Tuinwijk

Onroerend Erfgoed Vlaanderen CC BY 4.0

De eerste tuinwijk in Hasselt

na de eerste wereldoorlog liet de huisvesting in Hasselt erg te wensen over. De stad werd geconfronteerd met de terugkeer van het 11de linieregiment uit luik en de instroom van nieuwkomers.

Om het hoofd te bieden aan de woningnood ontstonden overal in België “Maatschappijen voor Goedkope Woningen”. Socialistische huurderscoöperaties namen het voortouw. Hun architecten kregen al snel de toepasselijke naam “de rooie architecten”. Ze haalden hun ideeën bij de Engelsman Howard. Hij lanceerde het idee van “tuinsteden”, een reactie op de industriegetto’s waarin arbeiders in onmenselijke situaties samenhokten. De Belgische tuinwijkbeweging vloeide hieruit voort en werd toonaangevend op Europees vlak. De modernist Huub Hoste ijverde ervoor dat elke tuinwijk een samenhangende eenheid diende te vormen. Zijn gedachtengoed beïnvloedde de Hasseltse architect Sylvain Brauns. Tijdens een eerste poging realiseerde hij aan de Oude Kuringerbaan woningen die in de krant aanbevolen werden als idyllische villaatjes, gelegen in het groen. In opdracht van “de Hasseltse Samenwerkende Bouwmaatschappijen” kreeg hij vervolgens de opdracht om op het Windmolenveld een project van 80 woningen te ontwerpen. Katholieken en liberalen werkten hiervoor samen. Deze woningen zouden geen socialistische huurwoningen, maar koopwoningen worden. Met een maandelijkse aflossing van 100 Belgische frank konden de bewoners hun lening

afbetalen. Koopgerechtigden waren in de eerste plaats oud-strijders, legeroversten, onderwijsmensen en Hasseltse middenstanders. In tegenstelling tot de bestaande kazernewoningen ging het om blokken van vier tot negen gezinswoningen. Brauns koos voor regio-specifieke materialen zoals baksteen en kunstleien en paste de principes van het modernisme toe. Om de woningen aantrekkelijk te maken, werd op het gelijkvloers een voorkamer toegevoegd. Dit sloot aan bij het bourgeoisie-denken van “de goede kamer” voor mijnheer doktoor of pastoor. Uit veiligheidsoverwegingen werd de keuken in de achterbouw geplaatst en het toilet (met doorspoeling!) kwam om hygiënische redenen in de aangrenzende schuur. Elke woning werd bovendien aangesloten op waterleiding, elektriciteit en riolering en had drie slaapkamers: een voor de ouders, een voor de zonen en een voor de dochters. In de tuin kon de man des huizes een moestuintje maken. Zo had hij iets te doen na het werk. Steegjes verbonden tenslotte de achterliggende tuinen met elkaar en met de straat. Voor het comfort van de bewoners werd een buurtwinkeltje voorzien. Dat lag in de Prinsenstraat. Vandaag kent iedereen de Jeli op de hoek van de Blijde Inkomstraat en de Lazarijstraat. Voor de rest van de handel bleef de wijk afhankelijk van het stadscentrum. Op regendagen moesten de bewoners voor die boodschappen dan wel hun laarzen aantrekken, want de Manteliusstraat bleef lang een modderige steeg. In 1928 huldigden prins Leopold en prinses Astrid het wooncomplex in. Drie jaar later werden de laatste woningen aan de Blijde Inkomststraat opgeleverd. Als kers op de taart werd op het pleintje het “Biëmke” geplant. De laatste krijgsgevangen soldaten van het Elfde waren net teruggekeerd uit krijgsgevangenschap en werden op het pleintje feestelijk ontvangen door het muziekkorps van het Elfde. Het “biëmke” is nog altijd de plek waar de bewoners van deze buurt hun winterdrink organiseren met soep, glühwein en chocolademelk. De wijk blijft een hechte woonbuurt, onder meer omdat nogal wat bewoners nakomelingen zijn van de eerste eigenaars.

Oproep

Op 12 augustus 1950 vond in de wijk een eerste grote reünie plaats met 200 deelnemers. Initiatiefnemers waren Paul Snoks en Martin Lenaerts. Na de misviering, de academische zitting en de receptie genoten de deelnemers van een koud buffet en een wandeling. De feestelijke dag werd afgesloten met een koffietafel. Binnenkort viert de wijk haar honderdjarige bestaan. Hiervoor denken we aan een groots evenement. Ter voorbereiding zijn we op zoek naar foto’s en verhalen over de eerste tuinwijk van Hasselt. Kan je ons daarbij helpen, neem dan gewoon contact op met Raymond via raymond.rutten@ telenet.be. Alvast onze dank hiervoor!