PDT-instructieboek IBbkao
PDT-instructieboek IBbkao
Betonactivering Ontwerpen
Platform Duurzame Technologie www.duurzame-technologie.nl
IBbkao Omslag.indd 1
17-2-2015 10:32:14
Betonkernactivering Ontwerpen Dit is een uitgave van het platform Duurzame Technologie (PDT). Het PDT draagt zorg voor het samenbrengen van de mogelijkheden voor scholing van duurzame technieken voor de technische installatiebranche. De organisaties achter het PDT zijn OTIB, ISSO, Uneto-VNI, TVVL en NL-Ingenieurs.
Het PDT-instructiemateriaal betonactivering bestaat uit twee delen: – Betonkernactivering: Basis - IBbkab – Betonkernactivering: Ontwerpen - IBbkao De realisatie van deze leergang Betonkernactivering is verzorgd door de ISSO-kontaktgroep 80.1 die uit de volgende personen is samengesteld: – ing. C.A.M. Arkesteijn (ISSO) – E. Bisschop (WTH-Vloerverwarming) – ing. H.M. Bruggema (Peutz B.V.) – drs. J. Cromwijk (DWA Installatie- en energieadvies) – G.J. Koele (Thermal Confort Systems B.V.) – D. Muller (ThermoPlus B.V.) – J. van Os – ing. J.N.E. Ubaghs (Sjef Ubaghs Installatietechniek B.V.) – dr. ir. C.J. Wisse (DWA Installatie- en energieadvies) Dit instructieboek is tot stand gekomen door financiering van OTIB.
‘Duurzame Technologie’ hét platform tot scholing voor de technische installatiebranche.
Meer informatie op www.duurzame-technologie.nl De beheerder van deze leerlijn is:
Eerste druk, december 2014. ISBN: 978-90-5044-268-8 Aansprakelijkheid De samenstellers van deze publicatie hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verzamelen, samenstellen en verwerken van de gegevens in deze uitgave. Nochtans moet de mogelijkheid niet worden uitgesloten dat er toch fouten en onvolledigheden in deze uitgave voorkomen. Ieder gebruik van deze uitgave en gegevens daaruit is geheel voor eigen risico van de gebruiker en het PDT sluit, mede ten behoeve van al degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze uitgave en de daarin opgenomen gegevens. Auteursrechten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur van het platform Duurzame Technologie.
IBbkao Omslag.indd 2
17-2-2015 10:32:15
PDT-instructieboek IBbkao
Betonkernactivering Ontwerpen
Datum: December 2014 Dit instructieboek is tot stand gekomen door financiering van OTIB.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2 PDT-instructieboek IBbkao
Inhoudsopgave Symbolenlijst ............................................................................................................ 5 Begrippenlijst ........................................................................................................... 7 1
Inleiding ............................................................................................................ 13 1.1 Doelgroep .................................................................................................... 14 1.2 Dagindeling ................................................................................................. 14 1.3 Cursusmateriaal BKA voor ontwerpers ....................................................... 15 1.4 Leeswijzer ................................................................................................... 16
2
Stappenplannen en samenhang met cursus, casus en publicatie ............. 17
3
Basiskennis BKA en afwegingsfactor ........................................................... 21
4
Thermisch comfort .......................................................................................... 23
5
Constructief en inpassing, ruimtebeleving, vloertype en ventilatie ........... 25
6
Regeling ............................................................................................................ 27
7
Flexibiliteit en duurzaamheid.......................................................................... 29
8
Kosten en benchmarking ................................................................................ 31
9
Casus ................................................................................................................ 33 9.1 Omschrijving samenhang ............................................................................ 33 9.2 Uitgangspunten casus ................................................................................. 35 9.3 Opdrachten.................................................................................................. 36 9.3.1 Blok 1B Thermisch comfort ................................................................. 36 9.3.2 Blok 2A Constructief, inpassing techniek, ruimtebeleving .................. 37 9.3.3 Blok 3A Regeling ................................................................................ 39 9.3.4 Blok 4A Duurzaamheid en flexibiliteit.................................................. 40 9.3.5 Blok 4B: Volgorde van het stappenplan .............................................. 40
Bijlage A Uitwerking casus ................................................................................... 41 A.1 Opzet casus .................................................................................................... 41 A.2 Uitwerking casus ............................................................................................. 42 A.3 Detailberekening koellast BKA uit casus ........................................................ 63 A.4 Diagrammen naregeling ................................................................................. 64
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3 PDT-instructieboek IBbkao
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4 PDT-instructieboek IBbkao
Symbolenlijst A
oppervlakte
[m²]
b
breedte
[m]
c
soortelijke warmte
[J/kg·K]
di
diameter inwendig van leiding
[m]
Du
diameter uitwendig van leiding
[m]
EPC
energieprestatiecoëfficiënt
[-]
GA,k
karakteristieke geluidwering van een verblijfsruimte
[dB]
GA
geluidwering van de gevel van een verblijfsruimte
[dB]
h
hoogte
[m]
Ico
isolatie-index voor contactgeluid
[dB]
Ilu;k
karakteristieke isolatie-index voor luchtgeluid
[dB]
Li,a,k
karakteristiek installatiegeluidniveau t.g.v. installaties in een gebouw op een
[dB]
ander perceel, uitgedrukt in het gefilterd geluidniveau dat rekening houdt met de gevoeligheid van het menselijk oor voor de frequenties uit het hoorbaar spectrum Lp
geluiddrukniveau
[dB]
Lw
geluidvermogenniveau
[dB]
Nu
kengetal van Nusselt
[-]
qv
luchtvolumestroom
[dm³/s]
qv,10
luchtvolumestroom bij een drukverschil van 10 Pa
[dm³/s]
P
vermogen
[W]
Pr
kengetal van Prandtl
[-]
Rb
thermische weerstand van de vloerafwerking
[m²·K/W]
Rc
warmteweerstand constructie
[m²·K/W]
Re
kengetal van Reynolds
[-]
totale thermische weerstand tussen water in de leiding en het beton juist buiten
[m·K/W]
Rt
de leiding, uitgedrukt per meter leiding Rvw
thermische weerstand water-leidingwand, uitgedrukt per meter leiding
[m·K/W]
Rw
thermische weerstand van de leidingwand, uitgedrukt per meter leiding
[m·K/W]
Rwl
totale thermische weerstand tussen water en vertreklucht
[W/m².K]
SWM
specifiek werkzame massa
[kg/m²]
tc
tijdconstante
[s]
T0
referentienagalmtijd, bij woningen 0,5 seconde
[s]
verschil tussen de gemiddelde watertemperatuur in de leidingen en de
[K]
dT
temperatuur van de vertreklucht, uitgedrukt in absolute temperatuur Tgem
gemiddelde waarde van de absolute temperatuur van het vloeroppervlak en de
[K]
aangrenzende vertrekluchttemperatuur Topp
absolute temperatuur van het oppervlak waar de warmte of koude aan de
[K]
aangrenzende vertreklucht wordt afgegeven Tvertr
absolute temperatuur van de wanden in het vertrek, die de vloer omringen
[K]
U
warmtedoorgangscoëfficiënt
[W/(m²·K)]
v
snelheid
[m/s]
ZTA
zontoetredingsfactor
[-]
α
warmteoverdrachtscoëfficiënt
[W/m²·K]
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------5 PDT-instructieboek IBbkao
αconv
warmteoverdrachtscoëfficiënt voor convectie van vloeroppervlak naar
[W/m²·K]
aangrenzende vertreklucht αstr
warmteoverdrachtscoëfficiënt voor straling tussen het vloeroppervlak en het
[W/m²·K]
omringende vertrek αwb
warmteoverdrachtscoëfficiënt van water naar omringend beton
[W/m²·K]
ε
emissiecoëfficiënt
[-]
η
dynamische viscositeit
[kg/m·s]
θi
temperatuur aan de binnenzijde van de leidingwand
[°C]
θlucht
temperatuur van de lucht
[°C]
θv
temperatuur van het water in de leiding
[°C]
θwater
gemiddelde watertemperatuur in de BKA-leidingen
[°C]
θu
temperatuur aan de buitenzijde van de leidingwand
[°C]
λ
warmtegeleidingscoëfficiënt
[W/m·K]
λw
warmtegeleidingscoëfficiënt in de leidingwand
[W/m·K]
ρ
soortelijke massa
[kg/m³]
σ
constante van Stefan-Boltzmann: 5,67·10
Φ
warmtestroom
-8
[W/m2·K4] [W/m²]
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------6 PDT-instructieboek IBbkao
Begrippenlijst Accumulatie Opsaan van warmte in een bouwkundige constructie. Als de opname van warmte verschilt van de afgifte van warmte van een bouwkundige constructie zal de temperatuur in de constructie veranderen. Akoestische demper Een voorziening ter vermindering van de geluidsdruk. BKA Betonkernactivering (bouwdeelactivering): het thermisch activeren van betonnen vloerconstructies. BREEAM Building Research Establishment Environmental Assessment Method. BREEAM stelt een standaard voor een duurzaam gebouw gebaseerd op de top van duurzaamste gebouwen in de Nederlandse markt en geeft vervolgens aan welk prestatieniveau het onderzochte gebouw heeft. Casco De dragende constructie van een gebouw inclusief buitenafwerking. Het gebouw is wind- en waterdicht, maar de binnenafwerking ontbreekt nog. CFD Computational Fluid Dynamics. Deze methode maakt het mogelijk om met een computer de luchtstroming in een ruimte en rond aanwezige elementen in deze ruimte inzichtelijk te maken. Energieprestatiecoëfficiënt (EPC) Maat voor de energetische eigenschappen van een gebouw of een gedeelte van een gebouw inclusief de gebouwinstallaties bij een genormeerd gebruikersgedrag, in overeenstemming met NEN 5128, NEN 2916 of NEN 7120. Externe warmtelast De warmtestroom [Φ] naar een vertrek samengesteld uit: De via transparante en niet-transparante delen van buitenwanden en daken binnenkomende zonnewarmte; De transmissie ten gevolge van het temperatuurverschil tussen binnen en buiten; De warmtetoevoer door ventilatie en infiltratie ten gevolge van het temperatuurverschil tussen binnen en buiten.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------7 PDT-instructieboek IBbkao