Podiumkunstensite krijtlijnennota - 2021 - juli

het kunstenhuis van de toekomst stedelijke ontmoetingsplek kunsten- en cultuurplek icoon voor Leuven

PODIUMKUNSTENSITE LEUVEN KRIJTLIJNENNOTA WERKING

Alle foto’s in deze nota zijn van Sergison Bates architects, tenzij anders vermeld. Alle renders van het podiumkunstensitegebouw zijn voorlopige ontwerpbeelden: ruimtes, kleuren en materialen zijn nog niet gefinaliseerd.

De auteurs streefden ernaar elk copyright te respecteren. Als er toch iets anders moet, laat het dan gerust weten aan cultuur@leuven.be zodat er in een volgende versie rekening mee gehouden kan worden.

Over deze krijtlijnennota werking podiumkunstensite De stad Leuven bouwt een nieuwe podiumkunstensite waar tot voor kort het SintPietersziekenhuis stond. De site bestaat uit het nieuwe podiumkunstengebouw, de daarnaast gelegen Romaanse Poort, de Predikherenkerk en de publieke ruimte die deze plekken verbindt.

Deze nota schetst de krijtlijnen voor de werking van deze podiumkunstensite.

Er is in de voorbije jaren hard gewerkt aan deze krijtlijnennota. Veel personen en organisaties zijn bevraagd en betrokken. Zowel binnen het stadsbestuur als binnen de kunst- en cultuursector, zowel bij Vlaamse als bij buitenlandse experten.

Een Adviesgroep Werking kwam verschillende keren samen om dit traject te begeleiden. Deze groep bestond uit de volgende personen: Bart Demuyt, Bram Cannière, Jan De Braekeleer, Steven Dusoleil, Piet Forger, Kristien Jacobs, HaiChay Jiang, Wim Oris, Tuur Struyf, Steven Vandervelden, Veerle Van Schoelant en Bart Caron (opdrachthouder).

Op dit moment loopt ook een opdracht aan STUK/Steven Vandervelden met betrekking tot de rol en het potentieel van dans, wat een belangrijk onderdeel kan vormen van het project podiumkunstensite, zie ook verder in deze nota.

In 2021 verwerkten Veerle Van Schoelant, coördinator werkgroep werking, en Piet Forger, directeur cultuur, de verzamelde input tot deze Krijtlijnennota Werking.

Belangrijk om weten is dat deze krijtlijnennnota een dynamisch gegeven is en blijft. In de komende jaren zal de nota verder worden verfijnd en uitgewerkt samen met vele stakeholders in Leuven en daarbuiten.

Voor alle duidelijkheid: “podiumkunstensite” is een werktitel. In de komende jaren wordt te gepasten tijde een traject uitgezet waarbij door stakeholders en Leuvenaars een definitieve naam wordt gekozen voor de podiumkunstensite.

Versie juli 2021

INLEIDING 1. EEN STEDELIJKE ONTMOETINGSPLEK 2. EEN KUNSTEN- EN CULTUURPLEK 3. EEN ICOON VOOR LEUVEN 4. ART HOUSE OF THE FUTURE VOLGENDE STAPPEN BIJLAGEN

De Winteruin heeft een open en transparante relatie met de Yard. Ingangen bevinden zich op verschillende plaatsen.

Troje | Het nieuwstedelijk, beeld Ellen Haesevoets

INLEIDING Nood aan een futureproof culturele infrastructuur in Leuven

Leuven is een ambitieuze stad in groei met meer dan honderdduizend inwoners, vijfenvijftigduizend studenten en meer dan 170 nationaliteiten. Deze cijfers illustreren dat Leuven een boeiende en beloftevolle stad is met een internationale oriëntatie.

De eeuwenlange impact van een innovatieve topuniversiteit, de unieke demografie (jong, hoogopgeleid, internationaal), de nabijheid van Brussel en de hanteerbare schaal van de stad zijn hierin belangrijke factoren.

Ook op het vlak van cultuur is Leuven een dynamische, bruisende stad. Wie inzoomt op de culturele dynamiek die de jongste vijftien jaar in Leuven is ontstaan, ziet niet alleen krachtdadige stedelijke culturele instellingen als 30CC, de Bib Leuven, de Erfgoedcel en het Stadsarchief, een rijk verenigingsleven en een unieke erfgoedbiotoop, maar ook een jonge en performante kunstensector met zestien door de Vlaamse gemeenschap structureel ondersteunde kunsten- en cultuurorganisaties.

We pikken er een aantal uit: Kunstencentrum STUK heeft als huis voor dans, beeld en geluid een topwerking met internationale allure. Het Depot, Het Huis van de Polyfonie, Festival 20/21 en het Huelgas Ensemble zetten Leuven al jaren op zeer diverse muzikale kaarten. Compagnie Tartaren staat in voor een toonaangevende sociaal-artistieke werking. Artforum, Mooss en Wisper zijn Vlaamse spelverdelers in kunsteducatie. Het nieuwstedelijk en f ABULEUS worden stelselmatig op Vlaams niveau en internationaal gelauwerd.

Steeds meer nieuwe spelers, dynamieken en voorzieningen dragen hier de laatste jaren aan bij: de sterke dynamiek die Museum M in de stad bracht sinds haar opening in 2009, OPEK als nieuwe culturele, bruisende plek aan de Vaartkom, stadsprojecten als Vaartopia met o.a. de recente opstart van de maakleerplek, de synergie van Urban Woorden en Artforum tot Trill, de atelierwerking van Cas-co, de evolutie van 30CC met meer aandacht voor talentontwikkeling via residentiewerking, innovatieve participatiemodellen, de gloednieuwe circuswerkplaats CIRKLABO,...

Weinig andere steden in België, tenzij misschien Mons als Europese Culturele Hoofdstad, hebben op zo’n korte tijd zo’n culturele groeischeut gekregen.

v.l.n.r.: Troje, Het nieuwstedelijk | f ABULEUS, foto Clara Hermans Cie Tartaren, foto Maaike Buys | f ABULEUS, foto Amaury Avermaete

INLEIDING

De grootste zaal voor podiumkunsten in Leuven, de Leuvense schouwburg, telt slechts 450 zitjes die een behoorlijke zichtlijn garanderen. De infrastructuur van de Leuvense schouwburg blijkt ook niet meer aangepast aan de vereisten van grotere hedendaagse podiumvoorstellingen, zoals dansproducties van Rosas, concerten van het Nationaal Orkest van België of ruimere internationale circusvoorstellingen. OPEK en STUK bieden met hun black box wel meer eigentijdse zalen dan de klassieke schouwburg, maar zijn dan weer te klein voor meer omvangrijke producties. Met de bouw van muziekcentrum Het Depot is in grote mate tegemoet gekomen aan noden voor pop en rock, maar niet voor andere muziekgenres.

Al meer dan 15 jaar leeft bij kunstenaars en culturele organisaties de vraag naar een groter podium, ideale omstandigheden om podiumkunsten te presenteren en de mogelijkheid om grotere en technisch uitdagendere voorstellingen aan te bieden.

De jongste jaren staken niet alleen veel nieuwe culturele spelers en dynamieken de kop op. Leuven heeft ook een zeer grote cultuurparticipatie, waarbij de vraag van het

publiek in Leuven en regio blijft stijgen. Niet alleen de vraag naar voldoende aanbod, maar ook naar aanbod dat genoten kan worden in ideale omstandigheden op het vlak van publiekscomfort, beschikbare ruimte, akoestiek, enz,... Zijn onze culturele voorzieningen wel voorzien op die expansie van creatieve verlangens en culturele behoeften? Strookt de regionale en internationale rol die Leuven wil spelen nog wel met zijn artistieke aanbod?

Zowel qua groot podium als qua technische modaliteiten verdienen Leuven, het Leuvense culturele veld en het publiek dus een inhaalbeweging, willen ze de meer belangwekkende podiumvoorstellingen niet aan zich voorbij zien gaan. Het kader gaat steeds meer knellen, de roep om schaalvergroting klinkt luider en luider.

Leuven is dan ook klaar voor een sterke nieuwe impuls op het vlak van culturele infrastructuur die voldoet aan deze en toekomstige noden.

boven: 30CC/Schouwburg, foto Marco Mertens onder: OPEK, foto 30CC | Het Depot, foto Jokko Fotografie

beeld Resiterra

Centrale hefboom in een ambitieus stadsvernieuwingsproject

De stad kiest er bewust voor om deze nieuwe culturele infrastructuur in de binnenstad te lokaliseren. In het middeleeuwse stadshart komt door de herontwikkeling van de ziekenhuissite in de Dijlevallei ruimte vrij voor een heuse podiumkunstensite.

De site bestaat uit het nieuwe podiumkunstengebouw en de daarnaast gelegen Romaanse Poort, de Predikherenkerk en de publieke ruimte die deze plekken verbindt. De podiumkunstensite verandert het uitzicht en de dynamiek van de Leuvense stadskern. Het gaat niet om één nieuwbouw, wel om een site van meerdere

gebouwen die de kern uitmaken van een ruimere stedenbouwkundige transitie in de historische benedenstad aan de Dijle. Zo worden ook de Romaanse Poort en de Predikherenkerk herdacht en met het nieuwe podiumkunstengebouw verbonden tot één geheel.

Het hart van Leuven, de plek waar Leuven ontstond net binnen de middeleeuwse stadsomwalling, ontvouwt zich tot een dynamische stedelijke ontmoetingsplek en zo ook tot een toeristische trekpleister.

De ligging op de kruising van de Brusselsestraat en de Dijlevallei biedt vele kansen. Zo kan de site aanhaken bij het groenblauwe netwerk van de stad met het nieuwe stadspark in de Hertogensite, de Dijle en de Aa. De podiumkunstensite is ingebed in een breder cultureel broeinest dat zich langs de Aa, een arm van de Dijle, uitstrekt als een aaneenschakeling van culturele, creatieve, artistieke, educatieve en erfgoedfuncties. Tegelijk staat de site in directe verbinding met andere toeristische trekpleisters. De Grote en Oude Markt, het historisch stadhuis en de SintPieterskerk, Museum M, de universiteitshallen,… liggen maar een steenworp ver.

Met het nieuwe podiumkunstengebouw krijgt de stad er twee grote zalen bij die beantwoorden aan de veranderende noden van zowel artiesten als publiek.

Aangevuld met andere ruimtes, zoals repetitieruimtes, het café en het publiek toegankelijke dak, wordt deze nieuwe pleisterplek ook echt een stedelijke woonkamer en broedplaats. De podiumkunstensite zal functioneren als een ‘third place’ (zie verder) met een park en andere vrij toegankelijke plekken, waar iedereen zich thuis kan voelen en waar er voortdurend boeiende dingen gebeuren voor jongeren en ouderen, inwoners en bezoekers, mensen uit diverse culturen.

Team rond het Londense topbureau Sergison Bates architects ontwerpt podiumkunstensite

De stad wil de uitstraling en identiteit van deze unieke locatie in de Benedenstad versterken met architectuur en publieke ruimte op topniveau.

Het Leuvense stadsbestuur schreef daarom begin 2018 via Vlaams Bouwmeester een open oproep uit voor de opmaak van een masterplan voor de podiumkunstensite en de studieopdracht voor de realisatie van het podiumkunstengebouw met omgevingsaanleg. Het team rond het Londense bureau Sergison Bates architects, in samenwerkingsverband met o.a. architectenbureau eld uit Antwerpen en het internationaal gereputeerde theater- en akoestiekbureau Charcoalblue uit Londen, werd de laureaat. Hun verfrissende ontwerpvisie versterkt de ambities van de stad.

Eind 2020 leverde het team rond Sergison Bates architects met het Masterplan podiumkunstensite een sterk kader voor een duurzame ontwikkeling van de site, met naast een nieuw gebouw voor de podiumkunsten ook de heropwaardering van de historische gebouwen op de site, meer ruimte voor water door het openleggen van de Dijle, en meer ruimte voor voetgangers.

In 2021 geven ze vorm aan het ontwerp van de nieuwbouw en het aanpalende publiek domein.

De krachtlijnen van het door het stadsbestuur goedgekeurde Masterplan vind je als bijlage.

links: schets voorzijde podiumkunstensite boven: maquette

Een belangrijke stap voor Leuven als ambitieuze stad, zelfbewust in Vlaanderen en met open blik naar de wereld

Allemaal zijn dit feiten die mee tot het project podiumkunstensite hebben geleid. Waar ooit het SintPietersziekenhuis stond, is er geen leegstand meer, maar ontstaat een plek die focust op ons mentaal welzijn.

In 2009 betekende Museum M een belangrijke stap voor de beeldende kunsten en het erfgoed én voor de positionering van Leuven in Vlaanderen en daarbuiten. Op een gelijkaardige manier zal de podiumkunstensite in 2027 een belangrijke stap betekenen voor de podiumkunsten en voor Leuven als dynamische en ambitieuze stad, zelfbewust in Vlaanderen en met een open blik naar de wereld.

Artefact 2014: Global Rainbow van Yvette Mattern, foto Joeri Thiry, STUK

1

DE PODIUMKUNSTENSITE IS EEN STEDELIJKE ONTMOETINGSPLEK

Het is een ochtend in de lente en de Wintertuin bruist van het leven. De deuren naar de grote zaal zijn open, want vandaag is er een boekenbeurs. Een kleine jazzband werd uitgenodigd voor een optreden op het centrale platform en het publiek stopt even om naar hen te luisteren. De grote schuiframen van de Wintertuin zijn open waardoor de band ook te zien is voor voorbijgangers in de Yard.

Wintertuin, beeld Secchi Smith

Voorlopig ontwerpbeeld: ruimtes, kleuren en materialen zijn nog niet gefinaliseerd.

De podiumkunstensite als culturele woonkamer

De podiumkunstensite is de perfecte ‘third place’ midden in de stad: een neutrale, toegankelijke en comfortabele sociale omgeving waar iedereen gelijk is en waar bovenal een ongedwongen sfeer heerst.

Een plaats waar je kan zijn – zonder meer. Door haar architectuur én inhoudelijk project wordt de podiumkunstensite een plek waar iedereen zich thuis voelt: een plaats om rond te hangen, te spelen, kosteloos te zitten, op je computer te werken of te praten met vrienden. Je kan er gewoon ‘zijn’. De podiumkunstensite wordt een plek van en voor jezelf, een thuis voor en door de buurt en elke Leuvenaar.

Het nieuwe binnenplein, de verbindingsbruggen tussen het nieuwe podiumkunstengebouw en de Romaanse Poort, de brede inkomhal of wintertuin van de nieuwbouw, het dakterras en natuurlijk de Romaanse Poort zelf zullen ingericht worden en functioneren als de ideale ‘third place’.

Deze nieuwe infrastructuur gaat deel uitmaken van de publieke ruimte midden in de stad waar iedereen zich thuis voelt: niet enkel de culturele usual suspects, maar ook nieuwe Leuvenaars, jongeren, kinderen, senioren, forenzen en een internationaal cultuurpubliek. Voor hen wil de podiumkunstensite in de eerste plaats een cultureel diverse ontmoetingsplek zijn, die hen evenwel niet benadert als aparte doelgroepen naast elkaar, maar die mensen verbindt en activeert. De podiumkunstensite is dus een place to connect, een vrijplaats waar interactie tussen mensen centraal staat, waar mensen samen zijn en samenwerken.

Door deze ruimtelijke keuzes lokt de podiumkunstensite spontane en georganiseerde ontmoetingen tussen alle Leuvenaars uit. Noem ze de culturele woonkamer van Leuven. Het belang van zulke ‘derde plekken’ voor het gemeenschapsgevoel, burgerengagement en (breder gezien) de civiele maatschappij en de democratie valt niet te onderschatten. Zowel direct als indirect creëert de podiumkunstensite levendige en actieve gemeenschappen.

De rode draad door de hele werking van de site: de uitdrukkelijke bedoeling om kunst en cultuur en mensen dicht bij elkaar te brengen en de lokale gemeenschappen te versterken, verbinden en activeren.

Room for children, Kulturhuset, Stockholm, Sweden

Third place In zijn boek The Great Good Place (1991) beschrijft Amerikaans stadssocioloog Ray Oldenburg het grote belang van ‘derde plekken’ voor de civiele maatschappij, democratie, burgerengagement en gemeenschapsgevoel.

Ook architect Aat Vos geeft in zijn publicatie 3RD4ALL: How To Create a Relevant Public Space (2019) een mooi en beeldrijk overzicht van ‘third places’. Samen duiden de auteurs volgende kenmerken aan: • Een ‘third place’ is neutrale grond: bezoekers zijn niet verplicht om er te vertoeven. Ze komen en gaan wanneer ze willen en hebben er geen enkele financiële, politieke, wettelijke of andere verplichting tegenover.

• Iedereen is er gelijk: aangezien de economische of sociale status van personen er geen enkele rol speelt, kan er makkelijk een gevoel van gemeenschappelijkheid ontstaan. Een goede ‘third place’ is dan ook niet snobistisch, extravagant of exclusief, maar wel open, gewoon, low profile.

• De voornaamste activiteit van een ‘third space’ is ongedwongen conversatie, in een toon die vaak neerkomt op opgewekt, humorvol, speels.

• Een ‘third place’ is fysiek erg toegankelijk en biedt een zeker comfort aan wie er verblijft. Men voelt er zich op zijn gemak. Ze geeft het gevoel van een woonkamer: een warme plek waar je kan ontspannen, waar je erbij hoort.

• Elke ‘third place’ heeft een aantal reguliere gasten, die er veel te vinden zijn en die de sfeer bepalen. Zij trekken ook nieuwkomers aan en helpen die te acclimatiseren.

De podiumkunstensite heeft ook een faciliterende functie, die vooral tot stand komt binnen de contouren van de ‘third place’ en in de ruimtes van de Romaanse Poort.

De podiumkunstensite zal allerlei initiatieven en activiteiten van burgers faciliteren.

Een aantal van deze initiatieven kunnen ook gekoppeld worden aan de artistieke en inhoudelijke werking.

De podiumkunstensite zet onder meer in op kunst- en cultuurparticipatie door voldoende witruimte te laten voor sociaal-culturele verenigingen. De podiumkunstensite is een belangrijke partner in het empoweren, zichtbaar maken en faciliteren van het sociale en culturele veld: de amateurkunsten-, erfgoed- en sociaal-culturele verenigingen. Maar ook organisaties uit het middenveld en de welzijns-en gezondheidssector zijn belangrijke partners. De ambitie is om waar mogelijk ook een

inhoudelijke link te maken tussen de artistieke werking en de sociaal-culturele verenigingen.

Een noodzakelijk element voor de podiumkunstensite als stedelijke ontmoetingsplek is horeca. De wisselwerking tussen horeca en culturele evenementen is immers onontbeerlijk voor de totaalbeleving en levendigheid. In de nieuwbouw komt er een ruim café (met muziekpodium) langs de Brusselsestraat, en extra flexibele capaciteit in de wintertuin en op de bruggen bij voorstellingen.

Er is de bestaande brasserie aan de binnenkoer van de Romaanse Poort en wellicht komt er een bijkomende brasserie in het oud Sint-Pietersgasthuis aan het park.

Ook op de bredere Hertogensite en in de Brusselsestraat zal er wellicht horeca zijn.

We verweven de horeca in de nieuwbouw zo sterk mogelijk met de werking van de podiumkunstensite. Het is cruciaal om deze horecaplek volop te bedenken vanuit de inhoudelijke werking én vanuit de ambitie om een third place te zijn. Op die manier kan deze horeca voor iedereen een unieke en verbindende rol opnemen.

The Young Vic, Londen

2

DE PODIUMKUNSTENSITE IS EEN KUNSTEN- EN CULTUURPLEK

Voorlopig ontwerpbeeld: ruimtes, kleuren en materialen zijn nog niet gefinaliseerd. beeld Secchi Smith

Het podiumkunstengebouw wordt de plek bij uitstek in de Leuvense regio om podiumkunsten te presenteren aan een publiek.

De nieuwbouw omvat twee gloednieuwe state-of-the-art zalen. De grootste zaal haalt een capaciteit van 750 tot 1100 toeschouwers, variërend afhankelijk van de voorstelling en de bijhorende optimale opstelling. De tweede zaal heeft ruim 400 plaatsen.

De zalen zijn uitgerust met moduleerbare zittribunes, wat ze geschikt maakt voor grote theater- en dansvoorstellingen, concerten, congressen, festivals, circus en alle andere denkbare evenementen. Ze zijn zowel akoestisch als technisch innovatief.

Door de hyperflexibele technische uitrusting bieden deze nieuwe zalen ook het perfecte kader voor producties met alternatieve publieksopstellingen, staande concerten, kleinere voorstellingen, beurzen en events allerhande.

Zo komen voortaan ook artistieke producties die een groot speelvlak en een ideale techniek en akoestiek vereisen, perfect tot hun recht in Leuven. Het kan gaan om professionele voorstellingen en concerten van makers uit Leuven, Vlaanderen of het buitenland. Van internationale topproducties, Vlaamse succesvoorstellingen tot lokaal jong talent.

Daarnaast biedt het Wagehuys een intiem speelplatform voor kleine producties en de talentontwikkeling van jonge makers.

De bijzondere ruimte, het licht en de klank van de Predikherenkerk zijn dan weer interessant voor uiteenlopende concerten, maar ook voor innovatieve werkingen die aansluiten bij de artistieke werking (zie verder) en voor meetings.

En verder zijn de buitenruimtes, zoals de binnenplaatsen en het plein achter het Wagehuys, ideale speelplekken voor openluchtvoorstellingen of -concerten, filmvertoningen of toespraken,…

Het is avond en in de grote zaal speelt een reizend internationaal theatergezelschap. De zaal is opgesteld in een theateropstelling en ook de zijbalkons zijn uitverkocht. Het toneel wordt van boven en van achteren verlicht en creëert een bijzonder ruimtelijk effect. beeld Secchi Smith

Voorlopig ontwerpbeeld: ruimtes, kleuren en materialen zijn nog niet gefinaliseerd.

Het is een ochtend in de lente en in de grote zaal is er dit weekend een boekenbeurs. De grote deuren naar de Wintertuin staan open om het publiek aan te moedigen de zaal binnen te lopen.

Door het raam in het dak sijpelt natuurlijk daglicht binnen. Men kan een kleine jazzband horen spelen in de Wintertuin. beeld Secchi Smith

Voorlopig ontwerpbeeld: ruimtes, kleuren en materialen zijn nog niet gefinaliseerd.

Gebouwconcept: de podiumkunstenzalen

Het dynamische podiumkunstengebouw is een huis met vele aanpasbare zalen. De grote zaal kan in meerdere opstellingen worden gebruikt: van traditionele eindopstellingen met tribune en podium tot opstellingen, waarbij het publiek rondom de centrale vide van de ruimte zit op gestapelde ondiepe balkons. Zo ontstaan er bijzondere ruimtes. Een verzameling van ruimtes die zich kunnen aanpassen aan verschillende voorstellingen: een grote musical, een klein kamerorkest, een hedendaagse dansvoorstelling. Deze bijna multidirectionele opstelling van het publiek geeft de ruimte een gevoel van energie, focus en een unieke identiteit.

Ook de tweede zaal beschikt over een uitschuifbare tribune waardoor zowel een klassieke opstelling alsook een vlakke vloer gecreëerd kan worden. Zo kunnen theaterproducenten, artiesten, en muzikanten zelf kiezen hoe ze de ruimte willen benutten.

orkest/theater/opera

dans

klein podium

banketopstelling

circus

banket opstelling

boekenbeurs

staand event

gigs

Dans op groot podium, beeld In spite of wishing and wanting, Ultima Vez foto Danny Willems

Opstelling met groot orkest, foto Concertgebouw Brugge

Breed aanbod voor een ruim publiek

De podiumkunstensite zal zorgen voor een breed aanbod waar een ruim publiek in Leuven om vraagt. In de toekomst kunnen voorstellingen of activiteiten die nu veelal worden georganiseerd in de Schouwburg en Minnepoort, terecht op een groter, beter podium, voor meer publiek en in ideale omstandigheden: grote theatervoorstellingen, musicals, cabaret, grote circusvoorstellingen, festivals, een receptief programma van commerciële partners, enz. 30CC zal hier een belangrijke rol in spelen als één van de voornaamste partners van de werking van de podiumkunstensite.

Schaalsprong en extra ruimte voor Leuvense kunstenspelers

De podiumkunstensite laat artistieke en culturele spelers in Leuven toe om een kwalitatieve schaalsprong te maken door de mogelijkheid om producties te presenteren in de grote zaal of te maken voor de grote zaal. Het nieuwe gebouw voorziet grote en flexibele zalen om topproducties te presenteren op excellent niveau. Daarbovenop ambieert de podiumkunstensite een inhoudelijke opschaling, door verregaande allianties binnen de inhoudelijke werking te stimuleren en organiseren. De samenwerking van verschillende kunstenspelers versterkt de hartenklop van hedendaagse artistieke praktijken, geeft een boost aan het culturele leven in en buiten Leuven, en zorgt voor nieuwe publieken.

De podiumkunstensite maakt het mogelijk producties met een grote cast, grote of technisch complexe ensceneringen, of voorstellingen begeleid door een uitgebreid muzikaal ensemble te presenteren, wat nu in Leuven nog niet mogelijk is. Denk aan internationale dansvoorstellingen van makers als Sidi Larbi Cherkaoui, William Forsythe, Pina Bausch, of Alain Platel.

Ook binnen de klassieke muziek heeft Leuven nood aan een letterlijk groter podium waar naast heel wat ensembles ook symfonische orkesten volwaardig ontvangen kunnen worden. Zo kan het Festival 20-21 met muziek van de 20e en 21e eeuw binnen de podiumkunstensite volwaardig gehost worden. Daarnaast krijgen LUCA School of Arts en SLAC/Conservatorium de mogelijkheid om op het grote podium te presenteren. Ook de organisatie van het Klarafestival, het meest prestigieuze klassieke muziekfeest in Vlaanderen (traditioneel gehost door grote huizen zoals deSingel Antwerpen of Concertgebouw Brugge), wordt in de toekomst mogelijk in Leuven.

Door de flexibele zitsystemen kunnen er in de grote zaal ook concerten tot 1100 personen plaats vinden, wat o.a. voor Het Depot extra mogelijkheden biedt om binnen het pop -en rockcircuit een uitgebreider aanbod te presenteren.

De werking van de podiumkunstensite wil ook de mogelijkheid bieden aan de stadsgezelschappen Het nieuwstedelijk, fABULEUS en Cie Tartaren, om in optimale omstandigheden in première te gaan op een groot podium, afhankelijk van de ambities en noden. Dit zal de druk op OPEK verlichten en het biedt hun makers de kans zich (verder) te ontwikkelen voor de grote zaal. Voor fABULEUS kan dit bijvoorbeeld betekenen dat ze niet meer moeten uitwijken naar Antwerpen of Brugge, maar in eigen stad in optimale omstandigheden aan hun internationale coproducties kunnen werken.

Het is tenslotte ook evident dat de stadsfestivals van KUnST Leuven - het samenwerkingsverband tussen KU Leuven en stad Leuven - in de toekomst niet enkel in museum M een epicentrum zullen hebben, maar dat er ook een belangrijk festivalprogramma zal plaatsvinden in de podiumkunstensite, natuurlijk zoals altijd in samenwerking met vele andere ambitieuze spelers in Leuven.

En ook het and& festival zal gebruik kunnen maken van de verschillende ruimtes en mogelijkheden van de podiumkunstensite, zowel voor het summit luik als voor het kunstenluik.

boven: M-idzomer, foto Diederik Craps midden: festival KUnST Leuven, foto Wouter Jaspers onder: and& festival

De podiumkunstensite biedt extra ontwikkelingsruimte aan een aantal disiciplines

De podiumkunstensite biedt een antwoord op reële noden die sinds decennia in Leuven leven, zoals het specifieke gemis aan een grote podiumkunstenzaal voor vooral symfonieorkesten of grote dansvoorstellingen. Maar ook het ontwikkelen van een breder en nieuw publiek in het licht van de toekomst is zo’n nood, waar sommige disciplines extra potentieel in tonen.

We vertrekken momenteel van een piste waarbij extra aandacht gaat naar dans, theater, klassieke muziek/polyfonie, grootstedelijke kunsten, circus en digital arts.

Het gaat hier om inhouden waar Leuven historisch gezien sterk in is, maar ook om disciplines waardoor we als cultuurhuis futureproof zullen zijn.

Door extra in te zetten op een aantal disciplines zorgen we voor extra output, extra scherpte, extra uitstraling op Vlaams en internationaal niveau. Ze profileren de podiumkunstensite als een plek waar extra geïnvesteerd wordt in wat Leuven cultureel kan onderscheiden.

Dit wil niet zeggen dat pakweg literatuur, cabaret of popmuziek geen plek zouden krijgen in de podiumkunstensite. Integendeel, zij blijven uitgesproken zichtbaar in het programma, bijvoorbeeld binnen de schaalvergroting die we aanbieden aan de culturele partners.

boven: CIRKL-festival, Cirque Rouages | Sodade, foto E + N onder: Digital Arts Museum Tokyo

We willen als cultuurhuis futureproof zijn “Op mondiaal niveau woont het merendeel van de bevolking in de stad of verstedelijkte gebieden. België kan je beschouwen als één grootstedelijk gebied, wat ook een schaalverschuiving met zich mee brengt.” In Brussel neem je om de 5 minuten de metro naar Charleroi”: dat idee. Het epicentrum van creativiteit zijn ondertussen niet meer steden zoals New York en Londen. Er is een culturele shift gebeurd (die trouwens nu al bezig is) naar Aziatische grootsteden zoals Tokyo, Shanghai, Beijing en Seoul: alle innovatie, creativiteit, kunst en economie zal daar geconcentreerd worden. De helft van de huishoudens in Brussel bestaat uit 1 persoon en tegen 2060 is zelfs de helft van de huishoudens in België alleenstaand. Singles hebben alle leeftijden en veel singles hebben een kind. Het fenomeen Kodokushi of lonely deaths zal ook hier toenemen. In 2030 is 1/4 van de wereldpopulatie Moslim én 1/3 van de jongerenpopulatie is Moslim. Machines zullen steeds meer en overal aanwezig zijn en worden ingezet in het bedrijfsleven, industrie en de zorg. Maar worden ook steeds meer onderdeel van ons lichaam. Wat nu al zo is: de smartphone zit als een constante interface vast aan onze hand. We zijn voortdurend connected maar hebben weinig kontakt.” uit: Tom Palmaerts, Trendwolves | Four Futures, Life After Capitalism, Peter Frase

De keuze van deze disciplines is een ongoing process dat in de komende jaren verder uitgewerkt en ontwikkeld zal worden samen met de belangrijkste partners van de podiumkunstensite.

De keuze voor deze disciplines is gebaseerd op het creatief ecosysteem dat nu al in Leuven aanwezig is en houdt tegelijk rekening met waar Leuven toekomstgericht extra wil op inzetten.

De podiumkunstensite doet geen dubbel werk naast wat elders in Vlaanderen al goed gebeurt, maar helpt binnen dat brede kunstenlandschap net leemtes vullen.

We gaan niet enkel uit van Leuven, maar richten ons ook op opportuniteiten op regionale en Vlaamse schaal. De podiumkunstensite denkt in zijn programma de algemene uitstraling van Leuven door, als eeuwenoude stad met een jonge hedendaagse dynamiek. We koesteren de combinatie van klassiek repertoire en frisse vernieuwing.

Op het potentieel van dans en klassieke muziek/polyfonie wordt verder in deze nota ingegaan. Om de toekomstgerichte keuzes te verduidelijken, nemen we je mee naar 2035, wanneer de podiumkunstensite 7 jaar open is (zie kader links).

3

DE PODIUMKUNSTENSITE IS EEN ICOON VAN EN VOOR LEUVEN

foto Leuven Mindgate

De podiumkunstensite wordt het epicentrum van alles waar Leuven voor staat.

In sommige steden kiest men bij het bouwen van grote kunstinfrastructuur voor een focus op een aantal artistieke disciplines. Zo bij voorbeeld bij het Concertgebouw in Brugge dat focust op dans en klassieke muziek. Of bij het Brusselse BOZAR dat excelleert in klassieke muziek en expo.

De keuze voor en focus op een aantal artistieke disciplines zal ook in Leuven aan de orde zijn, maar de nationale en internationale ambitie van het project podiumkunstensite reikt ook verder dan de kunsten. De podiumkunstensite wordt dan ook meer dan een kunstensite.

De podiumkunstensite wordt het kruispunt van al het cultureel en maatschappelijk kapitaal in Leuven en het epicentrum van alles waar Leuven voor staat en sterk in is. Hiermee nemen we een unieke positie in in Vlaanderen, Europa en internationaal.

De drie cruciale assen in deze kruisbestuiving, die de werking van de podiumkunstensite continu voeden, zijn: 

Leuven als stad van kennis en wetenschap: de podiumkunstensite zet in op de

kruisbestuivingen tussen de kunsten enerzijds en wetenschap, kennis en innovatie anderzijds. 

Leuven als stad die eeuwig jong, eeuwenoud en springlevend is, en die excelleert

in het combineren van traditie en innovatie, van verleden en vernieuwing. De podiumkunstensite excelleert in de kruisverbinding tussen traditie, erfgoed, meesterschap enerzijds en innovatie en vernieuwing anderzijds. 

Leuven als stad die ‘samen stad maakt’, waarbij overheid, kennisinstellingen,

culturele sector, bedrijven en burgers gezamenlijk de Leuvense samenleving vorm geven.

foto Leuven Mindgate

foto Katrijn Van Giel

foto M Leuven

en dus nog foto Leuven Mindgate: dat panorama

foto Philippe Flupke

De podiumkunstensite zet in op kruisbestuivingen tussen de kunsten en het Leuvense DNA op vlak van wetenschap, kennis en innovatie.

Al jarenlang zijn er in Leuven bijna vanzelfsprekende kruisverbanden tussen de kunstensector en de KU Leuven. Kunstensector en universiteit zoeken mekaar ook op voor innovatie en experiment op de grens met de wetenschappen. Zo komt op verschillende niveaus een wisselwerking tussen academisch onderzoek en artistieke praxis tot stand, die uniek is in Vlaanderen.

Parallel hieraan loopt de dynamiek van de spin-offs van de universiteit en de tientallen start-ups in Leuven in de creatieve industrie. Het klimaat is hier gunstig voor cultureel, innovatief en creatief ondernemerschap. Leuven is niet toevallig sinds kort bekroond als Europese Innovatiehoofstad.

De podiumkunstensite speelt in op deze tendensen door in te zetten op transversale samenwerkingsverbanden met kennis, wetenschap en innovatie als speerpunt, met de academische sector, de bedrijfswereld,…

De podiumkunstensite creëert nieuwe mogelijkheden om actuele kunstpraktijken te verbinden met academisch onderzoek en innovatieve proefopstellingen. Ze koppelt daarvoor de expertise van lokale gespecialiseerde kunstenorganisaties aan de

knowhow van de KU Leuven en andere artistieke en wetenschappelijke actoren uit binnen- en buitenland.

Samen leidt dat tot regionale of internationale presentaties, potentieel vernieuwend qua vorm, inhoud en/of methodiek.

foto Erfgoedcel Leuven

foto Alamire Digital Lab

De podiumkunstensite excelleert in de kruisverbinding tussen traditie, erfgoed en meesterschap enerzijds en innovatie en vernieuwing anderzijds.

Het oude en het nieuwe wordt verbonden op de podiumkunstensite, zowel via de combinatie van eeuwenoud erfgoed met hedendaagse toparchitectuur, als vanuit de inhoudelijke werking. De podiumkunstensite denkt in zijn werking de algemene uitstraling van Leuven door, als eeuwenoude stad met een zeer jonge hedendaagse dynamiek.

Een kwaliteitsvolle vertaling van historisch erfgoed naar kunst voor een hedendaags publiek impliceert gedegen wetenschappelijk onderzoek waarvoor we partnerschappen zoeken binnen de academische wereld.

Immaterieel erfgoed zoals de danscanon en polyfonie wordt binnen de podiumkunstensite verbonden met academisch onderzoek en innovatieve proefopstellingen. Voor dat onderzoek werkt de podiumkunstensite samen met noodzakelijke (inter)nationale partners uit de artistieke, wetenschappelijke, maatschappelijke en economische wereld.

Dit onderzoek kan uitmonden in voorstellingen, concerten en tentoonstellingen, maar ook in publicaties, innovatieve ruimtes, digitale tools/content of nieuwe en hybride ontmoetingen tussen artiesten en publieken.

Het is onze missie om onze rijke en inspirerende tradities zichtbaar te maken, maar anderzijds ook zinvolle samenwerkingen aan te gaan met jongere kunstvormen, zodat beiden elkaar kunnen versterken en we op die manier internationaal toonaangevend blijven.

foto andleuven

De podiumkunstensite zet in op de kruisbestuiving tussen de kunsten en de dynamieken van samen stad maken en inclusieve innnovatie

In zijn bestuursnota 2019-2025 noemt het Leuvense stadsbestuur tien uitdagingen voor de toekomst, waarvan het derde actieprogramma benoemd wordt als ‘samen stad maken’: “We geven vertrouwen aan wie initiatieven neemt, zetten in op participatie en bundelen de krachten op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau”.

Daarnaast is in 2020 Leuven bekroond als Europese Innovatiehoofstad. Daar ging al een jarenlange dynamiek rond inclusieve innovatie op verschillende niveaus aan vooraf: innoveren met en voor iedereen.

Hoe deze missie rond mede-eigenaarschap, evenwaardige samenwerking, (doelgroepen)participatie, bottom-up werken, burgerinitiatief, commons… concreet vormgeven binnen cultuur?

De podiumkunstensite vertrekt vanuit een inclusieve en participatieve benadering: ze bouwt een deel van haar werking op van onderuit en zet daarbij in op samenwerking met artistieke, sociaal-culturele, creatieve, educatieve en wetenschappelijke actoren en met alle inwoners van Leuven.

De werking in en rond de podiumkunstensite wil deze dynamieken van samen stad maken en inclusieve innovatie verder capteren en zichtbaar maken door deze te verbinden met de kunsten en wil hierin ook excelleren.

Samen geeft dat een inclusief en innoverend stadsproject voor de buurt en de Leuvenaar, maar ook een huis met een veel bredere internationale betekenis en uitstraling. Net dat maakt de podiumkunstensite zo kenmerkend voor Leuven: een stad met

een behapbare schaal en op mensenmaat, maar tegelijk erg dynamisch en met een uitgesproken internationale ambitie en betekenis.

We illustreren de werking van de podiumkunstensite als icoon van en voor Leuven hierna aan de hand van aantal pistes die we onderzoeken en stap voor stap uitwerken: • De kruisbestuiving tussen dans, wetenschap, kennis, immaterieel erfgoed en technologie • De kruisbestuiving tussen polyfonie, wetenschap, kennis, immaterieel erfgoed en technologie • De kruisbestuiving tussen kunsten, participatief werk en co-creatie • De kruisbestuiving tussen kunsten, erfgoed, zorg en technologie: de Hertogensite als site van zorg en gezondheid • De kruisbestuiving tussen kunsten, wetenschap en duurzaamheid

Rosas danst Rosas, foto Herman Sorgeloos

De kruisbestuiving tussen dans, wetenschap, kennis, immaterieel erfgoed en technologie i.s.m. STUK

Er loopt een onderzoek om van de podiumkunstensite dé plek in Vlaanderen rond de canonisering van de hedendaagse dans te maken.

In de periode ca. 1980 - 2020 heeft hedendaagse dans wereldwijd een enorme evolutie gekend. Binnen die ontwikkelingen hebben choreografen als Anne Teresa De Keersmaeker, Alain Platel, Wim Vandekeybus of Sidi Larbi Cherkaoui van Vlaanderen het epicentrum van de mondiale hedendaagse dans gemaakt. Maar het beleid heeft dit niet altijd structureel verankerd en het is belangrijk om de erfenis voor de toekomst te bespreken met de choreografen in kwestie vooraleer ze stoppen met werk maken. De evoluties in Vlaanderen stonden natuurlijk niet los van internationale ontwikkelingen met choreografen als Merce Cunningham, Pina Bausch of William Forsythe. Vanzelfsprekend is een internationale horizon cruciaal voor presentatie- en onderzoeksvragen rond de Vlaamse Golf.

Leuven heeft altijd een bijzondere band gehad met hedendaagse dans. De historische rol van Klapstuk is amper te overschatten en sinds 2015 is STUK omgevormd tot een Huis voor Dans, Beeld en Geluid. Deze herprofilering heeft aangetoond dat er in en rond Leuven nog steeds een groot potentieel (internationaal) danspubliek is.

Een piste die we samen met STUK - Huis voor Dans, Beeld en Geluid - en de betrokken gezelschappen en choreografen onderzoeken, is erop gericht van de podiumkunstensite dé plek in Vlaanderen te maken rond de canonisering van de hedendaagse dans.

In ons voorstel tonen we onder andere referentiewerken binnen de danscanon maar we willen daarnaast deze tradities ook laten herinterpreteren, actualiseren, bevragen of er op een andere manier kritisch mee aan de slag gaan. Het actief connecteren van de nieuwe generatie dansmakers met het werk dat een plaats verwerft in de canon van de hedendaagse dans staat centraal. Dit doen we bijvoorbeeld door de danscanon te verbinden met grootstedelijke kunsten zoals streetdance en hiphop. De culturele opdracht rond dans is idealiter de motor van een brede stedelijke ontmoetingsplek. Als de werking op lange termijn relevant wil zijn moet er werk gemaakt worden van een brede, goed doordachte en kwalitatieve participatieve werking die vertrekt vanuit de kunsten. Op die manier plooien we de merites van dit canon-werk open naar nieuwe kunstvormen en nieuwe groepen in de samenleving. We stellen daarin niet de dans zelf centraal, maar wel de altijd nieuwe relatie tussen dans en publiek, dans en lokale gemeenschap.

foto STUK, Joeri Thiry

foto Alamire Foundation

Door langere speelreeksen en een studiecentrum benaderen we deze erfenis van de voorbije decennia hedendaagse dans als immaterieel erfgoed: we bewaren en activeren het als een belangrijke, bijna ‘museale’ collectie. Idealiter speelt ook de KU Leuven hier een cruciale rol in, door de zorg voor de archieven op zich te nemen en in te zetten op kwaliteitsvol multidisciplinair onderzoek over de historische context en de ‘nalatenschap’ van choreografen als Anne Teresa De Keersmaeker en Wim Vandekeybus, maar ook in relatie tot de internationale ontwikkelingen met choreografen als Trisha Brown, Pina Bausch, of William Forsythe,… Er liggen ook verschillende kansen om dans te koppelen aan digital arts, door bijvoorbeeld presentaties te ontwikkelen met virtual reality en/of immersieve ervaringsomgevingen. Het academische onderzoek kan op die manier ook aansluiten bij het bredere publiek. Ook de stap van hedendaagse dans naar het lichaam, focus van een mogelijks toekomstig Vesaliusmuseum, biedt hier heel wat opportuniteiten, zie ook de kruisbestuiving tussen kunsten, erfgoed en zorg verderop.

De danswereld toont veel interesse in dit langetermijnproject dat een belangrijk onderdeel kan vormen van het project podiumkunstensite. Maar er is ook nog een lange weg te gaan om delicate kwesties als omgang met (auteurs)rechten en oeuvre, afbakening van de betrokken choreografen, organisatie van de (her-) productie van voorstellingen in de toekomst, academische omkadering e.d. vorm te geven met instemming van iedereen. STUK werkt hieraan binnen de opdracht die het van de stad heeft ontvangen en doet dit in nauw overleg met de directie cultuur.

De kruisbestuiving tussen muziek/polyfonie, wetenschap, kennis, immaterieel erfgoed en technologie i.s.m. Alamire Foundation

Een andere piste die we samen met de Alamire Foundation, Internationaal Centrum voor de studie van de muziek in de Lage Landen, onderzoeken is gericht op een interdisciplinaire aanpak van polyfonie als hightech en efemeer klinkend erfgoed.

Hiervoor wordt gedacht aan de constructie van een ‘polyphonic dome’ op de podiumkunstensite waarbinnen bewegend beeld en geluid wordt gecapteerd en via IDEM (KU Leuven) wordt opgeslagen voor de volgende generaties.

De uitbouw van dit archief maakt dat virtuele beelden (bv. uitvoering van concerten) verweven kunnen worden met nieuwe performancevormen, waardoor op een innovatieve manier omgegaan wordt met muzikaal erfgoed.

Invited, creatie Atelier Ief Spincemaille, foto Danny Willems

De kruisverbinding tussen kunsten, participatief werk en co-creatie

Vanuit het artistiek project willen we ook internationaal excelleren op het vlak van de

participatieve kunstpraktijken.

Anno 2021 is participatief werken en co-creatie in opmars binnen de kunsten.

Kunst maken en tonen is niet meer in de eerste plaats de autonome viering van artistieke vrijheid en verbeelding, zoals de modernistische traditie het ons heeft ingeprent. In heel Europa, over disciplines heen, (onder)zoeken steeds meer kunstenaars de kunst van co-creatie, de directe wisselwerking met de lokale omgeving, hun maatschappelijke rol als verbinders,…

De podiumkunstensite wil dan ook een belangrijke ontwikkelingsplek zijn voor participatieve kunstpraktijken. Die hebben als vanzelfsprekend een lokale voedingsbodem, maar dragen door de artistieke kwaliteit en de keuze van de makers ook een internationale ambitie in zich wat betreft coproducties en spreiding.

De site vormt een belangrijke ontwikkelingsplek voor participatieve kunstpraktijken, zowel regionaal als (inter)nationaal. Deze kunstpraktijken – waarin zowel kunstenaars als sociale, culturele en educatieve organisaties actief zijn – situeren zich in de kern van de werking waar ze de connectie maken tussen kunstenplek en ontmoetingsplek. Het is een vorm van artistiek onderzoek waarin kunstenaars samen met burgers op zoek gaan naar de juiste vorm om andere en nieuwe stemmen en interpretaties te laten weerklinken. De kunstenaar verbindt zich met de leefwereld van burgers, vanuit de urgenties die daar leven.

30CC zet nu reeds in Leuven sterk in op participatieve kunstpraktijken via de residentiewerking in Cas-Co, met bv. Michiel Vandevelde en Myriam Van Imschoot, en co-producties met bv. Ballet Dommage, Max Last, enz. Maar ook andere belangrijke spelers zetten participatief werken binnen de kunsten centraal, zoals Cie Tartaren en KU Leuven, via het onderzoeksproject Participatie als danskunst voor Seppe Baeyens/Ultima Vez i.k.v. het Cera Impulsprogramma. Deze expertise wordt, samen met heel wat andere betrokken partners, binnengebracht en verder versterkt in de werking van podiumkunstensite.

foto Health House

boven: XXX, beeld Health House onder: beeld Leuven Mindgate

De kruisbestuiving tussen kunsten, erfgoed, zorg en technologie: de podiumkunstensite op de Hertogensite

Het thema zorg en gezondheid, dat al eeuwen eigen is aan de site en de stad, wordt sowieso belangrijk binnen de podiumkunstensite, gezien het feit dat de podiumkunstensite zich situeert op de Hertogensite.

De nieuwe podiumkunstensite op de Hertogensite is letterlijk verbonden met een rijke geschiedenis rond zorg in de stad. Het eerste gasthuis op deze site werd opgericht in de 13de eeuw. Sindsdien ontwikkelden zorg en kennis zich op deze plek en brachten op die manier stad en samenleving samen met de universiteit en onderzoek.

Ondanks de verhuis van het ziekenhuis naar Gasthuisberg, zal dit verhaal zichtbaar blijven op de site, onder andere dankzij de vele historische plekken die naar dit verleden blijven verwijzen: de Romaanse Poort (het voormalige Elisabethgasthuis), het restant van het 19de eeuwse Sint-Pietersgasthuis, het voormalige kankerinstituut Maisin, de kruidtuin, het eerste en tweede anatomisch theater, Pathologie, het auditorium Heelkunde en de voormalige vleugels van Materniteit en inwendige ziektes.

Het verhaal zal ook blijvend verteld worden op de site dankzij het toekomstige Vesaliusmuseum dat het lichaam centraal zal stellen in zijn tentoonstellingen, en het Health House dat het maatschappelijk belang van technologische innovatie binnen de gezondsheidszorg verbeeldt aan de hand van innovatietechnieken zoals 3D-projecties en virtual reality.

Door het opzetten van kruisbestuivingen met kunstenaars en artiesten via de podiumkunstensite, ontstaat op deze bijzondere plek in het hart van de stad een kruispunt van Health, High Tech en Creativity, de drie speerpunten waarmee Leuven zich internationaal profileert via Leuven Mindgate.

Dit biedt duidelijk inspiratie voor een werking die inzet op het samenbrengen van kunstenaars en wetenschappers rond thema’s die linken met zorg, welzijn en lichaam; nu, in het verleden en de toekomst. Dit zal leiden tot boeiende coproducties tussen de nieuwe podiumkunstensite, het Health House en het Vesaliusmuseum.

Ook de werkingen van het London Arts in Health Forum en het Wellbeing Cities initiatief van de Canadese organisaties Newcities bieden binnen deze kruisbestuiving extra perspectieven om de link te leggen tussen kunst, gezondheid en welzijn. De voedingsbodem is hiervoor aanwezig, denk bijvoorbeeld ook aan de werking van de afdeling muziektherapie - uniek in België - van LUCA School of Arts, Campus Lemmens.

Voor het verder uitwerken van dit thema zal vanzelfsprekend naar samenwerkingsmogelijkheden worden gezocht met partners zoals KU Leuven, UZ Leuven, Resiterra, Health House en anderen.

Leuven ontving de Green Leaf Award, foto Visit Leuven

Warm Alarm in M Leuven, met de oranje lijn als symbolisch zeepeil, foto Dries Lievens

De kruisbestuiving tussen kunsten, wetenschap en duurzaamheid ism Leuven 2030

In de podiumkunstensite ontwikkelen we ook nieuwe referentiekaders voor een duurzame en sociaal rechtvaardige transitie, met Leuven 2030 als voornaamste partner.

Leuven 2030 stimuleert inwoners, bedrijven, scholen, organisaties en overheden om actie te ondernemen en samen te streven naar een klimaatneutrale stad. De werking van de podiumkunstensite in het algemeen en de kunsten in het bijzonder hebben een enorm potentieel om hier een belangrijke bijdrage aan te leveren.

Binnen de werking van de site geven we ruimte aan kunstenaars uit verschillende disciplines die via hun werk tonen hoe we kunnen bouwen aan een veerkrachtige samenleving en brengen we via kunstenaars de werking van Leuven 2030 naar een breder publiek.

Burgers betrekken bij het denkwerk over hoe we in de toekomst samenleven of via verbeelding en verhalen nieuwe referentiekaders ontwikkelen, dat zijn opdrachten waarin kunst en cultuur een essentiële rol te vervullen hebben.

De Leuvense Klimaatweek, nu Warm Alarm, heeft al getoond hoe cultuur een krachtige motor kan zijn voor ecologische transitie. Op enkele dagen tijd werden er via Warm Alarm bijvoorbeeld ruim 200 nieuwe leden aangebracht voor Leuven 2030 als ledenorganisatie.

Een concreet voorbeeld van een artistiek project dat reeds gerealiseerd werd in Leuven rond deze kruisbestuiving is de installatie ‘There is the sun’ van Ief Spincemaille in Sint Maartensdal. Maar het kan natuurlijk ook gaan over het gebruik van de ruimtes in de nieuwe infrastructuur, het ondersteunen van congressen en debatten rond dit thema, over installaties en interventies in de openbare ruimte, en nog veel meer.

In de podiumkunstensite ontwikkelen we nieuwe referentiekaders voor een duurzame en sociaal rechtvaardige transitie, met Leuven 2020 als partner.

foto Anno Deruyter Felt

Cruciale onderdelen voor de internationale werking en uitstraling van de podiumkunstensite

De podiumkunstensite wordt een toeristische trekpleister Voor binnen- en buitenlandse bezoekers vormt de architectuur van de nieuwbouw sowieso al een bezienswaardigheid, met het uitkijkplatform als extra attractie. Maar de hele podiumkunstensite en haar omgeving zijn gewoon ook een aantrekkelijke plek om te blijven hangen. Zowel binnen als buiten biedt ze Leuvenaars en toeristen tal van belevenissen, elke dag is er wat te doen.

Zoals hierboven toegelicht, vertelt de Hertogensite een intrigerend verhaal over het ontstaan van Leuven en de ontwikkeling van de gezondheidszorg in de stad.

Andere belangrijke Leuvense bezienswaardigheden liggen bovendien vlakbij: de Grote Markt en het Stadhuis, de Sint-Pieterskerk, Museum M, de Universiteitshallen,…

Weer krijgt Leuven er voor binnen- en buitenlandse bezoekers een reden bij om naar onze universiteitsstad af te zakken.

Internationale congressen en meetings Een belangrijke extra functie van de podiumkunstensite is het ontvangen en verzorgen van – vooral internationale – congressen en meetings.

In combinatie met de Romaanse Poort, de Predikerenkerk en andere plekken op de Hertogensite vormt de nieuwbouw immers een nieuwe locatie van hoog niveau voor internationale congressen en meetings. Bij voorkeur sluiten die aan bij thema’s van het DNA van Leuven én de podiumkunstensite zoals innovatie, creativiteit, gezondheid/zorg, enz Hiervoor werkt de podiumkunstensite samen met Leuvens Convention Bureau en andere partners.

Op dit moment wordt er gedacht aan 5 tot 10 grote internationale congressen van 3 dagen voor max 750 personen over de volledige site. Daarnaast kunnen ruimtes apart ook worden ingezet voor ééndaagse meetings, telkens voor maximum 350 personen.

We streven hierbij naar een optimale afstemming en samenwerking met de inhoudelijke werking van de podiumkunstensite, die de kern uitmaakt van de werking van de site.

Troef voor ambitie Europese Culturele Hoofdstad 2030 Met dit culturele icoon en deze ambitieuze werking op de site, operationeel vanaf 2027, zet Leuven zichzelf en Vlaanderen in Europa zelfbewust op de kaart. Dit wordt een belangrijke extra troef om in 2030 de ambitie ‘Europese Culturele Hoofdstad’ waar te maken.

4

DE PODIUMKUNSTENSITE ALS HET ART HOUSE OF THE FUTURE De podiumkunstensite is veel meer dan een nieuw gebouw of een kunstenproject, meer zelfs dan een nieuwe site. Het is door zijn inhoud en werking een vernieuwend en ambitieus innovatief project.

Leuven is de Innovatiehoofdstad van Europa en dat kristalliseert zich ook uit in de podiumkunstensite in alle dimensies van het project: in infrastructuur en architectuur, in het organisatiemodel en in de inhoudelijke werking.

Het project is ook integraal duurzaam. De aandacht voor duurzaamheid schuilt in de gehele benadering van de podiumkunstensite.

Het bracht een van de experten die betrokken is bij het project podiumkunstensite tot de uitspraak: “Wat jullie bouwen in Leuven, dat is het Art House of the Future, het Kunstenhuis van de Toekomst.”.

Innovatie in architectuur en infrastructuur

Het Leuvense stadsbestuur koos, na een Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester, het prestigieuze Londense bureau Sergison Bates architects, in samenwerkingsverband met architectenbureau eld en het internationaal gereputeerde theater- en akoestiekbureau Charcoalblue.

Geen cultuurtempel, maar een open huis De keuze van het ontwerpteam om de klassieke opbouw en drempels van een theatergebouw te verlaten, was een belangrijk gebaar om de ambitie van open huis waar te maken. De ontwerpers positioneren daarbij het gebouw ook zeer bewust op de historische rooilijn van de Brusselsestraat, waardoor de passant het gebouw binnengezogen wordt en alle afstand en drempels verdwijnen.

De podiumkunstensite wordt een open huis waar iedereen welkom is. Ook diegenen die vandaag nog geen theater binnen wandelden. Daarom worden de Live Room en de Jardin d’Hiver als laagdrempelige publieke ruimtes direct aansluitend op de publieke buitenruimte ontworpen. Daarom komt er een publiek dakterras.

Daarom wordt er een multifunctionele verdieping onder het dak voorzien.

De podiumkunstensite zal functioneren als een ‘third place’. Naast de ‘first place’ van thuis en de ‘second place’ van het werk zijn ‘third places’ vrij toegankelijke, aantrekkelijke en neutrale plekken, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en iedereen zich thuisvoelt. Voor jong en oud, inwoners en bezoekers, mensen uit diverse culturen valt hier steevast iets te beleven.

Verbinden van eeuwenoud erfgoed met hedendaagse toparchitectuur De podiumkunstensite ontleent haar karakter aan het aanwezige erfgoed. Het nieuwe gebouw reikt bijna letterlijk terug de hand aan de bruusk geamputeerde Romaanse Poort. Het waardevolle erfgoed van de Romaanse Poort wordt hierdoor nieuw leven ingeblazen, en kansen worden gecreëerd voor de Predikherenkerk.

Zo verzekert de podiumkunstensite mee de toekomst van gebouwen die reeds hun duurzaamheid bewezen hebben doorheen de eeuwen heen.

Er wordt ingezet op een complementariteit van ruimtes in oud en nieuw waardoor de multifunctionaliteit van de site niet alleen vervat zit in de flexibiliteit van de nieuwe infrastructuur. Waar inclusief ontwerp en toegankelijkheid evidente maar ook essentiële thema’s zijn in het ontwerp van de nieuwbouw, zorgt de letterlijke connectie met de nieuwbouw via de verbindingsbruggen ook voor een verbeterde toegankelijkheid van het erfgoed.

foto Stavanger Konserthus

31 2 2

42 3 3

53 4 4

4 55

orstel voor geautomatiseerd voorstel voor geautomatiseerd zitsysteem nieuw nieuwvoorstel voorstelzitsysteem voor voornieuw geautomatiseerd geautomatiseerd zitsysteem zitsysteem zitsysteem

zitsysteem zitsysteem

zitsysteem

foto Stavanger Konserthus

Innovatieve technieken voor een duurzame werking

Een flexibel gebouw, een ‘hardwerkend huis’ Het podiumkunstengebouw wordt ‘een hardwerkend huis’ – een flexibele, aanpasbare infrastructuur waarin de dynamiek en wendbaarheid van de culturele werking gedurende de komende decennia ruimte heeft om relevant te blijven, om in te spelen op de veranderende maatschappelijke context. Flexibiliteit, hergebruik en herontwikkeling zijn daarom voor de duurzaamheid minstens zo belangrijk als de klassieke en technische aspecten energie en materiaalgebruik.

Flexibiliteit is ingebouwd in het DNA van de podiumkunstenzalen. Grote open ruimtes met een sterke architectuurkwaliteit worden voorzien van de meest

innovatieve hedendaagse technieken op vlak van akoestiek en geautomatiseerde zitsystemen zodat de ruimte, afhankelijk van het programma, optimaal kan ingericht worden en dat op een tijdsefficiënte manier. Van de klassieke theateropstelling tot staande concerten tot een open hal in een handomdraai. Ruimtes met tal van mogelijkheden,

flexibel, technisch hoogstaand, waar het nog onbekende mogelijk is.

Multifunctionaliteit en flexibiliteit vragen ook om een innovatieve benadering van de akoestiek. In het podiumkunstengebouw zal een breed scala aan concerten en voorstellingen kunnen plaatsvinden. Van klassiek symfonieorkest, tot dansvoorstellingen, tot pop- en rockconcerten. Dit is een grote uitdaging voor de ruimteakoestiek. Een klassieke concertzaal met een fysiek systeem voor ruimteakoestiek zou dit niet aankunnen.

Het podiumkunstengebouw krijgt een actief digitaal akoestisch systeem, zodat de nodige gevarieerde akoestische vereisten voor elk type evenement en voorstelling met een druk op de knop ingesteld kunnen worden. Een actief systeem verandert de akoestische eigenschappen van een ruimte op elektronische wijze. Zo kan een

optimale akoestiek voor ieder type evenement bereikt worden.

beeld Resiterra

Innovatie op vlak van duurzaamheid

Innovatieve oplossingen voor de toepassing van duurzame technieken vormen vanzelfsprekend ook onderdeel van de gebouwtechnieken. De warmte voor het gebouw zal fossielvrij ingewonnen worden via een BEO-veld en ook aquathermie wordt onderzocht. De gesprekken zijn lopende om een koppeling met het aangrenzende geothermische veld op de Hertogensite en dus aanvullende synergieën op energievlak te kunnen realiseren. Het opteren voor een zo groot mogelijk geothermisch veld op de site resulteert in de laagste CO2-uitstoot.

Klassieke PV-panelen zullen geïntegreerd worden op de daken en dragen bij aan de grote elektriciteitsvraag van het gebouw. Ventilatie- en koelvoorzieningen worden via dynamische simulaties geoptimaliseerd voor het sterk wisselende gebruik van de diverse zalen. Een duurzaam gebouw is immers een gebouw dat energieefficiënt is én een hoge mate van thermisch comfort biedt. Naast de evidente toepassing van regenwaterrecuperatie wordt ook grijswaterrecuperatie voorzien om zo weinig mogelijk drinkwater te gebruiken voor het spoelen van de wc’s.

Duurzaamheidsmeter op maat De podiumkunstensite is een voorbeeldproject op vlak van duurzaamheid omdat het inzet op integratie en herbestemming van erfgoed, energie-efficiëntie, multifunctionaliteit, toegankelijkheid, veiligheid en de levenscyclus van de infrastructuur. Om deze hoge ambities waar te maken en te monitoren werd een specifieke duurzaamheidsmeter ontwikkeld voor dit project. De aanzet hiertoe is gegeven in de masterplanfase en verder uitgewerkt in de voorontwerpfase. Dit maakt dat er nu een kwalitatief overkoepelend document ter beschikking is, dat toelaat de brede duurzaamheid van het project gedurende de gehele ontwerpen bouwfase te monitoren rond thema’s zoals inplanting, mobiliteit, water, grondstoffen en afval, energie, gezondheid, leefbaarheid en toegankelijkheid, samenleving en economie, innovatie. Het gaat tenslotte niet alleen om het stellen van hoge ambities, maar ook om het waarmaken!

Het idee van de cirkelwerking is in Leuven niet nieuw. Er werd hier al eerder mee gewerkt n.a.v. de oprichting van de circuswerkplaats CIRKLABO, nl. in het studietraject dat werd gelopen rond circus, geïnitieerd door de stad Leuven, en wat uitmondde in een collectief overlegplatform van circuskunstenaars en -professionelen. Begin 2020 wordt, als eerste concrete resultaat van dit gezamenlijke voortraject, een collectief overlegplatform opgericht. Dit circusoverlegplatform speelt in op de nood aan intern overleg, uitwisseling, zelfreflectie en visieontwikkeling, en op de behoefte aan een groeiende interactie met de buitenwereld voor nieuwe input. Het is tevens een platform dat de besognes van makers vertaalt naar het beleid, en dat als aanspreekpunt of bruggenbouwer kan functioneren. O.a. dit traject en platform, maar ook het Leuvens theateroverleg, met het online platform podiumkunstenleuven.be, vormen een blauwdruk voor het denken rond de cirkelwerking binnen de podiumkunstensite.

Elke cirkel staat voor een groep van individuen, experten, geïnteresseerde burgers of organisaties die actief zijn in de stad. De cirkels werken in een specifieke artistieke discipline (bv. circus) of rond een afgelijnde doelgroep (jeugd, etnisch-cultureel, precaire leefsituatie,...), rond een bepaald thema (bv. diversiteit of de link tussen technologie en kunst) of een breder cultureel domein (professionele kunsten, erfgoed, media, amateurkunsten).

De podiumkunstensite ‘capteert’ cirkels die al langer bestaan of die zich aan het vormen zijn, en helpt hen – naargelang hun doel – om te komen tot een programmatie, een actie of product, een podium- of andersoortige expressievorm die hen past. Dat kan een kort of een lang proces zijn, waarin de podiumkunstensite ofwel een meer initiërende en leidende ofwel een meer faciliterende rol kan opnemen, naargelang de eigen beleidskeuzes en de doelstelling en draagkracht van de cirkel zelf.

Innovatie in organisatiemodel

De podiumkunstensite bouwt voort op het Leuvens Model van samenwerking en Samen stad maken.

Er is de voorbije decennia cultureel veel gezaaid in Leuven, en nog meer geoogst.

Wellicht meer dan in andere steden leeft er tussen al die dynamieken ook veel samenwerking en een goede verstandhouding: Leuven is geen versplinterd cultuurveld, wel een landschap met vele vruchtbare akkers. Uniek is de genereuze samenwerking en afstemming die tussen de artistieke spelers is ontstaan, mee ondersteund door het stadsbestuur. Niet toevallig geldt die unieke synergie en krachtenbundeling tussen de culturele sector als ‘het Leuvens Model’ (zie uitleg volgende pagina).

Cie. Tartaren

Werktank

Leuvense organisaties werken nauw samen en op f ABULEUS

T.U.K.

Festival 20/21

STUK

Fonk

zeer vele manieren. De organisaties beschouwen elkaar niet als concurrenten, maar als partners.

De positionering en afstemming zijn dan ook

Het Depot

Stad & Architectuur

groot. Samen geven deze partners de Culturele Ruimte van Leuven vorm.

Psallentes

Het nieuwstedelijk

MATRIX

Huelgas Ensemble M

Huis van de Polyfonie 30CC

La Petite Bande

Dit samenwerkingsverband werd door Wouter Hillaert, De Standaard, in 2014 bestempeld als “het Leuvens Model”.

Een deel van de werking van de podiumkunstensite steunt op een netwerk van meerdere ‘cirkels’ of werkgroepen van betrokken spelers. Een bijzondere methodiek, die we graag verder willen exploreren en uitbouwen in de komende jaren is de cirkelwerking (zie pagina links). Met deze vorm van samenwerking wordt het Leuvens Model stelselmatig verder uitgebouwd.

Dat model reikt overigens verder dan de podiumkunstensite en het culturele domein. Dé sleutel is hier mede-eigenaarschap en de kwaliteit van dat mede-eigenaarschap, wat van de professionals in de podiumkunstensite extra expertise vraagt.

© Visit Brugge, foto Jan Darthet

De podiumkunstensite werkt als platform, kruispunt, regisseur en versterker.

De podiumkunstensite is een platform voor artistieke presentatie, maar ook voor creatie, (academisch) onderzoek, innovatie en culturele participatie. Het werkt tegelijk faciliterend en activerend. Het toont zich genereus voor al wie er actief wil zijn: artistieke actoren, wetenschappelijke instellingen, lokale (culturele) verenigingen, sociale en educatieve spelers. De podiumkunstensite werkt immers als een platform dat het cultureel kapitaal in Leuven activeert en faciliteert, verbindt, verrijkt en versterkt.

Cruciaal bij dit alles is dat de podiumkunstensite niet enkel facilitator en mediator zal zijn, maar ook regisseur.

De podiumkunstensite werkt vanuit een gedeeld inhoudelijk eigenaarschap in combinatie met een gecureerde invulling vanuit vooraf bepaalde kaders. Noem het een gecureerde meerstemmigheid.

Het vraagt een bijzonder evenwicht tussen wat van onderuit wordt aangedragen en een vorm van regie op basis van de hierboven aangegeven kruisbestuivingen en uitgangspunten.

De podiumkunstensite zal zo samen met veel andere partners de ruimte voor kunst en cultuur in Leuven vergroten en verder ontwikkelen.

foto Onkruid

VOLGENDE STAPPEN Uit al het voorgaande blijkt dat de podiumkunstensite een belangrijk project is voor de Leuvenaar, de Leuvense samenleving, en voor de uitstraling van Leuven in Vlaanderen en daarbuiten.

Dit is een bijzonder project waar jaren hard aan gewerkt is en nog jaren hard aan gewerkt zal worden.

Infrastructuur

Wat de bouw van de infrastructuur betreft, zijn dit de volgende fases: • tot eind 2021: opmaak definitief ontwerp; • 2022: vergunningsaanvraag; • zomer 2023-voorjaar 2024: aanbestedingsprocedure; • voorjaar 2024-midden 2027: bouw; • najaar 2027: feestelijke opening.

Werking

Om de werking verder vorm en inhoud te geven, onderscheiden we in de komende jaren twee grote fases:

In fase 1, nu tot eind 2022, • werken we verder aan de inhoudelijke werking van de podiumkunstensite. We gaan de gesprekken aan met alle stakeholders in Leuven, met Vlaamse en internationale experten.

• Daarnaast focussen we op de meer zakelijke dimensies van het project, op hoe het organisatiemodel en het bijhorend exploitatiemodel er precies zullen uitzien. Hiervoor is al belangrijk denkwerk verricht, maar gezien de complexiteit van dit alles, denk bv. aan de meest optimale juridische structuur voor de uitgezette werking, aan aspecten van btw en fiscaliteit enz, wordt hiervoor in het komende jaar gespecialiseerde expertise ingezet.

• Ten slotte worden ook de nodige stappen gezet om steun van hogere overheden te bekomen voor dit project.

foto Eric Danhier

In fase 2, vanaf 2023 tot eind 2027, zetten we op basis van de conclusies wat betreft inhoudelijke werking, organisatiemodel en exploitatiemodel de volgende stappen: • We formaliseren begin 2023 de geprefereerde juridische structuur op vlak van organisatiemodel.

• We werven uiterlijk eind 2023 een kernteam aan dat geleidelijk aan wordt uitgebreid om de opstart van de werking concreet voor te bereiden tegen najaar 2027.

Communicatie en participatie

Wat communicatie en participatie betreft, spreekt het voor zich dat we alle betrokkenen - buurt, Leuvenaar, culturele sector, KU Leuven, de Leuvense regio, Vlaamse overheid, internationale betrokkenen en zovele anderen - de komende jaren verder op de hoogte houden en betrekken bij de realisatie van dit project voor Leuven.

Tijdelijke inrichting

Ook de tijdelijke inrichting van de toekomstige podiumkunstensite, is één van de belangrijke volgende stappen. Waar het Sint-Pietersziekenhuis wordt afgebroken, bouwen we vanaf 2023 een nieuwe publieke plek voor ontmoeting en cultuur. De afbraakwerken zijn klaar tegen de zomer van 2021, we beginnen aan de voorbereiding van de bouw in het najaar van 2023.

Intussen zorgen we voor een aangename invulling van de lege ruimte: we bereiden een tijdelijk buurtgericht, cultureel en evenementieel programma voor. Ontmoeting staat centraal.

Geïnspireerd door het WK Wielrennen, dat in september 2021 naar Leuven komt, richten we het perceel in met een houten velodroom. Dit is een kunstinstallatie van Bruno Herzeele en Elke Thuy, die niet alleen mooi en bijzonder is, maar als nieuwe publieke ruimte ook uitnodigt om samen te komen, te spelen, te sporten, initiatief te nemen, om er iets te organiseren,... Een plek waar kunst en Leuvenaars elkaar kunnen ontmoeten. Het verwijst meteen ook naar wat de nieuwe podiumkunstensite over enkele jaren kan betekenen.

Het concrete programma van Velodroom kan je terug vinden op velodroomleuven.be.

Velodroom is een project gedragen door verschillende stadsdiensten: ruimtelijke ontwikkeling, communicatie en stadsmarketing, samenleving, sport en cultuur. De coördinatie gebeurt door 30CC.

BIJLAGEN

BIJLAGE 1

KRACHTLIJNEN MASTERPLAN De gemeenteraad keurde in september 2020 het Masterplan voor het project podiumkunstensite goed. Dit Masterplan is uitgebreid en behandelt tal van facetten van het project. In deze bijlage schetsen we 3 krachtlijnen van dit Masterplan, gezien hun relevantie voor de inhoudelijke werking.

Masterplan krachtlijnen

Verknopen met de stad Krachtlijn 1 De podiumkunstensite verknoopt zich met de stad op de kruising van de Dijlevallei en de historische poortstraat de Brusselsestraat: 1.1 De kruisingen van de Dijle-armen worden leesbaar gemaakt en vormen overgangspunten in de verschillende belevingen langs de Brusselsestraat.

1.2 De Dijlearm de Aa wordt leesbaar gemaakt en verknoopt de site zo met de Minnepoortsite en de omgeving van de Vismarkt ten noorden en het park op Hertogensite en de potentiële nieuwe ontwikkelingen aan de villa en het bloedtransfusiecentrum ten zuiden.

1.3 Het nieuwe winkelwandelgedeelte van de Brusselsestraat wordt een kwalitatieve ingegroende straat op het historische Hertogeneiland en legt zo een aangename verbinding tussen de podiumkunstensite en de Grote Markt.

1.4 Het ensemble van het nieuwe podiumkunstengebouw en de Romaanse Poort reconstrueert de historische rooilijn van de Brusselsestraat en zorgt voor een sterke interactie tussen voorbijgangers en de activiteit in de gebouwen.

Het winkelwandelgebied wordt een kwalitatief ingegroende straat De Dijlearm de Aa wordt leesbaar gemaakt en verknoopt de site met de omgeving van noord naar zuid

Het ensemble van podiumkunstengebouw en Romaanse Poort reconstrueert de historische rooilijn

De kruisingen van de Dijle-armen worden leesbaar gemaakt in de Brusselsestraat

Masterplan krachtlijnen

Verder bouwen aan netwerk Krachtlijn 2 De podiumkunstensite bouwt verder aan het typische netwerk van poorten, bruggen, doorsteken en binnenpleinen en binnentuinen: 2.1 Via nieuwe bruggen en poorten wordt een sequens van bijzondere publieke ruimtes toegevoegd aan de bestaande binnenkoer van de Romaanse Poort en de tuin van het Kloosterhotel.

2.2 De opeenvolging van binnenkoeren creëert een overgang van meer minerale pleinen gekoppeld aan de stedelijke figuur van de Brusselsestraat naar meer groene parken en tuinen in de binnengebieden en de Dijleruimte.

2.3 Iedere publieke buitenruimte ontleent zijn eigenheid en karakter aan de aanpalende gebouwen waarmee een open en laagdrempelige relatie tot stand wordt gebracht zodat er een sterke interactie ontstaat tussen publieke binnen- en buitenruimte.

2.4 Het ontwerp van de publieke ruimte wordt gekenmerkt door vier belangrijke thema’s: ‘doorwaadbaar’ – de wijze waarop de site is verbonden met de omliggende stad; ‘vasthouden’ – het maken van een aangename plek om te verblijven; ‘flexibiliteit’ – de mogelijkheid voor verschillende gebruiksfuncties binnen de open ruimte; ‘leesbaarheid’ – het creëren van een sterke en duidelijke identiteit.

Via nieuwe bruggen en poorten wordt een

Het ontwerp wordt gekenmerkt door een sterke

sequens van bijzondere publieke ruimtes

doorwaadbaarheid en koppeling van de ruimtes

toegevoegd aan de bestaande context.

aan elkaar.

De opeenvolging van binnenkoeren creëert een overgang van stedelijke ruimtes naar het groene binnengebied.

Masterplan krachtlijnen

Duurzame stadsontwikkeling Krachtlijn 3 De podiumkunstensite draagt bij aan een duurzame stadsontwikkeling op verschillende vlakken: 3.1 De podiumkunstensite ontleent haar karakter aan het aanwezige erfgoed en geeft onderbenut waardevol erfgoed nieuwe kansen.

3.2 De podiumkunstensite draagt maximaal bij aan het toevoegen van groen en blauw aan de binnenstad door het maximaal openleggen van de Aa en vergroening van de publieke ruimte waar hiervoor de ruimte ontstaat.

3.3 De podiumkunstensite draagt bij aan een kwalitatief en fijnmazig netwerk van voetgangers- en fietsersdoorsteken, waardoor de site maximaal bereikbaar wordt en op comfortabele wijze verbonden wordt met de haltes voor openbaar vervoer en parkings in de omgeving.

3.4 Het nieuwe podiumkunstengebouw krijgt een hoge mate van flexibiliteit waardoor het futureproof is en complementaire ruimtes aanbiedt aan de bestaande ruimtes in de aanwezige erfgoedpanden.

3.5 De compacte nieuwbouw zal maximaal klimaatneutraal worden uitgewerkt en aansluiten op het KWO-netwerk van de Hertogensite.

Het podiumkunstensitegebouw heeft een hoge

De podiumkunstensite draagt bij aan een kwa-

mate van flexibiliteit waardoor het future-proof

litatief fijnmazig netwerk van voetgangers- en

is.

fietsersdoorsteken.

De podiumkunstensite draagt maximaal bij aan

Er ontstaan nieuwe opportuniteiten voor het

het toevoegen van groen en blauw in de stad

waardevol erfgoed op de site.

door het openleggen van de Aa.

BIJLAGE 2

EEN KORTE WANDELING DOOR HET GEBOUW

Het podiumkunstengebouw is meer dan enkel een gebouw voor podiumkunsten

... een plek om samen te beleven ... een plek waar ook publieke ruimte wordt herdacht

... een plek met een mix aan sociale activiteiten, performance en kunst ... een plek die deel uitmaakt van de bestaande culturele plekken in Leuven

... een plek die een nieuwe relatie

... een plek voor bijzondere optredens

aangaat met de bestaande context ... een plek waar gewerkt wordt

het nieuwe gebouw aan de Brusselsestraat gelijkvloers

café + informatiekiosk aan de Brusselsestraat gelijkvloers

het binnenplein met zicht op de wintertuin gelijkvloers

de wintertuin: een dubbelhoge ruimte met tal van opportuniteiten gelijkvloers

het café: een multifunctionele ruimte voor ontmoeting, performance en activiteiten gelijkvloers

de grote zaal in het hart van het gebouw gelijkvloers

‘s avonds toneel en ‘s ochtends boekenbeurs gelijkvloers

back-of-house met laad- en loszone + ruimtes voor artiesten gelijkvloers

een stapeling van publieke zalen snede

een kleine band geeft een performance op de eerste verdieping in de wintertuin eerste verdieping

noordbrug als uitbreiding foyer + zuidbrug als flexibele en open ruimte eerste verdieping

de tweede zaal eerste verdieping

C-mine © C-mine Genk

opportuniteit voor uitzicht en daglicht eerste verdieping

de multifunctionele zalen onder het dak snede

het publiek dakterras bovenop het dak dak

de grote zaal...

maximale flexibiliteit en aanpasbaarheid grote zaal

geautomatiseerd tribuneliftsysteem snede over tribune

opstelling met steile helling klassieke + hedendaagse dans

opstelling met zachte helling muziek, theater, comedy, musical, opera

alternatieve opstellingen

tentoonstellingen, banketten, boeken- of ambachtenbeurzen, festival, live muziek, circus...

BIJLAGE 3

FOCUSGROEPEN Zoals in de inleiding van deze krijtlijnennota aangegeven, is de voorbije jaren hard gewerkt aan deze nota. Ook een adviesgroep werking kwam verschillende keren samen om deze nota mee vorm en inhoud te geven.

In die context werden ook focusgroepen georganiseerd die what’s in a name - focusten op welbepaalde dimensies waaronder diversiteit, jeugd en educatie. In deze bijlage proberen we de essentie hiervan weer te geven.

Diversiteit

De podiumkunstensite zal diversiteit radicaal omarmen. Diversiteit in gender, leeftijd, opleiding, sociale en culturele achtergrond is voor de werking van de site een belangrijk gegeven. Respect en waardering voor de verschillen tussen mensen is een uitgangspunt dat transversaal wordt meegenomen doorheen de heel werking. Representatie in zowel het team als op het podium is cruciaal. De podiumkunstensite zal een plek zijn die midden in de stad en de wereld staat en werk maakt van en reflecteert over (groot)stedelijke onderwerpen als bv. gender en interculturaliteit. Dat zal je merken in het programma dat wordt samengesteld vanuit culturele verscheidenheid en diversiteit. Via de focus op grootstedelijke kunsten wil de podiumkunstensite op een kwalitatieve en artistiek manier diversiteit binnen brengen, zowel op het podium als in het publiek. Een wisselend of tijdelijk curatorschap of (gedeeltelijk) ‘programmatorschap’ door een vereniging, een persoon is hier ook een werkvorm die de diversiteit zal bevorderen.

De werking zal zeer actief ‘outreachend’ zijn, actief uitnodigend en zelfs activerend, diversiteit creërend. Sommige groepen moeten zelfs ‘aanklampend’ benaderd worden. De podiumkunstensite werkt rond het ‘nudging’ van ontmoeting. De plek kan mensen vanzelf ‘verleiden’ tot een bezoek. Dit kan door de omgeving slim in te richten maar ook door activiteiten die aandacht trekken: koren, straattheater -en dans, circus, kleinschalige bottom-up presentaties, grassroots-initiatieven en dansnamiddagen voor senioren… Om passage te creëren moeten er vooral véél dingen gebeuren, liefst op elk uur van de dag.

Binnen de dimensie diversiteit staat de doelstelling ‘ontmoeting’ even hoog op de agenda als de doelstelling ‘kunsten’. Hiervoor is de neutraliteit en polyvalentie van de ruimtes belangrijk. De verschillende locaties en ruimtes zijn voor alle bewoners en groepen van Leuven en omgeving uitnodigend door hun neutraliteit, en bruikbaar voor de eigen doelen, hoe verschillend ook. De site biedt ad hoc ruimte voor initiatieven van onderuit. Dit is zogenaamde ‘witruimte’ in de werking. Hier hebben we aandacht voor een democratische prijzenpolitiek – mede ook door het gebruik van de UiTPAS - die haalbaar is voor bewoners en groepen en een laagdrempelige logistieke ondersteuning.

Voor de dimensie diversiteit is ook een maximale levende en digitale ‘community’ onontbeerlijk. Inspirerend hier is bijvoorbeeld de werking van Pakhuis De Zwijger in Amsterdam en hun concept van ‘de stadsmakers’.

Met input van de focusgroep podiumkunstensite door de dienst diversiteit en gelijke kansen die samenkwam op 19 december 2019 en 8 januari 2020 met Abdullah Abdulrahman, Soetkin Vanbeselaere, Naleye, Luc Desmet, Ouafae Ait El Houjaj, Emma Raymaekers, Jan De Braekeleer, Jonas Verstockt, Tania Temino Lasuen en Tuur Struyf.

Jeugd

De podiumkunstensite is er voor alle kinderen en jongeren. De aandacht voor jeugd is transversaal verweven doorheen de werking. De keuze voor de podiumkunstensite als ontmoetingsplek en het gegeven van de third space, wordt voor een groot deel gemaakt met kinderen -en jongeren in het achterhoofd. De podiumkunstensite wil een open huis zijn, een plek om bijvoorbeeld rond te hangen na school en elkaar te ontmoeten en eventueel zelf iets te presenteren in en rond de wintertuin, de binnenpleinen en de ruimtes van de Romaanse Poort.

Ook binnen het programma is er een uitgebreid aanbod voor familie, geënt op de werking van 30CC met PIEP en BINK, maar ook met evenveel input van meerdere Leuvense spelers zoals bv. fABULEUS, STUK, Tout Petit, enz..

Een aantal disciplines zoals grootstedelijke kunsten en digital arts, zijn interessant omdat we weten dat we via deze inhouden (hiphop, breakdance, slampoetry, augmented reality, gaming,..) wellicht makkelijker een jong publiek kunnen aanspreken.

Maar binnen de podiumkunstensite is de culturele toplaag ook toegankelijk voor kinderen-en jongeren en deze groep krijgt een evenwaardige plek in het programmatiemodel.

De podiumkunstensite heeft binnen de dimensie jeugd talentontwikkeling, intergenerationele verbinding en ownership als speerpunten. De podiumkunstensite faciliteert de dialoog tussen de grotere cultuurhuizen en kleinere bottum up initiatieven. In het huidige landschap is de culturele scène vaak versnipperd en kennen jonge collectieve, artiesten, kunstenaars elkaar niet. De podiumkunstensite wil hier een verbindende factor zijn. Bovendien wil de werking initiatieven die zich nu meer in de niche bevinden ondersteunen en meer bekendheid geven. De podiumkunstensite zal zich profileren als een verbindingsplek en de dialoog tussen kunstenaars, artiesten en jongeren aan gaan.

Leuven heeft ongelooflijk veel jonge initiatieven, collectieven, kunstenaars, dansers, theatermakers, bands, DJ’s,.. maar er zijn nog te weinig mogelijkheden om te experimenteren en talenten verder te ontwikkelen. Daarom is er de expliciete strategie om binnen de site vrije ruimtes te voorzien waar jong talent zijn thuishaven kan vinden. Door het gebouw open te stellen voor verschillende disciplines en artistieke niveaus creëer je een open omgeving waar je van elkaar kan leren, experimenteren en nieuwe dingen kunnen ontstaan. Mensen versterken op die manier niet alleen elkaar, maar ook het culturele veld. Het gebouw zal een open huis zijn voor verschillende initiatieven en jongeren. Door de 360°benadering van een aantal focusdisciplines zal de site een plek zijn voor zowel de zoekende beginners, als de iets meer ervaren jongeren of organisaties die al jaren ervaring hebben. De werking biedt letterlijk “plaats” en ondersteuning zodat de stappen die je moet zetten tussen zoekend en meer ervaring verkleinen.

De site zal ook ruimte bieden voor ontmoeting en evenementen, zowel binnen als buiten en biedt ook mogelijkheden om ad hoc dingen te organiseren zonder te veel regels. Er mag niet enkel oog zijn voor een regulier aanbod, ook subgenres verdienen evenveel aandacht. Jongeren staan met hun twee voeten in de realiteit. Zij weten wat hip is en wat hen aanspreekt. Als we willen dat jongeren de podiumkunstensite ook tot hun plek maken, dan is belangrijk dat ze niet alleen kunnen meemaken, maar ook mee maken wat daar gebeurt. Het is dan ook belangrijk dat jongeren de kans moeten krijgen om mee de inhoud te bepalen (voorstellingen, optredens,...) en dat ze het programma zelf kunnen maken door toonkansen te krijgen, jonge artiesten te programmeren en de ruimte te geven om op te treden. Op die manier kunnen ze hun talenten nog meer ontwikkelen, tonen en eruit leren.

Voor jongeren mag de werking zich niet beperken tot een culturele invulling. Ze mikken ook op een maatschappelijk rendement. De site moet ruimte bieden voor ontmoeting en evenementen, in elkaar overlopend, zowel binnen-als buiten op de site. Op naar een diverse ontmoetingssite voor en door jongeren en kinderen die ook een culturele verbindingsplek is, met de unieke kans om ook een culturele toplaag te beleven/leren kennen!

Met input van de focusgroep podiumkunstensite georganiseerd door MIJNLEUVEN op 17 december 2019 en de focusgroep podiumkunstensite door de cultuur-educatieve organisaties (Bamm, fABULEUS, Slac en de jeugddienst) op 20 december 2019.

Educatie en onderwijs

De educatieve werking van de podiumkunstensite vertrekt net zoals de hele werking vanuit het principe van een “open huis”. Het doel is om publiek en burgers zoveel als mogelijk te verbinden met de kunstenaars en het eigenaarschap zo groot mogelijk te maken. Kunsteducatie kan ook de verbinding versterken tussen kunstbeoefening en -beleving in de vrije tijd en het domein van de experts. Hiervoor denken we aan werkvormen en projecten als open repetities, kunstenaarsresidenties i.s.m. het onderwijs, een uitbreiding van het Curatorenproject op scholen, enz.

De werking van de podiumkunstensite onderschrijft vanzelfsprekend het belang van schoolvoorstellingen als democratische toegang tot de kunsten voor alle kinderen en jongeren ongeacht hun afkomst, hobby’s, karakter, leefomgeving en mogelijkheden.

De podiumkunstensite zal dan ook een waaier aan kunsteducatieve activiteiten bieden voor het basis-, secundair, hoger, universitair en deeltijds kunstonderwijs met als doel de leerlingen te confronteren, uit te dagen en te inspireren. Voor elke groep is er een gevarieerd aanbod van hoog niveau. De educatieve basiswerking is een uitgebreid aanbod van inleidingen, nagesprekken en lesmappen, zowel voor schoolvoorstellingen als het avondprogramma. Alles perfect op maat gesneden voor elke groep. De podiumkunstensite zal ook een experimenteerruimte zijn voor nieuwe vormen van authentieke kunsteducatie waarin zowel de professionele kunstenwereld als de populaire (beeld)cultuur van de leerlingen vertegenwoordigd is.

Tot slot zal het educatieve aanbod van de podiumkunstensite hybride zijn, met naast bovenstaande activiteiten een uitgebreid online aanbod. Hiervoor kunnen we bijvoorbeeld het stadsbrede platform ‘schoolmetcultuur.be’ verder ontwikkelen en uitbreiden met bijvoorbeeld ook een doe-platform voor in de klas met kant-enklare creatieve opdrachten en fragmenten uit voorstellingen, zoals dat nu reeds opgestart werd door de cultuursector zelf. We onderzoeken hoe we hier ook de link kunnen maken met de werking digital arts en het platform zelf kan gevoed worden vanuit deze discipline.

Samenwerking

Het spreekt voor zich dat we voor al deze werkingen die hier in bijlage 3 zijn beschreven en waar we bijzondere aandacht willen aan besteden, steeds zullen samenwerken met talrijke spelers in en buiten de stad Leuven die hiervoor bijzondere expertise hebben: stadsdiensten jeugd, gelijke kansen en diversiteit, onderwijs, sociale zaken, buurtwerk, gebiedsgerichte werking, met universiteit en hogescholen, met talrijke partners in Leuven waarmee we samen stad maken.

BIJLAGE 4

EVERY DAY IS A FESTIVAL De podiumkunstensite wordt een bruisende plek in het hart van Leuven. Een plek met veel energie, waar mensen zich goed voelen en waar de infrastructuur en middelen maximaal benut worden. Om dit meer concreet te maken en al letterlijk “een beeld“ te geven van hoe een dag op de podiumkunstensite er zou kunnen uitzien, maakten we dit tijdsschema. Zo goed als alle inhoud die in deze krijtlijnennota is toegelicht, komt in dit schema impliciet of expliciet concreet aan bod.

We nemen je graag mee naar een woensdag op de podiumkunstensite in mei 2028. De dag start om 9u en eindigt om 23u.

Bovenaan zie je een overzicht van de verschillende plekken op de site: van de binnenruimtes in de nieuwbouw, tot het openbaar domein als de binnenruimtes in de Romaanse Poort en Predikerenkerk.

KRIJTLIJNENNOTA WERKING V.U.: Denise Vandevoort, schepen van cultuur, Professor Roger Van Overstraetenplein 1, 3000 Leuven