OHM Vani 4e kwartaal 2006

I

n f o b l a d

OHM • P

r o g r a mm a

’s

12e jaargang • oktober/december 2006 • nr 4 • prijs E12,00 per jaar

Divali 2006 Svadharma: worden wie je bent Het vegetarisch principe

Shubh Divali

COLOFON OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoe-gemeenschap.

Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

Een jaarabonnement kost e 12,-, opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM. Eindredactie Savitrie Marhe-Benie Caspar Dullemond Auteurs Narsingh Balwantsingh Rob van Dijk Diddy Mahier Kees Olff Theunis Limonard Aisha Oron Robert Swami Persaud Wierish Ramsoekh Jac Vroemen Martin W. Esher Marhe Shanda Balla Met dank aan Ruud Chander Bikram Lalbahadoersing Chander Mathura Rinus van Warven Grafische verzorging ExLibras Adri Segaar Logistiek René van der Linden Druk Practicum Grafimedia Groep b.v.

Als een mens, bevrijd van alle verstrooiing, in zijn leven ziel en eenheid vindt dan daagt hem, meteen en vanzelfsprekend zoals het licht aan de vlam, ook het bewustzijn van oneindigheid.

Coverfoto’s Wijsheid uit India 365 dagen www.fijivillage.com Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail OHM: info@ohmnet.nl Website OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

Rabindranath Tagore

- oktober / december 2006

INHOUD pagina 6 OHM Televisie

pagina 9 OHM Televisie Hindi

pagina 12 Radio

De Lotusvijver

pagina 16 Radio

Darshan

pagina 21 Emotioneel volwassen zijn pagina 24 Worden wie je bent Pagina 26 Divali van land tot land pagina 29 Voor ik ga sterven pagina 31 Mijn zus en ik pagina 34 Op zoek naar het hindoegeloof Pagina 37 De juiste toon Pagina 40 Vikram Seth over menselijke liefde en muzikale

passie Pagina 44 De vegetarische identiteit Pagina 47 Ayurveda en vegetarisme

- oktober / december 2006

lid van SGR en IATA

Kantoren in ROTTERDAM,

DEN HAAG,

ALMERE

Dordtselaan 144 D Rotterdam Tel. 010 -484 91 77 maar ook in BOMBAY & DELHI

Regentesseplein 12 A Den Haag Tel. 070 - 363 95 36

Allendestraat 115 Almere Tel. 036 - 530 00 33

ERCO REIZEN IS GESPECIALEERD OP RONDREIZEN OP MAAT .

(Inclusief privé-auto met chauffeur) Vertrekken wanneer u wilt.

GOEDKOPE TICKETS INDIA met KLM (2 mnd / 30 kg /1x kosteloos wijzigen) Air India met binnenlandse vluchten Jet Airways, Luft Hansa, Austrian Airlines, Swiss Air, Alitalia e.d.

DubAI met KLM , Britisch Airways, Alitalia e.d. bANGKOK met KLM, Eva, China Airlines e.d.

VERZORGDE RONDREIZEN: Vertrek op elk gewenst tijdstip.

voor ` 450,-voor ` 425,--

vanaf ` 249,-vanaf ` 479,--

Offerte aanvraag: info@ercoreizen.nl of ercoreizen@planet.nl Vliegticket naar SuRINAME met KLM, SLM of MARTINAIR tegen zeer lage tarieven. Wij vezorgen gratis uw visum.

LAAGSTE PRIJSGARANTIE VOOR SuRINAME TICKETS Voor spoedgevallen: 06 55 83 60 38 AGENTEN IN SuRINAME: ARA TRAVE Tel. 437 887 RASONIC TRAVELS Tel. 231447 NATIONAL TOuR Tel. 472 887

Dhr. Randhir Narain Dhr. Sudhir Sookha Dhr. Riaz Mohamedjoesoef

Wij helpen u bij aanvraag van visum van uw familie/vrienden uit Suriname.

Bezoek:

WWW.ERCOREIZEN.NL

l 8 l 10 l 15

DAAGSE REIS DubAI met KLM DAAGSE REIS DubAI met Alitalia DAAGSE REIS MAuRITIuS

` 649,-` 790,-` 850,--

l 10 l 15 l 22 l 22 l 18 l 16 l 24 l 22 l 22

DAAGSE REIS INDIA met KLM DAAGSE PROMOTIE REIS INDIA DAAGSE KLASSIEK INDIA DAAGSE NOORD-INDIA & HIMALAYA DAAGSE ZuID-INDIA TOuR DAAGSE ZuID-INDIA TOuR DAAGSE KERALA/GOA/NOORD-INDIA DAAGSE bIHAR TOuR DAAGSE YATRA TOuR INDIA

` ` ` ` ` ` ` ` `

685,-950,-1.250,-1.250,-1.350,-1.175,-1.495,-1.295,-1.295,--

l 15 l 15 l 15 l 21 l 15 l 16 l 14 l 15

DAAGSE REIS THAILAND / bANGKOK / PATTAYA DAAGSE REIS SINGAPORE/MALEISIE DAAGSE REIS MALEISIE met KLM DAAGSE REIS SINGAPORE/THAILAND/MALEISIE DAAGSE REIS SuRINAME verblijf in Eco Resort DAAGSE REIS FIJI ( Nandi/Suva) en Korea DAAGSE REIS ZuID-AFRIKA DAAGSE REIS bALI / HONGKONG

` ` ` ` ` ` ` `

895,-1.199,-1.050,-1.440,-895,-1.750,-1.495,-1.195,--

Alle door ERCO REIZEN uitgevoerde rondreizen vallen onder de garantie van SGR. www.surinametour.nl voor rondreizen / hotelboekingen in Suriname

WWW.ERCOTRAVELS.COM

- oktober / december 2006

WWW.SuRINAMETOuR.NL

- oktober / december 2006

TELEVISIE 4e kwartaal 2006 Iedere zondag op

Nederland 2

13.05 - 13.35 uur

Zondag 1 oktober

Herhaling Z aterdag 7 0oktober om 10.00 uur

God en ik God en mens zijn twee gescheiden existenties, en ze zijn kwalitatief niet met elkaar te vergelijken. Dat zegt de dvaitfilosofie. Door middel van de puja kun je als mens dichter bij God komen. Wat weten we eigenlijk van de puja?

Zondag 8 oktober

Mijn levensbestemming

Herhaling zaterdag 14 oktober om 10.00 uur

Je sva dharma - dat is je bestemming. Het vertelt je wat goed voor je is, waar je aanleg voor hebt, wat je gelukkig kan maken. Het helpt je bij het maken van de juiste levenskeuzes.

Maar als je zo’n keuze maakt, hoe weet je dan zeker dat deze is ingegeven door je sva dharma? Zie ook artikel op pagina 24.

Zondag 15 oktober

Herhaling zaterdag 21 oktober om 10.00 uur

OHM Magazine Achtergronden bij ontwikkelingen binnen de hindoegemeenschap in Nederland. Met deze keer o.a. aandacht voor het India Festival in Brussel.

- oktober / december 2006

Herhaling Zondag 22 oktober om (13.00)

Zaterdag 21 oktober (17.58 uur)

Divali

Divali is het feest van het licht, van de overwinning van het goede op het kwade. Wat betekent dit feest in het leven van mensen? In deze bijzondere uitzending vertellen diverse hindoes hun verhaal.

Herhaling zaterdag 4 november om 10.00 uur

Zondag 29 oktober

Ch@tney.nl Jongerenprogramma met Narsingh en Kirtie over de omgang met religie, tradities en cultuur.

Herhaling Zaterdag 11 & 18 november om 10.00 uur

Zondag 5 & 12 november

Burhapa ke Laathi (In goede handen) Een oudere hindoe vindt na de dood van zijn vrouw nieuw geluk. Zijn kinderen, volop geĂŻntegreerd in de Nederlandse samenleving, stellen zich op dit ene punt onverwacht traditioneel op: zij accepteren het gedrag van hun vader niet. Gedramatiseerd verhaal in twee delen.

Herhaling Z aterdag 25 november om 10.00 uur

Zondag 19 november

OHM Magazine Special: Tweede Kamerverkiezingen 2006 Achtergronden bij ontwikkelingen binnen de hindoegemeenschap in Nederland. Met deze keer aandacht voor de verkiezingen. Gaan hindoes wel naar de stembus? En zo ja, op welke partijen stemmen ze?

Herhaling Z aterdag 9 november om 10.00 uur

Zondag 3 december

De pandit en de jeugd Iedere pandit staat voor de lastige opgave om ook de jongeren voor zijn parvachan (preek) te interesseren. Praten vanuit de belevingswereld van jongeren, de oude verhalen verbinden met de actualiteit, voldoende abstractie‌ De oplossingen klinken logisch maar zijn vaak makkelijker gezegd dan gedaan.

- oktober / december 2006

Televisie Zondag 10 december

Muziek voor gevorderden Naar klassieke muziek moet je leren luisteren. Dat geldt voor de Indiase muziek net zo goed als voor de westerse. De complexe klanken zijn minder gemakkelijk te begrijpen dan de deuntjes uit de Bollywood-films. Jonge liefhebbers van de Indiase klassieke muziek praten over hun ontdekkingstocht.

17 / 25 / 31 december

Sporen uit het Oosten

Š Foto: www.omroep.nl/ human/fotos/hof.jpg

Televisiemaker Rob Hof reist per trein door 23 landen.

Passagiers die hij tijdens de reis ontmoet, geven hem een kijkje in hun leven en cultuur. Een reis van Oost naar West, van Vietnam naar Turkije. Een reis van duizenden kilometers over het spoor, door landen die de bakermat vormen van vijf wereldgodsdiensten. Deze serie werd gemaakt door BOS, Joodse Omroep, NMO, NCRV en OHM. OHM verzorgde de drie afleveringen over India.

- oktober / december 2006

Herhaling Z aterdag 16 december om 10.00 uur

Vertaling door: Dr. pt. A. Bierdja

Televisie Hindi

Met dank aan Shami Chander voor sponsoring - oktober / december 2006

10 - oktober / december 2006

11 - oktober / december 2006

Radio de 4e kwartaal 2006

Zondag 14.15 - 15.00 uur

Radio 747 747 AM en via de kabel: Den Haag 88.1 FM Amsterdam 96.6 FM Rotterdam 90.0 FM op

via de ether:

of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.

Zondag 1 oktober

Gandhi de hindoehervormer

.

Mahatma Gandhi is vooral bekend vanwege zijn geweldloze benadering van politieke en sociale conflicten. Minder bekend is dat hij ook een vernieuwer was van het hindoeïsme zelf. In deze Lotusvijver aandacht voor juist dat aspect.

Zondag 8 oktober

Meditatie: meer dan een middeltje tegen stress Met meditatie kun je leren ervaren dat de individuele ziel en het Goddelijke in wezen één zijn. Maar tegenwoordig is meditatie vooral een populair middel tegen stress. Overschaduwt het bijproduct het eigenlijke doel?

Zondag 15 oktober

Hippie af?

Het hindoeïsme kreeg in Nederland vooral bekendheid in de jaren zestig. Toen zochten veel mensen naar zingeving in het Oosten. De generaties erna zijn vaak nog steeds erg bezig met het hindoeïsme, maar op een andere manier dan hun (groot)ouders. In deze Lotusvijver hoort u over de nieuwe generatie autochtone Hindoes.

12 - oktober / december 2006

lotusvijver Zondag 22 oktober

Feestelijk bezinnen?

Van de vele hoogtijdagen die de hindoecultuur kent, is Divali een van de belangrijkste. De viering wordt gekenmerkt door enerzijds bezinning en anderzijds heeft het ook en feestelijk karakter. In deze Lotusvijver hoort u hoe bij hindoes feest en bezinning samengaan.

Zondag 29 oktober

Amma en andere religies Al jaren komt de hindoeheilige Mata Amritanandamayi regelmatig naar Nederland om haar knuffels uit te delen.

Vooral veel niet-hindoes komen op deze samenkomsten af.

Wat betekent Amma voor hen?

Zondag 5 november

Meer dan een lichaam‌ Bijzondere ervaringen met overledenen en studies in reïncarnatie en regressie bevestigden Trees van Ewijk in haar overtuiging dat er een onsterfelijke eeuwige ziel bestaat.

Over haar zoektocht vertelt zij in De Lotusvijver.

Zondag 12 november

Emoties of spiritualiteit?

De Upanishads en de Bhagavad Gita zeggen dat religieuze en spirituele inzichten onze handelingen moeten bepalen. In de praktijk wordt ons handelen vooral bepaald door angsten, begeerten, voorkeuren en afkeuren. Wat kunnen we hieraan doen?

Zondag 19 & 26 november

Bewijzen voor God in deze tijd Vroeger was God voor veel mensen een oude man met een lange witte baard die vanuit de hemel naar ons keek. Nu hebben we heel andere beelden van wie en wat God is. Betekent dit ook dat de ervaringen en bewijzen van het bestaan van een God zijn veranderd?

13 - oktober / december 2006

Radio Zondag 3 december

Vegetarisme als religieus principe

Je kunt vegetariĂŤr zijn vanuit ethisch oogpunt: je vindt het zielig voor dieren. Of je doet het uit ecologische overwegingen: vlees eten put de natuur uit. Hindoes zijn vegetariĂŤr om een andere reden: de overtuiging dat in alles een ziel aanwezig is die deel uitmaakt van het Goddelijke. Wat betekent dat in de praktijk?

Zondag 10 december

Religieus genieten?

Kloosters, donkere kleding, lange stiltes en niet te vergeten het celibaat: mensen die hun leven in dienst stellen van een religieuze overtuiging, zijn saai. Dat is een voor de hand liggend idee. Maar is het wel terecht?

Zondag 17 december

Meer en meer en nog meer‌ Met de feestdagen doen we onze dierbaren graag iets cadeau. Maar nu lijkt het steeds duurder en groter te moeten.

In de Lotusvijver hoort u mensen die het uit geloofsovertuiging en principe anders doen.

Zondag 24 december

Klaar met het leven Sommigen mensen zijn tevreden met het leven maar zien toch niet op tegen de dood. Zij leven onthecht van verworvenheden en verbintenissen. Hoe zijn zij tot deze levenswijze gekomen?

14 - oktober / december 2006

de lotusvijver Zondag 31 december

De levensfilm Er wordt gezegd dat je leven als een film aan je voorbij trekt op het moment dat het einde nabij lijkt te zijn. Sommige mensen met een bijna doodervaring hebben dit meegemaakt en zeggen dat de terugblik op het eigen leven een ingrijpende ervaring is met grote gevolgen. In De Lotusvijver doen ze hun verhaal.

15 - oktober / december 2006

Radio 4e kwartaal 2006

Maandag 16.00 - 17.00 uur

Radio 747 747 AM en via de kabel : D en H aag 88.1 FM A msterdam 96.6 FM Rotterdam 90.0 FM op

via de ether:

of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.

Maandag 2 oktober

Het goede voorbeeld Mahatma Gandhi is een voorbeeldfiguur voor hindoes in Nederland. Maar zijn er ook nog anderen? Op Gandhi’s geboortedag gaat Darshan op zoek naar åndere voorbeeldfiguren voor Nederlandse hindoes.

Maandag 9 oktober

Medisch toerisme naar India Tegenwoordig kun je goedkoop terecht in India voor allerlei medische ingrepen. Men verwacht dat de groep mensen die gebruik zal maken van deze mogelijkheden flink zal toenemen. Hoe groot is de belangstelling onder Nederlandse Hindoestanen?

Maandag 16 oktober

Divali: bij iedereen anders Divali is een van de hoogtijdagen waar nagenoeg iedere hindoe iets aan doet. Maar er zijn geen voorschriften over hoe het feest gevierd zou moeten worden. Het blijkt dat iedereen op een eigen manier invulling geeft aan Divali.

Wat is dan het gemeenschappelijke?

16 - oktober / december 2006

Darshan

Maandag 23 oktober

Moederskindjes?

Van Hindoestaanse jongens wordt gezegd dat zij door hun moeders worden verwend. Soms hoeven ze zelfs niet te helpen in het huishouden. Maakt hen dat tot onvolwassen, afhankelijke moederskindjes? Darshan praat met moeders en zonen over dit fenomeen.

Maandag 30 oktober

Amma voor Hindoestanen?

Elk jaar komt Mata Amritanandamayi naar Nederland om met haar knuffels duizenden harten te raken. Hoewel zij een hindoeheilige is, komen op de bijeenkomsten voornamelijk autochtone Nederlanders. Waar blijven de Hindoestanen?

Maandag 6 november

De Arya Samaj wereldwijd Geregeld komen Arya Samaji’s van over de hele wereld bij elkaar om ervaringen uit te wisselen.Van 26 tot en met 29 oktober dit jaar kwamen zij in Delhi bijeen. In Darshan vertellen Nederlandse deelnemers hoe de Nederlandse Arya Samaj het internationaal gezien doet.

Maandag 13 november

Pandit nieuwe stijl Voor vraagstukken op religieus gebied raadplegen we van oudsher de pandit. Maar tegenwoordig kun je hiervoor op veel meer plekken terecht. Welke gevolgen heeft dit voor de positie van de pandit?

17 - oktober / december 2006

Radio Maandag 20 november

“Santokhi is tof” Minister van justitie en Politie, de heer Santokhi, wordt gezien als de rijzende ster aan het politieke firmament van Suriname. Vol trots noemen Hindoestanen hem de volgende presidentskandidaat. Maar hoe denkt hij daar zelf over?

Een persoonlijk gesprek met de heer Santokhi.

Maandag 27 november

Weinig belangstelling voor Bhagavad Gita ?

Hoewel de Bhagavad Gita een belangrijk geschrift is binnen het hindoeïsme, wordt het vooral door autochtone Nederlanders bestudeerd. Waarom hebben Hindoestanen minder belangstelling voor dit geschrift?

Maandag 4 december

De kracht van het verhaal Rama en Sita, Krishna en Arjun, Shravan Kumar… De verhalen zijn beroemd en maken ook deel uit van de religieuze rituelen. Helaas is juist voor dat aspect weinig belangstelling. Waar ligt dat aan? En wat kan er aan gedaan worden?

Zie ook het artikel op pagina 37.

18 - oktober / december 2006

Darshan Maandag 11 december

De Ramayana: nog altijd populair Het verhaal van Rama, Sita en Hanuman mag dan honderden jaren oud zijn, het wordt nog altijd met groot enthousiasme gelezen en bekeken. Waarom trekt dit geschrift nag altijd zoveel belangstelling van jong en oud?

Maandag 18 december

Meer en meer en nog meer‌ Met de feestdagen doen we onze dierbaren graag iets cadeau. Maar nu lijkt het steeds duurder en groter te moeten.

Darshan spreekt met Hindoestanen die het uit principe anders doen.

Maandag 25 december

Sewa, hulp aan anderen Door geloof en naastenliefde geĂŻnspireerd doen veel christenen aan ontwikkelingshulp. Hindoes kennen sewa: belangeloos hulp bieden. Dit principe ligt ten grondslag aan de hindoe ontwikkelingsorganisatie Sewa Netwerk. Darshan besteedt aandacht aan hindoes in ontwikkelingshulp.

19 - oktober / december 2006

ZOEKT U EEN AYURVEDISCHE BEHANDELING? Dat is begrijpelijk, want de Ayurveda is een bijzonder effectieve natuurgeneeskunde voor lichaam en geest. Het Ayurveda Health Center is daarom al meer dan 20 jaar vermaard om haar resultaatgerichte behandelingen zonder rompslomp. Na een meestal eenmalig en uitgebreid consult van ca. twee uren beschikt u over persoonlijke voedingsadviezen, heldere inzichten in uw constitutie en wegen naar een betere gezondheid en lifestyle.

Het eenmalige tarief bedraagt slechts € 135,= en wordt door de meeste zorgverzekeraars vergoed. Voor onze cliënten is er een gratis helpdesk waardoor de nazorg gegarandeerd blijft!

1. De praktijk is geopend van maandag t/m vrijdag van 10 tot 18 uur, steeds volgens afspraak.

2. Eventuele Ayurvedische medicijnen worden door uw apotheek geleverd op ons recept.

3. Na het consult zijn er ook behandelingen mogelijk in uw regio!

4. Behandelingen kunnen bestaan uit: Ayurvedische massages, hoge darmspoelingen, Pancha Karma behandelingen, thuiskuren, reinigingsbehandelingen enz.

5. Alle Ayurvedische therapeuten in ons netwerk zijn APB ® gecertificeerd!

Uw Ayurvedisch geneesheer is vaidya R.H. Swami Persaud, Professor Molkenboerstraat 30A, Nijmegen. Telefoon 024-641 83 98. Kijk ook naar: www.ayurveda-center.com

A D

INFOBL

£ÓiÊ >>À}> }ÊU

M M A ’ S PROGRA O H M • Ê ÀÊ£ÊUÊ«À ÃÊ%£Ó]ääÊ«iÀÊ >>À

Ê > Õ>À É >>ÀÌ

ÊÊÓääÈÊU

RGTOP

EN ÏÏN BE

6ELE WEG

EEN HENK AAN (OLI GESC SAMENLEVING GESPLETEN EN GELUK 4ROUWEN

’s a M M a • P r o g r%12,00 per jaar d o H M I n f o b l •a juli/september 2006 • nr 3 • prijs 12e jaargan

g

Of het nu gaat om divali, om kerst of om oudjaar: tijdens de feestdagen maken we graag anderen blij. Schenk uw relatie, uw goede vriend of uw familielid daarom een jaarabbonnement op OHM Vani. Zo blijven ze een heel jaar op de hoogte van boeiende ontwikkelingen op het gebied van filosofie, religie, cultuur en spiritualiteit èn van alle programma’s die OHM op radio en televisie uitzendt. voor e 12,- maakt u iemand een heel jaar lang blij.

mer: Themanum nden Familieba ofie De filos

atie van medit

Voor meer informatie neem contact op met: a d

M M a ’ s Progra per jaar oHM • 3 • prijs %12,00

TIP

Infobl

wie je bent ipe ch princ

taris Het vege

Shubh Divali

Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 E-mail OHM: info@ohmnet.nl

20 - oktober / december 2006

CA

Divali 2006 a: worden

Svadharm

DE AU -

2006 • nr /december g • oktober 12e jaargan

Emotioneel volwassen zijn

Rob van Dijk

Wat is het doel van het leven? Pujya Swami-ji Dayananda Saraswati geeft een simpel antwoord: ‘Leven is het doel van het leven.’ Leven is groeien, niet alleen fysiek, maar ook emotioneel. Fysiek volwassen worden we allemaal, dat gaat vanzelf. Maar of dat ook geldt voor emotioneel volwassen?

Swami Dayananda: ‘Als je emotioneel volwassen bent, verkrijgt je zoeken een richting. Een mens is emotioneel onvolwassen als hij of zij onder invloed staat van voorkeur en afkeer, van emotionele impulsen.’

In dit artikel gaan we in op enkele aspecten van de groei naar emotionele volwassenheid. Swami Dayananda was al enkele keren op OHM-televisie te zien. In juli 2006 gaf hij les in Nederland, op uitnodiging van Cursuscentrum Viveki (www.viveki.nl).

OHM radio heeft hier ook aandacht aan besteed. Viveki organiseert in juli 2007 een hele week met Swami Dayananda, die een steun is voor iedereen die zich wil bevrijden van emotionele problemen.

Anders dan bij mensen, gaat bij dieren de emotionele groei gelijk op met hun fysieke groei. Is een dier fysiek volwassen, dan is het gelijk ook emotioneel volwassen. Er bestaan dus geen emotioneel onvolwassen dieren.

Een koe heeft geen frustraties, want ze

vindt niet dat ze een lelijke kop heeft of kromme poten. Een mens wel. Een mens is zelfbewust en in zijn jeugd begint hij een eigen mening over zichzelf en zijn uiterlijk te vormen. Zo wordt hij ontevreden en hij vult zich met eigengemaakte emotionele frustraties. Op een gegeven moment ben je fysiek volwassen, maar emotioneel ben je nog steeds een kind. Gaat het niet zoals je wilt of verwacht? Dan reageer je als een kind, met verdriet, frustratie, depressie, jaloezie, boosheid, haat, enzovoort. Juist omdat je een zelf-bewust wezen bent en omdat je in staat bent om keuzes te maken, is emotionele onvolwassenheid dus een typisch menselijk probleem. Een dier heeft dit probleem niet. Maar jij, als mens moet er zelf iets voor doen om over dit probleem heen te groeien

21 - oktober / december 2006

en emotioneel volwassen te worden, aldus Swami Dayananda.

In zijn boek Emotioneel Volwassen (uitgeverij Viveki) beschrijft Swami Dayananda de problemen die voortkomen uit emotionele onvolwassenheid. Hij stelt dat alle problemen een gevolg zijn van het niet aanvaarden van de feiten des levens. Bij een kind is dat aanvaardbaar. Als klein kind werd je boos omdat je niet begreep waarom je oudere broer wel, maar jij niet in de botsautootjes mocht.

Maar eenmaal volwassen word je weer boos als je collega opslag krijgt en jij niet. Waarom aanvaard je geen feiten? Door verkeerd begrip. Je ziet namelijk zelden de feiten onder ogen.

Je ziet meestal situaties die geprojecteerd worden door je geest. En je geest wordt beheerst door je eigen voorkeur en afkeer. Het begrijpen van je voorkeur en afkeer en in staat zijn om ze te beheersen, dat is emotionele volwassenheid. Je kunt namelijk een vermogen ontwikkelen om iedere gebeurtenis op de juiste manier te beheersen, zodat je je niet zomaar uitlevert aan allerlei reacties in de vorm van jaloezie, haat, enz. Dit vermogen is emotionele volwassenheid. Je kunt je bewust zijn van de werkelijkheid van het leven en daarvoor moet je het karakter van feiten begrijpen. Het is noodzakelijk om te begrijpen wat de aard is van de schepping, van de schepper en van onze relatie met die twee.

Het resultaat wordt je gegeven. Een simpel voorbeeld: je laat iets los uit je handen. Dat is jouw actie. Maar de zwaartekracht is er verantwoordelijk voor dat het op de grond valt. Bij elke actie die je op touw zet, zijn er maar vier resultaten mogelijk. Stel je steekt de straat over. Dat is jouw beslissing en jouw actie. Gelukkig bereik je meestal geheel volgens plan de overkant (resultaat 1). Maar soms niet. Dan moet je springen om een auto te ontwijken (resultaat 2: niet geheel volgens plan). En als je net te laat sprong, wordt je aangereden en beland je in het ziekenhuis (resultaat 3: tegengesteld). Maar ook is het mogelijk dat je meer krijgt dan je verwachtte. Je komt bijvoorbeeld aan de overkant een kennis tegen die je al lange tijd niet meer gezien hebt (resultaat 4: boven verwachting). Swami Dayananda: ‘Resultaat 2 en 3 geeft bij emotioneel onvolwassen mensen re-acties in de vorm van emoties, angst, verdriet en boosheid. Ben je echter emotioneel volwassen, dan heb je kennis: je weet dat je gewoon één van de 4 resultaten gekregen hebt en je verwelkomt elk resultaat, wat het ook is. Je hebt geen enkele reden om ontevreden, boos, bedroefd of angstig te zijn. Want alleen als je alwetend zoals God zou zijn, zou je alleen acties kunnen ondernemen, die resultaat 1 zouden geven. Bedenk: elk resultaat na een actie is een resultaat en dat wordt je gegeven door de ‘alwetende’, die de resultaten uitdeelt.’

Jij kiest de actie, maar je hebt geen zeggenschap over het resultaat.

De mens heeft een vrije wil en daarom een mogelijkheid om te kiezen en te

22 - oktober / december 2006

handelen. Dit houdt tevens een verantwoordelijkheid in om op een juiste manier te handelen. Sommige dingen kan men veranderen, andere niet. Je moet dit verschil begrijpen en ervaren om er op de juiste manier mee om te kunnen gaan. In zijn lezingen en boeken behandelt Swami Dayananda deze aspecten tot in detail en hij legt uit hoe je je kunt bevrijden van de gevolgen van je voorkeuren en antipathieĂŤn, al handelend en reagerend op situaties. Dan wordt je leven een continu proces van leren en groeien, van emotioneel volwassen worden. En

wat dan? Als je emotioneel volwassen bent, ben je volmaakt als mens. Vrij van conflicten, vrij van pijn en schuld.

Je kunt dan de waarheid begrijpen: het zelf, ‘ik’, is compleet, volmaakt en altijd gelukkig. Emotionele volwassenheid is niet alleen nodig voor het kennen van je zelf, maar ook om gelukkig en succesvol te zijn in het dagelijks leven. n Het boek Emotioneel Volwassen van Swami Dayananda (uitgeverij Viveki) is o.a. te bestellen via www.advaita.nl

23 - oktober / december 2006

Worden wie je bent

Narsingh Balwantsingh

Ik was vijftien jaar oud toen ik tegen mijn moeder zei dat ik naar India wilde en mezelf wilde aanmelden bij een zangleraar die mij de Indiase klassieke zangstijl Khayal zou leren. De aanleiding was een plaat die wij thuis hadden van een Indiase klassieke zanger. Op de voorkant stond in grote letters Khayal en een foto van de goede man, op de achterkant een korte biografie waaruit bleek dat hij een telg was van een familie die generatie op generatie de traditie van het Khayal zingen doorgaf via het zogenaamde Gharana systeem. Dat wilde ik ook, ik voelde het diep van binnen. Mijn moeder voelde het niet en sloeg het idee dan ook in de wind. Diep teleurgesteld ging ik verder met mijn leven.

Lang was ik niet teleurgesteld, want niet eens een paar manden later, net voordat ik zestien was, ontmoette ik het meisje van mijn leven. Ik was verliefd en het diepgewortelde verlangen om naar India af te reizen en opgeleid te worden tot Khayal zanger verdween naar de achtergrond. Het meisje was het belangrijkste dat er was, ik zag een gelukzalige toekomst voor ons beiden. Maar datgene wat ik nooit had gedacht gebeurde: na een kleine drie maanden zag zij het plotseling niet meer zitten en eerlijk gezegd ik ook niet. We gingen beide, onze eigen weg, spraken en zagen elkaar steeds minder en nu ik ruim vijftien jaar later dit artikel schrijf vraag ik mezelf af wat ik ooit in dat meisje heb gezien.

Zo gaat dat blijkbaar. Je voelt soms dat je heel graag iets wilt en korte of langere tijd later kom je tot besef dat je eigenlijk iets anders wil. Neem alleen al het hoge echtscheidingcijfer.

Mensen trouwen met elkaar en beloven een heel leven met elkaar door te brengen. Op een bepaald moment geloofden ze daar echt in, maar na verloop van tijd blijkt dat het niet zo is met alle pijnlijke gevolgen van dien.

In mijn omgeving zie ik het ook gebeuren als het om studie en toekomst gaat. Veel van mijn vrienden hebben een studie afgemaakt maar belanden in een heel andere branche. Als ik ze vraag waarom ze niet in het verlengde van hun studie aan het werk zijn vertellen ze me dat ze niet gelukkig

24 - oktober / december 2006

zijn met hun studiekeuze en dat ze daarom iets zijn gaan doen wat ze wel leuk vinden. Hoe komt het dan dat zo iemand toch ooit aan een ‘ongelukkige’ studie is begonnen? Uit ervaring weet ik dat mensen uit je omgeving daar een grote rol in spelen. Ook ik ben ooit aan een studie Rechten begonnen maar ergens onderweg ben ik presentator, acteur en programmamaker geworden. En ook al zijn mijn ouders trots op wat ik doe en wie ik ben, ze hadden graag gehad dat ik ten minste een titel had bemachtigd aan een universiteit.

Breken met hun verwachtingen was zwaar maar is het beste wat ik ooit heb gedaan. Daardoor heb ik ruimte gecreëerd om te ervaren wat ik zelf wil en hebben zij de mogelijkheid gekregen om het unieke dat hun zoon in zich draagt te zien. In veel gevallen blijft het unieke van een individu verborgen onder een laag van verwachtingen van ouders en familie en in sommige gevallen komt daar de verwachting van een hele gemeenschap bovenop. Deze situatie belet heel veel individuen om te ontdekken wat ze werkelijk willen en wie ze werkelijk zijn. Een adder onder het gras is dat rebels gedrag geromantiseerd kan worden onder de mom van ‘Ik vecht voor vrijheid om te worden wie ik ben’. Zo makkelijk is het niet.

Weet je nog dat ik naar India wilde of dat ik verliefd werd en dacht dat het voor altijd was? Ik heb zelfs ruzie met mijn ouders gemaakt om dat meisje.

Nee, zo makkelijk kom je er niet vanaf. Veel van wat je denkt dat je wilt wordt niet alleen door verwachtingen

uit je omgeving ingegeven maar ook door emoties. Lust, woede, angst, noem maar op. Het is de kunst om te onderscheiden waarom je iets wilt. Is het een emotionele impuls of is het eigenlijk omdat jij je moeder gelukkig wil maken? Waarom eigenlijk? Binnen het hindoeïsme kennen we het begrip sva dharma. Het betekent zoveel als jouw persoonlijk dharma. Ik heb het voor mezelf gedefinieerd als ‘worden wie je bent’.

Het proces om te ontdekken wie je bent en wat je wilt, ligt voor mij in het verlengde van jezelf realiseren en dat is verschrikkelijk moeilijk. Het betekent dat je onderscheidend vermogen moet ontwikkelen; onderscheidend vermogen om negatieve impulsen ingegeven vanuit emoties als angst, woede, lust of vals ego te kunnen wegfilteren, om te kunnen worden wie je werkelijk bent. Hoe doe je dat dan? Dezelfde vraag stelde ik aan Swami Raghavanand die in Nederland was voor een aantal lezingen. Hij gaf als antwoord dat iedereen een guru / leraar nodig heeft die jou het onderscheidende vermogen bij kan brengen. Mijn volgende vraag was toen meteen wie dan een goede guru was.

Hij zei toen lachend ik het zou voelen als ik hem zou vinden. Daar zat ik dan. De conclusie die ik toen maar voor mezelf heb getrokken is dat het niet zonder slag of stoot gaat, maar ermee bezig zijn is al een grote stap in de goede richting volgens mij.n

25 - oktober / december 2006

Divali van land tot land

Esha Marhe

Divali is het feest dat in het teken staat van het verdrijven van duisternis en de strijd tegen het kwade.

Verdorven gedachten en kortzichtigheid kunnen worden gewist door het licht van de kennis te verspreiden.

Overal ter wereld vieren hindoes divali. Maar dat doen ze lang niet overal op dezelfde manier. Een rondreis langs de verschillende divali-ervaringen van Esha.

In Suriname werd divali op een vrij ingetogen manier gevierd. De jaarlijkse fakkeloptocht opende het gebeuren. Het was echt een festijn om dat te zien en later om mee te doen met vrienden en je ouders en familie te ‘spotten’ tussen de toeschouwers die langs de weg stonden en je toejuichten. Op de dag zelf keek ik als kind echt uit naar het moment van aansteken van de diya’s. Dat moest bij de overgang van middag naar avond gebeuren en werd begeleid door de gebeden van een pandit op de radio en de tv. Als kind stonden we erop dat alles, dus het hele huis, het balkon - en niet alleen de voorzijde - en het hek in de tuin van diya’s moesten worden voorzien. Mijn ouders probeerden het beste mengsel en de beste roltechniek te achterhalen: was het nou alleen olie of een mix van olie en ghee wat de lontjes langer deed branden, moest het katoen gerold

worden in lange stukken of was een dot al voldoende? Hoe lang van te voren moesten de diya’s in water worden ondergedompeld? Voorafgaand aan dit gebeuren was er natuurlijk het verplichte schoonmaak ritueel: het hele huis werd gepoetst en geboend.

Maar die reinheid moest natuurlijk ook bij jezelf plaatsvinden - van binnen uit. Dus waren we verplicht om dagen van tevoren vegetarisch te eten, iets waar ik als kind niet bepaald weg van was. Maar de speciale sfeer die er rondom het diya aansteken was, het familiebezoek, het gezamenlijk eten van de lekkere roti met diverse groenten en daal en de andere lekkernijtjes maakte veel goed. Een van de hoogtepunten was als we samen in de buurt rondliepen en keken hoe anderen hun huizen hadden versierd.

Bij ons ging het er dan voornamelijk om welk huis de meeste brandende diya’s had. Daarna reden we richting

26 - oktober / december 2006

Leiding en daar waren de huizen toch veel grootser versierd en vaak ook op innovatieve wijze met fakkels die lang bleven nabranden. Kortom het was een serene, sprookjesachtige sfeer die ik als kind wel wist te waarderen.

In Nederland was het hele divalifeest, in mijn beleving, een domper. Het verloor zijn speciale karakteristiek voor mij: de aardewerk diya’s met katoenen lontjes en ghee werden vervangen door theelichtjes. De geur en de sfeer die er rondom het feest in Suriname hing, miste ik hier. In Nederland ontbrak ook de aanloop naar het feest. Er werden zo af en toe fakkeloptochten georganiseerd, maar die waren, natuurlijk ook door het klimaat, niet zo groots van opzet. Het familiegebeuren was er ook niet: anderen woonden te ver weg of hadden het te druk. Divali vieren was iets wat je even tussendoor deed: het aansteken van de karige theelichtjes en dat was het dan.

Op St. Maarten trokken we veel op met de Indiërs en keken we ook met z’n allen uit naar het jaarlijkse divalibal. Dat was een gezellig samenzijn, met een goed diner en vaak ook een show. Maar het bleef een viering

met theelichtjes. Idem dito in China.

Bepaalde aspecten werden natuurlijk gevolgd zoals het huis schoonmaken en vegetarisch eten, maar de echte sfeer was er niet.

In Egypte probeerden we het divalifeest zo goed mogelijk te vieren: onze dochter werd daar geboren.

Het was onze eerste divali als gezin.

Dus het moest in stijl. Twee weken voor divali werd het een gang naar de pottenbakkersenclave, met een aantal plaatjes uit Indiase tijdschriften. En dan in je beste Arabisch doorspekt met wat Engels maar zo goed mogelijk uitleggen hoe de diya’s er precies uit moesten zien. Neen, geen asbak maar wel rond, klein en laag en ietwat diep.

Zo gebeurde het dat de diya ieder jaar weer een andere vorm had: elke pot-

27 - oktober / december 2006

© Foto- Jan Moesen

tenbakker gaf er zijn eigen interpretatie aan. Met de aardewerk diya’s was het een feest om het huis van binnen en buiten te versieren. De serene sfeer van toen (zoals in Suriname) konden we steeds meer benaderen.

Nu woon ik in India en er is niets sereen en sprookjesachtig aan het divalifeest. Het lijkt en is ook meer een soort nieuwjaarsfeeest, dat gevierd wordt met veel fanfare. Het is er een drukte, elke markt is versierd met gekleurde elektrische lichtjes. Er is veel goud en zilverkleurige franje, speciale decoratieve diya’s, zelfs elektrische. De ene pottenbakker probeert de andere te overtreffen: je hebt aardewerken diya torens, diya’s met een gouden randje, vergulde diya’s, Laxmi diya’s, diya’s op een thali, diya’s versierd met kleine spiegeltjes. En dan de 21e eeuwse diya’s, dat zijn diya’s met een gaatje waar je dan zo de elektrische lampjes doorheen kunt steken. Dus niks geen geknoei meer met ghee, olie en katoen. De hal / voorportaal thuis wordt versierd met kleine voetstapjes, symbool voor Laxmi die binnenkomt.

Het is ook een tijd van kado’s geven en ontvangen. Elk familielid, kennis of vriend moet worden bedacht, liefst met wat mithaai en een zilveren gebruiksvoorwerp of een zilveren of gouden muntstuk. De juwelier doet in deze tijd

goede zaken. De werknemers rekenen allemaal op een bonus. De kranten staan bol van de aanbiedingen. Het hele feest heeft in India een commercieel karakter gekregen. De aanloop naar divali bestaat uit het organiseren en aflopen van cardparty’s en diverse diwali bazaars. De cardparty’s zijn heel populair, er wordt echt gespeeld om geld en het zijn niet bepaald minieme bedragen. Het heet dat als je dan wint je voor de rest van het jaar ook ‘lucky’ zult zijn: Laxmi is je dan goedgezind.

Op de dag zelf wordt het feest uitbundig gevierd met veel vuurwerk en om middernacht heftige knallers. Er hangt echt een Nieuwjaarssfeer. Het is een oorverdovend lawaai van de ene knaller na de andere, en het ingetogene, de sereniteit is er niet. En dan vraag ik me af of de essentie van het feest er nog wel toe doet.

Divali is niet alleen het feest van licht maar leert ons ook een belangrijke levensles – dat van de overwinning van het goede op het kwade: Ram overwon Ravan, de demonenkoning. Ravan stond voor alles wat slecht en zondig was.Divali viert de thuiskomst van Ram, Sita en Laxman, maar betekent ook het streven naar waarheid, rechtvaardigheid en bescheidenheid. Kortom: goed zijn en goed doen. Een Shubh Divali of zoals ze dat in India zeggen Happy Divali! n

28 - oktober / december 2006

Voor ik ga sterven

Sharda Balla

Anand Hans (72) wist al vroeg in zijn leven dat hij wilde dansen. Klassiek ballet was jarenlang zijn passie en dat vlak na de oorlog, toen er een nieuwe wind waaide door Nederland: een sfeer van wederopbouw, van nieuwe hoop, van heel hard werken. In die periode nam Hans balletlessen, stiekem, want zijn ouders vonden huppelen op het podium in een strakke maillot iets voor meisjes.

Maar dat veranderde snel na de enthousiaste reacties van het publiek tijdens de eerste opvoering.

In de periode waarin zijn danscarrière op zijn hoogtepunt was, had hij een opmerkelijke droom. Hij zag twee intens liefdevolle ogen die door hem heen keken. Ook ervoer hij een volledige acceptatie, een afwezigheid van oordeel in die stralende ogen.

Hij werd met een gevoel van intens geluk wakker en herinnerde zich de droom. Een zoektocht was begonnen en hij herkende later deze ogen in een portret van de Indiase heilige Ramana Maharishi. In de tussentijd was hij leraar klassiek ballet geworden. Maar dit brak hem op. Toen begon zijn zoeken pas echt goed. Zijn interesse in de leer van Ramana Maharishi bracht hem naar India. Daar voelde hij zich thuis en hier verdiepte zich zijn inzicht in de levenswijze gezien vanuit het hindoeïsme. In de jaren daarna

heeft hij verschillende ervaringen gehad die in de traditie van Ramana Maharishi als ‘advaita momenten’ kunnen worden genoemd. Ervaringen waarbij het onderscheid tussen de eigen individualiteit en al het andere wegvalt, een eenheidservaring. Dat was zijn hoogste doel in het leven, hij is er nu klaar mee. Het hoeft niet snel voorbij te zijn, maar er is ook niets dat hem aan dit bestaan vast doet houden. Vanuit het hindoeïsme gezien is dit de levenshouding van een sannyasi, doorgaans de laatste levensfase.

Het hindoeïsme kent vier levensfasen.

Het ideale leven zou honderd jaar moeten duren en elke fase bestrijkt een periode van 25 jaar. De eerste fase is die van studie en vergaren van kennis. Daarna volgt de periode van

29 - oktober / december 2006

het stichten van een gezin en zich wijden aan maatschappelijke taken.

Vervolgens dient de mens zich terug te trekken uit het dagelijkse leven in de maatschappij, waarop een fase van sannyas volgt, waarin men afstand doet van alles en iedereen en zelfs de identificatie met de eigen naam niet langer bestaat. Zo kan men tot het Allerhoogste, tot het Brahman komen.

Het levensdoel in de hindoefilosofie is dat de mens kan komen tot verlossing, tot moksha. Door middel van yoga en meditatie kan het atman bevrijd worden uit het aardse bestaan.

Niet voor iedereen is het pad van ver-

zaking weggelegd en misschien is het ook niet voor iedereen noodzakelijk.

Gelukkig is de hindoefilosofie geen dogma dat voorschrijft hoe het zou moeten, maar is de fase van sannyas een weg waar men voor kan kiezen.

Maar er zijn vele andere wegen te bewandelen en vele grote voorbeelden te volgen. Misschien komt de sannyas dan toch nog ooit in een ander leven‌ Op zondag 24 december vertelt Anand Hans in het radioprogramma De Lotusvijver hoe hij op een positieve manier naar de dood kijkt en toch nog iedere dag van het leven blijft genieten. n

21 augustus 2006

Voor ik sterven ga Ik weet niet Wat u er van vindt Maar Voor ik sterven ga Heb ik nog ĂŠĂŠn wens: Te mogen zien als kind Anand Hans

30 - oktober / december 2006

Mijn zus en ik

Martin W.

Mijn zus is drie jaar ouder dan ik. Waarschijnlijk waren we een doorsnee gezin, met natuurlijk broer-zus ruzietjes. Mijn zus en ik werden geadopteerd toen we een half jaar oud waren. Mijn vader overleed toen ik 15 jaar was. Onze biologische moeders zijn Nederlands. We hebben nooit contact met ze gehad. Toen we klein waren werd er wel eens gebeden aan tafel maar dat verwaterde snel en we gingen bijna nooit naar een kerkdienst. Toen we klein waren en we met ons gezin op vakantie gingen wilde mijn zus tot vervelens toe altijd alle kerkjes bekijken. Als we helemaal uitgeput waren en ze zag boven op een berg nog een kerkje waar we nog niet waren geweest dan ging ze er toch naar toe, desnoods alleen.

Het begon toen mijn zus in Amsterdam Medicijnen ging studeren en daar ook uitging in de Bhagwan discotheek. Op een dag had ze een enorme hoeveelheid kleren bij zich toe ze in het weekend thuis kwam, ze had besloten om bij de Bhagwan te gaan.

Alle kleren moesten rood geverfd worden. Ik dacht: ‘Oh nee hè’. Zoiets zie je alleen op TV en wat normaal ver weg is kwam ineens dichtbij.

Maar goed, het blijft toch je zus en je probeert het te begrijpen. Na enkele maanden besloot ze toch maar niet bij de Bhagwan beweging te gaan, wat voor mij een opluchting was (al was

het zonde van die kleren). Korte tijd daarna, ze was ongeveer 20 jaar, wilde ze naar een Guru in India voor een half jaar, een vriend van haar was daar geweest en had haar erover verteld.

Ze ging naar Amma (Mata Amritanandamayi) in Kerala. Dit voelde voor mij beter dan de Bhagwan, wat maatschappelijk toch meer gestigmatiseerd is. Toen ze terugkwam uit India wist ze het zeker: ze ging stoppen met haar opleiding Medicijnen en ze ging voor onbepaalde tijd naar Amma.

Inmiddels woont ze al ruim 20 jaar bij Amma en ze is er nog steeds erg gelukkig. Mijn moeder vond het in

31 - oktober / december 2006

het begin wel moeilijk, maar had er uiteindelijk toch vrede mee omdat ze zag dat mijn zus daar gelukkig was toen we Amma’s ashram bezochten.

Ergens kon ik het wel begrijpen, omdat ik toen zelf ook vragen had als: wie ben ik en wat doe ik hier? Haar besluit heeft mijn spirituele ontwikkeling wel versneld. Dat er meer tussen hemel en aarde is, was me wel duidelijk. Toen ik mijn hand eens liet lezen en nadien die van mijn moeder was ik overdonderd door de precisie waarmee data van moeilijke gebeurtenissen uit het verleden waren vastgelegd. Het maakte me nieuwsgierig. Ik sprong meteen in het diepe door een regressieweekend te doen waar ik voor het eerst vorige levens zag en voelde, maar ik wilde meer. Een belangrijke stap was toen ik in een cursus muziek en esoterie ging doen bij een medium.

Deze cursus die 3,5 jaar duurde was een enorme openbaring. Per half jaar werd een chakra behandeld, waarbij ook veel met visualisaties werd gewerkt. Ik werd steeds gevoeliger en meer tevreden. De rode draad tijdens die cursus was het werken met de Christus energie. Heel bijzonder voor mij was het mediteren op Jezus Christus. Er kwam een enorme hoeveelheid heel fijne energie bij vrij en nu, zo´n twintig jaar later, is dat nog steeds zo, alleen het is sterker geworden.

de mantra´s en meditatie vormen nu een belangrijke spirituele rode draad in mijn leven, gecombineerd met de Christus-energie. Het is heel bijzonder om de effecten te ervaren van de mantra´s. Als ik me dan tevens richt op Jezus Christus werkt het allemaal extra sterk. Wat een zegen om me zo verbonden te kunnen voelen en innerlijke rust en stilte te voelen.

Jaarlijks zien we Amma en mijn zus tijdens Amma’s Europa tour. Iemand

Sinds ongeveer zeven jaar volg ik regelmatig ‘chakratuning’-cursussen bij Sri Shyam Bhatnagar. Ook dit is een grote openbaring. Hij heeft de microchakra-psychologie ontwikkeld. De wijze lessen vanuit de Indiase cultuur, 32 - oktober / december 2006

die bij Amma woont, zei eens dat je Amma op verschillende manieren kan ervaren. Amma voelt voor mij als een vriend. Bij Amma aanwezig zijn voelt voor mij als het voelen van de Christus energie. Ik heb het gevoel dat Amma hartchakra’s opent van de aanwezigen. Tranen van gelukzaligheid zijn dan ook geen uitzondering tijdens de darshans. De meest intense beleving ervaar ik als ik continu bij Amma’s programma ben. Dit geldt

met name voor de Devi Darshan op de laatste dag, wat doorgaat tot diep in de nacht. Als je de hele tijd blijft vanaf de Puja tot het einde van de Devi Darshan is het gevoel het sterkst. Aan het einde van de Devi Darshan gooit Amma bloemblaadjes over de menigte en daarna kijkt Amma de zaal in. Dit is een bijzonder moment. Amma´s ogen stralen dan heel veel liefde uit en het heeft me een keer zo diep geraakt dat ik de dag erna met regelmaat spontaan moest huilen van geluk. Een bijzondere paradox, terwijl ik 15 jaar geleden me maar verveelde bij het Europa-programma waar mijn moeder en ik alleen heengingen omdat mijn zus er dan was.

Inmiddels zijn de vragen die ik had toen ik jong was wel beantwoord.

Wie ik ben? Niet mijn lichaam, mijn gedachten en mijn gevoelens, maar een zuiver bewustzijn. Tijdens meditatie met mantra’s kan ik me hiermee verbonden voelen, er is rust, ruimte en niets. Waarom ik hier ben? Om mijn dharma te doen: werken zodat er brood op de plank komt; van mijn gezin en alle levende wezens houden en tegelijk spiritueel groeien. Meditatie helpt me om meer controle te krijgen over mijn gedachten en om dingen beter te kunnen observeren in plaats van me ermee te identificeren.

Het pad is soms net als het lopen op een duinpan, je loopt drie stappen omhoog en zakt er twee terug, maar door vol te houden kom je toch omhoog. n

33 - oktober / december 2006

Op zoek naar het hindoegeloof

Aisha Oron

Mijn huidige geloof- en levensovertuiging komt grotendeels overeen met de leer van het hindoeïsme. Men zou mij dus hindoe kunnen noemen, maar ik heb dit niet van huis uit mee gekregen. Het is door een proces van jaren dat ik hiertoe ben gekomen. Hoewel ik een Surinaamse vader heb, van Creoolse afkomst, ben ik alleen door mijn Nederlandse moeder opgevoed. Bij ons thuis stond vrijheid van opvoeding hoog in het vaandel. Zo mocht ik zelf kiezen wat ik wilde geloven op spiritueel gebied. Ons gezin had geen vaste religie, hoewel mijn moeder wel in God geloofde. Als klein meisje was ik al erg op zoek naar het goddelijke en erg geïnteresseerd in de verschillende vormen van godsdienst. Mijn eerste aanraking met het hindoeïsme was de zingende Hare Krishna’s op straat, toen ik nog een kleuter was. Ik vond het prachtig. Vooral hun blijdschap en uitbundigheid is me altijd erg bijgebleven.

In mijn puberjaren werd mijn zoektocht serieuzer. Ik las veel boeken over spiritualiteit vanuit de New Age beweging, maar niets pakte me echt. Tot ik op een goede dag een boek over meditatie las van Eknath Easwaran. Easwaran’s voorstelling van het goddelijke was heel anders dan wat ik gewend was vanuit andere stromingen. Bovendien besprak hij allerlei technieken waarmee men in het dagelijks leven God kan realiseren,

zoals het herhalen van een mantra, gematigd leven en meditatie. Al deze zaken waren nieuw voor mij, maar ik was meteen zeer enthousiast om ze uit te proberen. Als voorbeeld van een mantra noemde Easwaran in het boek de goddelijke naam van Krishna, wat volgens zijn omschrijving God als de Aantrekkelijke betekende. Dat gold zeker voor mij, aangezien deze naam meteen zeer aantrekkelijk voor me was en ik Hem niet meer uit mijn

34 - oktober / december 2006

hoofd kon zetten. Vanaf dat moment kon ik me geen mooiere Naam voor God bedenken dan Krishna.

Na deze eerste introductie met de wijsheid van het hindoe誰sme, concentreerde ik mijn zelfstudie op boeken over het hindoe誰sme. Mijn hele kamer was inmiddels behangen met posters van Krishna en ik luisterde veel naar popmuziek van westerse hindoebands, zoals de Krishna-core band Shelter. Langzamerhand kreeg ik steeds meer behoefte om mensen te ontmoeten die een spiritueel leven leidden, gebaseerd op de Vedische geschriften. Als westerling durfde ik echter niet zomaar een mandir binnen te stappen, aangezien ik de taal niet spreek en geen hindoe-achtergrond

heb. Mijn nieuwsgierigheid bracht me echter wel in contact met een groep zeer vriendelijke Sai Baba devotees.

Ik vond de satsangs heerlijk en zeer inspirerend, vooral door het spirituele advies van de devotees. Hier zong ik voor het eerst bhajans en woonde een Mahashivaratri bij. Hoewel ik er al gauw achter kwam dat Sathya Sai Baba niet mijn Guru was, ontwikkelde ik een sterke liefde voor de vele prachtige vormen van God uit het hindoepantheon. In oktober 2002 ontmoette ik Amma voor het eerst in Den Bosch, nadat ik een aankondiging van haar komst had gezien in dit blad. Ik was totaal niet op zoek naar een guru op dat moment, aangezien ik genoeg dacht te hebben aan mijn sporadische bezoeken aan satsangs.

35 - oktober / december 2006

Daar kwam echter snel verandering na mijn ontmoeting met Amma. Nadat ik Amma ontmoet had en haar darshan had ontvangen, groeide mijn spirituele honger als nooit te voren. Vanaf dat moment heb ik nooit meer getwijfeld over de waarheid van de Vedische geschriften en het bestaan van God. In mijn beleving zat Devi zelf daar voor me. Voor mij is Amma het levende bewijs dat God bestaat en dat men Hem of Haar kan bereiken door sadhana. Op het moment dat Amma me darshan gaf ervoer ik voor het eerst iets van de staat van gelukzaligheid en innerlijke rust, waar men het in de boeken over meditatie steeds over had. Ik wilde meteen dolgraag meer doen om een spiritueel leven te leiden. Helaas studeerde ik nog en kon ik daarom niet met Amma meereizen.

Daarom besloot ik met een vriendin naar de Hare Krishna gemeenschap te gaan. Daar hoopte ik te leren hoe ik een spiritueel leven kon leiden en dat was ook het geval. Met name aan de dagelijks Srimat Bhagavatam klassen, de eindeloze gesprekken met de toegewijden en de lezingen van de swami’s heb ik veel gehad. Ik was in die tijd erg fanatiek. Iedere ochtend fietste ik om kwart voor zeven naar de plaatselijke ISKCON-tempel om daar het ochtendprogramma bij te wonen, waarna ik gewoon naar de universiteit ging in mijn sari en soms

zelfs met tilak op mijn voorhoofd. Ik wilde eigenlijk zo snel mogelijk God realiseren, maar had daarbij niet het geduld om dit in een haalbaar tempo te doen. Op een gegeven moment had ik niet meer de energie om mijn strenge spirituele programma vol te houden. Hierdoor verloor ik een tijdje al mijn enthousiasme voor het spirituele pad en voelde ik me erg teleurgesteld. Gelukkig kwam Amma toen weer naar Nederland. In haar zag ik weer alle kwaliteiten verenigd van een ware guru en een pure toegewijde van God. Zij zette me weer op het pad en ik ging door met een wat mildere sadhana. Het duurde nog een jaar voordat ik eindelijk besloot naar India te reizen, om daar de grootste ashram van Amma te bezoeken. Dit was een prachtige ervaring. Na drie maanden in de ashram en een tour met Amma door Kerala besloot ik haar officieel te accepteren als mijn guru. Ik zal nooit vergeten hoe ik me voelde na het ontvangen van mijn mantra. Een sterk gevoel van geborgenheid. Het gevoel dat ik er nu niet meer alleen voor sta in mijn weg terug naar God. Hoewel er nog veel werk verzet moet worden, weet ik dat Amma er altijd voor me zal zijn en me zal leiden. Het echte werk begint nu pas, maar mijn zoektocht is in ieder geval ten einde.

Dat geeft een hoop rust. n

36 - oktober / december 2006

De juiste toon

Jac Vroemen

Een man kocht een cello met één snaar. Toen hij weken gespeeld had, steeds met één vinger op dezelfde plek, zei zijn vrouw: ‘Andere mensen bespelen vier snaren, en al hun vingers dansen. Zou jij niet ook eens…?’ Waarop hij zei: ‘Ach mens, zij zoeken nog naar de juiste toon. Ik heb die gevonden’. Dit Armeens verhaal (vrij naar: Muzikale Vertellingen, verzameld en bewerkt door Ger Storms, Panta Rhei, Den Haag, 1992) zegt iets over vertellers, zangers en predikers: de juiste toon vinden. In Het Boek van de Stem; haar vormende en heilzame krachten begrijpen en ervaren. (Bres, Amsterdam 1999) schrijft Annette Cramer dat wij mensen al zongen voor we spraken.

Ons spreken zou een soort zingen zijn. Maar sinds we schrijven zijn we minder spontaan. Kinderen leren ‘van buiten’. Of dat nu de koran is, de veda’s of een versje voor oma: je hoort ’tekst’. Geen eigen woorden.

Volwassenen vaak net zo. Je hoort wat in hun hoofd zit, ze staan er niet mee in contact.

Nu bestond ‘répertoire’ ook vóór mensen schreven. Verteltradities kenden ‘voordracht’ als geheugensteun.

Maar sinds men taal kan vastleggen, ging gedrukte tekst eigen woorden verdringen. We noemen dat: praten als een boek. Luister naar dominees, pastoors, imams, pandits, evangelisten: dienaren van het woord met vaak die typische preektoon. Reden is niet alleen geheugensteun; het gaat ook om de macht van het woord. Met woorden kan men zegenen en ver-

vloeken. Spreuken werken; affirmaties, mantra’s: ze hebben kracht. Thuis - ik ben katholiek opgevoed - leerde ik hardop bidden, lang en eentonig, desnoods om onweer te bezweren.

Aan Inayat Khan, de soefimeester, ook in het Westen een geliefd spreker, vroeg iemand eens waarom soefi’s beweren dat woorden kunnen genezen.

‘Hoe kan iemand zo’n domme vraag stellen?’, antwoordde Inayat. De man zei: ‘Soefi’s staan bekend om hun

37 - oktober / december 2006

zachtmoedigheid. Waarom kwetst u mij zo?’ Inayat: ‘Als woorden kwetsen, zouden ze dan niet ook kunnen genezen?’ Inayat Khan sprak woorden uit het hart, niet uit het hoofd. Preek, lied of verhaal, het gaat er niet om óf het werkt, maar hóe. De verveling, als kind, bij preken en slaapverwekkend zingen in de kerk! Ook andere geloofsrichtingen, weet ik, bereiken jongeren niet meer. In mijn vertelcursus zat eens een dominee, die wilde gaan vertellen in zijn kerk. Hij was een sterke blije man. Toch haakte je na de eerste woorden af. Zodra hij vertelde gebeurde iets met zijn toon.

Ik liet het hem horen op de bandrecorder. Hij was verrast. We zijn gewend onszelf van binnenuit te horen.

Zo’n band is leerzaam. Hij hoorde nu zelf een preektoon. En dat hij klonk alsof hij ‘in zijn hoofd’ zat. Daarna

© Foto: www.pzh.nl

Jeltje van Nieuwenhuizen

If anybody asks you, “What is Sufism? What religion is it?”, you may answer, “Sufism is the religion of the heart, the religion in which the most important thing is to seek God in the heart of mankind.” © Foto: www.sufievents.com.

Inayat Khan

sprak hij opeens gewoon. Je hoorde verbondenheid met het verhaal. En dat hij het aan ons vertelde, niet aan een beoordelende instantie.

Die ‘instanties’ zijn vaak collega’s van de spreker, waar hij zich onbewust naar richt. Volgens de eerste Zomergast van dit seizoen op televisie, oud kamervoorzitter Jeltsje van Nieuwenhuizen, hoor je dat ook aan politici.

Ze bekeek een oude opname van Koot en Bie. Zó natuurlijk! Toen de interviewer zei dat zij toch alles uitschreven, antwoordde Van Nieuwenhuizen: best, goeie voorbereiding, prima, ook op papier, maar verbind je er dan vervolgens weer mee en praat vanuit je hart. Veel kamerleden doen dat niet, zei ze. Ze zijn niet echt in wat ze zeggen en het publiek voelt dat. Ik herinner mij dat we vroeger blij naar

38 - oktober / december 2006

wat dat was. Dat ging zo door tot de fluitspeler ontmoedigd vertrok. Thuis speelde hij niet meer, hij verstopte zich, of bedelde voor de kost. Alleen voor kleine kinderen speelde hij nog wel bij zijn hutje. Niemand nam hem serieus. Tot de oudste muzikant van de stad een keer voorbij wandelde. Hij hoorde hoe de jongen speelde voor de kinderen. Hij was diep geraakt. Het lied van de fluit was van een onpeilbare schoonheid.

de kerk gingen als er een redemptorist preekte. Deze paters waren opgeleid om weer op gewone toon te (s)preken, van hart tot hart. We luisterden weer!

Tekst - met respect - is mooi, maar als het er te dik bovenop ligt, wordt het een obstakel. De geijkte toon hangt tussen ons in. Een voelbaar gordijn.

Zo scheppen we afstand. Spreker, prediker, verteller of zanger is er dan niet meer voor de toehoorders, maar voor zichzelf. Een eenzame idealist.

De juiste toon kent geen eenvoudig recept tenzij je blijft ervaren hoe je overkomt en dit ook toelaat. Dat is de ware oefening. Luisteren naar jezelf.

Stemgebruik, woordkeus en expressie volgen dan en gaan harmoniëren.

Een Chinese muziekmeester trad op in een kleine Japanse stad. Zijn fluitspel was zo mooi dat de mensen huilden. Toen de meester vertrok, vroeg een begaafde fluitspeler uit het stadje hem aan te nemen als leerling. Dat was goed. Maanden lang oefende de jongen, maar steeds weer zei de meester dat er nog iets ontbrak. Hij zei niet

Nog een andere verhaal draag ik met me mee. Het gaat over de Chinese musicus Qung Ming Yi, beroemd om zijn harpspel. Op een dag wilde hij ook voor zijn os spelen. Maar het dier schudde zijn kop en graasde door. Bij ingeving speelde Qung toen het lied van de zoemende muggen, het groene gras en de blije kalveren. Toen huppelde de os.

Ik denk tot slot aan Ganesha, de vriendelijke God zoals hij mij verscheen in de expositie over hindoeïsme in het Tropenmuseum. Zijn beeltenis, mooi en zorgvuldig gemaakt, wordt uiteindelijk afgezonken in de rivier. De klei lost op, keert terug naar Moeder Aarde en ooit worden er weer nieuwe Ganesha’s van gemaakt.

Zo versta ik het omgaan met ‘vorm’: ook de vorm waarin we vertellen.

Zorgvuldigheid voorop, maar mét het doorklinkend besef, dat alles wat gezegd wordt erom gaat, of de inhoud ons werkelijk bereikt. n Van Jac Vroemen verschijnt dit najaar het boek Ode aan de Olifant. Vertellen als levenskunst (A3 Boeken, Geesteren).

39 - oktober / december 2006

Vikram Seth over menselijke liefde en muzikale passie

Wierish Ramsoekh

‘Muziek, zulke muziek, volstaat als geschenk. Waarom vragen om geluk; waarom hopen dat smart je bespaard blijft? Het is genoeg, het is zegening genoeg om van dag tot dag te leven enniet te vaak, anders zou de ziel het niet volhouden- van tijd tot tijd zulke muziek te horen’. In deze passage komen de twee grote thema’s uit het boek Verwante stemmen van Vikram Seth bij elkaar: liefdesgeluk en passie voor muziek. Zelfs als de liefde het laat afweten is het leven de moeite waard door muziek.

Wie denkt dat de in Kolkata (voorheen Calcutta) geboren Vikram Seth bij zijn uitgebreide bespiegelingen over muziek zich richt tot Mukesh, Lata Mangeshkar of de klassieke Ravi Shankar, wordt danig verrast. De muzikale ankers in Verwante stemmen zijn westerse klassieke componisten als Schubert, Beethoven, Bach en Mozart.

In feite is in het boek niet de geringste kerrielucht op te snuiven. De hoofdfiguren Michael en Julia zijn blanke Londenaren, die zelfs niet eens toevallig in een Indiaas restaurant terechtkomen. In zekere zin is Seth’s boek

illustratief voor de tweezijdigheid van de Indiase emancipatie in de wereld.

Niet alleen wordt de uitwaaiering van de Indiase cultuur in de wereld groter, ook krijgen Indiërs zelf meer toegang tot andere culturen.

Vikram Seth vertrok op zeventienjarige leeftijd uit India om economie te studeren in Engeland en heeft vervolgens in verschillende landen gewoond. Hij brak internationaal door als schrijver van A suitable boy, een dikke pil van meer dan 1300 pagina’s, waarvan meer dan een miljoen

40 - oktober / december 2006

exemplaren zijn verkocht.

Na een rusttijd van enkele jaren was Verwante stemmen zijn volgende boek. Hierin wordt gedurende anderhalf jaar het leven verhaald van Michael Holme, een violist in een klassiek kwartet. Het boek begint als Michael in Londen bij toeval de pianiste Julia in een bus ziet.

Tien jaar geleden werden ze hevig verliefd tijdens een studie in Wenen, het bedevaartsoord van de klassieke muziek. Door een muzikale inzinking vlucht Michael uit Wenen en leiden gekwetste zielen, hoewel de passie blijvend is, tot verlies van contact tussen Michael en Julia. Het weerzien van de twee geliefden leidt tot een mooi liefdesverhaal, dat zich afspeelt in de wereld van de klassieke muziek.

Waar het liefdesverhaal voor een ieder te volgen is, geldt dat minder voor de gedetailleerde beschrijvingen over klassieke muziek: ‘Vanaf het moment waarop het, al tien maten na het begin, niet de piano is die de viool antwoordt, maar de viool zelf die in zijn eigen antwoord voorziet, tot en met de laatste noot van het laatste deel, waar de cello, in plaats van de derde stem te spelen, met zijn laagste, meest sonore, meest volle toon het prachtig sobere C groot-akkoord ondersteunt, bevind ik mij in een wereld waar

ik alles ken, en niets’. Een lezer met weinig affiniteit met klassieke muziek zal soms het gevoel hebben het boek maar voor de helft te kunnen lezen, het half te begrijpen. Toch hoeft dit uiteindelijk niet te storen, omdat de technische muzikale details teruggebracht kunnen worden tot een exotische omranding van de eigenlijke verhaallijn.

Het blijft wel bijzonder dat een Hindoestaan als Vikram Seth niet alleen zo deskundig blijkt ten aanzien van westerse klassieke muziek, maar daar ook zo gepassioneerd over is. Hebben vele Hindoestanen zoals ikzelf ooit in hun leven niet tevergeefs geprobeerd om te leren houden van westerse klassieke muziek? Soms uit oprechte belangstelling om ook datgene te ervaren wat miljoenen anderen in de westerse wereld zo begeestert. Soms uit een nouveau riche zucht naar respectabiliteit om na smoking, stijldansen en golfles een verdere trede te klimmen op de westerse beschavingsladder.

In de eerste categorie hoort een kennis, die zich ooit zelfs met een stapel platen een weekend opsloot in huis om de klassieke vonk over te laten springen. Maar helaas, liefde laat zich niet afdwingen. Ikzelf heb momenten van klassieke muzikale schoonheid ervaren. Zoals het plotselinge pianogeluid uit een zaaltje in de muziekschool, dat de kloof tussen hemel en aarde opeens zoveel

41 - oktober / december 2006

kleiner deed worden. Of de buurman van een vroeger thuis, wiens Für Elise op de piano ons niet met de vuisten op de muur deed bonken, maar juist deed hopen op meer. Maar los van die momenten, blijven de klassieke cd’s in de kast toch meestal onaangeroerd. In de weinige kwaliteitstijd die je hebt, pak je toch eerder de muziek die je emotioneel raakt. Dat is in mijn geval, en in het geval van veel Hindoestanen, toch niet Beethoven of Bach.

Maar let wel, de grote muzikale kloof voor veel Hindoestanen is niet zozeer tussen westerse en Indiase muziek, maar veel meer tussen klassieke en moderne muziek. Want ook de Indiase klassieke muziek heeft naar mijn inschatting weinig Hindoestaanse bewonderaars. In weinig huizen zal men de cd’s van bansuri-virtuoos Hariprasad Chaurasia of sarangi-ster Sultan Khan tegenkomen. Hun concerten in Nederland worden waarschijnlijk vooral bezocht door blanke Nederlanders. En natuurlijk moet ik zeggen, dat dit zeer ten onrechte is. En dat is het ook. Maar tegelijkertijd weet ik ook, dat ik behoorlijk nerveus werd van een week sitarmuziek in elke lift van het Ashoka hotel in New Delhi. En dat mijn ziel pas echt wordt gegrepen door de Bollywoodklanken van Mukesh en Kishore Kumar en aan westerse kant door de popballades van Springsteen en Alanis Morissette en niet door Chaurasia, Bach of Mozart.

Waarschijnlijk waarderen we uiteindelijk toch

vooral de muziek waarmee we zijn opgegroeid. Amerikanen hebben daar een mooie term voor: acquired taste.

Smaak is niet iets waar je objectief voor kiest, maar datgene waarmee je opgroeit en wat je vormt. Zo verbaas ik mijzelf dat ik op latere leeftijd toch nog de bhaitak ghana ben gaan waarderen. Maar wat wil je, dat is zo’n beetje de achtergrondmuziek van mijn ouderlijk huis. Semi-klassiek is waarschijnlijk voor veel Hindoestanen de uiterste rek vanwege de zang en de melodische herkenbaarheid. Denk daarbij aan de slingerende maar tot een refrein terugkerende ghazals van Anup Jalota, de rauwe maar ritmische quawali’s van Nusrat Fateh Ali Khan of de herhalende maar toch meeslepende bhajans van Krishna Das. Hoewel Vikram Seth de westerse klassieke muziek niet met de paplepel heeft binnengekregen, zijn er toch specifieke omstandigheden die niet voor alle Hindoestanen gelden. Zijn familie is afkomstig uit Kolkata, dat in India het centrum van zware cultuur is en daarmee de tegenpool van het lichtvoetige Mumbai.

Hij komt uit een welgesteld milieu (vader zakenman, moeder rechter), waarin les in klassieke Indiase muziek normaal was. Hij heeft in India vooral op kostschool gezeten, waar muziek serieuze aandacht kreeg. Bovendien werd hij beïnvloed door naasten: hij woonde als jongeling in Londen bij zijn opa’s broer, die getrouwd was met een Duitse muziekliefheb-

42 - oktober / december 2006

ster; zijn zwager is een Oostenrijkse diplomaat met passie voor klassieke muziek; zijn Franse vriend is een violist. Maar verklaart dit afdoende Seth’s passie voor westerse klassiek muziek? Niet echt. Zegt het spreekwoord niet, dat je het paard naar het water kunt brengen, maar dat je hem niet kunt dwingen om te drinken?

Vikram Seth nam de moeite om te drinken. Hebben wij Hindoestanen in Nederland niet genoeg klassiek water om ons heen en zouden we gewoon niet wat meer onze best moeten doen om te drinken? Voor wat Indiase klassieke muziek betreft, kijk eens als startpunt naar de website

www.musicalnirvana.com En wat de westerse klassieke muziek betreft, zou Seth’s boek Verwante stemmen een onderhoudend beginpunt kunnen zijn. Te meer daar van de in het boek beschreven klassieke werken inmiddels ook een cd is verschenen. Als Seth gelijk heeft, dat klassieke muziek zoveel kracht heeft om zelfs een leven zonder liefdesgeluk de moeite waard te maken, dan mogen we daar misschien wat meer tijd aan besteden. n Reageren: ramsoekh@versetel.nl OHM zendt op 10 december het programma "Muziek voor gevorderden" uit.

De winnaars van de Milan Abonnees zijn: Mevr. K.D. Ramautar uit Amstelveen Fam. S.C. Ramdas-Rambocus uit Den Haag.

Zij winnen het boek “Behind the scenes of hindi cinema” gepubliceerd door KIT Publishers. Het is een publicatie van het Koninklijk Instituut voor de tropen.

... gefeliciteerd!

43 - oktober / december 2006

De vegetarische identiteit

Diddy Mahier, Kees Olff en Theunis Limonard

Vanaf de oprichting van de Nederlandse Vegetariërsbond in1892 betekende vegetariër zijn dat je uitging van een bepaalde levenshouding, een levenshouding die bepaald werd door de gedachte dat je als mens deel uitmaakte van de broederschap van alle levende wezens. Daarbij was iemands verdere religieuze of levensbeschouwelijke achtergrond van minder belang. Men was theosoof, antroposoof, atheïst, soefi, rozenkruiser, zevendedagsadventist, geheelonthouder en niet-roker. Wat allen verbond was het vegetarisme

Het woord vegetariër, in 1842 door The English Vegetarian Society geïntroduceerd, stamt af van het Latijnse woord vegetus, dat gezond, vers of vol leven betekent. De oorspronkelijke betekenis van het woord vegetariër geeft een filosofisch en moreel uitgebalanceerde levenshouding aan.

De mens is in staat bij het kiezen van zijn of haar voedsel hogere waarden in overweging te nemen.Vegetariër zijn is vandaag de dag veel gewoner geworden. Velen hebben leren inzien dat het nuttigen van vlees ook wel eens minder goed voor de gezondheid kan zijn dan voorheen vaak werd gedacht.

Er zijn mensen die zich vegetariër noemen als ze meestal ter wille van hun gezondheid wat minder vlees eten. Maar daar kan de vegetarische identiteit niet alleen op berusten. Zij

berust namelijk op een vegetarische levenshouding.

Er zijn mensen die geen vlees van gewervelde dieren eten maar wel vis.

Deze mensen worden pesco-vegetariër genoemd. Veganisten gebruiken helemaal geen dierlijke producten.

Ze zien ook af van het gebruik van honing, wol, leren schoeisel. In het kader van dit artikel gebruiken we de term vegetarisme voor tot het niet willen eten van voedsel dat afkomstig is van daartoe gedode dieren. Dat sluit dus veganisten in zowel als de zogenoemde lacto- en ovo-vegetariërs, mensen die wel zuivel en eieren eten. ’s Mensen beweegredenen om vegetariër te worden kunnen grofweg in twee categorieën ingedeeld worden, nl. ethische en diëtische. De ethische

44 - oktober / december 2006

redenen gaan uit van eerbied voor al wat leeft en van medegevoel met andere levende wezens. Dat is de reden waarom men hen niet nodeloos (er is genoeg ander voedsel) wil doden of laten doden. Het is een reden die in de eerste plaats wordt ingegeven door het gevoel maar die ook diepe filosofische gronden heeft. Ook het laten staan van vlees vanwege bezwaren tegen de manier waarop slachtvee tegenwoordig vaak wordt behandeld (bio-industrie) berust op ethische gronden, maar gaat veel minder diep en is niet fundamenteel vegetarisch omdat men op zich geen bezwaar heeft tegen het houden en doden van het dier ter wille van de consumptie ervan. De diëtische redenen gaan uit van de gedachte dat een vegetarisch dieet beter is voor de gezondheid. Een vegetarisch dieet is ondermeer gunstig voor onze cholesterolhuishouding en

verlaagt daardoor de kans op hart- en vaatziekten. Deze vegetariërs gaan dus niet uit van een ethisch principe maar van een mogelijk eigenbelang, nl. hun gezondheid. Men kan bij deze groep dus moeilijk spreken van een vegetarische levenshouding.

Eerbied voor het menselijke en dierlijke leven houdt een streven in naar meer soberheid in de voeding als ondersteuning voor spirituele ontplooiing. In veel belangrijke geschriften staan aanbevelingen om te leven zonder onnodig te doden. In Genesis (1:29) vinden we de uitspraak: ‘Zie ik geef u al het zaaddragend gewas op de gehele aarde en al het geboomte waaraan zaaddragende vruchten zijn; het zal u tot spijze dienen.’ Naast het verlangen naar een terugkeer naar de natuur, eerbied voor het leven van dieren, verzet tegen het industri-

45 - oktober / december 2006

ĂŤle fokken en het streven naar meer soberheid in de voeding zijn een groot aantal vegetariĂŤrs ervan overtuigd dat we om bij te dragen aan geweldloosheid eerst het probleem van geweld in ons eigen hart dienen op te lossen.

Spirituele achtergronden vormen onder andere het uitgangspunt voor de gedachte dat een zo zuiver mogelijk leven kan worden bereikt door het niet gebruiken van vlees, omdat daardoor met name het bloed van een dier in het menselijk stelsel komt.

Als we willen leren wat een vegetarische levenshouding inhoudt kunnen we niet om India heen. India is een land van vele religies en levensbeschouwingen, maar de oudste is ongetwijfeld die van de Jains. De geschiedenis van de Jains gaat waarschijnlijk terug tot de oertijd. Hun laatste grote leraar was Mahavira die ongeveer 2500 jaar geleden leefde en een tijdgenoot was van Boeddha. Er zijn vandaag de dag ongeveer 5 miljoen Jains in India. Hun invloed op de Indische cultuur, gedachtewereld en filosofie is buitengewoon groot. Wat de Jains vooral karakteriseert is hun doctrine van ahimsa (a= niet en himsa=schade, letsel toebrengen). Deze ahimsa geldt alle levende wezens en alle Jains zijn dan ook strikte vegetariĂŤrs (in feite zelfs veganisten). De leer van ahimsa is in het Westen vooral bekend gewor-

den door het optreden van Gandhi.

Ahimsa betekent echter meer dan het zich onthouden van geweld alleen.

Het vraagt juist om een positieve houding van liefde en mededogen voor al wat leeft. Het betekent ook dat men zich positief inzet voor vrede, veiligheid, gerechtigheid, milieu en natuurbescherming in deze wereld.

Geweldloosheid is niet slechts zich onthouden van geweld maar een zich positief inzetten ten behoeve van de ander. Franciscus van Assisi (noemde dieren zijn broeders en zusters), Leonardo da Vinci, Benjamin Franklin, Leo Tolstoy, Albert Schweitzer en Albert Einstein, Frederik van Eeden, Domela Nieuwenhuis en Felix Ortt hadden gemeen dat zij zich inzetten voor een betere wereld en allen waren ze op vele idealistische gebieden actief. Ortt bijvoorbeeld voor pacifisme, sociale gerechtigheid, mensenrechten, vrijheid van mening, dierenbescherming en kinderbescherming. Het vegetarisme heeft een dimensie die veel verder gaat dan gezondheid, economie, ethiek en religie. Door onze vegetarische identiteit zouden we daardoor een persoonlijke bijdrage kunnen leveren aan het tot stand brengen van een betere wereld. n Met dank aan Rinus van Warven.

46 - oktober / december 2006

Ayurveda en vegetarisme

Robert Swami Persaud

Het vegetarisme komt steeds meer op; was het een jaar of vijftig geleden nog zo dat je in een land als Nederland opviel als je geen vlees at, tegenwoordig is het geen ongewoon verschijnsel meer. Maar is vegetarisme gezond? Waarom eten mensen vegetarisch? Laten we het vegetarisme ook eens bekijken met een Ayurvedische blik.

Wie besluit geen vlees meer te eten heeft daar altijd een bijzondere reden voor; deze kan gelegen zijn in de ethiek, bijvoorbeeld het verzet tegen onnodig dierenleed, maar ook in een godsdienst of een geestelijke overtuiging. Ook kan het om gezondheidsredenen zijn. Vaak is het vegetarisme een onderwerp van discussie. De vleeseter beschouwt de redenen van de vegetariër vaak als niet valide of als een zwaktebod. We gaan ons hier niet mengen in die ellenlange discussies maar gewoon eens kijken of vegetarisme nou werkelijk zo’n zwaktebod is. Eerst zou je eens de vraag kunnen stellen waar het eten van vlees eigenlijk goed voor is; vleeseters zeggen dan al gauw dat vlees onmisbare voedingswaarden en voedingsbestanddelen bevat die je niet in andere voedingsmiddelen tegenkomt. Zo’n argument verliest natuurlijk al gauw

haar kracht als je ziet dat ontelbare mensen die hun leven lang nooit ook maar enig stukje vlees of vis hebben gegeten, verder een kerngezond leven leiden.

Hoe kunnen we naar het ethische aspect van het vleeseten kijken? Het vleeseten zou waarschijnlijk al heel gauw aanzienlijk verminderen als de consument zélf het dier zou moeten fokken en slachten dat hij wenst op te eten. Het is immers geen geheim meer dat het fokken en vervoeren van slachtdieren een uiterst wrede bezigheid is, ondanks de verhalen die het Productschap van Vlees en Vee de consument uit economische motieven voorhoudt. We begrijpen dat de panische angst in de ogen van het zoogdier vlak voor zijn dood door de slachter niet meer gezien wordt, gewend als hij is om het dier niet als

47 - oktober / december 2006

een levend en bezield wezen te zien, maar gewoon als een stuk vlees dat straks op het bord van de consument moet liggen. De beroemde schrijver Leo Tolstoy, zelf overtuigd vegetariër, zei daarom al eens dat ‘zolang er slachthuizen zijn, er ook slagvelden zullen zijn’. Hij meende dan ook dat het eten van vlees de menselijke agressie in de hand werkt. De geest van zijn woorden vinden we ook terug in het 8e vers van het 17e hoofdstuk van de Bhagavad Gita, waarin de Here Krishna het voedsel onderscheidt in sattvische, rajasische en tamasische voeding. Wil je zuiver leven, dan dien je sattvische voeding te gebruiken, want, zo zegt Krishna, ‘de onreine mensen eten graag tamasische voeding’.

En in de Ayurveda kunnen we precies vernemen wat onder die voedingssoorten verstaan worden; het voert te ver om dat allemaal hier op te noemen, maar álle vlees en vis blijkt tamasisch. Het is dan ook te verklaren dat in een land als India het vegetarisme eigenlijk een normale voedingsstijl is, en Indiase beroemdheden als Mahatma Gandhi, Sri Ramakrishna, Rabindranath Tagore en Jiddu Krishnamurti deden dat ook duidelijk blijken in hun woorden en daden. Maar nu de invloed van het westen in India groter wordt zien we het vegetarisme daar steeds minder worden.

We hebben gezien dat de ethische en geestelijke aspecten van het vegetarisme dicht bij elkaar staan, maar hoe staat het met de gezondheidsaspecten?

In de Ayurveda heeft de beroemde

arts Charaka er geen moeite mee om in schrijnende gevallen een vleessoep aan te bevelen teneinde het leven van een patiënt te redden. Daaruit blijkt dan ook de nuchterheid van de Ayurveda, die als gezondheidsleer verder geen vegetarisme voorschrijft.

Maar voordat de de vleesetende patiënt dit als een excuus zou gaan ervaren om gewoon met zijn vleesmaaltijden door te gaan, zou hij zich ook eens moeten afvragen waarom de vaidya’s, dat zijn de Ayurvedische artsen, zelf nooit vlees eten. De Ayurveda is namelijk niet alleen een gezondheidsleer of geneeskunde, maar ook een geestelijke leer. Zij hanteert daarbij twee beroemde principes die aanwijzingen vormen voor het individuele leven van de mens. Die principes zijn bekend als de tridosha en triguna.

Vaste lezers weten dat de tridosha de leer is der menstypen, en al vaker hebben we uitgebreid uit de doeken gedaan hoe je als mens je gezondheid kunt optimaliseren door de voeding te gebruiken die bij je type past, en de voeding te beperken die niet bij je type past. Maar het tweede principe, de triguna, is vaak minder bekend en hanteert dus de reeds aangehaalde begrippen sattva, rajas en tamas.

Omdat vlees en vis altijd tamasisch zijn, betekent dit dus dat het vegetarisme volgens de Ayurveda eigenlijk meer bedoeld is voor de mens die zich spiritueel wil ontwikkelen. Als een volstrekt ongeestelijk, op de stof en op de wereld gericht mens vegetarisch zou gaan leven, zal hij dat niet gauw doen uit overtuiging, maar bijvoorbeeld uit angst om ziek te worden, of om geaccepteerd te worden binnen

48 - oktober / december 2006

een bepaalde groep mensen. Zijn hang naar vlees blijft echter bestaan en volgens universele leringen heeft dit verlangen naar vlees hetzelfde effect op lichaam en geest als het vlees zelf. Om zelfs van dat verlangen af te komen baseert de Ayurveda zich dan ook op de natuurwetwetmatigheid dat het gelijke het gelijke altijd aantrekt. Er wordt dan gezegd dat zolang je allerlei negatieve krachten in jezelf hebt zoals woede, haat, grote begeerte naar zinsbevrediging en geestelijke onwetendheid, dat verlangen altijd zal blijven bestaan. Daarom begint de Ayurveda in de eerste plaats altijd met reinigingen van zowel lichaam als geest. Wij gaan daar niet teveel op in want er zijn te veel reinigingsmethoden om die hier even op te noemen (of zie als voorbeeld: www.ayurveda-center. com). Wel kunnen we zeggen dat ook levensverandering naar een hoger, geestelijk niveau wel een manier is om zichzelf helemaal te bevrijden van dit soort neigingen.

Maar laten we eens naar een praktisch voorbeeld kijken: wie rookt of koffie drinkt, krijgt daar altijd een soort ‘kick’ van, of je je dat nu bewust bent of niet. Welnu, vlees geeft precies diezelfde kick. Daarom kan vlees ook verslavend werken en wordt menig vleeseter boos of geïrriteerd wanneer hij niet aan zijn vlees kan komen. Een roker kan daarom heel moeilijk van het vlees afblijven, net zoals het vlees eten het roken of het koffiedrinken weer in de hand werkt. Het aanraden van sattvische maaltijden voor mensen die dus niet zonder die ‘kicks’ kunnen is dan ook werkelijk vergeefse moeite;

pas wanneer zij zich daadwerkelijk hebben kunnen reinigen door een leven te leiden dat zoveel mogelijk conform hun constitutie en levensdoel is, zullen de sattvische maaltijden zo iemand kunnen versterken en ondersteunen. Het is soms zelfs komisch om te zien dat er ook vegetariërs zijn die zeggen dat ze vlees haten; ook zij zijn nog niet van het vlees af. Ze koesteren in werkelijkheid geen haat tegen het vlees maar tegen zichzelf, tegen hun eigen lagere instincten die wel degelijk het vlees willen hebben.

De echte vegetariër is de sattvische mens, voor wie ‘een kluit aarde, een steen en een klomp goud gelijk zijn’ (Bh.Gita 14:24).

We kunnen gerust stellen dat het vleesloze eten altijd gezonder is voor lichaam en geest. Laten we eens kijken naar meest voorkomende klachten in het moderne westen: moeheid en overgewicht. Men zou eens moeten weten hoeveel energie het lichaam moet verbruiken om het vlees alleen maar te kunnen verteren. Dat is niet te vergelijken met een frisse maaltijd met verse groenten. Vleeseten gééft dus geen energie maar verbruíkt het!

Ook overgewicht en hoge cholesterolspiegels in het bloed kun je volstrekt elimineren door alle vlees te laten staan. Als je vegetarisch wilt eten, ga dan op onderzoek uit en kijk eens wat voor heerlijke voeding er allemaal ter beschikking is; vleesloze maaltijden zijn een zegen voor de darmen en de geest, dus ik wens u een smakelijk eten! n

49 - oktober / december 2006

50 - oktober / december 2006

51 - oktober / december 2006

Premdani

Ayurveda

Ayurvedische behandelingen bij klachten zoals chronische ­vermoeidheid, stress, burnout, Candida-syndroom, parasieten, slaapstoornissen, darm-en spijsverteringsklachten, spier- en gewrichtsklachten, etc.

Gespecialiseerd in Levend-Bloed-Analyse (geavanceerde microscopisch bloedonderzoek waarbij u meekijkt op de monitor), Pancha-Karma (ontgiften, onthaasten, verjongen en vitaliseren), Hoge darmspoeling (met Ayurvedische kruiden en olieën), Mora therapie (meten van orgaanenergieën en uittesten van Ayurvedische kruiden), NAET (elimineren van allergieën).

Tevens verzorgen wij erkende opleidingen op het gebied van LevendBloed-Analyse (diploma Bradford) en Ayurvedische massages (diploma Poona).

Premdani-Health-Clinic te Leersum

Premdani Onthaastingskliniek te Olst

Etienne Premdani en de Bradford microscoop

Beena Premdani en een hoofdmassage

Verbonden aan de universiteit van Poona. Prof. Dr. P.H. Kulkarni en Prof. Dr. Yogesh Bendale. Erkend lid van de NWP en LVNG.

Premdani-Health-Clinic, Rijksstraatweg 195, 3956 CM LEERSUM Tel. 0343-461300, ayurveda@premdani.nl, www.premdani.nl 52 - oktober / december 2006