PB- PP
BELGIE(N) - BELGIQUE
S t e d e L I j k e
erkenning: P206749 | driemaandelijks tijdschrift | afgiftekantoor: 3500 Hasselt 1 Stedelijke musea Hasselt, Witte nonnenstraat 19, 3500 Hasselt
H a S S e L t
oktober – november – december 2016 | jaargang 24 | nummer 4
2 2
DistillArt: 167 affiches die blijven hangen
2
Kunstendag voor Kinderen
Stadstriënnale 2016 – Trademarks: drie expo’s in de stedelijke musea
m u S e a
Expo
DistillArt: een beknopte stijlevolutie de dubbelexpo ‘distillart’ toont een selectie uit de meer dan 600 stuks tellende affichecollectie van het jenevermuseum, aangevuld met uitzonderlijke affiches uit publieke en private collecties. In Het Stadsmus zie je een evolutie van de stijlen; in het jenevermuseum (permanente presentatie en tijdelijke exporuimte) ontdek je de meest frappante affichethema’s. rond 1870 verschenen de eerste promotionele beeldaffiches en vanaf dan ondergaat de affichekunst een hele evolutie. van slanke figuren anno 1900, over flamboyante maar tegelijk eenvoudige figuren in de jaren 1920 tot de no-nonsenselook van 2000. de drie volgende affiches illustreren deze evolutie, elk met het stempel van hun tijd en omgeving.
Ontwerp ‘Genièvre National’ (Université libre de Bruxelles)
aanvankelijk maakt men promotie met pancartes. deze kartonnen borden bulken van de informatie, met veel tekst, in allerlei lettertypes, -groottes en -kleuren en met weinig tot geen beeld. vanaf 1900 wint het beeld aan gewicht. Het zijn niet langer drukkers maar kunstenaars die zich over het ontwerp ontfermen. Zo ontwierp Léon belloguet rond 1900–1910 een beeld voor elixir des alpes (stokerij dussart in het Waalse baudoir). de dikbuikige letters volgen het silhouet van de dame die de drank aanprijst. Haar opgestoken arm en opwaaiende jurk gaan mee met de berghelling. tijdens de eerste helft van de 20ste eeuw laten blozende boertjes en boerinnetjes vermoeden dat het drinken van jenever of likeur gezond en zuiver is. maar vanaf 1920–1930 zijn er ook vernieuwende ontwerpen. de vrouwelijke consument wordt een vedette en krijgt een plek op de affiches, die – in de stijl van de Italiaans-Franse meester Leonetteo cappiello – tegelijk flamboyant, wervelend en sober zijn. ook op dit affiche voor bitter berni (stokerij neef, Luik), laat de onbekende kunstenaar de blonde vrouw voluit plonsen in een groot glas bitter berni. na de tweede Wereldoorlog komen de nieuwe invloeden niet langer uit Parijs, maar uit de verenigde Staten. Het reclamebureau wint aan belang. met de doorbraak van het fotobeeld treedt er een vervlakking en artistieke verschraling op. gelukkig loopt het niet zo’n vaart in de reclamevoering van de belgische stokerijen. affiches en ontwerpen vallen op door visuele humor, sobere en heldere beeldtaal en eenvoud. Zo ook de baanaffiches ontworpen door julian key of dit onuitgevoerde ontwerp voor stokerij dumont de chassart waarbij een alpinist een reuzenfles genièvre national beklimt.
Affiche ‘Elixir des Alpes’ (Jenevermuseum)
Affiche ‘Bitter Berni’ (Jenevermuseum)
1
Triënnale
StadsTriënnale Hasselt/Genk: drie expo’s in de stedelijke musea
1 Tussen 1 oktober en 8 januari 2017 bekijken vzw Stadstriënnale Hasselt en verschillende cultuurhuizen in Hasselt en Genk onze wereld vol logo’s, reclame en merken door een andere bril. Het thema ‘Trademarks’ staat garant voor maar liefst 6 expo’s met hedendaagse kunst, design, mode, fotografie,… en tientallen randactiviteiten. In de drie stedelijke musea ontdek je drie expo’s die de fascinerende wereld van trademarks, identiteit, kopie en counterfeit verkennen.
Expo ‘Label it. Trademarks in Fashion’
je kan je geen kleding meer voorstellen zonder dat daar een merk, logo of label aan gekoppeld is. deze trademarks zijn dé manier voor een modehuis om met de klant te communiceren over waar het merk voor staat. maar hoe, wanneer en waarom ontstonden deze labels en merken? Wat is de identiteit van een modehuis en strookt die met haar imago? en wat met namaak? kan een logo of label garanderen dat je het topproduct in handen hebt, waarvoor je denkt te betalen? op deze en meer vragen geeft de expo ‘Label it ‘een antwoord. de expo en meteen ook het eerste deel ervan vangen aan medio 1800 met charles Frederick Worth, die niet alleen de grondlegger van de haute couture was maar ook de pionier van het kledinglabel. na Worth focust dit deel op de kopieerindustrie en het licentiesysteem die cruciale elementen vormen van de mode-industrie tot de dag van vandaag. In het volgende onderdeel gaat alle aandacht naar het dna van modehuizen en hoe dat verwerkt wordt in de branding. de expo sluit af met een reeks treffende voorbeelden van logomania en logohijacking, het gebruik en kapen van logo’s. naar goede gewoonte brengt het modemuseum Hasselt weer een oogstrelende opstelling met topstukken van dito ontwerpers. die komen uit de eigen collectie en uit de verzamelingen van nationale en internationale musea en modehuizen. enkele namen: charles Frederick Worth, Poiret, christian dior, balenciaga, maison margiela, alexander mcQueen, olivier theyskens, Louis vuitton, gucci, Hermès, dries van noten, vetements, chanel, moschino, christian Wijnants, missoni, ann Salens, ann demeulemeester, viktor & rolf, raf Simons,…
De expo loopt van 1 oktober 2016 tot en met 12 februari 2017, een maand langer dus dan de StadsTriënnale Hasselt/Genk zelf.
Triënnale
2
Expo fotografie: animalcoholics.
Triënnale
3
Studio: ‘G’MERKT’
je zag de afgelopen tijd misschien al affiches met zatte dieren erop? Het zijn de details uit een groter beeld, die in de expo ‘distillart’ tussen de jenever- en likeuraffiches opgehangen werden. op de binnenkoer van het jenevermuseum is het volledige bacchanaal te zien. Zatte dieren, die na een glas te veel niet meer rechtop kunnen staan. In het kader van de Stadstriënnale Hasselt/genk, reflecteert fotografe Frieke janssens over de sociaal aanvaarde drug die alcohol is. ‘We vinden de zatte dieren grappig, maar vervang hen door mensen en de foto’s geven je een kater,’ legt Frieke janssens uit. ‘de afstand maakt het komisch, maar stelt ook een vraag: zijn wij in staat om te erkennen dat we dit door de vingers zien voor mensen?’ tussen de promotionele affiches van de expo ‘distillart’ vormen de foto’s van Frieke janssens een tegengewicht; een anti-branding tussen de branding van sterkedrank. 1 oktober tot 8 januari 2017
Frieke janssens (brugge, 1980) fotografeert al sinds haar vijftiende. Haar interesse gaat uit naar lifestyle, sociologie en stereotypes. In haar werk probeert ze een verhaal te vertellen dat fascineert en clichés vermijdt of deze net heel bewust gebruikt. Ze werkt met gevoel voor detail, humor en surrealisme. Haar veelbesproken expositie Smoking Kids was in 2011 te zien in antwerpen, rusland, Lineart in gent, new York en chicago. tussen 31 oktober en 22 januari is het modemuseum Hasselt de locatie van een experimentele studio waar genkse jongeren en medioren samen de impact blootleggen van subculturen en streetwear in onze dagelijkse samenleving. Ze bevragen en motiveren bezoekers om deel te nemen aan het onderzoek. aspecten als namaak, originaliteit en de impact van de merkindustrie worden stevig onder de loep genomen. Het project wordt begeleid door modeontwerpster en fashionista kristien Follon, samen met de genkse astrid nowak. de resultaten worden voorgesteld tussen 23 januari en 12 februari in de grote hal van het museum. 31 oktober tot 22 januari 2017 / inbegrepen in de inkomprijs
2
Collectie
Jeneverbaronnen van Hasselt-centrum en Kiewit Wim Bijnens: fiere bewoner bijna twintig jaar geleden kocht Hasselaar Wim bijnens een pand aan de maastrichtersteenweg, waar tot 1973 stokerij oranjeboom gevestigd was: ‘We namen de stokershal, het koetshuis en het woonhuis onder handen maar bewaarden de originele elementen. en stap voor stap raakten we meer gefascineerd door de geschiedenis die hier achter de gevel zit.’ die gaat terug tot 1897, toen Lambert Looienga en j.j.m. Feyen stokerij oranjeboom oprichtten. vermoedelijk lag de stokerij eerst in de dorpsstraat. Looienga verhuisde pas in 1913 naar de maastrichtersteenweg. de stokerij werd in 1977 verkocht aan stokerij Smeets. Looienga behaalde verschillende prijzen met zijn likeuren. de specialiteiten waren ongetwijfeld de oranje bitter en vanaf de jaren 1930 ook de amer noir. Wim bijnens bewaart een bijzonder mooie promotiedisplay van stokerij Looienga. ‘je ziet een man in een rode mantel, die de belangrijkste producten van stokerij Looienga aanprijst. dit beeld komt ook voor op een affiche die stokerij Looienga in 1930 liet drukken.’ en verder omvat de verzameling van Wim bijnens nog een dagstempel, een kasboek uit 1930, stopen, glaasjes,…
Carl Vanhouce: betachterkleinkind van stoker Fryns carl vanhouche is de kleinzoon van juliette Fryns, op haar beurt de kleindochter van stoker guillaume Fryns, die in 1870 startte met stoken in het huis ‘In ’t claverblat’ (Lombaardstraat). de stokerij had verschillende gebouwen in de stad en verhuisde vaak. Het bekendst zijn wellicht de activiteiten aan de martelarenlaan (vanaf 1927) en die in de crutzenstraat (vanaf 1979). In 1989 werd het merk Fryns doorverkocht aan de gentse stokerij bruggeman. carls liefde voor alles dat met Fryns te maken heeft, is groot. Zijn verzameling startte hij meer dan 20 jaar geleden. Intussen heeft hij oranjebitterkruiken, fruittobben, schotels in Hasseltse keramiek, flessen, glaasjes, speelkaarten, facturen, brieven,… ‘Ik reis het land door, op zoek naar unieke stukken. eén van de stukken waar ik bijzonder trots op ben is mijn verzegel- of loodjestang. Het woord zegt het al: deze tang diende om de tonnen jenever met draad en lood te verzegelen. Ik heb ook nog een vertegenwoordigersalbum met etiketten van de verschillende merken van Fr yns en kleine promotiegadgets, zoals een naaisetje of een spiegeltje.’
Educatie
5DE FEESTEDITIE VAn DE KunSTEnDAG VooR KInDEREn ervaring leert dat jonge kinderen zeer ontvankelijk zijn voor kunst. onderzoek leert dat kunst verbale, sociale, wiskundige en wetenschappelijke vaardigheden stimuleert. en voor de kunsten- en cultuursector zijn jonge kinderen het publiek van morgen. een win-winsituatie dus. de vlaamse overheid (afdeling cultuur, jeugd, Sport en media) brengt op de kunstendag voor kinderen kunst en kinderen met elkaar in contact.
Feesteditie: TRADEMARKSfestival op zondag 20 november zetten opnieuw meer dan tweehonderd musea, theaters, bibliotheken en cultuurcentra in vlaanderen en brussel de deuren open voor kinderen tot 12 jaar en hun familie. deze vijfde editie van de kunstendag voor kinderen wordt een echt feest. er is bovendien een samenwerking met het Fonds voor vrijetijdsparticipatie om gezinnen te bereiken die het wat moeilijker hebben. In Hasselt en genk slaan Het modemuseum, Het Stadsmus, Z33, uHasselt, ccHa en c-mine de handen in elkaar. binnen het kader van de Stadstriënnale Hasselt/genk werkten zij aan een aanbod voor de kunstendag. Het wordt een heus festival voor kinderen en hun (groot) ouders. op de verschillende locaties kan je komen proeven van de beeldende kunst, mode, design, fotografie en muziek. bedenk je eigen logo, word je persoonlijke trademark, ontwerp zelf een modecreatie en nog veel meer. de logo’s en trademarks zullen je om de oren vliegen.
Ex-librissen
Een grote collectie kleine kunstwerkjes al voor de 23ste keer organiseert vzw graphia in Het Stadsmus op zaterdag 19 november de exlibrisruilbeurs. en net zoals de vorige edities verwachten ze veel ex-libriskunstenaars, verzamelaars en nieuwsgierigen uit heel belgië. al sinds de start van de ruilbeurs zijn jef arras en Hedwig Pauwels de drijvende krachten achter de organisatie. Het Stadsmus maakte van de ex-librissen van lokale kunstenaars een speerpunt in het collectiebeleidsplan. Het museum heeft 158 exlibrissen in de collectie. ann delbeke: ‘de eerste ex-libris van Hedwig Pauwels schreven we in in 1988. Sinds 2012 kopen we doelgericht stukken van Hedwig Pauwels en zijn leerlingen en we hebben intussen 113 werken van Pauwels.’
Ex-libris: eigendomslabel op maat
Hedwig Pauwels: wereldautoriteit
de Latijnse term ‘ex-libris’ betekent ‘uit het boek’. met dit grafische kunstwerkje toon je dat een boek van jou is. Soms wordt het op papier afgedrukt en gelijmd, soms gestempeld of gestanst. dit populariteit van dit eigendomslabel loopt samen met de evolutie van de boekdrukkunst (15de eeuw). aanvankelijk was het een familiewapen, vanaf de 17de eeuw verwees een allegorie naar de interesses van de boekeigenaar. ook vandaag zijn ze nog populair in academische kringen en vertellen de ex-librissen iets over het karakter, de hobby’s, het beroep,…
In 1957 begint Hedwig Pauwels (°1934, Sint-niklaas) les te geven aan het Provinciaal Instituut voor kunstonderwijs Hasselt (PIkoH). Pauwels is titularis van het grafiekatelier en verdiept zich in technieken waarin hij zowel vrij werk als opdrachten uitvoert. vanaf 1984 legt hij zich toe op kleingrafiek. Het bestuur van het Stedelijk museum Stellingwerff-Waerdenhof (Het Stadsmus) en het virga jessecomité gaven eind jaren 1980 een aantal opdrachten, waaronder de productie van acht eindejaarshoutgravures. Intussen heeft Pauwels meer dan 900 prenten op zijn naam staan. Iedere prent opnieuw vertaalt hij de wensen van de opdrachtgever op een virtuoze en ingenieuze manier naar een uniek kunststukje.
Lees meer: – jo rombouts, ‘Hedwig Pauwels of de wereld in het klein’, kunst en erfgoed in de kijker, 2014 – Hedwig Pauwels, ‘ex Libris’, 2008
kunst & kinderen ≠ kinderkunst In 2013 publiceerde oeSo het rapport ‘art for art’s sake’, over de rol van kunsteducatie in het onderwijs. een greep uit de conclusies: in aanraking komen met kunst heeft invloed op motivatie, zelfzekerheid en sociale competenties. Het doet samenwerken en communiceren. en natuurlijk stimuleert het vrij en kritisch denken. muziekeducatie faciliteert het leren van vreemde talen, theatereducatie stimuleert verbale en sociale vaardigheden, kijken naar kunst versterkt wetenschappelijke en wiskundige vaardigheden, … creativiteit en innovatie zullen in de toekomst alleen maar belangrijker worden in onze economie. daarom verdient kunsteducatie een blijvende plek in het onderwijs en is de cultuursector is een sterke partner in de bemiddeling. de kunstendag gaat ervan uit dat alle kunstvormen, al dan niet met bemiddeling op maat, toegankelijk zijn voor kinderen. kunst voor kinderen hoeft dus geen kunst te zijn die speciaal voor kinderen gemaakt is. Laat ze maar de uitdaging uitgaan. Zondag 20 november 2016 13 tot 16 uur doorlopend gratis voor kinderen (groot)ouders met kinderen van 5 tot 12 jaar www.kunstendagvoorkinderen.be
3
Korte berichten
hasselts klein onderhoud
Hasseltse erfgoedspelers in dialoog
een ontspannende erfgoedavond, met lezingen en ontmoetingen bij een lekker glaasje: ERFGOEDSPELERS IN DIALOOG dat is het ‘Hasselts klein onderhoud’ in een notendop. dit jaar komt de Hasseltse erfgoedsector samen op woensdagavond 26 oktober. 26.10.2016 er wordt dan samen nagedacht over de band tussen erfgoed en kinderen. meer info: 011 23 98 91, Van harte welkom op het “Hasselts Klein Onderhoud”, veronique.vannierop@hasselt.be.
De 27ste Hasseltse Jeneverfeesten In het weekend van 15 en 16 oktober is het weer zover: dan bruist de Hasseltse binnenstad weer tijdens het grootste feest voor het kleinste glaasje! met sfeer in de straten en aan de jeneverstandjes, en met de traditionele voorstelling van de museumjenever in het jenevermuseum op zaterdag om 15 uur 30. met het culturele parcours ‘Het bezet’ kom je artistieke verrassingen tegen en in het culinaire dorp wetten de chef-koks de messen!
een inspirerende erfgoedavond voor iedereen die in Hasselt met erfgoed bezig is. Thema
Erfgoed & kinderen en jongeren
Programma
“Buurten met erfgoed” door Chris Ferket (Mooss vzw). Een voorstelling van projecten met lokale erfgoedverenigingen en kinderen. “Met mijn aanbod naar het onderwijs: praktische en inhoudelijke stimulansen” door Griet Heitzmann en Rachele La Monaca (PXL). Enkele praktische tips over hoe je jouw aanpak op kinderen/het onderwijs afstemt. Brainstorm in groepjes We sluiten de avond af met een hapje en een drankje.
Jazz ’n Jenever: Tripod
Schrijf je hier in! > Praktisch
Datum: Onthaal: Locatie:
Info: Prijs: Tip:
vrijdag 11 november: het laatste concert van het jaar in de jazz ’n jeneverreeks. tripod (Frank vaganée, Hendrick braeckman en jos machtel) duikt in het songrepertoire van de Lage Landen en selecteerde de mooiste nederlandstalige liedjes: van raymond tot ramses, van de craene tot de groot, van jules de corte tot Walter de buck. tripod maakt er Woensdag 26 oktober 2016 vanaf 18.30 uur, start programma om 19 uur instrumentale juweeltjes van met veel aanPXL Congress, gebouw D, Elfde-Liniestraat 23A (parking aan achterzijde van het gebouw) dacht voor improvisatie en onvoorspelbare 011 23 98 91 harmonisatie.
gratis, maar inschrijven is verplicht. Maak je eigen organisatie bekend op het Hasselts Klein Onderhoud! Breng affiches, flyers, brochures … mee. Een tafel voor alle informatie wordt voorzien.
Kerstateliers in Modemuseum Hasselt Wat is een merk? Hoe herken je vals van echt? kunnen we zelf ook een merk vervalsen? tijdens de kerstvakantie kunnen kinderen bij ons terecht om zich creatief uit te leven! Samen met leuke interactieve begeleiders ontdek je het modemuseum en Het Stadsmus via uitdagende kijkvragen en spannende opdrachten. daarna ga je zelf aan de slag. je neemt je creatie mee naar huis.
Praktische info Jenevermuseum, Witte nonnenstraat 19, 3500 Hasselt, tel 011 23 98 60, e-mail: jenevermuseum@hasselt.be, www.jenevermuseum.be Het Stadsmus, guido gezellestraat 2, 3500 Hasselt, tel 011 23 98 90, e-mail: hetstadsmus@hasselt.be, www.hetstadsmus.be Modemuseum, gasthuisstraat 11, 3500 Hasselt, tel 011 23 96 21, e-mail: modemuseum@hasselt.be, www.modemuseumhasselt.be Vragen over het tijdschrift Museumnieuws? contacteer de stedelijke musea (tine.rock@hasselt.be of 011 23 98 55)
colofon F o t o ’s Redac tie
4
tentoonstellingen
activiteiten
Expo ‘Kleurboel. De mooiste kinderboekillustraties uit de wedstrijd Key Colours’ Het Stadsmus | toegang gratis nog tot 6 november
Jeneverfeesten Hasseltse binnenstad, Jenevermuseum gratis toegankelijk 15 & 16 oktober
Expo ‘DistillArt. Jenever- en likeuraffiches die blijven hangen’ jenevermuseum & Het Stadsmus | € 9 tot 8 januari 2017
Rondleiding door affiche-expert Karl Scheerlinck op expo ‘DistillArt’ Jenevermuseum + Het Stadsmus zondag 23 oktober en 18 december | 14 uur 30 | € 9* inschrijven verplicht (max. 25 p.)
oktober – november – december 2014
Agenda 2016 oktober – november – december
eindRedac tie VR ag e n?
annemie america, Filip claessens, etienne tordoir, Het Stadsmus, modemuseum Hasselt, jenevermuseum karolien de clippel, joanie dehullu, an van Hertum, veronique van nierop, tine rock, Patrick thijs tine rock contacteer de stedelijke musea (tine.rock@hasselt.be of 011 23 98 55)
Expo ‘Label It. Trademarks in Fashion’ (i.k.v. Stadstriënnale Hasselt/Genk) modemuseum Hasselt | € 6 of € 12 voor Festivalpas Stadstriënnale Hasselt/genk van 1 oktober 2016 tot en met 12 februari 2017 Expo ‘animalcoholics.’ (i.k.v. Stadstriënnale Hasselt/Genk) jenevermuseum & Het Stadsmus | € 12 (Festivalpas Stadstriënnale Hasselt/genk) van 1 oktober 2016 tot 8 januari 2017
Maandelijkse rondleiding voor individuele bezoekers (Expo ‘DistillArt’) Jenevermuseum + Het Stadsmus 30 oktober en 27 november | 14 uur 30 | € 9* (inschrijven verplicht, max. 25 p.) Studio door G’MERKT Modemuseum 31 oktober tot 22 januari | inbegrepen in de inkomprijs ateliers in de herfstvakantie | modemuseum 3 en 4 november | 10 euro per kind (inschrijven verplicht)
* er zijn verschillende kortingen. kijk daarvoor op de website van het betreffende museum.
Jazz ’n Jenever: Tripod Jenevermuseum vrijdag 11 november 21 uur | € 12* Rondleidingen in de Beiaardtoren voor individuele bezoekers info via Het Stadsmus Zaterdag 2 oktober, 6 november en 4 december 14 uur | € 4* | max. 25 p. Kunst en Erfgoed in de Kijker Het Stadsmus zaterdag 12 november (karin de greve: Wasserij de Lelie) | 15 uur | toegang gratis