UNESCO_PL

7ZABYTKÓW

UNESCO W OKOLICACH BRNA wycieczki

Zabytki UNESCO w Republice Czeskiej UNESCO, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, po polsku Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury, jest jedną z 14 międzynarodowych organizacji ONZ. W 1972 roku konferencja generalna UNESCO przyjęła Konwencję w Sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, która zaczęła obowiązywać od 1975 roku. Jako światowe dziedzictwo rozróżnia się najróżniejsze zabytki kultury i przyrody na całym świecie, które ze względu na swoją unikatowość zostały wybrane przez organizację UNESCO i wpisane na tzw. Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego. Zgodnie z Konwencją, państwa, na których terenie znajdują się wybrane zabytki, zobowiązane się do ich ochrony, oznaczenia i przekazywania kolejnym pokoleniom. Wpisanie zabytku na niniejszą listę jest wielkim zaszczytem i wyróżnieniem.

Była Czechosłowacja przystąpiła do Konwencji w 1990 roku a jej następczyni tj. Republika Czeska przejęła wszelkie zobowiązania z niej wypływające tuż po swoim powstaniu w 1993 roku.

W Republice Czeskiej jest juz 12 miejsc, które są na tyle unikatowe, że zasłużyły sobie na bycie wpisanymi wśród światowych zabytków kultury Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO. Są to: Praga (czes. Praha) – centrum historyczne Telč – centrum historyczne Český Krumlov – centrum historyczne Žďár nad Sázavou – kościół pielgrzymkowy św. Jana Nepomucena na Zielonej Górze Kutná Hora – centrum historyczne Zespół parkowo - pałacowy Lednice Valtice Kroměříž – teren pałacu Arcybiskupiego oraz ogród Kwiatowy i Podzamkowy Holašovice – unikalnie zachowana wioska typu południowoczeskiego Litomyšl – pałac renesansowy i centrum historyczne miasta Ołomuniec (czes. Olomouc) – Kolumna Trójcy Przenajświętszej Brno – willa Tugendhat Třebíč – bazylika romańsko-gotycka św. Prokopa i dzielnica żydowska Siedem z niniejszych dwunastu zabytków przedstawimy Państwu na następnych stronach i polecamy ich zwiedzenie w trakcie pobytu w metropolii południowo-morawskiej.

Leżą dosłownie w zasięgu od Brna.

Ale nie tylko zabytki kultury, również zabytki przyrody są w Republice Czeskiej na tyle cenne i unikatowe, że figurują na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Są to głównie rezerwaty biosferyczne: Karkonoski Park Narodowy, Šumava, Třeboňsko, Křivoklátsko, Dolní Morava i Bílé Karpaty.

Willa tugendhat Brno Ten najbardziej znaczący europejski budynek architekta Ludwiga Miesa van der Rohe został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2001 roku.

W okresie międzywojennym młode małżeństwo Tugendhat powierzyli jednemu z najbardziej znanych architektów ówczesnego okresu Miesa van der Rohe opracowanie projektu willi. Architekt, nieograniczony finansowo, mógł w pełni korzystać z najnowocześniejszych technologii swojego czasu. Zastosowanie szkieletu stalowego bez ścian nośnych pozwoliło stworzyć koncepcję otwartej przestrzeni mieszkalnej połączonej ze środowiskiem naturalnym.

Autor niniejszym projektem ustanowił do dziś obowiązujące kryteria nowoczesnego mieszkania i stworzył dzieło, które stało się architektoniczną perłą funkcjonalizmu.

Architekt rozplanował willę na trzech poziomach. Piętro środkowe służyło jako część mieszkaniowa i reprezentacyjna. Wolną przestrzeń rozdzielił tylko w zarysie ogólnym. Półokrągła ściana drewniana odgradza jadalnię, a unikalna ściana z onyksu rozdziela przestrzeń na część mieszkalną i pracownię. Onyks, odmiana chalcedonu, odbija promienie słoneczne dzięki czemu rozświetla i nasłonecznia wnętrze ciepłymi kolorami. Przestrzeń mieszkalna jest oddzielona od ogrodu tylko szybami olbrzymich okien. Dwa z nich można zasunąć podłogą do piętra dolnego i połączyć w ten sposób dom z ogrodem.

BRNO

Willa Tugendhat v Brnie

Willa tugendhat Brno Ogrzewanie piętra mieszkalnego van der Rohe rozwiązał również w sposób bardzo postępowy. Ciepłe powietrze było wdmuchiwane odpowietrznikami w podłodze i w ścianach z kotłowni na parterze willi. Na owym piętrze technicznym willi znajdowały się jeszcze składy, pralnia i ciemnia fotograficzna. Na górnym piętrze willi architekt umieścił sypialnie i pokoje dla dzieci i opiekunek.

Wnętrza wraz ze stolarką drzwi, oświetleniem i kontaktami również zaprojektował Mies van der Rohe. Niektóre sztuki mebli stworzył wyłącznie do niniejszej willi , na przykład do dziś produkowane krzesła i fotele Brno.

W 1938 roku małżeństwo Tugendhat emigrowało do szwajcarskiego St. Gallen. W czasie wojny dom został przejęty przez gestapo a przy oswobodzeniu Brna został zniszczony. Wykonane naprawy i nieodpowiednie remonty na szczęście nie dotknęły podstawy architektonicznej budynku.

Kontakt Willa Tugendhat Černopolní 45, 613 00 Brno tel./fax: 545 212 118 e-mail: iveta.cerna@tugendhat-villa.cz www.tugendhat-villa.cz

Godziny otwarcia od środy do niedzieli w godzinach 10–18 Zwiedzanie należy umówić wcześniej!

Willa będzie otwarta dla zwiedzających do 31. 12. 2008, następnie będzie wykonywana długoletnia rekonstrukcja.

Dojazd w Brnie Tramwaj 3, 5, 11 z przystanku Czeska (czes. Česká) na przystanek Szpital Dziecięcy (czes. Dětská nemocnice), 5 minut Wnętrza willi

Willa tugendhat Brno Pozostałe ciekawostki turystyczne w Brnie Kawiarnia Ziemianina (czes. Zemanova kavárna) Pierwotna Kawiarnia Ziemianina z 1925 roku w parku na ulicy Koliště jest zaliczana do pierwszych konsekwentnie funkcjonalnych budynków w Czechosłowacji. Została wyburzona w 1964 roku.

Jej replika została uruchomiona z okazji 100 jubileuszu urodzin jej twórcy Bohuslava Fuchsa w 1995 roku.

Hotel Avion Hotel Avion dokończony w 1928 roku na ulicy Czeskiej (czes. Česká ulice) jest prawdopodobnie najbardziej znaczącą budowlą funkcjonalistyczną Bohuslava Fuchsa. Architekt suwerennie rozwiązał skomplikowaną dyspozycję na wąskiej (8,35 m) i bardzo głębokiej (34 m) parceli.

Brneński kompleks wystawowy (czes. Brněnské výstaviště) (www.bvv.cz) Z zamiarem wystawiania współczesnej kultury w 1928 roku wybudowano kilka pawilonów, które zaprojektowali czołowi architekci brneńscy i prascy. Do najbardziej charakterystycznych budynków funkcjonalnych zalicza się monumentalny pawilon A, Pawilon miasta Brna oraz Pawilon Moraw. Wystawa kultury współczesnej już w swoim okresie wyznaczana granice w rozwoju czeskiej architektury.

Bank Komercyjny (czes. Komerční banka) Bank Komercyjny (dawny Bank Morawski) na placu Wolności (czes. nám. Svobody) to jeden z budynków szczytowego okresu funkcjonalizmu, który stworzył architekt Bohuslav Fuchs we współpracy z Arnoštem Wiesnerem. Został wybudowany w latach od 1929 do 1930.

Teatr Janáčka (czes. Janáčkovo divadlo) Budowla architekta Jana Víška z lat 1957–1966, kiedy doszło do powrotu do tradycji moderny. Autor w okresie wygasającego realizmu socjalistycznego obronił się przed wzorami sowieckimi w architekturze i zwyciężył ze swoim projektem na tutejszy Teatr Narodowy.

Wnętrza willi

Zespół parkowo-pałacowy Lednice-Valtice Zespół parkowo-pałacowy Lednice-Valtice zaliczany jest do najbardziej rozległych sztucznie utworzonych obiektów krajobrazowych na świecie. Ze względu na swoje wyjątkowe atuty naturalne, kulturowe i historyczne, w 1996 roku teren ten został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Tereny zespołu parkowo-pałacowego Lednice-Valtice o obszarze niemal 300 km2 od południa ograniczone są granicą państwa z Austrią, na zachód sąsiadują z chronionym parkiem krajobrazowym i rezerwatem przyrody Pálava. Na północy i na wschodzie granicę tworzy rzeka Dyje. Przetworzenie tutejszego krajobrazu na warty uwagi obiekt urbanistyczny jest zasługą rodu Lichtensteinów, pochodzącego z Austrii, który w XIII wieku uzyskał na południu Moraw swoje pierwsze posiadłości. Ród miał tutaj swoją siedzibę przez całe wieki i sukcesyjnie pozyskiwał własność do niniejszych terenów dzisiejszego zespołu pałacowo-parkowego.

Lichtensteinom udało się skomponować estetykę sztucznie stworzonego terenu z nawiązującymi lasami ługowymi i krajobrazem rolniczym.

Do niniejszego harmonicznego środowiska naturalnego z uczuciem wpletli swoje monumentalne siedziby i liczne mniejsze budowle.

Zagospodarowanie zespołu parkowego wywodzi się ze zwyczajów

BRNO

LEDNICE VALTICE

Minaret

Pałac i park w Lednicy

Zespół parkowo-pałacowy Lednice-Valtice obowiązujących w parkach angielskich. Spotyka się tutaj architektura barokowa z nowogotyckim stylem budowli pałacu w Lednicy oraz niewielkimi budynkami w stylu klasycystycznym i romantycznym wzniesionymi w XIX wieku: Pałacyk Łowiecki, Minaret, Świątynie Apolla, Pałacyk nad Stawem, Nowy Dwór, Pałacyk Graniczny, Świątynia Trzech Gracji, Zamek Jana, Obelisk i Rendes-vous.

Pałac Lednice W miejscu średniowiecznej twierdzy wyrósł pałac renesansowy, który został przebudowany w XVII wieku w stylu barokowym. Obecny kształt pałacowi Lednice nadała przebudowa nowogotycka w stylu gotyki kielichowej z lat 1846–1858. Początkowy barokowy kształt zachował się jedynie w stojącym oddzielnie zespole budynków ujeżdżalni i stajni. Nowogotycki styl romantyczny uzyskały również wnętrza pałacu z wyjątkowymi elementami bogatego zdobienia rzeźbiarskiego. Na uwagę zasłużyły wrzecionowa samonośna klatka schodowa w bibliotece, sufit kasetonowy z drewna lipowego w Sali Niebieskiej, relief drzewa życia z kości słoniowej czy kominki marmurowe.

Kontakt Pałac Państwowy Lednice (czes. Státní zámek Lednice) 691 444 Lednice tel.: 519 340 128 e-mail: szlednice@iol.cz www.zamek-lednice.info/zamek.php

Godziny otwarcia kwiecień – październik wrzesień maj –sierpień przerwa południowa

9–16, otwarte w sobotę i niedzielę 9–16, w poniedziałek zamknięte 9–17, w poniedziałek zamknięte 12–13

Pałac Lednice

Zespół parkowo-pałacowy Lednice-Valtice Pałac Valtice Pierwotny zamek założony podobno już w XII wieku, od 1387 roku aż do roku 1945 należał do rodu Lichtensteinów. Kilkakrotnie był przebudowywany, w drugiej połowie XVI wieku odbyły się przemiany renesansowe, po Wojnie Trzydziestoletniej miała miejsce długoletnia przebudowa na styl barokowy. Zostały wybudowane trzy skrzydła pałacu i urządzony został ogród. Jednocześnie przestrzeń między pałacem a miastem została zagospodarowana jako dwór honorowy z budynkami gospodarczymi, teatrem i ujeżdżalnią. W ciągu XVIII wieku miały miejsce zmiany w ogrodzie pałacowym oraz parku, a w pierwszej połowie XIX wieku Jan I Lichtenstein zlecił zagospodarowanie całego terenu w okolicach Valtic.

Kontakt Pałac Państwowy Valtice (czes. Státní zámek Valtice) Zámek 1 691 42 Valtice tel.: 519 352 423 e-mail: valtice@brno.npu.cz www.zamek-valtice.cz

Godziny otwarcia maj – sierpień wrzesień październik

9–18, w poniedziałek zamknięte 9–17, w poniedziałek zamknięte 9–16, otwarte w sobotę i niedzielę

Dojazd z Brna Samochodem: autostradą D2 kierunek Bratysława (czes. Bratislava), na wyjeździe 41 należy odbić na drogę 422 kierunek Lednice. Łącznie 56 km.

Autobusem: Brno, dworzec ÚAN – dworzec Lednice Pociągiem: Brno – Břeclav, przesiadka kierunek Valtice Historyczne kolejki motorowe:

Brno – Lednice w sezonie od kwietnia do września

Pałac Valtice

Zespół parkowo-pałacowy Lednice-Valtice Ciekawostki turystyczne w okolicach zespołu pałacowo - parkowego Lednice-Valtice Mikulov (www.mikulov.cz) Mikulov jest wprost przepełniony zabytkami historycznymi, których zarejestrowano tutaj 112. Do najbardziej cennych należą kościół gotycko-renesansowy pod wezwaniem św. Wacława, kamienice renesansowe, barokowe i klasycystyczne na rynku, grobowiec Ditrichsteinów, teren Dzielnicy Żydowskiej. Poprzednikiem dzisiejszego zamku jest gród, którego najstarsza część pochodzi z pierwszej połowy XIII wieku.

Jaskinia Na Turoldu (www.caves.cz) W kamieniołomie za ostatnimi domami w Mikolovie znajduje się wejście do jaskini Na Turoldu. Chodzi o unikat na skalę światową, bowiem jaskinia powstała w wapieniu jurajskim i nie posiada klasycznych nacieków. Ozdoby ścian tworzą małe wgłębienia wypełnione kryształkami kalcytu.

Święty Pagórek (czes. Svatý kopeček) Z Mikulova prowadzi tutaj częściowo zachowana droga krzyżowa, która kończy się Grobem Bożym. Na najbardziej wyeksponowanym miejscu stoi kaplica św. Sebastiana i dzwonnica. Święty Pagórek to rezerwat przyrody, gdzie występuje rzadka roślinność ciepłolubna.

Mikulčice (www.mikulcice-valy.info) Trzy kilometry na południowy wschód od wsi Mikulčice przy rzece Morawie znajdowało się od VI do X wieku słowiańskie grodzisko, jedno z głównych centrów Wielkich Moraw. Oprócz swobodnego zwiedzania fundamentów 12 kościołów, dworu chłopskiego, pozostałości ogromnej fortyfikacji, trzech mostów i ponad 2 500 odkrytych grobów można tu odwiedzić dwie stałe wystawy znalezisk archeologicznych.

Pohansko Jedynie 4 km na południe od miasta Břeclav znajdują się pozostałości po znaczącym grodzisku wielkomorawskim zwanym Pohansko.

Pałacyk Graniczny

Pałac Arcybiskupi i ogrody Kroměříž Pałac Arcybiskupi w Kroměřížu z kompleksem przepięknych ogrodów został wpisany w 1998 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Powstanie i rozwój początkowego zamku i późniejszego pałacu, które służyły jako siedziby reprezentacyjne biskupów i arcybiskupów, jest mocno związane z historią biskupstwa ołomunieckiego.

Na miejscu dzisiejszego pałacu już w czasach Państwa Wielkomorawskiego stał gród. Na jego miejscu w XIII wieku został wybudowany zamek w stylu gotyckim. Na początku XVI wieku zamek został przebudowany w stylu renesansowym. Został mocno zniszczony przez Szwedów w trakcie Wojny Trzydziestoletniej. Zastąpił go z polecenia biskupa Karola II z Lichtensteina -Kastelkorn okazały wczesnobarokowy pałac.

Wnętrza pałacu są bogato zdobione, zachowała się duża ilość pierwotnego stylowego wyposażenia i zbiorów artystycznych.

Warte uwagi są: sala tronowa, sala sejmowa, sala lenna, również sala łowiecka, salon carski i stara biblioteka. Pinakoteka pałacowa może się pochlubić dziełami czołowych malarzy europejskich z XV – VIII wieku. Przedstawione są dzieła Tycjana, Lucasa Cranach st., Hansa von Aachena, Paolo Veronese czy Jana Brueghla st. Tutejszy zbiór obrazów stanowi drugi najcenniejszy zbiór w swoim rodzaju w Republice Czeskiej.

KROMĚŘÍŽ BRNO

Pałac Arcybiskupi

Pałac Arcybiskupi i ogrody Kroměříž Do pałacu nawiązuje piękny ogród Podzamkowy oraz malowniczy ogród Kwiatowy typu francuskiego ze szczególnie wartościową zabytkową architekturą parkową.

Ogród Podzamkowy początkowo zaopatrywał zamek w świeże warzywa i kwiaty. Później został zmieniony na styl renesansowy i barokowy. W XIX wieku został przemieniony na park angielski w stylu romantycznym na obszarze 64 hektarów. Regularny geometrycznie jest Ogród Kwiatowy z labiryntem kwadratowym i okrągłym oraz ze ścianami strzyżonych drzew i krzewów. Państwa uwagę zwróci piękna Fontanna Lwia oraz Fontanna Trytonów.

Kontakt Sněmovní náměstí 1 767 01 Kroměříž tel. / fax.: 573 502 011 e-mail: zamek@azz.cz, www.azz.cz

Wnętrza Rotundy w Ogrodzie Kwiatowym

Pałac Arcybiskupi z Ogrodu Podzamkowego

Pałac Arcybiskupi i ogrody Kroměříž Godziny otwarcia Pałac Arcybiskupi kwiecień i październik tylko weekendy 9–16 + umówione grupy maj, czerwiec i wrzesień 9–17 oprócz poniedziałków i dni po święcie lipiec i sierpień 9–18 oprócz poniedziałków i dni po święcie

Ogród podzamkowy otwarty przez cały rok, latem w godzinach 7–19 zimą w godzinach 7–16

Ogród Kwiatowy otwarty przez cały rok, latem w godzinach 7–19 zimą w godzinach 7–16

Dojazd z Brna Samochodem: autostradą D1 kierunek Ołomuniec (czes. Olomouc). Na wyjeździe 230 Vyškov należy odbić na drogę nr 47 kierunek Kroměříž. Łącznie 67 km.

Autobusem: Brno, dworzec ÚAN Zvonařka – Kroměříž Pociągiem: Brno, dworzec gł. (czes. hlavní nádraží) – Kojetín, przesiadka kierunek Kroměříž

Deptak w Ogrodzie Kwiatowym

Ogród Kwiatowy

Pałac Arcybiskupi i ogrody Kroměříž Ciekawostki turystyczne po drodze z Brna do Kroměříža Pałac Buczowicki (Bučovický zámek) (www.bucovice-zamek.cz) Pałac Buczowicki jest perłą morawskiej architektury renesansowej.

Zainteresuje Państwa widok na szlachetne arkady na dziedzińcu oraz zwiedzanie sal z bogatą sztukaterią oraz malarską ozdobą sufitów.

Nesovice (http://nesovice.cz) W części gminy zwanej Nowe Pałace (Nové Zámky) stoi niedokończony pałac renesansowy, który jest całkowicie odosobnioną próbą aplikacji włoskiego zamku miejskiego do warunków czeskich. Obecnie nie jest dostępny do zwiedzania.

Pustiměř (www.pustimer.eu) Pod kościołem św. Piotra a Pawła zostały zachowane ruiny muru rotundy św. Pantaleona z XI wieku.

Střílky (www.korycansko-zdounecko.cz/strilky) Střílky mogą się poszczycić późnobarokowym cmentarzem z ciekawymi zdobieniami rzeźbiarskimi.

Deptak w Ogrodzie Kwiatowym

Ogród Podzamkowy

Kolumna Trójcy Przenajświętszej Ołomuniec Kolumna Trójcy Przenajświętszej jest największym zespołem rzeźb barokowych skupionych w jednym posągu w Republice Czeskiej.

Dzięki swojej wartości artystycznej, bogactwu zdobień figuralnych i wysokości 35 m odróżnia się wyraźnie od wszystkich podobnych zabytków. Dlatego w 2000 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Z zamiarem wzniesienia kolumny morowej na Rynku Górnym w Ołomuńcu, w formie złożenia podziękowania za zakończenie epidemii morowej w mieście i ku czci wiary i kościoła katolickiego, nosił się miejscowy mistrz kamiennictwa Václav Render. Budowę rozpoczął w 1716 roku i wybudował pierwsze piętro z okrągłą kaplicą. Budowanie kolumny kontynuowali aż do 1754 roku kolejni artyści i mistrzowie rzemiosła. Podobnie jak Render, również jego następcy František Thoneck, Jan Václav Rokytský oraz Augustin Scholtz nie dożyli poświęcenia dzieła. Budowlę dokończył wreszcie syn Rokytskiego Jan Ignác.

Monumentalne zdobienia rzeźbiarskie rozpoczął Filip Sattler. Po jego śmierci nawiązał do nich Ondřej Zahner, pozostałe prace rzeźbiarskie dokończył jago uczeń František Scherhauf.

Złotnik ołomuniecki Šimon Forstner jest autorem olbrzymiego zespołu Trójcy Przenajświętszej w grupie z archaniołem Gabrielem

OLOMOUC

BRNO

Kolumna Trójcy Przenajświętszej od wschodu

Kolumna Trójcy Przenajświętszej Ołomuniec na wierzchołku kolumny. Forstner stworzył również mniejszy zespół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny na ścianie frontowej wieloboku. Oba zespoły rzeźb są miedziane i pozłacane.

Rzeźby 18 świętych w naturalnej wielkości są umieszczone na trzech piętrach nad sobą zawsze na narożnikach wieloboku. Na najwyższym piętrze stoją święci związani z doczesnym życiem Jezusa Chrystusa. Piętro średnie obejmuje rzeźby świętych morawskich i czeskich, z których wymienimy chociażby Cyryla i Metodego, św. Wojciecha i św. Jana Nepomucena. Na najniższym piętrze stoją rzeźby świętych: św. Wacława, św. Floriana, św. Jana Kapistrana, św. Alojzego Gonzagi oraz posągi 12 apostołów. Zdobienie uzupełniają reliefy 12 apostołów.

Po dokończeniu kolumna została uroczyście wyświęcona przez biskupa ołomunieckiego i kardynała Troyera. Uroczystości odbyły się w obecności cesarzowej Marii Teresy i jaj męża Franciszka I Lotaryńskiego.

Według ówczesnych źródeł całkowite koszty wybudowania kolumny wyniosły olbrzymią sumę 150 000 złotych. Mieszkańcy Ołomuńca zawsze byli niezmiernie dumni z tego dzieła szczególnie dlatego, że stworzyli je rzemieślnicy i artyści wyłącznie z ich miasta.

Kontakt Centrum informacyjne Ołomuniec (czes. Olomouc) Rynek górny – ratusz (czes. Horní náměstí – Radnice) 779 11 Olomuouc tel.: 585 513 385, fax.: 585 220 843 e-mail: infocentrum@olomouc.eu www.tourism.olomouc.eu

Godziny otwarcia Kaplica wewnętrzna: kwiecień – wrzesień w godz. 9–14

Dojazd z Brna Samochodem: autostradą D1 kierunek Ołomuniec (czes. Olomouc). Łącznie 80 km.

Autobusem: Brno, dworzec ÚAN Zvonařka – Ołomuniec (czes.

Olomouc) Pociągiem: Brno, dworzec główny (czes. hlavní nádraží) – Ołomuniec (czes. Olomouc), dworzec główny (czes. hlavní nádraží)

Rynek górny, Kolumna Trójcy Przenajświętszej i ratusz

Kolumna Trójcy Przenajświętszej Ołomuniec Ciekawostki turystyczne po drodze z Brna do Ołomuńca Austerlitz (czes. Slavkov) (www.slavkov.cz) Oprócz wizyty w okazałym pałacu barokowym z dworem honorowym miasto proponuje również zwiedzenie zabytków żydowskich. W bliskim sąsiedztwie pałacu mogą Państwo zagrać w golfa (www.gca.cz).

Mogiła Pokoju (czes. Mohyla míru) (www.muzeumbrnenska.cz) Mogiła Pokoju została wybudowana w latach 1910–1912 na pagórku pod gminą Praca upamiętnia pamięć wszystkich ofiar bitwy Trzech Cesarzy pod Austerlitz w 1805 roku. W sąsiednim muzeum zainstalowana jest stała ekspozycja, która zapoznaje zwiedzającego z przebiegiem bitwy i jej kontekstem historycznym.

Žuráň Wzniesienie Žuráň, z którego Napoleon prowadził bitwę, zaoferuje Państwu całościowy widok na pofałdowaną krainę pola bitwy pod Austerlitz.

Mapa plastyczna przedstawia ustawienie poszczególnych armii.

Santon Niedaleko nad gminą Tvarožná góruje charakterystyczny kopiec Santon, który był ważnym punktem oporu francuskiego lewego skrzydła.

Na szczycie pagórka stoi kapliczka z płytami pamiątkowymi dowódców oddziałów francuskich i rosyjskich, które starły się niedaleko stąd.

Stara Poczta (czes. Stará pošta) (www.staraposta.cz) Dawna poczta, w której po bitwie pod Austerlitz nocował Napoleon I. Dziś znajduje się tutaj pensjonat, restauracja i wystawa muzealna.

Centrum historyczne Ołomuńca

Centrum historyczne Telč Miasto Telč leżące na południowo-zachodnich Morawach jest jednym z najbardziej znaczących czeskich miejskich rezerwatów zabytkowych. Wyjątkowa całość urbanistyczna centrum historycznego miasta został wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1992 roku.

Historyczne centrum miasta jest otoczone stawami obronnymi Štěpnickim i Ulickim oraz bramami pierwotnego systemu murów obronnych, centrum zachowało przez całe wieki swój osobliwy charakter z czasów Zachariasza z Hradca. Średniowieczna wodna twierdza królewska z XIII wieku chroniąca skrzyżowanie szlaków handlowych uzyskała swoją dzisiejszą formę dzięki przebudowie w XVI wieku.

Zachariasz z Hradca podziwiał włoską architekturę renesansową i w jej duchu postanowił przebudować siedzibę zamkową, która jest zaliczana do największych skarbów architektury renesansowej na ziemiach czeskich. Historyczne sale pałacowe z drewnianymi sufitami kasetonowymi – Niebieska, Złota czy Rycerska – zadziwiają okazałymi zdobieniami, stylowym urządzeniem i cennymi zbiorami.

W dawnym burgrabstwie znajduje się dzisiaj muzeum ze zbiorami etnograficzni i ekspozycją o historii miasta. Do zamku należy ciekawie rozwiązany ogród z parkiem angielskim.

Do najpiękniejszych zabytków miasta Telč należy rynek z unikatowym zespołem kamienic zabytkowych. Są wybudowane na wąskich

TELČ BRNO

Miejski rezerwat zabytków

Centrum historyczne Telč i głębokich parcelach dawnych domów drewnianych, które zostały zniszczone w czasie pożaru w XIV wieku. Charakterystyczne podcienia kamienic powstały w XV wieku. Elewacje kamienic są w stylu renesansowym, pochodzącym z XVI wieku, ale wiele z nich było sukcesyjnie remontowanych i dziś większość nosi cechy barokowe oraz późniejszych stylów budowlanych. Rynek zdobią dwie fontanny oraz Kolumna Maryjna z 1720 roku.

Najstarszym zabytkiem budowlanym w mieście jest wysoka na 49 m późnoromańska Wieża Zielonych Świątków (czes. Svatodušní věž) z początku XIII wieku. Do niej przylega kościół dobudowany pod koniec XV wieku w stylu gotyckim. Ruiny gotyckich murów obronnych z Bramą Wielką i Małą (czes. Velká a Malá brána) zamykają południowo-wschodni kraniec miasta. Kolejnymi interesującymi miejscami w Telču są kompleks dawnego Kolegium Jezuickiego z kościołem Imienia Jezusowego i kościół farny św. Jakuba, którego płyta fundamentalna została położona w XIV wieku.

Kontakt Ośrodek informacyjny Urzędu Miasta Telč Nám. Zachariáše z Hradce 10 588 56 Telč tel.: 567 112 407, 567 112 408 fax.: 567 112 403 e-mail: info@telc-etc.cz www.telc-etc.cz

Zdjęcie rynku

Wieża Ducha Świętego

Centrum historyczne Telč Godziny otwarcia pałacu

sale renesansowe pomieszczenia

mieszkaniowe kwiecień i październik godz. 9–16 zamknięte maj – wrzesień godz. 9–17 godz. 9–17 listopad – marzec zamknięte zamknięte przerwa południowa godz. 11,45–13,00 Zwiedzanie poza sezonem jest możliwe po wcześniejszym uzgodnieniu z administracją pałacu.

Dojazd z Brna Samochodem: autostradą D1 kierunek Praga (czes. Praha). Na wyjeździe 182, Brno-Kývalka, należy odbić na drogę nr 23 kierunek Telč. Łącznie 95 km.

Autobusem: Brno, Benešova tř., Hotel Grand – Jihlava, przesiadka kierunek Telč Pociągiem: Brno, Dworzec Gł. (czes. hlavní nádraží) – Kostelec u Jihlavy, przesiadka kierunek Telč

Ciekawostki turystyczne po drodze z Brna do Telča Okrąg Masaryka (czes. Automotodrom) (www.automotodrombrno.cz) Brneński Okrąg Masaryka ukryty jest w lasach na zachód od Brna.

Corocznie w sierpniu gości rajd o Mistrzostwo Świata Motocykli Szosowych.

Pałac rosicki (czes. Rosický zámek) (http://zamek.rosice.cz) Najcenniejszym zabytkiem architektury rosickiej jest pałac z arkadami renesansowymi na dziedzińcu i fasadą empirową.

Muzeum Kolei Przemysłowych (www.mpz.cz) Przy drodze z Babic do Zbýšova, niedaleko byłej kopalni Jindřich II, znajduje się nowo wybudowane Muzeum Kolei Przemysłowych.

Pałac Telči

bazylika św. Prokopa i Dzielnica żydowska Třebíč Kompleks budynków Bazyliki świętego Prokopa, dzielnicy żydowskiej miasta Třebíč oraz cmentarza żydowskiego posiada status Dziedzictwa Światowego UNESCO od 2003 roku. Dzielnica żydowska miasta Třebíč jest jedynym zabytkiem żydowskim poza terenem Izraela, który został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Třebíč należał niegdyś do istotnych ośrodków kultury żydowskiej na Morawach i warte uwagi zachowane miasto żydowskie zostaje do dziś świadectwem współżycia Żydów i Chrześcijan. Prawdopodobne jest, że pierwsi Żydzi przybyli do Třebíča już w XIII wieku. Największa fala imigrantów napływa jednak w drugiej połowie XVII wieku.

Unikalna dzielnica żydowska zachęca do spacerów po swoich krętych uliczkach, ciemnych zaułkach, sklepionych przejściach i romantycznych skwerach. Liczy 120 domów mieszkalnych. Znajdują się tutaj również budynki dawnych instytucji żydowskich – na przykład ratusza, szkoły, rabinatu czy domu dla ubogich. Synagoga Tylna została całkowicie zrekonstruowana a jej wnętrza zdobią niepowtarzalne malowidła naścienne z początku XVIII wieku.

Cmentarz żydowski został założony w XVII wieku na północnym zboczu wzgórza Hrádek, gdzie w rozrosłym parku stoi około 3 000 kamiennych nagrobków. Częścią cmentarza jest sala obrzę-

TŘEBÍČ BRNO

Dawny klasztor Benedyktynów z bazyliką św. Prokopa

bazylika św. Prokopa i Dzielnica żydowska Třebíč dowa z 1903 roku z unikalnie zachowanym wnętrzem, w której do dzisiaj odbywają się obrzędy pogrzebowe zgodnie ze starymi tradycjami żydowskimi.

Powstanie bazyliki świętego Prokopa jest związane z historią klasztoru Benedyktynów w Třebíču. Świątynia pierwotnie została wyświęcona pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, po zmianach na początku XVIII wieku została na nowo wyświęcona pod wezwaniem czeskiego świętego - św. Prokopa. Świątynia została wybudowana prawdopodobnie w latach 1240– 1260, niemalże płynnie bez wyraźnych przestojów, w tak zwanym stylu budowlanym przechodnim. Cała koncepcja trójnawowej świątyni jest romańska, ale pojawiają się w niej już nowe pierwiastki dopiero wchodzącego stylu gotyckiego. Przykładem tego zbiegu stylów jest czysto romańska budowla dużej apsydy i zastosowanie sklepienia krzyżowego w krypcie pod prezbiterium. Jednym z najcenniejszych elementów świątyni jest północny portal wejściowy datowany na pierwszą połowę XIII wieku. Świątynia została zniszczona w czasie oblężenia wojsk węgierskich w 1468 roku a później niszczała, była kilkakrotnie odnawiana, ale od połowy XVI wieku służyła głównie w celach świeckich. Dokładną rekonstrukcję bazyliki wykonał dopiero w latach 1725–1733 architekt František Maxmilián Kaňka za czasów Jana Józefa z Valdštejna. Zastąpił zniszczone sklepienie na sieciowe sklepienie w stylu barokowym i zlecił dobudowanie dwóch wieży zachodnich w stylu gotyku barokowego. Ostateczne restaurowanie bazyliki odbyło się w latach 1924–35 według planów architekta Kamila Hilberta.

Kontakt Centrum informacyjne i turystyczne Malowana dom (czes. Malovaný dům) Karlovo nám. 53, 674 01 Třebíč tel.: 568 847 070 tel.: 568 610 021 e-mail: info@kviztrebic.cz www.trebic.cz/unesco

Krypta romańska pod bazyliką

bazylika św. Prokopa i Dzielnica żydowska Třebíč Godziny otwarcia Synagoga Tylna poniedziałek – niedziela

w godz. 9–12 i 13–17

Cmentarz żydowski codziennie od niedzieli do piątku W sobotę w czasie szabatu zamknięte od piątkowego do sobotniego wieczoru. maj – wrzesień w godz. 8–20 październik, marzec, kwiecień w godz. 8–18

Bazylika świętego Prokopa przez cały rok sobota – poniedziałek w godz. 13–17, wtorek –piątek w godz. 9–12 a 13–17 czerwiec – sierpień sobota – poniedziałek wtorek –piątek

w godz. 13–18 w godz. 9–12 i 13–17

Dojazd z Brna Samochodem: autostradą D1 kierunek Praga (czes. Praha). Na wyjeździe 182, Brno-Kývalka, należy odbić na drogę nr 23 kierunek Třebíč. Łącznie 60 km.

Autobusem: Brno, dworzec ÚAN Zvonařka – Třebíč Pociągiem: Brno, Dworzec Główny (czes. Hlavní nádraží) – Třebíč

Sklepienie w bazylice św. Prokopa

bazylika św. Prokopa i Dzielnica żydowska Třebíč Ciekawostki turystyczne po drodze z Brna do Třebíča Pałac Dolnokounicki (czes. Dolnokounický zámek) (www.zamekkounice.cz) Pod renesansową warstwą skrywa się wyjątkowy zamek typu klasztornego. Do dziś zachował się szereg późnogotyckich i renesansowych elementów architektonicznych

Rosa Coeli (www.dolnikounice.cz) Unikalne ruiny żeńskiego klasztoru Norbertanek w Dolnych Kounicach, który powstał w latach 1181–1183. Kolejnymi znaczącymi zabytkami miasta są nowo odremontowana synagoga, cmentarz żydowski i malownicza kapliczka św. Antoniego Padewskiego na pagórku na rzeką Jihlavą.

Ivančice (www.ivancice.cz) Najbardziej okazałą budowlą miasta jest kościół gotycki pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z wieżą renesansową z przełomu XVI/XVII. Najciekawsza dawna kamienica na rynku to gotycko-renesansowy Ratusz Stary (czes. Stará radnice). W nim urządzona jest wystawa poświęcona najsławniejszemu mieszkańcowi Ivančic, którym był Alfons Mucha.

Řeznovice (www.kostel-reznovice.isidorus.net) Wartą uwagi budowlą romańską na ziemiach brneńskich jest kościół św. Piotra a Pawła w Řeznovicach. Został wybudowany w drugiej połowie XII wieku.

Wnętrza Synagogi Tylnej

Nagrobki kamienne na cmentarzu żydowskim

Kościół pielgrzymkowy pod wezwaniem św. Jana Nepomucena Žďár nad Sázavou Kościół pielgrzymkowy na Zielonej górze pod miastem Žďár nad Sázavou jest zdecydowanie najbardziej osobliwym dziełem czeskiego architekta, pochodzącego z regionu vlašskiego, Jana Blažeja Santiniego-Aichela. Kościół otoczony ambitem został wybudowany w stylu gotyku barokowego, wyjątkowym stylu architektonicznym, który łączy barok ze środkami wyrazu gotyku. Został wybodowany w latach 1719–1722 w związku z przygotowywaną kanonizacją Jana Nepomucena.

Kościół wznosi się na rzucie gwiazdy pięcioramiennej. Symbol liczby pięć powtarza się kilkakrotnie w niniejszej budowli. Do terenu wprowadza pięć wejść, wewnątrz kościoła znajduje się pięć kaplic i pięć ołtarzy, pięć gwiazd i pięć aniołów ozdabia ołtarz główny. Magiczna liczba pięć symbolizuje pięć Ran Chrystusowych a także pięć liter w łacińskim słowie tacui – byłem cichy. Według legendy święty nawet po okrutnych torturach nie zdradził tajemnicy spowiedzi królowej Zofii, małżonki króla Wacława IV, który w końcu rozkazał wrzucić duchownego do rzeki Wełtawy. W miejscu, gdzie święty utonął, ukazała się aureola z pięcioma gwiazdami.

ŽĎÁR NAD SÁZAVOU

BRNO

Kościół pielgrzymkowy św. Jana Nepomucena

Kościół pielgrzymkowy pod wezwaniem św. Jana Nepomucena Žďár nad Sázavou Również dla tej budowli Santiniego typowa jest gra świateł i cieni, która modeluje wnętrze świątyni. Do centralnej części kościoła światło zewnętrzne wpływa po załamujących się sklepieniach i cała świątynia sprawia wrażenie napowietrzonej przez masywność ścian. Nie ma potrzeby zdobienia ornamentami czy monumentalnymi freskami barokowymi, idea jest wyrażona w działaniu światła w przestrzeni.

Kościół z małym cmentarzem otoczony jest ambitem w kształcie gwiazdy dziesięcioramiennej dającym pielgrzymom ochronę przed nieprzychylną pogodą. Stosunek gwiazdy dziesięcioramiennej mariańskiej i pięcioramiennej gwiazdy Jana odnosi się do związku nieistniejącego już klasztoru w Nepomuku z klasztorem žďárskim, gdzie schronili się mnisi po wyniszczającym pożarze. Swój pierwotny dom zachowali jedynie w nazwie Zielona Góra (czes. Zelená Hora).

Niniejsze szczytowe dzieło Santiniego na Zielonej Górze zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1994 roku.

Kontakt Zielona Góra (czes. Zelená Hora) – teren zabytkowy 591 02 Žďár nad Sázavou 2 tel.: 566 622 855 zwiedzanie: 724 758 993 e-mail: zel.hora@telc.npu.cz www.npu.cz

Godziny otwarcia maj – wrzesień 9–17, zamknięte w poniedziałek kwiecień i październik 9–17, otwarte w sobotę, niedzielę i w święta pozostałe dni tylko dla wcześniej umówionych wycieczek co najmniej 10 osób

Kopuła kościoła św. Jana Nepomucena

Kościół pielgrzymkowy pod wezwaniem św. Jana Nepomucena Žďár nad Sázavou Dojazd z Brna Samochodem: autostradą D1 kierunek Praga. W miejscowości Velké Bíteši, wyjazd 162, należy odbić na drogę nr 37 kierunek Žďár nad Sázavou. Łącznie 77 km.

Autobusem: Brno, dworzec ÚAN Zvonařka – Žďár n. Sázavou Pociągiem: Brno, dworzec główny (hlavní nádraží) – Žďár n. Sázavou

Ciekawostki turystyczne po drodze z Brna do Žďáru nad Sázavou Porta Coeli (www.muzeumbrnenska.cz/predklasteri.htm) W miejscowości Předklášteří pod Tišnovem może zainteresować Państwa trójnawowa bazylika wybudowana w przejściowym stylu romańsko gotyckim. Najpiękniejszą częścią kościoła jest bogato zdobiony portal nazwany tak samo jak cały klasztor Porta Coeli (Bramy niebios).

Jaskinie Rycerzy Blanickich (www.rudka.cz) Sztucznie wyżłobiona grota z rzeźbami Stanislava Rolínka. Ze względu na jego przedwczesną śmierć w 1931 roku, zdobienia groty nie zostały dokończone. Wejście jest możliwe z przewodnikiem.

Kořenec (www.korenec.cz) Wysoko położona gmina na Wyżynie Drahańskiej. Znajdują się tutaj muzeum dokumentujące życie na wsi i technikę strażacką, młyn wietrzny i teren golfowy (www.sokrates-golf.cz).

Kunštát (www.kunstat-mesto.cz) Miasto jest kolebką rodu szlacheckiego, z którego pochodził król czeski Jerzy z Podjebrad (panował 1458–1471). Poetę Františka Halasa upamiętnia sala pamiątkowa w budynku centrum informacyjnego. Kunštát rozsławiły również tutejsze warsztaty ceramiczne (www.kunstatskakeramika.cz).

Pernštejn (www.hrad-pernstejn.cz) Ogromny zamek gotycki stojący niedaleko miejscowości Nedvědice. Do dzisiejszego kształtu doprowadzili go panowie z Pernštejna w XV i XVI wieku.

Nocny widok na kościół św. Jana Nepomucena

Park archeologiczny Mikulčice - Kopčany Kandydat na zabytek UNESCO (www.mikulcice-valy.info) Trzy kilometry na południowy wschód od dzisiejszej wsi Mikulčice przy rzece Morawie znajdowało się od VI do X wieku słowiańskie grodzisko, jedno z głównych centrów Wielkich Moraw, być może nawet stolica ówczesnego państwa. Jako istotne centrum mocarstwa, kultury i religii było prawdopodobnie również jednym z miejsc działalności apostołów słowiańskich św. Cyryla i św. Metodego.

Dzięki swoim 10 ha jest najbardziej rozłożystym zachowanym słowiańskim znaleziskiem archeologicznym w Republice Czeskiej.

Oprócz swobodnego zwiedzania znalezisk fundamentów 12 kościołów, dworu chłopskiego, pozostałości ogromnej fortyfikacji, trzech mostów i ponad 2 500 odkrytych grobów można tutaj zwiedzić dwie stałe wystawy znalezisk archeologicznych z VII–IX wieku n.e.

Teren grodziska chroniony jest jako Narodowy Zabytek Kultury Mikulčice - Valy. Od 1963 roku jest tutaj utworzony Pamiętnik Wielkich Moraw.

W związki z wybudowaniem grodziska w miejscowości Pikulice został wzniesiony również kościół św. Małgorzaty z Antiochii Pizydyjskiej stojący na polach na słowackim brzegu rzeki Morawy nieopodal gminy Kopčany. Jest jedyną znaną budowlą z okresu Państwa Morawskiego, która zachowała się w większym zakresie niż jedynie fundamenty. Jest jednocześnie uważana za najstarszy stojący obiekt kościelny w Europie Środkowej.

Południowomorawscy konserwatorzy zabytków starają się obecnie o to, aby park archeologiczny w miejscowościach Mikulčice i Kopčany został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Republika Czeska przekazała już do Paryża dokumenty nominacyjne i latem 2009 roku powinno być wiadomo czy park archeologiczny stanie się zabytkiem noszącym znak UNESCO. BRNO

HODONÍN

mikulčice

Mikulčice – fundamenty kościoła

827 km Hamburg 560 km Berlin

PL

D

440 km Poznan 245 km Wroclaw

D8 Praha

Ostrava Olomouc

Plzeň D5 Jihlava

D1 Brno D1

590 km München 734 km Frankfurt

SK

D2 A

52

110 km Wien 300 km Linz 850 km Venezia 1 225 km Rome

120 km Bratislava 355 km Budapest

Žďár nad Sázavou Olomouc Telč

Brno

Kroměříž

Třebíč

Lednice Valtice

Mikulčice

www.jizni-morava.cz Wydała: Centrala ruchu turystycznego – Morawy Południowe, Radnická 2, CZ - 602 00 Brno Teksty: z użyciem tekstów Organizacji Czeskiego Dziedzictwa UNESCO, Fotografie: © Organizacja Czeskiego Dziedzictwa UNESCO, Produkcja: Propag servis Brno, Advertum, Rok wydania: 2008