SPEAKNEWS 10o τεύχος

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ / ISSN 2654-1882 / Τ. #10 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020 / FREE PRESS

> Αθανάσιος Εξαδάκτυλος Πρόεδρος Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου

> Ιωάννης Μασούτης Πρόεδρος Ε.Β.Ε.Θ.

> Βασίλης Γεωργιάδης Πρόεδρος Οικ. Επιμ. Κεντρικής Μακεδονίας

> Βενιαμίν Καρακωστάνογλου Διεθνολόγος, Λέκτορας Νομικής Σχολής Α.Π.Θ.

> Μιχάλης Ζαννέτος Ταμίας Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης

Αφιερώμα

> Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ.

02 | της Σοφίας Γερμανού

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ISSN 2654-1882

ΤΕΥΧΟΣ #10 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020 FREE PRESS διευθυντρια:

Σοφία Γερμανού Α ρ χ ι σ υ ν τα κ τ η σ :

Στέλιος Κούκος Υ Π ΕΥΘΥΝ Ο Σ Υ Λ ΗΣ :

Περικλής Βλάχος Σ υ ν τά κ τ ε ς :

Ekaterina Gritsan, Bill Siscoglou, Περικλής Βλάχος, Ανδρέας Καρακόκκινος, Στέλιος Κούκος, Μαριάνα Λαζάρου, Αντώνης Μπατσαλιάς, Νεφέλη Σπανοπούλου ΑΡΘΡ Ο Γ ΡΑ Φ Ο Ι :

Καρίνα Ιωαννίδου, Βασίλης Μάργαρης Σ ε λ ι δ οποί η σ η - ΣΧΕΔΙΑΣΗ :

K-Design Φ Ω Τ Ο Γ ΡΑ Φ ΙΑ ε ξ ωφ υ λλοΥ :

Μιχάλης Παππούς ΣΥ Μ Β Ο Υ Λ Ο Σ ΕΚΔ Ο ΣΗΣ :

Ανδρέας Γερμανός ΕΚΔ Ο Τ ΗΣ :

Εκδόσεις ΓΕΡΜΑΝΟΣ Στεφάνου Τάττη 6, 54622 Θεσ/νίκη Τ. 2310 221169 E. info@germanos-publications.gr

www.speak.edu.gr

* Όλες οι απόψεις που δημοσιεύονται στη SPEAKNEWS εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο τον κάθε συντάκτη

Σ η μ ε ί α Δ ι α ν ομής :

SPEAK (Τσιμισκή 80) READ (Στ. Τάττη 6) ΙΑΝΟΣ (Αριστοτέλους 7) ΖΩΓΙΑ (Αλ. Σβώλου 54) COFFEE ISLAND (Εγνατία 79) POCO LOCO (Γ. Σταύρου 12) APALLOU (Μητροπόλεως & Κ. Ντηλ 10)

TENORO (Μητροπόλεως & Ι. Κούσκουρα 2)

BULLDOG AND THE BEAST (Αλ. Σβώλου 1)

ESTRELLA (Π. Μελά 48) Ανωτέρα Δραματική Σχολή Ανδρέα Βουτσινά ΩΔΕΙΟ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ

Ο Αόρατος και ο Ορατός εχθρός είναι εδώ...

Π

αρά τις τεχνικές δυσκολίες, τα μέτρα και τις αποστάσεις είμαστε εδώ, και αισίως κυκλοφορεί το 10ο τεύχος του Speaknews, μιας προσπάθειας που άρχισε τον Ιανουάριο του 2020 και επιμένουμε να τη συνεχίσουμε κόντρα στον αόρατο εχθρό που είναι η πανδημία και τον ορατό εχθρό που είναι η τουρκική απειλή... Η πανδημία και ο ιός είναι εδώ πιο ύπουλος, πιο επιθετικός και πιο αποτελεσματικός, αφού μέχρι στιγμής γέμισε τα νοσοκομεία, τις εντατικές, τις ΜΕΘ και τα θύματα αυτού του δεύτερου κύματος ξεπέρασαν τους 2.000. ΑΡΓΗΣΑΜΕ να πάρουμε τα σωστά μέτρα αν και βλέπαμε το κακό να έρχεται. Τα μέτρα τελικά ήταν αποσπασματικά και ελλιπή; Υπολογίσαμε λάθος ή αγνοήσαμε τον κίνδυνο; Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι έκανε το καλύτερο και τα υπόλοιπα κόμματα διαφωνούν και εκ του ασφαλούς την κατηγορούν για αδράνεια, έλλειψη προγραμματισμού και για όλα τα κακά που έφερε η πανδημία κι όσα φαίνεται ότι θα επακολουθήσουν... Όλα αυτά, ίσως, δεν έχουν πια και τόση μεγάλη σημασία. Το κακό είναι εδώ, στις γειτονιές και τα σπίτια μας και πρέπει όλοι να βάλουμε πλάτη να περιορίσουμε την εξάπλωση για να θρηνήσουμε όσο γίνεται λιγότερους συνανθρώπους, συγγενείς και φίλους... Να ήτανε όμως μόνο οι διαφωνίες μας για την πανδημία, ίσως και να βρίσκαμε μια κάποια λύση. Οι πολιτικές δυνάμεις σε αυτή τη χώρα έχασαν κάθε πολιτικό μέτρο. Διαφωνούν για να διαφωνούν και για χάριν της δημοσιότητας και της προβολής τους. Τη μια τα μέτρα για την πανδημία, την άλλη για το Πολυτεχνείο και τις πορείες, την επόμενη για τον εορτασμό της Παναγίας και των ενόπλων δυνάμεων και για την προβολή ενός βίντεο που προβλήθηκε στο κτήριο της βουλής, γιατί προσβλήθηκε η αισθητική τους... Άκουσον, άκουσον! Προσβλήθηκε λέει η αισθητική τους. Κι αυτά την ώρα που όλοι μαζί υποτιμούν τη δική μας νοημοσύνη. Την ώρα που βιάζουν και προσβάλουν συστηματικά με τις πράξεις και τα έργα τους την δική μας αισθητική και αξιοπρέπεια...

Την ώρα που ο άλλος κίνδυνος, ο ορατός, συνεχίζει να απειλεί την Ελλάδα και ετοιμάζεται να παραβιάσει ακόμη και τα έξι ναυτικά μίλια. Κι αυτή την ώρα αντί να είμαστε ενωμένοι, δυνατοί και με μια φωνή να αντισταθούμε και να αποτρέψουμε τα σχέδια και κάθε απειλή του νεοσουλτάνου Ερντογάν, αναλωνόμαστε σε φλυαρίες, συζητήσεις και διαφωνίες... Αλήθεια μέχρι πότε κυβερνώντες και παρακυβερνώντες, εξουσιαστές, παραεξουσιαστές και διεκδικητές της εξουσίας θα υποτιμούν και θα εξευτελίζουν ένα ολόκληρο έθνος; Επιτέλους ας σοβαρευτούμε όλοι, κυβέρνηση, αντιπολίτευση, κόμματα και κομματάρχες κι ας δούμε κατάματα την πραγματικότητα και να αποφασίσουμε επιτέλους τι θέλουμε, ποιο μέλλον και ποια πατρίδα θα κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας. Εμείς από αυτό το βήμα του Speaknews δεν θα σταματήσουμε να παλεύουμε και να καυτηριάζουμε κάθε τι που σπείρει τη διχόνοια, γιατί πιστεύουμε ότι αυτά που μας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν και από τις σελίδες του Speaknews, θα φιλοξενούμε πρόσωπα που με τις θέσεις τους συμβάλουν στο κοινό καλό των πολιτών της πατρίδας μας. Σε αυτό το τεύχος φιλοξενούμε και ευχαριστούμε θερμά τον πρόεδρο του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου Αθανάσιο Εξαδάκτυλο, τον λέκτορα του ΑΠΘ, διεθνολόγο, Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, τον πρόεδρο του ΕΒΕΘ Ιωάννη Μασούτη, τον πρόεδρο του Οικονομικού Επιμελητηρίου Κεντρικής Μακεδονίας Βασίλη Γεωργιάδη, και τον ταμία της διοίκησης του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Μιχάλη Ζαννέτο. Πέρα από την επικαιρότητα, φιλοξενούμε δύο μεγάλα αφιερώματα, για το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. και για την επέτειο του Πολυτεχνείου. Και βέβαια για μια ακόμη φορά είναι μαζί μας οι αρθρογράφοι μας Καρίνα Ιωαννίδου, Ανδρέας Καρακόκκινος και Βασίλης Μάργαρης. Η φωτογραφία του εξωφύλλου είναι ευγενική προσφορά του Μιχάλη Παππού, τον οποίο ευχαριστούμε θερμά. ■

| 03

SPEAKNEWS Tεύχος #10 / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Γράφει η Καρίνα Ιωαννίδου Θεατρική συγγραφέας

«Και φωνάζω κούι κούι, μα κανένας δεν μ’ ακούει...»

L

ock down σημαίνει εγκλεισμός! Στέλνω sms στο 13033 γράφω 6 για σωματική άσκηση. Παίρνω το οκ και ουφ ξελευτερία! Σήμερα είναι μια δύσκολη αλλά πολλά υποσχόμενη ημέρα, το διαισθάνομαι... «Περπατάω εις το δάσος, όταν ο ιός δεν είν' εδώ / Τέρας, τέρας είσαι εδώ;». Περπατάω στη γλίτσα των μουχλιασμένων χόρτων, των κλαριών που «πέθαναν» νωρίς. Περπατάω απαλά. Μετακινούμαι αθόρυβα. Το κεφάλι μου, όπως του χαμαιλέοντα, δεν δέχεται την παραμικρή δόνηση που να προέρχεται από τις πατούσες μου. Περπατώ εις το δάσος κι ανυπομονώ να ακούσω τη φωνή της γιατί αυτό θα σημαίνει ότι βρίσκομαι στο σωστό δρόμο. Της φωνάζω συνωμοτικά: «Κούι κούι»... Μα εκείνη δε μ' ακούει. Και αν η γλαυξ δεν είναι εδώ; Της φωνάζω αλλά στο δάσος αντηχούν κι άλλες φωνές, τρομακτικές κι άλλες ανάσες, βρώμικες. Έχω στο on το βίντεο του κινητού μου κι είμαι έτοιμος να την καταγράψω. Φοράω γιλέκο παραλλαγής, άρβυλα, τζόκεϊ πάνω στο οποίο έχω προσαρμόσει μπεκατσοφτερά, έχω χιαστί παγούρι και φαρέτρα με απολυμαντικά και την αναζητώ. Έχω συντάξει ένα γλωσσάρι με τη γλώσσα των πουλιών κι έχω καταφέρει να μιμούμαι τις φωνές τους, ιδιαίτερα δε τη φωνή μιας συγκεκριμένης κουκουβάγιας. Έχουμε αναπτύξει κώδικα επικοινωνίας μεταξύ μας. Επικοινωνούμε αλλά ποτέ δεν ήρθαμε τετ α τετ. Τα πουλιά κι ειδικά οι κουκουβάγιες διατηρούν μία πανάρχαια μέθοδο επικοινωνίας. Μετά από μελέτες μηνών μπορώ με βεβαιότητα πια να πω ότι έχω συλλάβει την ουσία, το μυστικισμό, την πεμπτουσία της κωδικοποιημένης γλώσσας των πουλιών. Δεν ηχογραφώ απλά κελαϊδίσματα. Αποκαλύπτω με την έρευνά μου κενά μιας κοινωνίας πεζής που πάσχει από έλλειψη επικοινωνίας... που αναζητά την αρχή του κόσμου... κι η αρχή βρίσκεται εδώ... Αναζητώ την αρχή... και περιμένω μια απόδειξη που, όμως, δεν έρχεται... Είναι απίστευτα γρήγορη και αθόρυβη... Την αγαπάω, κι αυτή πιστεύω. Τα πουλιά είναι γεμάτα συναισθήματα. Και τώρα ΝΑ την ακούω από μακριά!!! «Κου κου έλα άγκα και βάμου». Μεταφράζω αυτόματα. «Έλα, κι αγκάλιασε τη μοναξιά μου»... Ναι, το είπε καθαρά... Αρχίζω

να φωνάζω, να κραυγάζω προς το μέρος της: «Φύλω κούι και κου κου σιά μου». «Σου φύλαξα λίγη απ’ τη ζεστασιά μου». Της φωνάζω και τότε, ακούγεται ένας θόρυβος. Με πλησιάζει, σκέφτομαι. Μένω ακίνητος και περιμένω. Ακούγεται ένας πιο δυνατός θόρυβος σαν να λυγίζουν κλαδιά δένδρου. «Σαν να λύγισε η φυλλωσιά από το βάρος της» σκέφτομαι αλλά πάλι πόσο μπορεί να ζυγίζει; «Αν το φως είναι σαν την εσωτερική ενατένιση της φύσης, η βαρύτητα... θα πρέπει να είναι σαν την εξωτερική ενατένιση… αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και το βάρος του εγκεφάλου της; Μπορεί να ζυγίζει αρκετά. Γιατί βάλε ότι έχει μεγάλο κεφάλι, πρόσθεσε το φτέρωμα αλλά κυρίως τον εγκέφαλο...». Ακούγεται θόρυβος. Δεν χωράει αμφιβολία! Αυτή είναι! Σηκώνω την κάμερα και τραβάω! Βλέπω κάτι λάμπει στο σκοτάδι. Αλλά, γιατί τα μάτια της είναι τόσο μεγάλα; Γελάω, μουδιασμένος. «Γλαυξ σημαίνει λαμπερή, αφού». Φοβάμαι λίγο. Δεν παύει να είναι αρπακτικό. Δεύτερες σκέψεις περνάνε από το μυαλό μου. Μήπως είναι κάτι πολύ

μεγαλύτερο από κουκουβάγια; «Σιγά μην είναι και Mothman»... Έλα, μωρέ! Δοξασίες!!! Υπάρχει, λένε, ένα παράξενο, φτερωτό πλάσμα, ένα πουλί γίγαντας που έχει εκπληκτική ομοιότητα με την κουκουβάγια. Μιμείται τη φωνή της για να ξεγελάει τους εχθρούς της κι έχει γκρίζο χρώμα, φτερά νυχτερίδας και κόκκινα λαμπερά μάτια στο ύψος της πλάτης! Καθώς διασκεδάζω τους φόβους μου ακούω έναν ήχο διαπεραστικό σαν τσιρίδα και αισθάνομαι κάτι να μου επιτίθεται... Το παράξενο αυτό πλάσμα προσγειώνεται πάνω μου με δύναμη. Αφήνει ένα «μηχανικό βουητό» σαν του ελικόπτερου. Ενώ, είμαι κάτω ανάσκελα, το πλάσμα κραυγάζει: «Κούι, κούι μα κανένας δεν μ' ακούει». Μετά την πρώτη τρομάρα αναγνωρίζω τη γειτόνισσα μου, την Ελένη. Έχω μήνες να τη συναντήσω. Φοράει φτερά πουλιού και μάσκα «ράμφος». Παύση. Νεκρική σιγή. Της σιγοτραγουδάω «...Έλα και γλύτωσέ με, γλύτωσέ με / Πάρε με κι αγκάλιασέ με...». Κι η Ελένη μου απαντάει «...Η ζωή μου πια θλιβερό τοπίο / Μοιάζει η μοναξιά με φρενοκομείο...». ■

04 |

Αθανάσιος Εξαδάκτυλος Πρόεδρος Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου

Χωρίς περιοριστικά μέτρα κανένα σύστημα δεν αντέχει! Πολύ περισσότερο το δικό μας... Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου δρ. Αθανάσιος Εξαδάκτυλος μίλησε κατά τη διάρκεια του δευτέρου lockdown που διανύουμε στη SPEAKΝEWS, για το σημείο που βρίσκεται το Εθνικό Σύστημα Υγείας και τις αντοχές του, την ιδιαίτερη κατάσταση της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας, τα περιοριστικά μέτρα, την σημασία και την τήρησή τους, όπως και τον πολυαναμενόμενο εμβολιασμό. Παράλληλα, προτρέπει τους συμπολίτες μας να τηρήσουν τα μέτρα πρόληψης με αυστηρότητα, για να ξεπεράσουμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τη δύσκολη αυτή φάση στην οποία βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή. συνέντευξη Ανδρέας Γερμανός

Κύριε Εξαδάκτυλε, λόγω της πανδημίας διανύουμε ήδη το δεύτερο lockdown. Ως πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου μπορείτε να μας δώσετε την εικόνα της υγειονομικής πορείας της χώρας; Αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουμε ένα κύμα το οποίο σε όλο τον κόσμο, όπως και στη χώρα μας, είναι μεγαλύτερο και φονικότερο από το πρώτο. Γνωρίζουμε, βέβαια, ότι ο τρόπος αντιμετώπισης αυτών των εξάρσεων μιας πανδημίας, για την οποία δεν υπάρχει φάρμακο ή εμβόλιο, είναι τα περιοριστικά μέτρα τα οποία εφαρμόζουμε και στη χώρα μας. Και έχουμε δει, επίσης, ότι οποιεσδήποτε άλλες χώρες επιχείρησαν να αντιπαρατεθούν σε μια πανδημία χωρίς περιοριστικά μέτρα δεν τα κατάφεραν. Ακόμη, και αν είχαν πάρα πολύ ισχυρά συστήματα υγείας! Πράγμα που εμείς δεν διαθέτουμε, και ούτε διαθέταμε ποτέ ένα πολύ ισχυρό σύστημα υγείας. Όπως γνωρίζουμε το σύστημα υγείας το δικό μας είναι 40 ετών, και βρισκεται σε πολύ μεγάλη ανάγκη ριζικών μεταρρυθμίσεων οι οποίες, βεβαίως, δεν μπορούν

σε καμία περίπτωση να γίνουν εν μέσω πανδημίας. Ήταν ένα σύστημα εξαιρετικά φτωχό σε κλίνες εντατικής θεραπείας οι οποίες έχουν υπερδιπλασιαστεί το τελευταίο έτος, και ευτυχώς που έχει συμβεί αυτό, διότι αν δεν είχαν υπερδιπλασιαστεί θα είχαν ήδη καταληφθεί οι κλίνες με Covid. Και εν πάση περιπτώσει, είναι ένα σύστημα μέσα στο οποίο προσπαθούμε, με ό,τι διαθέτουμε να ανταπεξέλθουμε στην πανδημία. Επίσης, είμαστε μία χώρα η οποία εδώ και δεκαετίες, δεν διαθέτει σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Διαθέτουμε τα απομεινάρια αποτυχημένων προσπαθειών του παρελθόντος. Με πλέον αποτυχημένη την προσπάθεια που έγινε το 2018. Και αυτό είναι πρόβλημα, διότι δεν έχουμε ένα αποτελεσματικό ανάχωμα προς τα νοσοκομεία. Την άνοιξη που μας πέρασε, το κενό καλύφθηκε αυτό από την εθελούσια προσφορά όλων των γιατρών της χώρας που είπαμε, μείνετε στο σπίτι και πάρτε μας τηλέφωνο. Τώρα, επειδή ο χειμώνας είναι μακρύτερος, θα πρέπει να υπάρξουν άλλες ρυθμίσεις. Σε κάθε περίπτωση, οι στιγμές που ζούμε τώρα είναι πολύ δυσκολότερες από της άνοιξης και θα πρέπει να προετοιμαστούμε διότι έχουμε μπροστά μας και ολόκληρο το χειμώνα.

Το σύστημα Υγείας της χώρας φαίνεται να πιέζεται έντονα. Θα αντέξει; Κοιτάξτε, το σύστημα θα αντέξει ή δεν θα αντέξει με βάση δύο παράγοντες. Ένας είναι πόσο έγκαιρα λαμβάνονται οι αποφάσεις περιοριστικών μέτρων, και δεύτερον πόσο πιστά τηρούνται. Αυτές οι δύο παράμετροι καθορίζουν το αν το σύστημα θα αντέξει ή δεν θα αντέξει. Αν δεν υπάρχουν περιοριστικά μέτρα κανένα σύστημα δεν μπορεί να αντέξει. Και πολύ περισσότερο το δικό μας. Αυτή τη στιγμή, πάντως, στη Θεσσαλονίκη δοκιμάζεται πάρα πολύ άσχημα. Πιστεύετε ότι το υπουργείο Υγείας και η κυβέρνηση προετοιμάστηκαν σωστά; Έκαναν όσα έπρεπε ή μήπως έχουν δίκιο όσοι ασκούν κριτική και αποδίδουν αδράνεια στη λήψη έγκαιρων μέτρων; Κοιτάξτε τα μέτρα καλώς ελήφθησαν. Η μόνη κριτική που θα μπορούσε να γίνει εκ των υστέρων, βέβαια, και αφού υπάρχουν στοιχεία, είναι αν τυχόν θα έπρεπε να ληφθούν νωρίτερα. Αυτή είναι η μόνη κριτική που μπορεί να γίνει. Δεν υπήρξε κανένας τρόπος ώστε να αποφευχθούν τα μέτρα αυτά. Επίσης, το

γεγονός ότι τα μέτρα αναβαθμίστηκαν όταν είδαμε ότι η απόδοσή τους ήταν χαμηλή και αυτό κρίνεται θετικά. Που σημαίνει, όμως, ότι στην επόμενη φάση εφόσον ξαναχρειαστεί, δεν θα πρέπει να ξαναμπούμε στη διαδικασία σταδιακής λήψης μέτρων. Είναι προτιμότερο να πηγαίνει κανείς σε αυστηρό περιορισμό, για να έχει γρήγορα αποτελέσματα και μικρή επιβάρυνση στο σύστημα. Γιατί η επιβάρυνση στο σύστημα, δεν αποτελεί «επιβάρυνση στο σύστημα», αλλά πρόκειται για απώλεια ανθρωπίνων ζωών. Έτσι μεταφράζεται προς τον πολίτη η επιβάρυνση στο σύστημα. Ακουστήκατε πολύ σίγουρος για την επόμενη φορά! Ιστορικά οι πανδημίες έχουν και δεύτερο και τρίτο κύμα. Βεβαίως, μπορεί κανείς να ελπίζει ότι δεν θα συμβεί αυτό. Αλλά εμείς θα πρέπει να είμαστε πάντοτε έτοιμοι! Και ως γιατροί αυτό οφείλουμε να κάνουμε, να είμαστε προετοιμασμένοι για το χειρότερο σενάριο. Δηλαδή, δεν μπορεί κανείς να πει ότι θα επιχειρήσω να κάνω μία επέμβαση και την άσχημη επιπλοκή δεν ξέρω να την αντιμετωπίζω, δεν πειράζει, δε θα μου συμβεί. Από τη στιγμή που κανείς αναλαμβάνει μια επέμβαση ως γιατρός,

| 05

SPEAKNEWS Tεύχος #10 / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020

οφείλει να γνωρίζει να αντιμετωπίσει και την άσχημη επιπλοκή της. Έτσι συμβαίνει και με τη δημόσια υγεία. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε και το άσχημο σενάριο. Πρόσφατα δημοσιεύματα αναφέρονται σε εμβόλια διάφορων μεγάλων εταιρειών που είναι προ των πυλών και η αποτελεσματικότητά τους είναι 90%-95%. Εσείς τι πληροφόρηση έχετε; Πόσο σύντομα θα το έχουμε στην Ελλάδα και ποιος είναι ο προγραμματισμός εμβολιασμού του κοινού; Θα το έχουμε τόσο σύντομα όσο σύντομα θα το έχουν όλοι, αλλά κανείς δεν ξέρει πότε θα το έχουμε. Δηλαδή, κανείς δεν ξέρει να σας πει ότι την τάδε ημερομηνία θα αρχίσει η φόρτωση των εμβολίων και η παραλαβή τους θα είναι μετά από μερικές ημέρες ή μετά από μερικές εβδομάδες. Γίνεται σχεδιασμός για το πώς θα διενεργηθούν οι εμβολιασμοί οι οποίοι δεν θα γίνονται όπως γίνονται της γρίπης. Το εμβόλιο δεν θα είναι διαθέσιμο στο φαρμακείο. Βεβαίως, υπάρχει σχεδιασμός ο οποίος όταν έρθει η ώρα θα ακολουθηθεί. Θα γίνεται σε συγκεκριμένες δομές και προφανώς με ραντεβού και με συγκεκριμένους χρόνους. Γιατί το εμβόλιο αυτό έχει και μια δυσκολία ως προς την αποθήκευσή του και έτσι πρέπει οι δόσεις να γίνονται σε συγκεκριμένο χρόνο. Δεν μπορεί να περιμένει! Από τη στιγμή που το φιαλίδιο θα ανοίγεται, πρέπει οι άνθρωποι να εμβολιάζονται. Θεωρητικά το lockdown τελειώνει στις 30 Νοεμβρίου. Πιστεύετε ότι θα διαρκέσει περισσότερο; Εγώ πιστεύω ότι με την πορεία που βλέπουμε μέχρι στιγμής, είναι δύσκολο να έχουμε άρση του lockdown την 1η Δεκεμβρίου. Αλλά μέχρι τότε πιστεύω ότι θα είμαστε σε θέση να πούμε με πραγματικά στοιχεία και ρεαλισμό, πόσο περαιτέρω θα πρέπει να επεκταθεί. Εκείνο που έχει σημασία, όμως, είναι να τηρούμε πολύ προσεκτικά τα μέτρα, για να αποδώσει. Διότι μέχρι τώρα αν είχαμε τηρήσει σε όλες τις φάσεις προσεκτικότερα τα μέτρα, είναι βέβαιο ότι θα ήμασταν σε καλύτερο σημείο. Και όταν λέω σε όλες τις φάσεις, εννοώ από τον Ιούλιο που ανοίξαμε. Από τότε που τα μέτρα ήταν πολύ ελαφρά και μας φαινόντουσαν πολλές φορές και περιττά και αχρείαστα. Τώρα είναι πολύ σημαντικό να έχουμε αυστηρή τήρηση των μέτρων, για να έχουμε γρήγορη και καλή απόδοση. Αλλά δεν το βλέπουμε αυτό το πράγμα! Να είμαστε ειλικρινείς. Βλέπουμε εικόνες από κηδείες, οι οποίες είναι απαράδεκτες, βλέπουμε πορείες και συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις οι οποίες είναι απαράδεκτες, βλέπουμε να γίνεται αντικείμενο πολιτικής διαμάχης η ιατρική οδηγία... Αυτά δεν είναι καλά σημάδια. Πείτε μας, τι ήταν αυτό που “ξέφυγε” κι έχουμε αυτή την τε-

ράστια αύξηση κρουσμάτων στη Θεσσαλονίκη και στην Βόρεια Ελλάδα; Δεν αφορά μόνο τη Θεσσαλονίκη και όλη τη Β. Ελλάδα. Αφορά και τη Θεσσαλία και την Ήπειρο σε μεγάλο βαθμό. Γιατί και εκεί είναι πάρα πολύ μεγάλοι οι αριθμοί. Απλώς, επειδή η Θεσσαλονίκη είναι πολύ μεγάλο αστικό κέντρο βλέπουμε το φαινόμενο σε όλο του το “μεγαλείο”. Φταίνε όλα! Δεν υπάρχει ένας παράγων ο οποίος να μην συνέβαλλε! Όλοι έχουν συμβάλλει. Δηλαδή, έχουν συμβάλλει οι πανηγυρισμοί, οι διαδηλώσεις, οι συγκεντρώσεις, οι διασκεδάσεις, τα λεωφορεία, τα αεροπλάνα, οι λιτανείες, οι πορείες, τα πάρτυ, οι μετακινήσεις των κατοίκων της πόλης έξω από την πόλη και ξανά μέσα. Έχουν συμβάλλει οι μετακινήσεις εργατών γης και ενδεχομένως τουριστών, έχει συμβάλλει η διασκέδαση, η εστίαση. Δεν υπάρχει κάτι που να μην έχει συμβάλλει. Και επιπλέον από όλα αυτά, ενδεχομένως, να έχουμε και παράγοντες οι οποίοι δεν έχουν μελετηθεί και δεν τους ξέρουμε οι οποίοι, όμως, θα πρέπει να μελετηθούν. Όπως είναι, ενδεχομένως, η ατμοσφαιρική ρύπανση, οι κλιματολογικές συνθήκες που ευνοούν αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και η θερμοκρασία η οποία μπορεί να έχει λίγους βαθμούς διαφορά από την Νότια Ελλάδα, αλλά αυτό υφίσταται. Κατά συνέπεια κανείς δεν μπορεί να μας πει με σιγουριά τι συνέβη σε αυτή τη φάση. Θα ειπωθεί, βεβαίως, κάποια στιγμή, αφού υπάρξει μια μελέτη. Παραδείγματος χάριν, γιατί η Κοζάνη είναι διαρκώς στο επίκεντρο; Γιατί ειδικά η Κοζάνη; Η Κοζάνη γνωρίζουμε ότι είναι από τις περιοχές της Ελλάδας που έχουν από τις μεγαλύτερες ρυπάνσεις περιβάλλοντος. Σχετίζεται αυτό ή δεν σχετίζεται; Το διατυπώνουμε ως ερώτηση αυτό. Εύλογη ερώτηση. Θα πρέπει κάποια επιστημονική έρευνα να μας το απαντήσει. Ασιατικές χώρες που είχαν ζήσει πανδημικά φαινόμενα στο παρελθόν, έκαναν τη χρήση μάσκας και την κοινωνική αποστασιοποίηση μέρος της κουλτούρας τους. Πιστεύετε ότι οδεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση και στον Δυτικό κόσμο; Εγώ δεν πιστεύω ότι εμείς πρέπει να αλλάξουμε κουλτούρα. Την κουλτούρα μας δεν υπάρχει κανένας λόγος να την αλλάξουμε. Ούτε τον δυτικό τρόπο ζωής, ούτε πολύ περισσότερο τον ελληνικό τρόπο ζωής. Αλλά θα πρέπει να αντιληφθούμε, ότι όταν έχουμε μία ιατρική συμβουλή που λέει ότι γι' αυτό το χρονικό διάστημα μην κάνετε αυτό, είναι προς όφελός μας, να μην το κάνουμε. Όπως, δηλαδή, θα πούμε σε κάποιον που έχει κτυπήσει το χέρι του, μην οδηγείς για 4-5 εβδομάδες και κάνοντάς το αυτό θα επιστρέψει στην καθημερινή του συνήθεια εύκολα, γρήγορα και χωρίς να πονάει. Γιατί είναι ανόητο να κάνει το αντίθετο, να πονάει, να ταλαιπωρείται και να μην μπορεί να επιστρέψει έγκαιρα στη

συνήθειά του. Αυτό πρέπει να καταλάβουμε όλοι μας! Εμείς, όμως, είχαμε για μεγάλο χρονικό διάστημα την ανάπτυξη θεωριών που ούτε λίγο ούτε πολύ έλεγαν ότι μπορεί να γίνει το ανέφικτο. Αυτό το έχουμε δει και σε άλλη φάση. Δηλαδή, πιστεύαμε π.χ. ότι μπορεί κάποιος να έρθει και να μας πληρώσει τα χρέη μας. Το πιστεύαμε επί πολλά χρόνια αυτό. Μερικοί έκαναν καριέρες, έβγαλαν λεφτά από αυτό. Τώρα, λοιπόν, είχαμε την αίσθηση ότι μπορούσαμε να το επιτύχουμε και φέρναμε διάφορα παραδείγματα. Παραδείγματος χάριν τι καλά που τα έκανε η Σουηδία. Στη Σουηδία είχαν ήδη 6.000 νεκρούς, όταν λέγαμε εμείς τι καλά που τα κάνανε. Ακούγαμε θεωρίες που θέλαμε να πιστέψουμε! Το εύκολο ανέφικτο. Τις ακούγαμε να αναπτύσσονται διαρκώς. Τώρα όπως βλέπετε, όλοι αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι ιδιοτελώς ως επιστήμονες διακινούσαν αυτές τις θεωρίες, και το τονίζω το ιδιοτελώς, έχουν εξαφανιστεί. Πού είναι αυτοί οι άνθρωποι να έρθουν στην πρώτη γραμμή στο Παπανικολάου, στο Παπαγεωργίου, στο ΑΧΕΠΑ, στον Ευαγγελισμό, να έρθουν να αποδείξουν την αλήθεια των θεωριών τους; Ως γιατρός και πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου τι θα ήταν αυτό που θα θέλατε να ζητήσετε από τους πολίτες της χώρας για την περίοδο που περνάμε; Εγώ αυτή τη στιγμή θα ήθελα από τους ανθρώπους, να περιορίσουν πάρα πολύ τις επαφές τους στο στενό οικογε-

νειακό τους περιβάλλον. Όχι στο στενό συγγενικό, όχι στο στενό κοινωνικό, όχι στο στενό εργασιακό. Στο στενό οικογενειακό! Και όσοι άνθρωποι δεν έχουν λόγο να βγουν από το σπίτι τους, απολύτως αναγκαίο, να μην βγουν από το σπίτι τους. Διότι βρισκόμαστε σε μία φάση η οποία είναι πάρα, πάρα, πάρα πολύ επικίνδυνη! Θα ήθελα, επίσης, να προσέχουμε δύο πράγματα τα οποία θα πρέπει να τα προσέχουμε, γιατί είναι κόντρα στη φύση μας, αλλά είναι αναγκαία για να προφυλαχθούμε εμείς οι ίδιοι. Να μην πλησιάζουμε άλλους ανθρώπους! Έχουμε πάντοτε την τάση να πλησιάζουμε σε άλλους ανθρώπους, για να μιλήσουμε, για να ανταλλάξουμε κάτι, για να δείξουμε κάτι, για οτιδήποτε. Το 1,5 μέτρο είναι απόσταση που τα χέρια μας δεν ακουμπάνε τον άλλο. Αυτό είναι 1,5 μέτρο και έτσι πρέπει να στεκόμαστε. Μεγάλη προσοχή στους εργαζόμενους όταν κάνουν διάλειμμα. Την ώρα που πίνουν καφέ όλοι μαζί, που κολατσίζουν όλοι μαζί, την ώρα που προσέρχονται στη δουλειά όλοι μαζί ή που φεύγουν από τη δουλειά όλοι μαζί. Είναι η στιγμή που ενώ προσέχουν οκτώ ώρες, αυτή, όμως, η στιγμή αποτελεί παγίδα! Αυτά θα πρέπει να τα προσέξουμε πάρα πολύ. Πρέπει να προφυλαγόμαστε και να προφυλάξουμε και τους γύρω μας, για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε αυτή τη φάση, να επανέλθουμε σε κάποιου είδους κανονικότητα και σε κάθε είδους κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα, να μπορέσουμε να βγάλουμε τους δύσκολους μήνες του χειμώνα. ■

06 |

Μιχάλης Ζαννέτος Tαμίας του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης

Υπάρχει μεγάλη αισιοδοξία ότι πολύ σύντομα θα ξεκινήσει ο εμβολιασμός! συνέντευξη Περικλής Βλάχος

Ο ταμίας του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (ΦΣΘ) κ. Μιχάλης Ζαννέτος, μιλάει στη SPEAKNEWS για το εμβόλιο κατά του Covid που όλοι περιμένουν, αλλά και το εμβόλιο κατά της γρίπης για το οποίο υπάρχει μεγάλη ζήτηση, τις δράσεις του Συλλόγου εν μέσω της πανδημίας, την επάρκεια φαρμάκων στην αγορά, όπως και την απόδοση των μέτρων προστασίας. Κύριε Ζαννέτο, η υγεία είναι το πιο σημαντικό αγαθό. Η πανδημία που συνεχίζεται εδώ και εννέα μήνες περίπου, φαίνεται να μην έχει τέλος και μας το υπενθυμίζει καθημερινά. Με ποιους τρόπους ο ΦΣΘ βοηθάει και καθοδηγεί τους πολίτες στην αντιμετώπιση αυτής της κρίσης; Ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης και τα μέλη του, από την αρχή αυτής της πανδημίας, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης, παρέχοντας αδιάκοπα όλο αυτόν τον καιρό τις υπηρεσίες τους προς τους ασθενείς και τους πολίτες. Από την πρώτη στιγμή, αναλογιζόμενοι το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί, επικεντρωθήκαμε στην άμεση και έγκυρη ενημέρωση των πολιτών για τα απαραίτητα μέτρα προστασίας ενάντια στη μετάδοση του ιού SARS-CoV-2. Ταυτόχρονα ως διοίκηση του ΦΣΘ, από τις αρχές Μαρτίου, αποστείλαμε οδηγίες προς όλα τα μέλη μας με όλα τα απα-

ραίτητα μέτρα που έπρεπε να λάβουν προς αποφυγή της λοίμωξης από τον συγκεκριμένο ιό, τόσο των ίδιων όσο και των πολιτών που εισέρχονται στα φαρμακεία. Μέτρα τα οποία αποδείχθηκαν πλήρως αποτελεσματικά, κατόπιν έρευνας που διενεργήσαμε έξι μήνες αργότερα. Επιπρόσθετα, προχωρήσαμε στη δωρεά υγειονομικού υλικού, όπως προστατευτικές μάσκες και αντισηπτικά, προς την Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης, που βρίσκονται κι αυτοί καθημερινά στην πρώτη γραμμή για την εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων πρόληψης, στη δωρεά προστατευτικών μασκών στο δήμο Καλαμαριάς, καθώς και στη δωρεάν διανομή περίπου 4.000 προστατευτικών μασκών προς τους πολίτες στην πλατεία Αριστοτέλους, με στόχο την περαιτέρω ευαισθητοποίηση καθώς και ενημέρωσή τους για τη σωστή χρήση της μάσκας και για την προστασία που παρέχει. Τέλος, πριν λίγες μέρες, με ομόφωνη απόφαση του διοικητικού συμβουλίου, προχωρήσαμε στην αγορά και κατόπιν στη δωρεά ενός φορητού αναπνευστήρα για την αντιμετώπιση ασθενών με Covid-19 και όχι μόνο, προκειμένου να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες της Κλινικής Αναπνευστικής Ανεπάρκειας ΑΠΘ στο νοσοκομείο «Γ. Παπανικολάου», το οποίο είναι και νοσοκομείο νοσηλείας επιβεβαιωμένων κρουσμάτων Covid-19. Εννοείται ότι οι δράσεις μας δεν τελειώνουν εδώ, αλλά θα συνεχίσουμε ως φαρμακοποιοί να παραμένουμε στο πλευρό των πολιτών και της πολιτείας αποδεικνύοντάς το κάθε φορά εμπράκτως, όπως κάνουμε μέχρι σήμερα. Κρίνετε ότι υπάρχει επάρκεια όλων των φαρμάκων στην αγορά

για την αντιμετώπιση πέραν της πανδημίας και των υπόλοιπων σοβαρών ασθενειών; Δυστυχώς το πρόβλημα των ελλείψεων φαρμάκων στην ελληνική επικράτεια χρόνο με το χρόνο αντί να μειώνεται, πολλαπλασιάζεται. Η κατάσταση πλέον είναι δραματική. Υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις σε πολλά σκευάσματα που προκαλούν μεγάλο πρόβλημα σε χιλιάδες ασθενείς. Το πρόβλημα τις περισσότερες φορές οφείλεται στη μειωμένη τροφοδοσία της αγοράς από τις εταιρείες, προκειμένου να αποφύγουν την εξαγωγή των φαρμάκων τους σε άλλες χώρες του εξωτερικού, που πωλούνται σε υψηλότερες τιμές. Οι φαρμακοποιοί καθημερινά δίνουμε αγώνα προκειμένου να εξασφαλίσουμε τα απαραίτητα φάρμακα στους ασθενείς μας, αναζητώντας τα πολλές φορές ακόμα και σε φαρμακεία άλλων νομών. Το ευτύχημα είναι ότι αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, υπάρχει επάρκεια στα κοινά παυσίπονα και αντιπυρετικά φάρμακα, καθώς και σε υγειονομικό υλικό προστασίας, όπως μάσκες και αντισηπτικά, που κι αυτά είχαν παρουσιάσει ελλείψεις στις αρχές εκδήλωσης της πανδημίας εξαιτίας του πανικού που είχε επικρατήσει παγκοσμίως. Το εμβόλιο της γρίπης υπάρχει σε ποσότητα που να καλύπτει τις ανάγκες του πληθυσμού της χώρας; Το ρωτάω γιατί ακούγονται «γκρίνιες» ότι τα φαρμακεία δεν έχουν επάρκεια και οι λίστες τους είναι πολύ μεγάλες. Ισχύει; Φέτος, παρ' ότι η ποσότητα αντιγριπικών εμβολίων η οποία θα φτάσει συνολικά στη χώρα αναμένεται να είναι περίπου 30% μεγαλύτερη σε σχέση με πέρυσι και 50% με σχέση με πρόπερσι,

δεν φαίνεται να μπορεί να καλύψει τη δυσανάλογα αυξημένη ζήτηση για εμβολιασμό που υπάρχει σε σύγκριση με άλλες χρονιές. Στο γεγονός αυτό έχουν συντελέσει τόσο η αυξημένη ανησυχία που έχει προκαλέσει η λοίμωξη από τον SARS-CoV-2, όσο και η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των πολιτών για εμβολιασμό. Τα τελευταία χρόνια ως ΦΣΘ προσπαθούμε διαρκώς με διάφορες δράσεις, όπως τηλεοπτικά, ραδιοφωνικά και διαδικτυακά σποτάκια, να ευαισθητοποιήσουμε τους ασθενείς που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για την ανάγκη και τη σημασία του αντιγριπικού εμβολιασμού. Οι δράσεις μας αυτές σε συνδυασμό με ανάλογες δράσεις του υπουργείου Υγείας καθώς και άλλων επιστημονικών φορέων φαίνεται ότι έχουν αποδώσει. Χαρακτηριστικό αρνητικό παράδειγμα της πρωτύτερης κατάστασης ήταν ότι με βάση τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, την χειμερινή περίοδο 20172018 από τα άτομα που νοσηλεύτηκαν σε μονάδες εντατικής θεραπείας και ανήκαν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, μόλις το 13% είχε εμβολιαστεί. Φέτος, με βάση τις αρχικές αναφορές του υπουργείου Υγείας, έχουν ήδη διατεθεί περί τα 3.200.000 εμβόλια και αναμένεται τις επόμενες μέρες μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου η τελευταία δόση περίπου 800.000 εμβολίων. Ήδη όμως οι λίστες στα περισσότερα φαρμακεία είναι μεγαλύτερες από αυτά που αναμένεται να προμηθευτούν. Είστε αισιόδοξος για την παραγωγή του εμβολίου κατά του Covid; Πόσο κοντά είμαστε; Τα τελευταία νέα όσον αφορά την παραγωγή εμβολίου κατά της λοίμωξης από τον ιό SARS-CoV-2 είναι πολύ ενθαρρυντικά. Ήδη ανακοινώθηκαν τα

| 07

Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης "Δυστυχώς το πρόβλημα των ελλείψεων φαρμάκων στην ελληνική επικράτεια χρόνο με το χρόνο αντί να μειώνεται, πολλαπλασιάζεται. Η κατάσταση πλέον είναι δραματική." τελικά αποτελέσματα από την φάση ΙΙΙ των κλινικών δοκιμών του εμβολίου των Pfizer - BioNTech, που δείχνουν αποτελεσματικότητα 95% και ανακοινώθηκε από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ότι προγραμματίστηκε για τις 10/12/20 η συνεδρίαση της ανεξάρτητης επιτροπής εμπειρογνωμόνων, που θα αποφασίσει αν θα προτείνει ή όχι για επείγουσα έγκριση. Παγκοσμίως υπάρχουν άλλα 53 εμβόλια κατά του ιού SARS-CoV-2 που δοκιμάζονται αυτή τη στιγμή σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους και 13 από αυτά βρίσκονται στη φάση ΙΙΙ των κλινικών δοκιμών. Αυτή η πλειονότητα των εμβολίων είναι αρκετά σημαντική, γιατί η παραγωγή τους θα βοηθήσει να υπάρξει επαρκής κάλυψη του παγκόσμιου πληθυσμού σε εμβολιασμό εντός του 2021. Η ευρωπαϊκή επιτροπή, όπως ανακοινώθηκε, έχει ήδη υπογράψει συμφωνίες για την εισαγωγή εμβολίων τόσο με τις εταιρείες Pfizer - BioNTech όσο και με τις εταιρείες ΑstaZeneca, Johnson & Johnson και Sanofi - GSK μόλις ολοκληρώσουν τις φάσεις κλινικών δοκιμών και τις διαδικασίες έγκρισης, ενώ έχουν ξεκινήσει οι συνομιλίες και με άλλες εταιρείες. Υπάρχει, λοιπόν, μεγάλη αισιοδοξία ότι πολύ σύντομα θα ξεκινήσει ο εμβολιασμός. Εγκλεισμός, μάσκα, υγιεινή των χεριών, αποστάσεις. Πιστεύετε ότι είναι επαρκή μέτρα στην αντιμετώπιση της πανδημίας μέχρι να εμβολιαστεί ο πληθυσμός; Τι άλλο πρέπει να προσέχει ο πολίτης; Με βάση τις μέχρι τώρα γνώσεις μας για τον τρόπο μετάδοσης του συγκεκριμένου ιού τα μέτρα αυτά, αν τηρηθούν “ευλαβικά”, είναι επαρκή ως μέτρα ατομικής προστασίας. Το πρόβλημα είναι ότι

υπάρχει αντικειμενικά μεγάλη δυσκολία να τηρηθούν στο 100%, αλλά εκτός αυτού δεν τηρούνται και από όλους είτε από άγνοια, είτε από αμέλεια. Αυτό που θα μπορούσε να προστεθεί είναι η προστασία των ματιών με γυαλιά ή ασπίδες προστασίας, που έχει αποδειχθεί με μελέτες ότι συμβάλλει και αυτή σημαντικά στη μείωση της μεταδοτικότητας, η αποφυγή χώρων που συνωστίζονται πολλά άτομα, η αποφυγή επαφής των χεριών με βλεννογόνους, όπως των ματιών, της μύτης και του στόματος και ο συχνός καθαρισμός -απολύμανση επιφανειών που ερχόμαστε σε συχνή επαφή, ειδικά εκείνων που αγγίζουν συχνά και άλλα άτομα. Θα πρέπει, επίσης να τονιστεί ότι σε κλειστούς χώρους και χώρους όπου υπάρχουν υψηλές πιθανότητες ύπαρξης αυξημένων συγκεντρώσεων αερολύματος από ενδεχόμενο ασθενή - φορέα του ιού, οι απλές υφασμάτινες μάσκες δεν μπορούν να παρέχουν επαρκή προστασία. Σε τέτοιους χώρους προτείνεται η χρήση μάσκας υψηλής αναπνευστικής προστασίας κλάσης FFP2/FFP3 ή αν αυτό δεν είναι εφικτό τουλάχιστον ιατρικής μάσκας χειρουργικού τύπου. Ο ΦΣΘ έχει δημιουργήσει ελληνικό φαρμακευτικό μουσείο. Πείτε μας για το μουσείο αυτό. Πρόκειται για το πρώτο και μοναδικό φαρμακευτικό μουσείο στην Ελλάδα, το οποίο μετά από πρωτοβουλία του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και επίπονες προσπάθειες πολλών ετών ξεκίνησε να λειτουργεί

στις 6 Οκτωβρίου 2007. Το μουσείο στεγάζεται στο κτίριο όπου βρίσκονται τα σημερινά γραφεία του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως 173-175, στην περιοχή του Φοίνικα. Μέσα από μεγάλο πλήθος σπάνιων εκθεμάτων, όπως µηχανήµατα, όργανα, έπιπλα, σκεύη, βιβλία, συγγράμματα, συνταγές, φαρµακευτικά έντυπα, φιαλίδια με φαρμακευτικές δραστικές ουσίες, φυτολόγια, δρόγες, φαρµακοτεχνικές µορφές κ.ά, που προήλθαν από δωρεές και χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα έως σήμερα, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να “ταξιδέψει” σε άλλες εποχές της φαρμακευτικής ιστορίας και να δει την εξέλιξη της φαρμακευτικής επιστήμης μέσα στο χρόνο. Και αυτός είναι και ο σκοπός του μουσείου, να στεγάσει και να διασώσει

δηλαδή την ιστορία της φαρμακευτικής επιστήμης στην Ελλάδα, να προβάλει την εξέλιξή της μέσα στο χρόνο και να αναδείξει το σημαντικό ρόλο που έχει επιτελέσει και συνεχίζει να επιτελεί ο έλληνας φαρμακοποιός στην κοινωνία. Η απουσία ενός τέτοιου μουσείου στο παρελθόν, αποτελούσε πραγματικά έλλειμμα για τη χώρα μας, που χαρακτηρίζεται από μακραίωνη ιστορία πάνω σε αυτόν τον τομέα. Το Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο είναι ανοιχτό από Δευτέρα έως Παρασκευή, από τις οκτώ το πρωί έως τις τρεις μετά το μεσημέρι, η είσοδος είναι δωρεάν και υπάρχει δυνατότητα ατομικής ή ομαδικής ξενάγησης και άλλες ημέρες κατόπιν συνεννόησης με τη γραμματεία του ΦΣΘ. ■

O Μιχάλης Ζαννέτος γεννήθηκε το 1979 στη Θεσσαλονίκη. Αποφοίτησε από το 2ο Γενικό Γυμνάσιο - Λύκειο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια από τη Φαρμακευτική σχολή του ΑΠΘ. Από την αρχή της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας ανέπτυξε έντονη συνδικαλιστική δράση και ενασχόληση με τα κοινά, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Κατά καιρούς έχει διατελέσει ταμίας και αντιπρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, τακτικός αντιπρόσωπος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης στον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο και τακτικός αντιπρόσωπος του Συνεταιρισμού Φαρμακοποιών Θεσσαλονίκης στην Ομοσπονδία Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος. Διατηρεί φαρμακείο στην οδό Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά.

08 |

Ιωάννης Μασούτης Πρόεδρος Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης

Κανείς δεν ήθελε ένα δεύτερο lockdown, προέχει όμως η υγεία των πολιτών Ο γνωστός επιχειρηματίας και πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ) κ. Ιωάννης Μασούτης μας μεταφέρει τον παλμό της αγοράς και των επιχειρηματιών εν μέσω των έντονων πιέσεων που δέχονται λόγω της πανδημίας και μιλάει στη SPEAKNEWS για τα μέτρα στήριξης που πιστεύει πως πρέπει να παρθούν, για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας στις επιχειρήσεις και την προοπτική του ανοίγματος της αγοράς για τις γιορτές των Χριστουγέννων. συνέντευξη Ανδρέας Γερμανός

Κύριε Μασούτη, ολόκληρη η ανθρωπότητα και η χώρα μας βρίσκονται αντιμέτωποι με τον αόρατο εχθρό της πανδημίας. Μπροστά στην κρίση αυτή αντιλαμβάνομαι ότι και το ΕΒΕΘ αναγκάστηκε να αλλάξει τον προγραμματισμό και τις δράσεις του. Ως πρόεδρος του ΕΒΕΘ τι εικόνα έχετε σήμερα για την οικονομική κατάσταση της χώρας, της Θεσσαλονίκης και των κλάδων που εκπροσωπείτε; Το ΕΒΕΘ, από την πρώτη στιγμή που εκδηλώθηκε η υγειονομική κρίση, προσαρμόστηκε αμέσως στα νέα δεδομένα της τηλεργασίας και των πολύ αυστηρών υγειονομικών πρωτοκόλλων, ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες της πολιτείας και στάθηκε αρωγός στο έργο της κυβέρνησης στο πλαίσιο του θεσμοθετημένου ρόλου του, δηλαδή αυτόν του συμβούλου της πολιτείας. Παράλληλα, το ΕΒΕΘ, είχε από καιρό αποκτήσει ψηφιακή ετοιμότητα, οπότε όταν ξεκίνησε το lockdown και η επακόλουθη τηλεργασία, είχε ήδη ηλεκτρονικοποιήσει σχεδόν πλήρως τις υπηρεσίες που παρέχει στα μέλη του και για το λόγο αυτό δεν σταμάτησε ούτε στιγμή να λειτουργεί, διακινώντας πληροφορίες, προσφέροντας υπηρεσίες ΓΕΜΗ (Γενικό Εμπορικό Μητρώο), εκδίδοντας πιστοποιητικά εξαγωγών, κτλ. Επιπλέον, καθ’ όλο αυτό το διάστημα εκπονούμε σειρά ερευνών και μελετών, σφυγμομετρώντας σε τακτά χρονικά διαστήματα την αγορά και τα προβλήματα των μελών μας και

μεταφέροντας στα αρμόδια υπουργεία συγκεκριμένες προτάσεις και θέσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι προκλήσεις είναι τεράστιες, γιατί πρόκειται για ένα δυναμικό φαινόμενο που όμοιό του δεν έχει ξαναζήσει η ανθρωπότητα στα μεταπολεμικά χρόνια, τα δεδομένα του οποίου συνεχώς μεταβάλλονται, ενώ τα προβλήματα που προκύπτουν, θα πρέπει κάθε φορά να αντιμετωπίζονται τάχιστα και με όλο και πιο εξειδικευμένα μέτρα. Μέχρι στιγμής η κυβέρνηση έχει δείξει καλά ανακλαστικά και θα έλεγα ότι γενικά λαμβάνει υπόψη της τους εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων. Τι μηνύματα εισπράττετε ως ΕΒΕΘ από τα μέλη σας και τους επαγγελματίες του χώρου; Η κατάσταση στην αγορά είναι πάρα πολύ δύσκολη. Οι επιχειρήσεις είναι ήδη επιβαρυμένες από τις συνέπειες του πρώτου lockdown, αλλά και της υποτονικής κατανάλωσης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, ακόμη και κάποιος που δεν δραστηριοποιείται επιχειρηματικά ότι η πίεση που δέχονται αυτή τη στιγμή οι επιχειρήσεις είναι αφόρητη, καθώς προσπαθούν να κρατηθούν στη ζωή χωρίς ρευστότητα, χωρίς εισπράξεις και με τις υποχρεώσεις να περιμένουν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι οι περισσότερες πληρωμές των υποχρεώσεών τους ανεστάλησαν και δεν καταργήθηκαν. Κύριε Μασούτη, συμπληρώνονται εννέα μήνες από το πρώτο lockdown. Κρίνετε ότι τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση από τον Μάρτιο μέχρι σήμερα

είναι στη σωστή κατεύθυνση; Έχετε κάνει προτάσεις στην κυβέρνηση; Τι αποδέχτηκε και τι απόρριψε; Τι ζητάτε αυτή την στιγμή από την πολιτεία; Η κυβέρνηση έχει ήδη εξαγγείλει σημαντικά μέτρα στήριξης τα οποία κρίνονται ως θετικά από τα μέλη μας. Ωστόσο, πέραν των οριζόντιων μέτρων χρειάζονται και μέτρα που θα εστιάζουν σε συγκεκριμένους κλάδους που πλήττονται περισσότερο. Για το σκοπό αυτό το ΕΒΕΘ έχει συστήσει μια υπηρεσία καταγραφής προτάσεων των επιχειρήσεων-μελών του, που θα εστιάζουν στα μέτρα υποστήριξης της αγοράς και της οικονομίας από την κυβέρνηση. Στόχος του ΕΒΕΘ είναι να δώσει λόγο στις επιχειρήσεις οι οποίες γνωρίζουν πολύ καλύτερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος στον οποίο δραστηριοποιούνται και εξαιτίας αυτού, πέραν των οριζόντιων, δύνανται να προτείνουν και μέτρα στήριξης που εστιάζουν στο δικό τους αντικείμενο. Οι επιχειρήσεις-μέλη καλούνται να υποβάλουν προτάσεις, τόσο για τη στήριξή τους κατά την περίοδο του lockdown, όσο και για τα μέτρα που περιμένουν να ληφθούν με το άνοιγμα της αγοράς μετά την άρση του. Οι προτάσεις, ήδη, έχουν αρχίσει να συγκεντρώνονται, και μετά την ομαδοποίησή τους και το πρώτο «κύμα» έχουν προωθηθεί στα συναρμόδια υπουργεία. Πρόκειται για μια προσπάθεια στην οποία τα μέλη μας ανταποκρίθηκαν πολύ θετικά και την οποία θα συνεχίσουμε. Με την ευκαιρία αυτή θέλω να ευχαριστήσω όλους όσους ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας.

SPEAKNEWS Tεύχος #10 / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020

«

| 09

η πίεση που δέχονται αυτή τη στιγμή οι επιχειρήσεις είναι αφόρητη, καθώς προσπαθούν να κρατηθούν στη ζωή χωρίς ρευστότητα» Πιστεύετε ότι όλη αυτή η κρίση στην υγεία, στην οικονομία, στην παιδεία, υπήρχε τρόπος να περάσει πιο ανώδυνα; Κανείς δεν ήθελε ένα δεύτερο lockdown! Αντιλαμβανόμαστε, όμως, όλοι ότι η υγεία των πολιτών προέχει! Το δεύτερο lockdown ήταν επιβεβλημένο για να μην ξεφύγει από τον έλεγχο η λειτουργία του συστήματος υγείας, λόγω της πίεσης που θα δεχόταν. Δεν θα πρέπει, σε καμία περίπτωση, να ζήσει η χώρα μας τέτοιες καταστάσεις, γιατί θα κυριαρχήσει ο πανικός και ο φόβος που θα αργήσουν πολύ να φύγουν και θα επηρεάσουν την επάνοδο στην κανονικότητα για πολλούς ακόμη μήνες. Φοβάμαι, δηλαδή, ότι σε μια τέτοια απευκταία περίπτωση η οικονομία θα πέσει σε πολύ μακρύτερη και βαθύτερη ύφεση από αυτή που θα επιφέρει ένας έστω και παρατεταμένος εγκλεισμός. Αυτή τη στιγμή χρειάζεται ψυχραιμία από όλους. Από τα στοιχεία που ανακοινώνονται στα ΜΜΕ βλέπει κανείς ότι η χώρα μας συγκαταλέγεται σ’ αυτές που αντιμετώπισαν καλά την κρίση που βιώνουμε και θέλω να πιστεύω ότι θα συνεχίσουμε έτσι μέχρι τέλους της πανδημίας. Με ποιους τρόπους, δράσεις ή ενέργειες το ΕΒΕΘ στέκεται δίπλα στα μέλη του και τους επαγγελματίες, αλλά και τους πολίτες της Θεσσαλονίκης; Όπως προανέφερα το ΕΒΕΘ λειτουργεί ως θεσμοθετημένος σύμβουλος της πολιτείας, μεταφέροντας τα προβλήματα των μελών του αλλά και προτείνοντας λύσεις. Πρέπει, όμως, να αναφέρει κανείς και το σημαντικό κοινωνικό έργο του Επιμελητηρίου που αφορά αφ' ενός στη στήριξη ευπαθών ομάδων μέσα από τις δράσεις του Δικτύου Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Αρωγής και αφ' ετέρου τη σημαντική συνεισφορά του στα Νοσοκομεία Αναφοράς της πόλης μας. Το καλοκαίρι σε ορισμένα εργοστάσια ή μεγάλες επιχειρήσεις παρουσιάστηκε έντονη αύξηση των κρουσμάτων κορωνοϊού, με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να κλείσουν. Τελικά τηρούνται τα μέτρα στις επιχειρήσεις ή χάριν του κέρδους θυσιάζονται από ορισμένους η υγεία και η ασφάλεια των εργαζομένων; Τα μέτρα τηρούνται από τη συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων. Όπως, όμως, όλοι βλέπουμε υπάρχουν

καθημερινά πάντα κάποιες εξαιρέσεις στην τήρηση των μέτρων ατομικής προστασίας από συμπολίτες μας οι οποίες δυστυχώς εκδηλώνονται και σε χώρους επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ασφαλώς και χρειάζεται καλή αστυνόμευση και επιβολή κυρώσεων, αλλά θα πρέπει οι ασυνείδητοι να απομονώνονται και να ελέγχονται από τους υπόλοιπους, γιατί δεν είναι δυνατόν να έχουμε ένα αστυφύλακα για κάθε πολίτη. Διαφορετικά, θα βλέπουμε τα λυπηρό φαινόμενο «μαζί με τα ξερά να καίγονται και τα χλωρά». Αυτές οι συμπεριφορές είναι που οδηγούν σε lockdown. Τα supermarket είναι, ίσως, οι μόνες επιχειρήσεις που από το πρώτο lockdown δεν έχουν πληγεί. Πρόσφατα ο υπουργός Aνάπτυξης αποφάσισε πως για χάριν της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς, θα πρέπει να αφαιρεθούν κάποιες υπηρεσίες από τα supermarket. Συμφωνείτε με την απόφαση αυτή; Τα supermarket τηρούν πολύ σχολαστικά τα μέτρα προστασίας των εργαζομένων και των πελατών και αυτό δίνει και μια αίσθηση ασφάλειας στον καταναλωτή. Αντιλαμβάνομαι το πνεύμα της απόφασης του υπουργού να μην πωλούνται κάποια είδη την περίοδο αυτή από τα supermarket, καθώς μικρότερα καταστήματα που πωλούν τέτοια είδη είναι κλειστά με κρατική εντολή. Πρέπει, όμως, για μια ακόμη φορά να τονίσω, ότι θα πρέπει όλα τα καταστήματα όταν ξανανοίξει η αγορά να τηρούν το ίδιο σχολαστικά με τα supermarket τα μετρά υγειονομικής προστασίας εργαζομένων και καταναλωτών. Πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Θα τα γιορτάσουμε; Πώς και πού θα κινηθεί η αγορά; Ποιο είναι το μήνυμά σας; Όλοι μας θέλουμε να περάσουμε εορταστικά και χαρούμενα τις μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Επιπλέον, ως εκπρόσωποι της επιχειρηματικής κοινότητας θέλουμε να ξανανοίξει η αγορά το ταχύτερο δυνατόν. Οι αποφάσεις όμως αυτές λαμβάνονται από την κυβέρνηση με βάση τις εισηγήσεις των ειδικών επιστημόνων στο ζήτημα της πανδημίας. Όπως, προανέφερα προέχει η υγεία και ασφάλεια των πολιτών και θα συνταχθούμε με τις αποφάσεις της κυβέρνησης. ■

010 |

Βασίλης Γεωργιάδης Το οικονομικό επιμελητήριο πρωτοστατεί με προτάσεις, λύσεις, μέτρα, στέκεται δίπλα στους νέους! Την ώρα που η κρίση της πανδημίας δοκιμάζει τα υγειονομικά και οικονομικά όρια της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας, ο πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Κεντρικής Μακεδονίας Βασίλης Γεωργιάδης, μιλάει στη SPEAKNEWS για τα δύο lockdown, την επίδρασή τους στην εθνική και τοπική οικονομία, το άνοιγμα του τουρισμού και το «γονάτισμα» της εστίασης και του λιανεμπορίου, αλλά και για τον σχεδιασμό για την μετά covid εποχή με την στήριξη που παρέχει το Ταμείο Ανάκαμψης και τα πλάνα για ενίσχυση των νέων.

συνέντευξη Ανδρέας Γερμανός

Κύριε Γεωργιάδη, είστε ένας νέος άνθρωπος που βρεθήκατε στο τιμόνι του Οικονομικού Επιμελητηρίου Κεντρικής Μακεδονίας σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο. Μιλήστε μας για το πώς βιώσατε το πρώτο lockdown και αν οι εμπειρίες που αποκομίσατε σας βοηθούν στην αντιμετώπιση των παρενεργειών που δημιουργεί ήδη το δεύτερο. Αρχικά θα ήθελα να σας μεταφέρω πώς βίωσα το lockdown σε προσωπικό επίπεδο, σαν Βασίλης. Από την πρώτη στιγμή συνειδητοποίησα ότι ο μόνος τρόπος να βγούμε από την κρίση πανδημίας είναι η πιστή τήρηση των μέτρων που προτείνουν οι ειδικοί. Οι εικόνες που βλέπαμε στα ΜΜΕ από χώρες όπως η Ιταλία και Ισπανία, ήταν κάτι που έπρεπε να αποφύγουμε με κάθε κόστος. Ήταν μια πρωτόγνωρη κατάσταση για όλους

μας και την πέρασα, όπως και οι περισσότεροι Έλληνες, κλεισμένος στο σπίτι περιμένοντας να κοπάσει η «καταιγίδα». Την περίοδο εκείνη προσπάθησα να αφουγκραστώ τον επιχειρηματικό κόσμο της Θεσσαλονίκης, της Κεντρικής Μακεδονίας, να συγκεντρώσω απόψεις, προτάσεις, προβληματισμούς. Το γεγονός ότι η συγκυρία ήταν και είναι δύσκολη, με πείσμωσε ακόμη περισσότερο, μου έδωσε επιπλέον κίνητρο να αναλάβω πρωτοβουλίες και να γίνω χρήσιμος. Προφανώς οι εμπειρίες που αποκόμισα από εκείνη την περίοδο, σχετικά με την αντιμετώπιση των παρενεργειών του lockdown, είναι διδακτικές και χρήσιμες στο σήμερα. Πλέον είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ποια χρηματοδοτικά εργαλεία, ποια μέτρα λειτούργησαν περισσότερο αποδοτικά και ποια λιγότερο. Την περασμένη άνοιξη βαδίζαμε όλοι σε αχαρτογράφητα νερά. Λειτουργούσαμε σε ένα βαθμό σαν μαθητευόμενοι μάγοι. Αυτό δεν ισχύει πλέον, καθώς υπάρχει κάποιας μορφής πεπατημένη. Σημαντικές

εμπειρίες, όμως, αποκομίσαμε και εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο επέλεξαν να αντιμετωπίσουν την πανδημία χώρες του εξωτερικού. Κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown, όπως σίγουρα θυμάστε, υπήρχαν φωνές στην Ελλάδα που πίεζαν για την εφαρμογή του σουηδικού μοντέλου, με στόχο την επίτευξη ανοσίας αγέλης. Πλέον, γνωρίζουμε ότι το μοντέλο αυτό έχει αποτύχει. Η διεθνής εμπειρία, λοιπόν, σε συνδυασμό με τις εμπειρίες του πρώτου ελληνικού lockdown μάς έχουν καταστήσει περισσότερο καταρτισμένους και έτοιμους να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της πανδημίας. Τι είναι αυτό που κατά τη γνώμη σας οδήγησε στο δεύτερο lockdown; Το άνοιγμα της τουριστικής σεζόν; Οι νέοι και τα πάρτι τους ή υπέρμετρη αισιοδοξία ότι είμαστε άτρωτοι στον ιό; Θεωρώ ότι δύσκολα μπορεί κάποιος να απομονώσει συγκεκριμένες συμπεριφορές ή πολιτικές οι οποίες οδήγη-

σαν στο δεύτερο lockdown. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε ότι έφταιγαν π.χ. μόνο τα πάρτι των νέων ή αποκλειστικά η υπερβολική αισιοδοξία των πολιτών για την έκρηξη των κρουσμάτων. Η χαλαρότητα, η μη τήρηση των μέτρων λόγω κόπωσης, η υπερβολική αισιοδοξία, τα πάρτι των νέων κ.ά. λειτούργησαν συνδυαστικά και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις εξάπλωσης του ιού που οδήγησαν τελικά στο δεύτερο lockdown. Δεν είναι τυχαίο ότι ολόκληρη η Ευρώπη δοκιμάζεται από το δεύτερο κύμα της πανδημίας. Παρόλα αυτά, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε όσο το δυνατόν με μεγαλύτερη ακρίβεια ποιοι ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν στην πρόσφατη έξαρση της πανδημίας, καθώς και τυχόν αστοχίες, προκειμένου να γίνουν διορθωτικές κινήσεις κατά το άνοιγμα της οικονομίας μετά το δεύτερο lockdown. Χαίρομαι που κάνατε αναφορά στο άνοιγμα της τουριστικής περιόδου και τη σύνδεσή της με το δεύτερο lockdown και μου δίνετε την ευκαιρία να τοποθε-

| 011

SPEAKNEWS Tεύχος #10 / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020

«Πρέπει να καταλάβουμε όλοι μας, ότι η διάσωση τόσο της υγείας, όσο και της οικονομίας περνάει μέσα από την πιστή τήρηση των μέτρων που έχουν θεσπιστεί» τηθώ. Θεωρώ ότι μια τέτοια σύνδεση είναι τελείως άστοχη και συνήθως γίνεται εκ του πονηρού. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι η έκρηξη κρουσμάτων που παρατηρήθηκε στα τέλη του Οκτώβρη, μπορεί να οφείλεται στον τουρισμό που έληξε τον Αύγουστο. Δεν μπορώ να δεχθώ ότι ευθύνεται ο τουρισμός για τον μεγάλο αριθμό κρουσμάτων της Κοζάνης, της Καστοριάς την ώρα που η τουριστική Κρήτη παρουσίαζε πολύ χαμηλότερο αριθμό συγκριτικά. Το άνοιγμα του τουρισμού ήταν απαραίτητο, έδωσε ανάσα σε πολλές επιχειρήσεις και εργαζομένους και δε στοίχισε υγειονομικά στη χώρα.

Επιπτώσεις στην Οικονομία Η οικονομία της χώρας φαίνεται ότι θα πληγεί σημαντικά με απρόβλεπτες ίσως συνέπειες. Το οικονομικό επιμελητήριο, ως θεσμοθετημένος σύμβουλος της πολιτείας για οικονομικά θέματα, τι προτάσεις έκανε; Η παγκόσμια οικονομία θα πληγεί από τις επιπτώσεις της πανδημίας, και όχι μόνο η ελληνική, μιας και δυστυχώς ο ιός πλήττει ολόκληρο τον πλανήτη. Μάλιστα σε αρκετές χώρες η πανδημία έχει εργαλειοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό που δημιουργεί πλέον και πολιτικές εξελίξεις, βυθίζοντας ακόμα περισσότερο στην αβεβαιότητα τις οικονομίες τους. Ευτυχώς η Ελλάδα δεν ανήκει στις χώρες αυτές, παρά τη συστηματική προσπάθεια κάποιων. Το οικονομικό επιμελητήριο από την πρώτη στιγμή, αλλά και κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε καθημερινό επίπεδο παρουσίασε προτάσεις σχετικά με όλες τις πτυχές της ελληνικής οικονομίας, με την πλειοψηφία αυτών να γίνονται δεκτές από την κυβέρνηση. Οι προτάσεις αυτές αφορούσαν ζητήματα όπως αύξηση δημοσίων δαπανών για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων που έχουν πληγεί, αναστολή πληρωμών ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων για εύλογο χρονικό διάστημα, μείωση φορολογικών συντελεστών, μείωση ενεργειακού και εργασιακού κόστους κ.ά. Εκτός από τις προτάσεις αυτές, συντονίσαμε κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown και μια πανελλαδική μελέτη, στην οποία παρουσιάσαμε τις επιπτώσεις της πανδημίας σε όλους τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας.

Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που στηρίζεται στην εστίαση. Οι άνθρωποι του χώρου μιλάνε για οικονομική συρρίκνωση, απολύσεις, κλείσιμο καταστημάτων και μεγάλο κύμα ανεργίας. Πιστεύετε ότι μπορεί να αναχαιτιστεί αυτό το τσουνάμι και με ποιους τρόπους; Δυστυχώς η τοπική οικονομία της Θεσσαλονίκης στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό, στην εστίαση και στο λιανεμπόριο. Πρόκειται για τρεις κλάδους που βρίσκονται στην κορυφή των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Ένας τρόπος να αναχαιτιστεί η κρίση στους κλάδους αυτούς, είναι να υπάρξει άμεση πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία, προκειμένου να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να παραμείνουν ανοιχτές, να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας και να λειτουργήσουν φυσιολογικά, όταν η κρίση της πανδημίας θα είναι πλέον πίσω μας. Ανεξάρτητα, όμως, από τα μέτρα που θα ληφθούν, οφείλει η ίδια η τοπική κοινωνία να διαφυλάξει, να προστατεύσει και να διατηρήσει την επιστροφή στην κανονικότητα μετά τη λήξη του δευτέρου lockdown. Τυχόν μη τήρηση των μέτρων, χαλαρότητα αλλά και πλημμελής επιτήρηση των μέτρων από μεριάς της πολιτείας θα πυροδοτήσει ένα τρίτο κύμα με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αυτό που με φοβίζει προσωπικά είναι η κόπωση των πολιτών, η φυσιολογική και συσσωρευμένη κούραση μετά από τόσους μήνες «εγκλεισμού» και μειωμένης κοινωνικότητας, πράγμα που έχει παρατηρηθεί και επισημανθεί και σε άλλες χώρες της ΕΕ. Πρέπει να καταλάβουμε όλοι μας, ότι η διάσωση τόσο της υγείας, όσο και της οικονομίας περνάει μέσα από την πιστή τήρηση των μέτρων που έχουν θεσπιστεί.

Θεσσαλονίκη και Covid Φαίνεται ότι στη Θεσσαλονίκη τα κρούσματα covid 19 έχουν αυξητική τάση. Πιστεύετε ότι το υπάρχον σύστημα υγείας και η υγειονομική υποδομή της πόλης θα αντέξουν σε μια συνεχώς αυξανόμενη πίεση που πιθανόν να δεχτεί τους επόμενους μήνες; Από το τελευταίο δεκαήμερο του Οκτωβρίου έως και σήμερα, η Θεσσαλονίκη δυστυχώς κάθε μέρα βρίσκεται στην κορυφή των ημερήσιων κρουσμάτων, ξεπερνώντας την Αττική, αν και της υπολείπεται σημαντικά πληθυσμιακά. Μέχρι στιγμής το σύστημα υγείας της πόλης έχει αντέξει αν και δέχεται σημαντική πίεση και βρίσκεται κοντά στα όρια του. Πρόκειται για μια μικρή νίκη η οποία ανήκει κυρίως στο υγειονομικό προσωπικό της πόλης που προσφέρει τις υπηρεσίες του υπό πολύ αντίξοες συνθήκες, αλλά και στην πολιτεία η οποία εκμεταλλεύθηκε την περίοδο από την άνοιξη έως και σήμερα, για να βελτιώσει την υγειονομική υποδομή της

χώρας, να αυξήσει τον αριθμό ΜΕΘ. Παρόλα αυτά, η υγειονομική υποδομή της πόλης έχει πεπερασμένα όρια. Είναι δεδομένο, λοιπόν, ότι μια συνεχής αύξηση κρουσμάτων θα οδηγήσει μαθηματικά σε αστοχία του συστήματος υγείας, καθώς αυτό θα υπερβεί τα όρια λειτουργίας του. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που οδηγηθήκαμε σε lockdown, η προστασία του ΕΣΥ και η διασφάλιση της ικανότητάς του να περιθάλπει τους βαριά νοσούντες από covid. Είναι επιτακτική ανάγκη να μειωθεί η διασπορά του ιού, να αντέξει το σύστημα υγείας, να μη φτάσουμε σε σημείο να πρέπει οι γιατροί να επιλέξουν ποιος θα μπει σε ΜΕΘ και ποιος όχι. Ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει. Αν λάβουμε υπόψιν και το γεγονός ότι 40% περίπου των ασθενών που μπαίνουν σε κλίνη ΜΕΘ με covid δεν τα καταφέρνουν, καταλαβαίνουμε πόσο σημαντική είναι η πρόληψη, η τήρηση των μέτρων και η μείωση της διασποράς του ιού.

Ταμείο Ανάκαμψης και ενίσχυση των νέων Με ποιους τρόπους μπορεί κατά τη γνώμη σας να αξιοποιηθεί καλύτερα το Ταμείο Ανάκαμψης; Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί μεγάλη επιτυχία της κυβέρνησης αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης γενικότερα, καθώς θα λειτουργήσει μόνο θετικά για την ελληνική οικονομία, αλλά και για την οικονομία κρατών - μελών που έχουν πληγεί από την πανδημία. Φανταστείτε να αντιμετωπίζαμε τη σημερινή κρίση απομονωμένοι, έξω από την ευρωπαϊκή οικογένεια, κάτι που επιδίωξαν συστηματικά συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις στο πρόσφατο παρελθόν. Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί μια τεράστια ευκαιρία για τη χώρα μας, καθώς οι πόροι αυτοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία ενός νέου παραγωγικού μοντέλου. Το παραγωγικό μοντέλο αυτό θα πρέπει να εξασφαλίζει στους πολίτες ανάπτυξη, ευημερία, αλλά και θωράκιση της οικονομίας μέσα από την επένδυση σε τομείς που εκ φύσεως βάλλονται λιγότερο από εξωγενείς παράγοντες. Πράσινη επι-

χειρηματικότητα, κυκλική οικονομία, ψηφιακός μετασχηματισμός, έργα υποδομών πρόκειται για τομείς που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και θα αναβαθμίσουν συνολικά την οικονομία της χώρας, θα τονώσουν την απασχόληση και θα βελτιώσουν το επιχειρηματικό κλίμα. Ως νέος άνθρωπος και ως νέος πολιτικός που δεν έχετε ταυτιστεί με το πολιτικό κατεστημένο τι θα προτείνατε στους νέους που βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανεργία, τον φόβο και την ανασφάλεια; Ποιο μήνυμα τους στέλνετε μέσα από τη Speaknews; Η κρίση της πανδημίας δεν είναι η πρώτη κρίση που αντιμετωπίζει η γενιά μου. Η οικονομική κρίση που κτύπησε τη χώρα από το 2010 και μετά δημιούργησε συνθήκες πίεσης και οικονομικής ασφυξίας για τους πολίτες. Οι νέοι ήταν αυτοί που κτυπήθηκαν περισσότερο την περίοδο αυτή, με τα ποσοστά νεανικής ανεργίας να είναι ιδιαίτερα υψηλά. Παρόλα αυτά αντέξαμε, μείναμε στην Ελλάδα και θεωρώ ότι βγήκαμε πιο δυνατοί από τις δοκιμασίες της τελευταίας δεκαετίας. Η κρίση της πανδημίας δεδομένα δημιουργεί συνθήκες πίεσης στην ελληνική οικονομία, πληγές οι οποίες φυσικά και δεν πρόκειται να επουλωθούν από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι σημαντικό, όμως, να μείνουμε σε αυτή την προσπάθεια ενωμένοι, μακριά από συγκρουσιακές, διχαστικές λογικές που επικράτησαν στη χώρα μας την εποχή των μνημονίων και μας κράτησαν τόσο πίσω. Οι νέοι πρέπει να γυρίσουν την πλάτη σε όσους προσπαθούν να εργαλειοποιήσουν την κρίση πανδημίας, να τη μετατρέψουν από υγειονομική κρίση σε πολιτική για να αποκομίσουν ίδια οφέλη. Όπως ανέφερα και προηγουμένως, η πιστή τήρηση των μέτρων προστασίας θα μας επιτρέψει να αντιμετωπίσουμε την πανδημία όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και να επιστρέψουμε στην πολυπόθητη κανονικότητα. Στο κομμάτι που με αφορά, το οικονομικό επιμελητήριο την επόμενη περίοδο θα σταθεί έμπρακτα δίπλα στους νέους, θα συνεχίσει να πρωτοστατεί με προτάσεις, λύσεις, μέτρα έχοντας σαν στόχο τη δημιουργία συνθηκών οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας στη μετά τον κορωνοϊό εποχή. ■

012 |

Βενιαμίν

Καρακωστάνογλου Διεθνολόγος, Λέκτορας Νομικής Σχολής Α.Π.Θ.

(1980-2020) Πρόεδρος Περιφερειακού Συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας

Η ανάσχεση του τουρκικού επεκτατισμού όρος επιβίωσης του Ελληνισμού συνέντευξη Ανδρέας Γερμανός

Πώς κρίνετε την κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας το τελευταίο διάστημα; Η πρόσφατη μεγάλη όξυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, με απόλυτη ευθύνη της Άγκυρας, έρχεται να συνεχίσει, αλλά και να επιβαρύνει σημαντικά την λεγόμενη «ελεγχόμενη ένταση» ή την «ένοπλη ειρήνη» που με εξάρσεις (1976, 1987, 1996) ίσχυσε στις σχέσεις μας με τον «πονηρό και πλεονέκτη» γείτονα! Η εισβολή των αμάχων στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, και η επιχειρηθείσα πραγματική εισβολή μεταναστών στα σύνορα του Έβρου ήταν ενορχηστρωμένες και καθοδηγούμενες από το τουρκικό κράτος! Το Τουρκολιβυκό Σύμφωνο που παραβιάζει κάθε έννοια και αρχή του Δικαίου της Θάλασσας σε βάρος της Ελλάδος και οι εξαγγελθείσες έρευνες και γεωτρήσεις νοτίως και ανατολικώς της γραμμής Ρόδου - Ανατολικής Κρήτης που με βάση απίστευτα αυθαίρετες συντεταγμένες που κατατέθηκαν από την Τουρκία στα Ηνωμένη Έθνη, έρχονται να συμπληρώσουν τις διεξαγόμενες γεωτρήσεις και έρευνες σε νόμιμες περιοχές της Κυπριακής ΑΟΖ! Καθώς λοιπόν είναι προφανές ότι η τουρκική επιθετικότητα έχει ανέλθει επίπεδο έντασης και επικινδυνότητας, με ορατή την προοπτική τουρκικών ενεργειών για δημιουργία τετελεσμένων στο Αιγαίο ή την Ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα πρέπει εσπευσμένα να λάβει στρατιωτικά και νομικά μέτρα. Τι πρέπει να κάνουν η Ελλάδα και η Κύπρος για να αντιμετωπίσουν την τουρκική επιθετικότητα; Ο νέο-σουλτάνος έχει αναφέρει μανιχαϊστικά «η Τουρκία ή θα κερδίσει, ή θα

χάσει εδάφη»! Μια απαράδεκτη κατά το διεθνές δίκαιο δήλωση. Υπονοεί βέβαια τον έλεγχο ή και την κατάληψη και ενσωμάτωση στην Τουρκία περιοχών όπως της Βόρειας Συρίας, του Βορείου Ιράκ και εν συνεχεία ο εποικισμός τους, όπως και της κατεχόμενης βόρειας Κύπρου και των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δυτικής Θράκης. Ταυτόχρονα, προέβαλε και την θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας», δηλαδή τις μαξιμαλιστικές θαλάσσιες και υποθαλάσσιες διεκδικήσεις της Τουρκίας κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο, αλλά και μέχρι νοτίως της Κρήτης! Αυτές αντίκεινται κραυγαλέα στο Διεθνές Δίκαιο της θάλασσας, καθώς παραβιάζουν δικαιώματα αιγιαλίτιδων ζωνών, υφαλοκρηπίδων, όπως και των ΑΟΖ Ελλάδος και Κύπρου. Πρόκειται λοιπόν αναμφίβολα για μια πολιτική «ζωτικού χώρου» (lebensraum), παρόμοια με την ομώνυμη πολιτική του Χίτλερ που οδήγησε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο! Σ’ αυτήν την πολιτική η Ελλάδα, η Κύπρος και όλες οι απειλούμενες χώρες, πρέπει να αντιδράσουν και να ενισχύσουν την άμυνά τους. Αυτό ήδη γίνεται στο πολιτικό κυρίως επίπεδο με τις τριμερείς πρωτοβουλίες Ελλάδος - Κύπρου - Ισραήλ, Ελλάδος - Κύπρου - Αιγύπτου. Ταυτόχρονα η Τουρκία προβαίνει σε γιγάντιες προμήθειες εξοπλιστικών συστημάτων, που βεβαίως δεν είναι αναγκαία για την άμυνά της, αλλά για την επιβολή των επεκτατικών και παράνομων επιδιώξεών της στην περίμετρο των συνόρων της. Η τουρκική στρατηγική έμεινε αναπάντητη από την Ελλάδα, η οποία παρέμεινε χωρίς στρατηγικό όραμα και δόγμα και με «άνευρη» εξωτερική πολιτική. Μία εξωτερική πολιτική, χωρίς ανάληψη σοβαρών πρωτοβουλιών, μόνο με ανεπαρκείς και αναποτελεσματικές αντανακλαστικές

κινήσεις απέναντι στην διευρυνόμενη και έμπρακτη πλέον τουρκική απειλή σε όλα τα επίπεδα.

Στρατηγική έναντι του τουρκικού επεκτατισμού Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα επεξεργασμένο στρατηγικό δόγμα του οποίου τα κύρια στοιχεία να είναι τα εξής: Πρώτον, το Αιγαίο ως αρχιπέλαγος και μέχρι το Καστελόριζο αλλά και η Κύπρος, είναι τμήματα του εδάφους και της θάλασσας του ελληνισμού που πρέπει να διασυνδέονται με κάθε τρόπο. Είναι ο ζωτικός χώρος μας! Πάντοτε βέβαια με σεβασμό των νόμιμων δικαιωμάτων των γειτονικών χωρών, καθώς και των διεθνών ελευθεριών στις ζώνες της ανοικτής θάλασσας και το υπέδαφος τους. Η παραβίαση αυτού του ζωτικού χώρου εφόσον γίνεται επαναληπτικά και με χρήση στρατιωτικών ή άλλων εξαναγκαστικών μέσων αποτελεί casus belli για την Ελλάδα με επίκληση του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή της νόμιμης άμυνας που δικαιούται η Ελλάδα. Δεύτερον, θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα η ολοκλήρωση των θαλάσσιων δικαιωμάτων της χώρας μας με την θέσπιση και αξιοποίηση όλων των θαλάσσιων ζωνών. Δηλαδή να κηρύξει Αιγιαλίτιδα Ζώνη 12 ναυτικών μιλίων, συνορεύουσα ζώνη 24 ναυτικών μιλίων και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) 200 ναυτικών μιλίων. Επίσης να ζητηθεί από τα γειτονικά μας κράτη, είτε η αποδοχή της μέσης γραμμής ως θαλασσίου συνόρου, είτε άμεση δικαστική διευθέτηση εφόσον διαφωνούν με τα όρια τα οποία υποστηρίζει η Ελλάδα. Τρίτον, επανένωση της Κυπριακής Δημοκρατίας με δίκαιο και αποδεκτό τρό-

πο για μια χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέταρτον, δραστική αμυντική και εξοπλιστική αναβάθμιση της χώρας μας και αξιοποίηση του στρατιωτικού δυναμικού μας, όπου απαιτείται, με πειστική προβολή δύναμης, για ανάσχεση της κλιμακούμενης στρατιωτικής απειλής κατά των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας. Πέμπτον, άμεση ανάσχεση του μεταναστευτικού και προσφυγικού κύματος. Πρέπει να συμμετάσχει η Ελλάδα σε «διερευνητικές» συνομιλίες με την Τουρκία και με ποιες προϋποθέσεις; Με πρόσφατο άρθρο μου παρουσίασα και αξιολόγησα τις διερευνητικές συνομιλίες Ελλάδος-Τουρκίας του παρελθόντος. Συμπέρανα, λοιπόν, ότι αποτέλεσαν έναν αυτοσκοπό, που δεν προώθησε κάποια σύγκλιση θέσεων, επί 14 χρόνια και 60 γύρους συναντήσεων. Επιπλέον, πάγωσε την αξιοποίηση από την Ελλάδα του νομικού οπλοστασίου που της παρέχει το Δίκαιο της Θάλασσας και ταυτόχρονα έδωσε στην Τουρκία την πρωτοβουλία κινήσεων που οδήγησε στη θεωρία της Γαλάζιας Πατρίδας, στην διεκδίκηση πληθώρας ελληνικών νήσων και στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο. Εδώ να αναφερθώ στους λόγους της αποδοχής της Ελλάδος για τις διερευνητικές και στην πολιτική που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα μας ενόψει του 61ου γύρου των νέων διερευνητικών συνομιλιών που επίκειται. Δύο ήταν προφανώς οι λόγοι που ώθησαν την ελληνική κυβέρνηση να αποδεχθεί την νέα αυτή διαδικασία: Α) Το ότι μετά την επίδειξη ισχύος και από τις δύο πλευρές, η λεγόμενη «αποκλιμάκωση» επήλθε μετά από έντονη και υψηλού επιπέδου διπλωματική δραστη-

| 013

SPEAKNEWS Tεύχος #10 / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ριότητα, τόσο της ΕE (και ιδίως της προεδρεύουσας Γερμανίας και της πυρηνικής δύναμης-μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, Γαλλίας), όσο και των ΗΠΑ. Άσχετα από την απόλυτη υπαιτιότητα της Τουρκίας για την κρίση, και των μηδενικών ή ισχνών προοπτικών ευόδωσης της διαδικασίας, η ελληνική κυβέρνηση θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να αρνηθεί έναν διάλογο, διερευνητικό μάλιστα (αν και πρόκειται για ευφημισμό). Η κριτική θα ήταν άμεση εναντίον μας για ακαμψία και έλλειψη ευελιξίας! Ιδίως δε, επειδή εμείς ζητήσαμε την διπλωματική στήριξη. Β) Ο ουσιαστικότερος όμως, κατ’ εμέ, λόγος ήταν η εξασφάλιση χρόνου για την Ελλάδα, ώστε να επιταχύνει και να ολοκληρώσει τη στρατιωτική της ετοιμασία και κυρίως την προμήθεια εξελιγμένων οπλικών συστημάτων, κυρίως των ναυτικών και αεροπορικών μας δυνάμεων αλλά και του πυραυλικού οπλοστασίου μας. Και αυτό γιατί η πιθανότητα εξεύρεσης κοινού εδάφους στις συνομιλίες είναι εντελώς θεωρητική. Η Τουρκία πιθανότατα θα αρνηθεί κοινή προσφυγή στη Χάγη ή θα το πράξει με πακέτο θεμάτων που οφείλει να απορρίψει η Ελλάδα, και επειδή η πρόσφατη κρίση μάλλον ήταν η τελευταία «γενική πρόβα» των Τούρκων, πριν υλοποιήσουν τα μεγαλομανή σχέδιά τους, για στρατιωτικό εξαναγκασμό της Ελλάδος σε απαράδεκτες παραχωρήσεις στα θέματα θαλασσίων ζωνών, αλλά και στους τομείς των «γκρίζων ζωνών» (διεκδικούμενα νησιά) και του αφοπλισμού των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.

Γιατί επιμένουν οι σύμμαχοι Γιατί όμως επιμένουν οι σύμμαχοι και εταίροι μας στην επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών; Θέλουν να επιτύχουν την διαχείριση του προβλήματος, μέσα στο χρόνο, παρά την υψηλότατη πιθανότητα -βεβαιότητα μάλλον- της μη επίτευξης προόδου και λύσης. Έτσι όμως κατέληξε η Ελλάδα να είναι η τελευταία (149η) χώρα παγκοσμίως σε θαλάσσια δικαιώματα! Θέλοντας να αποφύγουν την σύγκρουση δύο νατοϊκών συμμάχων και επιδιώκοντας να κρατήσουν την Τουρκία στο ΝΑΤΟ, παρά τη στενή συνεργασία της με την Ρωσία (ίσως με την μετα-Ερντογάν εποχή), αποφεύγουν να καταδικάσουν τις πολιτικές της ή να επιβάλουν ισχυρές οικονομικές κυρώσεις. Έτσι, εξισώνουν τον θύτη με το θύμα και εξαγριώνουν το «θηρίο»! Είναι αυτό που υπονοεί το λαϊκό γνωμικό: «φύγε κακό απ’ τα μάτια μου» ή το επίσης εύστοχο: «γέλα με να σε γελώ, να περνάμε τον καιρό»! Με αυτή την τακτική όμως δεν λύνεται το πρόβλημα, αλλά παραπέμπεται στις «καλένδες» και για ακόμη περισσότερα χρόνια. Με δική μας κυρίως ζημία! Οι σύμμαχοι και οι εταίροι μας γνωρίζουν ότι η Τουρκία δεν θα δεχθεί ούτε θα ερμηνεύσει καλόπιστα το Διεθνές Δίκαιο, αφού είναι ορατό ότι το προσαρμόζει στα μέτρα της και το διαστρέφει! Άρα, σιωπηρά (αν όχι συνειδητά) προωθούν υποχωρήσεις της Ελλάδος!

Αγεφύρωτη διαφορά θέσεων Πιο συγκεκριμένα, τα θέματα των Θαλάσσιων Ζωνών μεταξύ ΕλλάδοςΤουρκίας συζητήθηκαν είτε σε άμεσες διαπραγματεύσεις (1976-1981), είτε σε επίπεδο κορυφής (1975, 1987-1988, 1999, 2017), είτε σε επίπεδο «διερευνητικών» συνομιλιών (2002-2016), αλλά και σε πολλές άλλες περιπτώσεις σε διεθνείς διπλωματικές συναντήσεις. Ωστόσο, δεν υπήρξε πρόοδος «χειροπιαστή», ώστε να ανακοινωθεί σύγκλιση σε ορισμένους έστω τομείς. Αντίθετα, πιστοποιήθηκε η αγεφύρωτη διαφορά θέσεων και ερμηνείας του Δικαίου της Θάλασσας: Από τη μία η Τουρκία να αρνείται τις Θαλάσσιες Ζώνες των νησιών -πλην των έξι ναυτικών μιλίων της Αιγιαλίτιδας Ζώνης. Από την άλλη, η Ελλάδα επιμένει στο γράμμα και πνεύμα της Σύμβασης του 1982, δηλαδή το άρθρο 121 για το καθεστώς των νησιών, αλλά και του εθιμικού Διεθνούς Δικαίου, για την μέση γραμμή/ίση απόσταση, τον επικουρικό (infra legem) χαρακτήρα της ευθυδικίας (επιείκεια-δίκαιο αποτέλεσμα). Όταν δε οι διαπραγματεύσεις ή συνομιλίες δεν μπορούν να παραγάγουν αποτέλεσμα κοινά αποδεκτό, η Ελλάδα επιμένει στη δικαστική επίλυση, με νομικά και όχι πολιτικά κριτήρια των σχετικών ζητημάτων. Ποιες είναι οι απαραίτητες κινήσεις της Ελλάδος για να αντιμετωπίσει τη θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας» της Τουρκίας; Η Ελλάδα άργησε δραματικά να αξιοποιήσει τα δικαιώματά που της παρέχει το σύγχρονο Δίκαιο της Θάλασσας. Έτσι, η χώρα μας κατήντησε να είναι η τελευταία (149η) παράκτια χώρα σε θαλάσσιες ζώνες στην Διεθνή Κοινότητα, μολονότι το μήκος των ακτών της (πάνω από 15.000 χιλιόμετρα) της παρέχουν περί τα 494.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή 3,7 φορές την χερσαία έκτασή της (ως άθροισμα της Αιγιαλίτιδας Ζώνης της και της ΑΟΖ/ Υφαλοκρηπίδα της). Τα πιθανότερα αίτια είναι: α) το φοβικό σύνδρομο προς την Τουρκία, λόγω της απειλής πολέμου (casus belli) και των άλλων αυθαιρεσιών της που ξεκίνησαν από το 1973-1974 και κλιμακώθηκαν δραματικά πρόσφατα, β) η γενικότερη αδιαφορία για την δημόσια περιουσία, γ) άλλες προτεραιότητες κατά καιρούς, δ) ελλιπής κατανόηση της σημασίας των νέων εξελίξεων του Δικαίου της Θάλασσας. Έτσι, η ελληνική ολιγωρία και η τουρκική επιθετικότητα, έδωσαν στην γείτονα μία συνεχή πρωτοβουλία κινήσεων, που έφθασε σήμερα στο τραγελαφικό Τουρκο-Λιβυκό Σύμφωνο, στις παράνομες διεκδικήσεις σε απόλυτα ελληνικές θαλάσσιες ζώνες, στην πλήρη άρνηση των θαλάσσιων δικαιωμάτων των νησιών (σε κραυγαλέα αντίθεση με το άρθρο 121 της Σύμβασης του 1982 για το ΔτΘ), σε παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ και σε αμφισβήτηση της εδαφικής μας ακεραιότητας σε πλήθος κατοικημένων ή μη νησιών ή βραχονησίδων του Αιγαίου. Η Τουρκία, έτσι, διαιώνισε

επί 46 χρόνια τις πυκνές καθημερινές παραβιάσεις και παραβάσεις του εναέριου χώρου στο Αιγαίο, και όχι μόνο. Όσα ακριβώς χρόνια συνεχίζεται η κατοχή της βόρειας Κύπρου από τον Αττίλα! Με την ουσιαστική απάθεια ή αναποτελεσματική παρέμβαση του «διεθνούς παράγοντα».

Συλλογική πατριωτική υποχρέωση Αυτό βεβαίως αποθράσυνε την τουρκική βουλιμία, παγίωσε και διεύρυνε «τετελεσμένα» σε όλο το φάσμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, κι έδωσε την ευκαιρία για γιγάντωση των τουρκικών εξοπλισμών, με επιθετική και όχι αμυντική λογική. Έτσι, επιτεύχθηκε μία ποσοτική και ποιοτική ανισορροπία στο στρατιωτικό ισοζύγιο των δύο χωρών που παρά την ποιότητα του έμψυχου δυναμικού των ενόπλων μας δυνάμεων και το ικανοποιητικό επίπεδο (ακόμη) των εξοπλιστικών μας μέσων, δίνει στην Τουρκία τον «αέρα» και την ευκαιρία να εκβιάζει με χρήση βίας. Κατ' αυτόν τρόπο θέλει να επιτύχει την εθελούσια υποχώρησή και αποδοχή

από την Ελλάδα, αμαχητί μάλιστα (για να αποφύγουμε θερμά επεισόδια ή γενική σύρραξη), την ανατροπή του Διεθνούς Δικαίου και την εκχώρηση βεβαιωμένων κυριαρχικών δικαιωμάτων και κυριαρχία της πατρίδας μας στην θάλασσα, στο βυθό και το υπέδαφός του, στον εναέριο χώρο, στους φυσικούς πόρους (υδρογονάνθρακες, αλιεία και όχι μόνο), αλλά και σε χερσαίες νησιωτικές περιοχές που μας ανήκουν ως ελληνική κυριαρχία από το 1912 αλλά και ως ιστορική περιοχή εγκατάστασης Ελλήνων, εδώ και τρεις με τέσσερις χιλιάδες χρόνια. Συνεπώς, μία είναι η συλλογική πατριωτική υποχρέωση όλων των Ελλήνων: Να αποκρούσουμε τις απειλές, τους εκβιασμούς και τις προφανώς παράνομες διεκδικήσεις και να προετοιμάσουμε το ταχύτερο (χθες!) την ισχυρή αμυντική μας ικανότητα, με κάθε απαραίτητη δαπάνη σε προτεραιότητα, ώστε αυτή η πανεθνική ετοιμότητα και πανστρατιά (από την Ελλάδα, την ομογένεια και ως την Κύπρο), να αποθαρρύνει τα επιθετικά σχέδια των Τούρκων (που από την Συρία, το Ιράκ, την Κύπρο και μέχρι τη Λιβύη και τη Σομαλία, έχουν καταστεί οι ταραξίες της ευρύτερης περιφέρειας). ■

Ο Βενιαμίν Καρακωστάνογλου είναι διεθνολόγος, μόνιμος λέκτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Διδάσκει Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Διεθνείς Σχέσεις και Ελληνική Εξωτερική Πολιτική. Μεταξύ άλλων βιβλίων έχει συγγράψει τη μοναδική στην Ελλάδα επιστημονική μονογραφία για την ΑΟΖ 600 σελίδων. Διδάσκει, επίσης, στην Ανωτάτη Διακλαδική Σχολή Πολέμου και στην Σχολή Μετεκπαίδευσης και Επιμόρφωσης Βορείου Ελλάδος της Ελληνικής Αστυνομίας. Διετέλεσε δικηγόρος Θεσσαλονίκης και Κοζάνης (19772010). Ήταν δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης (2007-2014) και αντιδήμαρχος. Διετέλεσε υποψ. Βουλευτής, ευρωβουλευτής. Σήμερα είναι πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Διετέλεσε επικεφαλής (2004-2008) του Διεθνούς Οργανισμού (Stability Pact for Southeastern Europe) για την ανασυγκρότηση των Βαλκανίων, υπό την αιγίδα της ΕΕ (εναλλακτική έδρα Θεσσαλονίκης). Υπήρξε μέλος και διευθυντής αποστολών μακράς διαρκείας διεθνών οργανισμών στο Κοσσυφοπέδιο (ΔΑΣΕ), στη Βοσνία Ερζεγοβίνη (ΟΑΣΕ) και την ΠΓΔΜ (Council of Europe & Eurostat).

014 |

Ο ρεφορμιστής κος Ερντογάν του Βασίλη Μάργαρη

Μ

ετά τον Ερντογάν τον Κατακτητή, τον Ερντογάν Σουλτάνο, τον Ερντογάν Ηγέτη Υπερδύναμης και τον Ερντογάν Οικονομολόγο, ήρθε και η ώρα του Ερντογάν του μεταρρυθμιστή. Περίπου όπως οι παραστάσεις του Καραγκιόζη, όπου ο κεντρικός ήρωας εναλλασσόταν σε ρόλους... ο «Καραγκιόζης Δήμαρχος», ο «Καραγκιόζης Γιατρός», ο «Καραγκιόζης Δάσκαλος», ο «Καραγκιόζης Αστροναύτης»... Οι παλαιότεροι σίγουρα θα ενθυμούνται. Μετά την αναγκαστική θυσία του γαμπρού του Μπεράτ Αλμπαϊράκ, του πρώην υπουργού Οικονομικών, στο βωμό της πραγματικότητας των αγορών, οι οποίες έχουν την τάση να τιμωρούν, ειδικά τις στενοκεφαλιές, όπως αυτή των χαμηλών επιτοκίων, ανίκανων να αντιμετωπίσουν τη διολίσθηση της λίρας, ο Ερντογάν ενδύθηκε το μανδύα του ρεφορμιστή. Επιλογή μονόδρομος, καθώς έχει ήδη ταΐσει κάθε είδους όνειρο, το αδηφάγο για τουρκικά μεγαλεία κοινό του. Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Ερντογάν ανακοίνωσε στο κοινοβούλιο, ότι η κυβέρνησή του εργάζεται επάνω σε ένα νέο σχέδιο δράσης για το δικαστικό σύστημα και τα ανθρώπινα

δικαιώματα, προκειμένου να συμβαδίζει περισσότερο με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες του σημερινού κόσμου. Και σα να μην έφτανε αυτό, «...η Τουρκία βλέπει τον εαυτό της μέρος της Ευρώπης...», έγραψε προχθές το Reuters, μεταφέροντας ακόμη μια ρήση του προέδρου, επίσης έμπλεη ρεφορμισμού. Ειδικά αν αναλογιστούμε, ότι πριν από δύο μήνες χαρακτήριζε την Ε.Ε. ως αναποτελεσματική, ρηχή δομή, χωρίς όραμα.

Εξοπλισμοί και τουρκική παραγωγή «Τα χρήματα είναι στη Δύση. Δεν υπάρχει τίποτα στην Ανατολή», έγραψε ο Cem Kucuk στην ακραία φιλοκυβερνητική Türkiye Gazetesi, δίνοντας το ρυθμό προκειμένου να καταλάβει και το φανατισμένο πόπολο, που μέχρι χθες τροφοδοτούσε με αντιδυτική ρητορική. Η αλήθεια είναι, ότι η Τουρκία θα μπορούσε μέχρι το 2025 να έχει καταστεί μια σημαντική περιφερειακή υπερδύναμη, έχοντας το πάνω χέρι και στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Και όχι μόνο... Θα είχε παραλάβει πάνω από 30 από τα 100 F35Α που είχε παραγγείλει και τα πρώτα από τα 16 F35B κάθετης από-προσγείωσης, καθιστώντας τα δύο ισπανικά ελικοπτεροφόρα που ναυπηγεί, μίνιαεροπλανοφόρα. Θα συνέχιζε ο γαμπρός του Σουλτάνου να μοσχοπουλά τα Bayraktar που παράγει η βιομηχανία του ως combat proven, με τους αυστριακούς Rotax κινητήρες, το καναδέζικο οπτικό και τα συστήματα εντοπισμού της Garmin. Τώρα δοκιμάζει τουρκικής κατασκευής οπτικό και παρακαλάει τους ουκρανούς για ελικοφόρους κινητήρες. Η δε «εθνική φρεγάτα», μετά τα επίσημα ή μη εμπάργκο σε

κρίσιμα συστήματα, όπως το κυρίως πυροβόλο των 76mm, το αντιπυραυλικό και το πυραυλικό φορτίο, αλλά και το πρωοστήριο σκεύος, αναζητά είτε τοπικές, είτε λύσεις από αναδυόμενους κατασκευαστές, οι οποίες και πάλι θα έχουν το δικό τους δείκτη εξάρτησης.

Ο «Ερντογάν και ο κατηραμένος όφις» Από την άλλη πλευρά, στο πλαίσιο των ξένων επενδύσεων, το διπλό χαστούκι της VW, αφενός με την επιλογή της «γκρίζας» και μέσα στη Mavi Vatan Αστυπάλαιας ως τόπο της πρωτότυπης πράσινης επένδυσής της και αφετέρου με την εγκατάσταση στη Σλοβακία του εργοστασίου που προοριζόταν για τις ελεύθερες οικονομικές ζώνες της Σμύρνης, αποδείχθηκε ηχηρό. Βέβαια, οι Τούρκοι επανάφεραν στην ειδησιογραφία για μια ακόμη φορά από το 2011 που το πρωτοανακοίνωσαν, το περίφημο «100% τουρκικό αυτοκίνητο», το οποίο τελικά θα είναι έτοιμο το 2022 και όχι το 2021, παρόλο που -σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό- το 51% αυτού θα είναι made in Turkey. Όλα τα παραπάνω, αποτελούν προϊόντα του εμμονικού εγωισμού του Σουλτάνου, ο οποίος αυτοκτόνησε και διπλωματικά και οικονομικά, τόσο με τη ρητορική όσο και με τις υπερφίαλες αποφάσεις του, στο πλαίσιο της παράστασης ο «Ερντογάν Αυτοκράτωρ», στην πλοκή της οποίας έπαιξαν σημαντικό ρόλο και οι S400. Ευτυχώς για εμάς. Τόσο εύκολα και τόσο απλά. Σαφώς, υπολογίζοντας στις πλάτες του συνεταίρου του Ντόναλτ και στην πίεση της τουρκικής κοινότητας της Ευρώπης. Όμως, ο πρώτος πυλώνας της υπεροψίας του, ξεκίνησε να γκρεμίζεται μετά τις αμερικάνικες εκλογές. Ο δεύτερος, θα δείξει τις αντοχές του στο επόμενο συμβούλιο των αρχηγών της ΕΕ, όπου θα παιχτεί το έργο ο «Ερντογάν και ο κατηραμένος όφις» a.k.a. οι κυρώσεις της ΕΕ. Και ευχόμαστε, τουλάχιστον αυτή τη φορά, η ΕΕ να μην αποδειχθεί και πάλι Χατζηαβάτης και να τιμωρήσει τον Καραγκιόζη. ■

| 015

Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ.

Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά Το Ίδρυμα απαντά στα αιτήματα της εποχής με στόχο να είναι επίκαιρο, προσιτό, ουσιώδες Η κ. Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά, γενική γραμματέας του διοικητικού συμβουλίου του Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και καθηγήτρια του ιδίου πανεπιστημίου αποτελεί την ψυχή του Τελλογλείου. Το Ίδρυμα το οποίο έχει προσφέρει πάρα πολλά στην Θεσσαλονίκη, δεν σταμάτησε την λειτουργία του ούτε εν μέσω πανδημίας, ενώ μέσα στην φετινή χρονιά εγκαινίασε και νέες πύλες ψηφιακής πρόσβασης στις Συλλογές του Ιδρύματος προσφέροντας σε κοινό και ερευνητές δυνατότητα εικονικής περιήγησης. Γύρω από την προσφορά αυτή, το τώρα και το αύριο του Ιδρύματος περιεστράφη και η συνομιλία που είχαμε με την κ. Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά. συνέντευξη Περικλής Βλάχος

Μιλήστε μας, σας παρακαλώ, για το Τελλόγλειο Ίδρυμα, και καταρχήν για τους δύο ιδρυτές του τους Αλίκη και Νέστορα Τέλλογλου και την προσφορά τους στην Θεσσαλονίκη. Οι Τέλλογλου, επιθυμώντας να συμβάλουν στην παιδεία του τόπου και στην καλλιέργεια του καθημερινού ανθρώπου, δώρισαν τη δεκαετία του ’70 τη συλλογή τους, καθώς και ολόκληρη την περιουσία τους στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ο πυρήνας της συλλογής του Τελλογλείου Ιδρύματος είναι δικό τους δημιούργημα. Η συλλογή του Νέστορα και της Αλίκης Τέλλογλου αποτελεί πλούσια συγκομιδή μακροχρόνιας αναζήτησης, που έγινε με πάθος, ένστικτο και, κυρίως, αγάπη για τον άνθρωπο. Δεν είναι τυχαίο ότι η ανθρώπινη μορφή κυριαρχεί αριθμητικά στα έργα της συλλογής. Με τη μοναδική και πλούσια συλλογή του να αποτελεί την καρδιά του Ιδρύματος, το Τελλόγλειο διοργανώνει και παρουσιάζει σε ετήσια βάση πολυάριθμες περιοδικές εκθέσεις τις οποίες πλαισιώνει με πλήθος παράλληλων εκδηλώσεων, όπως συναυλίες, εκπαιδευτικά προγράμματα, θεατρικά δρώμενα, διαλέξεις, ποιητικές βραδιές. Μέσα από τη δράση του αυτή υλοποιεί το όραμα του ζεύγους Τέλλογλου για τη δημιουργία ενός πολυσυλλεκτικού πολιτιστικού οργανισμού που συνδυάζει την ανάπτυξη, την καλλιέργεια και την προαγωγή των εικαστικών τεχνών με τη διάδοση της γνώσης, την έρευνα και την παιδεία. Ενός «σχολείου για την τέχνη» για παιδιά, νέους και φοιτητές, όπως έλεγε η Αλίκη Τέλλογλου. «Ενός σχολείου που θα μιλάει για τον τρόπο που γίνεται η συνεννόηση ανθρώπου και έργου τέχνης, για τη γνώση της

αξίας αυτής της συνεννόησης και για τη χαρά που απορρέει από τη γνώση αυτής της τέχνης», για να θυμίσω μία φράση της αξέχαστης δωρήτριας και ιδρύτριας του Τελλογλείου. Με έντονο το προσωπικό στοιχείο τους στη συγκρότηση της συλλογής, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα σύνολο που μπορεί να παίξει τον ρόλο εκπαιδευτικού οδηγού στην ιστορία της νεοελληνικής τέχνης αλλά και στις ιστορικές και κοινωνικές εξελίξεις που σημειώθηκαν στην Ελλάδα, και μάλιστα σε μία περίοδο κρίσιμη για τη διαμόρφωση όχι μόνο του εικαστικού τοπίου αλλά και της ίδιας της κοινωνίας μας. Έργα των Βικάτου, Γουναρόπουλου, Ιακωβίδη, Παρθένη, Μαλέα, Μπουζιάνη, Εγγονόπουλου, Σπυρόπουλου, Γεραλή, Γαλάνη συγκαταλέγονται στους θησαυρούς της συλλογής. Παράλληλα, η ίδια συλλογή με μικρότερα υποσύνολά της, ενσωματώνει στοιχεία που εκτείνονται πέρα από την νεοελληνική και την ευρωπαϊκή τέχνη, στον κόσμο της αρχαιότητας και της Ανατολής: Περσικές μινιατούρες, κινέζικα κεραμικά, γλυπτά, τυπώματα, δένουν με θραύσματα ελληνιστικής κεραμικής, πιάτα του Iσνίκ, του Βαλσαμάκη, χειρόγραφα, παλιά βιβλία, ακόμη και με μια ασυνήθιστη σειρά δειγμάτων υφαντικής. Τον μεγάλο αρχικό πυρήνα της συλλογής Τέλλογλου, μετά τη σύσταση του Ιδρύματος το 1972, συνέχισαν να εμπλουτίζουν και συμπληρώνουν συστηματικές αγορές του ΑΠΘ με την φροντίδα καταρχήν της Αλίκης Τέλλογλου, αλλά και σημαντικών πανεπιστημιακών δασκάλων που πέρασαν από το διοικητικό συμβούλιο στο μεγάλο διάστημα που χρειάστηκε για να χτιστεί το κτίριο: Χρύσανθος Χρήστου, Μανόλης Ανδρόνικος, Γιώργος Μουρέλος, Νίκος Σαχίνης για να αναφέρω κάποιους από αυτούς. Ακόμη, η δωρεά της συλλογής έργων τέχνης του Τώνη Σπητέρη έφερε στο Τελλόγλειο σημαντικά έργα σύγχρονης ζωγραφικής, κυ-

ρίως Ελλήνων καλλιτεχνών των δεκαετιών του 1970 και 1980, ενώ η δωρεά της συλλογής του Δημητρίου Τσάμη, με σημαντικά έργα νεοελληνικής ζωγραφικής, γλυπτικής του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού, έφερε στο Ίδρυμα ένα μοναδικό για την Ελλάδα σύνολο χαρακτικών (σύνολα Γαλάνη, Κογεβίνα, Παπαδημητρίου κ.ά.).

Νέστωρ και Αλίκη Τέλλογλου

016 |

Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. Το Τελλόγλειο Ίδρυμα θα συμπληρώσει σύντομα μισό αιώνα ύπαρξης (1971 ίδρυση) και 20 χρόνια λειτουργίας (1999-2000). Ποιοι ήταν οι σταθμοί της μέχρι σήμερα πορείας του; Το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ένας από τους πιο δραστήριους και δυναμικούς μουσειακούς οργανισμούς της Ελλάδας, συνεχίζει επί δύο δεκαετίες τη διαδρομή που χάραξε με τόλμη, καινοτόμο πνεύμα και αγάπη το ζεύγος των ιδρυτών του, Νέστορα και Αλίκης Τέλλογλου. Μετά την ίδρυση και την ολοκλήρωση του κτιρίου, υπάρχει μια πρώτη περίοδος με την παρουσία της Αλίκης ενεργή έως το τέλος της (2008) και μία δεύτερη από τότε ώς σήμερα. Στην πρώτη φάση λειτουργίας φαίνονται οι βασικές αρχές στόχων, στο περιεχόμενο (τέχνη σημαίνει πολιτισμός σε διάφορα επίπεδα και κατηγορίες, περιλαμβάνει μουσική, λογοτεχνία, θέατρο, αρχιτεκτονική και διάφορες ερευνητικές περιοχές, που συνδέονται με το ΑΠΘ, ιατρική, τεχνολογία κ.ά.), όπου εκτός από την παρουσίαση τμηματικά των συλλογών του, επιλέγονται θέματα πολιτισμού, όπως το “Γεύμα”, μεγάλες δωρεές (Τσάμη), Σχολή Μονάχου (ζωγραφική) κ.ά. Στη δεύτερη αρχίζουν οι μεγάλες διεθνείς συνεργασίες (Picasso, Miro, Lautrec, Goya, Louvre, Στρατιά Ανατολής, αφιερώματα σε ποιητές μέσω εικαστικών, Ελύτης, Σεφέρης, κ.ά.) και πιο τολμηρά ανοίγματα στη θεματολογία σε διάφορους τομείς.

Ποιες είναι οι βασικές εκθέσεις που φιλοξενεί το Ίδρυμα; Στα 20 χρόνια λειτουργίας του το Τελλόγλειο διοργάνωσε έναν εντυπωσιακό αριθμό περιοδικών εκθέσεων αναδεικνύοντας όχι μόνο τμήματα των συλλογών του, αλλά παράλληλα προτείνοντας στον επισκέπτη μία ευρύτατη γκάμα θεμάτων, που να καλύπτει διάφορες μορφές τέχνης ή δημιουργίας και να προσελκύει διάφορες ομάδες επισκεπτών: κατ’ αυτόν τον τρόπο επιδιώκει την επικοινωνία με ένα ευρύτερο κοινό με ποικίλα ενδιαφέροντα. Οι εκθέσεις: Picasso: Suite 347, Ο Miro της Μαγιόρκα και Toulouse Lautrec που γνώρισαν στο κοινό της Ελλάδας το έργο μεγάλων δημιουργών του 20ού αιώνα, καθώς και οι πιο πρόσφατες εκθέσεις Ντελακρουά – Φιλιποτό, «Ο κόσμος του Οδυσσέα Ελύτη», Πάρι και Μερόπης Πρέκα, Σωτήρη Σόρογκα, Η Στρατιά της Ανατολής ζωγραφίζει τη Θεσσαλονίκη, συνδέονται με αυτήν ακριβώς την επιδίωξη. Το Τελλόγλειο αναμφισβήτητα εκπληρώνει παράλληλα και έναν εκπαιδευτικό ρόλο, τόσο με τη λειτουργία του στο πλαίσιο του ΑΠΘ, όσο και μέσα από τις επισκέψεις σχολείων, αλλά και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που προσφέρει. Μιλήστε μας για αυτό... Η εκπαίδευση των νέων είχε πάντα την απόλυτη προτεραιότητα στους στόχους του. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα με την έναρξη της λειτουργίας του σχεδιάζονταν πρώτα και έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στη

διαμόρφωση της έκθεσης. Όμως παιδεία σημαίνει να δημιουργείς παράδειγμα, προϋποθέσεις και συνθήκες για ποιότητα ζωής, σεβασμό στον άνθρωπο κάτι που επιδιώκεται να «διδάσκεται» σε όλες τις ενέργειες, δράσεις και επίπεδα λειτουργίας του. Πιο συγκεκριμένα, η πολιτιστική παιδεία είναι πάντα ο κύριος στόχος του Ιδρύματος: η συστηματική γνωριμία του κοινού με την Τέχνη, η συλλογή, καταγραφή και μελέτη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, η δημιουργία συνθηκών συνεργασίας καλλιτεχνών και μελετητών της Τέχνης, καθώς και η ουσιαστική επαφή των παιδιών και των νέων με τα έργα τέχνης μέσω των ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων και ξεναγήσεων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα εκπαιδευτικά προγράμματα για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση που καταρτίζονται σε κάθε εκθεσιακή περίοδο από το τμήμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Τελλογλείου. Τα προγράμματα αυτά αποτελούν το πρώτο πεδίο εισόδου και επαφής των μικρών ηλικιών με την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας. Στην ανάλογη κατεύθυνση υλοποιούνται και τα εργαστήρια δημιουργικής έκφρασης για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας: σε αυτά τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τις περιοδικές εκθέσεις του Τελλογλείου, γνωρίζουν σημαντικούς καλλιτέχνες, κινήματα και ρεύματα της Τέχνης και αποκτούν τα ερεθίσματα για να καλλιεργήσουν την προσωπική τους έκφραση, ξεδιπλώνοντας το ταλέντο, τη φαντασία και τη δημιουργι-

κότητά τους. Από την ίδρυσή του, το Τελλόγλειο Ίδρυμα ανέπτυξε και διατηρεί ως σήμερα ιδιαίτερα στενούς, πολυδιάστατους και αναπόσπαστους δεσμούς με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μία σχέση αμφίδρομη και ουσιαστική, που εδραιώνεται και καλλιεργείται με την πάροδο του χρόνου. Μεταφέροντας τη λειτουργία και τις δράσεις του στο επίπεδο του εφικτού στα ψηφιακά μέσα, κρατώντας επαφή με νέους, δημιουργούς και φίλους. Και η λειτουργία της βιβλιοθήκης του Ιδρύματος; Πόσο σημαντική είναι για την πανεπιστημιακή και εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και για το φιλότεχνο κοινό; Πέρα από τις Συλλογές, η Βιβλιοθήκη του Τελλογλείου και το περίφημο αρχείο του Σπητέρη είναι σημαντικά εργαλεία για την ακαδημαϊκή έρευνα με αντικείμενο τη νεοελληνική και την ευρωπαϊκή τέχνη. Σε αυτό προστέθηκαν το Αρχείο Γεωργίου Μουρέλου, το Αρχείο Τσάμη και η Βιβλιοθήκη του Μαρίνου Καλλιγά, πολύτιμα όλα για τους ενδιαφερόμενους μελετητές. Η βιβλιοθήκη είναι προσβάσιμη στην έρευνα με συνεννόηση (για ερευνητές και φοιτητές) και ψηφιακά. Όλοι οι χώροι πολιτισμού “υποφέρουν” αυτό τον καιρό λόγω της πανδημίας. Πώς πιστεύετε ότι θα καταφέρει το Τελλόγλειο να ξεπεράσει τις δυσκολίες της εποχής; Μεταφέροντας τη λειτουργία και τις δράσεις του στο επίπεδο του εφικτού στα ψηφιακά μέσα, κρατώντας επαφή με νέους, δημιουργούς και φίλους. Σημαντική είναι πάντα η σχέση του με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης να συμβάλει στην πολιτιστική αναβάθμιση της πόλης και γενικότερα της χώρας μας, διαχέοντας την τέχνη και τη γνώση γύρω από αυτή. Με το ίδιο μέσο εδραιώνεται και εμπλουτίζεται ο διάλογος ανάμεσα στον ακαδημαϊκό χώρο και το κοινό της Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού ρόλου του, το Τελλόγλειο διασφαλίζει και επιδιώκει την πρόσβαση και χρήση των συλλογών του από το μεγαλύτερο δυνατό εύρος χρηστών: εκπαι-

| 017

SPEAKNEWS Tεύχος #10 / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020

δευτικούς, σπουδαστές της τριτοβάθμιας και ειδικούς ερευνητές. Γίνεται έτσι ένας ζωντανός χώρος όπου επιστήμονες και ερευνητές μελετούν την τέχνη διαχρονικά. Σήμερα που η διεπιστημονική συνεργασία επιβάλλεται ολοένα και περισσότερο ως μεθοδολογική προσέγγιση, το Τελλόγλειο Ίδρυμα αναλαμβάνει να κάνει πράξη τη σύνδεση της τέχνης και των ανθρωπιστικών επιστημών με τη σύγχρονη τεχνολογία και τη μετάδοση των επιτευγμάτων τους στο ευρύ κοινό. Είναι λοιπόν προφανής η προστιθέμενη αξία από τη συνεργασία ανάμεσα στο εξωστρεφές Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Τελλόγλειο. Η συνεργασία αυτή, μάλιστα, δεν είναι μονοδιάστατη, αλλά διατρέχει αντικείμενα σχεδόν από όλες τις σχολές και τα τμήματα του Πανεπιστημίου. Από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα το Τελλόγλειο έχει αναπτύξει δράσεις σε συνεργασίας με τη Σχολή Καλών Τεχνών, τη Φιλοσοφική, την Ιατρική, το Πολυτεχνείο, το τμήμα Θεάτρου, το τμήμα Μουσικών Σπουδών και πολλές άλλες σχολές και τμήματα του Πανεπιστημίου μας. Υπάρχει τρόπος να επισκεφτεί κάποιος το Ίδρυμα και τα εκθέματά του ηλεκτρονικά; Μέσω της ιστοσελίδας (www. teloglion.gr) και των social media (@ teloglion) το Τελλόγλειο προβάλει την εικόνα, τις αξίες και το έργο του στον κόσμο του διαδικτύου ως μέσο πλέον επικοινωνίας με το παγκόσμιο ακροατήριο. Με περιήγηση στις εκθέσεις (http://www.teloglion. gr/el/teloglion/virtual-exhibitions) δίνεται η δυνατότητα επίσκεψης στο εικονικό περιβάλλον του Μουσείου. Τον Ιούνιο του 2020, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αρχείων, εγκαινιάστηκαν οι νέες πύλες ψηφιακής πρόσβασης στις Συλλογές του Ιδρύματος (https://collections.teloglion. gr/ords/f?p=200:1::::::). Κοινό και ερευνητές έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν εικονικά και να χρησιμοποιήσουν τη φιλική πλατφόρμα αναζήτησης και προβολής των δεδομένων των τριών σημαντικών αποθετηρίων. Σε αυτά διασώζεται πλούσιο σε αξία τεκμηριωμένο πολιτιστικό περιεχόμενο σε τομείς της Ιστορίας της Τέχνης, του Πολιτισμού και της Μουσικής.

Συχνά γίνεται λόγος για το “επίπεδο” του πολιτισμού στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Η ύπαρξη του Τελλογλείου σίγουρα ανεβάζει τον πήχυ. Ποια είναι, όμως, πραγματικά η σχέση των κατοίκων της πόλης μας με το Ίδρυμα; Το κοινό της Θεσσαλονίκης αποδεικνύει καθημερινά το αυξανόμενο ενδιαφέρον του για τις δραστηριότητες του Ιδρύματος. Στην έκθεση Φινότι είχαμε φθάσει στον μεγαλύτερο βαθμό επισκεψιμότητας όχι μόνον στα σχολεία, αλλά και σε επισκέπτες από την πόλη και από αλλού, τώρα μετρούμε ψηφιακές επισκέψεις. Ποια είναι τα προσεχή σχέδια του Ιδρύματος; Μεγάλες εκθέσεις με θέματα ουσιαστικά που προσφέρουν στη γνώση, εκθέσεις που να προωθούν νέους δημιουργούς και ιδέες, προσοχή ιδιαίτερα στην ποιότητα σε όλα τα επίπεδα. Πιο συγκεκριμένα: Τα τελευταία χρόνια η εικόνα του μουσειακού τοπίου αλλάζει ριζικά, όπως και τα ερωτήματα για τον χαρακτήρα του μουσείου που θέλουμε σήμερα. Η νέα μουσειακή πολιτική δίνει έμφαση σε στόχους και δράσεις που αξιοποιούν την εμπειρία και την επιστήμη με στόχο τη βελτίωση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Το μουσείο καλείται να γίνει εργαλείο που θα ενισχύει την ποιότητα ζωής. Λέξεις-κλειδιά της νέας μουσειακής πολιτικής του Τελλογλείου είναι η προσβασιμότητα, η ποικιλομορφία, το άνοιγμα σε κοινότητες, η συμμετοχή, η υποστήριξη της καινοτομίας, η τόνωση της δημιουργικότητας, η έμφαση στην κοινωνική αποστολή της τέχνης, η συμβολή σε μία κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς. Η διατήρηση και ενίσχυση του νήματος που συνδέει το Τελλόγλειο με το ΑΠΘ ενισχύει τον επικοινωνιακό, παιδαγωγικό και επιμορφωτικό ρόλο του Ιδρύματος και το αναδεικνύει σε ζωντανό χώρο παιδείας, προβληματισμού και αισθητικής καλλιέργειας. Παράλληλα, με τα πωλητήρια και το καφέ - εστιατόριό του, το Τελλόγλειο μεταβάλλεται σε ψυχαγωγικό πόλο έλξης και τόπο συνάντησης της ακαδημαϊκής και της φοιτητικής κοινότητας.

www.teloglion.gr Facebook: Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ.

Instagram: teloglion_foundation_of_arts Twitter: Τελλόγλειο Ίδρυμα (@teloglion) Youtube: Teloglion Foundation of Arts A.U.Th. Soundcloud: Teloglion Foundation LinkedIn: Teloglion Foundation of Art A.U.Th.

"Η επιθυμία και το όραμα του ζεύγους Τέλλογλου ήταν να μπορούν οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, και ιδίως τα παιδιά και οι νέοι, να απολαμβάνουν τους θησαυρούς της τέχνης που συνέλεξαν με αγάπη και προσήλωση οι ίδιοι κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Το Τελλόγλειο παραμένει πιστό στην παρακαταθήκη αυτή απαντώντας στα νέα αιτήματα και ερωτήματα της εποχής με απώτερο στόχο να παραμείνει επίκαιρο, προσιτό και ουσιώδες." ■

018 |

Επέτειος Πολυτεχνείου

Η εξέγερση για την αποκατάσταση της δημοκρατίας “Εν τω μεταξύ περιμέναμε την πορεία όπως οι άλλοι το Πάσχα” Διονύσης Σαββόπουλος

Γράφει ο Στέλιος Κούκος

Κ

αι αίφνης η επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου μπήκε στην... εντατική! Όχι όμως στην ΜΕΘ των νοσοκομείων, αλλά στα ΜΑΤ της αστυνομίας. Ποιος την έβαλε όμως; Και ποιοι ανέλαβαν την ιδιότυπη... περίθαλψη της; Και, ενώ θα έπρεπε να είναι ξεκάθαρο αυτό για όλους πως και αυτή η επέτειος, όπως και κάθε άλλη εμπίπτει στον σχετικό σχεδιασμό για τον περιορισμό της δράσης της φονικής δικτατορίας της πανδημίας του κορωνοΐου, εν τούτοις έμελλε να πέσει θύμα κομματικών προτεραιοτήτων.

Αντίστοιχα απαγορευτικά ίσχυσαν και για όλους τους πάνδημους και μετά παρελάσεων (μαθητικών και στρατιωτικών) εορτασμούς που προηγήθηκαν: της 26ης Οκτωβρίου της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης -και άλλων περιοχών της Βόρειας Ελλάδας- και βέβαια της 28ης Οκτωβρίου! Και, όπως βιώνουμε όλοι, υπό απαγόρευση βρίσκεται και κάθε άλλη πάνδημη δραστηριότητα της καθημερινότητάς μας. Από την εργασία, μέχρι τα πάσης φύσεως σχολεία και εκπαιδευτικά κέντρα, την σκόλη και το διάλειμμα από όλα αυτά σε καφέ, ταχυφαγία ή αργοφαγία, συνεστιάσεις! Και σίγουρα και τα πάνδημα ξεφαντώματα σε κάθε είδους “πολιτιστικά” ξε-

νυχτάδικα στο “κέντρο και τις συνοικίες”! Εκεί που “ζούμε τις μικρές μας ιστορίες”! Το ίδιο όμως απαγορευμένος είναι και ο πάνδημος κυριακάτικος εκκλησιασμός ακόμη και η συμμετοχή στις κηδείες! Αντίστοιχη απαγόρευση τηρήθηκε και στον πρώτο... κατ' οίκον περιορισμό για την Μεγάλη Εβδομάδα και βεβαίως και για την παλλαϊκή Ανάσταση! Αυτήν την πιο μεγάλη γιορτή της Ρωμιοσύνης που πολλές φορές ταυτίστηκε και ταυτίζεται με το ξεπέρασμα των πιο δύσκολων ιστορικών περιπετειών του έθνους! Εδώ ο λόγος στους ποιητές: “Προσμένουνε την ώρα, προσμένουν να σημάνουν την Ανάσταση” γράφει ο Γιάννης Ρίτσος. Τα «χελιδόνια του θανάτου Σου μηνάν μιαν άνοιξη/ καινούρια, Ελλάδα, κι από τον τάφο Σου γιγάντια γέννα…/ Μάταια βιγλίζει των Ρωμαίων η κουστωδία τριγύρω Σου…/ Ακόμα λίγο, κι ανασταίνεσαι σε νέο Εικοσιένα», διά χειρός Άγγελου Σικελιανού διατυπωμένο, “Άνθρωποι τον φωνάζουν - του φαίνονται συντρόφοι του./ 'Πουλιά, καλά πουλιά μου, εδώ τελειώνει ο θάνατος!'/ 'Σύντροφοι, σύντροφοι καλοί μου, εδώ η ζωή αρχίζει!'/ 'Αγιάζι ουράνιας ομορφιάς γιαλίζει στα μαλλιά του... Μακριά χτυπούν καμπάνες από κρύσταλλο:/ Αύριο, αύριο, αύριο, το Πάσχα του Θεού'!" εποίησε ο Οδυσσέας Ελύτης στο “Άσμα ηρωικό και πένθιμο στον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας”.

“Θύρα επτά και Θύρα κάτω απ' τις ερπύστριες”! Και βεβαίως απαγόρευση υπάρχει και για τα γήπεδα και έτσι η Ελλάδα δεν μπορεί ούτε σ' αυτά να αναστενάξει, όπως τραγουδά ο θεσσαλονικιός τροβαδούρος Διονύσης Σαββόπουλος! (Φέτος που ο σαλονικιός Άρης σέρνει πρώτος τον χορό του ελληνικού πρωταθλήματος του ούτω καλουμένου Super League! Λέτε να κατακτήσει το πρωτάθλημα κεκλεισμένων των θυρών; Μακάρι και έτσι)! Και ήλθε η στιγμή να μπούμε στο θέμα μας: “Θύρα επτά και Θύρα κάτω απ' τις ερπύστριες”! Ξανά ο σαλονικιός τροβαδούρος στο κείμενο μας, και εδώ ενώνει το τραγικό ατύχημα της θύρας 7 του σταδίου Καραϊσκάκη του Ολυμπιακού Πειραιώς, με την είσοδο του άρματος στο Πολυτεχνείο, ενώ μπροστά και πάνω στις κολόνες της εισόδου υπήρχαν φοιτητές και άλλοι νέοι! Αλλά ποιος νοιαζόταν; Οι ίδιοι άνθρωποι που οδήγησαν τα ερπυστριοφόρα άρματα εναντίον των αόπλων φοιτητών, δεν έβαλαν προηγουμένως μια χώρα ολόκληρη στον “γύψο”; (Εδώ ποιος δεν θυμάται την εν απελπισία, συγκλονιστική κραυγή του εκφωνητή του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου: “Αδέλφιά μας στρατιώτες, είμαστε άοπλοι! Είμαστε άοπλοι”)!

Γ. Σεφέρης: “Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει” Άλλωστε η προφητική φωνή του Γιώργου Σεφέρη ο οποίος ως έμπειρος διπλωμάτης έβλεπε που πήγαινε η χώρα έκανε έκκληση αλλά δεν εισακούστηκε. Από ποιον να εισακουστεί; Έλεγε μεταξύ άλλων ο νομπελίστας ποιητής: “Όλοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως στις δικτατορικές καταστάσεις, η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη, όμως η τραγωδία περιμένει, αναπότρεπτη, στο τέλος. Το δράμα αυτού του τέλους μάς βασανίζει, συνειδητά ή ασυνείδητα όπως στους παμπάλαιους χορούς του Αισχύλου. Όσο μένει η ανωμαλία, τόσο προχωρεί το κακό. Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανένα απολύτως πολιτικό δεσμό, και, μπορώ να το πω, μιλώ χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι Εθνική επιταγή”.

| 019

SPEAKNEWS Tεύχος #10 / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Δεν κατέλυσαν την δημοκρατία στην χώρα που την γέννησε; Πώς μπορούσαν κάθε μέρα να βλέπουν απέναντί τους τον Παρθενώνα και τα άλλα μνημεία της κλασικής αρχαιότητας και να μην αισχύνονται; Αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι δεν βασάνιζαν στο ΕΑΤ-ΕΣΑ κάθε πιθανόν ή απίθανον ύποπτο κατά του ξενοκίνητου, ιδιοτελούς και προσωποπαγούς καθεστώτος τους; Ακόμη και συναδέλφους τους στρατιωτικούς, όπως ο Σπύρος Μουστακλής τον οποίο άφησαν ανάπηρο από τα βασανιστήρια! Άλλωστε οι συνωμότες αυτοί -και όχι στρατιωτικοί- φανέρωσαν πολύ νωρίς τον πατριωτισμό τους με την απόσυρση της μεραρχίας από την Κύπρο! Άνοιγαν με αυτόν τον τρόπο την πόρτα στην Τουρκία. Ή όχι; Στο τέλος, μάλιστα, οι πιο σκληροί από αυτούς έδωσαν στην Τουρκία και το κλειδί για να μπουν στην Κύπρο. Οι Τούρκοι

ήταν ανίκανοι να μπουν στην Μεγαλόνησο, ακόμη και χωρίς την παρουσία της μεραρχίας... Έπρεπε κάποιοι να παραδώσουν και τα κλειδιά! Και αυτοί ήταν οι πιο σκληροί του καθεστώτος! Βεβαίως, η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν έριξε την χούντα. Έριξε την πρώτη εκδοχή της και μάλιστα θέτοντας υπό “κατ' οίκον” περιορισμό τους πρωταίτιους του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου. Ο σκληρός άντρας της νέας χούντας, Δ. Ιωαννίδης, ανέλαβε να ολοκληρώσει... ραγδαίως τους σκοπούς για τους οποίους έγινε το στρατιωτικό πραξικόπημα. Ο Στ. Παττακός τον είχε αποκαλέσει “αρσακειάδα” για την απόλυτη πίστη του στο καθεστώς τους αλλά από αυτόν την βρήκανε. Και αυτοί και όλο το έθνος με την προδοσία της Κύπρου. Η χούντα έπεσε με την παράδοση της Κύπρου στους Τούρκους.

Π. Κανελλόπουλος: Οι νέοι της Ελλάδας ανοίγουν ως πρωτοπόροι του Έθνους, τον δρόμο της δημοκρατίας! Όσον αφορά την ίδια την εξέγερση θα πρέπει να τονίσουμε πως ήταν μια αυθόρμητη νεανική επαναστατική εκδήλωση η οποία δεν είχε καμιά σχέση με τους οποιοσδήποτε κομματικούς και αντιστασιακούς μηχανισμούς της εποχής. Είναι, δε, ιδιαίτερα γνωστές οι εκπεφρασμένες αντιδράσεις τόσο του ΚΚΕ όσο και του ΚΚΕ Εσωτερικού οι οποίες μιλούσαν μέχρι και για προβοκάτορες και πράκτορες της ΚΥΠ! Ανακοινώσεις και δηλώσεις που έφερναν πάντα σε δυσκολία και αμηχανία τους συνδικαλιστές των κομματικών φοιτητικών παρατάξεων στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα στις πολυπληθείς μεταπολιτευτικές γενικές συνελεύσεις! Σίγουρα, όμως, αρκετοί από τους συμμετέχοντες στην εξέγερση εντάχθηκαν αργότερα στα κόμματα αυτά, ενώ μερικοί εξ αυτών έκαναν λαμπρή πολιτική καριέρα. Ακόμη και μετακινούμενοι από κόμμα σε κόμμα! Όσο για το ερώτημα γιατί νεαροί αντιχουντικοί αγωνιστές εντάχθηκαν σε σταλινικά, ολοκληρωτικά κόμματα, ακόμη και υπό κινεζική και αλβανική καθοδήγηση, αυτό είναι ιδιαίτερης απορίας άξιον. Ενώ βρέθηκαν, επίσης, υπόλογοι για τις σοβιετικές στρατιωτικές επεμβάσεις από την Κεντρική Ευρώπη (Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία) μέχρι την Ασία και το Αφχανιστάν! Και όλα αυτά λίγα χρόνια μετά τον γαλλικό Μάη του '68, όπως και τις άλλες φοιτητικές εξεγέρσεις σε αμερικανικά πανεπιστήμια... Να θυμηθούμε στο σημείο αυτό και την φράση του Ντανιέλ Κον Μπεντίτ -εκ των ηγετών του Μάη του '68 και αργότερα ευρωβουλευτή των Πρασίνων- ο οποίος για μια μεγάλη φοιτητική διαδήλωση είχε πει ότι αυτό που ευχαριστήθηκα ήταν ότι “τα σταλινικά καθάρματα βρέθηκαν στην ουρά της πορείας”. Οι κομματικές παρατάξεις είχαν πάει στο περιθώριο και οι πιο ανεξάρτητες φωνές ανάμεσα στις οποίες ανήκε και ο ίδιος είχαν επικρατήσει.

Κάτι αντίστοιχο έγινε και στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο και την Πολυτεχνική της Θεσσαλονίκης, και πιο πριν στην Νομική της Αθήνας αλλά και σε άλλες πανεπιστημιακές σχολές της χώρας. Τότε μίλησε η ελληνική νεανική καρδιά. Είναι γνωστό πως σε τέτοιες καταστάσεις ο κόσμος ξεπερνά τους καθοδηγητές και τους ηγέτες του! Στην εξέγερση συμμετείχαν νέοι από όλες τις κοινωνικές τάξεις που είχαν σιχαθεί την καταπίεση και τον εξευτελισμό της ανθρώπινης ελευθερίας και αξιοπρέπειας. Ιδιαίτερο όμως ενδιαφέρον έχει και η δήλωση του πολιτικού και ξεχωριστού ανθρώπου του πνεύματος, Παναγιώτη Κανελλόπουλου για τα γεγονότα εκείνων των ημερών. Όπως είχε δηλώσει: “Οι νέοι της Ελλάδας ανοίγουν ως πρωτοπόροι του Έθνους, τον δρόμο της δημοκρατίας. Αφού επί επτά σχεδόν χρόνια τον δρόμο αυτό τον είχε φράξει η τυραννία, επόμενον είναι να επιχειρούν οι νέοι να τον ανοίξουν με ορμητικότητα. Θεωρώ καθήκον μου να δηλώσω ότι συμπαρίσταμαι ηθικώς εις την ιεράν εξόρμησιν των νέων της Ελλάδας δια την πλήρη επικράτησιν των ακαδημαϊκών ελευθεριών και δια την επιβολήν του σεβασμού προς τα ανθρώπινα δικαιώματα…”.

“Εμείς πολεμούσαμε τη Χούντα - όχι τους ανθρώπους της βιοπάλης...” Οι ίδιοι οι έγκλειστοι φοιτητές, μετά την “επικράτησή” της εξέγερσης τους ανέλαβαν την περιφρούρησή της με γενικές συνελεύσεις και συντονιστικές επιτροπές οι οποίες φρόντιζαν για την ζωή τους μέσα στον χώρο τον οποίον σεβάστηκαν γιατί ήταν ακριβώς το σπίτι τους! Αντίθετα, βεβαίως, με τους στρατιωτικούς οι οποίοι εισέβαλαν στην συνέχεια. Ή ακόμη και με τους γνωστούς μπαχαλάκηδες που πάρα πολλές φορές στην μεταπολίτευση κατέστρεψαν τον χώρο του Πολυτεχνείου ή και άλλες πανεπιστημιακές σχολές. Ως προς αυτό έχει ξεχωριστή σημασία η πρόσφατη δήλωση του δημοσιογράφου Χρύσανθου Λαζαρίδη, μέλους της συντονιστικής επιτροπής του Πολυτεχνείου. Γράφει λοιπόν: “Να σας πω και κάτι που δεν είναι πολύ γνωστό. Όταν κατεστάλη η εξέγερση, την επόμενη ημέρα, τα ελεγχόμενα από τη Χούντα Μέσα, αλλά και ΜΜΕ του εξωτερικού, δημοσίευσαν φωτογραφίες από καταστροφές μέσα στο χώρο του Πολυτεχνείου. Εμείς όλοι ήμασταν στην παρανομία, αλλά νιώσαμε την ανάγκη να βγούμε και να μαζέψουμε υπογραφές όλων των μελών της Συντονιστικής Επιτροπής, για να ξεκαθαρίσουμε ότι εμείς ΔΕΝ κάναμε καταστροφές, αλλά έγιναν κατά την επιχείρηση καταστολής. Δηλαδή νιώσαμε την ανάγκη να πούμε ότι δεν είχαμε σχέση με βανδαλισμούς. Και για να το κάνουμε αυτό ρισκάραμε. Βγήκαμε από την παρανομία για να στείλουμε την ανακοίνωση και στο εξωτερικό. Ρισκάραμε κι αυτό δείχνει την αντίθεσή μας στους βανδαλισμούς και το μπάχαλο. Εμείς πολεμούσαμε τη Χούντα όχι τους ανθρώπους της βιοπάλης και τις περιουσίες τους”.

Η φετινή επέτειος Όσο για την φετινή επέτειο του Πολυτεχνείου μάλλον έμοιαζε με αψυχολόγητη συμπεριφορά κάποιων κομμάτων. Ιδιαίτερα μάλιστα του ΚΚΕ το οποίο κατέβασε συντεταγμένα -όπως πάντα γιατί χωρίς κομματική εντολή τίποτε δεν κινείται- τόσους νεαρούς ανθρώπους εν μέσω πανδημίας για να τιμήσουν δήθεν την επέτειο! Από τους παρακολουθούντες τα τεκταινόμενα της μεταπολίτευσης μόνον ως κομματική επαναστατική γυμναστική μπορεί να χαρακτηριστεί και μάλιστα ως ιδιαίτερα ατυχής και επικίνδυνη. Και βέβαια στην συνέχεια δεν έλειψαν και οι αψιμαχίες των μελών της ΚΝΕ με την αστυνομία. Κάτι που συνήθως δεν γινόταν σε ανάλογες πορείες. Άλλες ήταν οι ομάδες που συγκρούονταν παραδοσιακά με τα ΜΑΤ στην επέτειο του Πολυτεχνείου. Όσο για την κοινοβουλευτική ομάδα του Μέρα25, δηλαδή του Μετώπου Ευρωπαϊκής Ρεαλιστικής Ανυπακοής του Γιάνη Βαρουφάκη, έμοιαζε να αποτελεί μια σαφής προσπάθεια επίδειξης μιας κάποιας... ανυπακοής χωρίς κανένα υπόβαθρο η οποία βεβαίως είχε ως ντεκόρ μια άλλη επίδειξη! Του νέου άοπλου τμήματος της Ελληνικής Αστυνομίας (ΟΔΟΣ) δηλαδή της Ομάδας Διαχείρισης και Οριοθέτησης Συναθροίσεων το οποίο με πιο σπόρ εμφανίσεις θα είναι υπεύθυνο για για τον περιορισμό και τη χωροθέτηση των διαδηλώσεων! Πάντως με τον κ. Βαρουφάκη και την ολιγομελή κοινοβουλευτική του ομάδα καλά τα κατάφεραν αφού οι ίδιοι ήταν περισσότεροι και δεν χρειάστηκαν να επέμβουν τα ΜΑΤ. ■

Ψωμί, παιδεία, ελευθερία!

020 |

Βιβλία για την καραντίνα! Η ανάγνωση λογοτεχνίας αποτελεί την καλύτερη δυνατή ασχολία, για όσους υποχρεούνται να μένουν “κλεισμένοι” στο σπίτι. Στη δύσκολη περίοδο που διανύουμε, η SPEAKNEWS σας προσκαλεί να διαβάσετε και σας προτείνει τρία νέα βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα από τις Eκδόσεις ΓΕΡΜΑΝΟΣ. Επιμέλεια Περικλής Βλάχος

Ηλίας Παντελίδης

«ΦΟΙΝΙΞ», μυθιστόρημα-νουβέλα

Γ

ράφει ο Κύπριος συγγραφέας: ΦΟΙΝΙΞ. Ένα κρύο, μυστηριώδες δρομάκι, κοντά στον σταθμό Γιούστον, στο πολύβουο, πολύκοσμο Λονδίνο. Η Γιασεμή γεννήθηκε στη Λωζάνη το 1927. Το 1925 στην Πόλη ο Άλεξ. Το 1945 έσμιξαν στο κοσμοπολίτικο Λονδίνο. Πολίτες του κόσμου. Ταξιδεύουν στην υδρόγειο και κολυμπούν σε λίμνες, θάλασσες και ωκεανούς. Στις 19 Ιουλίου 1974, στο δρομάκι «ΦΟΙΝΙΞ» ο Άλεξ νιώθει μια επίγεια αστραπή να τον χτυπάει, στριφογυρίζει· ανυψώνεται στα επουράνια. Η Γιασεμή βουλιαγμένη σε νοσοκομειακό καναπέ ταξιδεύει στον μικρόκοσμο των δικών της αναμνήσεων. Μια αστραπή η ζωή

της. Χθες στο «Πέρα Πάλας» της Πόλης, πρωτοαντίκρισε τον Άλεξ. Ήταν 11 Νοεμβρίου 1945. Σήμερα... σήκωσε αργά το κεφάλι· στον τοίχο το μεγάλο ρολόι έγραφε: «Σάββατο 20 Ιουλίου 1974». Μια παγερή ανατριχίλα διαπέρασε ολόκληρο το κορμί της και με τρόμο σιγοψιθύρισε: «Για ποιον θα χτυπήσει η καμπάνα σήμερα;» Ξημερώνοντας του Άη Λιά η ζωή του Άλεξ κρέμεται από μια κλωστή. Μια αναπνοή, μια φωνή τον κρατάει στη ζωή. Τότε ακούει την Ψυχή του να βροντοφωνάζει και το Πνεύμα του να σιγοψιθυρίζει: «...ΑΝΑΘΕΜΑ... ΣΤΟΥΣ... ΑΙΤΙΟΥΣ... ΔΕΝ... ΔΙΔΩ... ΔΙΔΩ... ΚΛΑΔΟ... ΕΛΑΙΑΣ...»

Μαρία Πασχαλίδου

«Συλλέκτες αναπνοών», πεζογράφημα

Η

γνωστή ποιήτρια μετά από τέσσερις ποιητικές συλλογές, επανέρχεται στον χώρο των εκδόσεων με το πρώτο της πεζογράφημα. Οι αναγνώστες θα απολαύσουν ένα «ερωτογράφημα», μία συλλογή από δώδεκα και μία ερωτικές ιστορίες. Η λογοτέχνις χρησιμοποιεί τη μορφή του διηγήματος σε συνδυασμό με στίχους της, ως εισαγωγές και διαλείμματα στις ιστορίες της, προκειμένου να εξιχνιάσει και να περιγράψει όπως η ίδια επεξηγεί στο αρχικό σημείωμά της, «το απρόσιτο μυστικό του ανθρώπου,

το κέντρο της οντότητάς του, την πραγμάτωση και την υπέρβαση των ορίων του... Ο έρωτας, δεν είναι η ικανοποίηση των ορμών, ο κατευνασμός της επιτακτικής φυσικής ανάγκης, ο έρωτας δεν απελευθερώνει, μα είναι η ανώτερη, ευγενέστερη δοκιμασία του ανθρώπου, να αποπειραθεί να ανακαλύψει τον εαυτό του, ξεγυμνώνοντάς τον από τις αυταπάτες του, μέσα από την έξαρση, τη μεγαλοπρέπεια του ιλίγγου, το απεριόριστο ξόδεμα των δυνάμεών του».

Βασιλική Ι. Τάνου

«Το τίμημα της άγνοιας», μυθιστόρημα

Π

ρόκειται για το δεύτερο μυθιστόρημα της θεσσαλονικιάς συγγραφέως που γράφει για παιδιά και ενήλικες, με κεντρικά θέματα τη ζωοφιλία, το περιβάλλον και τη διαφορετικότητα, προσεγγίζοντας την πραγματικότητα με ευαισθησία και σουρεαλισμό. «Η Καλλινίκη έζησε μια ζωή ξερή, άχρωμη, κενή χωρίς όνειρα σε μια ορεινή περιοχή με τον πατέρα της στον εικοστό αιώνα. Η μοίρα της Καλλινίκης ήταν να υπηρετεί μια αντρική ύπαρξη, χωρίς να αποδέχεται τη δική της. Μάνα δεν γνώρισε... Ως μικρό παιδί ποτέ δεν άγγιξαν τα χέρια της παιχνίδι, το θλιβερότερο ήταν πως ποτέ δεν έπαιξε. Το πρώτο

της παιχνίδι ήταν μια ξύλινη σκάφη γεμάτη ρούχα, έτοιμα για μπουγάδα. Το μόνο που γνώρισε ήταν η υπακοή, η εργασία κι η σιωπή, τα συγκεκριμένα θα τα μετέδιδε και στην κόρη της. Τα χρόνια κυλούσαν αμείλικτα σαν τρεχούμενα νερά ποταμού που μαζί τους παρέσερναν και την ίδια, με την ανούσια ζωή της. Η μόνη της παρηγοριά ήταν ο καθρέφτης και χωρίς να χάσει χρόνο έτρεξε στην αγκαλιά του πιστού της φίλου. Ένιωθε ανύπαρκτη καθώς η ζωή της ξεκίνησε μέσα στην αθλιότητα, στην ΑΓΝΟΙΑ. Η άγνοια έκανε κακό μεγάλο στο παιδί της και στην ίδια τελικά. Το τίμημα της άγνοιας ήταν πολύ βαρύ».

Διάθεση Βιβλιοπωλείο READ Στεφάνου Τάττη 6 | Θεσσαλονίκη | Τ: 2310 221 169

| 021

Κλεοπάτρα Μακρίδου-Robinet Η φωνή της Κύπρου στη Γαλλία Γράφει ο Ανδρέας Καρακόκκινος

Ο

ι δεκατρείς ποιητικές συλλογές της Κλεοπάτρας Μακρίδου-Robinet έχουν ως επίκεντρο τον τόπο που γεννήθηκε την Κύπρο, και με ένα λυρισμό πλημμυρισμένο από πόνο, αλλά και με βαθιά γνώση της κυπριακής ιστορίας μιλά για τα δεινά που έπληξαν τη Μεγαλόνησο με αποκορύφωμα το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή-κατοχή. Έτσι, οι πληγές και ο πόνος της Κύπρου γίνονται ακόμα πιο έντονα στην ποιήτρια που ζει μακριά από την πατρίδα της. Και αυτό πιστεύω πως αποτελεί ένα χαρακτηριστικό των Κυπρίων της διασποράς μετά το '74, δηλαδή, να βλέπουν πιο καθαρά αλλά και πιο συναισθηματικά. Από την πρώτη της συλλογή, «Ωδή για την Κύπρο» (1992), μας δείχνει την αγάπη της για την Κύπρο και παράλληλα φαίνεται και η πρόθεση της για τη συνέχεια, πάντα για γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή του τόπου. Γράφει στο παραπάνω ποίημα: Πληγές στο κορμί/ ουλές στην ψυχή/ που αυλακώνουν οι ρίζες σου, Ελένη,/ μεταθανάτιες στην πατρίδα τη δεύτερη/ ν' απλώνουν μετρώντας τις δεκαετίες μου./ Δίας οι κεραυνοί της εξορίας μου/ θρύψαλα οι ουρανοί της μοίρας μου./ Είμαστε μόνοι/ με δανεισμένο φως/ νοσταλγοί τής πρώτης σου ποίησης/ που η φωνή μας άνοιξε χαραμάδα/ κραυγάζοντας συλλαβές/ με μοναδικό προορισμό Εσένα. Για το ποιητικό έργο της Κλεοπάτρας ΜακρίδουRobinet έχουν γραφεί αρκετές κριτικές. Ας δούμε κάποια σημεία, όπου φαίνεται πόσο πλημμυρισμένη είναι η καρδιά της από αγάπη για την Κύπρο, αλλά και πόνο για τα δεινά της. Ο Θεοδόσης Πυλαρινός έγραψε πως: «Η Κλεοπάτρα Μακρίδου δεν είναι ποιήτρια εκ συστήματος ή εξ επαγγέλματος. Δημιουργεί από εσωτερική ανάγκη και υπό το συναισθηματικό βάρος να απαλλαγεί από το μεγάλο φορτίο που φέρει μέσα της. …/… Η ποίηση της Κλεοπάτρας Μακρίδου, απροσποίητη, ειλικρινής, μη υποκείμενη αυστηρά σε κανόνες, αλλά αποτελώντας ξέσπασμα και ανάγκη για προσωπική έκφραση (ένα είδος αυτόματης γραφής σε ορισμένα σημεία), έχει ιδιότυπη φρεσκάδα». Ο Στέλιος Παπαντωνίου σημειώνει: «Ο πόνος του

εκπατρισμένου από μια παθούσα πατρίδα, ο επανερχόμενος Οδυσσέας με τον πόθο για την Ιθάκη, από τόπους και ιστορικούς χρόνους πολυποίκιλους από αρχαιοτάτων έως συγχρόνων ηρωικών, οι περασμένοι κατακτητές με τους ηρωικούς αγωνιστές μας, αλλά και οι προδοσίες γίνονται ένα, ενσωματώνονται στην ποιήτρια και στο έργο της. Η ταύτιση της ποιήτριας με την πατρίδα, επιτυγχάνει τη σύζευξη του λυρικού με το επικό, του υποκειμενικού με το αντικειμενικό». Η Αθηνά Τεμβρίου γράφει για την «Εντοπία Φωνή»: «Η έμπνευση διαχέεται από το ένα ποίημα στο άλλο, λες και η ροή της σκέψης ολοκληρώνεται σε ένα ποιητικό ψηφιδωτό. Το αύριο επαναλαμβάνεται ως ένα μοτίβο, δίνοντας έμφαση στην ανησυχία της για το μέλλον, το οποίο σκιαγραφείται πότε με εικόνες απαισιοδοξίας και πότε με την ελπίδα να ξαλαφρώνει τον στίχο». Η Λίλια Τσούβα υπογραμμίζει πως: «Με λόγο σπαραχτικό και λυρικό, ποτισμένο από λατρεία για την πατρίδα, η Κλεοπάτρα Μακρίδου εκθέτει τα πάθη της Μεγαλονήσου. Θάλασσα, χρώματα, κοχύλια, ευωδιές και το πατρικό σπίτι με τις λεμονιές. Χρόνος, μνήμη, νοσταλγία». Ο Γιώργος Φράγκος αναφέρει: «Στην ποιητική σύνθεση 'Μνημόσυνο', που είναι το έβδομο βιβλίο της, η Κλεοπάτρα Μακρίδου συμπλέκει - επιτυχώς σκηνές από την ένδοξη αρχαιοελληνική ιστορία με σκηνές πλέρια ρεαλιστικές και απόλυτα ευκρινείς. Θεωρώ αυτό το 'σύμπλεγμα' αρμονικό και λειτουργικό». Ο Λεωνίδας Γαλάζης γράφει για το βιβλίο της «Ρε Αλέξης»: «Τα στοιχεία που συνδέουν την ποιητική σύνθεση με τα υπόλοιπα ποιήματα είναι η αγάπη για την Κύπρο και τον λαό της, η οργή και η αγανάκτηση για το διαχρονικό δράμα του νησιού και τις ιστορικές του περιπέτειες, το ζωντάνεμα του μύθου και της ιστορίας που στοιχειώνει τη συνείδηση του ποιητικού υποκειμένου, ο νόστος και η διάθεση της επιστροφής τόσο σε ένα μακρινό χαμένο παράδεισο μιας περασμένης εποχής όσο και στον γενέθλιο χώρο, τόπο του μαρτυρίου. Ο τόπος της Κύπρου βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της ποιήτριας που, ζώντας μακριά από αυτόν, επέλεξε «να κρατήσει», όπως γράφει σε ένα από τα ποιήματα της συλλογής, 'την πληγή ανοιχτή / να θρηνεί και να αιμάσσει / στη γη της μετοικεσίας'».

Famaguste Μες στους αφρούς της φουρτούνας σου διαλύθηκε η γαλήνη στο ακρογιάλι πού νόμιζα ήρεμο της θάλασσας εκείνης. Με χέρια απλωμένα προς εσένα προσμένω κάθε καλοκαίρι, Ελένη, της ψυχής μου Παρθένα, ν’ ανοίξω της καρδιάς σου το δεφτέρι. Από της Δερύνειας το δίπατο ματογιάλια τα μάτια μου ανάπηρα ν’ ατενίζω των Τούρκων το βάδισμα και της καρδιάς σου το χτύπο. Μέσα στον ύπνο μου τρομάζω το ευαγγέλιο της μοίρας που διαβάζω βουβό της καμπάνας το κτύπημα, πόλη του Ευαγόρα φάντασμα. Άφησ’ τα χέρια σου να ’ρθουν με τα δικά μου να σμίξουν προτού γυρίσει ο άνεμος και πάρει την πνοή μου. “Ωδή για την Κύπρο”, 1992 Η Κλεοπάτρα Μακρίδου-Robinet, πρόεδρος και ενεργό μέλος του συλλόγου «Οι Φίλοι της Κύπρου» στη Γαλλία, γεννήθηκε στη Λευκωσία. Τέλειωσε το Παγκύπριο Γυμνάσιο και σπούδασε με υποτροφία χημικός στη Grenoble και τη Lyon της Γαλλίας και είναι διδάκτωρ χημικός στην Ανόργανο Χημεία (Docteur de Spécialité). Διετέλεσε χρόνια στέλεχος του γαλλικού υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων καθώς επίσης και του υπουργείου Οικολογίας και Αειφόρου Ανάπτυξης, όπου εξήσκησε τα καθήκοντα της διευθυντρίας του Τμήματος «Υδάτινοι Πόροι» στην Ορλεάνη. Είναι παντρεμένη με τον Γάλλο ακαδημαϊκό Jean Claude Robinet και είναι μητέρα δυο παιδιών. Έχει εκδώσει τις εξής ποιητικές συλλογές: «Ωδή για την Κύπρο», Λευκωσία, 1992, «Πάτερ απελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο», Λευκωσία, 1994, «Σαλαμίνα τε», Λευκωσία, 1996, «Πρέσβυν αρ’ εισδέξομαι πάτερ», Λευκωσία, 1998, «Ο νόστος των Ηρακλείδων, Λευκωσία, 2006, «Το Κάππα της Κύπρου», Λευκωσία, 2013 «Μνημόσυνο. Ωδή στον χαμένο Υπαξιωματικό Κύπρο Γ. Ιωάννου», εκδόσεις Ιχνηλασία, Λευκωσία, 2014, «Ρε Αλέξης, Ο Ηγέτης μιας καταδικασμένης επανάστασης», Λευκωσία, 2015, «Άσμα ερωτικό και πένθιμο», εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2015, «Εντοπία φωνή», εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα, 2017, «Εάλω η ψυχή», εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα, 2018, «Ταξίδι Οδύσσειο», εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα, 2019, «Δώρος Λοΐζου, Ο Ωραίος της Επανάστασης», εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα, 2020. Επιμελήθηκε τη δίγλωσση (ελλληνικά-γαλλικά) Ανθολογία της σύγχρονης Κυπριακής ποίησης των editions Variations, 2016.

022 |

Ιερά Μονή Εικοσιφοίνισσας Παγγαίου Ένα κλεμμένο σπάνιο κειμήλιο επιστρέφει και αποκαλύπτει τη διαδρομή του Γράφει ο Bill Siscoglou

Η

επιστροφή των πολιτιστικών θησαυρών αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της Ευρώπης σήμερα. Είναι ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα που απασχολεί εκατομμύρια πολίτες ανά τον κόσμο και στο οποίο δυστυχώς όλες οι χώρες (κυρίως αυτές που κατέχουν κλεμμένους πολιτιστικούς θησαυρούς) δεν δείχνουν καμία αλληλεγγύη ή ακόμα διάθεση συνεργασίας να τα επιστρέψουν ή να συνεργαστούν, ώστε να βρεθούν και να επιστραφούν. Από τα πιο ηχηρά παραδείγματα η Μεγάλη Βρετανία, η Τουρκία και πιο πρόσφατα η Βουλγαρία. Εκείνο που μοιάζει να διαφεύγει από αρκετούς εμπλεκόμενους εθνικούς οργανισμούς, είναι ότι η πολιτιστική κληρονομιά κάθε χώρας αποτελεί και ένα πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο. Υπό το πρίσμα αυτό, λοιπόν, η είδηση ότι ένα από τα μεγαλύτερα θεματικά μουσεία του κόσμου, το Μουσείο της Βίβλου που εδρεύει στην Ουάσιγκτον και δέχεται ένα εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως, προτίθεται να επιστρέψει στην Ελλάδα και ειδικότερα στην ιερά μονή Εικοσιφοίννισας ένα σπάνιο χειρόγραφο ευαγγέλιο, έχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα στον κόσμο σωζόμενα ελληνικά χειρόγραφα ευαγγέλια, γραμμένο στο τέλος του 10ου αρχές του 11ου αιώνα που είχε κλα-

πεί από την ιστορική ιερά μονή της Εικοσιφοίνισσας στο Παγγαίο, όπου φυλάσσεται και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Είναι το δεύτερο κατά σειρά κειμήλιο που επιστρέφεται στην πολύπαθη ιερά μονή, μετά τον επαναπατρισμό το 2016 ενός χειρόγραφου κειμένου του 9ου αιώνα, ανεκτίμητης ιστορικής αξίας, που είχε στην κατοχή της η Λουθηρανική Θεολογική Σχολή του Σικάγου.

Η ιστορία του χειρόγραφου ευαγγελίου Το χειρόγραφο με αριθμό ταξινόμησης 220 αφορά σε ένα περγαμηνό ευαγγέλιο που είχε εξαφανιστεί για πάρα πολλά χρόνια, καθώς δεν εντοπιζόταν ανάμεσα στα λοιπά κλεμμένα κειμήλια από την ιερά μονή Εικοσιφοινίσσας που βρίσκονται στο Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο της Σόφιας. Από το 2011 το “συναντάμε” στην κατοχή του Μουσείου της Βίβλου. Τον Ιανουάριο εκπρόσωποι του μουσείου επισκέφθηκαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον ενημέρωσαν, ότι το μουσείο διεξήγαγε έρευνα ρουτίνας προέλευσης σε ένα ελληνικό λειτουργικό χειρόγραφο των τεσσάρων Ευαγγελίων των τελών του 10ου έως τις αρχές του 11ου αιώνα. Η έρευνα αποκάλυψε, ότι ήταν ένα από τα πολλά αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από την ιερά μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης από τον βουλγαρικό στρατό κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ταυτόχρονα, εξέφρασαν την πρόθεση να επιστρέψουν το κειμήλιο στον αρχικό κάτοχό του, την ιερά μονή. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, κ. Βαρθολομαίος κατά τη διάρκεια της συνάντησης αυτής ευχαρίστησε το μουσείο για την επιστροφή και προσφέρθηκε να επιτρέψει στο μουσείο, να εκθέτει το κειμήλιο μέχρι την επίσκεψή του στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Οκτώβριο, του 2021. Επιπλέον, το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα δανείσει στο μουσείο για έκθεση τρία κειμήλια (χειρόγραφα της ελληνικής βίβλου). Να σημειωθεί, πως το μουσείο της Βίβλου δέχεται ένα εκατομμύριο επισκέπτες το χρόνο.

Η καταστροφή της μονής Τον Μάρτιο του 1917, ο βουλγαρικός στρατός λεηλάτησε το μοναστήρι της Εικοσιφίνισσας, αφαιρώντας ολόκληρη τη βιβλιοθήκη της μονής η οποία περιελάμβανε πάνω από 430 χειρόγραφα και 470 θρησκευτικά αντικείμενα (εικόνες, λειτουργικά σκεύη κ.ά.). Πολλά πουλήθηκαν τη δεκαετία του 1920 και μπήκαν σε συλλο-

γές στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Το περγαμηνό ευαγγέλιο του 10ου αιώνα πωλήθηκε το 1958, στη Νέα Υόρκη. Το Μουσείο της Βίβλου το απέκτησε από τον οίκο δημοπρασιών Christie’s, τον Ιούνιο, του 2011. Κατά την έρευνα, ο επιμελητής του μουσείου Brian Hyland εντόπισε στο χειρόγραφο σημειώσεις που επιβεβαίωσαν ότι ανήκε ανάμεσα σ' αυτά που λεηλατήθηκαν από το μοναστήρι το 1917. Μεταγενέστερη έρευνα επιβεβαίωσε την ταυτότητα του περγαμηνού ευαγγελίου ως «Χειρόγραφο Eikosiphoinissa 220». Ο εκπρόσωπος του Μουσείου της Βίβλου στη συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο είχε δηλώσει ότι η αποκάλυψη της ιστορίας αυτού του χειρογράφου, δεν ήταν εύκολη. Απαίτησε μια έντονη έρευνα εκ μέρους του επιμελητή τους, για να εντοπίσει το θλιβερό του παρελθόν, να επιβεβαιώσει την ταυτότητά του και να προσδιορίσει το πού βρίσκονταν πριν από το 1958. ■

| 023

Οι Έλληνες στρέφονται στις βορειοευρωπαϊκές γλώσσες για αναζήτηση εργασίας Συνέντευξη στην Μαριάννα Λαζάρου

Η

Σουηδία και η Ολλανδία αποτελούσαν προορισμό για πολλούς Έλληνες διαχρονικά, είτε για αναζήτηση εργασίας, είτε για σπουδές, είτε λόγω της ύπαρξης μεγάλων ελληνικών κοινοτήτων στις χώρες αυτές. Το ενδιαφέρον αυτό έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να έχει ανεβεί κατακόρυφα και η επιλογή προγραμμάτων εκμάθησης της Σουηδικής και της Ολλανδικής γλώσσας. Δύο από τις καθηγήτριες του Κέντρου Ξένων Γλωσσών SPEAK, η Σοφία Ανθοπούλου και η Caroline Huisman μιλάνε στη SPEAKNEWS για το πλεονέκτημα που δίνει η γνώση της Σουηδικής και της Ολλανδικής γλώσσας, για όσους θέλουν να σπουδάσουν ή να εργαστούν στο εξωτερικό.

Σουηδικά για ένα καλύτερο μέλλον

Η

Σοφία Ανθοπούλου, η καθηγήτρια Σουηδικών του SPEAK, είχε την ευκαιρία να μεγαλώσει σε ένα δίγλωσσο περιβάλλον το οποίο την έφερε σε επαφή με δύο διαφορετικές κουλτούρες, με αποτέλεσμα να αγαπά εξίσου τη Σουηδία και την Ελλάδα, να επικοινωνεί αποτελεσματικά με περισσότερους ανθρώπους και να νιώθει μεγάλη ασφάλεια και στις δύο χώρες. Στη Ελλάδα βρίσκεται τα τελευταία πέντε χρόνια και διδάσκει τα Σουηδικά ως δεύτερη γλώσσα τα τρία από αυτά. Όπως μας λέει η ίδια, οι περισσότεροι επιλέγουν να μάθουν τα σουηδικά για να κυνηγήσουν ένα καλύτερο μέλλον για τον εαυτό τους και την οικογένεια τους. Η Σουηδία είναι μια χώρα με σταθερή οικονομία και ένα ισχυρό κράτος που κάνει τους κατοίκους να πραγματοποιούν τα όνειρα τους χωρίς φόβο. Η εκμάθηση των Σουηδικών μάς δίνει ένα μεγάλο πλεονέκτημα, αν έχουμε σκοπό να εγκατασταθούμε εκεί. Οι βασικές γνώσεις της γλώσσας επιτρέπουν να ενταχθούμε πιο γρήγορα στην κοινωνία, ώστε να μας χαρίσει όλα τα όμορφα που έχει η χώρα. Ωστόσο, πολλοί σπουδαστές έχουν απλά μεγάλο ενδιαφέρον για τα σουηδικά -συνήθως επειδή διαφέρουν πολύ από τα Ελληνικά. Φυσικά, και σε αυτές τις περιπτώσεις είναι καλό να μάθεις μια δεύτερη γλώσσα, γιατί δεν ξέρεις ποτέ που θα σε οδηγήσει στο μέλλον. Μέσω της γλώσσας εκφράζονται η καθημερινότητα και ο ρυθμός ζωής στη Σουηδία. Ο κόσμος εκεί έχει μάθει να είναι πολύ ευγενικός. Το σύστημα της Σουηδίας λειτουργεί πολύ σωστά και σπάνια αντιμετωπίζει κανείς προβλήματα, όπως για παράδειγμα στις δουλειές, στην τράπεζα ή στην εφορία. Αυτό οδηγεί στο να έχουν μια θετική ενέργεια οι κάτοικοι, πράγμα το οποίο αντανακλάται και στην γλώσσα. Επαναλαμβάνουν πολύ συχνά το «ευχαριστώ» και το «παρακαλώ» και ποτέ δε διακόπτει ο ένας συνομιλητής τον άλλον. Επίσης, οι Σουηδοί είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και στο χιούμορ τους. Η ισότητα είναι κάτι για το οποίο προσπαθεί ολόκληρη η κοινωνία και έτσι δίνεται πολλή προσοχή στο να μην προσβληθεί κάποιος από το χιούμορ. Έτσι, εξασφαλίζεται ένα θετικό κλίμα. Η καλύτερη συμβουλή που θεωρεί ότι μπορεί να δώσει η Σοφία για την εκμάθηση μιας καινούργιας γλώσσας, είναι να αφιερώσουμε λίγο χρόνο κάθε μέρα για αυτήν. Είτε πρόκειται για τραγούδια, ταινίες, βιβλία ή έστω μια συζήτηση με κάποιον που την γνωρίζει. Όταν μαθαίνει κανείς μία γλώσσα πρέπει να έχει επαφή και με άλλους, για να βελτιώνει την προφορά και την γραμματική. Η θέληση, φυσικά, είναι το πιο σημαντικό από όλα!

Ολλανδικά για τις πολλές ευκαιρίες εργασίας στην Ολλανδία

Μ

εγαλωμένη στην Ινδονησία και τη Σιγκαπούρη, η καθηγήτρια των Ολλανδικών του SPEAK, Caroline Huisman, γνώρισε ένα εντελώς διαφορετικό κομμάτι του κόσμου πριν εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα. Αφορμή για την εδώ εγκατάστασή της ήταν ένα ταξίδι της στη χώρα μας. Αμέσως, κατάλαβε ότι θα ήθελε να ζήσει εδώ τα επόμενα χρόνια κι έτσι, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στις Κάτω Χώρες, μετακόμισε στην Ελλάδα. Σε αυτά τα 25 χρόνια παραμονής της στην Ελλάδα, διαπιστώνει ότι υπάρχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον των Ελλήνων να μάθουν Ολλανδικά. Η ίδια πιστεύει ότι αυτή η προτίμηση είναι πολύ λογική, γιατί προσφέρονται πολλές ευκαιρίες εργασίας στην Ολλανδία. Παράλληλα, το επίπεδο των ολλανδικών πανεπιστημίων είναι πολύ υψηλό, γεγονός που την καθιστά ελκυστική χώρα για σπουδές. Εξαιτίας αυτών των δυνατοτήτων που ανοίγονται, όσοι αποφασίζουν να ασχοληθούν με τη γλώσσα είναι συνήθως ενθουσιασμένοι και έχουν ισχυρό κίνητρο για να αναπτύξουν τις γνώσεις τους. Αυτή η πολύ θετική ανταπόκριση των σπουδαστών είναι που δίνει μεγάλη χαρά και διάθεση στην Caroline, να διδάσκει τη μητρική της γλώσσα. Πόσο εύκολο είναι, όμως, να μάθει κανείς Ολλανδικά; Σίγουρα χρειάζονται κάποιοι μήνες μέχρι να φτάσει στο Β1 επίπεδο προχωρημένων, το οποίο αποτελεί ένα από τα “διαβατήρια” για την είσοδο στην αγορά εργασίας των Κάτω Χωρών. Σύμφωνα με την καθηγήτριά μας είναι, επίσης, καλό να γνωρίζει κανείς τουλάχιστον βασικά στοιχεία της γλώσσας πριν ακόμα μετακομίσει. Τα online μαθήματα, άλλωστε, κάνουν ακόμα ευκολότερη την εκμάθηση των Ολλανδικών, αφού μπορεί να ξεκινήσει κανείς τα μαθήματά του όσο ακόμα βρίσκεται στην Ελλάδα και να τα συνεχίσει οπουδήποτε κι αν βρίσκεται στον κόσμο. Το διδακτικό υλικό που χρησιμοποιείται στο SPEAK είναι κατάλληλο γι' αυτόν τον σκοπό, αφού προσφέρει πολλές δυνατότητες σε όσους πραγματοποιούν online παρακολούθηση.

Με ένα κλικ ακούτε μουσική απ' όλο τον ΚΟΣΜΟ

SPEAKRADIO.GR