13 minute read
Dossier Aalst Carnaval 2.022
from CHIPKA december 2021
by Stad Aalst
“Aalst Carnaval keert
terug naar de essentie
en is een bonte parade
van traditie en erfgoed,
een driedaags feest van alles op zijn kop, van spot & satire, voor álle carnavalisten, dat vorm krijgt vanuit de carnavalsgemeenschap, met een creativiteit en vakmanschap zoals dat alleen in Aalst te vinden is,
met oog op de toekomst omdat het erfgoed lee ; én met een portie lef… want het is altijd Anders bij ons!”
Aalst Carnaval 2.022
Echte carnavalisten hebben de datum natuurlijk al lang met dik rood omlijnd
in de agenda en het zou ons niet eens verbazen mochten er al a elkalenders in gebruik zijn. Als alles volgens wens mag verlopen, dan viert Oilsjt opnieuw Carnaval in ’t écht en zoals vanouds, van 27 februari tot 1 maart 2022. Dit sabbatjaar -vergeef ons de woordkeuze- zette de stad ook aan het denken over de toekomst van ons volksfeest. Over hoe het anders en beter kan en waar ons Carnaval eigenlijk voor staat in deze snel veranderende wereld. Dat leidde tot een manifest, het DNA van Aalst Carnaval, een leidraad voor elke rasechte Oilsjterse Carnavalist.
Terug naar de essentie
Het traditionele Aalst Carnaval staat onder druk, dat is geen nieuws. Veranderende normen en waarden, de torenhoge kosten, gebrek aan opvolging en verlies van vakmanschap bedreigen het voortbestaan van ons volksfeest zoals we het altijd gekend hebben. Daarom organiseerde de stad in het najaar van 2019 een carnavalscongres, een bevraging onder tal van carnavalisten in De Werf. Gestaafd door die cijfers en opmerkingen, ging de stad aan de slag. Van de eerste concrete acties wordt reeds werk gemaakt: het herbekijken van het stoetreglement, de Verkiezing Prins Carnaval en de invoering van een ‘retroplein’.
Aalst Carnaval wordt te duur, daar was iedereen het al lang over eens. Wie kan dat blijven betalen? Kandidaten Prins Carnaval die per weekend tot wel 15 eetfestijnen moeten bezoeken en die een peperdure campagne opzetten. Wie dur het nog aan? En is dat wel waar Carnaval voor staat? Uit de resultaten van het carnavalscongres bleek in elk geval van niet. Het dominante competitie-element en bijhorende ‘reglementitis’ gaan ten koste van de spontaniteit.
Nog meer dan de pracht en praal van de urenlange parade, is de hilarische bloemlezing van de actualiteit door een Aalsterse bril een reden om onze zondagsstoet te bezoeken. Die eigenzinnige en humoristische blik op onze stad, op onze wereld, op politiek en maatschappij gekoppeld aan puur vakmanschap, is uniek in de carnavalswereld. In samenspraak met de carnavalsgroepen wordt daarom gewerkt aan een nieuw stoetreglement, waarin spot en satire en originaliteit beter beloond worden. Ook de Verkiezing Prins Carnaval is aan hervorming toe, zowel inhoudelijk als vormelijk. Teruggrijpen naar de essentie van Carnaval, dat is de boodschap dus.
En dan is er nog onze tanende cafécultuur. Alles evolueert, en dus ook Aalst Carnaval, maar vooral oudere carnavalisten voelen zich minder en minder thuis in de openluchtdiscotheken die onze feestpleinen geworden zijn. Ook veel cafés kiezen er helaas voor om de deuren te sluiten tijdens de carnavalsdagen, waardoor ook op dat vlak de keuze beperkter wordt. Een retroplein moet tegemoetkomen aan de wensen van de carnavalisten die het liever allemaal weer wat authentieker willen. De stad schreef alvast een aanbesteding uit om zo’n plein te ontwikkelen op de Hopmarkt.
Een bonte parade van traditie en erfgoed
Omdat een beeld zoveel meer zegt dan woorden vroeg de stad aan Bram De Baere – geen onbekende in de carnavalswereld – dit te illustreren. Hij ontwierp een huisstijl voor Aalst Carnaval, getiteld ‘Een bonte parade van traditie en erfgoed’. Een algemeen logo met daarin tal van elementen die Aalst Carnaval typeren. Bram legt op de volgende pagina’s uit wat hij daarmee bedoelt.
Een driedaags feest van alles op zijn kop
Man wordt vrouw. Mooi wordt lelijk. Notaris wordt voil jeanet. Arbeider wordt Prins en drie dagen symbolisch baas van de stad. Tijdens ons driedaagse volksfeest vieren we het feest van de omkeerbaarheid. Een uitlaatklep, duidelijk afgebakend binnen die drie dagen, waarin de riem er even af kan, wanneer alles even anders is.
Van spot en satire
“Weir lachen mè alles”, we lachen met alles, is een stokpaardje van de Aalsterse carnavalist. Spot en satire, dat zijn woorden die bij mekaar horen als peper en zout. Hoewel de humor soms op een dunne koord balanceert, kunnen we niet zonder die spot en satire. Dat zou de ziel uit Aalst Carnaval wegnemen. De afgelopen twee edities van Aalst Carnaval, waren op dat vlak geen prettige herinnering. De
maatschappij is veranderd, de wereld kijkt mee, we krijgen het nog nauwelijks uitgelegd. Op 7 oktober 2019 ondertekende de stad de ethische principes die door Vlaanderen in het leven werden geroepen, in het kader van de actualisering van het beleid rond immaterieel erfgoed. Tijdens de carnavalsdriedaagse is er binnen de ventielzede van Aalst Carnaval geen censuur mogelijk.
Aalst Carnaval is bij uitstek een VOLKSfeest en dat moet zo blijven. Wijlen Keizer Kamiel Sergant was één van de voorvechters van dat principe. De kameraadschap, een gevoel van samenhorigheid, het vervallen van alle rang en stand, een feest voor jong én oud, gegroeid uit het volk, dat maakt Aalst Carnaval tot een uniek feest van iedereen. Zo willen we Aalst Carnaval ook verderzetten, als een feest dat verbindend werkt.
Aalst Carnaval is de carnavalshoofdstad. Op het vlak van creativiteit en vakmanschap is onze stoet ongeëvenaard. Maar het is belangrijk om die kennis en de typische vaardigheden zoals de kunst van het figuursnijden in isomo te borgen en door te geven aan de volgende generaties, want zij maken het Carnaval van morgen. Daartoe werd onder meer de carnavalsacademie opgestart en behoort een bezoek aan de carnavalswerkhallen tot een vaste uitstap voor de Aalsterse scholen.
Portie lef
In Aalst hoor je geen ‘alaaf’, dat is iets voor ‘t buitenland. Aalst Carnaval doet het op de eigen manier, met een typisch cassant karakter en een portie lef. En bij voorkeur in het eigen dialect, met honderden Oilsjterse carnavalsliedjes die elk jaar toegevoegd worden aan ons rijke muziekarchief. “Da kaan alliejn in Oilsjt”, want het is altijd Anders bij ons, dat is het DNA van Aalst Carnaval.
Op www.aalstcarnaval.be kun je het hele document nalezen, waarin de betekenis van deze stelregels verder wordt uitgediept.
Bram De Baere ontwerpt huisstijl voor Aalst Carnaval
Een trommelaar op kop, gevolgd door een vrolijke stoet van herkenbare
figuren uit de Aalsterse carnavalswereld. De muziek fantaseer je er zó bij. Samen vormen ze de komende jaren het beeld van Aalst Carnaval, een logo en huisstijl voor ons volksfeest. Ontwerper Bram De Baere is een gekende naam in de carnavalswereld en daarbuiten. Hij doopte zijn ontwerp ‘een bonte parade van erfgoed en traditie’.
In opdracht van de stad ontwierp Bram een beeld dat in de algemene communicatie over Aalst Carnaval kan worden gebruikt en dat het tijdelijke karakter van één enkele carnavalseditie overstijgt. Een beeld waarmee we Aalst Carnaval professioneel kunnen aanprijzen en dat op verschillende dragers kan worden toegepast. Het logo kan in zijn geheel gebruikt worden, maar elk figuurtje apart kan ook.
Ons logo onder de loep
• Op kop, de trommelaar: een fictieve figuur, een o iciële, feestelijke inleider van Carnaval, gehost en georganiseerd door de stad. Je kunt er ook een verwijzing in zien naar de fanfares die vroeger meestapten in de stoet. • De Aalsterse Gilles, de stadsreuzen
Wil je de eerste zijn om te pronken met dit nieuwe carnavalsbeeld?
In het infokantoor Toerisme (Hopmarkt) zijn er stickervellen te koop aan 0,50 EUR.
Iwein en Lauretta, Prins Carnaval in zijn open voertuig, en ons Ros Balatum, ze behoren tot ons carnavalserfgoed. • Een vliegende Keizer Kamiel, inclusief aureooltje, als behoeder van Aalst Carnaval van hierboven. Hij was jarenlang hét boegbeeld van Aalst Carnaval en staat hier symbool voor alle overleden carnavalisten. Hij strooit confetti over de feestvierders. • Twee Voil Jeanetten met hun typische attributen en zelfs een zak smoutebollen met pickles. De dansende voil jeanet met paraplu die ook deze CHIPKA-cover siert, beschouwt Bram als zijn ‘hoofdpersonage’: “het figuurtje doet denken aan het legendarische silhouet van wijlen kunstenaar Jozef Van den Steen. De Voil
Jeanet is hét symbool voor het omkeringsritueel. Daarin zit een stukje van de essentie van Carnaval vervat.” • De praalwagen: een verwijzing naar het vakwerk van losse en vaste carnavalsgroepen en de prachtige praalwagens.
De schaterende ajuin met scherpe tong, staat ook symbool voor de spot en satire. • Kinderen: Aalst Carnaval wordt met de paplepel meegegeven. Het zijn onze carnavalisten van de toekomst.
Wat met de jaarlijkse carnavalsa iche?
De a ichewedstrijd blij behouden. De carnavalsa iche is nog steeds het traditionele aankondigingsbeeld voor ons driedaagse volksfeest en staat los van de huisstijl, die het hele jaar door in de o iciële communicatie van de stad kan worden toegepast. De nieuwe carnavalsa iche wordt begin volgend jaar bekendgemaakt.
“Een kapstok om Carnaval mee uit te leggen”
Herent, een gemeente van een 20 000-tal inwoners vlakbij Leuven, op een
slordige 60 kilometer van Aalst. Daar woont en werkt Bram De Baere, een creatieve duizendpoot met een groot hart voor Aalst Carnaval. Wij zochten hem op in zijn atelier, waar hij letterlijk wordt omringd door zijn creatieve brouw-hem op in zijn atelier, waar hij letterlijk wordt omringd door zijn creatieve brouwsels. “Soms geven carnavalisten me carte blanche. Dat vind ik eigenlijk jammer.” sels. “Soms geven carnavalisten me carte blanche. Dat vind ik eigenlijk jammer.”
Wanneer we het atelier van Bram binnenstappen, komen we ogen tekort. Hilarische karikaturen van lokale en internationale bekendheden, de kaboutertjes van biermerk Achou e die hij ontwierp, de elegante verpakking van ko iemerk Zwarte Kat, de afbeeldingen van de Rode Duivels op de blikjes van Coca-Cola en nog zoveel meer… hier werkt een artiest die van alle markten thuis is. Waaronder die van Aalst Carnaval.
Proficiat Bram. Eindelijk hee Aalst Carnaval een eigen logo en huisstijl. Carnaval een eigen logo en huisstijl. Één die tegemoetkomt aan de vragen Één die tegemoetkomt aan de vragen en noden van onze snel veranderende en noden van onze snel veranderende wereld. wereld.
Bram De Baere: Bram De Baere: “De Aalstenaar is altijd gewend geweest om Carnaval te kunnen gewend geweest om Carnaval te kunnen vieren op zijn manier, zonder al te veel vieren op zijn manier, zonder al te veel bemoeienissen. Maar sinds enkele jaren bemoeienissen. Maar sinds enkele jaren en zeker door de komst van sociale media, en zeker door de komst van sociale media, kijkt de wereld mee. En plots zijn we op kijkt de wereld mee. En plots zijn we op een punt gekomen dat we de context, onze een punt gekomen dat we de context, onze spot en satire, steeds vaker moeten gaan spot en satire, steeds vaker moeten gaan uitleggen. Een stom voorbeeld: mijn vrouw uitleggen. Een stom voorbeeld: mijn vrouw gee les, hier in Herent. Elk jaar gaat ze gee les, hier in Herent. Elk jaar gaat ze met haar klas op uitstap naar de carnamet haar klas op uitstap naar de carna valswerkhallen van Aalst. De kinderen valswerkhallen van Aalst. De kinderen vinden dat de max. Maar vorig jaar kwam vinden dat de max. Maar vorig jaar kwam daar plots commentaar op van ouders. Of daar plots commentaar op van ouders. Of zo’n uitstap wel nog verantwoord was. En zo’n uitstap wel nog verantwoord was. En dat lachen met homo’s, want zo zagen zij onze ‘Voil Jeanet’, niet meer van deze tijd was. Toen dacht ik van how, moeten we dàt opeens gaan uitleggen? Deze huisstijl kan daarvoor als kapstok dienen. Het erfgoedverhaal zit erin vervat.”
dat lachen met homo’s, want zo zagen zij onze ‘Voil Jeanet’, niet meer van deze tijd was. Toen dacht ik van how, moeten we dàt opeens gaan uitleggen? Deze huisstijl kan daarvoor als kapstok dienen. Het erfgoedverhaal zit erin vervat.”
Van waar je fascinatie voor Aalst Carnaval?
Bram: “Mijn ouders en beide grootouders zijn van Aalst. Mijn ouders verhuisden naar hier voor hun job. Ik heb nooit in Aalst gewoond, maar ik volg de Aalsterse actualiteit en ken Carnaval door en door. Tijdens de carnavalsperiode logeerde ik telkens bij mijn grootouders in de Dirk Martensstraat. Ik vierde elk jaar Sinterklaas én Sint-Maarten. Op één jaar na, toen ik in het buitenland zat, miste ik nog geen enkele Aalst Carnaval.”
Van waar je fascinatie voor Aalst
“Mijn ouders en beide grootouders zijn van Aalst. Mijn ouders verhuisden naar hier voor hun job. Ik heb nooit in Aalst gewoond, maar ik volg de Aalsterse actualiteit en ken Carnaval door en door. Tijdens de carnavalsperiode logeerde ik telkens bij mijn grootouders in de Dirk Martensstraat. Ik vierde elk jaar Sinterklaas én Sint-Maarten. Op één jaar na, toen ik in het buitenland zat, miste ik nog geen enkele Aalst
Met het carnavalslogo ben je allerminst aan je proefstuk toe voor Aalst Carnaval. In 2002, 2004, 2010 en 2016 ontwierp je de carnavalsa iche.
Bram: “In 2002 was ik amper 17 jaar, ik vind die a iche vandaag verschrikkelijk (lacht). Ik kreeg toen ook veel commentaar, genre “Diene jong komt uit Leuven, die kent ons Carnaval niet”. Ik moest me dus eerst bewijzen. Maar eens dat gelukt is, sluiten de carnavalisten je in hun hart.
Ook Staf De Coninck, die als 16-jarige in 2020 de a iche ontwierp, kreeg zijn deel van de negatieve commentaar. Ik stuurde hem een bericht om hem te steunen.”
Ondertussen drukte je stevig je stempel op de Aalsterse carnavalswereld.
Bram: “De carnavalisten weten me te vinden, ja. Ik ontwerp a iches, cd-hoesjes, teken carnavalswagens uit, of ik maak schetsen van koppen die gebruikt worden voor de lessen in de carnavalsacademie, enzovoort. Maar soms geven carnavalsgroepen me met goede bedoelingen wel eens ‘carte blanche’. En eigenlijk… vind ik dat jammer! De geniale ideeën voor een carnavalsstad als Aalst, die moeten toch uit de groepen zelf komen? Als je een echte carnavalist bent, dan heb je toch het eergevoel om zelf iets te bedenken, waarvan je vindt: dàt gaat werken! En kom dàn pas naar mij toe voor de uitwerking. Die boodschap wil ik toch graag meegeven. De Oilsjterse humor, dat zit in het DNA van Aalst Carnaval.”
