Teknoloji “Bizim” Ne Kadar Dışımızda? Sibel Erduman Teknopolis | Akıllı Makineler/Dağınık Zihinler | Mustafa Arslantunalı | İletişim Yayınları, 2019.
M
ustafa Arslantunalı internet, yapay zeka ve ütopyalar üzerine bir kolaj denemesi diye tanıttığı bu kitabında teknolojiyi ve insanla ilişkisini - teknolojiden söz etmek insana dair neredeyse her şeyden söz etmektir diyerek - tarih, bilim, felsefe ve bilim kurguyu masaya yatırıp, bizi sahiden bir kolaj denizine sokarak anlatıyor. Kitabının değişim üzerine; bizim inisiyatifimiz dışındaymış gibi görünen teknolojik değişimlerin ‘teknoloji’ diye sınırladığımız o dar alandan ibaret olmadığına, biz daha iyi bir dünya için değişim çabasına girmesek de dünyanın her an değiştiğine, değiştirildiğine, dünyanın nasıl değişeceğine dair söz hakkımızın olabilmesi için harekete geçmemiz gerektiğine dair olduğunu belirtiyor. Bir de bizim nasıl olabileceğimiz kadar, kendimizi nasıl gördüğümüzü de işin içine katıyor. Kitabın temel argümanlarından biri, teknolojiden kaçıp kurtulacağımız saf bir doğamızın hiçbir zaman var olmadığı, olsaydı yüz binlerce yıl bilim olmadan yaşayabiliyor olmamız gerektiği; zeki yaratıklar olduğumuz için alet edevat yapmadığımız, alet edevat yaparak zeki hale geldiğimiz. Yani bir tarafta sırları bilimciler tarafından çözülecek olan sessiz, dilsiz ve tamamen nesnel bir doğa, diğer tarafta da iktidar mücadelelerinden, hikâyelerden ve öznelerden kurulu doğanın mistik sınırlamalarından bağımsız bir kültür olmadığı da, kitabın altı çizilecek noktalardan biri. Bir diğer önemli analiz de yapay zekâ, bilinç ve zihin üzerine yapılıyor. “Modern çağın simyası olan yapay zekâ, ilginç bir bileşimin ürünü; bir yandan düşünsel kökeni Descartes’a kadar uzatılabilecek bir anlayışa, insanın bir bilgi-işlem makinesi olarak tarifine dayanıyor. Bir yandan da golem efsanesiyle hermetik geleneği miras alan Ortaçağ’ın altın ve insan, hatta üstün insan yaratma tutkusuyla iç içe.” Diğer bir konu da, insan gövdesi dışında zeki bir sistemin oluşturulup oluşturulmayacağı konusu; aslında bütün dünya sadece bizim zihnimizde mi bulunur, yoksa zihnimiz dışında gerçek bir dünya zaten var mıdır, sorularından bağımsız olsa da gerçek dünyada
145
