a d a r ( y a k la ş ık 2 km) ç ıp la k a y a k la y ü rü y ü ş y a p a r a k , g re v y a s a ğ ı n ın g e n işle tilm e s in i p ro te sto e t t ile r .

Bu d ir e n iş le r a n lık b ir o la y o la r a k da b a ş la y ıp b itm ed i.

B in lerce p e tro l i ş ç is i g ü n le rce e y le m le rin i ç e ş it li b içim ­ le rd e devam e t t ir d i, e t t ir iy o r . Shell p e tro l işle tm e le rin d e k i d ir e n iş 13 M a yıstan bu y a n a devam e d iy o r . Bu sü re için d e üretim önem li ö lçü d e d ü ştü , işv e re n m ily a r la r c a l i r a l ı k z a r a r a u ğ r a d ı. Sadece D iy a rb a ­ k ı r 'd a Shell iş ç ile r in in 20 gü n lü k d ir e n iş i son ucu işv e re n in 19 m ily a r l i r a l ı k z a r a r a u ğ r a d ığ ı a ç ı k l a n d ı. Y ığ ın s a lla ş a r a k g e l i ­ şen iş ç i h a re k e ti b u r ju v a z iy i k o rk u tu y o r, iş v e r e n s e n d ik a s ı T İSK 'in Genel B aşkan V e k ili R efik B a y d u r, g e liş e n h arek et k a r ş ıs ın d a k i k ork u su n u , " T ü r k iy e 'd e k i g re v y a s a ğ ı n ın , d e v le te d e , işv e re n e d e , i ş ç iy e de h ayrı yok.

Y a s a ğ ın o ld u ğ u s e k tö rle rd e k i iş y a v a şla tm a n ın m a liy e ti, g re v d e n d ah a fa z la " d iy e re k d ile g e t ir d i.

Serm ayenin y a s a k l a n , g e liş e n iş ç i h a re ­ k eti k a r ş ı s ın d a , k en di a y a k la r ın a d o la ­ n ıy o r .

B aşb ak an Özal is e , ABD g e z is i ön ce ­ s in d e , a ya k ü stü v e r d iğ i dem eçle g e liş e n h arek et k a r ş ıs ın d a k i k ork u su n u , iş ç il e r i te h d it ed erek d ile g e t ir d i. Ö zal, y a y g ı n ­ la ş a n y a s a d ış ı d ir e n iş le r i k a s te d e re k , "k an u n su z d ir e n iş in a ğ ır k a r ş ı l ı ğ ı v a r ­ d ır " d e d i. T ehdit sökm edi, a k sin e ters te p ti, bu teh d id e rağm en , p e tro l i ş ç i l e r i ­ nin d ir e n iş i devam e d iy o r . D iren iş sa d e ce p e tro l iş ç il e r i y l e de s ın ır lı k a lm a d ı.

P etrol iş ç ile r in in e y le m in i, T ü rk iye ş is e ve cam f a b r ik a la r ın a b a ğ l ı iş y e r le r in d e ,

(Devamı s^O 'de)

6

EKİM

S a yı

9

15-16 Haziran ve sol hareket 15-16 H aziran D ire n işi, iş ç i h a re k e tin i o ld u ğ u k a d a r , sol h a rek eti de d erin d en e t k ile d i. İ ş ç i s ı n ı f ı n a g ü v e n s iz liğ in ve b u r ju v a k uru m lara umudun ifa d e s i te o ri ve p o lit ik a la r a büyü k b ir d a rb e i n d ir d i. İ ş ç i s ı n ı f ı n a g ü v e n s iz lik T ü rk iye sol h a rek etin in ta r ih s e l b ir ö z e lliğ i ve g e le ­ n e ğ id ir . Her dönem , somut ta r ih s e l k o şu l­ la r a b a ğ lı o la r a k d e ğ iş ik te o ri ve t a h lille r d e ifa d e s in i bulm u ş, fa k a t hep y a şa y a g e lm iş tir . Şefik Hüsnü ve TKP, iş ç i s ı n ı f ı n a , onun ta r ih s e l ro lü n e , d ev irm ci gü ç ve e n e r jis in e d e ğ il, b a ş la n g ıç t a K em alistlere, s o n r a la r ı ç e ş it li b u r ju v a k lik le r e b a ğ la ­ m ıştı um udunu.

1950 s o n ra s ı h ı z l ı k a p it a lis t g elişm e, aynı zam anda s a f la r ı h ız la g e n işle y e n b ir iş ç i s ı n ı f ı dem ekti. S on u çla rı 16 0 'lı y ılla r d a b e lir g in o la r a k o r ta y a ç ık tı. İ ş ç ile r kim i zaman k a n lı ça tış m a la r a v a ra n eylem lerle m ücadele sa h n esin e ç ı k ­ tıla r .

Oysa bu aynı dönem iş ç i s ı n ı f ı n a i n a n ç s ı z l ı ğ ı n , gerilem ek b ir y a n a , u lu s ­ la r a r a s ı modern revizyon izm den a lın a n ta ze id e o lo jik d estek le teori d ü zey in e ç ı k a r ı l d ı ğ ı y ı l l a r o ld u .

B ir çok n ok tad a a y r ıla n solu n ik i temel a k ım ı, TİP ve MDD, iş ç i s ı n ı f ı n a g ü v e n s iz lik ve b u r ju v a k u ru m lara bel b a ğ la m a d a b ir le ş iy o r d u .

B irin in umudu b u r ju v a p arlam en tosu ve b a r ı ş ç ı l g e ç iş , ö te k in in "Kem alist ord u " ve a sk e ri d a r ­ b e y d i. B ir in c is i b a r ı ş ç ı l g e ç iş d ü ş le r iy le m ilitan k itle m ü ca d elelerin e d ü şm a n lık y a p ıp p arla m en ter a v a n a k lığ a h e v e s le n ir ­ k en ; İ k in c is i, " a s k e r - s iv il - a y d m züm re" ve "K em alist g e le n e k le r" e d e b iy a t ıy la sözd e r a d ik a l çözüm ler d ile n iy o r d u . İ ş ç i s ı n ı f ı n ı n ta r ih s e l ro lü n e , d ev rim ci e n e r ji­ s i ve eylem ine g ü v e n s iz lik orta k p a y d a id i.

15-16 H aziran D iren işi y a ln ız c a b u r ju ­ v a z iy e d e ğ il - k i o iş ç i s ı n ı f ı m zaten y e te r in c e c id d iy e a lı y o r d u - , fa k a t ö z e llik ­ le sosy a lizm a d ın a konuşan r e v iz y o n is t a k ım la ra iş ç i s ı n ı f ı n ı n v a r l ı ğ ı m , gücünü d e v rim ci e n e r jis in i, m ilitan k a r a k te r in i y e te r li a ç ı k l ık t a g ö s te r d i.

B ununla da k a lm a d ı, b u r ju v a k u ru m la rın g erçek n ite ­ l iğ i n i s e r g ile d i.

H içbir id e o lo jik çab a, p arla m en to ve ord u k on u su n d a k i g e r ic i h a y a lle r e 15-16 H aziran D iren işin d en d ah a k e s in , e tk ili ve son uç a lıc ı d a r b e le r in d ire m e z d i.

D evrim ci s ın ıf p r a tiğ in in p arla m en ter ve d a r b e c i g e r ic i t e o r ile r iç in ça ld ığ ı ölüm ça m m , 12 Mart a sk e ri

d arbesi k a n lı ic r a a t ı ile ta m a m la d ı.

B a r ış ç ı l g e ç iş i s a v u n a n la r solu ğu h a p is ­ h anede a ld ıla r .

Sermaye ord u su n a bel b a ğ la y a n la r onun "b a ly o z "u n u y e d ile r , zulmüne u ğ r a d ıl a r .

'71 D evrim ci H areketi, d e v le te ve b u r ju v a k u ru m lara k a r ş ı tutum uyla ve b ir sü re ç iç in d e b u r ju v a so sy a lizm in d e n a y ­ r ı ş t ı . Bu a y rış m a n ın k ök lü b ir kopu şa dönüşm esinde 15-16 H aziran D iren işi özel b ir ro l o y n a d ı. MDD k a m p ın ın d ev rim ci ord u te o r is i öld ü rü cü b ir d a rb e y e d i.

F akat bu aynı kam pın iş ç i s ın ıfın a g ü v e n s iz liğ i teori m ertebesine çık a rm a e ğ ilim i, 171 D evrim ci H areketinin ş a h s ın d a d e ğ iş ik b ir b içim e b ü rü n erek y a ş a d ı.

A sya ve Latin h a l k ç ı l ı ğ ı n ı n " id e o lo jik ö n d e r lik " te z i bu g ü v e n s iz liğ in yeni k ılığ ı o ld u .

Bu g r u p la r iş ç i s ı n ı f ı n a d e ğ il, "ön cü s a v a ş ç ı " la r a ve k ö y lü lü ğ e g ü v e n i e sa s a l d ı l a r . ’ 74 s o n r a s ı dönem b a z ı k esim le rd e , m a cera cı m ücadele a n l a y ış ı n ı n y a m s ı r a " id e o lo jik ö n d e r lik " te zin in de e le ş t ir is i dönemi o ld u .

Fakat " k it le le r e " gitmek b a ş a r ıs ı g ö s te re n le r uzun sü re iş ç i s ı n ı ­ f ın a g id e m e d ile r .

K ü çü k -b u rju v a s ın ıf ortam ı ile h a lk ç ı te o ri ve p o lit ik a la r o n la r ı bu n d an a lık o y d u . İşçi s ın ıfı gü çlen en m ü ca d e le siy le o n la r ı a d eta k en­ d in e ç e k tiğ in d e is e , i ş ç i s ı n ı f ı m " h a lk " m b ir p a r ç a s ı ve "h a lk d e v rim i"n in b ir b ile ş e n i o la r a k görm ekten öteye geçem ed i­ le r.

15-16 H aziran D iren işin d en bu y a n a 18 y ıl g e ç t i.

Bu 18 y ı l m a r d ın d a n , iş ç i s ın ıfı h a re k e tin in o la y la r ın o d a ğ ın a y e r le ş t iğ i b u g ü n , a t t ık b ir çok gru p iş ç i s ın ıfın ın toplu m dak i y e r in i, rolü n ü ve önem ini k a v ra m ış olm ak la ö v ü n e b iliy o r .

Ne var k i, g e rçe k te , iş ç i s ın ıfın a g ü v e n s iz liğ in ifa d e s i te o ri ve p r a tik le r b ü yü k d a r b e le r yem iş olm ak la ve b ir çok m evziyi terketm iş bulu n m ak la b ir li k t e , *bu g ü v e n s iz lik h a la y a ş ıy o r .

Onun son m evzisi h a lk ç ı devrim g ö r ü şü d ü r. Emekserm aye ç e liş k is in in temel ç e liş k i o ld u ğ u ve toplu m sal gelişm en in e k se n in i o lu ş tu r­ duğu b u r ju v a -k a p it a lis t T ü r k iy e ’ d e , Ib u rju v a -d e m o k r a tik devrim görü şü i ş ç i s ı n ı ­ f ın a g ü v e n s iz liğ in son d ir e n iş m e v z is id ir .

H a lk ç ılık , T ü rk iye iş ç i s ın ıfın ın , şeh rin ve k ır ın e m e k çile rin i a r d ın a a la ra k serm aye i k t i d a r ım d e v ir e b ile c e ğ i, T ü rk iy e d ev rim in i b ir p ro le te r d evrim i o la r a k b a ş a r ıy a u la ş t ır a b ile c e ğ in e h a la in a n m ıy o r, in a n a m ıy o r . İ ş ç i s ı n ı f ı n a g ü v e n s iz lik h a la y a ş ı ­ yor.

H aziran 1988

EKİM

7

15-16 Haziran ve isçi • • hareketi 15-16 H aziran , ! 6 0 'lı y ı l l a r b oy u n ca y a şa n a n b ir b irik im in ü rü n ü , sonucu ve 1970’ tek i d o ru ğ u d u r. T ü rk iye iş ç i h a rek e­ ti ta rih in d e b ir dönüm n o k t a s ıd ır . i ş ç i s ı m f ı h a rek eti s o n ra k i dönem de, k a t ılım , y a y g ı n l ı k , b ilin ç ve örgütlenm e d ü ze y i v b . b ir çok b ak ım d a n '6 0 'la r d a k i d ü z e y in i a ş t ı . Fakat 15-16 H aziran iş ç i d ir e n iş i a ra d a n geçen 18 y ı l a rağm en , h a la iş ç i s ı n ı f ı h a rek eti ta r ih in d e k i en b ü y ü k , en m ilita n , ta r ih s e l ve s iy a s a l s o n u ç la r ıy la en önem li iş ç i eylem i olma ö z e lliğ in i k o ru y o r.

15-16 H aziran y a ln ız c a ik i iş ç i k en tin ­ de top lu b ir üretim i durdurm a eylem i d e ğ il, top lu ve m ilitan b ir s o k a ğ a a k ı ş t ır d a . 100 b in i a ş k m iş ç in in her tü rlü y a s a ve y a s a ğ ı ç iğ n e y e r e k , tü rlü uyan ve te h d itle re meydan o k u y a r a k , p o lis , a sk er ve tank b a r ik a t la r ım a şa ra k zam anın hüküm etine ve p arla m en tosu n a k a r ş ı k a ­ r a rlı b ir h a y k ır ış ıd ır .

15-16 H aziran D ire n işi, so k a ğ a dökü len iş ç i k itle le r in in b ilin c in d e olu p -olm a m a sm d a n b a ğ ım s ız o la r a k , serm aye d ik ta törlü ğ ü n ü n tüm k u ru m la n ile m ilitan b ir k a r ş ı k a r ş ıy a g e l iş t i r . iş t e bu ö z e llik le r iy le 15-16 H aziran D ire n işi, m ilita n -k itle s e l b ir iş ç i b a ş k a l­ d ı r ı s ı o la r a k h a la a ş ıla m a m ış tır .

15-16 H aziran b ir büyük e y le m d ir. Her bü yü k eylem in old u ğ u g ib i, onun da g örü n ü rd e ve g ü n cel ola n ile d erin d e ve geçm işten gelen f a r k l ı , çok yön lü ama iç iç e n e d en leri v a r d ı r .

15-16 H aziran ın görü n ü rd ek i n eden i b a z ı s e n d ik a l y a s a la r d a y a p ılm a k isten en d e ğ iş ik lik le r d i. Bu y a s a l d e ğ iş ik lik le r le , ik tis a d i m ücadelen in ve iş ç ile r in s e n d ik a l-d e m o k ra tik h a k la r ın ın n isp eten ile r i b ir sav u n u cu su ve y ü rü tü cü sü ola n ve bu ö z e llik le r iy le s ın ıfın ile r i ve m ilitan k esim lerin i k u ca k la y a n DİSK ta s fiy e e d il ­ mek is te n iy o r d u . İ ş ç ile r y a s a d e ğ iş ik lik ­ le r in e b a ş k a ld ır a r a k DİSK'i s a v u n d u la r .

Fakat b u r ju v a z i g erçek te DİSK1in ş a h ­ s ın d a iş ç i s ı m f ı m n 10 y ı l l ı k m ü ca d elesi­ n e, bu m ücadelenin k a z a m m la n n a s a l d ı ­ r ıy o r d u . Daha s o n ra , 12 E ylü l s o n r a s ın ­ d a , DİSK’ in ş a h s ın d a iş ç i h a rek etin in son 15 y ı l ı n a s a ld ır m a s ı ve onu y a r g ıla m a s ı g ib i.

DİSK, yön etim inin reform ist konu­ mundan b a ğ ım s ız o la r a k , iş ç ile r in b u r ju ­ v a z iy e k a r ş ı 'O O 'lı y ı l l a r b oy u n ca s ü r ­ d ü rd ü ğ ü zorlu m ü ca d elelerin somut b ir k a za n ım ı ve o g ü n lerd e s im g e s iy d i. İ k tis a d i istem ler ve s e n d ik a l-d e m o k ra tik h a k la r iç in v erilm iş m ü cadelen in bü yü k

fe d a k a r lık la r la y a r a t ılm ış b ir m e v z is iy d i. İ ş ç i le r y ı l l a r d ı r serm ayen in b a s k ıs ın a ve söm ürüsüne k a r ş ı s ü re k li g e n işle y e n ve d e ğ iş ik b iç im le r a la n b ir d ir e n iş g ö s te r ­ m iş le r d i.

S a ra çh an e m itin g i ve KAVEL d ir e n iş iy le b a ş la y a n bu s ü r e ç , çok s a y ıd a grev, d ir e n iş , fa b r ik a iş g a l i v b . den geçe re k 1970'e d a y a n m ış tı. A ynı dönemde s o sy a lizm a d ın a o rta y a ç ık a n a k ım la r ın te r s in e , b u r ju v a z i, iş ç il e r i f a z la s ıy la c id d iy e a l ı y o r , iş ç i h a re k e tin in p o ta n s iy e l gü cün ü g ö rü y o r ve ona d iş b iliy o r d u .

DİSK1i z a y ıfla tm a y ı h edef a la n y a s a l d e ğ iş ik lik le r , iş ç i h a rek etin e b ir d iş g ö ste rm e y d i. A rk a sı 12 M artla g e le ce k b ir sistem li s a l d ı r ı n ı n ilk h a l k a s ıy d ı . İ ş ç i le r o dönem bunu a ç ı k l ı k l a a n la y a c a k b ir b ilin ç t e n elb e tte y o k s u n d u la r. Ama somut te c rü b e le rin in k a t k ıs ı ve s ı m f s e z g ile r iy ­ le te h lik e y i a lg ıla d ıla r ve d ir e n d ile r .

(D ire n işin DİSK t a b a n ıy la s ı n ı r l ı kalm a­ m a s ı, T ü r k - İ ş 't e ö rg ü tlü fa b r ik a la r ın g e n iş k a t ılım ı da bunu g ö s t e r ir ). D iren i­ şin ç a p ı ve ş id d e t i, y a s a l b ir d e ğ iş ik liğ e g ö s te r ile n b ir k ı z g ı n l ı ğ ı n çok ö te s in d e ­ d ir . 15-16 H aziran 160’ l ı y ı l l a r b o y u n ca sü ren i r i l i u fa k lı ç a tış m a la r ın u z a n t ı s ı , d e v a m ı, y o ğ u n la ş m ış b içim i ve d o ru ğ u ­ d u r . B ir b a şk a v e s ile y le de b e li r t i ld iğ i g i b i , "b a s k ı ve söm ürünün o güne k a d a r iş ç ile r d e b ir ik t ir d iğ i öfke ve h o şn u tsu zlu ­ ğun, hükümetin se n d ik a l h a k la r ı h ed ef a la n k e y fi b ir tutumu k a r ş ı s ın d a , bu tutumun da b a s k ıs ıy la eylem e dönü şm es i"d ir .

15-16 H aziran , iş ç i h a re k e tin d e b ir p a tla m a , b ir s ıç r a m a d ır .

15-16 H aziran , p o litik b ir ö n d e rlik ve yönetim den y o k su n , k e n d iliğ in d e n b ir h a r e k e ttir .

D iren işe ö n d e r lik etmek b ir y a n a , dönem in sol a k ım la r ın ın is t is n a s ız tümü s ın ıfın d ış ın d a ve, b ir k ısm ı bunu te o ri m ertebesine ç ık a r a c a k k a d a r , tümü de iş ç i s ın ıfın a i n a n ç s ız d ıl a r . İ ş ç i le r d ir e n iş e s n a s ın d a y a ln ız c a d e v ­ rim ci ö ğ r e n ci çe v re le rin d e n y a rd ım g ö r d ü ­ le r .

D iren iş k a r a r ı b ir ö n d e r liğ in d e ğ il, ta b a n d a n gelen b a s k ın ın ve a ç ık direnm e is te ğ in in ü rü n ü yd ü . DİSK yönetim i i ç in , k o lt u k la n korum anın DİSK1i savunm aktan g e ç t iğ i o k o ş u lla r d a , ta b a n ın is te ğ in e b oyu n eğmekten ve d ir e n iş kararm a k a tılm a k ta n b a ş k a seçen ek y o k tu . F akat i ş ç ile r in um ulm adık b oyu tta ve ş id d e tte k i görk em li d ir e n iş i k a r ş ıs ın d a hemen korku ve p a n iğ e k a p ıld ıla r . İ ş ç i le r so k a k ta p o lis ve a sk er b a r ik a t la r ı m y iğ it ç e

8

EKİM

S a yı

9

g ö ğ ü s le rk e n , o n la r bu b a r ik a t la r ı ö re n le ­ re k ork a k ça günah ç ı k a r d ı l a r ve d ir e n iş i k ır a c a k ön lem leri g ö r ü ş tü le r.

16 H a zira n d a , iş ç il e r i sok a k ta d ir e n d i­ ğ i ve üç şeh it v e r d iğ i bu görk em li gü n d e, v a lilik t e y a p ıla n t o p la n tıd a y a şa n a n ih a n e ti, dönemin DİSK Genel S ek reteri (Kemal S ü lk er) şö y le d ile g e tir iy o r d u : "G iriş ile n ta h rip k a r eylem le b ir ilg im iz o lm a d ığ ın ı İ ç iş le r i B a k a n ın a s ö y le d ik . Ve k e s in lik le de bu ta h rip k a r o l a y l a r ı ta s v ip etm ediğim izi b il d i r d ik . A y r ıc a da iş ç ile r e de ra d y o d a b ir uyarm a y a p a ra k kötü c e r e y a n la r a a let o lm a m a la rım is t e d ik ."

R adyo k on u şm a sın ı DİSK Genel B a şk a m Kemal T ü rk ler y a p t ı . Görkem li iş ç i d ir e n i­ ş in i k a r a l a d ı ; sok a k ta iş ç ile r e kurşun s ık a n serm ayenin k a n lı ord u su n u , "g ö z b e ­ b eğim iz ş e r e fli Türk O rdusu" ila n e tti; A n a y a sa y a b a ğ l ı l ı ğ ı m b i l d i r d i . İ ş ç i s ı n ı f ı n a ih a n e t, iş ç i h a re k e tin i a rk a d a n vurm a y a ln ız c a b ugün d e ğ il, o gün de sen d ik a b ü r o k r a t la r ın ın değişm ez k a r a k t e r iy d i.

Sen dika b ü r o k r a t la r ın ın ih a n etin e ve s ık ıy ö n e tim e rağm en i ş ç ile r hemen teslim o lm a d ıla r . Türk Demir-Döküm, S u n g u rla r, D erby, O tosan, R abak g ib i b üyü k iş y e r l e rinde^ i ş i d u rd u ra ra k y a da y a v a ş la t a r a k g ü n le rce d ir e n d ile r .

DİSK y ö n e tic ile r in in ik in c i b üyük ih a ­ n e ti, d ir e n iş s o n r a s ın d a k i top lu ten k isa t s ır a s ın d a y a ş a n d ı. B in lerce iş ç in in (to p ­ lam 6000) işten ç ık a r ılm a s ın a s e ss iz k a l d ı l a r . D a h a s ı, bu m ilitan iş ç i k u ş a ğ ı­ n ın fa b r ik a la r d a n , d o l a y ı s ı y l a da s e n d i­ k a la r d a n tem izlenm esine memnun b ile o ld u ­ l a r . *60' l ı y ı l l a r ı k a p sa y a n m ü cadelen in e ğ i t t i ğ i , öne ç ı k a r d ı ğ ı bu i ş ç il e r , 15-16 H aziran D iren işin i de sü rü k lem iş ve y ö n e tm iş le rd i. D iren işin v e r d iğ i k o rk u y la yasal d e ğ iş ik lik k on usu n da g e r ile y e n b u r ju v a z i, son ra d a n in tik a m ım bu öncü iş ç ile r d e n a lm ış t ı. İşçi h a rek e tin in p o litik ö n d e r lik te n , d ev rim ci b ir s ı n ı f p a r tis in d e n y ok su n lu ğu k o ş u lla r ın d a , d o ğ a l o la r a k , 15-16 H aziran D ire n işin in y a r a t t ı ğ ı e lv e r iş li ortam dan iş ç i h a re k etin in p o litik g e liş im i ve s e n d i­ k a la r ın d e v rim c ile ştirilm e si d oğ ru ltu su n d a y a r a r l a m la m a d ı . Öncü b ir p a r tin in s a f la ­ r ın a ç e k ile b ile c e k b in le r c e m ilitan iş ç i s a h ip s iz k a lıp heba o ld u .

15-16 H aziran , b u r ju v a z in in y ü r e ğ in e korku ve k in i iç iç e iş le m iş ti. M ilitan b ir iş ç i k u ş a ğ ın ın fa b r ik a la r d a n tem izlenm esi onu y a t ış t ır a m a d ı.

Bu korku ve k in i y ı l l a r c a y ü re ğ in d e t a ş ı d ı . 15-16 H aziran ı her v e s ile y le s u ç la d ı; "solu n ih t ila l p r o v a s ı" d iy e n ite le y e r e k , T ü rk iye solu n a h iç de h ak etm ed iği d e ğ e rle r b i ç t i . ! 70 fle rd e k i y a y g ın iş ç i h a rek eti,^ 15-16 Hazi­ r a n ın a n ıla r ım b u r ju v a z i de hep c a n lı tu ttu .

12 E ylü l s o n r a s ın d a , n ih a y e t

DİSK1i kapatm a ve onun ş a h s ın d a iş ç i h a re k e tin i y a r g ıla m a o la n a ğ ı b u ld u ğ u n d a , su ç ç e te le s in i 15-16 H azirandan b a ş la t t ı .

B u rju v a z i de 15-16 H aziran ı i ş ç i h a re k e ti ta rih in d e b ir dönüm n o k ta sı s a y d ı . K inini an cak y ı l l a r s o n ra , b ir a z o lsu n tatmin e d e b ild i.

Fakat bugünün iş ç i h a r e k e ti, b u r ju v a ­ z in in k ıs a s ü r e li huzurunu bozm uş, s e v in ­ c in i k u r s a ğ ın d a b ır a k m ış t ır .

B u rju v a z i iş ç i h a re k e tin in 20 y ı l l ı k k a z a m m la r ım g a s p e tti, D İSK'in ş a h s ın d a intikam a ld ı am a, bu gü n i ş ç ile r y e n i h a k la r la b ir lik t e g a sp e d ilm iş o la n la r ı g e r i i s t i y o r la r . Ser­ m ayenin s ö z c ü le r i y ı l l a r c a gen el g r e v i D İSK'in ve k om ü n istlerin t a k t ir i o la r a k o s u ç la m ış la r d ı; Şimdi y ü z b in le r c e iş ç i gen el g r e v i T ü r k -İş b ü r o k r a t la r ın a d a y a ­ t ı y o r . Dünün "kom ünist t a k t iğ i " , b ugü n tüm s ı n ı f ı n m ilitan is te ğ i h a lin e gelm iş­ t i r . T e la şa k a p ıla n s e n d ik a b ü r o k r a tla r ı b u r ju v a z iy i b a z ı t a v iz le r e ik n a etmek iç in g e çm iş i, h iç k uşkusuz en b a ş ta 15-16 H a z ir a n ı, h a t ır lı y o r ve h a t ır la t ıy o r l a r .

Kendinden ön cek i dönem in b ir ik im i ü zerin d e y ü k selen 15-16 H aziran D ire n işi, k en din den s o n ra k i döneme g ü çlü b ir b irik im a k t a r d ı, onu d erin d en e t k ile d i.

Bugün T ü rk iye ç a p ın d a iş ç ile r için d e d erin d en d e rin e kaynaşm a va r.

Y asal d e ğ iş ik lik le r le gre v h a k l a n g a s p e d ilin c e p e tro l iş ç il e r i a y n ı anda T ü rk iye ç a p ın d a d ir e n iy o r la r . Sendika b ü r o k r a t la r ın ın tüm o y a la m a la r ın a ve m a n e v ra la rın a rağm en gen el g re v t a le b i m ilitan b ir iste k olm aya devam e d iy o r .

T ü r k -İş y ö n e tic ile r in in İ s t a n b u l'd a , bu 15-16 H aziran k e n tin d e , m itin g yapm aktan ödü k o p u y o r. İ ş ç ile r s e n d ik a y ö n e tic ile r in in e n g e lle m e le rin i a ş a r a k , y a s a la r ı ve y a s a k la n çiğ n e y e r e k ta b a n d a d e ğ iş ik b içim le rd e d ir e n iy o r la r vb.

Bütün b u n l a r ı , iş ç i h a re k e tin in u la ş ­ t ı ğ ı bu d ü z e y i, 15-16 H aziran D ire n işin in s a ğ la d ı ğ ı b ir ik im , v e r d iğ i ilh am , a k ta r­ d ı ğ ı gelen ek ten a y r ı düşünmek o la n a k lı m ıd ır ?

H aziran 1988

tZM İR-AUAÖA

EKİM

9

Iş kazası ve direniş (*)

Ülkemizde son dönemde toplum un her kesim in de ö z e llik le de iş ç i s ı n ı f ı iç e r is in ­ de y e n i b ir can lan m a v a r . F a b r ik a la r d a ta r t ış m a s ız gün g eçm iy or. İ ş ç ile r ö fk e li ve her v e s ile ile düzene k a r ş ı te p k ile r i­ n i, b ir ş e y le r in y a p ılm a s ı g e r e k tiğ in i d ile g e t ir iy o r la r .

Sermaye de 12 E ylülün a rd ın d a n d ah a da y o ğ u n la ş a n söm ürüyü sü rd ü reb ilm e k , d ah a fa z la k a r edebilm ek iç in her y o la b aşvu ru yor, iş ç ile r in ca n g ü v e n liğ in i d a h i h içe s a y a b iliy o r .

A lia ğ a y ö re sin d e b ir d e m ir -ç e lik f a b r i ­ k a s ın d a 26.4.1988 ta rih in d e 1900° s ıc a k ­ lık t a k a y n a y a n o c a ğ ın p a tla m a sı serm a­ yen in o ç ir k e f yü zünü b iz iş ç ile r e b ir kez d ah a g ö s te r d i.

Serm ayenin u ş a k lığ ım y a p a n v a r d iy a soru m lu su , v a r d iy a d e ğ iş i­ mi s ır a s ın d a o c a ğ ın d e lin iş in i görd ü ğ ü h a ld e , 1900° k a y n a m ış s ı v ı çe lik te n b ir döküm d ah a fa z la a la bilm ek iç in gereken önlem i a lm a d ı. İ ş ç ile r in y a ş a m la r ıy la o y n a d ı. O ca ğ ın p a tla m a s ıy la üç a rk a d a ­ ş ım ız a ğ ır b içim d e ve pek çoğu da l a v l a r la y a r a la n d ı. Şu anda ik i k iş i b it k is e l h a y a tta ve yaşam a ş a n s la r ı hemen h iç y o k . Kaza m ucize o la r a k b ir k atliam a dönü şm edi.

O la y ın a rd ın d a n iş ç ile r iş i tamamen d u rd u ru p fa b r ik a n ın ç ı k ı ş k a p ıs ın a g e l­ d il e r . Kendi a r a la r ın d a ça lış m a sistem i­ nin d ü z e n s iz liğ in d e n , iş y e r in in gerek en t e d b ir le r i a lm a d ığ ın d a n ve ç a lış m a g ü ­ v e n liğ i o lm a d ığ ın d a n s ö z e d iy o r la r d ı.

O s ır a d a v a r d iy a sorum lusunun h e y e c a n lı ve t e la ş lı b ir b içim d e iş ç ile r in y a n ın a g e le r e k ; b u ra d a neden to p la n ıy o r s u n u z ,n e ­ le r k on u şu yorsu n u z, ne old u s ö z le r i k a r ş ıs ın d a b ir iş ç in in sab rı tü k e n d i: "Daha ne o ls u n , h erk esin mi ölm esi g e r e k iy o r d u .

Y eterin ce ölen ve sa k a t k a la n v a r , ve bu p a tla m a n ın tek sorum ­ lu su s iz s in iz " d e d i. Bunun ü zerin e v a r d i­ y a sorum lusu iş ç in in ü zerin e y ü rü y erek on u r k ır ıc ı s ö z le r s a r fe tti ve o la y ın n ed en in in iş ç ile r in h a ta s ı old u ğu n u s ö y le ­ yerek sorum lu lu ğu iş ç ile r e yüklem eye k a lk ış tı.

Oysa p a tla m a n ın n eden i a y n ı oca k ta n p eşp eşe döküm a lm m a s ıy d ı. Üst üste ik id en fa z la döküm a lın m a y a k a l k ı ş ı l d ı ­ ğ ın d a o c a ğ ın patlam a te h lik e s i o r ta y a ç ı k ıy o r d u . Ancak s ıc a k durum daki oca k ta h u rd a erk en e r iy o r ve üretim de fa z la o lu y o r d u . Ve her a y b a ş ı, d ah a çok döküm o la n v a r d iy a sorum lusu k a p a lı b ir z a r f ile ö d ü lle n d ir iliy o r d u .

T a rtışm a n ın a rd ın d a n bu b i l i n ç l i i ş ç i v a r d iy a am irin i y a k a s ın d a n tutup o r ta y a

çe k e r e k , gerek en d e rs i v e r d i. Y a r a t ıc ı ve n a s ı r l ı e lle r i bu serm aye u ş a ğ ın ın s u r a ­ t ın d a p a t l a d ı . Sonra iş ç ile r e dönüp 15 d a k ik a lık b ir konuşma y a p t ı: B iz le r k im iz, n iç in b u r a d a y ız ; b iz le r i b ir a ra y a g e tire n k o ş u lla r n e le r ; f a b r ik a la r ı ç a l ı ş ­ t ı r a n la r , ü re te n le r k im ler; emek n e d ir , serm aye n e d ir , d e v le ti o lu ş tu ra n g ü ç le r k im le rd ir ve k a p it a lis t le r in d e v le t iç in d e ­ ki ro lü n e d ir? vb.

A rd ın d a n da 1 M a yıstan s ö z e tti. Ş a ş k ın lık için d e b a k a n v a r d iy a am iri y a ln ız c a bu adam n e le r s ö y lü y o r d iy e b ild i.

E rtesi gün v a r d iy a a m irin in tu ttu ğu tu ta n ak yü zü n den bu iş ç in in k a r tı f a b r i ­ ka müdürü ta r a fın d a n a lın a r a k d is ip lin k u ru lu n a v e r il d i . Bu a ra d a ra p o r a la n bu b il i n ç l i iş ç i her gün fa b r ik a y a g e le re k d iğ e r v a r d iy a la r la da görüşm e o l a n a ğ ım b u ld u .

Sonuçta bu k a r a r lı iş ç i işten a tıld ı. İ ş ç i le r 28 N isanda to p la n a r a k ç e ş it li t a le p le r i te sp it e ttile r ve yemek boyk otu k a r a r ı a l d ı l a r . Yemek b oyk otu 29 N isanda y a p ı l d ı , tek b ir iş ç i d a h i yemek yem ed i. İ ş ç i le r fa b r ik a y a ç a ğ ı r d ı k l a r ı g a z e te c ile ­ re s o r u n la r ım ve iş g ü v e n lik le r in in olm a­ d ığ ım a n l a t t ıl a r .

Y em eklerini a ld ık t a n s on ra b ir b ir in e k a r ı ş t ı r ı p d ış a r ı ç ı k t ı ­ l a r . Yem ekhanenin önünde y a rım sa a tten fa z la otu ra n i ş ç ile r k en di a r a la r ın d a 1 M ayıs ve önem ini t a r t ı ş t ı l a r .

F a b rik a müdürü de basm a yemek b oyk otu n u n y a n lı ş b ir k a r a r old u ğu n u ve s iy a s i am açla y a p ı l d ı ğ ı m , a n cak i ş ç i l e ­ rin t a le p le r in i en k ıs a zam anda y e r in e g e tir e c e ğ in i s ö y le d i.

4 M ayıs günü fa b r ik a d a n a t ıla n iş ç in in g e r i a lın m a s ı iç in imza kam pan­ y a s ı y ü r ü tü ld ü . 600 k iş ilik işy e rin d e n 545 imza t o p la n d ı . İm z a la rı görd ü ğ ü n d e a d eta ç ı l d ı r a n m üdür; "Bu adam kim o lu y o r da h erk es bunu is t iy o r .

Bu kadar iş ç iy i n ered en t a n ıy o r , n a s ıl samimi o lu y o r . Ben fa b r ik a y ı d u rd u ru r, ama bu adam ı iş e almam" d iy e re k korkusunu a ç ığ a v u r u y o r ­ d u . Sonuçta i ş ç i g e r i a lın m a d ı.

A ncak üretim in her a la n ın d a a zim li, k a r a r lı ve b i l i n ç l i b ir i ş ç i s ı n ı f ı g e l iş ­ m ek ted ir.

D evrim ci iş ç ile r in fa b r ik a d a n a tılm a s ı m ü ca d eleyi e n g e lle y e m e y e ce k , a t ıl a n l a r ın y e r le r in i y e n ile r i d o ld u r a c a k ­ tır .

A.ÇAKMAK - A.NADİR ( * ) EKİM* in n otu : K onuyla i l g i l i iş ç i o k u y u cu la r ım ız d a n ik i a y r ı mektup a l d ı k .

B ir le ş tire r e k y a y ın lı y o r u z .

10

EKİM

a n k ara

S a yı

9

1 MAYIS HABERLERİ

B u rju v a z i geçen 1 M a y ıs la rd a old u ğ u g ib i bu 1 M a yısta da y a s a l t o p la n t ı, m itin g v b . kutlam a g ir iş im le r in i, istek kimden ve h a n g i çev red en g e lir s e g e ls in g e r i ç e v ir d i c Öyle k i sa lon k ira la m a k i s ­ te n d iğ in d e v e r ile n c e v a p ; "ön ce v a l i l i k ­ ten iz in a lın g e lin , son ra k on u şu ru z" o luy ord u o SH P'nin A n k a r a 'd a , H a rp -Iş s a ­ lon u n d a s a d ece k en di ç a ğ ı r a c a ğ ı in s a n ­ la r la ya p m a y ı d ü şü ndü ğü 1 M ayıs to p la n ­ t ı s ı n a ve b a z ı d e r g ile r in to p la n tı ve mi­ tin g iç in y a p t ık la r ı b a ş v u r u la r a iz in v e ­ rilm e d i.

A ld ığ ım ız b ilg ile r e g ö r e , O to m o b il-İş ' in A nkara şu b e si T ü r k - l ş 'e b a ğ l ı H arpI ş , A ğ a ç - lş , B a s ın -I ş g ib i s e n d ik a la r la 1 M a y ıs 't a orta k to p la n tı y a da m itin g iç in b ir a r a y a gelme g iriş im in d e bulu n m u şsa d a , bu g irişim k a r ş ı l ı k s ı z k a lm ış t ır .

Y a s a k la m a la rın y a m s ı r a , d ik ta tö rlü k d ah a 1 M ayıs ön cesin d e A n k a r a 'd a yoğu n "g ü v e n lik ön lem leri" a lm ış t ı.

Buna 28 N isanda İ s t a n b u l'd a y a p ıla n ö ğ r e n ci g e n ç liğ in eylem i de ek le n in ce a lm a n ön lem ler b ir kat d ah a a r t ı r ı l d ı . K en dile­ r in in d e y im iy le "k u ş b ile u çu rtu lm u yor­ d u ".

Fakat tüm bu yoğun "ön lem lere" rağm en , 1 M ayıs A n k a r a 'd a d ev rim ci iş ç i ve ö ğ r e n c i k esim leri ta r a fın d a n d e ğ iş ik b iç im le rd e k u t la n d ı.

Bu kutlam a f a b r ik a la r d a , a la n la r d a ve k itle s e l b ir b içim d e y a p ıla m a d ı. F a b r ik a ­ la r d a s ı m r i ı da o ls a b ir ş e y le r y a p ı l a b i ­ lir d i, ama 1 M a y ıs ın pazar gününe ra s tla m a sı bunu e n g e lle d i. Ama b i l d i r i l e r ­ le , a fiş le r le , p a n k a r t la r la , p u lla r la ve dar da o ls a iş ç ile r in ve ö ğ r e n c ile r in b ir a r a y a g e ld iğ i t o p la n t ıla r la , iş ç ile r in k a n ıy la y a r a t ıla n "1 M ayıs g e le n e ğ i" serm ayen in tüm y a sa k ve en gellem erin e k a r ş m s ü rd ü r ü ld ü . / B iz le r de 1 M ayıs ö n ce s i m erkezi o la r a k h a z ırla n a n " İ ş ç i a r k a d a ş ! 1 M ayıs g e l i y o r !" b a ş l ı k l ı b i l d i r i y i b a ş ta i ş ç il e r olm ak ü zere toplum un d iğ e r k esim lerin e d a ğ ı t t ı k . A y r ıc a "u y g u n " y o lla r la d e v rim ci-d e m o k ra t k iş i ve k u ru lu ş la r a y a y ın o r g a n la r ın a , s e n d ik a la r a u l a ş t ı r ı l d ı . B il­ d ir i s a y ıs ın d a k i y e t e r s iz liğ i ö z e llik le fa b r ik a la r d a ve iş y e r le r in d e elden ele d o la ş t ır a r a k giderm eye ç a l ı ş t ı k .

B azı fa b r ik a ve iş y e r le r in d e 1 M ayıs b ild ir ile r im iz le d ah a g e n iş b ir kesim e ulaşm a im kanı b u ld u k . B ild ir ile r in elden d a ğ ı t ı lm a s ı, in s a n la r ın d ü ş ü n ce le rin i ilk elden öğrenm em izi s a ğ l a d ı . B ild irim iz i ş ç i çe v r e le r in d e gerek i ç e r i ğ i , gerek se d il i a ç ıs ın d a n olum lu b u lu n d u . B öylece b i l d i ­ rim iz s a d e ce "p ro p a g a n d a " ve " a jit a s y o n " iş le v iy le s ı n ı r l ı k a lm a d ı. Daha sağla m ve k a l ı c ı i liş k ile r in y a r a t ılm a s ın ın da zem i­ n in i h a z ı r l a d ı .

İSTANBUL

1 M ayıs p r o le te r le r in b ir lik ve d a y a ­ n ışm a gü n ü , tüm dünyada ş a r te lle r in k a p a t ı l d ı ğ ı ve p r o le te r le r in b a y r a m la r ım kutlam ak iç in b ir a ra y a g e ld ik le r i gü n ­ dü r.

D ü n yan ın pek çok ü lk e sin d e yasak olm ayan 1 M ayıs i ş ç i b a y ra m ı ülkem izde d ik ta tö rlü k ta r a fın d a n y a s a k la n m ış t ır .

F akat bu y ıl d ik ta tö rlü ğ ü n y a s a k la n sökm edi. Yine p r o le te r le r , ö ğ r e n c ile r ve d e v rim c ile r s a b a h ın erken s a a tle r in d e Taksim a la n ın d a b u lu ş t u la r . O gün b iz le r d ik ta tö rlü ğ ü n bütün y a s a k la r ı m ç iğ n e d ik ve ş a n lı 1 M ayıs b a y r a m ım kutlam ak iç in tek b ir yü rek tek b ir yum ruk o ld u k . İ s t a n b u l'u n d ört b ir y a n ın d a n g e le n ­ le r k ıs a b ir sü red e S ır a s e lv ile r c a d d e s in i d o ld u rd u . S a b a h ın çok erken s a a tle r in d e Taksim a la n ın ın g ir iş ve ç ı k ı ş l a r ı d ik ta ­ tö rlü ğ ü n p a r a lı a s k e rle rin ce s ı k ı denetim a lt ın a a lı n m ış t ı . S ır a s e lv ile r d e to p la n a n ve n e rd e y se 3 b in k iş iy i aşan k itle k a r a r lı a d ım la r la Taksim a la n ın a girm eye ç a lış tıy s a da, bu g e r ç e k le ş tir ile m e d i.

A lan a g ire m e d ik , an cak o gün b ir a ra d a olm a n ın o ş a n lı günü k u tla m a n ın g u ru ru ­ nu d u y u y o rd u k . D ik tatörlü ğü n tüm y a s a k ­ la r ım çiğ n e m iş , sesim izi y ü k s e ltm iş tik .

Hep b ir a ğ ız d a n "Y a ş a s ın 1 M a y ıs !" , "K ah rolsu n E m p e ry a liz m !", "Y a ş a s ın Sos­ y a liz m !" s lo g a n la r ı m h a y k ı r d ı k . Çok geçm eden d ik ta tö rlü ğ ü n vu ru cu tim le r i, s a l d ı r ı y a g e ç it . C adde b ir anda s a v a ş a la n ın a dönm üştü. P o lis ta r a fın d a n - a lın a n b ir çok a r k a d a ş ım ız ı e lle r in d e n a lm a y ı b a ş a r d ık .

Tüm e k s ik lik le r im iz e rağm en 1 M a y ısı k u t la d ık . Gelecek y ı l l a r d a 1 M a y ıs ı d ah a gü r b ir s e s le , d ah a g ü çlü ve k itle s e l b ir b içim d e k u tla y a c a ğ ım ız a yü rek ten in a n ı­ yoru z.

1 M ayıs günü Taksim M e y d a n ı'n a iş ç ile r d e n çok ö ğ r e n c ile r in g e ld iğ i b ir g e r ç e k . Bu, en önem li e k s ik liğ im iz i o r ta y a koyu yordu .

B ir gru p Ekim t a r a f t a n

B ild ir ile r in d ış ın d a s ı n ı r l ı s a y ıd a da o ls a , iş ç i ve ö ğ r e n c ile r in b ir a ra y a g e ld iğ i t o p la n t ıla r d a E k im 'in 7 .s a y ı s ı n ­ d a k i "1 M a y ıs "la i l g i l i y a z ı l a r ok u n d u , günün önemi ve anlam ı ü zerin e k o n u şu l­ d u . İ ş ç i t a r a ft a r la r ım ız ın da k a t ı l d ı ğ ı SH P'nin Y en im ah alle K o n g r e s i'n d e , "Y a şa ­ s ın 1 M a y ıs ", "1 M a y ıs la r E ngellen em ez" ve "Y a ş a s ın Ö zgü rlü k , Y a ş a s ın S osya lizm " s lo g a n la r ı a t ı l d ı .

A .A yk u t

H aziran 1988

EKİM

11

Halkçı devrim anlayışı (Zorunlu bir cevap-3) A. AZAD

PROLETER DEVRİMİN MADDİ KOŞULLARI Y ön eticim izin bizim b ir p ro le te r d e v r i­ mi ö n g ö re n , h ed efley en platform um uza y ö n e lik itir a z la r ım e le alm aya devam e d iy o r u z . Şöyle y a z ıy o r : "D evrim in n it e liğ in i b e lir le y e n şey, ü lk en in sosy o-ek on om ik y a p ı s ı , s ı n ı f l a r ı n konum u, g ü ç le r i ve b ir b i r l e r i y le o la n i l i ş k i l e r i d i r . T ü r k iy e 'n in g e r ç e ğ i y a ln ız c a ik t id a r d a em peryalizm e b a ğ ım lı b ü yü k b u r ju v a z in in ve b üyü k top ra k s a h ip le r in in o lm a s ı, o rta s e v iy e d e gelişm iş b ir k a p it a ­ lizm , fe od a lizm in bü yü k ö lçü d e t a s fiy e olu şu vb. d e ğ il, fa k a t a y n ı zam anda n ic e l ve n ite l o la r a k d oğ ru d a n s o s y a lis t devrim i g e r ç e k le ş tir e b ile c e k ö lçü d e g e liş ­ memiş b ir iş ç i s ın ıfı, d ev rim ci b ir durum da m utlaka önem li b ir söz söylem e k u d re tin e sa h ip o la n köyün ve şeh rin dem okratik ö ğ e le r i (ş e h ir küçük b u r ju v a ­ z is i ve k ö y lü lü k ), y a ln ız c a k a p it a lis t söm ürüden, işg ü cü n ü n h a y v a n c a b ir h ır s ­ la y a ğ m a la n d ığ ı ça lış m a k o ş u lla r ın d a n d e ğ il, fa k a t a y n ı zam an da, h a lk ın tü ­ m üyle b ir lik t e dem okratik b ir cu m h u riye­ tin o lm a y ış ın d a n k a y n a k la n a n a c ıla n , da çeken iş ç i s ı n ı f ı d ı r , v b . . . " (a g y ., s . 9-10) Önce b ir n o k ta y ı saptam ak g e r e k iy o r .

B u ra d a , T ü r k iy e 'n in o rta d ereced e g e liş ­ miş k a p it a lis t b ir ü lk e o ld u ğ u , fe o d a liz ­ min k a p it a lis t gelişm e t a r a fın d a n , k a l ın ­ tıla r ı d ış ın d a , t a s fiy e e d ild iğ i görü şü k a b u l ed ilm iş o lu y o r . B ö y le ce , y ı l l a r c a dem okratik devrim p r o g r a m ın ın b a ş lıc a g e r e k çe s i y a p ıla n ve y ö n eticim izin "g e r i k a l m ı ş " l ı ğ ı m n a y n a s ı, ama k en d in ce ünü a lm ış yürüm üş, h a la h erk ese ilham k a y ­ n a ğ ı o la n ve bu yü zd en de y e n i b a s k ıl a ­ r ı y a p ıla n (ş a k a d e ğ i l ! ) şu " ! 84 K a ra rla ­ r ı "n a da g e ç ir d iğ i " y a n - f e o d a l T ü rk iy e " te z i terk ed ilm iş o lu y o r . A la , bu da b ir i le r le m e d ir !! ) ; h er ne k a d a r bu te z i h a la s a v u n a n la r şim di a r tık sa d e ce toplum a toplum un g e r i k esim lerin in b a k ış a ç ı s ı y l a

bak m a ya devam eden TKP-ML, TDKP g ib i b ir k a ç gru p ta n ib a re ts e d e . . .

A n ca k , b izim p r o le te r d evrim in m addi k o ş u lla r ın a iliş k in s a y d ık la r ım ız s a d e ce b u n d an ib a re t d e ğ ild i. Y ön eticim iz, z a y ı f konum undan d o la y ı, " v b ." ifa d e s in in k u d re tin e s ığ ın a r a k b u n la r ın çoğu n u g e ç iş t ir iv e r m iş .

"P latform T a s la ğ ı" n d a , " İ k t is a d i Y ap ı ve T ü r k iy e 'd e K a p ita list G elişm enin Ana Ç iz g ile r i" ve "S o sy a l ve S iy a s a l Y a p ım n Ana Ç iz g ile r i" b a ş l ı k l ı ilk ik i b ölü m d e, p ro g ra m a tik te z le r o la r a k kalem e a lın m ış b ir metin iç in y e r y e r a y r ı n t ı l ı s a y ı l a b i ­ le ce k b ir b içim d e - k i bu ik i bölüm metnin ta k r ib e n ü çte ik is in i t u tu y o r -, ta r ih s e l evrim i iç e r is in d e T ü r k iy e 'n in s o s y o -e k o n o mik y a p ı ş m a ; s ı n ı f l a r ı n durum una, s iy a ­ s a l y a p ıy a iliş k in g ö rü şle rim iz a ç ık la n ­ m ıştı .

T a s la ğ ı in ce le y e n ok u yu cu n u n k o la y c a g ö r e b ile c e ğ i g i b i , bu ik i bölü m , d evrim in ve p ro g ra m ın n it e li ğ i, s t r a t e ji ve ik tid a r v b . s o r u n la r ı k a p s a y a n "T ü rk iy e D ev rim in in K a ra k teri" b a ş l ı k l ı üçü n cü ve son bölüm ün g e r e k çe s i n it e liğ in d e d ir .

"T ü rk iy e D evrim inin K a ra k te ri: "Bu soru c e v a b ım , ü lk en in somut ta r ih s e l k o ş u lla r ın d a , ik t is a d i ve toplum ­ s a l gelişm en in d ü z e y in d e , s ı n ı f i l i ş k i l e ­ r in d e , p r o le te r y a n m gelişm e ve ö rg ü t d ü z e y in d e ve bütün b u n la r ın u lu s la r a r a s ı k o ş u lla r la b ir lik t e ele a lın m a s ın d a b u lu r " d e n ild ik te n s o n r a , ilk ik i bölüm de v e r ile n olgular^ to p lu ca ö z e tle n iy o r . Özetle ş u n la r : * İk i b u r ju v a d evrim i (1908,^ 1920) g e ç ir e n T ü r k iy e 'd e b u r ju v a s iy a s a l k a d ro ­ l a r ın ve b u r ju v a z in in 1920 d e v rim iy le ik tid a r d a a ğ ı r l ı ğ ı s a ğ la m a s ın d a n s o n r a , cu m h u riyet dönem i b o y u n ca y a ş a n a n e v r i­ min k a p ita liz m in h er a la n d a h a k im iy e tin i, b u r ju v a z in in ik t is a d i ve s iy a s i p la n d a ç ı p la k e g e m e n liğ in i y a ra tm ış o lm a s ı, * U lu s la ra ra s ı m ali se rm a y ey le iç iç e geçm iş d e v le t te k e lle r i ve ö zel te k e lle r in ve ü lk ed e d oğru d a n fa a liy e t gösteren u lu s la r a r a s ı te k e lle rin üretim in ve serm a­

12

EKİM

S a yı

9

yen in en büyü k bölümü e lin d e tu tm a s ı; tek elleşm en in i le r i b o y u t l a r ı , * N icel ve n ite l o la r a k g ü çlü b ir p r o le te r y a n ın , p ro le te rle rd e n ve y a r ı - p r o le te rle rd e n olu şa n dev b ir emek ord u sun u n v a r lığ ı, * Ü cretli emek söm ürüsünün ik t is a d i h a y a ta d a m g a s ın ı vu ra n b a ş lı c a o lg u o lm a s ı, temel çelişm en in em ek-serm aye (p r o le t a r y a -b u r ju v a z i) çe lişm esi o lm a s ı, * Sosyalizm iç in a s g a r i s a n a y i tem elin v a r lığ ı, * İşçi s ın ıfın ın ö n d e r liğ in d e k i b ir d evrim in k a ç ın ılm a z o la r a k ik tid a r d a k i b u r ju v a z in in eg em en liğ in i y ık m a k , u l^ s_ l a r a r a s ı m ali serm ayen in ce p h e s in i Tür­ k i y e ’ de y a r ıp d ış ın a çık m ak zoru n d a o l ­ m ası . m r p r o le te r d evrim in m addi k o ş u lla r ı iç in s a y ılm ış o lg u la r işte b u n la r d ır .

Bu o lg u la r ın b ir tek i b ile ta rtışm a götü rm ez.

B ir p ro le te r d evrim in m addi k o ş u lla r ı b a k ım ın d a n d ah a n eler g e r e k li­ d ir ? T ü rk iy e bunun iç in g e r e k li a s g a r i k o ş u lla rd a n d ah a f a z la s ın a sa h ip d e ğ il m id ir? D a h a s ı, T ü r k iy e 'n in , ü r e tic i g ü ç le ­ rin d ü z e y i; s a n a y in in ve ta r ım m gelişm e d ü z e y i, p r o le te r le r in n üfu s iç in d e k i n ic e l gü cü, gen el eğitim d ü zey i b a k ım ın d a n , Dem okratik Alm anya v b . g ib i ö z g ü n lü k le r i o la n bazı ta r ih s e l ö rn e k le r d ış ın d a , bugüne kadar s o sy a liz m i kurma iş in e g iriş m iş ü lk e le rin tümünün b a ş la n g ıç n o k ta la r ın d a n d ah a ile r id e o ld u ğ u t a r t ı ş ­ ma götü rü r mü?

B ir ü lk e d e , n a s ıl ve h a n g i y o ld a n o lu r s a o ls u n , k a p it a lis t gelişm e ik t is a d i ve s iy a s a l p la n d a b u r ju v a i li ş k i ve k u r u m la n n egem en liğ in e y o l a çm ış , em ek-serm aye ç e liş k is i temel ç e liş k i h a lin e g e lm iş, sosy a lizm iç in a s g a r i b ir s a n a y i temel olu şm u şsa , o ü lk ed e s o s y a lis t d e v ­ rim gündeme g irm iş d em ek tir.

Bugün i le r i k a p it a lis t ü lk e le rin d ı ş ı n ­ d a , o rta k u şak k a p it a lis t ü lk e le rin tü ­ münde ve d ah a g e r i k a p it a lis t ü lk e le rin ço ğ u n d a p ro le te r d evrim in m addi ön k o ş u lla r ı olu şm u ştu r. T a rih y e r in d e s a y ­ m ıy o r . Bugün y ery ü zü n d e u lu s a l k u rtu lu ş ve b u r ju v a devrim s ü r e ç le r i önem li ö lçü d e ta m a m la n m ıştır. K apitalizm y ü z y ı lı n b a ­ ş ın d a n bu y a n a bütün yery ü zü n d e gen işlem esin e v e d erin lem esin e g e liş m iş t ir .

S orun , p r o le ta r y a n ın ve d iğ e r d ev rim ci g ü ç le r in b ir p r o le te r devrim iç in h a z ı r ­ la n m a sı ve z a y ı f h a lk a la r ın k ır ılm a s ı s o ru n u d u r. D iğer ş e y le r in y a m s ı r a , s o y a lis t sistem in b o z u lm a s ı, y o z la ş m a s ı, g e r i­ ye dönüş ve e v r e n se l ça p ta egemen sözd e M arksizm in ik i yorum unun, r e v iz y o n is t -r e form ist v e p o p ü lis t yorum unun dünya ü lk e le r in in i ş ç i ve d ev rim ci h a re k e tin i g e r i g ö r e v le r e , g e r i p ro g ra m la ra mahkum etm esi, p ro le te r devrim s ü r e c in i k e s in tiy e

u ğ r a ta n , g e c ik tire n en önem li e tk e n le r d ir .

Ama y ö n e ticim iz, T ü rk iye iş ç i s ı n ı f ı ­ n ın n ic e l ve n ite l b a k ım d a n b ir s o s y a lis t d evrim i g e r ç e k le ş tir e b ile c e k ö lçü d e g e liş ­ memiş old u ğu n u i le r i sü rü yor.

A n ca k , bunu ile r i sü rerk en h e rh a n g i b ir b il g iy e mi d a y a n ıy o r ? K e s in lik le . Z ir a s ır a d a n b ir incelem e d a h i bunu söylem eyi o la n a k ­ s ız k ıla r .

B e sb e lli k i, e sk i te o r i ve p ro g ra m ı kurtarm ak için , ya gerçeği k asten görm ezlik ten g e liy o r , y a da deyim i h o ş g ö rü n , düpedü z s a v u r u y o r . İlg in ç tir ; T ü rk iye iş ç i s ın ıfım ve k o m ü n istle rin i geri g ö r e v le re mahkum etmek is te y e n le r , g e r i p r o g r a m la r ım g e rek çelen d irm ek iç in i ş ç i s ı n ı f ı n ı n gelişm e d ü z e y in i geri gösterm eye ç a lış ıy o r la r .

B u rju v a d em o k ra sisin i k en din e program ed in en TKP ve onun l id e r i H .Kutlu b ö y le y a p tı.

Dem okratik d e v rim cile rim iz aym ş e y i y a p t ı (TKP-ML H a r e k e ti). Y ön eticim iz ise , s ır f b iz e karşı olm ak h ır s ın ın y a r a ttığ ı k ö r lü k le , bu kon uda h iç b ir in celem eye d a h i g iriş m e k s izin s a d e ce s ö y ­ le n e n i t e k r a r lıy o r .

T ü rk iye iş ç i s ı n ı f ı n ı n toplum iç in d e k i n ic e l gü cün ü v e n ite l d ü z e y in i, s ı r f bu k on u d a k i ç a r p ıtm a la r ve ö z e llik le de so­ lu n h a lk ç ı kesim in de y a y g ın o la n b i l g i ­ s iz lik yü zü n d en , b ir p la tform a pek u ygu n gitm em esine rağm en , a m a çlı o la r a k a y r ı n ­ t ı l ı v e r m iş tik . Hangi is t a t is t iğ e ve in c e ­ lem eye b a k ılır s a b a k ıls ın , v e r d iğ im iz ra k a m la r ve b i l g i l e r e k s ik tir ama fa z la d e ğ il d ir . A ile le r iy le b ir lik t e h a s a p la n d ığ m d a iş ç ile r in nüfusu 20 m ilyonu a ş ı y o r .

Buna y a r ı-p r o le t e r le r e k le n d iğ in d e o r ta y a ç ık a n bü yü k emek ord u su n u n toplam n ü fu su n en b ü yü k bölüm ünü o lu ştu rd u ğ u g ö r ü lü r . Öncü p r o le t a r y a n ın p ro le te r d evrim in e k a z a n a b ile c e ğ i ve k aza n m ası zo ru lu o la n serm aye ta r a fın d a n e z ile n ve söm ürülen ş e h ir ve k ı r k ü ç ü k -b u r ju v a z is in in yoksul em ekçi k e sim le ri, ü c r e tli iş g ü c ü k u llan m a ya n ge çim lik işle tm e le rin s a h ib i küçük k ö y lü le r (o rta k ö y lü le r d e ğ il) de gözönüne a l ı n d ı ğ ı n d a , b u n la r ın p r o le t a r y a y la b ir lik t e n ü fusun e z ic i ço ­ ğu n lu ğu n u o lu ştu rd u ğ u a p a ç ık t ır . İş te p r o le te r y a d evrim in in z a fe r i p r o le t a r y a n ın n ü fu su n bu k e sim le riy le it t ifa k ın d a n g e ç e ­ c e k t ir . Bu da p r o le ta r y a d evrim in in ve p r o le t a r y a ik t id a r ın ın tem in atı d em ek tir. İş te b iz bu n ed en le ’’P r o le te ry a d evrim in in z a fe r i k e n tle rd e ve k ır la r d a g ü v en ce a lt ın d a o la c a k tır ” d e m iştik .

L e n in 'in , Marks ve E n g e ls ’ e d a y a n a r a k g e l iş t i r d iğ i ve ta r ih s e l p r a tik ta r a fın d a n d o ğ ru la n m ış s o s y a lis t devrim te o r is i de bunu ö n g ö r ü r .

Saf b ir p ro le te r devrim k a tık s ız b ir ü t o p y a d ır ; iş ç ile r in ço ğ u n lu ğ u olu ştu rm a ­ s ı n ı ş a rt koşmak v e y a beklem ek is e y a devrim den h iç b ir şey anlam am anın y a da g e rçe k te b ö y le b ir a m acın o lm a d ığ ın ın

H aziran 1988 k a n ıtıd ır . İ ş ç i s ı n ı f ı n ı n n ite l d ü zey in e g e lin c e ; y ö n eticim izin bu n d an a n la d ığ ı n e d ir , a n la ş ılm ıy o r ; ama b iz b u n u n la b iz z a t k a p ita liz m in s ı n ı f a v e r d iğ i e ğ itim i, onu bü yü k işletm elerd e to p la y a r a k ö rg ü tle m esi­ n i, s ın ıf o la r a k ş e k ille n d ir m e sin i vb. k a s te d iy o r u z . Ki, bunun d ü z e y in in b e l l i b a ş lı tip ik g ö s te r g e le r in i v e r m iş tik . Genel eğitim d ü z e y i, örn eğ in Ekim d ev rim in i g e r çe k le ş tire n Rusya p r o le t a r y a s ım n k in den çok ile r id ir , k ıy a s la n a m a z b il e .

S adece okuma yazm a o r a n ın ın y ü k s e k liğ i­ ne d e ğ il, T ü rk iye iş ç i s ı n ı f ı iç e r is in d e , o r t a , lis e ve m eslek o k u lla r ı m e z u n la rı­ n ın o r a n ın ın y ü k s e k liğ in e v e bu o r a n ın g id e re k a r t ı ş ı n a iş a r e t etmek y e te r .

Ancak bun a k a r ş ı l ı k , s o s y a lis t b ilin ç ve örgütlen m e d ü ze y i b a k ım ın d a n ne y a z ık k i k ork u n ç d ereced e g e r id ir . Bunu yaratm ak da öncü k om ü n istlerin i ş i d i r . İş te s ü b je k tif etk en in rolü b u r a d a o r ta y a ç ık ıy o r .

K om ünistlerin ro lü ne?

Ama düşününüz k i, o n y ılla r d ır s o sy a liz m , komünizm a d m a o rta y a ç ı k a n la r ın s ı n ı f a t a ş ı d ı ğ ı , b ir tü r b u r ju v a s o sy a liz m i ile b ir lik t e reform ist, b u r ju v a dem okratik ö n y a r g ıla r ya da b u la n ık sosy a lizm f ik ir le r iy le k a r ış ı k b u r ju v a dem okratik veya d ev rim ci dem okratik fik ir le r d e n b a ş k a b ir şey d e ğ ild ir .

Y eri gelm işk en ; p rogram iş ç i s ı n ı f ı n ı n s iy a s a l b ilin ç ve örgütlenm e d ü zey in e göre sap ta n m az. P o p ü lis tle r im iz , L e n in 'in R u s y a 'd a dem okratik devrim den s o s y a lis t d evrim e k e s in tis iz g e ç iş in k oşu lu o la r a k b e li r l e d i ğ i p r o le ta r y a n ın b ilin ç ve ö rg ü t­ lenme d ü z ey i s ö z le r in i y a n lı ş y o ru m la y a ­ ra k y a da ç a r p ıt a r a k , T ü rk iy e p r o t a r y a s ı n m s iy a s a l b il in ç ve örgütlenm e düze­ y in in g e r iliğ in i dem okratik devrim p r o g ­ r a m ın ın g e r e k çe s i h a lin e g e t ir iy o r la r . Bu b ö y le o l s a y d ı , bugü n k ü k o ş u lla r d a i le r i k a p it a lis t ü lk e le rd e , A v r u p a 'd a dahi s o s y a lis t devrim p r o g r a m ıy la o r ta y a ç ı k ­ mak o la n a k s ız o lu r d u . Bu teo rik o la r a k saçm a, p r a tik o la r a k b u r ju v a b ilin c in önünde b oyu n e ğ iş t ir . P rogram , çok k ıs a o la r a k , iç in d e b u lu n u la n ta r ih s e l ç a ğ ve ek on om ik -toplu m sal gelişm en in d ü z ey i ta ­ r a fın d a n b e lir le n ir . Ve t u t a r lı d e v rim ci p a rti p r o g r a m ım bu n a g öre b e lir le y ip iş ç i s ın ıfım bu p ro g ra m ın d ü zey in e çık a r m a y a ç a lış a n p a r t id ir .

B u ra ya kadar sorunu y ön eticim izin b a k ış a ç ı s ı ç e r ç e v e s in d e , k a p ita liz m in ve iş ç i s ın ıfın ın n ic e l ve n ite l gelişm e d ü z ey i b a k ım ın d a n ele a ld ık .

Ancak soru n ü r e tic i g ü ç le r in d ü z e y i, i ş ç i s ı n ı f ı ­ n ın s a y ıs a l ço ğ u n lu ğ u v b . ç e r çe v e s in e h a p sed ilem ez. Sorunu bu çe r çe v e y e h a p set­ mek, ç a ğ ı m ı z ı , ç a ğ ım ız ın k a p ita liz m in i, e ş its iz g e liş m e y i, iş ç i s ın ıfın ın bütün söm ürülen k it le le r i h arek ete g e ç ir ic i "ö n ­

EKİM

13

cü " y e te n e ğ i, ta r ih s e l m isyonunu anlam a­ mak d em ek tir.

Bu konuda ç a ğ ım ız ın n esn el g e rçe ğ in d e n ve ta r ih s e l d e n e y le r­ den ç ı k a r ı l a n , ve y in e ta r ih s e l d e n e y le r ta r a fın d a n d o ğ ru la n a n L en in ist devrim te o r is i b i l in i y o r .

Ama bu unutulm uş g ö r ü n ü y o r, u n u ttu ru lu y or y a da y en id en ta rtış m a konusu e d iliy o r . Biz de b u r ju v a d em o k ra sisin i k en din e program e d in e n le r in ve d em okratik d e v rim cile rim iz in 60-70 y ı l ö n ce k i t a r t ış m a la r ı, y a da b en zer t a r t ı ş ­ m a la rı yen id en a ç m a la r ı, K a u tsk istle rin , M en şevik lerin te o r ile r in e s a r ılm a la r ı y a da y a k ın la ş m a la r ı d ik k a t ç e k i c i d i r .

Biz de gösterm ek le, y en id en h a t ır la t ­ m akla yü k ü m lü yü z.

S ta lin , 1924'd e II.E n te r n a s y o n a l o p o r­ tü n is tle r in in te o rik d o g m a la r ım e le ş t ir ir ­ k en , " p r o le ta r y a n ın ik tid a r a g e ç iş k o şu l­ l a r ın a iliş k in " o la m h a k k ın d a ş u n la r ı y a z ıy o r d u : "O p o rtü n is tle r, p r o le t a r y a n ın , ü lk en in ço ğ u n lu ğ u n u m eydana getirm eden ik t id a r ı e le g e ç ire m e y e ce ğ in i ve geçirm em esi g e re k ­ t iğ in i s ö y le r le r .

Bunun k a n ıt ı y o k tu r ; çünkü bu saçm a te z i, ne te o r ik , ne de p r a tik o la r a k h a k lı gösterm ek o la n a k s ız ­ d ır .

L en in , bu İ k in c i E n tern a sy on a l b a y l a r ın a , p e k a la , d e d iğ in iz i k a b u l ed e­ lim , d iy o r , ama n ü fusun a z ın lığ ım o lu ş tu ra n p r o le t a r y a , em ekçi k itle le r in b ü y ü k çoğ u n lu ğu n u k en di çe v re s in d e to p ­ l a y a b i l d i ğ i ( s a v a ş , ta rım b u n a lım ı v b . g i b i ) b ir ta r ih s e l durum m eydana g e lin c e , n iç in ik t id a r ı e le g eçirm esin ? P r o le t a r y a , serm ayen in ce p h e s in i yarm ak ve gen el g e liş m e y i h ız la n d ır m a k iç in e lv e r i ş li u lu s la r a r a s ı ve iç durum dan n iç in y a r a r ­ la n m a sın ?

M arx, d ah a 1850 y ı l l a r ı n d a "k ö y lü s a v a ş ın ın b ir ç e ş it ik in c i b a s k ı s ı " p r o le t a r y a d evrim in e y a rd ım e d e b ilir s e , A lm a n y a 'd a d evrim in "mükemmel" k o ş u lla r s a ğ la y a c a ğ ın ı söylem em iş m iyd i? O zaman, A lm a n y a 'd a p r o le te r le r in s a y ı s ı n ı n , ö rn e ­ ğ in 1917'd e R u s y a 'd a k i p ro le te r s a y ı s ı n ­ dan d a h a az old u ğu n u b ilm eyen v a r m ı?"

(L en in izm in S o r u n la r ı, s . 19, Sol Y a y ın la ­ r ı) 1917'd e R u s y a 'd a k i p r o le te r le r in s a y ı ­ s ın ın bugü nü n T ü r k iy e 's in d e n d a h a az o ld u ğ u n u , toplam ü lke n ü fu su n a o r a n ın ın ise b u gü nü n T ü r k iy e 's iy le k ıy a s b ile g ö tü rm e y e ce ğ in i bilm eyen v a r m ı? Rusya b ir k ü ç ü k -b u r ju v a la r ü lk e s iy d i. Şim diye kadar bu T ü rk iye iç in de s ö y le n ir d i.

A ncak bu d oğru d e ğ ild ir , g e r çe ğ in a n cak b ir yanm ı y a n s ı t a b i li r ; şim di a r t ık T ü rk iy e b ir p r o le te r le r , y a r ı-p r o le t e r le r ü lk e s id ir d e , d e n m e lid ir.

S ta lin a y m e se rin d e ş u n la r ı da y a z ı ­ yordu : " ... gen el k u ra l o la r a k , e m p e ry a list cep h en in z in c ir i, h a lk a la r ın en z a y ıf o ld u ğ u n ok tad a k ır ılm a lıd ır ; ve bu

14

EKİM

S a yı

9

n o k ta n ın ille de k a p ita lizm in en gelişm iş o ld u ğ u , p r o le te r le r in yü zd e şu , k ö y lü le rin yü zd e bu k a d a r old u ğ u b ir ü lke olm ası ş a rt d e ğ ild ir .

"B undan d o la y ı , p ro le te ry a d evrim i sorunu k arara b a ğ la n ır k e n b e l i r l i b ir ü lk en in p r o le t a r y a s ın ın gen el n ü fu sa ora m h a k k ın d a is ta tis tik h e s a p la r a , em peryalizm in ne old u ğu n u anlam am ış o la n ve devrim den t ıp k ı v eb a d a n k o rk a r g ib i k ork an i k in c i E n tern a sy on a l yorum cu­ la r ın ın v e r d ik le r i özel önem tam am iyle b ü y ü tü lm ü ştü r, ( a g e . , s . 31) 1 94 6'da y a y ın la n a n Tüm Y a p ıt la r 1ı m n b ir in c i c ild in e y a z d ı ğ ı nG ir iş ,!te ise bu kon uda d ah a net b ir a çık la m a v a r : " __ k a p ita liz m in A vrupa ve A m e rik a '­ d a k i d ah a s o n ra k i g e liş m e s i, em p e ry a liz m -ö n c e s i k a p ita lizm d en em p e ry a list k a ­ p ita liz m e g e ç iş ve n ih a y e t, L e n in 'in f a r k lı ü lk e le rd e k i eşit olm ayan ik tis a d i ve s iy a s a l gelişm e y a s a s ım b u l m a s ı ... s o sy a liz m in z a fe r in in , k a p ita liz m in henüz en yü k sek gelişm e n o k ta s ın a e riş m e d iğ i ve p r o le ta r y a n ın henüz n ü fusun ç o ğ u n lu nu o lu ş tu r m a d ığ ı, ama k a p it a lis t cep h e­ nin p r o le ta r y a ta r a fın d a n k ı r ı l a c a k ö lç ü ­ de z a y ı f old u ğ u tek tek ü lk e le rd e , p ek ­ a la o la n a k lı old u ğu n u o rta y a k o y d u . L en in is t s o s y a lis t devrim t e o r is i, s o s y a lis t d e v rim in , m utlaka k a p ita lizm in en çok g e l iş t i ğ i ü lk e le rd e d e ğ il, ama e sa s o la ­ ra k k a p it a lis t cep h en in z a y ıf o ld u ğ u , p r o le t a r y a n ın bu ce p h e y i k ır m a s ın ın ko­ la y o ld u ğ u , k a p ita liz m in , d iyelim a n cak o rta b ir gelişm e d ü zey in e u la ş t ığ ı ü lk e­ le rd e z a fe re u la ş a c a ğ ı tezin d en y o la ç ı ­ k a r ." (A k ta ra n : E d. A narşizm mi? S osya ­ lizm m i?, s . 56, Sol Y a y ın la r ı) 1928'd e k a b u l e d ile n I I I .E n te r n a s y o n a l P rogram ı da a y n ı b a k ış a ç ı s ı y l a kalem e a lı n m ış t ı r .

P rogram ın V .bölüm ünün "Dünya P ro le ­ ta r y a D ik tatörlü ğ ü İç in M ücadele ve B a ş lıc a Devrim T ip le r i" b a ş l ı k l ı 8 .m adde­ s in d e , "p ro g ra m ın b a ş lı c a s iy a s i ta le b i p r o le ta r y a d ik ta tö rlü ğ ü n e d oğru d a n d o ğ ru ­ ya g e ç iş t ir " d en ilen i le r i k a p it a lis t ü lk e le rd e n s o n ra , k a p ita liz m in orta dü­ zeyd e g e liş t iğ i ü lk e le r iç in şu n la r y a z ı l ı : " Y a n - f e o d a l iliş k ile r in ta rım d a büyü k ö lçü d e v a r l ı ğ ı m s ü rd ü rd ü ğ ü , a n cak bu n a rağm en sosy a liz m in in ş a s ı iç in g e r e k li m addi ö n k o ş u lla r ın b e ll i ö lç ü le r d e var o ld u ğ u , b u rju v a -d e m o k ra tik d evrim in ta ­ m a m la n m a d ığı, k a p ita liz m in gelişm e sin in orta d ü zey d e old u ğ u ü lk e le r (I s p a n y a , P o rte k iz , P o lo n y a , M a ca rista n , B a lk a n la r v b .): Bu ü lk elerd en b a z ıl a r ın d a b u r ju v a dem okratik devrim o ld u k ça h ız lı b ir ş e k ild e g e liş e r e k s o s y a lis t devrim e dönü ­ ş e b i li r , d iğ e r le r in d e ise b u r ju v a -d e m o k ra ­ tik d evrim in g ö re v le rin d e n b ir çoğu nu

y e r in e getirm ek zoru n d a ola n p r o le t a r y a d evrim i tip le r in e gerek d u y u la c a k t ır ."

(Komünist E n tern a sy on a l P r o g r a m ı, s . 74, A y d ın lık Y a y ı n l a n ) Şim di, bugü nkü T ü r k iy e 'n in , sözü e d ile n ü lk e le rin o günkü gelişm e s e v iy e ­ sin d en d ah a geri o ld u ğ u n u , p r o le te r d evrim in m addi ö n k o ş u lla r ın ın y e te r s iz old u ğu n u kim id d ia e d e b ilir ? Örneğin T ü r k iy e 'n in s a n a y is in in ve p r o le t a r y a s ı­ n ın b u gü n k ü gelişm e d ü z e y in in o günkü İsp an y a , P ortek iz v b . . . ü lk e le rd e n çok d a h a ile r o ld u ğ u ta rtışm a g ö tü rü r mü?

T ü r k iy e 'd e ta rım d a y a n - f e o d a l i liş k ile r in b ü y ü k ö lçü d e v a r l ı ğ ı m sü rd ü rm esi b ir yana, ta li, önem siz o ld u ğ u ta rtışm a gö tü rü r mü?

O ku yu cu ya şunu h a tırla tm a k is t e r iz k i; am acım ız M arksizm i onun m e tin le rin i ta r tış m a s ız b ir isp a t a r a c ı o la r a k k u lla n ­ mak d e ğ il. T e rsin e , b iz p r o g r a m ım ız ı ve s tr a te jim iz i, te o rin in ı ş ı ğ ı n d a , ama y a ş a ­ d ığ ım ız toplum un n esn el g e rçe ğ in d e n ç ı ­ k a r d ık . B u rada gösterm eye ç a l ı ş t ı ğ ı m ı z , sa d e ce bu n u n , b ilin e n te o r iy e de u y g u n lu ­ ğ u d u r.

DEMOKRASİ SORUNU

Y ön eticim iz, d em ok ra si, dem okratik cu m h u riyet d iy o r , b u n la r ı a t lıy o r s u n u z , dem ok rasi soru n u da d a h il h er şeyi s o s y a lis t devrim e b a ğ lıy o r s u n u z , d iy o r .

B iz i, d e m o k ra siy i, dem okratik cu m h u riyeti program ed in m ediğim iz iç in g e r çe k le rd e n k opm ak la , teorid en sap m akla s u ç lu y o r .

Ve dem okrasi ü zerin e b a z ı g e liş ig ü z e l s ö z le r , o ra d a n b u ra d a n b ir k a ç a lın t ı; ama y a z d ık la r ın d a n a n la ş ıla n o d u r k i, y ö n e ticim iz , bu k a v ra m la rın som ut, b ilim ­ s e l, ta r ih s e l iç e r iğ in d e n b ih a b e r d ir , bu kon uda s ır a d a n b ir te o rik b il g iy e ve k a v r a y ış a d a h i sa h ip d e ğ ild ir .

B ir k a ç n o k ta y ı h a tırla tm a k g e r e k i­ yor.

B ir in c is i, s ı m f iç e r iğ in d e n sö ze tm e k sizin gen el o la r a k dem okrasiden s ö z e d ile mez; h a n g i d em ok ra si, n a s ıl b ir dem okra­ s i , bu nokta a ç ık s e çik k o n m a lıd ır , te r s i iş ç ile r in s ı n ı f b ilin c in i b u r ju v a z i y a r a r ı ­ na bozm ak, o n la r ı aldatm ak o lu r . "M an tık ve ta r ih le a la y etm ed ik çe, a yrı a yrı s ı n ı f l a r v a ro ld u ğ u s ü r e c e ...y a lm z c a s ı n ı f ­ s a l dem okrasiden s ö z e d ile b ile c e ğ i a ç ı k t ı r " d iy o r d u L en in .

Ve e k liy o r d u : "T a rih fe o d a lite n in y e r in i a la n b u r ju v a dem okra­ si i le , b u r ju v a d e m ok ra sisin in y e r in i a la n p ro le te r d em ok ra siyi b i l i r . " (P ro le te r Devrim ve Dönek K au tsky, s . 26,27, Bilim ve S osyalizm Y a y ı n l a n ) İ k i n c is i , "D em okrasi b ir d e v le t b iç im i­ d i r . . . " Ve gerek b u r ju v a d e v le t le r , gerek

H aziran 1988 p ro le te r d e v le tle r ç e ş it li b iç im le r a l ı r l a r .

Demokratik cum huriyet k a p it a lis t toplum un d e v le t b içim le rin d e n b ir i d i r ; dem okratik cu m h u riyet d e d ir in iz b u r ju v a cu m h u riyet­ tir . Ö rneğin İ s v iç r e , F ra n s a , F .A lm anya , şim d ik i Y u nan istan b ir e r dem okratik cum­ h u r iy e ttir .

Demokratik cum h u riyet k a p it a lis t top ­ lumun en id e a l d ev let b iç im id ir .

Ama E n g e ls 'in k en di y ü z y ılın d a k i dem okratik cu m h u riyetlerd en sözed erk en b e lir t t iğ i g i ­ b i, "z e n g in lik i k t i d a r ım dem okratik cum­ h u riy e tte , d o la y lı ama b ir o k a d a r da g ü v e n li b ir b içim d e g ö s t e r i ( r ) ." "Dem okra­ tik cu m h u riyet, k a p ita liz m in o la n a k lı o la n en i y i p o litik b iç im id ir ; çünkü serm aye, . . . i k t i d a r ım ö y le sa v la m , ö y le g ü v e n li b ir b içim d e k u ra r k i, b u r ju v a dem okratik cu m h u riyetin d ek i h iç b ir k iş i , kurum y a da p a r ti d e ğ iş i k l i s i , onu s a r s a m a z ."

(L e n in , Devlet ve İ h t i la l, s . 24, Bilim ve Sosyalizm Y a y ın la n ) B a k ın ız k a p it a lis t d ü n y a d a k i dem okratik cu m h u riy etlere, g ö z ­ le rim iz in önünde cerey a n eden tastamam b u d u r. Ç a ğ ım ız d a , te k e lle r ç a ğ ın d a , b u r ju v a z in in ik tis a d i k u d r e ti, te k e lc i k a p ita lizm ö n cesi döneme g öre öylesin e* dev b o y u tla r a u la ş m ış tır k i, te k e lle r le d e v le t ö y le s in e k a y n a ş m ış , ö y le s in e iç iç e g eçm iştir k i, m ilitarizm ve b ü r o k r a s i ö y ­ le s in e g ü çlen m iştir k i, k a p it a lis t top lu m la r d a dem okratik cu m h u riyet, d em ok ra si, kelim en in gerçek a n la m ıy la b ir ald atm a­ c a y a dönüşm üştür.

"B iz" d iy o rd u L en in ; "p r o le ta r y a i ç in , k a p it a lis t rejim d e en i y i d e v le t b içim i o la r a k dem okratik cum huriyetten y a n a y ız ; ama unutm aya da h a k k ım ız yok tu r k i, h atta en dem okratik b u r ju v a cu m h u riye­ tin d e b il e , h a lk ın n a s ib i, ü c r e tli k ö le lik ­ ten b a ş k a b ir şey d e ğ i l d i r ." ( a g e . , s . 31) "Çok küçük b ir a z ı n lı k iç in dem okra­ s i ; z e n g in le r iç in d em ok ra si: K a p ita list toplum un demokratizm'i işte b u d u r ." ( a g e . , s . 116) B u rju v a d em ok ra sisi ş e k li-b iç im s e l ve ş a r ta b a ğ l ı d ı r .

B u r ju v a z i, ik tis a d i g ü c ü y le , e lin d e tu ttuğu y a da s a tın a l d ı ğ ı b a s ın , ra d y o^ te le v iz y o n v b . , b ugü n d ev ö lç ü le r e u la ş ­ m ış, p ro p a g a n d a a y g ıt la r ıy la , ç e ş it li renkten p a r t ile r i, eğitim , k ü ltü r k u ru m la n , d in i kuru m lar a r a c ı l ı ğ ı y l a v b . e g e ­ m e n liğ in i tem inat a ltın a a l ı r . Y ığ ın la r ı b u n a lt ır , a lık la ş tır ır , y a b a n c ıla ş tır ır , yönetim iş le r in e , s iy a s e te "b o ş v e r m e "le r in i s a ğ la r . Her şey a deta d ört beş y ı l d a b ir k u lla n ıla n ve serm ayen in e g em en liğ i­ n in k ı l ı n a b ile dokunm ayan gen el o y a , seçim lere in d ir g e n ir .

Ve b iz d e pek k ıt olm uş olm a sın d a n d o la y ı , fa r k ın d a o la r a k v e y a olm a y a ra k o k a d a r id e a lle ş t ir ile n , program ed in m ediğim iz iç in k ın a n d ığ ım ız , d em okratik cu m h u riyetlerd e o la n işte b u ­ d u r . Dem okratik cu m h u riyetler bu ç a ğ d a

EKİM

15

s a d e ce y o z la ş m a y ı, çü rü m eyi, y a b a n c ı la ş m a y ıT g e r ic il iğ i tem sil e d iy o r la r ; b u r ju v a d e m o k ra sisi ik iy ü z lü d ü r , b iç im s e ld ir . Ş a r t l ıd ır , bu k adarı dahi ş a r ta b a ğ l ı d ı r ; e gem en liğ i te h lik e y e g ir d iğ in d e serm aye tered d ü tsü z ç ıp la k d ik ta tö r lü ğ e , faşizm e b a ş v u r u r , b içim se l d em okratik k u ru m la n da orta d a n k a ld ır ır .

Bizim g ib i ü lk e le r b ir yana "d em ok ra sin in b e ş iğ i" A v r u p a 'n ın ta r ih i de b iz z a t b u ­ nun k a n ı t ı d ı r .

Y a ln ız c a s o sy a liz m , y a ln ız c a p r o le t a r ­ y a ik t id a r ı , söm ürücü b ir a z ı n lı k b a s k ı a lt ın d a tu tu lm ak la b ir lik t e , h a lk i ç in , n üfusun e z ic i ço ğ u n lu ğ u iç in g e rçe k ve d o ğ ru d a n b ir d em ok ra siyi g e r ç e k le ş tir e b i­ l i r . Nüfusun çoğ u n lu ğu n u n d e v le t iş le r in e , yönetim iş le r in e d oğru d a n ve a k tif k a t ı l ı ­ m ım s a ğ la y a b i li r . Bu ç a ğ d a , k a p it a lis t b ir ü lk e d e , iş ç i p a r t is i, an cak b u n u , p r o le te r d em ok ra siy i / s o s y a lis t cu m hu ri­ y e ti ("h a lk d e m o k ra sisi" / "h a lk cu m h u ri­ y e ti" d e n ilen şey de bunun b ir b iç im id ir ) p rogram e d in e b ilir . B u rju v a d e m o k ra sisi­ n i, d em okratik cu m h u riyeti p rogram e d in ­ mek ta r ih s e l ve s iy a s a l b a k ım d a n g e r ic i ­ lik tir .

Y ön eticim izin k a fa s ı d em ok ra si, cumhu­ r iy e t k a v ra m la rı kon usu n da a ç ık d e ğ ild ir y a da k a r m a k a r ış ık t ır . Bu yü zd en a ç ık b ir ta m m yapm aktan k a ç ın ı y o r .

Sadece R usya d evrim in e iliş k in fo r m ü la s y o n la n a k t a r ıy o r .

"B ir in c i a ş a m a . .." , " ik in c i a ş a m a ..." Hepsi b u ! B o lş e v ik le r in h e d e fle ­ d ik le r i tü rden b ir " i ş ç i k ö y lü d ik ta tö r lü ­ ğ ü n ü n T ü r k iy e 'n in b ugü nk ü t a r ih s e l-t o p lum sal g e r çe ğ in e u ygun d ü şm ed iğ in i d ah a ön ce a ç ık la m ış t ık . T a rih se l o la r a k en der ve g e ç ic i b ir durum o la r a k ih tim a l d a h ilin d e o ls a da -k i, T ü rk iy e g ib i m odern s ı n ı f l a r ı n o ld u k ça g ü çlü o ld u ğ u b ir ü lk ed e son d erece z a y ı f b ir o l a s ı l ı k ­ t ı r - i ş ç i p a r tis in in k en di ik t i d a r ım d e ğ il d e , b a z ı l a r ı n ı n ile r i sü rd ü ğ ü g i b i " k ü ç ü k -b u r ju v a dem okratik ik tid a r " türü n den b ir şeyi h edeflem esi a k ıl alm az b ir ş e y d ir .

Bu d ah a b a şta n p r o le t a r y a y ı k ü ç ü k -b u r ju v a s iy a s a l p a r tile r in y e d e ğ in e sokm ak d em ek tir. G eriye b u r ju v a dem okra­ s i s i , dem okratik cum h u riyet k a l ıy o r . Ama s a v u n u la n p ro g ra m , bütün h a l k ç ı , demok­ ra tik d ev rim ci p ro g ra m la r g i b i , y ü r ü r lü k ­ te k i b u r ju v a ik t id a r ı d e v irm e y i h e d e fle d i­ ğ in e göre y e r in e g e ç ir ile c e k şey " b u r ju v a z is iz b u r ju v a d e m o k ra sisi" tü rü n den b ir şey ( " b u r ju v a z is iz k a p ita liz m " tü rü n den b ir şey g i b i ! ) olm a sın ?

Y ön eticim iz ik id e b ir R S D İP 'in , B olşe­ v ik le r in p ro g ra m ın a gönderm e y a p ıy o r .

O n lar ön ce dem okratik b ir cu m h u riyeti h e d e fle d ile r , bunu a tla m a d ıla r , d iy o r .

Tek serm a yesi b u . Ama b ir kez d a h a ; Ç a r lık R u sy a sı g e r id e k a l d ı , 2 0 .y ü z y ı lı n son ç e y re ğ in d e b u r ju v a T ü r k iy e 'd e y a ş ı ­ yoru z. Ç a r lık R u sy ası fe o d a l s ın ıfın

16

EKİM

S a yı

9

egemen old u ğ u o tok ra tik b ir ü lk e y d i; k ast sistem in in k a l ı n t ı l a r ı n ı n h a la v a r l ı ğ ı m s ü rd ü r d ü ğ ü , ta rım d a fe o d a l, y a n - f e o d a l top ra k m ü lk iyetin in eg em en liğ in i s ü rd ü r­ d üğü b ir ü lk e y d i. O rada d evrim , d o ğ a l o la r a k , önce ik tis a d i y a p ıd a ve s iy a s a l ü s ty a p ıd a fe o d a l rejim i y ık m a y ı b u r ju v a gelişm en in ön ü n dek i e n g e lle r i tem izlem eyi, b ö y le c e s o s y a lis t d evrim in yolu n u a çm ayı h e d e fle d i. Ve bu k o ş u lla r a lt ın d a , M arks is tle r in b u r ju v a toplum un, s o s y a lis t devrim s a v a ş ım ın a g ire c e k p r o le ta r y a iç in de o la n a k lı en i y i p o litik b içim i ola n de­ m okratik cu m h u riyeti h e d e fle m e le ri, onu p rogram ed in m eleri son d erece d o ğ a l d ı .

L en in , A v r u p a 'd a k i b u r ju v a d ev rim lerin ta r ih i te c r ü b e le r in i ve Marks ve E n g e ls 'in 1850'd e n son ra g e liş t ir d ik le r i ta k t ik le r i gözönüne a la r a k , RSDÎP p r o g r a m ın ın man­ tık i son u cu d u r d iy e re k "İk i T a k tik "te o rta y a a t t ı ğ ı , b e li r l i b ir s iy a s a l kurum , b ir "d ü zen ö rg ü tü " o la r a k d e ğ il d e , " s a ­ v a ş ö r g ü tü ", y a n i b iz z a t s il a h l ı p r o le ta r ­ y a ve k ö y lü lü ğ ü n f i i l i eg em en liğ i o la r a k n it e le d iğ i "p r o le ta r y a ve k öy lü lü ğ ü n d e v ­ rim ci dem okratik d ik ta tö rlü ğ ü " ile is e , b u r ju v a z in in t u t a r s ı z l ı ğ ı m , ih a n e tin i ve ilk f ır s a t t a p r o le t a r y a y ı s il a h s ız l a n d ır ­ m aya, d evrim i d u rd u rm a ya , k a z a m m la n m gaspetm eye ç a l ı ş a c a ğ ı m gözönüne a la r a k , b u r ju v a d evrim i son n o k ta s ın a kadar götü rm eyi ve bu e lv e r iş li n ok tad an s o s y a ­ lis t devrim e geçm eyi h e d e fliy o r d u .

Ama L en in , ik tis a d i top lu m sal iç e r i ğ i (b u r ju v a ) n e d e n iy le , ik t is a d i p la n d a b u r ju v a z iy i, serm a yeyi h edeflem ek , z a y ı f ­ latm ak b ir yana, te r s in e , dem okratik devrim in ve dem okratik cu m h u riyetin b u r ­ ju v a z iy i, onun eg em en liğ in i g ü ç le n d ir e c e ­ ğ in i döne döne v u r g u la d ı .

P ek i y a b iz d e k i k o ş u lla r n e d ir? Örne­ ğ in , " y a n - f e o d a l T ü rk iy e" te z i de t e r k e d ild iğ in e g ö r e , b iz d e dem okratik d e v r i­ min ik t is a d i, top lu m sal tem eli n e d ir?

Dem okratik d ev rim cile rim iz bu tem eli g ö s ­ termek z o r u n d a d ır la r . Bu temel g ö s t e r ilm eksizin dem okratik devrim p ro g ra m ın d a ıs r a r etmek ' düpedü z s a ç m a lık t ır .

Her p rogram iç in d e b u lu n u la n ta r ih s e l ç a ğ ın ve b e l i r l i b ir ik tis a d i-to p lu m s a l gelişm e­ nin ifa d e s i olm ak zoru n d a d e ğ il m idir?

P o p ü lis tle rim iz in (v e y ö n e ticim iz in ) s ık s ık b a ş v u rd u ğ u "İk i T a k tik "te Lenin ş u n la r ı d a y a z ıy o r d u : " ...M a r k s is t a ç ıd a n devrim n e d ir?

Yeni üretim iliş k ile r in e u ygu n düşm eyen ve bu i liş k ile r in i f l a s ın a y o l a ç tığ ı eskim iş s iy a s a l ü s t y a p ın ın , b e ll i b ir a n d a , zor y o lu y la y ı k ı l m a s ı d ı r . O tok rasi ile k a p it a lis t R u s y a 'n ın tüm y a p ıs ı a r a s ın d a k i ç e liş k i ve R u s y a 'n ın b u r ju v a dem okratik gelişm esin in bütün gerek sin m e­ le r i, bu ç e liş k in in y a p a y b ir b içim d e uzun b ir dönem sürdürü lm ü ş olm ası y ü ­ zü n d en , şim di çok ş id d e t li b ir b içim d e

onun y ık ılm a s ın a y o la ç m ış b u lu n m ak ta ­ d ı r . " ( s . 153, Sol Y a y ın la r ı) Ya b iz d e sorun n e d ir? B izde "e s k i" üretim i li ş k i le r i n e d ir ; k a p it a lis t üretim iliş■Ak ile r in in ta k e n d isi d eO ğ il m idir?

B u n la rın y e r in e geçm esi gerek en "y e n i" üretim i l i ş k i le r i s o s y a lis t üretim i l i ş k i l e ­ rin d e n b a ş k a b ir şey o l a b il ir mi? Yoksa "d em ok ratik k a p ita liz m " ya da "y e n i dem okratik ekonom i" g ib i b ir şey o lm a sın ?

B izde y ık ılm a s ı gereken s iy a s a l ü s ty a p ı b u r ju v a ü s t y a p ı, b u r ju v a d e v le t d e ğ il m id ir?

Orda çözü lm esi gerek en b a ş lı c a çelişm e fe o d a l-o to k r a tik R u s y a 'y la b u r ju v a -k a p it a lis t Rusya a r a s ı n d a y d ı.

B izde n e d ir ; em ek -serm aye, b u r ju v a z i-p r o le t a r y a ç e liş k is i d e ğ il m idir?

B izde ö z e llik le solu n h a lk ç ı kesim i , te o rin in ve ta rih in d e n e y le r i ı ş ı ğ ı n d a y a ş a d ığ ı ç a ğ ın ve toplum un somut t a h lili y e r in e , y e r s iz ta r ih s e l p a r a l e ll ik , kötü ta k lit ve o rd a n b u rd a n a l ı n t ı l a r l a sözüm ona ç iz g i-p r o g r a m kurm aya ç a l ı ş m ı ş t ı r .

Yirmi y ıld ır sü rd ü rü len bu yöntem den h a la b ir adım öteye g id ilm e d i. Ya Rusya d e v rim i, y a Çin d e v rim i, y a da Küba d evrim i ta k lit e d il ir .

Y ön eticim iz ise bu g e le n e ğ in son ra d a n görme z a v a l lı b ir k a r ik a tü r ü d ü r . İşi ifr a t a , kom ediye v a r d ı r ı y o r . L e n in 'i ok u ­ y o r , on dan sa d e ce p a r la k cü m leler b u lu ­ y o r . Onun Rus e d e b iy a tın d a n a lıp y a z ı l a ­ r ın d a k u lla n d ığ ı t ip le r i aynen k u lla n ı­ yor; üstüne üstlü k o k u yu cu yu a p ta l y e r in e k o y a r a k , bu tip le r iç in e d itö r le r in son ra d a n d ü ş tü k le ri d ip n o tla r ı aynen a lı p k en d i y a z ı l a r ı n a d ip n ot o la r a k dü­ ş ü y o r . F r a n s ız c a b ilm iy o r , ama L e n in 'in y a z ıl a r ın d a k i F r a n s ız c a cü m le le ri b iz e F r a n s ız c a a k t a r ıy o r !

B öylece d e rin ( ! ) k ü ltü rü n ü , t e o r iy le , e d e b iy a tla ne k a d a r h a ş ır n e ş ir old u ğu n u gösterm eye ç a l ı ş ı ­ y o r ...

Eh, deyim i h o şg ö rü n , "h a p is a n e k ü ltü rü " ile bu k a d a r o l u r . . .

Daha ön ce b ir ö rn e ğ in i v e r m iş tik . İş te b i r i d a h a : Bulmuş y in e L e n in 'd e n p a r la k b ir cüm le: "Somut s iy a s a l a m a çla r, somut k o ş u lla r iç e r is in d e b e lir le n m e lid ir .

Her şey g ö r e lid ir , her şey a k ıp g id e r , her şey d e ğ i ş i r ." İ y i d e , d iy a le k tik m a teryalizm in n e fis b ir a n la tım ı ola n bü s ö z le rin anlam ı ü ze rin e h iç k a fa y ord u n u z mu b a y ım ?

D a h a s ı, h iç o lm a zsa , L e n in 'in bu s ö z le r i, ok u du ğu n u z m etinde h a n g i am açla s a r fe t t iğ in e , bu s ö z le r i ta k ip eden cü m lelere h iç d ik k a t e ttin iz mi? Sözkonusu p a r a g r a ­ f ı o ld u ğ u g ib i a k t a r ıy o r u z : "Somut s iy a s a l a m a çla r, somut k o ş u lla r iç e r is in d e b e lir le n m e lid ir . Her şe y g ö r e li­ d ir , her şey a k ıp g id e r ve h er şey d e ğ iş i r . Alman s o s y a l-d e m o k r a s is i, cumhu­ r iy e t istem in i p ro g ra m ın a koym u yor. A l­ m a n y a 'd a durum ö y le d ir k i, bu soru n p ra tik te so sy a lizm soru n u n dan a y rıla m a z (E n g e ls , Alm anya i ç in , 1891 E rfu rt P ro g ­

H aziran 1988 ra m ın ın t a s l a ğ ım yoru m lark en cu m h u riye­ tin ve cu m huriyet iç in s a v a ş ım ın önem inin küçüm senm esine k a r ş ı u y a r ıla r d a b u lu n ­ muş o ls a b i l e ! ) . Rus s o s y a l-d e m o k r a s is in de cu m h u riyet istem in in program ve a jita s y o n d ış ı b ır a k ılm a s ı d iy e b ir sorun h iç b ir zaman olm a m ıştır b il e , çünkü ü lkem izde cum h uriyet sorunu ile sosy a lizm sorunu a r a s ın d a a y rılm a z b ir b a ğ o ld u ğ u soru n u b iz d e sözkonusu ed ilem ez. 1898’ in Alman s o s y a l-d e m o k r a tım n cu m h u riyet so ­ ru nu n a özel b ir a ğ ı r l ı k vermemiş olm ası o ld u k ça d o ğ a ld ı ve b u , ne b ir ş a ş k ın l ığ a ve ne de b ir su çlam a ya neden o l a b i l i r .

Ama 1848'd e cum h uriyet sorununu a rk a p la n a iten b ir Alman s o s y a l-d e m o k ra tı düpedü z b ir devrim h a in i o lu r d u . Soyut g erçek d iy e b ir şey y o k tu r . G erçek, her zaman som u ttu r."

(Dem okratik Devrimde S osy a l-d e m ok ra sin in İk i T a k tiğ i, s . 100) İş te b iz de bunu an latm aya ç a lış m ış ­ tık .

Demek k i, dem okratik cum hu riyet so ru n u , dem okrasi sorunu (b ir d e v let durumu o la r a k ) mutlak b ir şey d e ğ ilm iş ; a t la n a b ilir m iş , b a ş k a k o ş u lla r d a p ra tik te s o sy a lizm soru n un a b a ğ la n a b ilir m iş , bu yü zd en de p rogram d ış ı b ır a k ıla b ilir ­ m i ş . .. Hatta E ngels b a ş k a tü rlü düşünmüş o ls a b il e ! (L enin s ı k ı b ir M a rk sistti; ama M arksizm in l a f ı z m a d e ğ il özü n e, b ilim s e l yöntem ine s a r ı l d ı . O to rite lerin s a r f e ttiğ i her sözün önünde b ir d in d a r g ib i boyu n eğm ed i, o n la r ın m etin lerin i b ir din k ita b ı g ib i ele a lm a d ı, d eğ işen ta r ih s e l k o ş u lla ­ r ı da gözönüne a la r a k , e le ş i r i c i b ir g ö z le in c e le d i, eskim iş te z le r in i b ir k en ara atm aktan g e r i d u r m a d ı, M arksizm i g e liş ­ t i r d i . ) Ve 1918 Kasım d e v rim iy le Alman M on arşisi y ık ılır k e n , Kari L iebk n ech t k r a liy e t şatosu n un b a lk on u n d a n s o s y a lis t cu m h u riyeti ila n ed erk en , Scheidem ann d a , p arla m en tod a dem okratik cu m h u riyeti ila n e d iy o r d u ! . .

T ü r k iy e 'd e s iy a s a l g e r ic ilik d oğru d a n serm aye eg em en liğ in d e n , serm aye ik t id a ­ r ın d a n k a y n a k la n ıy o r .

B izde s iy a s a l g e r ic il iğ in , faşizm in te m s ilc is i ik tid a r d a k i b u r ju v a z id ir .

Bu yü zden d e , dem okrasi so ru n u , serm ayen in e g em en liğ in in d e v r il­ mesi soru n u n a , y a n i p ra tik te sosy a lizm so ru n u n a , b ir p ro le te r d evrim in e ve d o l a y ı s ı y l a p ro le te r d em ok ra sisi soru n u n a b a ğ la n m ış t ır . Öte ya n d a n k a p it a lis t b ir ü lk e d e , dem ok rasi / d em ok ra tik -cu m h u riyet p r o g ­ ram ı ta r ih s e l ve s iy a s a l b ak ım d a n g e r ic i b ir p r o g r a m d ır . Demokratik istem leri i ç in , b u n la r ın d erh a l gerçek leşm esi iç in s a v a ­ şım a e v e t, ama d em ok ra siyi program edinm eye h a y ır !

Sermaye d ü zen in in ve serm aye ik t id a r ın ın hüküm sü rd ü ğ ü b ir ü lk ed e dem okrasi M arksist b ir iş ç i p a r t i­ s in in p ro g ra m ı olam a z.

Dem okrasi sorununun iş ç i s ı n ı f ı b a k ı ­

EKİM

17

m ın dan önemi a ç ık tır .

Ve iş ç i s ı n ı f ı a n cak dem okrasi s a v a ş ım ı iç in d e s o s y a lis t devrim e h a z ı r l a n a b i li r ; ama d e m o k ra siy i, p rogram ed in erek d e ğ il.

P o p ü listle rim iz bunu şö y le a n l ıy o r l a r : i ş ç i s ı n ı f ı ik t i­ d a r d a k i b u r ju v a z iy i d e v ir e c e k , ön ce b ir dem okratik cum huriyet k u ra ca k ( " b u r ju v a z is iz b u r ju v a d e m o k r a s is i" !? ), son ra "bu o k u ld a ok u y u p " s o s y a lis t devrim e g e ç e ce k .

B asitleştirm em izi h o şg ö rü n , ama aynen b ö y le ! O ysa, iş ç i s ı n ı f ı ön ceden b e r i ve şim diden dem okrasi s a v a ş ım ı v e r iy o r , bu o k u ld a şim diden o k u y o r; k a p it a lis t toplum iç in d e dem okratik istem lerin g e rçek leşm e­ s i, s iy a s a l ö z g ü rlü k le r in eld e e d ilm esi iç in s a v a ş ıy o r . B u rju v a z iy i d e v ir d iğ in d e is e , ( M en şevik lerin , S ch e id e m a n n la rm p e ­ şin d e n yü rüm ezse) dem okratik cu m h u riyeti d e ğ il, s o s y a lis t cu m h u riy e ti, s o s y a lis t d em o k ra siy i kurm ası g e re k e ce k . İş te y ö n e ticim izin k e n d isin e kam t o la r a k a k t a r d ı ğ ı, L e n in 'in , "K a p italizm ve em peryalizm a n cak ik tis a d i d evrim le d e v r i l e b i l i r ; en 'i d e a l ' dem okratik dönüşüm ­ le r le b ile d e v rile m e z. Ne v a r k i, demok­ r a s i s a v a ş ım ı ok u lu n d a okum am ış o la n b ir p r o le t a r y a , ik tis a d i devrim yapm a y e tis in e sa h ip d e ğ i l d i r ." s ö z le r in in a n la ­ mı b u d u r. Y ön eticim izin iş in e g e lm e d iğ i iç in bu s ö z le rin g e r is in i a k ta rm am ış; d ah a ön ce ö rn e k le m iş tik , bu g ib i durum­ la r d a tam b ir a h la k s ız lık ö rn e ğ i v e r iy o r .

Lenin bu p a s a jd a d eva m la , k a p ita liz m in o rta d a n k a ld ır ılm a s ı i ç in , h alk y ı ğ ı n l a ­ r ı n ı n dem okratik b ir b içim de örgü tlen m e­ le r in in ve d e v le t iş le r in e k a tılm a la r ı iç in s e fe r b e r e d ilm e le rin in önem ini v u r g u la y ıp , bu soru n u y a n i dem okrasi sorununu s o s y a ­ lis t devrim soru n u n a , so sy a lizm ve p r o le ­ ta r y a d ik ta tö rlü ğ ü soru n u n a b a ğ la r ve dem ok ra sin in g id e re k y a v a ş y a v a ş sönme­ s in e k a d a r u z a t ır . Ele a l d ı ğ ı soru n is e , gen el o la r a k k a p it a lis t top lu m la rd a d e­ m ok rasi s a v a ş ım ı s o ru n u d u r. (B k z. Mark­ sizm in B ir K arik atü rü ve E m p erya list Ekonomizm, s . 23-24, Sol Y a y ın la n ) Ve d e v a m la , bu sorunun M arksist e le a l ı n ı ­ ş ın ı n mükemmel b ir ö z e tin i v e r ir : "Demok­ r a s i sorununun M arksist çözüm ü, p r o le ta r ­ y a n ın , b u r ju v a z in in d e v rilm e sin i ve k en di z a fe r in i h a z ırla m a k ü ze re , bütün dem okra­ tik k u ru m la n ve bütün özlem leri k en di s ım f s a v a ş ım ın d a s e fe r b e r e tm e s id ir ." (a g y .)

G a r ip tir , T ü r k iy e 'd e "L e n in is t" o la r a k o r ta y a ç ı k a n l a r , ta rih in t a n ıd ığ ı en büyük kom ü n istlerden b ir in i, b u r ju v a d em ok ra sisin d en o k a d a r t ik s in t iy le sözeden L e n in 'i b ir "d em ok ra t", a deta b ir "dem ok­ r a s i s a v a ş ç ı s ı " o la r a k s u n u y o r la r . Onda k a p ita liz m i, b u r ju v a z iy i d e v ir ip k om ü n iznji kurma ü zerin e o la n ı b ir k en a ra itip "d em ok ra si" ü zerin e o la n a s ı k ı s ık ıy a s a r ılıy o r la r .

18

EKİM

S a yı

9

Y ön eticim iz b iz e müthiş b ir suçlam a y ö n e ltiy o r : "B ir ta ra fta n s iy a s a l ö z g ü r­ lü k le r iç in m ü cadelen in önem inden, y a n fe o d a l k a l ı n t ı l a r ı n tem izlenm esin den, a n t i-e m p e r y a lis t ve a n t i-fa ş is t m ücadeleden vb. b a h s e d iy o r la r , d iğ e r ta ra fta n bu s o r u n la r ı k e y fi b ir ta rz d a s o s y a lis t devrim soru n u n a b a ğ l ı y o r l a r ." (a g y ., s . 10) Biz bu s u çla m a y ı m em nuniyetle k a b u l e d e r iz . Biz s o s y a lis t devrim s a v a ­ ş ım ın ı gü çlen d irm ek iç in s iy a s a l ö z g ü r­ lü k le r in m evcut b u r ju v a toplum a ltın d a d e r h a l, hemen, şim di g e r çe k le ş tirilm e s i iç in s a v a ş ı l m a s m ı , bu s a v a ş ım ın s o s y a ­ lis t devrim e b a ğ la n m a s ın ı ve s o s y a lis t d em ok rasin in g e r çe k le ştirilm e sin e kadar u z a tılm a s ın ı is tiy o r u z .

Her tü rlü a n ti-em p ery a l i s t , a n t i- f a şist eylem i s o sy a liz m e , serm eyenin e g e m e n liğ i­ nin d e v rilm e si h ed efin e yön eltm eye, bu n a b a ğ la m a y a ç a l ı ş ı y o r u z ; ve a y r ı c a , k a p i­ t a lis t b ir ü lk ed e b ir M arksist iç in a n ti-em p e ry alizm in a n ti-k a p ita liz m , yani so sy a lizm demek o ld u ğ u n u , faşizm de d a h il h er tü rlü b u r ju v a d e v le t b içim in in tek g erçek a lte r n a tifin in s o s y a lis t demok­ r a s i o ld u ğ u n u , faşizm in ik tis a d i-to p lu m s a l tem elin in serm aye old u ğu n u ve bu tem el, serm aye d evrilm eden faşizm de d a h il her tü rlü s iy a s a l g e r ic iliğ in kökünün k a z m a m a y a c a ğ ım s ö y lü y o ru z v b . " T a s la ğ ın y a z a r la r ı , d em ok ra sin in ö nemi ü zerin e çok şey s ö y lü y o r la r " , d iy o r y ö n e ticim iz , "Ama bu önem, onu d oğu ra n top lu m sal m addi g ü ç le r in gü cü ve t a le p le ­ r iy le b ir lik t e , devrim im izde o y n a y a c a ğ ı ro lü de d ik k a te a la ra k p ro g ra m a tik b ir ifa d e b u lm a zsa , b oş b ir söz d ere k esin e d ü ş e r ." (a g y ., s . 14) B e llib a ş lı bütün dem okratik istem ler, ta s la k ta , p rog ra m a tik ifa d e s in i b u lm u ştu r; b iz z a t y ö n eticim izin b ir ö n cek i p a r a g r a fta a k t a r d ığ ım ız s ö z le ­ r i de onu y a la n lı y o r . Ama b iz b u n la r ın tümünün tu ta r lı çözümünün serm ayenin e ge m e n liğ in in d e v rilm e sin d e ifa d e s in i b u ­ l a c a ğ ı m ifa d e e ttik .

Y ön eticim iz devam la ş u n la r ı da y a z ı ­ yor.

"P r o le ta r y a n ın dem okrasi ok u lu n d a okum ası y a z a r la r ıfn ız m dem okrasi d e r s le ­ r in i d in lem esin e in d ir g e n iy o r . Bu durum , b ir y ö n ü y le , d a r b e y le b ir lik t e memlekette dem ok rasi a d ın a ne v a r s a onun ı r z ı n a g eçtik te n s o n ra , h er v e s ile y le m illete d em ok rasin in fa z ile t le r i ü zerin e nutuk çeken Kenan E v r e n 'in durumunu h a t ı r l a t ı ­ y o r ." ( a g y ., s . 14) Şimdi burada ne s ö y le n e b ilir ? K işi b ir kez b a y a ğ ıla ş m a y ıv e r s in , s ı m n o lm u y o r ...

Ve son b ir nokta d a h a ; y ö n e ticim izin bütün a ç m a z ım , dem okratik devrim p r o g ­ ra m ın ın tu ta r s ız lığ ım , toplum un m addi g e r ç e ğ in in ifa d e s i o l m a d ığ ım , ç iz g in in k ü ç ü k -b u r ju v a dem okratik özünü b iz z a t onun a ğ z ın d a n a ç ığ a vu ra n b ir n o k ta .

İ ş ç i s ı n ı f ı n a program o la r a k su ndu ğu dem ok rasi soru n u n u n , eğer b ir devrim o lm a zsa , "b e lk i de y ı l l a r so n ra " b u r ju v a ­ z i ta r a fın d a n zoru n lu o la r a k re form la r y o lu y la çözüme k a v u ş tu r u la b ile c e ğ in i s ö y ­ lü y o r ve ş ö y le devam e d iy o r : "Ama b iz k ah in d e ğ iliz ve ç e ş it li -v a r s a y ım la r a dayan arak p o litik a y a p a m a y ız .

S iy a s a l h ed ef ve eylem im izde toplum un m addi g e r ç e ğ in i h e sa b a katm ak z o r u n d a y ız .

D em okrasi sorunu bugü n c a n a lıc ı b ir so ru n d u r ve b iz bu soru n u d ev rim ci b ir y o lla (p r o le t a r y a n ın ö n d e r liğ in d e demok­ ra tik b ir devrim ile ) çözm eyi sa v u n u y o ­ r u z . Ama İ s p a n y a 'd a , P o r t e k iz 'd e , Yuna­ n is t a n 'd a v b . old u ğ u g i b i , fa ş is t d ik ta ­ tö r lü k le r b ir d iz i iç ve d ış etmenin b ir a r a y a gelm esi so n u cu , y e r in i b u r ju v a d em ok ra sisin e reform v e y a d a r b e le r y o lu y ­ la da b ı r a k a b i l i r ." ( a g y . , s . 14) O zaman ne o la c a k t ır ? B u rju v a z in in m a n e v r a la r ıy la gelen b u r ju v a d em ok ra si­ sin d en son ra şü p h e siz y ö n e ticim iz , ş e fi old u ğ u gru bu n u b ir o la ğ a n ü stü "g e n e l to p la n tı "y a ç a ğ ır a r a k s o s y a lis t devrim p r o g r a m ım ö n e re ce k tir -h e r ne kadar k ü ç ü k -b u r ju v a z i old u ğ u y e rd e d u ru y o rsa d a ! - . Sonra i ş ç il e r bu d em okratik ortam ı b ir s o s y a lis t devrim iç in k u lla n m a ya k a l k ı ş ı r d a , y e n i b ir d a rb e d ah a g e lir s e -g e lm e y e c e ğ in i kim g a r a n ti e d e b ilir ? -, y ö n e ticim iz , h iç ku şk u suz y e n i b ir o la ­ ğa n ü stü "g e n e l to p la n tı "y a g id ile r e k , p rogram d e ğ iş ik liğ in e g id ilm e s in i, demok­ r a s i y a da dem okratik cu m h u tiyeti y e n i­ den p rogram o la r a k ö n e r e c e k tir .

Z ir a p rogram "toplum un m addi g e r ç e ğ i ü zerin e kurulm ak z o r u n d a d ır " ! Ve b u r ju v a d e v le ­ tin / rejim in her b içim d e ğ iş ik liğ in d e y e n id e n y a z ı l m a l ı d ı r . . .

Daha ön ce de a y n ı v e s ile y le y a z m ış ­ t ı k , yinelem ek z o r u n d a y ız : P rogra m ın ve onun ta r a fın d a n b e lir le n e n s tr a te jin in k ök lü ta r ih s e l d e ğ iş ik lik le r i ön gören b e ­ l i r l i b ir ta r ih s e l dönemi k a p sa m a sı g e re ­ k ir k e n , g ö rü ld ü ğ ü g ib i b iz e n esn el i k t i s a d i-to p lu m s a l k o ş u lla r ım ız ın ifa d e s i o la r a k su n u lan dem okratik devrim p ro g ra m ı ve s t r a t e jis i, b u r ju v a rejim in b ir m an evra­ s ı y l a , y a da b u r ju v a d e v le tin şu v e y a bu n ed en le biçim d e ğ iş tirm e s iy le ıs k a r t a y a ç ı k a b i l i r ; y a da y e n i b ir biçim d e ğ iş ik li­ ğ i y l e , ö rn e ğ in b ir a sk e ri d a rb e n e d e n iy le ye n id e n gündeme g e l e b i l i r ! . . . İ ş ç i p a r t is i, p r o g r a m ım b u r ju v a r e j i ­ min a la c a ğ ı s iy a s a l b iç im le r tem eline otu rtam a z; bu sa d e ce ta k tik le i l g i l i b ir s o ru n d u r . Ö rn eğin , faşizm dönem inde Komintern ve ş u b e le ri bu n eden le program ve s t r a t e ji d e ğ iş ik liğ in e g itm e d ile r.

T ü rk iye k a p ita liz m i, iş ç i s ın ıfın a , komünizme k a p a lı b ir çerçeveyi dahi k a ld ır a m ıy o r . Son otuz y ı l m t a r ih i ve

(Devamı s .23' de)

H aziran 1988

&m!b_

üreten

Biziz, y ö n e t e n

Ben T ü r k - İ ş 'e b a ğ lı b ir s e n d ik a n ın y ö n e tic is iy im . B ugün, g e liş e n iş ç i s ı n ı f ı h a rek e ti k a r ş ıs ın d a sen d ik a a ğ a la n , hakim s ı n ı f l a r l a a n la şm a n ın her yolu n u d en eyerek iş ç i s ın ıfın ın m ü ca d elesin i p a s ifiz e etm eye, serm ayen in ç ık a r la r ı d o ğ ru ltu su n d a o n la r ı o y a la m a y a ç a l ı ş ı ­ y o r . Yemek boyk otu nu n b a ş a r ı l ı geçm esi i y i b ir o l a y d ı , a ncak s en d ik a a ğ la r ın ın e lin d e n g e ls e y d i, bu k a d a r ı b ile o lm a z d ı.

O n la rın am acı iş ç i s ı n ı f ı m oya la m a k ve gen el grevd en u zak tutm ak. T ü r k - İ ş 'in s ü re k li o la r a k s ö y le d iğ i ş u : G id işa t i y i d e ğ il, hükümet önlem a lm a lı, y ok sa k om ün istler i ş ç il e r i - y ö n le n d ir e c e k .

Bu Am erikan u ş a ğ ı s a n s e n d ik a c ıla r e n d iş e ­ le rin d e gerçek ten de h a k l ıl a r !

Nitekim b u r ju v a z i de son y a s a d e ğ iş ik liğ i t a s a r ı ­ sı ile "iy ile ş tir m e " adı a ltın d a bu ön lem leri alm aya ç a lış m a k t a d ır .

T ü r k -İş a ğ a l a n a r tık a ç ık ta n d evrim ­ c i s e n d ik a c ıla r ı M İT 'e ş ik a y e t etm ek ted ir. İ z m ir 'd e b ir s e n d ik a c ı a r k a d a ş ım ız ın b a z ı ö n e rile rin d e n s o n ra , Şevket Y ılm az b u r ju v a b a s ın a ve is tih b a r a t ş e fle r in e dönerek "Özal b u n la r ı g ö re m iy o r, bizim en dişem iz de b u d u r" d iy e re k a ç ık ta n ih b a r d a bu lu n m u ştu r. İşçi a r k a d a ş la r , bizim tek ç ık a r yolum uz v a r . Bu, k en d i s ı n ı f ı m ı z ve tüm e m ek çiler iç in , sosy a lizm u ğru n a m ücade­ l e d i r . Onun d ış ın d a a lte r n a tifim iz y o k tu r .

ankara

isçi sınıfı her alanda mücadele etmelidir

İlk o k u l mezunu b ir işç iy im (Şu an iş s iz im ). Ş iir , tiy a tr o g ib i s a n a ts a l ç a lış m a la r la u ğ r a ş ıy o ru m . İ ş ç i s ı n ı f ı n ı n b ir ü y e s i o la r a k b iliy o r u m k i, sa n a t ve e d e b iy a t, b ir takım b u r ju v a "o k u m u ş"la n n tek e lin d e d e ğ ild ir . P ek a la i ş ç il e r de s a n a ts a l fa a liy e t le r e k a t ı l a b i l i r l e r , k a t ı l ­ m a lıd ır la r d a . Çünkü sa n a t ve e d e b iy a t p r o le te r s ı m f m ü ca d elesin in önem li a r a ç ­ la r ın d a n b i r i d i r . Devrim in d ü şm a n la rın a karşı s a v a ş ır k e n bu s ila h ı e t k ili ve g e r e k tiğ i g ib i k u lla n m a lıy ız .

B ir iş ç i o la r a k ; y e n iy i, g ü z e li, d o ğ ru ­ yu tem sil eden p r o le ta r y a n ın b ir ü y e si o la r a k ; a ltın d a n k a lk a m a y a ca ğ ım ız , ç ö z e m eyem eceğim iz b ir sorunun o lm a d ığ ım b iliy o r u m . Y eterki k a r a r lı o la lım , k e n d i­ mize g ü ven elim .

H ayatın h er a la n ın d a m ü cad eleye a tılm a y ı göze a la lım . P a le tle ­ r i g ı c ı r g ı c ı r b ir ta n k la y ı r t ı k p a b u ç la ­ r ım ız a r a s ın d a k i iliş k in in k a r a k te r in i

d e b îz

EKİM

19

o l m a l iy iz

S endika a ğ a la r ın a k arşı ö rg ü tle n e lim , devrim ve so sy a lizm m ü ca d elesi iç in s ı n ı f s e n d ik a la r ım ız ı y a r a ta lım . İ ş ç i a r k a d a ş la r , bunun y olu s a ğ l ı k l ı b ir örgü tlen m ed en , d oğru b ir d ü şün ceden g e ç e r . Yani bunun y olu M a rk sizm i-L e n inizm i k avram ak tan g e ç e r . EKİM bu soru n a ı ş ı k tutm uş, so sy a liz m in m eşa le sin i y a k ­ m ış, s ım fa y ö n e lm iş tir. Ülkemizin o rta d ü zey d e g e liş m iş, em peryalizm e b a ğ ım lı k a p it a lis t b ir ü lk e old u ğu te s p iti y e r in d e d ir . T e rsin i s ö y le y e n le r s a n k i ü lkem izde y a ş a m ıy o r la r . Temel ç e liş k in in e m e k -se r m aye ç e liş k is i old u ğ u da gün g ib i a ç ık tır . İşçi a r k a d a ş la r ; b u r ju v a y a s a la r ın denetim in de ç a lış a n la r ı, m a c e r a c ıla r ı, s ın ıfın d ış ın d a s ın ıf a d ın a h arek et e d e n le r i, geçm işin den d ers ç ık a r m a y a n la r ı k en d i h a lle r in e b ır a k a lım . EKİM 'e d ört e lle s a r ıl a l ım , o k u y a lım , o k u ta lım . S ı n ı f m ü ca d elesin e omuz v e re lim . Bizim m ücade­ led en uzak k a lış ım ız sa d e ce hakim s ı n ı f ­ l a r ın iş in e y a r a r . Biz iş ç ile r a r tık fiz ik s e l y a ş a m ım ız ı zor s ü rd ü r ü y o r u z , h a k la r ım ız her geçen gün g e r iy e g id iy o r .

H ayatı üreten b iz iz ; üreten olduğum uz g ib i yöneten de b iz o lm a lıy ız .

S en dik a a ğ a l ığ ın a son K ahrolsun Serm ayenin F a şist D ik tatörlü ğ ü Y a ş a s m S osyalizm N .Ç a y lı

çözm ek, b ir son u ca götürm ek, bizim v a zgeçem eyeceğ im iz b ir h a k k ım ız d ır . De­ mek ki b ir s ım f o la r a k , k u rtu lm a y ı h e d e fle y e n b ir s ı m f o la r a k ; k en dim izi ve kurtuluşum uzun ön ü n dek i e n g e lle r i bilm ek z o r u n d a y ız . M ü cad eleyi b ir bütün o la r a k k a v r a m a liy iz .

B u rju v a z i k ü ltü r ve s a n a tı y ı ğ ı n l a r ı etk ilem e, devrim den ca y d ır m a a r a c ı o la ­ ra k k u lla n m a k ta d ır . Ö z e llik le de son on y ıld ır "y o z " in şa n tip in i y a ra ta b ilm e k iç in bu a la n d a b üyü k ç a b a la r s a rfe tm iş , b e ll i ö lç ü le r d e g e ç ic i de o ls a b a ş a r ı l ı o lm u ştu r. Kuşkusuz onun bu " b a ş a r ı" s ı n d a r e v iz y o n is t s a n a tın da p a y ı b ü y ü k tü r.

P r o le ta r y a p a r tis in in y a r a tılm a s ı g ö ­ r e v in i bü yü k b ir ç a b a y la sü rd ü ren ö rg ü ­ tümüzün bu k on uya da özen le e ğ ile c e ğ in ­ den em in iz. Devrim ö n ce si s ı n ı f ı etk ilem e, eğitm e, örgütlem e ve m ü cad eleye sevk etmede ve devrim s o n ra s ı s o s y a lis t ya şam ı örgü tlem ed e k ü ltü r ve s a n a tın çok önem li b ir i ş le v i old u ğu n u b iliy o r u z . Komünist in sa n tip in in y a r a tılm a s ı p r o le te r k ü ltü rle mümkündür.

Ahmet Can

20 EKİM

Sayı 9

ANKARA

Birlik olunca bizi yıkamazlar

A n k a r a 'd a metal işk o lu n d a s e n d ik a s ız ç a lış a n 500 iş ç id e n b ir iy im . Tüm i ş ç i a r ­ k a d a ş la r sözleşm eli o la r a k iş v e re n in is ­ te k le r i d o ğ ru ltu su n d a işe g ir d ik . Şim diye k a d a r ik i kez s e n d ik a lı olm ak iç in u ğ r a ş t ık . İşçi o la r a k te k -v ü cu t o la m a d ığ ım ız iç i n , sen d ik a işin e ön a y a k o la n la r ı işv eren işten a t t ı , iş te n a t ıla n a r k a d a ş la r ın işe geri a lın m a s ı iç in h iç b ir eylem y a p ıla m a d ı.

Her y erd e o ld u ğ u g i b i , k a p it a lis tin u ş a k la r ı iş ç ile r a r a s ın d a k i b i r l i ğ i bozmak iç in h er y o la b a ş v u r a b i l iy o r . İş v e r e n "Bu iş y e rin d e h e rh a n g i b ir s e n d ik a l fa a liy e t görürsem ön ce soru m lu ­ l a r ı - k i bu s o ru m lu la rı işv e re n gösterm e­ lik o la r a k k en di a ra m ızd a n s e ç t i r d i- işten a ta rım , son ra da bu fa b r ik a y ı k a p a t ır g id erim " d iy e g ö z d a ğ ı v e r iy o r .

Yemek ve s o s y a l yaşam k o ş u lla r ı çok b o zu k . G eçen lerde suyunu içtiğ im iz k u yu ­ da b ir köpek le ş i g ö r ü ld ü . Bu durumu ilg ilile r e b ild ir d iğ im iz d e , "s iz h erh a ld e işten a tılm ak is tiy o r s u n u z , v b . " tü ründen sert ç ı k ı ş l a r o ld u . Bu o l a y ı ta k ib en y e d i gün son ra yemekten tümümüz z e h ir le n d ik . İy ile ş tik te n son ra 2 gün yemek b oyk otu ve iş i y a v a şla tm a eylem ine g ir d ik . İş v e re n

(Baştarafı s .5 'd e )

sa n k i ç ı l d ı r a c a k t ı . A rk a d a ş la r la b ir lik t e gördü k k i, b ir lik o lu n ca iş v e re n le r in y a p a b ile c e k le r i h iç b ir şey y o k .

Genelde 60 b in ile 90 b in l ir a a r a s ın d a ü cret a lıy o r u z . Ü cretlerim iz de d oyu ru cu b ir a r t ış ın olm ası için p atron u n u ş a k l a r ı m , g ö r e v lile r i s ü re k li u y a r ı y o r ­ duk.

O nlar b iz e %40-50 d o la y ın d a zam y a p ıla c a ğ ım s ö y lü y o r la r d ı.

A y b a ş ın d a ü cre tle rim iz i a ld ığ ım ız d a gördü k k i, %10 zam y a p ılm ış .

B ir anda tüm iş ç ile r yem ekhanede to p la n a ra k ik i gün iş b ı r a k ­ tık .

F a b rik a s a h ib i g e ld i ve tahm inen 20-30 k iş iy e h ita b en "Siz de mi? Siz benim a dam larım d e ğ il m isin iz? K a rg a n ın k a r n ı­ nı d o y u r, oysu n g ö z ü n ü ."

Ne kadar b a ğ ı r ı p ç a ğ ı r d ı y s a kimse y e rin d e n o y n a ­ m a d ı. G örüldü k i, iş ç in in d oğru b i r li ğ in i kimse y ık a m a z .

Bu k o ş u lla r a lt ın d a işim izin ne k a d a r zor old u ğu n u n b ilin c in d e y iz .

K urtuluş yolum uz b ilim s e l s o s y a lis t te o r iy i k a v r a ­ m ak, p r a tiğ e geçirm ek , s ı n ı f m ü ca d elesin e destek o la c a k s e n d ik a la r y a ra tm a k , s e n d i­ k a l m ü ca d e le y i, s iy a s a l m ü ca d eleyle b i r ­ le ş tir e r e k sosy a lizm e d oğru ilerlem ek ten g e ç iy o r .

C . Gölcük

Yasaklar çiğneniyor

2300 iş ç in in eylem i ta k ip e tti.

Cam i ş ç il e r i top lu sözleşm eden d oğan h a k la r ­ dan y e te r in c e y a r a r la n a m a d ık la r ı g erek ­ ç e s i ile p a s if d ir e n iş e g eçerek g e liş e n h a re k e te * g ü ç k a t t ıl a r .

Daha da ön em lisi, Ö z a l'm te h d id in e ce v a p v e r ir c e s in e , 4 bü yü k k en tin b e le d i­ y e le r in d e ç a lış a n 51 b in iş ç in in d ir e n iş e g e ç m e s iy d i.

B eled iy e iş ç ile r i, a y la r d ı r iş v e r e n le r s e n d ik a s ı TÜHIS’ in top lu söz­ leşme görü şm elerin i çık m a za sokan tu tu ­ munu p rotesto etmek iç in iş y a v a ş la t a r a k d ir e n iş e g e ç t ile r . B öylece son g ü n le rd e k i d ir e n iş e geçen i ş ç i s a y ı s ı 70 b in e y a k la ş ­ tı.

Gerek 1 98 7'd e k i, gerek se de bu y ı l ı n ilk 5 a y ın d a k i i ş ç i h a rek etin in ta rtış m a ­ s ız o r ta y a k oyd u ğu g erçek ş u d u r: Yeni dönem de, gen el d ev rim ci y ü k s e liş te i ş ç i s ın ıfın ın rolü ve eylem lerin in k a p s a m ı, 1 9 7 0 'le rd e k i d ev rim ci y ü k s e liş in ilk y ı l ­ l a r ın a g öre k ıy a s k a b u l etmez b ir ş e k ild e d ah a i l e r i d i r . Yoğun b ir y a s a k la r z in c ir i ­ n e, bu y a s a la r la g rev y a p ılm a z k a n ı s ı ­

n ın y a y g ı n l ı ğ ı n a rağm en , geçen y ı l 324 iş y e r in d e 28 b in i ş ç i g re v e g it t i (b u s a y ı , 1986'da 6691' d i ) , bu y ı l is e , ilk 5 ayda g re v e g id en i ş ç i s a y ı s ı 10 b in c i v a r ı n d a . F a k a t, g r e v c i i ş ç i s a y ı s ı , i ş ç i h a re k e tin in boyu tu n u ve d e r in liğ in i y e te ­ rin c e y a n s ıt m ıy o r .

Bu dönem de, a s ıl eylem ler y a s a d ış ı o la r a k g e l iş t i . Ö rn eğin , bu y ı l m , s a d e ce Ocak ve Şubat a y ın d a y a s a d ış ı d ir e n iş e k a tıla n iş ç ile r in s a y ı s ı 50 b in c iv a r ın d a y d ı.

Son g ü n le rd e k i eylem e ise 70 b in c iv a r ın d a iş ç i k a t ı l d ı . İşçi h a re k e tin in gelişm e e ğ ilim in i, bu ra k a m la r y e te r in c e verm e k te d ir.

F a k a t, i ş ç i s ı n ı f ı iç in d e k i k a y n a ş m a y ı, s a v a ş ım e ğ ilim in i bu ra k am la r da tam o la r a k y a n s ıt m ıy o r . Bu e y le m le rin , gen el h u zu r­ su zlu ğu n ön b e li r t i s i , b u z d a ğ ın ın görü nen k ısm ı o ld u ğu n u söylem ek b ir abartm a d e ğ il, s a d e ce g e r çe ğ in teslim e d ilm e s id ir .

H aziran 1988

İst a n b u l

EKİM

21

Öğrenci hareketinin bazı sorunları

1980 s o n r a s ı, d evrim ci-d em ok r a t la r ın ve kom ü n istlerin d a ğ ı n ı k l ı ğ ı , ö r g ü ts ü z lü ğü , ve en ön em lisi iş ç i s ı n ı f ı n ı n p a r t is i­ nin olm am ası ü n iv e rs ite g e n ç liğ in in de m ü ca d elesin i e t k ile d i.

YÖK'le b ir lik t e , zaten b ir çok ç ık m a z la n b u lu n an ü n iv e r­ s ite le r d e dah a da büyü k karm aşa y a ş a n ­ m aya b a ş l a d ı .

Pek çok sorunun v a r l ı ğ ı , ne k a d a r b a s k ı ve sin dirm e p o lit ik a la r ı u y g u la n s a d a , 1983-84 y ı l l a r ı n d a u fa k tefek b a ş k a l­ d ır ıla r ın ve hak aram a m ü ca d elesin in b a ş la m a s ın a y o l a ç t ı . Toplu d ile k ç e le r ve t e lg r a f la r la k e n d iliğ in d e n b a ş la y a n b ir h a re k etti bu, ve '84 s o n la n ile ’ 85 b a ş la r ın d a d evrim ci ve s o s y a lis tle r in de k ısm i to p a r la n m a la r ıy la dernekleşm e gü n ­ deme g e ld i. B ir y ı ğ m y a s a l ve y a s a d ış ı en gellem elere ve b a s k ıla r a k a r ş ın h ız la dern ek leşm eye g i d i l d i . Dernekleşm e h a re ­ k etin in ön cü lü ğü n ü dönemin g e r e ğ i g öre ce o la r a k d iğ e r ö rg ü tle r e göre d ah a ö rg ü tlü b u lu n a n re fo r m is t-r e v iz y o n is t kesim y a p t ı .

D e v rim ci-d e m o k ra tla n n ve s o s y a lis t le r in ö rg ü tsü z lü ğ ü ve b ir k ıs m ın ın le g a l m üca­ d e le y i tam k a v ra y a m a m a s ı, d ern ek le re dah a geç k a tılm a la r ın a neden o ld u .

D evrim ci-dem ok r at ve s o s y a lis tle r in k a t ı l ­ m a s ıy la , b a ş la n g ıç t a pek çoğu reform ist ve r e v iz y o n is t le r in e lin d e b u lu n an d ern ek ­ le r in y ö n e tim le ri, m ü cadelen in yü k selm esi ve re fo r m is t-r e v iz y o n is t kesim in te c r it o lm a s ıy la değişm eye b a ş la d ı .

D ern eklerin üye s a y ı s ı a rta rk en k a r ş ı ­ l a ş ıl a n e n g e lle r d e ğ iş tik ç e ve yasal d e r g ile r in de e tk is iy le t a r t ı ş ıl a n k on u la ­ r ın b o y u tla r ı d e ğ iş tik ç e a y r ış m a la r gü n ­ deme g e ld i. T ü rk iye d ev rim ci h a rek etin e d a m g a s ın ı vurm uş ola n d evrim ci-d em ok ra t ve k ü ç ü k -b u r ju v a h a lk ç ı a n l a y ış ı n , g e ç ­ m işin d oğru b ir d eğerlen d irm esin d en ve s o s y a lis t p e rs p e k tifte n y o k s u n lu ğ u , r e f o r m is t-r e v iz y o n is t h arek etin e tk is i ve b u r ju ­ v a z in in yoğu n s a ld ın , y ıp ra tm a ve d e p o litiz a s y o n p o lit ik a s ı son ucu d ern ek ­ le rd e n a s ıl b ir m ücadele v e rilm e si g e re k ­ t iğ i d oğru b ir b içim d e k a v r a n a m a d ı.

D ernekler k en di ok u l k itle s in d e n koptu ve " s o s y a lis t " g e n ç lik d ern ek lerin e d ön ü ştü .

O k u lla rd a yü rü tü len fa a liy e t le r e ve d e r­ nek t o p la n t ıla r ın a k a tılım a za lm aya b a ş ­ la d ı . Demokratik k itle örg ü tü n it e liğ in i k ay bed en d ern ek ler s a a tle r c e t a r t ı ş ı l ı p , h iç b ir k a r a r m a lın a m a d ığ ı p la tfo r m la r a d ön ü ştü .

B ır a k a lım ö ğ r e n c ile r in akadem ik-d em ok ratik m ü ca d elesin e ö n d e rlik ed e­ b ilm e y i, d e v rim cile rin platform u olm aktan b ile ç ı k t ı . Y a ş a n ıla n bu b u n a lım devrim-?

ç ile r in ö rg ü tsü zlü ğ ü n d en k a y n a k la n m a k ta ­ d ır .

D ern ek lerd e, g e lin e n y o k ta d a d ah a s a ğ l ı k l ı b ir m ücadele yü rü tebilm ek ama­ c ı y l a s o s y a lis t ö ğ r e n c ile r d e rn e k le r d ı ­ ş ın d a b ir lik le r y a r a tm a lı, ve hem d ern ek ­ le rd e hem de dernek d ı ş ı p la tfo r m la r d a ö rg ü tlü d a v r a n a ra k ortam ı b e lirle m e y e ç a lış m a lıd ır la r .

Her ok u ld a bu tü rden kom iteler y a r a t ılm a lı ve o k u lla r a r a s ın d a k o o rd in a sy o n s a ğ la n a r a k d ah a g e n iş b i r ­ lik le r y a r a t ı lm a lı d ı r . Şu anda y a şa n a n b a ş ıb o z u k lu ğ u n çözümü s a ğ l ı k l ı it t ifa k ­ la r d a n geçm ek ted ir.

B ir Ekim Okuru

ANKARA • •

Gazi Üniversitesinde faşist saldırı G azi Ü n iv e rsite si gen el o la r a k fa ş is t k a d ro la şm a n ın en erken ta m a m la n d ığ ı b ir ü n iv e r s ite d ir . Bu n eden le e le g e ç ir d ik le r i bu a v a n ta jı iy i d eğerlen d irm e t e la ş ı i ç in d e le r . D evrim ci, dem okrat ve i l e r i c i ö ğ r e n c ile r in küçük ç a p lı da o ls a b ir a ra y a gelm e, örgütlenm e ç a b a l a r ım tep ­ k iy le k a r ş ılıy o r ; ş id d e tle b a s tır m a y a ç a lış ıy o r la r .

Geçen h a fta b a ş la y a n o la y la r , bu h a fta ivme k a z a n d ı.

B a sın Y a y ın 1da dem okrat b ir ark ad aşı o ru ç tu tm a d ığ ı iç in d ö v d ü le r . A rd ın d a n Spor A k a d e m isi1nde b ir a r k a d a ş ı yin e a y m gere k çe ile b ı ç a k la y a r a la d ıl a r .

G ü çle rin i geçm işte o ld u ğ u g ib i y in e id a re ve p o lis le o la n iş b ir liğ in d e n a l ı y o r l a r . Bunun a r d ın d a n Gazi E ğ itim 1de de ben zer o l a y l a r ın y a ş a n ­ m ası , d ev rim ci ö ğ r e n c ile ir h arek ete g e ç ir ­ d i. 29 N isanda rek törlü k önünde y a k la ş ık 100 k iş i ile oturm a eylem i y a p ı l d ı ve re k tö r le görüşm e is te ğ i i l e t i l d i . Rektörün y e r in d e o lm a d ığ ı s ö y le n d i. İk i s a a t lik oturm a eylem inden s o n ra , son s a l d ı r ı l a n , p o li s - i d a r e ve fa ş is t b eslem elerin i ş b i r l i ­ ğ in i k ın a y a n b ir d ile k ç e v e r ile r e k d a ğ ı l ­ mak ü zere ayağa k a l k ıl d ı ğ ı n d a p o lis s a l d ı r d ı ve a ltı a rk a d a ş g ö z a ltın a a l ı n ­ dı .

H .P olat 4 M ayıs 1988

22 EKİM

S a yı 9

Ayrışma ve öğrenci hareketi Ekim h a rek eti o rta y a ç ı k a l ı sek iz ay g ib i b ir sü re g e ç t i. Bu sü re iç e r is in d e u la ş ıla b ilin e n kesim de o ld u k ça b üyü k i l g i ve ^ ta rtışm a ortam ı y a r a t t ı . T ü r k iy e ’ de şim d iye dek y a p ılm a m ış pek çok m eseleye c e s a re tle y a k la ş t ı ve bunu ta rtış m a y a a ç tı.

Bu b a ş a r ın ın tem elinde s o ru n la ra dar gru p çu b a k ış a ç ıs ın ın d ış ın d a b a k a b ilm e s i y a tm a k ta d ır .

Dar gru p çu b a k ış a ç ıs ın d a n s ıy r ılm a s ı, o la y la r a p ra gm a tik d e ğ il, b ilim s e l ve iş ç i s i m ­ i m i n temel ç ı k a r la r ı a ç ıs ın d a n bakm a­ s ı n ı s a k la m ış t ır .

Ekim h a rek eti b ir k ök lü k op u ştu r.

T ü rk iy e d ev rim ci h a rek etin e ' 70 1l i y ı l l a r b o y u n ca d a m g a s ın ı vurmuş k ü çü k -b u r ju v a so sy a lizm in d en zoru n lu ve k ök lü b ir k o p u ş tu r.

Ekim h a rek eti buzu k ır m ış , yo lu a ç m ış t ır . Bundan s o n r a s ı b iz komü­ n is tle r in etk in ç a lış m a s ın a , s ı n ı f p a r t is i­ n i o lu ştu rm a sın a ve T ü r k iy e ’ de b a ğ ım s ız b ir gü ç o la r a k iş ç i s ın ıfım p o litik a re n a y a çekm esine b a ğ l ı d ı r . T ü r k iy e 'd e y ılla r d ır sözü ed ilm esin e k a r ş ın iş ç i s ı n ı f ı n a h iç b ir zaman c id d i o la r a k g i d i ­ lememiş ve bu yüzden M arksizm -Leninizm h iç b ir zaman m addi b ir gü ç o la r a k p o litik a ren a d a y e r in i a la m a m ış tır .

Kuşkusuz bunun en önem li n eden i M arksizm -Leninizm a d ın a y o la ç ı k a n l a r ın , g e r çe k te , o dö­ nemde bü yü k b ir kabarm a gösteren kü­ ç ü k -b u r ju v a h a rek etin p eşin e ta k ılm a la r ı v e , bütün i y i n iy e tle rd e n b a ğ ım s ız o la ­ rak , k ü ç ü k -b u r ju v a b a k ış a ç ış ım ve ufkunu terk ed em em elerid ir.

Ekim b ir k ök lü k op u ştu r d e n d iğ i zaman hemen i n k a r c ıl ık s u ç la m a s ıy la k a r ş ıla ş ılm a k t a d ır . Biz Ekim o la r a k g e ç­ mişten k ü ç ü k -b u r ju v a s o sy a liz m in in i ç e r i ­ s in d e b a r ı n d ı r d ı ğ ı M a rk sist-L en in ist un­ s u r la r a sa h ip ç ı k t ı k ; K ü çü k -b u rju v a s o s ­ y a liz m i iç e r is in d e k i p ro le te r s o s y a lis t ç e k ir d e ğ e sa h ip ç ı k t ık ve k ü çü k -b u r ju v a k ab u ğu k ır ıp a ttık ü zerim izd en .

K ır ıp a ta m a y a n la ra ü züldük ve o n la rd a n k op ­ tu k .

K ü çü k -b u rju v a so sy a liz m in i re d d e t­ t ik . Bu i n k a r c ıl ık s a , evet b iz i n k a r c ıy ı z ve bu b iz i o n u r la n d ır ıy o r . K ü çü k -b u rju v a s o s y a liz m in i reddetm e ve p ro le te r s o s y a ­ lizm in e yönelm enin h a k lı g u ru ru d u r b u .

Herkes p o litik m isyonunu yü k len m eli­ d ir . E k im 'in d e d iğ i g i b i , "H erkes Kendi B ay rağı A lt ın a !"

Biz b ayrak o la r a k p ro le te r so sy a liz m in i se çtik ve bu yok sa, k ü ç ü k -b u r ju v a sosy a lizm in e h iç b ir ta v iz verm eden ile r le y e c e ğ iz ve bunu b a ş a r d ı ğ ı ­ m ız o r a n d a , p r o le ta r y a iç e r is in d e ö r g ü tle ­ n ip m addi b ir gü ç o la b ild iğ im iz ora n d a

b ir çekim m erkezi h a lin e g e le c e ğ iz ve d iğ e r le r in i de a rk a m ıza a la c a ğ ız . T ü rk i­ y e 'd e bunu y a p a b ilm e n in her tü rlü p o ta n ­ s iy e l k oşu lu -n e s n e l k o ş u lu - v a r d ır ve Ekim bu n e s n e lliğ in ö zn e si olm aya a d a y ­ d ı r . A nadolu h a lk la r ın a so sy a liz m i la y ı k görm eyen k ü çü k -b u r ju v a s o s y a lis tle r in e prim verm ek sizin yolum uza devam e d e ce ­ ğ iz . Çünkü A nadolu h a lk la r ı so sy a liz m in e l a y ı k t ı r ve T ü r k iy e 'd e s o s y a lis t d evrim in - s o s y a lis t in ş a n ın a s g a r i k o ş u lla r ın ın v a r lığ ı h e rk esin s ü b je k tif y a r g ıs ın ın ö te s in d e , b ilim s e l b ir g e r ç e k lik t ir . Bunu görememek iç in g ö z le re at g ö z lü ğ ü - b u r a ­ da k ü ç ü k -b u r ju v a g ö z lü ğ ü - takm ak g e re k ­ m ektedir ve T ü r k iy e 'd e bunu yapan y e te r in c e gru p v a r d ı r .

Ekim ç ı k ı ş ı y l a b ir lik t e -d a h a ön ceden de b e li r t i ld iğ i g i b i - y a k ın geçm işe ve T ü r k iy e 'n in sosy o-ek on om ik g e r ç e ğ in e , her tü rlü k aralam a ve su çlam a yn göze a la r a k , o b je k t if b ir ş e k ild e o r ta y a koydu ve u la ş a b ild iğ i çe v re d e b ü yü k gü ven y a r a t t ı .

Bu g ü ven in k a y n a ğ ı m eselelere ce s a re tle y a k la ş ı lm a s ıd ı r . Ö ğren ci h a re k e ti a ç ıs ın d a n da durum b ö y le o ld u .

D evrim ci ö ğ r e n c ile r o la r a k E y lü l y e n ilg is iy le b ir takım y a n l ı ş l ı k l a ­ r ın fa r k ın a v a r m ış tık am a, b u n la r ı b ir takım tek n ik ö rg ü tse l h a t a la r o la r a k d e ğ e r le n d ir iy o r d u k . K a y n a ğ ın a inilm e c e ­ s a re tin d e n ve -d a h a ö n e m lis i- b ilin c in d e n y o k su n d u k . Ekim h a r e k e tiy le y a k ın geçm i­ şin d oğru d e ğ e rle n d irilm e s in i k a v r a d ık . Ö ğ re n cile r o la r a k ; öğren ci h a re k e tin in e s a s ta b ir k ü ç ü k -b u r ju v a h arek et o la r a k p r o le te r h arek etten b a ğ ım s ız h iç b ir zaman i s t i k r a r l ı b ir y o l ç iz e m e y e c e ğ in i, g e ç ic i b ir takım b a ş a r ıl a r ın d ış ın d a adım a ta m a y a c a ğ ın ı; ö ğ r e n ci h a re k e tin in is t ik ­ r a r l ı ve k a l ı c ı b a ş a r ıl a r e ld e e d e b ilm e s i­ n in yolu n u n b a ğ ım s ız b ir p ro le te r h arek et yara tm a k tan g e ç tiğ in i ve ö ğ r e n ci h a re k e ­ tin in p ro le te r h arek ete ta b i olm ası g e re k ­ t iğ in i k a v r a d ık . Toplumun en dinam ik ve d u y a r lı u n s u r la rın d a n o la n ö ğ r e n c i h a re ­ k e tin i b a şta n itib a r e n i ş ç i s ı n ı f ı h a re k e ­ tin e ta b i k ılm a k iç in h arek ete g e ç t ik . Bu, bu gü n iç in E k im 'i ö ğ r e n c ile r a r a s ın d a ta rtış m a y a açmak ve p r o p a g a n d a s ın ı ya p m a k la a y m anlam a g e liy o r .

Sekiz ay g ib i b ir sü red e b ir takım z a a fla r d a n a r ı n d ı ğ ım ız , p ek çok ş e y i t a r t l § 1P çözüme b a ğ l a d ı ğ ım ız , yani b ir kopuşu g e r ç e k le ş tir d iğ im iz b ir g e r ç e k lik ­ tir .

Kendi içim izd e k ök lü dönüşüm ler y a ş a d ığ ım ız b ir g e r ç e k lik t ir . Kendi i ç i ­ m izde bunu g e r ç e k le ş t ir d ik ; şim di h ed ef

H aziran 1988 bunu ö ğ r e n ci h a rek eti iç e r is in d e g e r çe k ­ leştirm eye ç a lış m a k t ır .

Sekiz a y lık sü re iç e r is in d e k en di kabuğum uzu ve d a r çe rçev e m izi k ır m a y ı henüz çok s ı n ı r l ı olm ak la b ir lik t e b a ş a r ­ d ık am a, İzm ir ö ğ r e n ci h a rek e ti iç e r is in ­ de Ekim h a rek etin in b e lir g in e tk in liğ in d e n sözetmek şim d ilik mümkün d e fâ l. İ z m ir 'd e ­ k i durum b a z ı fa k ü lte le rd e n isp eten dah a iy i olm am ıza k a r ş ılık g en eld e b ö y le .

Bunu a ç ık y ü r e k lilik le belirtm em iz e k s ik ­ liğ im iz i görmek ve bu e k s ik liğ i giderm ek a n la m ın a da g e liy o r .

E k sik lik le rim izin f a r k ı n d a y ı z ; ama sorunun fa r k ın a varm ak sorunu yarı y a r ıy a çözümlemek d e ğ il m idir? Ö ğren ci g e n ç liğ e y a k la ş ır k e n ö ğ r e n ci g e n ç liğ in k ü ç ü k -b u r ju v a e ğ ilim le r in e , z a ­ a fla r ın a kapılm am am ız ve p ro le te r b a k ış a ç ı s ı n ı yitirm em eye ö z e llik le d ik k a t etme­ miz g e r e k iy o r . Bu h iç a k lım ız d a n çık m a ­ m ası gerek en b ir n o k ta d ır . İ z m ir 'd e '80 s o n r a s ı g e liş e n g e n ç lik h a rek etin e b a ş la n ­ g ıç t a dam ga v u r a n la r r e fo r m is tle r d i.

Bugün iç in refo rm istle rin e t k in lis i hemen hemen tamamen k ır ıl m ı ş d u ru m d a d ır.

Durum b ö y le d ir ama o rta y a ç ık a n bu b o şlu ğ u İ z m ir 'd e h iç b ir s iy a s i h arek et d o ld u ra m a m ış tır ve İzm ir ö ğ r e n ci h a rek eti tam b ir b a ş ıb o ş lu k ve keşm ekeş yaşam a k ­ t a d ı r . 3u b a ş ıb o ş lu k ve keşm ekeş k a ç ı ­ n ılm a z o la r a k ö ğ r e n ci h a re k etin d e b ir d u rg u n lu ğ a y o la ç m a k ta d ır . Buca C ezaevi ön ü n dek i a ç lık g r e v le r in i desteklem e e y le ­

Halkçı devrim...

(Bastarafı s . 18*de) p eşp eşe gelen a sk e ri d a r b e le r bunu a n la t ıy o r . Y asal y a da f i i l i , o l a b il d i ğ i k a d a r ıy la "d em ok ra tik " ç e r çe v e (ö rn e ğ in 1960 ve 1974 s o n r a s ı) ş a r ta b a ğ l ı d ı r ; sistem te h lik e y e g ir d iğ in d e o rta d a n k a l d ı ­ r ılm a k t a d ır . O lig a r ş in in d ik ta tö rlü ğ ü z a ­ man zaman p a rla m e n ter, y a r ı-p a r la m e n t e r , zaman zaman a ç ık a sk e ri fa ş is t b iç im le r a la ra k v a r l ı ğ ı m s ü rd ü r ü y o r .

T ü r k iy e 'n in "m addi g e r ç e k "i işte b u dur. İşçi p a r t is i p r o g r a m ım b u r ju v a rejim in a la c a ğ ı s iy a s a l b iç im le r ü zerin e d e ğ il, işte bunun ü zerin e o t u r t a b ilir .

Bu son n ok ta , k ü çü k -b u rju v a dem okra­ s is in in son ta h lild e b u r ju v a d em ok ra sisi­ n in sol k a n a d ı oldu ğu n u n da g ö s te r g e s i­ d ir . Y a z m ıştık , y in e liy o r u z : S iy a s a l g e r i­ c iliğ in , faşizm in serm aye ik tid a r ın d a n k a y n a k la n d ığ ı, ve bu n edenle de demok­ r a s i sorununun (tek tek dem okratik istem ­ le r iç in dem okrasi s a v a ş ım ı d e ğ il, d e v le t o la r a k dem okrasi soru n u ) serm aye egem en­ liğ in in d ev rilm esi soru n un a b a ğ l a n d ı ğ ı ,

EKÎM

23

mi - k i ö ğ r e n c ile r in ve g r e v c ile r in g ö z a lt ı ­ na a lın m a s ıy la s o n u ş la m m ş tır - ve kampüs iç in d e d e rn e k le r y a s a s ın ı d e riştirm e ta s a ­ rıs ın a k a r ş ı y a p ıla n k ıs a y ü rü y ü ş ve yemek b o y k o tla r ı d ış ın d a , İ z m ir 'd e , ge­ çen Nisan d ir e n iş le r in d e n bu y a n a c id d i b ir ö ğ r e n ci h a re k e ti o lm a m ış tır .

E k im ciler o la r a k ö ğ r e n ci g e n ç lik h a re ­ k e tle r in in h e p sin in iç e r is in d e y e r a l ı y o ­ ru z.

Ama şim d iye k a d a r Ekim o la r a k ö rg ü tlü b ir eylem o r ta y a k o y a b ilm iş d e ğ il i z . 3u ö ğ r e n ci g e n ç liğ i bu b a ş ıb o ş ­ lu k ta n k u r ta r ıp Ekim çe v re s in d e to p a r la n ­ m am ıza b a ğ lı ve bunu ya p a b ilm e n in k o ş u lla r ın ın v a r oldu ğu n u d ü şü n ü y o ru z.

Bunun iç in önüm üzdeki yaz dönem ini v e rim li b ir ş e k ild e d eğerlen dirm ek g e r e k i­ y o r . T ü r k iy e 'd e k i ve İ z m ir 'd e k i ö ğ r e n c i h a re k e tin in k ap sam lı b ir d e ğ e rle n d irm e si­ n i ya pm ak , g e re k sin m e le rin i ve s o r u n la r ı­ n ı o r ta y a koym ak, bu kon uda h a z ı r l ı k l ı olm ak ve p la n la r yapm ak . Önümüzdeki y a z dönem inde gündem im izdeki b e lli b a ş lı k o n u la r işte b u n la r d ır .

C id d i te o rik e k s ik lik le r im iz e k a r ş ın k a d ro y e t e r s iz liğ i­ mize k a r ş ın , ö rg ü tse l a ç ıd a n p r a tik e k s ik lik le r im iz e k a r ş ın bunu ya pm aya ç a lış a c a ğ ız .

E k im 'in v e r d iğ i g ü v e n le bunu b a ş a r a b ile c e ğ im iz e in a n ıy o ru m .

B a ş a r a c a ğ ız .

A li Okan 23 M ayıs 1988

bunun d a , sözkonusu ola n u ğru n a s a v a ­ ş ılm a s ı gerek en p r o le ta r y a d e v rim iy s e , b ir s o s y a lis t dem okrasiden b a ş k a b ir şey o la m a y a ca ğ ı b u r ju v a -k a p it a lis t b ir ü lk ed e dem okratik devrim p rogra m ı ya da gen el o la r a k d em ok ra siyi amaç edinm ek, k i ş i y i , a k ım la r ı, p a r t ile r i şu v e y a bu ş e k ild e b u r ju v a d e m o k ra sisin in , b u r ju v a z in in y ö ­ rü n g e sin e s o k a r .

Hain bürokratlar...

(Bastarafı s .b /d e ) İ ş ç i le r bu h edef iç in h ız la örgü tlen m e­ li, f a b r i k a l a r ın ın , iş y e r le r in in se n d ik a ü ze rin d e denetim in i k u r m a lıd ır la r .

Sermaye ve onun s iy a s i te m s ilc ile r i b ir y a n d a n sop a g ö s te re re k , d a rb e t e h d id iy le , d iğ e r ya n d a n g erçek te y ü r ü r lü k te k i k a p i­ t a lis t düzene u şa k ça b a ğ l ı se n d ik a b ü ro k ­ r a t l a r ın ı n ve kork ak y ö n e tic ile r in y a r d ı ­ m ıy la i ş ç il e r i ve ç o c u k la r ım a ç lığ a , b e d e n i ve m aevi çürüm eye it iy o r l a r .

Y ü rü rlü k tek i s e n d ik a , top lu sözleşm e ve g re v yasası iş ç ile r in iş g ü ç le r in i ö z g ü rce sa tm a sın a d a h i o la n a k v e r m iy o r. İ ş ç i le r bu durumu k ab u llen em ez.

24 EKlM

S a yı 9

Kürt Ulusal Hareketinde yeni bir adım: \

PKK ve YNK ortak mücadele kararı aldı için ç a lış m a k ."

T ü rk iy e K ü rd ista m ! nda g e r illa s a v a ş ı Ö rg ü tle r, k ararda ifa d e e d ile n le r in y ü rü ten PKK ile I r a k 't a k i en bü y ü k Kürt g e rçek leşm esi iç in bütün "u lu s a l g ü ç le r "e ö rg ü tle rin d e n b ir i ola n K ürdistan Y urtse­ çağrı y a p ı y o r la r .

A y r ıc a , ö rg ü tle r in v e r le r B irliği-Y N K a r a s ın d a orta k b ir k en d i a r a la r ın d a k i ç e liş k ile r i b ir y a n a m ücadele ve i ş b i r l i ğ i p rotok olü n ü n im za­ b ır a k m a n ın ç a tış m a la r ı ve ç e ş it li b içim ­ l a n d ığ ı a ç ı k l a n d ı. le rd e ( b a s ın vb. y o l la r l a ) b ir b ir le r in e P ro to k o l, tam metin h a lin d e P K K 'm n y ö n e lik o la r a k yü rü tü len su çlam a kam pan­ yaym o r g a n ı S e rx w e b û n 'd a y a y ı n la n d ı . y a la r ım d u rd u rm a n ın "g e n e l b ir u lu s a l A çık la m a y a göre P ro tok o l, g e çtiğ im iz Ni­ ce p h e "n in gerçek leşm esi iç in ön k oşu l o ld u ­ san a y ı o r t a la r ın d a PKK gen el s e k re te ri ğunu v u r g u lu y o r la r .

A b d u lla h Ö calan ve YNK Genel S ek reteri Bu a r a d a , geçm iştek i o lu m su zlu k la rd a n C ela l T a la b a n i b a ş k a n lığ ın d a b ir a r a y a h a re k e tle tüm ö rg ü tle rd e n "k e n d i a r a la ­ gelen h ey etler a r a s ın d a süren b ir d iz i r ın d a k i ç e liş k ile r i id e o lo jik m ücadele ile görüşm eden son ra im za la n m ış. g id e r m e "le ri ö n e r iliy o r .

Kürt u lu s a l h a rek etin d e y e n i ve son " K ıy a s ıy a b ir s a v a ş ım ın y a ş a n d ığ ı d e rece c id d i b ir a şam ayı ifa d e e ttiğ i b ir dönemde düşm anın e lin d e koz o l a b il e ­ b e lir t ile n sözkonusu an laşm a, PKK ve YNK cek her tü rlü h arek et ve d a v r a n ış ta n s ö z c ü le r in in B rü ksel ve V iy a n a 1da d üzen ­ k a ç ı n " ı l a c a ğ ı m n b e lir tilm e s i p ro to k o l met­ le d ik le r i kon uya iliş k in b a s ın t o p la n t ıla ­ n in d e d ik k a ti çeken önem li b ir n o k ta . r ın d a da a ç ı k l a n d ı.

PKK ve YNK s ö z c ü le r i V iy a n a ve 1 M ayıs 1988 t a r ih li ve a ltın d a PKK B r ü k s e l'd e k i b a s m t o p la n t ıla r ın d a bu n d an Genel S ek reteri A bd u llah Ö calan ve YNK b ö y le s iv il h e d e fle re k a r ş ı d ah a d ik k a t li Genel S ek reteri C ela l T a la b a n i1nin im za la ­ d a v r a n ı la c a ğ ı m b e lirte r e k bu n o k ta y ı r ı b u lu n a n p roto k ol m etni, önce sözkonu su d ah a da a n l a ş ı l ı r h a le g e t ir d ile r . i t t ifa k ın hangi z o ru n lu lu k la r ın sonucu İ k i ö rg ü tü n , Kürt h a lk ın ın u m u tla rı­ old u ğu n u ve bunun g e tir e c e ğ i y a r a r la r a n ın g e rçek leşm esi iç in b ir y a n d a n "h er d e ğ in iy o r .

A rd ın d a n a lın a n k a r a r la r ı tü rden g e r ic iliğ e k a r ş ı" o ld u k la r ım a ç ı k ­ a k t a r ıy o r . la m a la r ı, ama d iğ e r y a n d a n "K ü r d is ta n ' İ k i örgü tü n a l d ı ğ ı k a r a r la r d a n i lk i d a k i her s ı n ı f ve ta b a k a n ın d e s te ğ in i ş ö y le : k azan "m ak tan sözetm eleri b ir ç e liş k i o lu ş ­ "D üşm anın a z g ın s a l d ı r ı l a r ı n a k a r ş ı tu r u y o r . koym ak ve h a lk ım ız ın u lu s a l d ir e n iş P rotok ol metni ik i örgü tü n orta k h a re k e tin i g eliştirm ek i ç in , c id d i b ir d ü şm a n la ra "em peryalizm e ve b ö lg e g e r ic i ­ m ücadele v e r e re k , bu savaşı z a fe r le liğ in e k a r ş ı" m ücadele k a r a r l ı l ı ğ ı m v u r ­ ta ç la n d ır m a n ın u ygu n zem in in i h a z ı r l a ­ g u l a y ıp , b u n d an son ra "tüm d e v r im c i-d e m ak, bunun iç in bütün u lu s a l g ü ç le r i m okrat g ü ç le r " l e , " - ö z e llik le de T ü rk , ve b irle ştirm e k ve b u n la rd a n u lu s a l d ü zeyde A rap d ev rim ci-d em ok ra t g ü ç le r i ile d a y a ­ (p a r ç a ve gen ele h a s) b ir cep h e o lu ş tu r ­ n ışm a iç e r is in e " g ir ile c e ğ i b e lir t ile r e k m ak.

Bu ce p h e le r a r a s ın d a k o o rd in e , son a e r iy o r . i ş b i r l i ğ i ve orta k m ü ca d eleyi geliştirm ek

(Baştarafı s .2 5 'de)

ABD ve Kürt sorunu

nin u z la ş m a c ı, İ r a n 'l a i ş b i r l i ğ i ya p m a la ­ r ı ö rn e ğ in d e k i g i b i , g e r ic i b ir d ev le te y a s la n ıp b ir d iğ e r in e karşı m ücadele etmeye y a tk ın ve otonomi ile s ı n ı r l ı b ir am aca sa h ip o lm a la r ın d a n y a r a r la n a r a k , Kürt ulu su n u (v e Kürt h a r e k e tin i) y e n i tu z a k la r a çekm eye ç a l ı ş ı y o r .

ABD'nin ö n e r d iğ i türden çözüm ler sah te çö z ü m le rd ir. Otonomi b u r ju v a anlam da b ile tam b ir çözüm d e ğ ild ir .

T ecrü be d e fa la r c a k a n ıt la m ış t ır k i, g e r ic i b ir d ev lete y a s la n ıp b ir d iğ e r in e

k arşı m ücadele etm ekle ö z g ü rlü k eld e ed ilem ez.

Gerçek b ir ö z g ü rlü ğ e gid en y o l, a y n a yrı her d e v le tte k i İŞÇİ h a r e k e tiy le b ir lik t e n g e ç iy o r . Ö zgürlük a n cak bu b ir li k s a ğ la n d ığ ı ö lçü d e u m u la b ilir .

Gerçek çözüm bu g e r ic i d e v le tle r in y ık ılm a s ı, ik t id a r ın iş ç i ve e m ek çilerin e lin e g e çm e s id ir. Kürt h a lk ın a ge rçe k b ir ö z g ü rlü ğ ü ve g e le c e ğ i an cak b ö y le b ir ik tid a r s a ğ la y a b i li r .

H aziran 1988

EKİM

25

ABD ve KÜRT SORUNU O r ta d o ğ u 'n u n , em peryalizm in dü n ya s tr a te jis in d e önem li b ir y e r iş g a l e ttiğ i b i l in i y o r . B ölgenin zen gin p e tro l y a ta k la ­ r ın a sa h ip olu şu ve je o p o litik önem i, e m p e ry a lis tle rin d ik k a tle r in i bu b ö lg e ü zerin d e y o ğ u n la ş tır m a la r ın a neden o lu ­ yor.

I r a n -I r a k s a v a ş ın ın y a r a t t ı ğ ı e lv e r iş ­ l i k o şu lla rd a n y a r a r la n a r a k gü ç k aza n a n Kürt u lu s a l h a rek ti is e , e m p e ry a lis tle rin b ö lg e y e artan b ir i lg i g österm elerin e neden o la n temel b ir d iğ e r e tk e n d ir.

Her zaman p o ta n s iy e l d evrim ci b ir k u vvet ola n Kürt U lusal H areketinin d o ğ a ca k b ir b oşlu k ta n da y a r a r la n a r a k denetim d ı ş ı b ir gelişm e g österm esi, b a ş ta ABD olm ak üzere e m p e ry a lis tle rin ve b ö lg e d e v le tle r in in en bü yü k k ork u su d u r.

Nitekim son a y la r d a İ r a n 'ı n Ira k K ü rtle riy le i ş b i r l i ğ i y a p a ra k s a v a ş a Kürt unsurunu b u la ş t ır m a s ı, s a v a ş ın b ir anda z en g in p e tro l y a t a k la r ın ın bu lu n d u ğu Güney K ürdistan ü zerin e k aym ası ve d o l a y ı s ı y l a b ir Kürt d e v le tin in k u ru lm ası ih tim a lin in b e lirm e s i, e m p e ry a lis tle ri ve b ö lg e d e v le t le r in i iy ic e k a y g ıla n d ır m ış ­ tır .

Bu ve b en z eri g e liş m e le r, em p e ry a lis t­ l e r i , O r ta d o ğ u 'd a k i p o lit ik a la r ın d a ne tü r d e ğ iş ik lik le r y a p a b ile c e k le r i ve b ö lg e d e k i o la s ı y e n i y ön elim le rin in n e le r o la b ile c e ğ i k on u su n d a k i ta r tış m a la r ı y o ğ u n la ş tırm a ve h a z ı r l ı k l a r ı m h ız la n d ır m a la r ın a y o l a ç ıy o r .

ABD ve d iğ e r b a t ı l ı ü lk e le rin Kürt soru n u n a iliş k in y a k la ş ım ım içeren ta r tış m a la r ve h a z ır la n a n r a p o r la r bu h a z ı r l ı k l a r ı n b ir bölüm ünü o lu ş tu r u y o r .

Görünen o k i, ABD ve d iğ e r B a t ılı e m p e ry a lis tle r k en di d enetim leri d ış ın d a k i b ir Kürt h a r e k e tin in , b ö lg e d e k i d e n g e le r i s a r s a c a ğ ı k a y g ı s ı y l a , d irek y a da b ö lg e d e v le t le r i a r a c ı l ı ğ ı y l a d en etim leri a ltın a a lm a n ın y o l l a r ı m a r ı y o r l a r .

ABD'nin g eçtiğ im iz a y la r d a dü n ya b a s ın ın a konu o la n ve b a ş ta 2000'e d oğru d e r g is i olmak üzere Türk b a s ın ın a da y a n s ıy a n r a p o r la r ı bu b ak ım d a n o ld u k ça d ik k a t ç e k ic iy d i. 2000'e Doğru d e rg is in d e "P e n ta g o n 'u n Kürt S en aryosu " b a ş l ı ğ ı y l a v e r ile n h ab ere b a k ı l ı r s a , ABD'nin Kürt h a rek e tin in y ü k s e ld iğ i, Güney K ü rd ista n ' da o la s ı b ir çözümün k e n d isin i d a y a t t ığ ı günümüz k o ş u lla r ın d a , Ira k ve T ü r k iy e '­ d ek i K ü rtleri k a p s a y a ca k T ü r k iy e 'y e b a ğ ­ l ı fe d ere b ir Kürt d e v le ti ş e k lin d e b ir t a s a r ı s ı da v a r .

2000'e Doğru d e rg is in d e ç ık a n i l g i l i h a b ere g ö r e , b en zer b ir p la n 1965 y ı l ı n d a

da Türk hüküm etine ö n e r iliy o r ; ancak, "K ü rtlere o ton om i"yi iç e r d iğ i g e r e k ç e s iy le Türk y e t k ilile r in c e k ab u l e d ilm iy o r.

B ö y le ce , ABD, bu p l a n ı , günüm üzde Türk b u r ju v a z is in in son dört y ıld ır b a ş ım a ğ r ıt a n , r a d ik a l olu şu ve u lu s a l b a ğ ı m s ız l ığ ı h e d eflem esiyle t e h lik e li o la n , ve ü s te lik , b e li r l i b ir destek de gören PKK h a r e k e tiy le u ğ r a ş t ığ ı k o ş u lla r d a , ye n id e n d a y a t ıy o r .

ABD'nin sen a ryosu ş ö y le d ir : I r a n -I r a k s a v a ş ın ın İ r a n 'ı n le h in e s o n u çla n m a s ı, bu n a b a ğ l ı o la r a k ; Kerkük ve M u su l'u n statü sü n d e b ir d e ğ iş ik lik ih tim a lin in b e lirm e s i k o ş u lla r ın d a -o la s ı b ir Kürt d e v le tin in k u ru lm ası g i b i - , T ü rk le r, Ker­ kük ve Musul ü ze rin d e k i " t a r ih s e l" h a k la ­ r ım da h a t ı r l a y a r a k !!) K erk ü k 'ü iş g a l e d ip , b ö lg e y i denetim a lt ın a a l a c a k l a r . . .

Ira k ve T ü r k iy e 'd e k i K ü rtlerin T ü r k iy e 'y e b a ğ l ı fe d e re b ir Kürt d e v le ti ç e r çe v e s in d e b ir a ra y a g e tirilm e si de -h e r h a ld e bu n d an son ra gündeme g e le c e k t ir .

ABD'nin bu p la n ı i k i li b ir amaç ta ş ıy o r .

B ir in c is i: b ö lg e d e k i Kürt u lu s a l h a re ­ k e tin in g id e re k ra d ik a lle şm e s in i ve k en di denetim i d ış ın d a b ir gelişm e gösterm esin i e n g e lle m e k tir.

ABD'nin K ürtlere y ö n e lik b ir takım ı l ı m l ı ta v iz le rd e n y a n a g ö rü n ­ tü le r s e rg ile m e si de bu am acı t a ş ı y o r . O, bu y o l la , a y n ı zam anda ile r id e k e n d is in i d a y a ta ca k b ir çözümün k en di denetim i d ı ş ın a çık m a m a sın ın h a z ı r l ı ğ ı m y a p m ış o lu y o r . İ k i n c is i ; Bu p la n , A B D 'n in , T ü rk iye a r a c ı l ı ğ ı y l a Musul ve Kerkük p e tr o lle r i d a h il olm ak ü ze re , O r ta d o ğ u 'd a k i p e tro l k a y n a k la n ü zerin d e denetim kurma p l a n ı ­ d ır .

O, bunu, Kürt sorununu Türk b u r ju v a z is i ü zerin d e b ir b a s k ı unsuru o la r a k kullanm ak y o lu y la g e rçek leştirm ek i s t i y o r . A BD'nin Ermeni soru n u n dan son ra Kürt sorununu da gündeme sokm ası bu a m a ç lıd ır .

Gerek e m p e ry a lis tle rin ve g e re k se de g e r ic i b ö lg e d e v le tle r in in soru n u , K ürtle­ rin s o r u n la r ı d e ğ il, k en di b e n c il, em per­ y a lis t a m a ç la n d ı r . ABD ve B a t ılı em per­ y a lis t le r in b ugü n lib e r a l b a z ı özlem lerden (k ü ltü re l ö z e rk lik v b . g i b i ) y a n a la r m ış g ib i görü n m eleri y a n ıltıc ıd ır .

K a ld ık i, b u , ta r ih s e l b ir ik im in , bu temel ü zerin d e yü k se le n dem okratik ve s o s y a lis t h a re k e ­ tin ve u lu s a l Kürt h a re k e tin in g id e re k a rta n b a s k ıl a r ın ı n so n u cu d u r.

ABD, İra n ve I r a k 't a k i Kürt ö r g ü t le r i(Devamı s.2k 'de)

26 EKİM

S a yı 9

NEDEN F.M İTTERAND? Seçim lerin 8 M a yısta y a p ıla n ik in c i turunu a ç ık b ir fa r k la k aza n a n F .M ittera n d yen id en F ran sa cu m h u r b a ş k a n lığ ın a s e ç i ld i. B eklenen ve h atta b a z ı çe v r e le r c e ö zlen en bu te r cih neden y a p ı l d ı , bu n d an son ra n a s ıl b ir p o litik a izle n e ce k ve bu p o lit ik a n ın u ygu lam a a r a ç la r ı n eler o la ­ c a k t ır ?

Neden F .M ittera n d? Şubat 1982'ye k a d a r sü ren 6 a y lık " c a h il" p o litik a d a n son ra F .M ittera n d ve a v a n e s in in n a s ıl h iz a y a g e ld iğ i E K ÎM -8 'd ek i y a z ıd a b e lir t ilm iş t i. M ily on la rca iş ç i ve ç a l ı ş a n ı n , b a ş k a seçen ek o lm a d ığ ın ­ d a n , yönetim e g e tir d ik le r i s o s y a lis t e t i­ k e tli s o s y a l-d e m o k r a tla r ın bu d ö n e k liğ i a n ın d a y e r li ve y a b a n c ı m ali ç e v r e le r c e sela m la n m ış ve b o rs a r e k o r la r ı dönemi b a ş la m ı ş t ı .

Bu dönem a y n ı zam an da, k itle d e s te ğ i­ n i a lıp yönetim e gelebilm ek iç in , F .M itte r a n d 'ı n ya rım a s ı r l ı k s iy a s i y a ş a m ım o lu ş tu ru lm a sın a h a r c a d ığ ı s a ğ c ı p o li t i ­ k a y la f a r k l ı l ı k l a r ı n k ı r ı p dökülm e s ü re ci olm u ştu r.

E sk iden m u h alif old u ğ u g e le n ek se l F r a n s ız d ış p o lit ik a s ın ı aynen devam ettirm ek le yetinm em iş, d ah a da e h lile ş t ir ­ meye ç a l ı ş m ı ş t ı r .

1958'den b e r i a ç ık ç a k ü fü r e ttiğ i V .C um huriyet A n a y a s a s ın ı ve d e v le t k u r u m la n m h erkesten fa z la s a v u n ­ m aya b a ş la m ış t ır . Bu s iy a s i rejim i a ğ ı r b ir d ille e le ştire n "S ü rek li A sk eri D arbe" a d lı k ita b ın d a De G aulle h a k k ın d a "D üçe, P a ş a , F ü h rer" g ib i s ıf a t la r d a h i k u lla n ­ m ış t ı. Ama k e n d isi yönetim e g e lin c e bu a n a y a sa ve kurum lar s a n k i P ierre C a r d i n 'i n k e n d isin e özel o la r a k d ik t iğ i b ir kostüm g ib i u ygu n g e ld ile r . A ynı ş e k ild e s ü re k li te ş h ir ve mahkum e ttiğ i n ü k leer c a y d ı r ı c ı gücü i c a t ç ıla r ın d a n da bü yü k b ir a şk la savun m aya b a ş la d ı, ü stelik on u n la B atı A lm a n y a 'y ı d a h i k orum ayı d ü şü n ü y o r. Bu durumda b ir zam a n la r De G a u lle 'ü n a z g ın r a k ib i k ra ld a n fa z la k r a lc ı o lu n c a , s a ğ c ı p o lit ik a la r la k e n d isi a r a s ın d a öze i liş k in , ne fa r k k a lıy o r ?

A ra y ın k i b u l a s ı n ız !

B öyle b ir seçen eğ in k a b u l ed ilm esin e s a ğ c ı hükümetin k a t k ı la r ı m da unutma­ mak g e r e k iy o r . Şubat '8 2 'd e M itte r a n d 'ın b a ş la t t ı ğ ı "sorum lu ve ö z v e r ili" g e ç ic i p a r a n te z i Mart '8 6 'd a C h ira c d e v r a ld ı ve devam e t t ir d i. Tek fa r k , b o rs a k riz in d e n son ra v a z g e ç ile n , öze lle ş tirm e le r o ld u . Öze iliş k in h e rh a n g i b ir fa rk k a lm a y ın c a iş m etod olojiy e k a l ıy o r . Fakat g ü çlü iletişim a r a ç l a r ın ın e tk is in d e k i " d u y a r lı" kamuoyu s e çe n e ğ in i a r tık biçim e göre yapm ak

zoru n d a k a l ıy o r .

P a squ a a d ın d a k i b ir g a n g s te r e s k is i­ n in iç i ş l e r i b a k a m o la r a k 101 M a liliy i ş a r te r u çak s e fe r iy le s e b e p s iz y e re y u r t­ d ı ş ı etm esi, "g e r e k ir s e tren s e fe r le r i d a h i y a p ı l a b il e c e ğ i n i" a ç ık la m a s ı, 19 I r a n lı ve Kürdü ön ce G a b o n 'a sürm esi ve son ra kam uoyunun b a s k ıs ıy la g id ip te k ra r g e ­ tirm e s i, 1 m ilyon ö ğ r e n cin in g ö s te r is in i s ila h zoru ile d a ğ ıtm a y a k a lk ıp kan dökm esi, yeni K aledonya 'd a k i k a tlia m ı "yum urta k ırm ad a n omlet y a p ılm a z " d iy e h a k lı k ılm a y a ç a lış m a s ı, p o lis b a s k ı s ı n ı "d e v le tin ç ı k a n n erede b a ş la r s a dem okra­ si o ra d a b it e r " d iy e d e ğ e rle n d irm e si, seçim le rin ik in c i turu iç in fa ş is t p a r tin in ta b a n ın a göz k ır p a r a k "b iz s iz in le a y n ı d e ğ e r le r i p a y la ş ıy o r u z " d iy e a çık la m a d a bu lu n m ası bazı sağ cı seçm en leri b ile te d ir g in etmeye y e tt i.

Bizim ü lk ed e bu tü r a ç ık la m a la r b ü y ü k b ir anlam ifa d e etmez ama F ran ­ s a 'd a h esaplanm adan söylen en b ir la f fe la k e t g e t ir e b ilir . 1968'd e y ü rü y ü ş y a p a n ö ğ r e n c ile r e De G aulle b u n la r "k u d u z" d e y in c e , ik in c i gün 800 b in k iş i tek s lo g a n lı b ir y ü rü y ü ş y a p m ış la r d ı: "B iz , hepim iz k u du zu z" !

A y r ıc a lid e r lik savaşı b ir tü rlü son uçla n m ayan su n i o la r a k bölünm üş k la s ik sağa fa ş is t p a rti fa k tö rü de e k le n in ce , is t ik r a r lı b ir k a d ro istey en b u r ju v a z i, çin g e n e ç a d ır ın a dönüşen s a ğ a gü ven m ed i.

Durum b ö y le o lu n c a , iç e r ik i t i b a r ı y l a a r a la r ın d a h iç b ir fa rk k alm ayan ik i se çe n e ğ in seçm enlere d a y a tılm a s ı t e r c ih le ­ r i k iş is e l s t i l , d ış görünüm , d a v r a n ış , k ı l ı k k ıy a fe t k ıs a c a s ı son y ı l l a r d a çok k on u şu lan "new lo o k " d ü zey in e in d ir g e d i.

Kam panya b o y u n ca , göçmen i ş ç i so ru ­ nu, o da art n iy e t li b ir istis m a r la s ı n ı r l ı kalm a k a y d ıy la , d ış ın d a h iç b ir soru n t a r t ı ş ıl m a d ı. Ü stelik * g e lin e n '"ko­ numda h e rh a n g i b ir toplu m sal m eseleyi ta rtış m a y a k a lk a n k e s in lik le k a y b e d e r d i.

M ayıs '8 1 'd e a d a y M itte r a n d 'ın t e le v iz ­ y o n d a k i z ir v e ta r tış m a s ın d a d ire k kame­ r a y a h ita b ed erek "Ben b a şk a n s e çilirs e m b ir y ı l için d e 1 m ilyon d u y u y o r musu­ n u z !, 1 m ilyon iş k ad rosu a ç a ca ğ ım " derken 1988'd e k i b en zer ta rtış m a d a C hi­ r a c 'l a b ir b ir le r in i k e d i-k ö p e k yem lerin e zam ya p m ak la s u ç l a d ıl a r .

T ıp k ı A B D 'deki g ib i g ü çlü reklam ş ir k e t le r i a r a c ı l ı ğ ı y l a k iş is e l ö z e llik le r i k a r ş ı l a ş t ı r ı l a n ik i k iş id e n F .M itt e r a n d 'ın k aza n m a sın d a n da d o ğ a l ne o l a b il ir ?

B u rju v a z i ve y e r li-y a b a n c ı m ali ç e v r e ­

H aziran 1988 le rin g ü v e n in i k a za n m ış, iş ç i s m ıfı h a re k e tin i y o z la ş tırm a k ve r e v iz y o n is t de o ls a F K P 'y i eritm ekle övünen M itte r a n d 'ın aym zam anda u lu s la r a r a s ı kam uoyunda, b ir s a y g ın lığ ı ve e tk in liğ i de va r.

P o lit ik a s ı s a ğ ı aratm ayan s o s y a lis t e ti­ k e tli b ir b a ş k a m h a n g i b u r ju v a z i sevm ez?

1981’ d ek i s e ç iliş in i m ily o n la r ca in sa n k ız ı lb a y r a k l a r la s o k a k la ra d ökü lüp s a b a ­ ha k a d a r d an s ederek s e la m la m ış la r d ı.

1 98 8'de is e , 7 a y d ır s ü r e k li düşüş gösteren b o rs a k u r la r ın ın an id en % 2 'y i a ş k m b ir sıçra m a g ö sterm esiy le serm aye ç e v r e le r i, k a r a b o r s a c ıla r , s p e k ü la tö r le r s e la m la d ı. İş in fa r k ı b u r a d a !

ACILIM POLİTİKASI S o s y a list p a r tis in in ve onun ta r ih i ve doğal lid e r i F .M itte r a n d 'ın çok k ıs a sü red e m a sk elerin i k a y b etm eleri ve hak e ttik le r i konuma gelm eleri F r a n s ız s iy a s e t a r e n a s ın d a k i g e len ek se l m ev zile ri a ltü st e tti.

Kampanya b o y u n ca en ine b oyu n a iş le ­ nen a ç ılım p o lit ik a s ı yen id en m evzilen m enin o rta m ım y a ra tm a ya y ö n e lik ti. A çılım p o li t ik a s ı y l a k a s te d ile n s o s y a lis t p a r t is i­ nin ılım lı m erk ez cileri y a n ın a a la ra k s o s y a l dem okrat ce p h e y i o lu ş tu r m a s ıd ır .

B öyle o lu n c a , d iğ e r s a ğ c ı g r u p la r d a De G a u lle 1cü RPR!n in çe v re s in d e top la n m aya z o rla n m ış o la c a k la r ve ç o k ta n d ır özlenen s iy a s i m anzara h a y a t b u la c a k t ır .

Amaç A n glo-S a k son t ip i b ir y a p ıla n m a ­ ya g itm ek tir.

A B D 'deki cu m h u riyetçi ve dem okrat, İ n g ilt e r e 'd e k i m u h afa za k ar ve iş ç i p a r t ile r i u sulü a r a la r ın d a k i h iç b ir fa r k olm ayan i k i l i b ir k utuplaşm a h ed ef­ le n iy o r . B öyle b ir sistem F r a n s ız b u r ju ­ v a z is in in esk i b ir özle m id ir 0| Ç e şitli denem eler y a p ılm ış fa k a t b a ş a n la m a m ış t ı r . 12 E y lü l'd e n son ra T ü r k iy e 'd e gen e­ r a lle r in k op y a etmek is te d ik le r i 1958'd e De G a u lle 'ü n z o rla d a y a t t ığ ı a n a y a s a s ı b ö y le b ir am aca y ö n e lik ti.

Sağa a ç ılım p o lit ik a s ıy la y a p ılm a k isten en b u r ju v a z in in is t ik r a r ta le b in e ce v a p v erm ek tir. B u rju v a z i çok s e s li ve re n k li b ir p o litik yaşam iste m iy o r. S iy a ­ setin k o n u şu ld u ğ u , ta n s iy o n lu , h e y e c a n lı ortam onu te d ir g in e d iy o r .

Sadece yönetim e a lte r n a tif ik i b en zer gü ç a r a s ın d a k i fa r k ı s ı f ı r l a y a r a k s iy a s i se çe n e k le r i s a lt b içim , s t i l , ü s lu p , m oda, imaj g ib i d ış görünüm lere in d irg e y e re k in s a n la r ı a p o litik le ş tirm e y i a m a ç lıy o r .

Boşuna denm iyor "B a ş k a la rı ç a l ış ır k e n b iz se çim lerle u ğ r a ş ıy o r u z " .

A B D 'deki g ib i ik i b en zer gücün h ege­ m o n y a s ın d a k i, içe rik te n yok su n ve özen le a r ın d ır ılm ış , s iy a s e t sa h n e s in e , norm al d u ru m la rd a , üçü n cü b ir gücün b ir ord u b oza n o la r a k ç ık m a s ın ı seçim y a s a la r ı ile

EKİM

27

en gellem ek mümkün. Şim dilik bu tür h e s a p la r la fa ş is t p a r t iy i silm eye ç a l ı ş ı y o r l a r . O k u lla r d a , iş y e r le r in d e ve üretim a la n la r ın d a ö rg ü tlü olm ayan gücünü g e n e llik le p ro te sto cu b ir k itle d e n a la n fa ş is t p a r tin in silin m e si bü y ü k b ir g ü rü ltü k o p a r m a y a b ilir .

Bu g ü rü ltü y ü en gellem ek , oy p o ta n s iy e lin i d a ğ ıtm a k iç in s a ğ lı-s o llu b ir ittifa k a g ir ile r e k s a y ı s ı 500 ile 800 b in a r a s ın d a d e ğ işe n ve h iç b ir g e lir i olm ayan kesim e, çok k ıs a sü re iç in d e , a s g a r i b ir g e lir s a ğ la n a c a k .

5 ile 12 H aziran da y a p ıla c a k erken se çim le rle h edeflen en yeni y a p ıla n m a d a FKP a r t ık sem bolik b ir v a r l ık l a tem sil e d ile c e k .

Onu tamamen öld ü rm eyi te rcih etm elerin in s e b e b i, bu p a r t in in , h ız la erim esin e rağm en , sağlam b ir ö rg ü tlü lü k a ğ ın a sa h ip olu şu ve g ü çlü CGT s e n d ik a ­ s ı n ı denetim i a lt ın d a tu tm a sın d an d o ğ u ­ yor.

Bu a r a d a , çok g ü çlü b ir p o z is y o n d a o la n s o s y a lis t p a r ti p a sta d a n en b üyü k p a y ı a la c a k . Kamuoyu a r a ş tır m a la r ı ona e z ic i b ir çoğ u n lu k v e r iy o r la r .

B u nlar evd e y a p ıla n h e s a p la r .

1968 o l a y l a r ı v e y a f a r k lı b ir iç e r iğ e b ü rü n e­ cek 1986 o l a y l a r ı g ib i b ir s o s y a l patlam a o lm a zsa , m evcut evrim devam ed e rse bu h e s a p la r ın h a y a t bulm a ş a n s ı v a r .

Fakat F ran sa ile ABD a r a s ın d a s a d e ce A tlas ok ya nu su y o k . Daha d e ğ iş ik fa r k la r m evcu t. F r a n s ız iş ç i s ı n ı f ı s e s in i d u y u ru r, bu fa r k la r ı h is s e t t ir ir mi, y o k sa A m erikanlaşm a sü reci devam mı ed er?

Bu sorunun c e v a b ın ı önüm üzdeki dönem v e r e c e k tir .

HANGİ EKONOMİK POLİTİKA? Bu soru n a r tık b u r ju v a p a r t ile r a r a s ın d a b ir polem ik k a y n a ğ ı olm aktan ç ı k t ı . İ ş s iz le r d e n , alım gücünün düşme­ sin d en bahsetm ek geçm işte en çok p a r a eden m a lzem elerd i. B irb irin d e n çok f a r k l ı görü nen b u r ju v a p a r tile r in in i c r a a t la r ı s ı r a s ı y l a g ö s te r d ik i h iç b ir is in in r e ç e te s i bu i ş i çözm eye y etm iyor. Önümüzdeki dönemde yü rü tü le ce k ek o­ nomik p o lit ik a n ın tek b ir am acı va r: A vru p a p e r s p e k t ifi. Yani 1992'd e a ç ıla c a k AET orta k p a z a r ın a h a z ı r l ı k .

Ne iç e r iy o r bu h a z ı r l ık ? 12 ü lk en in iç p a z a r la r ın ın te k e lle r ta r a fın d a n sözd e "d o s tç a " p a y la ş ılm a s ı. F r a n s ız te k e lle r i­ n in e lv e r iş li konumda bu p a z a r a g i r e b il ­ m eleri iç in azam i b ir rek a b et gü cü n e ve b o l m ali o la n a k la r a sa h ip o lm a la r ı g e re ­ k ir .

D o la y ıs ı ile 1912 h a z ı r l ı ğ ı te k e lle rin k a r o r a n la r ım azam ileştirm e p e r s p e k tifi ile eş a n la m lıd ır .

Bu am aca erişm ek iç in b u r ju v a z in in ve

28 EKİM

S a yı 9

te k e lle rin tek b ir a r a c ı v a r d ı r . Bu a ra ç kemer sık m a p o l i t i k a s ı d ı r . Bu a n la y ış a hizmet e d e b ile c e k b a şk a b ir seçen ek y o k tu r , ve sa d ece F ran sa ile s ın ır lı d e ğ ild ir . Ü cretlerin düşük tu tu lm a s ı, sosyal h a k la r ın en düşük d üzeyde s ta n d a r tla ş ­ tırm a k iç in s ü r e k li b u d a n m a sı, üretim in mümkün old u ğ u k a d a r o to m a tik le ş tirile re k işg ü c ü ih t iy a c ın ın en aza in d irg en m esi g e r e k iy o r . Ancak b ö y le olu n ca te k e lle rin k a r o r a m a rta r ve re k a b et gü cü s a ğ la ­ n ır .

B öyle b ir ekonomik p o litik a n ın ç a l ı ­ ş a n la r a ç ıs ın d a n f a y d a l a n i ş s iz l ik , h a ­ yat p a h a llılığ ı k ıs a c a s ı s e fa le t olm ak z o ru n d a . İle r d e d e ğ iş ik d ü zey d ek i e tk ile r i tek tek v e r ile r e d a y a n d ır ıla r a k a y r ı y a z ı konusu y a p ılm a k zo ru n d a .

Yoksa gen el b ir görünüm için d e s o r u n la r ın iç ö z e llik ­ le r in i ve b u n la r ın b ir b i r l e r i ile o la n etk i ve ili ş k i le r in i a yırdetm ek z o rd u r.

Sonuç o la r a k E ylü l a y ın d a , yani ta tild e n s o n ra , p a tla k verm esi b ek len en m ü ca d eleye g e le lim .

Y ı l l a r d ı r şu a n l a t ı l d ı : "B ir z e n g in liğ i y a ra tm a d a n p ayla şm a k mümkün d e ğ il. İ ş i s ır a s ıy la yapm ak g e r e k iy o r .

Mademki z e n g in lik le r i iş y e r le r i fir m a la r y a r a t ı ­ y o r , b u n la r a ola n a k t a n ıy a lım . B u n la rın m ali o la r a k d u r u m la rım d ü z e ltm e le rin i, y e n i p a z a r k a z a n m a la r ım , rek a b et gücü e ld e etm elerin i ve n ih a y e t k a r o r a n la r ı m a r t t ır m a la r ım b e k liy e lim . B unlar o ld u k ­ tan son ra y a r a t ıla n z e n g in lik te n h e rk e s, b a ş ta i ş ç il e r , p a y ı m a la c a k t ır " .

B u n la rın h ep si y a p ıld ı fa k a t s ır a iş ç ile r e g e lin c e oyun b o z u lu y o r .

"Kar o r a m y a tır ım a ç e v r i ld i, y e n i iş k a y n a ğ ı a ç ı la c a k , b ir a z da i ş s iz le r i düşünmek la z ım v b . " Bu olm azsa b a ş k a şey b u lu n u ­ yor: "D olar düştü p e tro l y ü k s e ld i v e y a tam te r s i o ld u " derken su ç y a A m e rik a lı­ la r a y a da A ra p la ra y ü k le n d i. K ıs a c a s ı b ir tü rlü şu tü n elin ucu görü n m ü yor.

Bu tü r a ld a tm a ca la r v e y a göz boyam a­ la r b ir a n lık k en ara it ilin c e o rta y a f a r k l ı b ir ta b lo ç ı k ı y o r .

1) İ s ta tis tik le r d e y a p ıla n bütün d a la ­ v e r e le r e rağm en 3 m ilyon c iv a r ın d a iş s iz v a r y a n i ç a lış a n nüfusun % 11'i i ş s iz .

Demekki k a r o r a n la n y a tır ım a g itm iy o r muş.

2) 1981'd e %14'ü aşan e n fla sy o n %3 c i v a r ı n a d ü ştü . Çok i y i ama bunu i ş ç i l e ­ rin "a k ıllı ve sorum lu d a v r a n ış ın a " m a liye b a k a n ın ın k e n d isi b a ğ l ı y o r .

3) 1982'd en itib a r e n alım gü cü s ü r e k li d ü ş ü y o r.

4) 2 m ilyon k iş i günde 30 F ra n k la id a r e etmek z o ru n d a .

5) 500 ile 800 b in k iş in in h iç g e lir i y o k , o da resm i ra k a m la ra göre b ö y le . Ü stelik OCDE u z m a n la n y a k ın b ir

g e le ce k iç in en u fak b ir düzelm e b ek lem i­ y o r la r . Nereye g itti bizim p a s ta ? Y ıl la r ­ d ı r sah te u m u tlarla beslen en i ş ç i s ı n ı f ı ve ç a lış a n kesim de b üyük b ir homurdanma v a r . Seçim n e d e n iy le e r te le n d i. Ama ta b a n s ü r e k li s e n d ik a la r ı z o r lu y o r , bu zorla m a ­ n ın ta til dönüşü p a t la y a c a ğ ım g özlem ci­ le r d e ğ il hükümet b ile s ö y lü y o r . Yaşam m ü ca d elesi veren re v iz y o n is t F K P 'ye b e lk i b ir ekmek p a r a s ı ç ık a c a k fa k a t en fa z la düşünen ç iç e ğ i b u rn u n d a k i y en i hüküm etin ş e fi.

Ama bu şe f çok cin s b ir ş e f. 1968 o l a y l a r ın ı n sü p er g o ş is t lid e r le r in d e n M ichel R oca rd , b ir dönem "se çim le r e n a y i t u z a ğ ıd ır " s lo g a n ın ın en h a r a r e tli s a v u ­ n u cu su y d u . İ y ik i geçm iş b a ş k a ö rn e k le rle d o lu , y o k sa s iy a s i a k ro b a sid e n anlam ayan dü n y a te rsin e mi d ön ü yor d iy e ş a ş ı r ı r .

Tek yol direnmektir D iy a r b a k ır , A ntep, A y d ın ve A n k a r a '­ d a k i c e z a e v le r i g e çtiğ im iz ay iç in d e y e n i d ir e n iş le r e sah n e o ld u .

D iy a r b a k ır ve A n te p 'te k i a ç l ık g r e v le ­ r i son a e r d i.

Buna k a r ş ın , yönetim in k o ğ u ş la rd a y a n g ın çık a r m a k , is y a n a k a lk ışm a k ve k a ç ış iç in tü n el kazmak g e r e k çe s i ile d a y a k ta n g e ç ir d iğ i A y d ın E t ip i c e z a e v in deki 200 kadar s iy a s i tu tu k lu n u n 23 M a y ısta b a ş la t t ık la r ı a ç l ık grevi ise h a la s ü rü y o r .

S a ğ lık d u ru m la rı g ittik ç e k ötü leşen tu tu k lu la r , b a s k ı ve d a y a ğ a son v e rilm e ­ s in i ve h a k la n ü z e rin d e k i y a s a k la r ın k a ld ır ılm a s ın ı is t iy o r la r .

A nkara k a p a lı ce z a e v in d e yönetim in b a s k ı l a r ı m v e k e s fi u y g u la m a la r ım p r o ­ testo ve k a z a n ılm ış h a k la r ın ia d e s i iç in 27 M a yısta b a ş la t ıla n a ç l ık g r e v i de yoğ u n ç a b a la r a rağm en so n u çla n m ış d e ğ il.

C ezaevi s a v c ı l ı ğ ı k e n d is iy le görü şen tu tu k lu y a k ı n l a n ve a v u k a tla r a , tu tu k lu l a r ın b a z ı t a le p le r in in h a k lı o ld u ğ u n u , an cak b a z ıla r ın ın tüzük h üküm lerine a y k ı n old u ğu n u bu n eden le de çözümün k e n d is in i a ş t ı ğ ı m b e lir te r e k top lu hükü­ mete ve a d a le t b a k a n lığ ın a a t t ı.

Hükümetin ve A d a la le t B a k a n lığ ın ın durd u k y e rd e tu t u k lu la n n le h in e h iç b ir c id d i düzenlem eye gitm e y e ce ğ i a ç ı k .

B ir kez d a h a : H a k la n k aza n m an ın ve k oru m a n ın , baskı ve yasak z in c ir in i k ırm a n ın tüzük h ükü m lerin i işlem ez h a le g e t ir ip h a k la n fiile n v a r etm enin tek y o lu DİRENMEK ve y in e DİRENMEKTİR.

H aziran 1988

EKİM

29

Moskova Zirvesi neyin zirvesi?

M oskova Z ir v e s i d e, d iğ e r z ir v e le r g ib i, sü p er g ü ç le r in şovu n a d ön ü ştü . Ö zgü rlü ğü n en bü yü k d ü şm a n ı, em p ery a l is t - k a p i t a li s t sistem in ja n d a rm a s ı ABD em p eryalizm in in b a ş ı R eagan , "d em ok ra si11 k a h ra m a n ı, "ö z g ü r lü k " h a v a r is i, g u ru rlu Sovyet h a lk ın ın yaşam s t a n d a r t la r ım e m p e r y a lis t-k a p ita lis t sistem in a la y konu­ su h a lin e g etire ce k a ş ı r ı l ı k t a sila h la n m a h a r ca m a la rı yapan, ABD ile b ir lik t e d ü n y a n ın s ila h la n d ır ılm a s ın d a b a ş ı çeken d iğ e r sü p er d e v le tin son lid e r i G orbaçov is e , " b a r ış " m eleği k e s ild i.

M oskova şovu o k a d a r i l g i ç e k ic iy d i k i, sözd e b ir b ir in e tem elden k a r ş ı ola n ik i sistem in lid e r le r i ola n G orba çov ve R eag an , b ir b ir le r in i övmekte y a r ı ş ı y o r l a r ­ d ı . G orb a çov , z ir v e ön cesin d e ABD b a s ı ­ n ın a v e r d iğ i d em eçlerd e, R eagan ' ı " g e r ­ ç e k ç i b ir lid e r " o la r a k ta k d ir e ttiğ in i a ç ı k l a d ı . "B aşkan Reagan b azen S ovy etler B ir li ğ i 'n i , ben de A B D 'yi e le ştiriy o r u m .

Ama b u , çoğu zaman b ir b ir im iz h a k k ın d a y a n lış d ü şü n celerim iz olm a sın d a n k a y n a k ­ l a n ı y o r " , d e d i. R eagan is e , G o r b a ç o v 'u , şim d iye k a d a r k i Sovyet lid e r le r i için d e en olu m lu su , " c id d i h e d e fle r d oğ ru ltu su n d a ç a b a h a r ca y a n c id d i b ir lid e r " o la r a k d e ğ e r le n d ir d i. E m p e r y a lis t-k a p ita lis t s is ­ temin te m s ilc ile r in in , K ru şçe v 'd e n s o n ra , G o r b a ç o v 'a ö v g ü le r düzm esi, destek v e r ­ m esi, ama d iğ e r ta r a fta n , L e n in 'e , S ta l i n 'e , gerçek sosy a lizm e k in in i kusm ası te s a d ü fi d e ğ ild ir . Bu b ir y a n d a n , SB ve d iğ e r r e v iz y o n is t ü lk e le rin e m p e r y a lis tk a p it a lis t sistem le b ütü n leşm esi k a r ş ı l ı ­ ğ ın d a r e v iz y o n is t l id e r le r i m ü k a fa tla n d ır­ ma, d iğ e r ya n d a n is e , Lenin ve S talin ş a h s ın d a sosy a lizm d en intikam alma h a re ­ k e t id ir .

S ergilen en bütün şova rağm en, t a r a f­ l a r , z ir v e ö n ce s in d e , z irv e d e n somut ve c id d i b ir ilerlem e b e k le m e d ik le rin i a ç ı k l a ­ d ı l a r . O n lara g ö r e , bu z ir v e d ah a ç o k , ik i sü p er d ev let a r a s ın d a " y a p ı c ı d iy a lo ­ gun d ev a m ı" b a k ım ın d a n sem bolik b ir önem ta ş ım a k t a d ır . G erçekten d e, g örü ­ n ü rd e , z ir v e d e ik i sü p er d e v le t a r a s ın d a somut b ir ilerlem en in o lm a d ığ ı a n l a ş ı l ­ m a k ta d ır .

Bu, iş in p erd e önünde görü nen t a r a f ı .

B ir de z ir v e le r in p erd e g e r is i v a r d ır k i, a s ı l k a r a r la r b u ra d a a lın m a k ta ve son u ç­ la n zam anla g örü lm ek ted ir.

Y aşanan d e n e y le r de gösterm iştir k i, sü p er g ü ç le ­ rin z ir v e t o p la n t ıl a r ı, n üfuz a la n la r ın ın b a r ış ç ıl bölüşüm ü iç in b ir p la tform d u ru m u n d a d ır.

S B 'n in b a ş ım ç e k tiğ i

re v iz y o n is t b lo k i le , ABD'nin b a ş ım ç e k t iğ i k a p it a lis t b lok u n ç ı k a r l a r ı çok y ön lü o la r a k o d erece iç iç e g e çm iştir k i, h er zaman b ir b ir le r in e ih t iy a ç d u y a r la r .

R e v izy o n ist ü lk e le rin k a p it a lis t ü lk e le re 125 m ily a r d o la r d ış borcu n u n b u lu n m a s ı, B a t ılı te k e lle rin m ily a r la r c a m a r k lık , d o la r lık y a t ır ım la r a g iriş m e si bunun en iy i k a n ıtıd ır .

Ortak ç ı k a r la r o rta k k a r a r la r ın n esn el zem in in i o lu ştu rm a k ta ­ d ır .

G örü nü rdeki gündem ler b ir k en a ra b ır a k ılır s a , sü p er g ü ç le r z ir v e s in in , b i r b i r i y le i l i ş k i l i o ls a d a , değişm ez ik i gündem i v a r d ı r . İ k i li i l i ş k i le r ve " b ö lg e ­ s e l s o r u n la r ."

"B ö lg e se l s o r u n la r ın çözüm ü" ABD ve S B 'n in sö z lü ğ ü n d e , d o la y lı ve d o ğ ru d a n e tk i a la n la r ın d a b u lu n an ü lk e le rin i k i l i i liş k ile r in d e o r t a y a ç ık a n s o r u n la r ın ve ç o ğ u n lu k la g e r ic i egemen s ı n ı f l a r a k a r ş ı d e v rim ci iç s a v a ş ın y a ş a n d ığ ı ü lk e le rd e k i s o r u n la r ın e m p e ry a list a m a çla rla çözüm ü­ nü ifa d e etm ek ted ir.

Z irv e d e n son ra y a p ıla n a ç ık la m a la r d a , "b ö lg e s e l s o r u n la r ın çözüm ü" k on u su n da ile r le m e le r k a y d e d ild iğ i a ç ı k l a n d ı. İ l e r l e ­ me k a y d e d ile n s o ru n la r a r a s ın d a is e , Güney A fr ik a , Kamboçya ve Orta Ameri­ k a 'd a k i s o ru n la r b e l i r t i l d i . A n gola soru n u is e , z ir v e ön ce sin d e "ç ö z ü ld ü ğ ü " h a b e r le r i y a y ı n l a n d ı . Bu s o r u n la r ın çözümü konu­ su n d a "ile r le m e le r "in n e le r o ld u ğ u somut o la r a k b ilin m iy o rs a d a , b iz çözüme temel ola n g ö r ü ş le rin n eler old u ğu n u b iliy o r u z .

G o rb a ço v , " s ıc a k n o k ta la r ın sön d ü rü lm esi" ve "u lu s la r a r a s ı terörizm "in önlen m esinde iş b ir liğ i ve k o lle k tif a r a y ış la r a h a z ır old u ğu n u çok ön ce a ç ık la m ış t ı; ABD ise y ı l l a r d ı r bunu y a p t ığ ı g i b i , ek o la r a k Doğu A vrupa ü lk e le rin d e de devrim istem i­ yor (B r e z e z e in s k i'n in 6-12 Mart 1988 ta r ih li 2000'e D o ğ ru 'd a k i y a z ıs ı).

Bu p o lit ik a y a u ygu n o la r a k , m evcut g en el sta tü k o k o ru n a ra k , k a r ş ı l ı k l ı p a y la ş ım ın old u ğ u k u şk u su zd u r. A fg a n ista n a n laşm a­ s ı, bu kon uda en y a k ın ve c a n lı ö r n e k tir .

Z irv e d e n hemen ö n ce , S B 'n in b a ğ ım s ız b ir F ilis tin d e v le tin d e n v a z g e ç ­ t i ğ i a ç ık la n d ı ve bu h a b e r SB ta r a fın d a n y a la n la n m a d ı.

S ila h sız la n m a k onusunda y a p ıla n d e m o g o jile rin b a ş ın d a , İNF a n tla şm a sı g e l­ m ek ted ir. Bugün n ü k leer s ila h la r ın m ikta­ r ı o d e re ce k ork u n ç b ir d ü zeye v a r m ış t ır k i, n ü k le e r s ila h la r ın % 4'ünün y o k e d ilm e s in i ön gören INF A n tlaşm ası h iç b ir şey (Devamı s . 3 7 1de)

30

EKİM

Sayı

9

S O V Y E T L E R B İR L İĞ l'N İN YENİ DIŞ POLİTİKASI ÜZERİNE T.GÖKER

G o r b a ço v 'u n iş b a ş ın a g elm esiy le b i r ­ lik t e , S ov y etler B ir liğ i(S B ) 'n in y e n i d ış p o lit ik a s ın ın bazı y ö n le r i d ah a b ir b e li r g i n le ş t i .

Yeni d ış p o lit ik a , geçm iş p o litik a d a n b a z ı f a r k l ı l ı k l a r iç e r iy o r .

T ü rk iy e d ev rim ci h a rek etin d e G orba çov " r e fo r m la r ı" , özel o la r a k da d ış p o litik a s o r u n la r ı henüz g e r e k tiğ i g ib i t a r t ı ş ı l a m a d ı.

G orbaçov re fo rm la rı d ah a çok "sistem i ç i " s o ru n la r o la r a k ele a l ı n d ı , b ö y le d e ğ e rle n d irilm e y e ç a lış ıld ı.

D ış p o lit ik a 'S oru n la rı is e , geçm işte de y a y g ın o la r a k g ö rü ld ü ğ ü g ib i, te k il n o k ta la r o la r a k g ö rü lü p d e ğ e r le n d ir ild i.

Her ü lk e n in , is te r s o s y a lis t , is te r s e k a p it a lis t o ls u n , d ış p o lit ik a s ı ile iç p o lit ik a s ı a r a s ın d a d iy a le k tik b ir uyum v a r d ı r . D ış p o li t ik a y ı , o ü lk en in egemen s ın ıfın ın g erek sin m eleri b e li r l e r .

D ış p o litik a d a s o s y a lis t , iç p o litik a d a k a p ita ­ lis t veya iç p o litik a d a s o s y a lis t , d ış p o litik a d a ise em p e ry a list b ir p o lit ik a o la n a k lı d e ğ ild ir ve gen el o la r a k ta rih b ö y le b ir k a r ş ı t l ı ğ a sahn e o lm a m ış tır .

Bu a ç ıd a n ele a lın d ığ ın d a , gerek geçm işte g erek se de günüm üzde S B 'n in d ış p o lit ik a s ı ile iç p o lit ik a s ı a r a s ın d a da b ir uyum v a r d ı r .

G o r b a ço v 'u n iş b a ş ın a g elm esiy le b i r ­ lik t e , iç p o litik a d a b a z ı d e ğ iş ik lik le r in gündeme gelm esin e p a r a le l o la r a k d ış p o litik a d a da d e ğ iş ik lik le r y a ş a n d ı. S B '­ nin ekonom ik ve p o litik g e r e k s in im le ri, iç p o litik a d a p e re s tro y k a ve g la s n o s tu , d ış p o litik a d a is e , " s ila h s ız la n m a " , "y e n i b ir ekonom ik d üzen " ve "y e n i u lu s la r a r a s ı g ü v e n lik s is te m i"n i gündeme getirm iş b u lu n u y o r. B u n la r, Sovyet r e v iz y o n is t le r i­ n in de a ç ık ç a ifa d e e ttik le r i g ib i, e m p e r y a lis ti, k a p it a lis t i, s o s y a lis t i ile "b ü tü n se l d ü n y a "n m g e r e k le r in e , S B 'n in u lu s a l ve u lu s la r a r a s ı g e re k sin im le rin e y a n ıt veren b ü tü n lü k lü t e o r ile r d ir , "y e n i düşü n ce ta r z ı " d ı r . "Y eni düşü n ce t a r z ı " m n tek tek ö ğ e le r i, her b ir is i a y r ı b ir y a z ın ın k on u su d u r. Biz ise bu y a z ıd a , "y e n i düşü n ce ta r z ı "n d a önem li b ir ye re s a h ip o la n S B 'n in d ış p o lit ik a s ı ile i l g i l i

bazı temel y a ln ı z c a .

y a n la r

ü zerin d e

d u r a c a ğ ız

EŞİTSİZ GELİŞME 1950 ve 60'l ı y ı ll a r d a k i g e lişm e le r S o v y e tle r B i r l i ğ i 'n i , u lu s la r a r a s ı k a p it a ­ lis t sistem in b ir p a r ç a s ı h a lin e g e t ir d i.

Bu durum S B 'y i de k a p ita liz m in m utlak b ir y a s a s ı o la n ve em peryalizm dönem inde iy ic e şid d e tle n e n e ş its iz gelişm e y a s a s ın ın e tk i a la n ın a so k tu .

S B 'd e k i bugü nk ü g e liş m e le rin , izlen en p o lit ik a la r d a k i d eğişm elerin tem elin de e ş it s iz gelişm en in s o n u ç la r ı y a tm a k ta d ır .

S o v y e tle r B ir liğ i sü p er b ir gü ç o la r a k , 6 0 ' l ı ve 70' l i y ı l l a r d a , s o s y a lis t üretim iliş k ile r in in egemen o ld u ğ u döneme göre h ı z l ı b ir gerilem e iç in d e o lm a s ın a r a ğ ­ men, b iz z a t bu s o s y a lis t dönem in k a z a m m la r ım n b ir sonucu o la r a k , ABD ve d iğ e r em p e ry a list ü lk e le re g öre n isp eten h ı z l ı b ir k a lk ın m a temposu iç in d e b u lu ­ n u y o rd u .

Hatta b a z ı üretim k o lla r ın d a A B D 'ye göre ik i kat b ir büyüm e h ız ı g e r ç e k le ş tir iy o r d u .

70'l i y ılla r d a SB, ö z e llik le a sk e ri ve p o litik a la n d a b ir sü p e r gü ç o la r a k A B D 'yle b oy ö lçü ş e ce k durum a g e lm işti. Bu durum , h egom on ya cı a m a çla r u ğru n a r a k ip le r in e m eydan ok u ­ m aya b ile d ö n ü şü y o rd u .

F a k a t, 70 ' l i y ı l l a r ı n son u n d a ve 8 0 ' l i y ı l l a r ı n b a ş ın d a , SB ek on om isi, b ü r o k r a ­ tik y o z la şm a n ın b ir sonucu o la r a k tam b ir t ı k a n ık l ık iç in e g ir m iş ti. G o r b a ço v 'u n ifa d e s in e g ö r e , "k r iz ö n ce s i durum " o lu ş ­ m uştu. A yn ı ş e y , sila h la n m a a la n ın d a da g ö r ü lü y o r d u .

60'l ı ve 70'l i y ılla r d a , tam am iyle h egom on ya cı a m açla r u ğru n a s ila h la n m a y a b ü yü k h a rca m a la r y a p a n SB y ö n e t ic ile r i, b ir çok a la n d a r a k ip le r i k a r ş ıs ın d a gü ç ü stü n lü ğü b ile s a ğ l ı y o r ­ d u . Oysa 8 0 ' l i y ı l l a r ı n b a ş ın a g e lin d i­ ğ in d e , ö z e llik le de ABD 'nin SDI ( Y ı ld ı z S a v a ş la r ı) p r o je s in i y ü r ü r lü ğ e koym ası ile b ir lik t e tam b ir çık m a z iç in e d ü ş ü y o r­ du.

SB, içte ekonom ik ve top lu m sal s o ru n la rd a a ç ık b ir t ı k a n ık l ık iç in e

H aziran 1988 g i r d i ğ i , y en i k a y n a k la r bulm ak zoru n d a o ld u ğ u a şam ad a, bü yü k b ir harcam a g ere k tire n bu p r o je y e k a r ş ı l ı k v erecek durum da d e ğ ild i. Zaten u lu s a l g e lir in % 1 0 -1 2 's i sila h la n m a y a a y r ı lı y o r d u . Yeni k a y n a k la r ya ra tm a da n bu yükü SB ekon o­ m isi k a ld ır a c a k durum da d e ğ ild i.

Ekonomik a la n d a k i e ş its iz g e liş im i G o rb a ço v , 2 7 .Kongre R a p o ru 'n d a ş ö y le d ile g e t ir iy o r d u : "S a va ş ön cesin d e ve s a v a ş ta n s o n ra k i ilk y ılla r d a ABD ek on om isinin d ü zey in e eriş ilm e s i b iz e çok zor g ib i g e liy o r d u , o y s a d ah a 1 9 7 0 'lerd e b ilim s e l, tek n ik ve ekonom ik p o ta n s iy e l b a k ım ın d a n ABD1ye önem li ö lçü d e y a k la ş t ık ve h atta b a z ı k ilit m a lla r ın ü retim inde A B D 'yi geç­ tik " ( 1) "A yn ı zam anda 1 9 7 0 'le rd e , ekonom ide g ü ç lü k le r artm aya b a ş la d ı, ekonom ik büyüm enin h ız ı önem li ö lçü d e y a v a ş l a d ı .

Bunun son ucu o la r a k SBKP P ro g ra m ın d a k i ekonom ik gelişm eye iliş k in h ed e fle re ve h atta 9 .ve 10. b eş y ıllık p la n la r ın düşü rü lm ü ş h e d e fle rin e b ile v a r ı la m a d ı .

Bu dönem iç in h a z ır la n m ış s o s y a l p r o g r a ­ mı da tam o la r a k u y g u la y a m a d ık . B ilim , e ğ itim , s a ğ lı k ve gü n lük h izm etlerin m addi tem elin in g e liş tir ilm e s in d e geri k a l ın d ı."(2 ) Bu durum ra k a m la rla ifa d e e d ild iğ in d e gerilem en in h ız ı d ah a ça r p ıc ı o la r a k k en d in i g ö s te r iy o r . Nuri Y ı l d ı r ı m 'm Sov­ yet is t a t is tik le r in e dayan arak o r ta y a k oyd u ğu v e r ile r e g ö r e , 8 .P lan dönem inde (1966-70) u lu s a l g e lir d e k i a r t ış h ız ı %7,7 ik e n , bu ora n s ü re k li b ir düşü ş k a y d e d e ­ rek 1 1 .P lan dönem inde (1981-85) % 3 ,1 'e ; y in e a y n ı dönemde k iş i b a ş m a düşen reel g e lir d e , % 5 ,7 'd e n , % 1 ,7 'y e düşm üştür.

E konom inin d iğ e r d a lla r ın d a da aynı ş e k ild e gerilem e m evcu ttu r. (3 ) S o v y etler B ir li ğ i , bu dönemde s a d ece ekonom ik ve a sk e ri a la n d a d e ğ il, p o litik a la n d a da r a k ip le r i ve d ü n ya p r o le ta r y a ­ sı ve h a lk la r ı n ezd in d e gü ç k a y b e tti, y ı p r a n d ı . Bu kon uda ö z e llik le A fg a n ista n i ş g a l i ve bu iş g a lin g ü çlü b ir d ir e n iş le k a r ş ıla ş m a s ı, S B 'n in u lu s la r a r a s ı p la n d a zor durum da k a lm a sın a neden o ld u . İşte, bütün bu o lg u la r , S ovy etler B ir li ğ i 'n i n gerek iç t e , gerek se de d ış t a y e n i b ir p o lit ik a benim senm esini k o ş u lla n ­ d ır d ı .

F a k a t, bütün b u n la r , S B 'n in h egom on y a c ı a m açla rd an v a z g e ç t iğ in i, "b a r ış ç ı" b ir p o lit ik a y ı s tr a te jik b ir amaç o la r a k b e n im s e d iğ in i g öste rm iy o r. G orb a çov , 2 7 .Kongre R a p o ru 'n d a iç p o litik a ile d ış p o lit ik a n ın u yum luluğunu ş ö y le b e lir t iy o r : "Y o ld a ş la r , ü lk en in ekonom ik ve s o s y a l gelişm esi iç in y e r in e g e tirilm e si gerek en g ö r e v le r a y n ı zam anda SBKP'nin u lu s la r a ­ r a s ı s t r a t e jis in i de b e lirle m e k te d ir. Bunun

EKİM

31

temel am acı çok a ç ı k t ı r . S o v y e tle r h a l k ı ­ n ın k a l ı c ı b a r ış ve ö z g ü rlü k k o ş u lla r ın ­ da y a r a tıc ı ç a lış m a s ın ı s a ğ la m a k tır .

A s lın d a b u , p a r tin in d ış p o lit ik a m ız ın önüne k oyd u ğu en üst p rog ra m a tik ta le p ­ tir .

Bugünkü k o ş u lla rd a bunu y e r in e getirm ek en b a ş ta n ü k leer s a v a ş iç in m addi h a z ı r l ı k l a r ı durdurm ak d e m e k tir ." (4 ) Ş ü p h esiz, G orbaçov bu g ö r e v i " s o s y a ­ lizm " a d ın a b e lirle m e k te d ir. B ir s o s y a lis t ü lk en in "u lu s la r a r a s ı s t r a t e jis i" a d ın a k o n u şu ld u ğ u n d a , b u ra d a so sy a lizm a d ın a h iç b ir şe y in o lm a d ığ ı a ç ık tır .

Sadece şunu belirtm ek g e r e k ir k i, b ir s o s y a lis t ü lk e n in , b ir kom ünist p a r t is in in u lu s la r ­ a ra sı s tr a te jis in d e "en üst p ro g ra m a tik ta le p " in d ü n ya so sy a liz m in in g e r ç e k le ş ti­ rilm e si olm ası g e r e k ir .

O ysa , burada, SBKP'nin "u lu s la r a r a s ı s t r a t e jis in in " ''en üst p rog ra m a tik t a le p " i, b ü tü n ü y le u lu s a l ih t iy a ç la r a göre b e lir le n m iş tir .

D ah ası v a r .

G o rb a ço v , 70. yıld ön ü m ü k on u şm a sın d a , h iç de b a z ı l a r ı n ı n s a n d ı­ ğ ı , v e y a u ydu p o li t ik a c ı la r ı n p ro p a g a n d a e t tiğ i g i b i , p e re s tro y k a m n a m a c ım s a d e ­ ce "s o s y a liz m in iç s o r u n la r ı " m çözm ekle s ın ı r l a m ı y o r . A ksine ve a y n ı zam a n da , p e r e s tr o y k a m n a m a cın ın "d ü n y a iş b ö lü ­ münde ve k a y n a k la r ın bölü şüm ün de" d ah a etk in olm an ın a r a c ı o ld u ğu n u ifa d e ed e­ rek h egom on ya cı a m a ç la r ım d ile g e t ir i­ yor: "P e r e s tr o y k a , bütün b e ll i b a ş lı ek on o­ mik g ö s te r g e le r d e dü n ya y ü z e y in e u la ş ­ m am ızı mümkün k ıla r a k g e n iş ve z e n g in ü lkem izin d ü n ya işbölüm ünde ve k a y n a k ­ l a r ın bölüşüm ünde d ah a ön ce h iç b ilin m e ­ yen b ir biçim d e y e r a lm a ş ım s a ğ la y a c a k t ı r . " ( a b ç . ) (5 ) S o v y e tle r B ir liğ i y ö n e t ic ile r i, yeni p o lit ik a n ın b ir g e r e ğ i o la r a k sa v u n m a cı ve b a r ı ş ç ı b ir d ış p o litik a iz le y e c e ğ in i sö y le rk e n b il e , b ir sü p er gü ç o la r a k h egom on ya cı am açla rd an vazgeçm em ekte­ d ir . Yeni p o lit ik a , "sa v u n m a c ı" ve " b a ­ r ı ş ç ı l " d ış p o lit ik a , S B 'n in g e r ilik le r in i g id erm en in , d iğ e r r a k ip le r in e u la ş m a n ın , h atta geçm enin a ra cı o la r a k gündeme g e tirilm e k te d ir. "Dünya iş bölüm ünde ve k a y n a k la r ın bölüşüm ünde d ah a ön ce h iç b ilin m eyen b ir b içim d e y e r alm a" id d ia s ı bunun a ç ık b ir k a n ı t ı d ı r . Bugün b ile ABD ile b oy ölçüşm eden v a z g e çm e d iğ in in , b ir sü p e r gü ç o la r a k h egom on ya cı a m a çla r u ğ ru n a s a v a ş ı l d ı ğ ı m n d iğ e r b ir k a m t ı d a , 1987 y ı l ı n d a (16 Ş u bat) M o s k o v a 'd a y a p ıla n u lu s la r a r a s ı b ir forum da G orba­ ç o v 'u n d ile g e t ir d iğ i şu g ö r ü ş le r d ir : "SSCB k e n d isi iç in f a z la , b a ş k a s ı iç in az b ir şey iste m iy o r, ö rn e ğ in ABD'den d a h a fa z la b ir g ü v e n lik a r a m ıy o r . F akat SSCB, h iç b ir zaman a lt d ü zey d e b ir sta tü y ü k a b u l e tm e y e c e k tir ." (6 )

32

EKİM

S a yı

9

Bu ö rn e k le r s ö y le d ik le rim iz i k a n ıtla m a k t a d ır .

y e te r in c e

TAVİZ POLİTİKASI S ov y e tler B i r l i ğ i 1nin y e n i d ış p o lit ik a ­ s ın ı n ö z e llik le r in d e n b i r i , a m a çla rı k a ­ ra rtm a y a ca k ş e k ild e , s ın ır lı b ir ta v iz p o lit ik a s ın ın gündeme g e tir ilm e s id ir . Yeni p o lit ik a n ın yaşam a g e ç ir ilm e s i, b a ş ta ABD olm ak ü z ere, d iğ e r B a t ılı em p ery a list ü lk e le rle iliş k ile r d e s ın ır lı b ir ta v iz p o lit ik a s ın ın gündeme g e tirilm e sin e neden o lm a k ta d ır .

Bu ta v iz p o li t ik a s ı , hem p o lit ik , hem a s k e r i, hem de ekonom ik n it e lik t e d ir .

A sk eri a la n d a ta v iz p o lit ik a s ın ın en a ç ık ö r n e ğ i, geçen y ı l im za la n a n , A vru ­ p a 'd a k i orta m en zilli n ü k leer s ila h la r ın k a ld ır ılm a s ın a y ö n e lik a n la ş m a la r d ır .

B ilin d iğ i g ib i orta m en zilli n ü k leer fü z e­ le r in A v r u p a 'd a n k a ld ır ılm a s ı sorunu B rejn ev dönem inde de sözkonusu olm uştu .

ABD, Sovyet SS-20 fü z e le rin in k a ld ır ılm a ­ s ın a k a r ş ı l ı k o la r a k , P ersch in g ve Cruse fü z e le r in i yerleştirm em eyi v e y a y e r le ş t ir ­ d ik ten son ra da k a ld ır m a y ı ö n e riy o r d u .

Sovyet y ö n e t ic ile r i ise bu n a k a r ş ılık , F ran sa ve İ n g i lt e r e 'y e a it fü z e le rin de k a ld ır ılm a s ı k o şu lu y la bunu k a b u l e d e b i­ le c e k le r in i, bunun da anlaşm a ya d a h il o lm a s ın ı i s t i y o r la r d ı. Daha son ra bu n a b ir k oşu l daha e k le n d i: A BD'nin h a z ı r l ı k ­ la r ım s ü rd ü rd ü ğ ü , "y ıld ız s a v a ş la r ı " o la r a k b ilin e n u zay savunm a sistem in den (SDI) v a z g e ç ilm e s i. ABD is e , bu Sovyet ö n e r ile r in i k a b u l etm iyord u . Sonuçta Sov­ y e tle r B ir liğ i y ö n e t ic ile r i, hem In g ilt e r e v e F r a n s a 'n ın e lin d e k i n ü k leer fü z e le rin k a l d ı r ı l m a s ı, hem de A BD'nin u zay s a ­ vunma p r o je le r in in d u rd u ru lm a sı k o ş u lla ­ r ın d a n v a z g e çe re k son İNF a n la ş m a s ın ı im z a la d ıla r . Bu, a sk e ri a la n d a a ç ık b ir t a v iz d i.

Daha da ön em lisi, S ovy etler B i r li ğ i 'n i n a sk e ri d o k trin in d e k i d e ğ iş m e d ir. Bu de­ ğişm e, S ov y etler B ir li ğ i 'n i n bugü nk ü g e re k sin im le rin e ve ta v iz p o lit ik a s ın a u y g u n d u r.

H erald T r ib ü n e 'd e n a k ta ra n C um huriyet G a z e te s i'n in b ild ir d iğ in e g ö r e , Sovyet Savunma B ak a m ola n Dim itri Y a z o v 'u n "S osyalizm ve B a r ış ın S a vu n u l­ m a sı" a d lı k it a b ın ın daha ön cek i b a s k ı ­ s ın d a S ov y etlerin a sk e ri d o k trin i " s a l d ı r ı en önem li a sk e ri o p e ra sy o n d u r" ş e k lin d e y e r a lır k e n , y e n i p o lik a m n g e r e ğ i o la ­ rak, k it a b ın y e n i b a s k ıs ın d a "Sovyet a s k e r i d o k trin in e g ö r e , savunm a en önem li a s k e ri o p e ra sy o n d u r" d en ilm ek ted ir. (7 ) G o rb a çov , son k ita b ı P e r e s tr o ik a 'd a y e n i d üşü n ce t a r z ım a ç ık la r k e n , bunun a sk e ri d o k tr in le r i de e tk ile d iğ in i s ö y le y e ­ rek s a l d ı r ı d a n savun m aya geçmek g e r e k ti­ ğ in i d ile g etirm ek ted ir. "Y eni d ü ş ü n ce le r,

a y n ı d e re ce d e , a sk e ri d o k trin le rin k a r a k ­ te r in i de e t k iliy o r .

B u n la r, k e s in lik le savunm a d o k tr in le r i o l m a l ı d ı r ." (8 ) P o litik a la n d a k i ta v iz le r e is e , Sovyet a s k e r le r in in A fg a n is ta n 'd a n çek ilm e si k a ­ r a r ı önem li b ir örnek o la r a k v e r i l e b i l i r .

Y ı l l a r d ı r B a t ılı e m p e ry a lis tle r ta r a fın d a n gündem de tu tu lan rejim m u h a lifle rin in s e rb e st b ır a k ıl m a s ı , b ir b a ş k a ö r n e k tir .

Ekonomik a la n d a k i ta v iz le r e is e , B a tı­ lı e m p e r y a lis tle r in , S ovyet p a z a r la r ın a girm esin in ön ü n dek i b a z ı e n g e lle r in k a l­ d ır ılm a s ı örnek v e r il e b i li r . B ilin d iğ i g ib i SB y ö n e t ic ile r i a ld ık l a r ı b ir k a r a r la , b e ll i k o ş u lla r d a , SB fir m a la r ı ile y a b a n c ı serm ayen in %49 p a y a la ca k ş e k ild e orta k y a t ır ım y a p m a la r ım k a b u l e t ti.

D iğer y a n d a n , S B 'n in , m erkezi ekon o­ mik p la n la m a d a n "ekonom ik m uhasebe" ve k a r e s a s ın a gö re yönetim ş e k lin e g e ç iş p la m da d ü n ya k a p it a lis t sistem i ile bütünleşm e y o lu n d a a t ılm ış önem li b ir adım d u ru m u n d a d ır.

S ov y e tle r B ir liğ i y ö n e tic ile r in e g ö r e , bu p la n 1990'd a tüm ekonom ik işletm elerd e ta m a m la n a ca k tır.

DEVRİME KARŞI İŞBİRLİĞİ Yeni p o litik a n ın ik in c i b ir ö z e ll iğ i, d iğ e r e m p e ry a lis tle rle , ö z e llik le de ABD ile anlaşm a tem elin d e, p r o le ta r y a n ın top ­ lum sal devrim ve h a lk la r ın k u rtu lu ş s a v a ş ın ın b a s t ır ılm a s ı ve e tk i a la n l a r ı ­ n ın " b a r ış iç in d e " p a y la ş ım ın d a n o lu ş ­ m a k ta d ır . "Bütün s ıc a k n o k ta la r d a ç a t ı ş ­ ma durum una son verm e", "u lu s la r a r a s ı te rö rizm "i k o lle k tif o la r a k önleme o la r a k form üle e d ile n p o lit ik a , bu s t r a te jin in g e r e ğ i o la r a k gündeme g e tir ilm iş t ir . " A s y a 'd a ve ötek i k ıt a la r d a savaş te h lik e s i o c a k la r ın ın sönmemesi bunu d ah a da iv e d i duruma g e t ir iy o r . B iz Orta D o ğ u 'd a , O rta-A m erik a, Güney A frik a ve gezegen im izin bütün s ıc a k n o k ta la r ın d a ça tışm a durumunu söndürm e y o lla r ım bulm ak iç in k o lle k tif a r a y ış l a r ı c a n la n ­ d ırm a d a n y a n a y ız . Genel g ü v e n liğ in ç ı k a r ­ l a r ı bunu k esin zoru n lu k ı l ı y o r . " ( 9 ) Hemen bunun a rk a s ın d a n "SSCB ilk e s e l o la r a k terörizm e k a r ş ı d ır " d e n ile re k , d e v ­ rim ci iç s a v a ş la r a , u lu s a l k u rtu lu ş s a ­ v a ş la r ın a i y i gö zle b a k ılm a d ığ ın ın ifa d e e d ilm e s i, b u n la r ın o rta d a n Ç a ld ır ılm a s ı iç in " a k t if i ş b i r l i ğ i " ö n e ris in in g e tirilm e ­ s i, d evrim lere k arşı Sovyet tutum u, y a y ı l m a c ı l ı ğ ı ve k a r ş ı-d e v r im c i öz b ü tü ­ n ü y le k e n d in i o rta y a k o y m a k ta d ır .

"B u n a lım la r ve ç a tış m a la r u lu s la r a r a ­ s ı terörizm iç in de e lv e r iş li b ir ortam y a r a t ı y o r . İla n edilm em iş s a v a ş la r , her b içim d e k a r ş ı-d e v r im i h r a c ı , p o lit ik c in a ­ y e t le r , reh in a lm a la r, u ça k k a ç ır m a la r , c a d d e le r , h a v a a la n la r ı ve tren is ta s y o n ­ la r ın d a p a tla m a la r , işte k ı ş k ı r t ı c ı l a r ı n

H aziran 1988 her tü rlü s in s i u y d u rm a ca la rla gizlem eye ç a lış t ık la r ı terörizm in iğ re n ç çe h re si b ö y le d ir .

SSCB ilk e s e l o la r a k terörizm e k a r ş ı d ı r ve onun kökünü kazım ak için ötek i d e v le tle r le a k tif iş b ir liğ in e h a z ır ­ d ı r . "(1 0 ) Sadece bu k a d a r da d e ğ il, buna şunu da eklem ek g e r e k ir : " T a rih se l o la r a k biçim len m iş d ün ya ekonomik b a ğ l a r ım koparm a ç a ğ r ı l a n t e h lik e lid ir ve h ic b ir çözüm g e tirm em ek ted ir." ( a b ç . ) (11) A ç ık t ır k i, sözkonusu ola n "d ü n y a ekonom ik b a ğ l a n " d ün ya k a p it a lis t s is ­ te m id ir, onun y e n i söm ü rg ecilik p o lit ik a ­ s ı d ı r . "T e h lik e li ve h iç b ir çözüm g e tir ­ m e d e n ş e y , p r o le ta r y a n ın ve h a lk la r ın toplu m sal d ev rim le, k u rtu lu ş s a v a ş la r ı y l a dü n ya k a p it a lis t sistem in e, e m p e ry a lis tle ­ re k a r ş ı b a ş k a l d ı r ı s ı d ı r .

Bütün b u n la rd a n da a n la ş ıla c a ğ ı g i b i , SB y ö n e t ic ile r i, d ü n ya k a p it a lis t sistem i­ nin d iğ e r b ü y ü k le rin e , ö z e llik le de ABD1ye, d evrim ci s a v a ş la r ın , d ev rim lerin b a s t ır ılm a s ı için i ş b i r l i ğ i ve etk i a la n la ­ r ı n ın " b a r ı ş ç ı l " bölüşüm ünü ön erm ek ted ir.

ABD ve S B 'n in k a r ş ı l ı k l ı z ir v e t o p la n t ıla ­ rı bu i ş b ir li ğ i n i kotarm ada en önem li pla tform d u ru m u n d a d ır.

Bu a y m zam an da, d o la y lı da o ls a , b ir ta v iz p o l i t i k a s ı d ı r . Z ir a SSCB, her ne kadar d ah a ö n ce le ri d e, k en di gen el ç ı k a r la r ı n a yön elen devrim ve k u rtu lu ş s a v a ş la r ın ın b a s tır ılm a s ın d a n ya n a b ir p o litik a iz liy o r d u y s a d a , k en di ç ı k a r l a r ı m d oğ ru d a n teh d it etm eyen, a k sin e r a k ip ­ le r in i z a y ıfla t a n u lu s a l k u rtu lu ş ve devrim h a rek etlerin d en y a ra rla n m a y a , on ­ l a r ı k en di h egom on ya sın a çekm eye ç a l ı ş ı ­ yordu . Şimdi is e , e m p e r y a lis t-k a p ita lis t sistem e y ö n e lik her tü rlü " b a ğ la r ı k o p a r­ ma g ir iş im i"n i te h lik e li g ö r e re k , d iğ e r r a k ip le r in e i ş b i r l i ğ i ö n e ris i götürm ekte­ d ir .

SB’ n in bu p o lit ik a s ın d a d eğ in ilm e si gerek en d iğ e r b ir nokta d a , s ila h s ız la n m a ve " b a r ış " soru n u d u r. S ila h sız la n m a g ö ­ rü şm elerin de s a ğ la n a ca k b a ş a r ı ve dah a i le r i b ir m evziye sıçra m a k iç in g e ç ic i b ir " b a r ış " S ovy etler B ir liğ i y ö n e tic ile r i için h a y a ti b ir önem ta ş ım a k t a d ır . ' 70' l i y ı l l a r d a , sila h la n m a h a rca m a la rı s ü re k li b ir a r t ış g ö s te rd i ve ç e ş it li k a y n a k la ra göre son y ı ll a r d a g a y r i s a fi toplu m sal üretim in % 12-14'ü sila h la n m a h a r c a m a la r ı­ na g itm e k ted ir. Gelinen n ok ta d a , s ila h ­ lanm a h a r c a m a la r ım a y m ş e k ild e s ü rd ü r­ mek o la n a k s ız old u ğ u g ib i, ekonom inin k a r ş ı k a r ş ıy a old u ğ u z o r lu k la r d ik k a te a lın d ığ ın d a , bu o ra n ın korunm ası da z o rd u r. Ekonom inin g e re k sin im le rin i k a r ş ı ­ lam ak iç in , sila h la n m a y a a y r ıla n pay düşürülm ek v e y a b a ş k a k a y n a k la r b u lu n ­ mak z o r u n d a d ır . Daha önce de b e li r t i ld iğ i g i b i , bunu gerçek leştirm ek iç in S ovy etler

EKİM

33

ta v iz verm eye de h a z ır d u ru m d a d ır.

Silah lanm a h a r c a m a la r ın ın s ın ır la n m a s ı, a sk e ri m ü d a h a leleri gerek tirm eyen b ir " b a r ış " o rta m ı, b a t ılı ü lk e le rle t ic a r i iliş k ile r in g e liş tir ilm e s i, b ilim s e l ve tek ­ n ik i ş b ir li ğ i S ovy etler iç in ya şam sal önem ta ş ıy o r .

Bu p o litik a n ın yaşam bulm a sı iç in G orbaçov b ir y a n d a n , B a t ılı y ö n e tic i­ le r i " a k lıb a ş ın d a " k a r a r la r alm aya ç a ­ ğ ır ıy o r , ik n a etmeye ç a lış ıy o r ; d iğ e r y a n d a n is e , n ü k leer s a v a ş k ork u lu ğu n u k u lla n a ra k savaş a le y h ta r ı h a r e k e tle r i ve sila h la n m a h a r c a m a la r ım k a ld ır a m a ­ yan d ış b o r ç la r la b u n a lm ış ç e ş it li ü lk e le ­ r i , ra k ip le r in e k a r ş ı b a s k ı a r a c ı o la r a k kullanm ak is t iy o r . "Üçüncü dü n ya ü lk e le r i" , SSCB'nin u lu s la r a r a s ı s tr a te jis in d e özel b ir y e r tu tm a k ta d ır.

G o rb a ço v , Ekim D e v rim i'n in 7 0 .y ı l d ö ­ nümü k on u şm a sın d a , d ü n y a n ın durumunu ve ç e liş k ile r in i g e n işçe t a r t ı ş a c a ğ ı z deme­ sin e ve ö y le de y a p m a sın a rağm en , bu konuşma için d e b ir kez b ile p r o le ta r y a n ın serm ayeye k arşı s o s y a lis t d e v rim in d e n , h a lk la r ın devrim h arek etin d en sözetm em ekte d ir .

Ama "ü çü n cü dü n ya ü lk e le r i"n in " g i z il g ü ç le r in d e n " , o n l a n b ir a r a y a g e ti­ ren g e r ic i ö rg ü tle r in "d ü n y a ek on om isinin b içim le n d irilm e s in d e özgün b ir r o l" o y n a ­ y a c a ğ ın d a n s ık s ık söze tm e k te d ir.

G o r b a ç o v 'a göre, "Ü çüncü D ü n y a 'm n g e liş im in in bugü nk ü a şa m a sın d a g e r e k li o la n dürtü ise ancak d oğu ş h a lin d e d ir .

Bunun b ilin c in d e olmak ve k a r a m s a rlık üretm ekten k açın m ak g e r e k iy o r ."

G o rb a ço v , b ir k ıs m ın d a d ev rim ci iç s a v a ş la r ya şa n a n bu ü lk e le ri ve o n la r ın g e r ic i a m a çla rla o lu ş tu r d u k la r ı ö r g ü t le r i, "h a lk la r ve o n la r ın te m s ilc is i o la n ö rg ü t­ le r " o la r a k ta n ım la d ık ta n s o n ra , b u n la r ın "y e n i dü n ya ekonomik d ü zen in d e b ir d a y a n a ğ a s a h ip " o ld u k la r ım b e lir t iy o r ve ş u n la r ı e k liy o r : "G elişm ekte o la n ü lk e le r a r a s ın d a k i d e v le t le r a r a s ı d a y a n ışm a s ü r e ç le r in i y a n ­ s ıt a n ö r g ü tle r d e , u lu s a l kim lik ve i n s i y a t if y ö n e liş i arta n b ir b içim d e k e n d in i d u y u ru y o r . "Şu y a da bu ö lçü d e , bütün ö rg ü tle r in k a r a k te r is tiğ i b u d u r. Ü stelik b ö y le ö rg ü t­ le r in s a y ı s ı da az d e ğ il. A frik a B ir liğ i Ö rgütü, Arap D e v letleri B ir liğ i, ASEAN, A m erikan D e v letleri Ö rgütü,, Latin Am erika Ekonomik Sistem i, Güney P a s ifik Form u, Güney Asya B ölg esel iş b ir liğ i Ö rgü tü , İslam K on feran sı Örgütü ve ö z e llik le B a ğ la n t ıs ız la r H areketi" A ym konuşm anın d evam ın d a G o rb a ço v , sözkon u su ö rg ü tle r in , "Dünya p o lit ik a s ın ­ da f a r k e d ile b ilir b ir etken h a lin e gelm iş o lm a la r ın a rağm en, b u n la r ın h iç b ir i g i z il g ü ç le r in i henüz tüm üyle o rta y a koymuş d e ğ il . Ama bu g iz il g ü ç le r çok bü yü k

34

EKlM

S a yı

9

b o y u tla r d a ; h atta bu ö rg ü tle r in gelecek 50 y ı l d a ne ü rü n ler v e r e c e ğ in i kestirm ek b ile g ü ç" d iy e r e k , bu ü lk elere ve ü lk e le ­ rin ö rg ü tle r in e u lu s la r a r a s ı s tr a te jid e ne d erece b üyü k b ir önem v e r d iğ in i d ile g e tirm e k te d ir.

Bu ü lk e le rin SSCB'nin u lu s la r a r a s ı s t r a te jis in d e k i önemine vu rgu , Kongre R a p o ru 'n d a da b e lir g in b ir ş e k ild e v a r ­ d ı r . Bu ü lk e le rd e egemen ola n b u r ju v a ve b ü yü k top ra k s a h ip le r i s ı n ı f ı n ı n , p r o le ­ ta r y a ve h a lk la r a y ö n e lik e m p e ry a lis tle rle i ş b i r l i ğ i iç in d e a ğ ır b a s k ı ve söm ürüsü görm ezden g e lin e r e k , bu ü lk e le rin " g e r i k a l m ı ş l ı ğ ı , y o k s u llu ğ u , bazen de kork u n ç s e fa le t i, esa ret a ltın d a geçen geçm işin a ğ ır m ir a s ım giderm ek iç in çetin b ir s a v a ş ım v e r " d ik le r in i id d ia etm ek ted ir.

G o r b a ç o v 'a göre bu ü lk e le r ( * ) em perya­ lizm e ç e ş it li d ü z ey lerd e b a ğ ı m l ı, bu b a ğ la m d a da büyü k ölçü d e e m p e ry a lis tle ­ rin ç ı k a r la r ı n a u ygu n p o lit ik a la r izle y e n ü lk e le r d e ğ il, "geçm işte em p ery a list p o li ­ tik a n ın bütün h a lk la rd a n yoksu n b ı r a k t ı ­ ğ ı" fa k a t bugün "b a ğ ım s ız ta r ih s e l y a r a t ı c ı l ı k y olu n a g ir "e n ü lk e le r d ir . (12) G o rb a çov , sözkonusu d e ğ e rle n d irm e le r le , em peryalizm e b a ğ ım lı ü lk e le ri k en di k ont­ rolü n e çekmek is te d iğ i g i b i , hem d iğ e r e m p e r y a lis tle r i, hem de bu ü lk e le rin egemen s ı n ı f l a r ı m "top lu m sa l p a tla m a la r­ la " te h d it etmekte ve bu ü lk e le r i " b a r ış iç in d e y a r ış m a " y ı h a y a ta geçirm en in a r a c ı "y e n i b ir ekonom ik d ü z e n "i y a r a t ­ (* )

Modern r e v iz y o n is t le r , bu gü n dün­ y a d a k i durumu d e ğ e r le n d ir ir k e n , önem­ l i b ir ü lk e le r top lu lu ğ u ola n y a r ı - s ö mürge ve em peryalizm e ç e ş it li d ü z ey ­ le rd e b a ğ ım lı ü lk e le rd e k i egemen s ı ­ n ı f l a r ı n em peryalizm le ola n i liş k ile r in i g izlem eye özel b ir d ik k a t g ö s te r iy o r ­ l a r . O n lara g ö r e , g erçek te y a r ı-s ö m ü r ­ ge ve em peryalizm e b a ğ ım lı b ir d iz i ü lk e "k urtulm uş ü lk e le r ", "u lu s a l kim­ lik ve in s iy a t if y ö n e liş i a rta n " ü lk e­ l e r d ir . O n la rm bu y a k la ş ım ı en i y i , - u lu s la r a r a s ı d üzeyde modern r e v iz y o nizm in k o lle k tif y a y ın organ ı ola n " B a n ş ve Sosyalizm S o r u n la r ı" (Y eni Ç a ğ ) d e r g is in d e dünya ü lk e le r in i k a te­ g o r ile ş tir m e le r in d e g ö rü lm e k te d ir.

O n lara göre, "1984'te ise d ü n y a t o p r a k la r ın ın % 6 1 ,6 's m ı kurtulm uş ü lk e le r , % 2 6 ,2 's in i s o s y a lis t ü lk e le r , % 1 1 ,5 'in i k a p it a lis t ü lk e le r , % 0 ,7 's in i söm ürge ve y a r ı-s ö m ü r g e ü lk e le r o lu ş ­ tu r u y o r . Dünya nüfusunun ise % 51'in i kurtulm uş ü lk e le r , % 32,3'ünü s o s y a lis t ü lk e le r , % 16,4'ün ü k a p it a lis t ü lk e le r , % 0,3 'ü n ü söm ürge ve y a r ı-s ö m ü r g e ü lk e le r o lu ş tu r u y o r ." (Y en i C a ğ , 1 98 6/11, s . 82)

m aya ç a ğ ır m a k t a d ır . G orbaçov a ç ı k ç a , ya bu d ü zen i b ir lik t e y a r a t ı r ı z , top lu m sal ç a tış m a la r ı b ir lik t e ö n le r iz , ya da, toplu m sal ça tış m a la r s iz in e g e m e n liğ in iz i ve v a r l ı ğ ı n ı z ı da te h lik e y e so k a r demeye g e t ir iy o r . G o rb a ço v , sözkon u su yıld ön ü m ü k on u şm a sın d a ş u n la r ı s ö y lü y o r : "K ıs a c a s ı k a p ita lizm bu b a k ım d a n da s ın ır lı b ir seçim le k a r ş ı k a r ş ı y a : Ya o la y la r ın kopma n o k ta s ın a gelm esin e izin v e r e c e k , y a d a , b ir b i r l e r i y le b a ğ l a n t ı l ı ve b ü tü n sel d ü n y a n ın e ş itlik tem eli ü zerin d e ç ı k a r la r ı n d e n g e sin i b e lir te n b ir d ü n y a n ın y a s a l a r ım d ik k a te a la c a k .

"Gördüğüm üz g ib i durum bunu y a ln ız z oru n lu d e ğ il, mümkün de k ı l ı y o r . Üçüncü d ü n y a d a k i g ü ç le r a y n ı ç iz g id e d a v r a n d ık ­ ça bu y ön d ek i g e lişm e le r d ah a da y o ğ u n ­ la ş a c a k ."

Son o la r a k Sovyet s tr a te jis in d e önem t a ş ıy a n b ir nokta o la r a k p a s ifis t b a r ış h a re k e tin e ve çe v re k o r u y u c u la r ın a d e ğ in ­ mek g e r e k ir .

B ilin d iğ i g ib i son y ı l l a r d a , ö z e llik le A v r u p a 'd a savaş te h lik e s in e k arşı ve çe v re k oru m a sın a y ö n e lik y ı ğ ı n s a l b ir m uhalefet g e liş m e k te d ir. Bu h arek et iç i n ­ d e , gerçe k te e m p ery a list s a v a ş te h lik e s in e karşı s a v a ş ım ı bu te h lik e y i y a ra ta n e m p e r y a lis t-k a p ita lis t sistem e k a r ş ı sa­ v a ş la b ir le ş t ir e n , s a v a ş sorununu gen el toplu m sal s o r u n la r ın çözümüne b a ğ lı o la r a k ele a la n d e vrim ci m uhalefet o ld u k ça s ı n ı r l ı d ı r . Bu h arek ete n it e liğ in i v e r e n , soyu t s a v a ş a le y h t a r lığ ı ve k a p ita lizm s ı n ı r l a r ı iç in d e reform la r u ğru n a p a s ifis t b u r ju v a m uhalefet o lm a s ıd ır .

S o v y e tle r , ön ceden b e r i, bu h arek ete u lu s la r a r a s ı p la n d a b üyü k b ir değer verm ekte ve u lu s la r a r a s ı s tr a te jis in d e d ik k a te alm ak­ t a d ı r . A ym o lg u , y e n i S ovyet y ö n e tic ile r i t a r a fın d a n da ö z e llik le gündeme g e t i r i l ­ mekte ve ra k ip le r in e k a r ş ı b a s k ı unsuru o la r a k k u lla n ılm a k t a d ır .

PROLETARYAYA VERİLEN ROL P eki y e n i Sovyet p o lit ik a s ın d a p r o le ­ t a r y a y a ve h a lk la r a ne ro l v e rilm e k te d ir?

Daha ön ceden de b e lir ttiğ im iz g ib i, G o r b a ço v 'u n Ekim Devrim i k o n u şm a sın d a , ü çü n cü dü n ya ü lk e le r i, b a r ış h a re k e ti v b . g ib i b ir d iz i soru n a g e n iş o la r a k d e ğ in ilm e sin e rağm en , b ir kez b ile p r o le ­ ta r y a ve h a lk la r ın devrim s a v a ş ım ın d a n sözed ilm em ek ted ir.

Ama, "y e n i ekonom ik d ü zen "d en "h e rk e sin ç ı k a r la r ı n a u y g u n " çözüm den, " k a l ı c ı b ir b a r ış " t a n s ık s ık s ö z e d ilm e k te d ir. Ç e şitli k ıt a la r d a k i " s ıc a k s a v a ş o d a k la r ın ın " o rta d a n k a l d ı r ı l m a s ı ­ n ı , "h e r tü rlü te r ö r"ü ön lem eyi s t r a t e ji s i ­ n in tem eli h a lin e ge tire n "ta r ih s e l o la r a k b içim len m iş d ü n ya ekonom ik b a ğ la r ım koparm a ç a ğ r ı l a r ı " m te h lik e li ve " h iç b ir

H aziran

çözüm getirm enyen h a re k e tle r o la r a k gören Sovyet y ö n e t ic ile r i iç in b u n d a anorm al o la n , e ş y a n ın d o ğ a s ın a a y k ır ı b ir şey y o k tu r .

B izzat G o r b a ço v 'u n a ğ z ın d a n p r o le ta r y a ve h a lk la r a ne ro l y ü k le n d iğ i­ n i gösterm ek sorunun dah a i y i a n la ş ılm a ­ s ın a hizmet e d e c e k tir . Önce önem li b ir n o k ta y ı b elirtm ek g e r e k ir . G o r b a ç o v 'a göre, " u lu s la r a r a s ı k o ş u lla r h ız la kökten d e ğ iş i y o r ."

O 'n a göre bu d e ğ iş ik lik hem "b u r ju v a top lu m u nun s o s y a l y a p ı s ı n d a " , hem d e , " iş ç i s ın ıfın ın b ir le ş im in d e " g ö r ü lü y o r .(1 3 ) Ekim devrim i ile i l g i l i konuşm ada da a y m ş e y le r t e k r a r la n ıy o r . O, b ir y a n ­ d a n , "B a tı d ü n y a s ı iş ç i s ı n ı f ı n ı n yok old u ğ u n d a n s ö z e d iy o r " d iy e re k bu n d an y a k m ı y o r , ama a rd ın d a n d a , " g e r ç i iş ç i s ı n ı f ı n ı n geçirm ek te old u ğ u değişim e s a s ­ l ı ve pek çok u z a n tıs ı ola n b ir s ü r e ç t ir " d iy e r e k , y ı l l a r d ı r r e v iz y o n is t le r in , b u r ju ­ va i d e o l o g l a r ın ın , ö z e llik le E u ro-k om ü n is tle r in " a r t ık M a r k s 'ın a n la d ığ ı anlam ­ da b ir p ro le ta r y a d a n s ö z e d ile m e z ", "g ü n ü ­ müzde p r o le ta r y a n ın y a p ıs ın d a e s a s lı d e ğ iş ik lik le r olm uştur" ş e k lin d e k i te z le r in i d o la y lı o la r a k olu m lu y o r.

"B u gü n , y en i toplum sal s ı n ı r l a r iç in d e s a y ıc a a ğ ı r b a sa n b ir gü ç o la r a k iş ç i s ı n ı f ı , ö z e llik le ta rih in k esk in dönemeç n o k ta la r ın d a b e li r l e y ic i b ir ro l o y n a y a ca k p o ta n s iy e le s a h ip t ir .

"B u ra d a m otifler f a r k lı o l a b i l i r . O la­ s ı l ı ğ ı yü k sek o la n la rd a n b ir i ekonom inin d e lic e a s k e r ile ş t ir ilm e s id ir .

T ek n olojik devrim in m ilita r is t tem eller ü zerin d e y e n i b ir e v re y e g irm esi, ö z e llik le s a v a ş a g id en y o l la r ı a ç t ık ç a , g ü çlü b ir k a ta liz ö r g ö r e v i y a p a b il ir , b ö y le c e nüfu su n ötek i k e sim le rin i e t k ile y e b ilir ve ekonom ik ta ­ le p le r in ötesin d e k itle te p k ile r i ile d ire k t k a r ş ıla ş a b ilir ."

G örü ldü ğü g i b i , p r o le ta r y a y a yü k len en görev, k a p it a lis t sömürü ve b a s k ıy a karşı d evrim ci b a ş k a ld ır ı d e ğ il, "en yü k sek o l a s ı l ı k " l a , s a v a ş a g id en y o ld a , k en d i ku rtu lu şu n u s a ğ la m a d a , k a p it a liz ­ min tem ellerin e dokunm adan, bu anlam da da d eğişm ed en , ama gü ç d e n g e le r in i d e ğ iş tir e r e k , gü ç d e n g e le rin e etk id e b u lu ­ n a ra k s a v a ş ı b a ş la ta n g ü ç le r i f r e n le y ic i, s a v a ş ı ö n le y ic i k a ta liz ö r r o lü d ü r . Ancak bu k o ş u lla r d a , p r o le ta r y a "ekonom ik ta ­ le p le r in öte sin d e " p o litik b ir ro l o y n a y a ­ b i l i r ; ama bu p o litik r o l, devrim yapm ak g ib i p o lit ik b ir ro l d e ğ ild ir . P r o le ta r y a y a her hak ta n ın m ış t ır ; ama en d o ğ a l hak o la n , "ta r ih s e l o la r a k biçim len m iş d ü n ya ekonom ik b a ğ l a r ın ı koparm ak" a m a c ıy la devrim yapm ak h a k k ı y a d s ın m ış t ır .

G orba çov a y n ı konuşm ada, "kom ü nist­ le r in " hangi p e r s p e k tifle p r o le ta r y a y a gitm esi g e r e k tiğ in i s ö y lerk en de ş u n la r ı b e lir t iy o r :

1988

EKİM

35

" S ı n ıf m ü ca d elesi ve toplu m sal çelişm e ­ le r in ötek i b e li r t i le r i, b a r ış t a n y a n a ola n n esn el s ü r e ç le r i e t k ile y e c e k t ir . (a b ç .) İşçi s ın ıfı h a re k e tin in ile r ic i g ü ç le r i onun s iy a s a l b ilin c in i yük seltm en in y o l la ­ r ım a r ıy o r la r .

"Bu g ü ç le r , e y le m le rin i son d erece k a r m a ş ık , y e n i ve d e ğ işe n b ir durum da yürütm ek z o r u n d a la r . K itle le rin ekonom ik hak ve ç ık a r la r ın ın g ü ven ce a lt ın a a lın m a s ın ın s o ru n la r ve e lb e tte dem ok rasi m ü ca d elesin e iliş k in s o r u n la r , üretim de dem ok rasi de bunun için d e olm ak ü ze re , y e n i b ir anlam k a z a n m ış t ır ." ( a b ç . ) B u ra d a , p r o le ta r y a y a ve p r o le ta r y a n ın "ö n cü sü n e " yü k len en g ö re v bütün a ğ ı r l ı ğ ı ile o r ta y a konm uştur. ( * ) " S ın ıf m ücade­ l e s i n i n ro lü " b a r ış t a n y a n a o la n n esn el s ü r e ç le r i e tk ile y e c e k " b ir şey o la r a k su n u lm u ştu r. P r o le ta r y a n ın k a p it a lis t s i s ­ teme karşı v e r d iğ i m ü ca d eleyle s a d e ce b a r ış soru n u n da d e ğ il, tüm top lu m sa l g e lişm e le rd e de b e li r l e y ic i ro l oyn a m ası g e r e k tiğ in in re d d e d ilm e si, sa d e ce b ir "e tk i" d ü zey in d e ele a lın m a s ı r e v iz y o n is t­ le r in , ne d erece M arksizm den uzak o ld u ­ ğunu k a n ı t la d ığ ı g i b i , onun g e r ic i k a ­ r a k te r in i de tüm b o y u tla r ı ile o r ta y a k o y m a k ta d ır .

(* )

S ovyet r e v iz y o n is t le r in in "ö n cü y e " ne g ib i g ö r e v le r y ü k le d iğ in e iliş k in k en d i a ğ ız la r ın d a n b ir çok aktarm a yapm ak o l a n a k l ı. F akat b iz , ç a r p ı c ı olm ası b a k ım ın d a n ik i aktarm a d ah a y a p a c a ğ ı z . Bu ö z e llik le , SBKP ç iz g is in i "u lu s a l" k o ş u lla ra u ygu lam ak d ış ın d a b ir "s u ç"u olm ayan T B K P 'ye, " r e fo r ­ m is tle r ", "tö v b e k a r la r " d iy e v e r y a n s ın eden, ama onun u lu s la r a r a s ı daya­ n a ğ ım g iz le y e n , "s o s y a liz m in s o r u n la r ı­ na çözüm a r a y ış ı" o la r a k n ite le y e n a k ım la r ın tu ta r s ız lık la r ım gösterm ek b a k ım ın d a n da ö n e m lid ir.

SB B ilim ler A k a d e m isi'n d e g ö re v a la n V. V .M sv e rin e ra d ze , "Y eni P o litik Düşünce T a rz ı " m n temel b ile ş e n le r in i a ç ık la r k e n , İ k in c is i h a k k ın d a ş u n la r ı b e lir t iy o r : "B ir d e v le tin g ü v e n lik iç in d e o la ­ b ilm e si iç in , ö tek i d e v le t le r in de g ü v e n lik için d e olm ası gere k m e k te d ir. ...

Her k r itik durum , her b ö lg e s e l ça tış m a , iç in d e n ü k leer b ir dünya s a v a ş m a dönüşme o l a s ı l ı ğ ı m ta şım a k ­ t a d ı r " (M a k a ley i çe v ire n Yol ve Amaç, s a y ı 15-16, s . 64) Bu s ö y le n e n le rle TBKP y ö n e t ic ile r i­ n in , s il a h l ı s a v a ş yü rü ten Kürt g r u p ­ l a r ı n a , "n ü k le e r s a v a ş te h lik e s i" y a r a ­ ta ca ğ ı ve "d e n g e le r in b o z u la c a ğ ı" g e r e k çe s i ile " s t r a t e jile r in iz i gözden g e ç ir in " dem esi a r a s ın d a h iç b ir fa r k y o k tu r .

36

EKİM

S a yı

9

Sovyet r e v iz y o n is t le r i ekonom ik h a k la ­ r ın gü ven ce a lt ın a a lın m a s ı ve "p o litik e tk i" d ış ın d a , p r o le ta r y a y a b a ş k a b ir ro l verm em ektedir. Sözkonusu e d ile n "dem ok ra­ s i m ü ca d elesi"n in n a s ıl b ir şey oldu ğu n u is e , ö rn e ğ in , G o r b a ço v 'u n izin d en milim b ile şaşm adan ile r le y e n TBKP r e v iz y o n is t­ le r in in p r a tiğ in d e g ö r ü y o ru z .

G orb a çov , "ü retim de dem okrasi de bunun iç in d e " d iy e re k hemen a ltın d a k a p it a lis tle r in " iş ç ile r e 'o r t a k l ı k ' ö n e rd iğ in d e n , ama bunun la fta k a ld ığ ın d a n sözetm esi, "d e ­ m okrasi m ü ca d elesi"n d en ne a n l a d ı ğ ım o r ta y a k o y m a k ta d ır. B u rju v a reform istle­ r in in , s o s y a l d em o k ra tla rın k a p ita liz m in tem ellerin e dokunm adan "üretim de demok­ r a s i" , " i ş ç il e r i yönetim e katm a" a d ın a , n a s ı l k a p ita liz m in k oru y u cu lu ğ u n a soy u n ­ d u k la r ı ve dem ogoji y a p t ık la r ı d e n e y le r­ den b il in i y o r . B u rju v a z i u ygu n k o ş u lla r ­ d a , p r o le ta r y a y a k a p it a lis t sistem i teh d it etm ed iği sü rece h a k la r verm eye h a z ı r d ı r .

D iğer y a n d a n , y in e , Sovyet id e o lo g ­ la r ın d a n b ir i o la n , Y .A .K ra sin d e, "B a r ış S a v a şım ın d a Genel İn s a n i Olan ile S ın ıf s a l O lan" b a ş l ı k l ı m a k a lesin de "a n t i-t e k e l" s tr a te jis in in sek ter o ld u ­ ğunu d ile g e tire re k "kom ünist p a r t ile ­ rin e " şö y le ön erid e b u lu n u y o r: "Öte ya n d a n kimi kom ünist p a r t ile ­ rin p rog ra m a tik b e lg e le r in d e form üle e d ilm iş o la n a n ti-te k e l dem okrasi s tr a ­ te jik k on sep ti ve b e lg is i şu a n d a k i k o ş u lla r d a , bu dün ya ç a p ın d a k i b i r ­ lik te davran m a g e r çe ğ in e y e te r i k a d a r d ik k a t g ö s te rilm e d iğ i iç in y e te r in c e e t k ili olm a m a k ta d ır. H ayat, iş ç i s ı n ı ­ fın d a n ve ön cü sü n d en , tüm g ü ç le r in en g e r ic i em p ery a list ç e v r e le r in , a sk ers e l-s a n a y i kom plek sin in iz o le ed ilm esi­ n e , em peryalizm e s a ld ır g a n e ğ ilim le r i­ n in gem lenm esine y o ğ u n la ş t ır ılm a s ın ı ta le p e d iy o r .

"A n ti-te k e l dem okrasiden ön ce g e ­ le n , onun iç in e lv e r iş li k o ş u la r ı y a ra ta n k a p it a lis t gelişm en in m ilita r is t olm ayan b ir 'm o d e l'i u ğru n a m ücadele s tr a te jik k on sep tin in ana d o ğ r u ltu la r ı burada b e lir g i n le ş i y o r ."

(M a k a le le r, TKP Y a y . s . 28) T B K P 'nin, " a n ti-te k e l d em ok rasi" p r o g r a m ın ın y e rin e " b a r ış ve dem okra­ tik yen ilen m e" p r o g r a m ım g e çirm esin ­ d e , DYP, SHP, RP ve DSP ile "dem ok ra­ si b lo k "u k u rm a sın d a bu ö n e riy e u ygu n davran m a d ış ın d a b ir "s u ç"u y o k tu r .

TBKP'ye y en i program ve ta k tiğ in d e n d o la y ı v e r y a n s ın e d e n le r, tu ta r lı olmak iç in önce onun u lu s la r ­ a r a s ı d a y a n a ğ ıy la h esap laşm ak zoru n ­ d a d ır la r .

Ama, h iç b ir zam an, en d o ğ a l hak ola n devrim h a k k ı olmamak k a y d ı i le . R e v izy o ­ n is tle r de devrim yapm a h a k k ı d ış ın d a p r o le ta r y a y a her h a k k ın v erilm esin d en y a n a d ır . Ama, bu k o ş u lla r d a b ile o n la r ın da b ir kaydı v a r d ır .

Devrim yapm a h a k k ı d ış ın d a d iğ e r h a k la r d a , k e n d ile ­ rin e k a r ş ı k u lla n ılm a m a lıd ır . ( * ) P r o le t a r y a y a devrim h a k k ı ta n ım a ya n Sovyet r e v iz y o n is t le r in in a y n ı ş e y i e z ile n ve söm ürülen h a lk la r a ta n ım a sı b e k le n e ­ mez. G o rb a ço v , Ekim d evrim i k on u şm a sın ­ d a , em peryalizm e b a ğ ım lı ü lk e le rin (y a n i egemen s ı m f ı n v e y a s ı n ı f l a r ı n ) ç ı k a r l a r ı d ı ş ı n d a , özel o la r a k h a lk la r ın ç ı k a r l a ­ rın d a n söze tm e d iğ i, d ah a da ö te s i, u z la ş ­ maz s ın ıf k a r ş ıtlık la r ın ın o ld u ğ u bu ü lk e le rd e p r o le ta r y a ve h a lk la r la egemen s ın ıfla r ın ç ık a r la r ım ö z le ş t ir d iğ i g i b i , 27. Kongre R a p o ru 'n u n "Günümüz D ü n y a sı: Temel E ğ ilim le r ve Ana Ç e liş k ile r " b ö lü ­ münde d e, ç a ğ ım ız ın b a ş lı c a ç e lişm e le rin ­ den b ir i o la n em peryalizm ile h a lk la r a r a s ın d a k i ç e liş k i, "em peryalizm ile g e ­ lişm ek te o la n ü lk e le r ve h a lk la r a r a s ın ­ da" ç e liş k i o la r a k g e r ic i b ir tem elde ta h r if e d ilm iş tir .

Sözkonusu o la n bu ç e liş k i a ç ık la n ır k e n de, bu ü lk e le rin h a lk la r ın ın "y o k s u l" o ld u ğ u , " s a lg ın h a s t a lı k la r ı n " , " c a h illiğ in " y a y g ın lığ ı, b o r ç la r ın " c id d i sosy a l-e k o n o m ik ve p o li­ tik s o ru n la r" y a r a t t ı ğ ı v b . s a y ı l m ı ş t ı r .

Ama, b u n la r ın çözümünün ne o ld u ğ u , h a lk la r ın ne ya p m ası g e r e k tiğ in e iliş k in c id d i h iç b ir şey y o k tu r . Sadece " a d il b ir çözüm " b u lu n m ası g e r e k t iğ i, e m p e ry a lis t­ le r in "k e sin b ir seçim y a p m a s ı" g e r e k tiğ i g ib i, e m p e ry a lis tle re a k ıl veren sö z le r e d ilm iş tir .

G o r b a ç o v 'u n , dah a ön ce aktarm a y a p ı ­ la n s ö z le r i ("s ıc a k b ö lg e le r i so ğ u tm a ", "ekonom ik b a ğ la r ı koparm a ç a ğ r ı l a r ı n ı n t e h lik e liliğ i" ve h iç b ir işe y a r a m a d ığ ı v b .) h a t ır la n d ı ğ ın d a , k e s in lik le devrim ya pm a, d ev rim ci savaş sürdürm e g ib i h a k l a n h a lk la r a t a n ım a d ığ ı, en iy im ser ta h m in le, " h a lk la r ın ö r g ü tle r i" o la r a k su n u lan g e r ic i ö rg ü tle r d e tem sil e d ile n egemen s ın ıfla n desteklem e, "b a n sa k a t k ıd a b u lu n m a ", "y e n i ve a d il b ir ekonom ik d ü z e n "i yaratm a "h a k k ı" t a n ı d ı ­ ğ ı r a h a t lık la s ö y le n e b ilir .

G orbaçov ve d o l a y ı s ı y l a SSCB'yi p r o le -

( * ) P o lo n y a 'd a , R om an y a'd a ve r e v iz y o ­ n is tle r in ik tid a r d a o ld u ğ u d iğ e ü lk e ­ le r d e , p r o le ta r y a n ın ekonom ik ve p o li ­ tik t a le p le r le gündeme g e t ir d iğ i k itle ­ s e l eylem lerin " a n t i-s o s y a lis t " eylem ler o la r a k n ite le n ip b a s t ır ıl m a s ı , b ü r o k r a ­ tik b u r ju v a z in in , p r o le ta r y a h a rek etin e k a r ş ı tutumunu gösteren ö r n e k le r d ir .

H aziran 1988

ta ry a ve h a lk la r ın devrim ya pm ası i l g i ­ lend irm em ek ted ir. G o r b a ço v 'u ilg ile n d ir e n , " s a v a ş s ız " , "te r ö r s ü z ", " a d il ve yeni ekonomik d ü zen "in k u ru lm a s ı, em p ery a list ve k a p it a lis t egem enlik a lt ın d a k i "d ü n y a ­ n ın k u r ta r ılm a s ı" so ru n u d u r.

0, bu k on ud a , bütün d ik k a tin i B a t ılı em perya­ l is t le r i "e ş it k o ş u lla rd a y a rış m a ve bölüşüm de ik n a etmeye ve bunun g e r e k le ­ r in i y e rin e getirm eye v erm ek ted ir. İ ş te , S B 'n in d ış p o lit ik a s ın ın bazı temel ö ğ e le r i b u n la rd a n o lu ş m a k ta d ır .

B öyle b ir d ış p o litik a n ın " s o s y a l i s f 'l i ğ i b ir y a n a , ile r ic i b ile o lm a d ığ ı, em perya­ lis t h egom on yacı b ir k a ra k tere sa h ip o ld u ğ u , p r o le ta r y a n ın s o s y a lis t d e v rim in in , h a lk la r ın k urtu luşu n u n en gellen m esi ü zerin e k u ru ld u ğu is e , tu ta r lı b ir d e v ­ rim ci h arek et a ç ıs ın d a n a ç ık olm ası g e r e k ir .

(B a sta ra fı

s . 2 9 1d a)

EKİM

KAYNAKLAR 1- M .G orb açov, SBKP 2 7 .Kongre R ap oru , s . 32, TKP Y a y ı n l a n .

2 - a . g . R ap or, s . 33 3 - Cum huriyet P a za r E k 'i , S a y ı: 62, 26 Nisan 1987 4 - a . g . R apor, s . 86 5- M .G orb açov, "Yolumuz Ekimin Yolu Ö n cülerin Y o lu d u r", T. K u rtu lu ş, s a ­ yı*. 6.

6 - M .G orb açov, "M edeniyetin Ö lüm süzlüğü Ü zerin e", Derleme, TKP Y a y ı n l a n , s . 15 7 - C um huriyet, 10 Mart 1988 8 - P e r e s tro ik a , Güneş Y a y ın la r ı , s . 138 9 - a . g . R ap or, s . 96 1 0 - a .g . R ap or, s . 96 1 1 -M .G orb açov, "Yolumuz Ekimin Y o l u . . . " 1 2 - a .g .

R ap or, s . 13 1 3 - a .g .R a p o r , s . 100

Moskova Zirvesi...

ifa d e etm em ektedir. S ilah lanm a y a r ı ş ı bu antlaşm ad an son ra da devam etm ek ted ir.

Dün old u ğ u g i b i , bugün de e m p e ry a lis tle r ü stü nlü k p eşin d e k o ş u y o r la r , yok e d ile n s ila h la r ın y e rin e y e n ile r in i ü r e tiy o r la r .

ABD u zay s ila h la r ı p ro je s in d e n va zgeçm iş d e ğ ild ir ; g eçen lerd e top la n a n NATO ü lk e­ le r in in te m s ilc ile r i, o rta m e n zilli n ü k leer fü z e le rin k a ld ır ılm a s ıy la d oğan b oşlu ğ u kapatm ak iç in eld e b u lu n a n n ü k leer s ila h la r ın m od ern leştirilm esi k a r a r ım a ld ı; SB is e , son zam anda y e n i atom denem eleri g e r ç e k le ş tir d i ve özel b ir d ik k a tle sila h la n m a h a r c a m a la r ın ın mik­ t a r ı m g i z li y o r .

Daha da ö te s i, son z ir v e t o p la n t ıs ın ­ da, h a lk la r ın b a r ış özlem i ile a la y e d e r c e s in e , "fü z e le rin fır la tılm a d a n önce k a r ş ı ta r a fa b ild ir ilm e s i" , "n ü k le e r dene­ m elerin o rta k la ş a denetlen m esi" g ib i, s ila h la n m a y a y ö n e lik a n la şm a la r im za lan ­ d ı . Bunun a d ı da "s ila h s ız la n m a " a n tla ş ­ m ası o la r a k a ç ı k l a n d ı.

Dün d e, "d e ta n t", "s ila h s ız la n m a " ü zerin e b ir sürü s p ek ü la sy on y a p ı l d ı , a n tla şm a la r im z a la n d ı. Ama b u , ne ABD ve S B 'n in sila h la n m a h ı z ı m k e s ti, ne de bu ü lk e le rin b ö lg e s e l s a v a ş la r ç ık a r m a s ı­ n ı , k ış k ır t m a s ın ı, h a lk la r ın ç ık a r la r ı n a y ö n e lik d o la y lı ve d o la y s ız s a l d ı r ı l a r ı n a son v e r d i. İk i sü p er gü ç a r a s ın d a , d ü n y a n ın b a r ı ş ç ı l bölü şüm ü, d ev rim le rin e n g e lle n ­ m esi, k a r ş ı l ı k l ı b a ğ ı m l ıl ık iliş k ile r in in g e liş tir ilm e s i yön ü nde b ir i ş b i r l i ğ i p o l i t i -

37

k a s ım n g e liş tirilm e y e ç a l ı ş ı l d ı ğ ı g ö r ü l­ m ek ted ir.

Bu durumun g e ç ic i old u ğ u n u is e , y in e y a k ın dönemin ta r ih i ve gen el o la r a k em peryalizm in t a r ih i k a n ı t lı y o r .

E m p e ry a lis tle r a r a s ı uzlaşm a ve " b a r ış " g e ç ic i, ş a r ta b a ğ l ı b ir durum ken, re k a ­ b e t, ç ı k a r ç a tış m a s ı m utlak b ir y a s a d ır .

E m peryalizm em peryalizm o la r a k k a ld ık ç a , k a l ı c ı b a r ış ve s ila h s ız la n m a g e r ç e k le ş t i­ rile m e z.

K a lıc ı b a r ış ı s a ğ la y a c a k tek ş e y , p r o le ta r y a ve h a lk la r ın e m p e ry a liz ­ me, k a p ita lizm e k a r ş ı s a v a ş ım ın ın z a fe r i ve d ü n ya d evrim in in g e r ç e k le ş t ir ilm e s id ir .

Dünya k a p it a lis t sistem in in sa v u n u cu su ve k o ru y u cu su , dev s ila h te k e lle r in in d estek ­ le d iğ i e m p e ry a list y ö n e t ic ile r , p r o le ta r y a ve h a lk la r ın le h in e , e m p e ry a list r e v iz y o ­ n ist sistem in a le y h in e b ir k a r a r a im za la ­ r ı m atam az.

G örünüşte, s ila h s ız la n m a yön ü n de a l ı ­ nan k a r a r la r is e , m evcut gü ç i l i ş k i l e r i iç in d e y a h iç b ir ş e y i ifa d e etmemekte, y a d a , sistem in , mevcut s ila h y ı ğ m a ğ ı n ı n tem ellerin e dokunm adan, p r o le ta r y a ve h a lk la r ın b a s k ıs ı ile a lın a n k a r a r la r d u ru m u n d a d ır. G erçekte, k a p it a lis t s is te ­ min y ö n e t ic ile r i, is te s e le r d e , s ila h s ız la n ­ m ayı ve gerçek b ir b a r ı ş ı g e r ç e k le ş t ir e m ezler. Ç ünkü, m ilitarizm v e onun d o ğ a l sonucu o la n g e r ic i s a v a ş la r , y ö n e tic ilie r n te r c ih le r in in , kötü n iy e tle r in in b ir sonucu d e ğ il, k a p ita lizm in d o ğ a s ın ın g e r e ğ id ir .

Y oğu n la şa n t e k e lc iliğ in , azam i k a r h ı r s ı ­ n ın , y e n i etk i a la n la r ı p e şin d e koşm an ın d o ğ a l ve m a n tık i so n u cu d u r.

38

EKİM

Sayı

9

M.FATİH ÖKTÜLM ÜŞ (Baştarafı s.UO'da) F a tih , p o lis in zulmüne y iğ it ç e d ir e n ­ m ekle k a lm a d ı, iş k e n c e c ile r le a la y etm esi­ n i de b i l d i . B ir d e fa s ın d a onu işk en ce te z g a h ın a y a tırm a y a gelen p o lis le r in "F a tih Öktülmüş" d iy e ç a ğ ı r ı ş l a r ı n a "b u ­ ra d a y ım " d iy e y a n ıt v e r iş i , p o lis le r in "h a n i sen F atih d e ğ ild in " dem eleri ü zerin e a la y lı b ir d ille "ne y a p a y ım , ben D ila v e r 'im , ama s iz hep F atih d iy e ç a ğ ır ıy o r s u n u z " d e y iş in i h a la d u y a r g i b i ­ y iz .

O, s iy a s i p o lis m erkezinden D ila v e r o la r a k ç ı k t ı . Gerçek a d ın ın Mehmet F atih Öktülmüş oldu ğu n u s a v c ı l ı k ve tutuklam a m ahkem esinde a ç ı k l a y a c a k t ı .

Bu d e ğ e r li kom ünist ve eylem adam ı aynı ta r ih le r d e g ö z a ltın d a o la n her d e v rim ci iç in b ir güç ve m oral k a y n a ğ ı o ld u . D ire n d iğ iy le y etin m e y ip , ç e v r e s in d e ­ k ile r i de direnm eye te ş v ik e tti.

O b ir gelen ek y a r a t t ı .

Ondan son ra y a k a la n a n y o ld a ş la r ı bu g e le n e ğ i sü rd ü rm esin i b i l d i l e r . B aşta MK ü y e le r i olm ak ü ze re , T İK B 'n in ü y e le rin in b ü y ü k ço ğ u n lu ğ u F atih g ib i d a v r a n d ıla r .

Kimi MK ü y e le ri is e , g erçek a d l a r ım d a h i p o lis e a ç ık la m a d ık la r ı g i b i , bu tutum la­ r ı m s a v c ı l ı k t a da s ü rd ü r d ü le r.

F a t ih 'in tutumu örgü tü nün (T İK B 'n in ) tutumu h a lin e g e ld i, iş k e n c e c ile r e "T İK B 1l i l e r çözü lm ez" d ed irten de bu tutum dur.

D iren iş F a tih 'te b ir ç i z g i y d i. U ğ r a d ığ ı ve k a ld ığ ı her ce z a e v in d e k e n d is in i y e n id e n ü re tti.

S iy a s i p o liste n s o n ra k i ilk u ğrağı Selim iye k ı ş l a s ı y d ı . Onu da h erk es g ib i f a ş is t , a sk e ri y a p t ır ım la r b e k liy o r d u .

F a tih , işk e n ce te h d itle rin e ve dayağa a ld ır m a y ıp k e n d isin e d a y a tıla n y a p t ır ım ­ l a r ı "in a n ç la r ım a ters d ü ş ü y o r la r " d iy e ­ rek red d eden ve y a p t ır ım la r a uym ayan en d er k iş ile r d e n b i r i y d i . Düşman onu o gelm eden ön ce t a n ım ış t ı. Onu * ruh h a lin in d iğ e r le r in i de s a r a c a ğ ı k o rk u s u y la b e k letm eyip K abakoz ve "o ra d a n da M e tris'e ş e v k e tt ile r .

Düşman h iç b ir y e rd e ona boyu n e ğ d ire m e d i.

A dı hep d ir e n iş le r le a n ıla n F a tih , M e tris 'te k i d ir e n iş le r in de en ö n ü n d e y d i.

D irengen tutum uyla düşm anı a deta b ı k t ı r ­ m ış t ı.

M e tris'te z iy a r e te ve a vu k a ta ç ık ış ın dahi d a ya k p a h a s ın a old u ğ u g ü n le rd e , a s lın d a b ir e r işk e n ce tim i o la r a k ç a lış a n "sa y ım m a n g a la r ı" m n tam b ir b ık k ın lık la , z iy a r e t ve a v u k a ta ç ık a c a k la r a r a s ın d a F a t ih 'in a d ım n olu p o lm a d ığ ım s o r u ş la r ı bu durumun en i y i a n la t ım ıd ır .

1982 s o n la r ın d a S u lta n a h m e t'e , 1983 y ı l ı s o n la r ın d a ise y e n i a ç ıd a n S a ğ m a cıla r -2 ce z a e v in e s e v k e d ild i.

Bu dönem düşm an ın tek tip e lb is e m erkezli s a l d ı r ı l a r ı m y o ğ u n l a ş t ı r d ığ ı b ir d ön em dir. B a ş la rd a tek tip e lb is e u y g u la ­ m a sın a k arşı b ir le ş ik ve k itle s e l b ir d ir e n iş v a r d ı . Bu uzun sü rm ed i. Tek tip e lb is e soru n u n a f a r k lı y a k la ş ım la r ın gündeme g irm e s iy le d ir e n iş s a f la r ı b ö lü n ­ d ü . D iren iş g id e re k k it le s e lliğ in i y i t i r d i .

T u tu k lu la r a r a s ın d a tek tip e lb is e y i giym e e ğ ilim i g e l iş t i . Çözülm eler b a ş l a d ı .

Düşm anın tek tip e lb is e u y g u la m a sı k on u su n d a k i ta v iz s iz tutumu, s a l d ı r ı l a r ı n yoğ u n ve y ı p r a t ı c ı n it e liğ i b ir ç o k la r ın ın k a r a r lılığ ım sarsm aya b a ş la m ış t ı. Yine ö n c e lik le ç e ş it li ö rg ü tle r in y ö n e t ic ile r in i s a ra n o p o rtü n ist ruh h a li, g id e re k g e n iş

(Devamı s .39)

Bir noktaya değinmeden geçemeyeceğiz. Kongre Belgelerinin /. Bölümü, TDKP için utanç verici değerlendirmelerle dolu.

Türkiye ihtilalci Komünistler Birliği (TİKB) "karşı-devrim çetesi", "kiralık katiller çetesin olarak; THKP-CIML (şimdi TKİH) nprovokatif özellikler kazanan" bir grup olarak; TKP-ML Hareketi "artık bütünüyle dağılma ve çürüme sürecinde" bir grup olarak değerlendiriliyor bu bölümde. Tarih en büyük yargıç olduğunu gösterdi ve acımasız hükmünü verdi: Bu değerlendirmeleri yapanların ezici çoğunluğu ruhsuz ve inançsız kişiler olduklarını ilk ciddi sınavlarda gösterdiler ve devrimci siyasal mücadeleden elenip gittiler. Hakkında böyleşine ağır, seviyesiz ve utanç verici değerlendir­ meler yapılan gruplar ise, taşıdıkları çeşitli kusurlara rağmen burjuvazinin baskısına ve zulmüne karşı, devrim için inançla ve inatla direndiler. Mehmet Fatih Öktülmüş, "karşı-devrim çetesi"nin, "kiralık katiller çetesi"nin lideriydi; her türlü baskı ve zulme inançla direndi, bir komünist gibi davrandı, bir komünist olarak öldü. E.Ö. bu utanç verici değerlendirmeyi yapan partimizin sekreteriydi; çok değerli belgeleri polise teslim etmekle kalmadı, hiçbir işkence görmeden, salt işkence tehdidiyle bildiklerini de anlattı.

TDKP-Leninist Kanat1ın yayınladığı B elgeler-2 ' den

H aziran 1988

EKİM

39

fcÜ M OMJCUJ ŞBHtTM RÎ TOOTTOM A¥ACAK

Haydar Başbağ, Abdullah Meral, Haşan Telci ve Mehmet Fatih Öktülmüş, bu dört yü rekli devrimci 198k 'de Devrimci Sol ve TIKB'nin Metris ve Sağmacılar-2 cezaevlerinde gerçekleştirdikleri, Nisan-M ayıs ve Haziran ayı boyunca, tamı tamına 75 gün süren açlık g rev i - ölüm orucu eyleminin nilk g ön üllüler"iyd iler.

Zor bir ölümdü bu, saat saat, dakika dakika ya k la şılıyord u .

Ama onlar siya sa l inançları uğruna ölmesini bild iler. Abdullah 63, Haydar ve Fatih 66, Haşan 73 gün ölüme direndi. Birer birer düştüler.

O nlar d evrim i o n u r la n d ır d ıla r , devrim o n la rı o n u r la n d ır a c a k tır .

b ir k itle y e de egemen o ld u . Bu, te s lim i­ y e tç i b ir ruh h a l iy d i . Geri ve e d ilg e n b ir np la tfo r m nda ifa d e s in i b u ld u . İş te bu k o ş u lla rd a s a r s ılm a y a n çok az k iş i k a lm ış t ı. T a r tış m a s ız , F atih b u n la r ­ dan ni l k ni y d i . Y o ld a ş la r ın ın en önüne g e ç ti ve a d ım la r ı g e r iy e d oğru atmak y e r in e , b ir adım d ah a ile r i atm ayı savundu. Önce uzun ve y ı p r a t ı c ı b ir a ç lık g r e v in in ve a rd ın d a n da d ir e n iş in i dorumuna ç ık a r d ığ ı ölüm o ru cu n d a da örgü tü n ü n ilk n e fe r iy d i F a t i h . .. O " ilk " olm aya a lış m ış t ı a d e ta .

Bu n eden le y o ld a ş la r ın ın ölüm oru cu n a k a tılm a m a sı y o llu is te k le r in i r e d d e tti. D iren işin 4 5 .g ü ­ nünden son ra y o ld a ş la r ın a y a z d ı ğ ı mek­ tu p ta ölüm oru cu n a k a tılm a n ın ö n c e lik le k en d i g ö r e v i old u ğu n u s ö y le d ik te n b a ş k a , b üyü k b ir s o ğ u k k a n lılık la ö le c e ğ in i de b e lir t iy o r d u . Bunu adeta h is s e tm işti.

M ü te v a z iliğ i ve iç t e n liğ iy le k a ld ığ ı her ce z a e v in d e is t is n a s ız her d e v rim cin in s e v g is in i k aza n a n F a tih , k im ile rin in sa n ­ d ığ ı g ib i, g ö z le r i gru p ç ık a r la r ın d a n b a ş k a s ın ı görm eyen lerden d e ğ ild i. Ölümle p e n ç e le ş irk e n b ile "B ize b oşu n a A k tan cı

d em ed iler" d iy e re k y o l d a ş la r ı m g ru p çu e ğ ilim le r k on usun da u y a r ıy o r d u .

O h iç b ir zaman küçük iş b ü y ü k iş a y r ım ı y a p m a d ı.

Sokakta ga zete s a tt ı t a fiş y a p ı ş t ı r d ı , b i l d i r i d a ğ ı t t ı . Dernek­ le rd e sem iner de v e r d i. Y asal ve y a s a d ış ı k itle g ö s te r ile r i ö r g ü tle d i, y ö n e tti. F atih b ir eylem a d a m ıy d ı. Ölüm oru cu onun ö r g ü tle d iğ i ve yö n e t­ t iğ i en son e y le m d i.

Mehmet F atih tükenmez d ev rim ci e n e r ji­ s iy le b ir gün B o s s a 'm n , P a k t a ş 'm , Güney S a n a y i'n in iş ç ile r in in y a r d ım ın a k o ş u y o r, e rte si gün d ev rim ci g e n ç lik le b ir lik t e o lu y o r d u .

B a ş k a la r ın d a n fe d a k a r lık ve d a v a y a k e n d in i a da m ayı vaazeden, ama s ır a k e n d isin e g e ld iğ in d e u ta n ç v e r ic i durum a d ü şen lerd en d e ğ il d i. O kom ünist b ir eylem a d a m ıy d ı ve in a n ç la r ı u ğru n a ö ld ü .

1 9 6 8 'le rd e b a ş la y a n d ev rim ci m ücadele y a ş a m ım 1984 H a z ir a n ın d a , ölüm o ru c u ­ nun 66. gü nünde d o k t o r la r ın deyim i ile " b ilim i a l t ü s t . . . " ed erek n o k t a la d ı. N iha­ y et o da b ir i n s a n d ı .

A n ıs ı önünde s a y g ıy la e ğ iliy o r u z .

40

EKİM

S a yı

9

Örnek bir komünist ve eylem adamı

M .FATİH Ö RTÜ LM Ü Ş 12 E y lü l, d evrim ci ve sol ö rg ü tle r a ç ıs ın d a n k o la y ve a ğ ır b ir y ık ım m y a ş a n d ığ ı b ir dönem o ld u .

Bu y ık ım , ö rg ü ts e l old u ğ u g i b i , ö z e llik le m anevi ve s iy a s i b ir y ık ım d ı d a .

Bu durum , en b a ş ta , d evrim ci ö r g ü tle ­ rin nö n d e rnle r in in s iy a s i p o lis t e k i u ta n ç v e r ic i çö k ü ş le rin d e ifa d e s in i b u ld u .

Kimi Mö n d e rnle r k e n d ile r iy le k a lm a y ıp b a ş k a la r ım da ih a n e tle rin e ortak e t t ile r .

B ö y le ce , fa r k lı k o ş u lla rd a p o lis zulm üne d ir e n e b ile c e k b ir çok in sa n !Iö n d e rnle r in in bu u ta n ç v e r ic i tutumunun y o l a ç t ı ğ ı m oral çökü n tü sü yüzünden z a y ıf d ü şü p , y e n ild i.

B ir çok örg ü tü n , ü y e le ri n ezd in d e b ile s a y g ın lığ ım y it ir iş in d e , 12 E y lü l ve s o n r a s ın d a k i çözü lü ş ve d a ğ ı l ı ş ı n d a bu tutumun son d erece önem li b ir ro lü v a r d ır .

NAZIM H lK M E T (1902-1963) Ölümünün 25.yılı

îşçi sınıfının Büyük Şairi Yaşıyor!

IB

Jf

-

&

M

m

.

(TÎKB M erkez K om itesi ü y e s i) B ir ik i is tis n a d ış ın d a , b ir çok örg ü tte a deta gen el ve tip ik b ir o lg ü o la r a k y a şa n a n bu durum , a z a la r a k da o ls a ce z a e v le rin d e de sürm ü ştü r.

Kuşkusuz 12 E ylü l dönem i a y n ı zam an­ d a , en zor k o ş u lla rd a b il e , p o lis e k a fa tu tm a sın ı b ile n kom ü n istlere ve d e v rim ci­ le re p a r la k d ir e n iş ö rn e k le rin e de ta n ık o lm u ştu r.

Mehmet F atih Öktülmüş ve onun p o lis ­ te , mahkemede ve ce z a e v le r in d e k i d ir e n iş i tastamam bu n it e lik t e d ir .

F atih Öktülmüş s iy a s i p o lis m erkezle­ rin d e y a y g ın ve ç ö k e r tic i boyu n e ğ iş le r in y a ş a n d ığ ı k o ş u lla rd a p o lis zulm üne k a fa tu tu p , kom ünist a d ın a y a r a ş ır tutum a la n la r ın b e lk i de en b a ş ın d a y e r a l ı r .

O, T İK B 'n in (T ü rk iy e İ h t i la lc i Komü­ n is t le r B ir liğ i) MK ü y e si ve b ir in c i d ereceden sorum lusu o la r a k , örgü tü nü n y a k a la n a n ni l k f,i y d i . A d a n a 'd a b ir b a ş k a ö rg ü te y ö n e lik b ir o p e ra sy o n s ır a s ın d a y a k a la n m ış t ı.

F a tih , p o lis le r i fa r k e d e r , k a ç a r , fa k a t y a r a lı o la r a k ele geçm ekten de k u rtu lam a z.

Y a r a lı old u ğ u h a ld e önce A d a n a 'd a , s on ra da A n k a r a 'd a a ğ ır iş k e n c e le r le k a r ş ıla ş ır .

Ne ki p o lis e ifa d e verm eyi r e d d e d e r . O 'n u n kim old u ğ u b ilin m e k te d ir , ama O, k en d i gerçek a d ım p o lis e s ö y le ­ meyi d a h i d oğru bulm az.

F a tih , son ra d a n g e t ir ild iğ i İs ta n b u l G ayrettepe p o lis m erkezinde de bu tutumu­ nu sü rd ü r d ü .

P o lis on dan h iç b ir s ır a la m a y a c a ğ ım b iliy o r d u . Yine de in a d ın a ona işk e n ce e tti.

O, F a t i h 't i .

Ama p o lis e hep sah te k im lik tek i ism in i s ö y le d i; DÎLAVER. (Devamı s . 3 8 1d e)