SINT-JACOBSKERK Welke toekomst is er voor de kerk die jarenlang ontoegankelijk was?

sector, maar de kratten zijn perfect stapelbaar, en je kan er eenvoudig isolerende rotswol tussen plaatsen. En de grote polycarbonaatplaten die nu een deel van de buitenwand vormen, worden in een latere fase hergebruikt als luifel of grote serre op het binnenplein.

Flexibel en constant in verandering

Die originele materialen maken het ontwerp uiterst flexibel. Zo vorm je bijvoorbeeld snel een atelier in een co-werkplek om. Heel interessant, zeker in een kortetermijnproject als dit, waar de noden en behoeftes constant veranderen.

Maar de flexibiliteit gaat verder. Je kan de verschillende deelplekken perfect weer opbouwen in een ander (erfgoed)gebouw. Wanneer het tijdelijke gebruik van de benedenverdieping van de Silo’s stopt – mogelijk al eind dit jaar – kunnen we de constructies zonder veel moeite verplaatsen naar andere delen van de Molens, of zelfs naar een totaal ander gebouw. Ook nutsvoorzieningen als elektriciteits- of waterleidingen zijn zo opgebouwd dat je ze makkelijk kan demonteren en elders opnieuw installeren.

© Serge Bierset © Stijn Bollaert

Een tijdelijke invulling zoals deze helpt de stad om de mogelijkheden van gebouwen af te tasten: het geeft ons een scherper beeld van welke toekomst mogelijk is voor deze erfgoedgebouwen. En bovendien voorkomen we dat ze leegstaan. Een invulling als maakleerplek past bijzonder goed in dergelijk industrieel erfgoed.

Maakleerplek zelf blijft nog tot eind dit jaar in de huidige vorm bestaan. Tegen dan heeft de ontwikkelaar de plannen voor de definitieve herbestemming van de Silo’s rond. Maakleerplek zal zich daaraan aanpassen, maar een deel van de werking blijft sowieso in de Molens van Orshoven. MAURO POPONCINI

‘Een van onze boeiendste opdrachten’

Maakleerplek is ontwikkeld door de stad en een grote groep Leuvense organisaties en bedrijven, maar vooral de ontwerpers spelen een essentiële rol. Mauro Poponcini van POLO architects, de ontwerpers van het team dat de wedstrijd voor de herinrichting won*, verduidelijkt.

‘Dit was allesbehalve een klassieke architectuuropdracht. We moesten geen definitieve ruimtes ontwerpen, maar een constructie die herbruikbaar is in verschillende gebouwen. Flexibele ruimtes bedenken die je snel en makkelijk in andere grote ruimtes kan inpassen: dat is iets helemaal anders dan een klassiek gebouw ontwerpen dat tientallen jaren moet meegaan. Wat het nog uitdagender maakte, is dat we ook rekening moesten houden met de wensen van de - soms tijdelijke - gebruikers.’

‘We waren eigenlijk meer regisseur dan pure ontwerper - samen met de coördinator van maakleerplek. We dachten mee na over het programma, de snelheid van uitvoering, de kansen die zich aanboden ... Uiteindelijk is maakleerplek een van onze boeiendste opdrachten geworden. Er heerste een aanstekelijk soort opbod: iedereen wilde steeds verder zoeken naar goede oplossingen, ondanks - of dankzij - het beperkte budget en de soms zeer strikte wettelijke context voor bouwprojecten.‘

‘We zitten met dit project op de lijn van de bekende Nederlandse architect Rem Koolhaas: architecten moeten niet zozeer gebouwen neerzetten, maar wel plekken creëren waar dingen kunnen ontstaan. Koolhaas heeft niet toevallig ook een opleiding als scenarioschrijver gehad.’

‘We zijn blij dat we met ons bureau deel konden uitmaken van dit unieke experiment. Niet alleen omdat we mee konden onderzoeken hoe je het best circulair bouwt, maar ook omdat we beseffen dat de rol van architecten volop aan het veranderen is.’

* Het bouwteam dat de wedstrijd won: POLO-Vanhout-Infrabo. Ontwerper, aannemer en studiebureau technieken vormden samen één team.

OPEK

De Hoorn

Cas-Co

Abdij van Keizersberg

Silo Leuven

VAARTKOM

het bruist aan het water

Niet alleen in maakleerplek kom je mensen tegen die samen projecten bedenken en verwezenlijken. Ook elders aan de Vaartkom bruist het van de creativiteit. De buurt is een mix van private projecten en stadsprojecten, zoals maakleerplek. Er zijn kantoorplekken om te delen, ruimtes voor tijdelijke voorstellingen, repetitielokalen, exporuimtes, ateliers … En dat alles vaak in historische erfgoedpanden, met een authentiek en ruw karakter dat inspireert.

Het open kunstenhuis OPEK is al meer dan 10 jaar een vaste waarde. De grote podiumkunstenzaal werd destijds al duurzaam gebouwd, in stro en leem. Nu kiest OPEK ook in de andere ruimten voor een nieuwe, nog duurzamere verbouwing. Er komt ook een nieuwe ontvangstzone met bookshop en een nieuwe gang naar de theaterzalen op de gelijkvloerse verdieping.

OPEK wil zich nog meer voor de buurt openstellen als een open ontmoetingsplek. De stad legt de Vaartkomoevers en het Victor Broosplein voor het gebouw aan als een groene ontmoetingsplek aan het water. Gebouw en plein versterken elkaars ambities dus.

Ook De Hoorn is een pionier: een broedplaats voor creatieve bedrijven, waar je ook terecht kan om te eten, te drinken en te feesten tussen de voormalige brouwketels, te vergaderen … Na de opening in 2012 was het gebouw algauw te klein. Daarom besloten ze uit te breiden, en nu kan je er zelfs blijven slapen!

In een oude loods van ontwikkelaar ViRiX in de Vaartstraat huist Cas-Co, een betaalbare plek voor kunstenaars. Die kunnen daar werken, repeteren, voorstellingen organiseren … Cas-Co blijft overigens op zoek naar andere interessante, al dan niet tijdelijke, plekken.

Ook in de Abdij van Keizersberg staat de tijd niet stil. De abdijgemeenschap heeft, samen met enkele partners, een herbestemmingstraject opgezet. Onder de naam Labora stellen ze nu al vergaderruimtes, werkplekken en kunstenaarsateliers ter beschikking. Naast de bestaande studentenkoten is er ook huisvesting gecreëerd voor buitenlandse zusters die komen studeren aan de universiteit.

Silo Vaes en Zonen was ooit dé discotheek van Leuven, maar herbergt nu productiehuis de Chinezen, een kantoorgebouw en bar Florida. Het productiehuis stelt vergaderruimtes, exporuimtes en eventplekken open voor anderen: niet alleen binnenruimtes, maar ook het dakterras en zelfs een boot op het water.

Wat verder langs de Vaart vind je de gebouwen van de voormalige conservenfabriek Marie Thumas. Ontwikkelaar Revive wil die nieuw leven inblazen. Er komt ruimte voor kantoren, circulaire maak- en productiebedrijfjes, een dansschool en andere gemeenschapsvoorzieningen. Doordat er ook mensen zullen komen wonen, wordt dit een plek waar dag en nacht leven zal zijn.

CHATEAU KESSEL-LO

meer dan een wandeling in het park

In Kessel-Lo, verborgen in het groen, heeft de stad drie bijzondere kasteeltjes in eigendom: De Bron, kasteel Heuvelhof en kasteel Heiberg. Drie waardevolle gebouwen, waarvoor we een toekomst zoeken met respect voor het rijke verleden.

De stad bezit drie gelijkaardige kasteeltjes in Kessel-Lo. Omdat vele organisaties en mensen op zoek zijn naar ruimte, onderzochten we de mogelijkheden aan de hand van enkele studies en bevragingen. Elk van de drie kasteeltjes ontwikkelt zich verder volgens een eigen logica.

De Bron

De Bron is een domein van bijna 5 hectare aan de Koetsweg, verscholen tussen de groene flanken van de prehistorische getuigenheuvels. De eerste bebouwing gaat terug tot rond het jaar 1000. In het midden van de 19de eeuw liet een Leuvense magistraat hier een kasteel bouwen. Rond 1913 kreeg dat een neoclassicistisch jasje. Het gebouw ligt centraal in het kasteelpark.

De stad gaat dit historische complex niet zelf uitbaten, maar ook niet verkopen. We schreven een procedure uit om één of meer organisaties het kasteel in erfpacht te laten nemen - waarschijnlijk zal rond de zomer duidelijk worden wie het wordt. De nieuwe erfpachthouder moet zelf zorgen voor de uitbating en de financiële middelen verzamelen om het gebouw op te waarderen. De nieuwe functies moeten overeenstemmen met het historische karakter van de plek, de natuur rondom versterken en inspelen op het sociale leven. Mogelijke functies zijn gezondheidszorg, religieuze of levensbeschouwelijke activiteiten, woonzorg, onderwijs, sport, openbare dienstverlening, cultuur en verenigingsleven.

Kasteel Heuvelhof

Heuvelhof was tot enkele jaren geleden het deelgemeentehuis van Kessel-Lo, maar heeft een turbulente geschiedenis. De neoclassicistische kern stamt uit de jaren 1840, maar het gebouw is sindsdien bijna continu verbouwd, uitgebreid en heringericht. Bijzonder is ook het omliggende, in Engelse stijl ingerichte landschapspark met ijskelder (nu vleermuizenhotel), hovenierswoning (nu kinderopvang) en tuinpaviljoen.

Sinds ruim een jaar huist De Nomade in het gebouw: een open onthaalhuis voor anderstalige nieuwkomers tussen 18 en 35 jaar. Zij krijgen er hulp in hun zoektocht naar een opleiding, werk, huisvesting en vrijetijdsbesteding.

In de toekomst willen we in het kasteeltje een ruimere werking rond etnisch-culturele diversiteit opbouwen, met dienstverlening, activiteiten en informatie.

De stad gaat ook het park renoveren. Er is al een ontwerper aangesteld. We betrekken de buurt bij de verdere uitwerking.

Kasteel Heiberg

Kasteel Heiberg werd in 1871 gebouwd voor de Leuvense notaris Josephus Van Overstraeten en rond 1913 uitgebreid. Het staat in een riante parktuin op een heuvel.

De stad bekijkt nog hoe het kasteel een nieuwe invulling kan krijgen.

© Tim Buelens © Tim Buelens © Tim Buelens