พิธีกรรมและประเพณีที่สำคัญภาคเหนือ พิธีปลูกบ้านหรือปลูกเรือน (เฮือน) การดู ฤ กษ์ ข องตั ว เจ้ า ของบ้ า นที่ ป ลู ก เรื อ นไทย การดู ส มพงศ์ ปี ใ นการปลู ก เรื อ นไทย การดูทิศในการยกเสาเอก และการทำพิธีกรุงพาลีเพื่อขออนุญาตเจ้าที่ ในการสร้างเรือนไทย เป็นต้น เมื่อได้ฤกษ์งามยามดีแล้วก็จะเตรียมการจัดหาเครื่องไม้และอุปกรณ์ต่าง ๆ ในการปลูกเรือนไทย โดยมีขั้นตอนดังนี้ ๑. ดู วัน เดือน ปี ฤกษ์ยามตามคติความเชื่อของคนไทย โดยทั่วไปเดือนที่นิยมปลูกบ้าน ให้นับตามแบบเดือนไทยหรือเดือนทางจันทรคติ ได้แก่ เดือนอ้าย เดือนยี่ เดือนสี่ เดือนหก เดือนเก้า และเดือนสิบสอง สำหรับวันให้ดูวันที่เป็นวันอธิบดี ธงชัยตามปีที่ปลูกบ้าน เป็นต้น ๒. ทำพิธีกรุงพาลี เป็นความเชื่อในการปลูกเรือนไทยที่ต้องทำพิธีกรุงพาลีเพื่อเซ่นไหว้ เจ้าที่ขออนุญาตปลูกเรือนไทย เครื่องเซ่นไหว้ ในการทำพิธีกรุงพาลี ได้แก่ ข้าวสุก กล้วยน้ำว้าสุก ขนมต้ ม แดง ขนมต้ ม ขาว ข้ า วตอก ดอกไม้ ธู ป เที ย น หมากพลู นอกจากนี้ ยั ง ต้ อ งมี ถั่ ว เขี ย ว ข้าวตอก และงาดิบโปรยลงบนที่ดินหลังทำพิธีกรุงพาลีเสร็จ ๓. ตีผัง ตามขนาดความกว้างความยาวของตัวบ้านตามที่เจ้าของบ้านกำหนด ๔. ขุดหลุมเสา ตามแบบแปลนที่กำหนดไว้ อาจขุดเฉพาะหลุมเสาเอกก่อน เนื่องจาก ความเชื่อที่จะต้องมีการแลกขุดหลุม (ขุดเอาฤกษ์เอาชัย) ก่อนที่จะขุดหลุมอื่น ๆ ต่อไป 97
พิธีกรรมและประเพณี