business
Jan Aalberts: ‘Eén plus één moet direct drie zijn’
Profiel
Jan Aalberts over mondiaal ondernemen
‘Zaken doe je met bedrijven, niet met landen’ TEKST MART RIENSTRA FOTOGRAFIE HANS KOKX
De wereld staat in vuur en vlam; Japan, Libië... Mondiaal ondernemer Jan Aalberts volgt als vanzelfsprekend de ontwikkelingen op de voet. ‘Vooral de ellende in Japan heeft mij geraakt. Ik was geschokt toen ik de beelden zag. Maar als er één volk is dat zo’n drama tot een goed einde kan brengen, zijn het de Japanners.’ De éminence grise van het Nederlandse bedrijfsleven heeft grote bewondering voor de veerkracht en de discipline van dit Aziatische volk. Toch doet Aalberts Industries (AI) nauwelijks zaken in Japan. ‘We hebben er alleen een verkoopkantoor. Het land biedt zeker mogelijkheden, maar we hebben er geen adequate partner gevonden. Bovendien is het lastig om met Japanners snel tot goede afspraken te komen. Het is een wat gesloten gemeenschap, in tegenstelling tot bijvoorbeeld China en andere Aziatische culturen.’
Weloverwogen keuzes Jan Aalberts weet waarover hij praat. Vanaf de oprichting van AI in 1975 reizen hij en zijn team de wereld rond, op zoek naar bedrijven die van toegevoegde waarde kunnen zijn. Daarbij is het vizier altijd gericht op industriële ondernemingen die aansluiten op de twee kernactiviteiten van AI: Industrial Services en Flow Control. Op dit moment telt de holding zo’n 150 bedrijven, verspreid over meer dan dertig landen. Daaronder ook Nederland, al gaat het hierbij slechts om 7% van de omzet die over 2010 1,7 miljard euro bedroeg. Vooral Duitsland, Frankrijk, Engeland en de VS zijn belangrijk. In Portugal, Griekenland en Ierland daarentegen doet AI nauwelijks zaken. ‘Dat zijn weloverwo-
II
b u siness nationaa l
gen keuzes, die te maken hebben met het economisch perspectief en het volume van de afzetmarkt. Tegelijkertijd hebben we daar wel degelijk gezocht, maar geen geschikte ondernemingen gevonden.’ Waarmee de 71-jarige rasentrepreneur maar wil aangeven dat hij vooral zaken doet met bedrijven, niet met landen. ‘Natuurlijk let je op de economische situatie van een gebied, kijk je naar werkgelegenheid, infrastructuur, politieke stabiliteit, innovatie en opleidingsniveau. Maar allesbeslissend is de vraag of de onderneming met wie we zaken willen doen, aansluit bij onze strategie.’
Decentrale structuur Die strategie is gericht op het realiseren van duurzame winstgevende groei en kenmerkt zich onder meer door flexibiliteit, vertrouwen en relatief veel eigen verantwoordelijkheid van de groepsmaatschappijen. ‘Wat ons onderscheidt van anderen is de decentrale structuur. Wij bieden bedrijven de mogelijkheid te doen en te laten wat zij willen; vanzelfsprekend binnen onze kaders en winstverwachtingen.’ Daarbij hanteert AI de filosofie dat nationale bedrijven door een betere kennis van de lokale markt een hoger rendement realiseren dan een externe, internationale partij zou kunnen. ‘Weten met wie je zaken moet doen, hoe en op welke voorwaarden, is een duidelijke pre. Daar moet je als holding niet tussen komen, maar juist van profiteren.’ Zoals de AI-ondernemingen profiteren van hun zusterbedrijven door onderlinge crossselling. ‘Het gaat erom, in hoeverre onze bedrijven voor elkaar van toegevoegde waarde zijn.’
Voorwaarden De laatste jaren is Aalberts Industries vooral actief in Oost-Europa, waar de salariskosten relatief beperkt zijn en het consumentisme nog in de kinderschoenen staat. ‘De marktpotentie van deze landen is enorm. Maar we hebben ons er niet gevestigd vanwege de lage lonen. Net zo min als in China, hoewel je je moet realiseren dat bepaalde producten vanwege de kostprijs uitsluitend nog dáár geproduceerd kunnen worden.’ Het is vooral het vermogen om fors verder te groeien dat landen als China, Brazilië, Rusland en India aantrekkelijk maakt voor AI. ‘Toch doen we in India vooralsnog geen business. We hebben daar nog geen onderneming getraceerd die onze internationale positie versterkt én direct een bijdrage levert aan de winst per aandeel. Want dat zijn onze voorwaarden; een verliesgevend bedrijf overnemen is dus uitgesloten, ook al is het een koopje. Eén plus één moet direct drie zijn, geen twee, laat staan anderhalf.’
Paus in Polen AI let vooral op resultaat en rendement. ‘Daarvoor moet je stappen zetten, ook in termen van acquisities. Maar de strategie om in de VS onze omzet naar 1 miljard dollar op te trekken – nu bedraagt die nog 500 miljoen dollar – heeft uitsluitend te maken met het feit dat in Amerika substantie en volume nodig zijn om je marktpositie te verbeteren. En dus om marges te doen laten groeien.’ Wat voor de VS geldt, is ook van toepassing op andere landen. ‘Daarom oriënteren we ons vooral in gebieden waar we al actief zijn. Dus ook nog steeds
Het gaat weer goed met Aalberts Industries. Na een flinke dip in 2009 waren de cijfers over vorig jaar meer dan bemoedigend. Met een verdubbeling van de winst en een omzetstijging van 20% zit de mini-multinational weer stevig in het zadel en gaat ouderwets door met het plegen van internationale acquisities. ‘Waar we dat gaan doen? Eerlijk gezegd vind ik met wie we dat gaan doen interessanter.’
‘Natuurlijk liggen er kansen in Brazilië, India en China, maar die liggen er hier om de hoek ook.’
in Europa. Eerlijk gezegd vind ik het enthousiasme voor landen als Brazilië, India en China wat overdreven. Natuurlijk liggen daar kansen, maar die liggen er hier om de hoek ook.’ Voordeel van het zakendoen in Europa is de vergelijkbare cultuur, zou je denken. ‘Nou, toen ik onlangs bij één van onze Poolse bedrijven was, werd letterlijk de rode loper uitgerold en moest ik met tientallen medewerkers op de foto. Het leek wel of de Paus een bedrijfsbezoek bracht.’
Kleine bijdrage Adoratie, verering; Jan Aalberts moet er niets van hebben. Ook tijdens dit gesprek meldt hij voortdurend dat het succes van zijn bedrijf een gezamenlijke inspanning is. En dat bescheidenheid een deugd is. ‘Nederlanders lopen niet met de borst vooruit, passen zich makkelijk aan. Wij vinden andere culturen juist interessant. Zo kan ik enorm genieten van de Amerikaanse drang tot performen, maar ook van het eigenwijze van de Fransen, het verstandige van de Duitsers en het chaoti-
sche van Latijnse landen.’ Toch weet ook Aalberts dat de wereld in de afgelopen dertig, veertig jaar een stuk kleiner is geworden. Culturele verschillen worden met de dag kleiner. Bovendien maken technologische innovaties internationaal zakendoen transparanter en makkelijker. ‘Daar moeten juist Nederlandse bedrijven van profiteren. Wij hebben nog steeds een uitstekende internationale naam, als creatief, ondernemend en ontwikkeld volk. Mijn bijdrage daarin? Relatief klein, of klinkt dat te bescheiden?’ � b u siness nationaa l
III
BEDRIJFSPROFIEL
Dankzij maximale printercontrole met HMS
Hagero durft prijsdoorbraak in printcontracten aan: 2,5 cent in kleur! Dat is zeker een doorbraak en heel concreet: Hagero biedt die laagste prijs aan bij een gemiddelde tonerdekking per A4-tje van zo’n 7% kleur. Inderdaad, dat is dus een brief met een full colour logo en zwarte tekst, de meest gangbare print. Alleen, hoe meet je dat tonergebruik en hoe hou je die printer goed onder controle? Marjan van Berkel en Hans de Zeeuw
Hagero levert en onderhoudt MFP’s en printers van A-merken en beheert en controleert elk merk machine met HMS: Hagero Managed Services. HMS is een eigen ontwikkeld programma waarmee Hagero permanent en op afstand alle informatie over het gebruik en verbruik van elke printer op elke werkplek voor de volle 100% volgt. Ongeacht het merk, type of leverancier. Dat betekent het beste advies, want inzichtelijk wordt gemaakt welke printer waar nodig is, het beste (preventieve) onderhoud, dus minder storingen en, bij een door Hagero geleverde printer die beheerd wordt met HMS, ook nog eens de laagste prijs bij een flexibel contract. Want Hagero wil niet dat u zich gebonden voelt. Zoals Hans de Zeeuw zegt: ‘Die informatie van HMS is zo gedetailleerd dat wij zelfs zien hoeveel toner per afdruk en per printer wordt gebruikt. Vaak is die afdruk niet meer dan een zwarte brieftekst met in kleur het logo. Aangezien wij zelf onze printers beheren en onderhouden én zelf onze printcontracten afsluiten, nemen wij die kennis mee in de berekening van de printprijs. En echt, 2,5 cent per kleurenprint is voor ons haalbaar en voor onze klant een enorme besparing. Dat maken we waar zowel in poolcontracten als op machineniveau.’ Hagero geeft het partnerschap met haar klanten extra waarde mee: oplossingen, diepgang en ontzorgen. Documentoplossingen met printers van Konica Minolta, Ricoh, Lexmark en HP. Bouwen en onderhouden van een betrouwbare ICT-structuur. Met
IV
b u siness nationaa l
die kwaliteit en meerwaarde bouwt Hagero aan een langdurige relatie en aan besparingen! ‘Je moet realistisch blijven, zeker als het gaat om de prijs. Je klant hoeft niet te veel te betalen, je moet alleen precies weten waarvoor de klant betaalt: voor wat hij daadwerkelijk afneemt. Dat weten wij precies en daarom werken wij met flexibele contracten en gewoon de laagste prijs. Dat is het voordeel van die optimale controle over de machines.’ Dat deze filosofie aanslaat, blijkt duidelijk. De snel groeiende Hagero-organisatie opereert vanuit drie vestigingen (Barendrecht, Lelystad, Lemelerveld) en heeft bijna 50 medewerkers. Adviseurs en specialisten elk op hun eigen terrein, ieder specialist in hun eigen regio, mensen die weten wat in uw gebied van belang is. Meer dan de moeite waard om Hagero uit te dagen! �
Voor meer informatie: Hagero Zeemanstraat 79 2991 XR Barendrecht T 088–9007300 E info@hagero.nl I www.hagero.nl
West-Brabant
De ideale accommodatie
logistieke hotspot!
Tenten- en hallenverhuur West-Brabant is de ideale vestigingsplaats, van éénmanszaak tot multinational.
Voor een geslaagd feest of evenement is een geschikte accommodatie essentieel. Of het nu gaat om een intiem bruiloftsfeest, een swingend muziekevenement of een zakelijke bedrijfspresentatie: De Weerd Tentenverhuur zorgt voor de perfecte entourage.
Uitstekend bereikbaar en gelegen tussen Rotterdam en Antwerpen. Een breed aanbod
Bel 0575 - 501 223
geschikte vestigingslocaties. Wij helpen u bij het nemen van gefundeerde beslissingen.
BEL GRATIS: 0900 - 6000 600
of surf naar: www.deweerdtenten.nl MAAK ‘T IN WEST-BRABANT!
NV REWIN West-Brabant | Postbus 3182 | 4800 DD Breda | www.rewin.nl
3200146_Alg advertentie 190x277_1.indd 1
20-07-10 10:56
CrivINO V I N I
D ’ I T A L I A Verrassende Italiaanse wijnen Eigen en directe import -
Voor consument, horeca en bedrijfsleven Wijnproeverijen Relatiegeschenken Industrieweg 3 Tel.: 0416 - 69 06 01
w w w. c r i v i n o . c o m
5151RV Drunen Fax: 0416 - 31 98 38
iNTErNATioNAAl oNDErNEMEN
fenedex ziet positief perspectief
Export blijft economie aanjagen TEKST HANS HAJÉE
De oorsprong van Fenedex ligt in 1954, toen tien exporterende bedrijven de handen ineensloegen om te leren van elkaars ervaringen. ‘Het delen van kennis en ervaring is nog altijd een belangrijke doelstelling,’ zegt directeur Bart Jan Koopman. Fenedex verzorgt naast opleidingen en trainingen voor de 1.300 aangesloten bedrijven ook advies en coaching en beantwoordt alle relevante vragen over internationaal ondernemen. ‘Ook via netwerken in binnen- en buitenland is kennis toegankelijk voor deze leden. Digitaal stellen wij een aantal diensten tegen betaling aan niet-leden ter beschikking.’
Vertrouwen
Bart Jan Koopman: ‘Bij alle aandacht voor landen die op dit moment hot zijn, moet Europa zeker niet worden vergeten.’
VI
buSINESS NATIONAAl
Als belangenbehartiger treedt Fenedex op als gesprekspartner van de centrale overheid. ‘Doel is om ervoor te zorgen dat export hoog op de agenda blijft. Dat is belangrijk voor onze leden, maar ook voor de BV Nederland.’ Dat laatste bleek eens te meer in de afgelopen periode. Het recente economische herstel wordt immers vooral gedragen door exportactiviteiten. Is daardoor meer oog voor de belangen en wensen van internationaal opererende bedrijven? ‘Ik merk dat de aandacht voor het onderwerp is toegenomen, zeker bij de overheid. Het nieuwe beleid waarbij negen topsectoren centraal staan, is daar mede een bewijs van.’ Behoudt de internationale handel zijn rol als economische aanjager? ‘Samen met kredietverzekeraar Atradius doen wij al dertien jaar onderzoek naar trends op het gebied van export en internationaal ondernemen. Voor de meest recente editie
AANSCHERPING Ondanks zorgen rond de financieel zwakke eurolanden, Japan en het Midden-Oosten ziet Fenedex-directeur bart Jan Koopman vooral gunstige vooruitzichten voor internationaal opererende bedrijven. ‘Ik verwacht dat export ook dit jaar de motor blijft van de economische groei.’
zijn bijna 4.000 bedrijven aangeschreven. Ondanks het turbulente internationale klimaat blijkt een stevige dosis vertrouwen aanwezig. Bedrijven die zakendoen met het buitenland verwachten in 2011 bijna 12 procent exportgroei. 73 procent van de exporteurs denkt dit jaar te groeien. De positieve groeiverwachting is hiermee terug op het niveau van 2007, dus voor de crisis. Bedenk verder dat de overheid haar investeringen fors terugschroeft en binnenlandse sectoren als de bouw het nog altijd moeilijk hebben. Daarom verwacht ik dat export ook dit jaar de economische groei in Nederland zal dragen.’
Ruggengraat In het onderzoek van Fenedex en Atradius worden de BRIC-landen door exporteurs vaak genoemd als kansrijke gebieden. ‘Maar het valt op dat bedrijven nog altijd een prima perspectief zien op de Europese markt, ook voor de periode tot 2020. Boodschap voor de politiek is dus dat bij alle aandacht voor landen die op dit moment hot zijn, Europa zeker niet moet worden vergeten. Laat staan dat men verzandt in eurobashing. Driekwart van onze export gaat naar Europese landen en ook in de toekomst wordt hier een wezenlijk deel van de Nederlandse boterham verdiend.’ Dat hangt deels samen met de toegankelijkheid van buitenlandse markten. ‘Multinationals weten ook in verre landen goed hun weg te vinden. Het exporterende mkb, toch de ruggengraat van onze economie, ervaart hier meer barrières. Die zijn er in Europa in veel mindere mate.’
urgentie Over de eerdergenoemde keuze van de overheid om fors – in totaal voor € 1,5 miljard – te investeren in negen topsectoren is Koopman positief. ‘Door de verbinding tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen op deze gebieden verder te versterken, ontstaan tal van kansen. Zeker als het gaat om export.’ Minder optimistisch is hij als de ontwikkeling van onderwijs en innovatie ter sprake komt. ‘Nederland heeft een lange traditie van handel en ondernemerschap. Zakelijke kansen worden prima benut, maar we zijn niet altijd genegen om te investeren in vernieuwing en wetenschappelijk onderzoek. Toch zal onze toegevoegde waarde – en dus ons inkomen – in de toekomst vooral daar vandaan moeten komen. Als Nederland er niet in slaagt de toevoer van voldoende jonge, goed opgeleide mensen te garanderen, verliezen we de aansluiting met de concurrentie. Snelle actie is daarom geboden, maar het gevoel van urgentie is onvoldoende aanwezig. Al is het een moeilijk thema om over de bühne te brengen, Fenedex blijft aandacht vragen voor de kwaliteit van onderwijs en de noodzaak tot innovatie.’ De overheid heeft daarbij de sleutel in handen. ‘Zij hebben de middelen en de macht om het complexe veld van onderwijs en kennisontwikkeling te sturen. Daarbij zijn we meer gebaat bij een langjarig consistent en constructief beleid dan bij telkens wijzigende systemen en prioriteiten.’ Wel is volgens Koopman nadrukkelijk sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid. ‘Het bedrijfsleven moet zich proactief opstellen en niet wachten tot iets
Als het gaat om handelsbevordering heeft de overheid vooral een faciliterende opgave, vindt Koopman. ‘Bij de advisering van individuele bedrijven is de afgelopen jaren een wat grijs gebied ontstaan. Een aanscherping van rol en taken van de betrokken partijen is aangebracht.’ Voor de Kamer van Koophandel en Agentschap NL is deze herdefiniering in volle gang. ‘Op korte termijn wordt duidelijk hoe de nieuwe vorm van deze organisaties eruit gaat zien. Deels is dit proces ingegeven door bezuinigingen. Maar dat alleen zou een slechte drijfveer zijn. Ik hoop dat ook echt sprake is van een nieuw beleid.’
aangereikt wordt door de overheid, om dan te constateren dat het niet aansluit bij hun behoefte.’
Oude reflex Ziet de Fenedex-directeur nog meer bedreigingen voor ons internationale concurrentieperspectief? ‘De zwakke financiële positie van een aantal Europese landen en de effecten daarvan op de euro blijven een punt van zorg. We moeten voorkomen dat gezonde landen meegezogen worden in deze onzekerheid; dat kan leiden tot stilstand of zelfs achteruitgang.’ Een andere zorg is het protectionisme dat als een oude reflex de kop op steekt in tijden van crisis. ‘Sommige landen kiezen ervoor hun economie af te schermen door drempels op te werpen voor importgoederen. Een slechte zaak voor Nederland met onze internationale oriëntatie en open economie.’ Alles afwegende benadrukt Koopman echter het positieve perspectief. ‘In de waan van de dag lijken bedreigingen soms de overhand te krijgen. Maar ondanks de gebeurtenissen in Japan en de situatie in het Midden-Oosten ben ik optimistisch gestemd. Hierin word ik gesterkt door de goede resultaten van exporterende bedrijven en de groeimogelijkheden die zij in overgrote meerderheid zien.’ �
buSINESS NATIONAAl
VII
CASE
Rotterdamse ijsmeester wil China veroveren TEKST CEES lOuWERS
Robin Alting maakt al bijna twintig jaar ijs. En dat doet hij goed, want de banketbakkerszoon won liefst twee keer de Gouden IJsspatel, de prijs voor het beste ijs van Nederland. Met zijn IJssalon is Alting wereldberoemd in Rotterdam. binnenkort ook in China? Nog even en dan prijkt het logo van de IJssalon op een winkelpui in Beijing. Samen met een lokale ondernemer opent Alting een filiaal in de Chinese metropool. Een opmerkelijke stap. ‘Mijn leven hangt van toevalligheden aan elkaar. Ook in dit geval. Twee voormalige Chinese studenten aan de Erasmus Universiteit vatten het plan op om ijssalons te openen in hun geboorteland. Zij kenden mij uit hun periode in Rotterdam en zochten contact.’ Een aantal gesprekken volgde en Alting verdiepte zich in de ins en outs van het zakendoen met China. ‘Het gaat er heel anders aan toe dan hier. Een ja is lang niet altijd ook echt een ja, omdat het in de Chinese cultuur onbeleefd is om afwijzend te reageren. Ook juridisch zijn er nogal wat haken en ogen.’ Alting besloot om vooralsnog niet zelf te investeren. Een van de voormalige studenten neemt het financiële risico.
Open voor suggesties Voor Alting’s Chinese avontuur is een goede ijsmachine onmisbaar. ‘Het importeren van apparatuur is door de hoge kosten en het onderhoud geen optie. Daarom zijn we bezig met het selecteren van een Chinese ijsmachine. Om aan onze eisen te voldoen, is een aantal aanpassingen nodig. In de gesprekken hierover merk je dat fabrikanten open staan voor suggesties. In tegenstelling tot Italië, waar ze de wijsheid in pacht denken te hebben bij
VIII
buSINESS NATIONAAl
Rotterdams ijs binnenkort wereldberoemd in China?
het bereiden van ijs.’ De Rotterdamse ijsmeester vertrekt binnenkort weer naar China om de inrichting van de ijskeuken en de salon voor te bereiden. ‘Op dit moment ben ik vooral bezig om de levering van grondstoffen te regelen. Niet alles wat we nodig hebben, is ter plaatse verkrijgbaar.’
Geen groene thee Helemaal onontgonnen terrein als het gaat om ijs is China niet. ‘Häagen-Dazs is er een paar jaar geleden neergestreken, maar hun ijs is erg prijzig en alleen op exclusieve locaties verkrijgbaar. De gewone Chinees komt er niet. Verder is er Coldstone, een keten die fabrieksijs ver-
koopt. We zijn ervan overtuigd dat ruimte is voor ons concept; het verkopen van ambachtelijk bereid kwaliteitsijs.’ Daarbij speelt Alting niet in op de Chinese smaak. ‘We maken geen groene thee-ijs. Als je in Nederland een Chinees restaurant binnengaat, bestel je ook geen gehaktbal. We serveren echte Hollandse smaken zoals stroopwafel en appeltaart.’ De IJssalon begint voorzichtig in China, met één vestiging. ‘Ook Ben & Jerry’s is klein begonnen,’ lacht Alting. ‘Niet dat ik ons daarmee wil vergelijken, maar er is wel degelijk de ambitie om te groeien. Slaat het concept aan dan zijn er plannen om binnen vijf jaar tien ijssalons te openen.’ �
Voorkom gepiep aan de kassa.
Nederland stapt over op het nieuwe pinnen. Uw klanten gaan betalen met de chip op de betaalpas. Is uw zaak er al klaar voor? Loop geen omzet mis, betaal niet te veel
en kies voor een breedbandverbinding. Onderneem nu actie. Check uw betaalautomaat, bankcontract en verbinding op www.hetnieuwepinnen.nl
Stap nu over op het nieuwe pinnen
TrENDS
Medewerkers spelen sleutelrol bij veranderingen
Slimmer werken met nieuwe concepten
TEKST WIllIAM TEN bRINK
Voor Van Hattum en Blankevoort (VHB) stond vanaf het begin één ding als een paal boven water: wie betere en efficiëntere manieren van werken onderzoekt, kan dat niet zonder zijn medewerkers. ‘Want Het Nieuwe Werken is natuurlijk meer dan wat thuiswerkplekken of flexibele werkplekken op kantoor,’ stelt Erwin Hakkenes. Bij VHB ging het om wezenlijk nieuwe organisatiestructuren, om andere verantwoordelijkheden en nieuwe rollen voor medewerkers en om een totaal andere workflow door de hele organisatie. ‘Een enorme cultuurverandering, die je alleen met succes kunt afronden als je intens stuurt op interne communicatie en alle medewerkers actief betrekt bij de veranderingen. Het grootste gevaar is dat je mensen vergeet. Want de belangrijkste veranderingen moeten juist uit de medewerkers zelf komen.’
Acteurs De grootste uitdaging zat hem volgens Hakkennes dan ook in het overtuigen van mensen. ‘Dat hebben we gedaan vanaf de prille eerste voornemens in 2008 tot en met de afronding van de vernieuwing in oktober vorig jaar. De gewenste veranderingen in houding en gedrag krijg je nu eenmaal niet op een achternamiddag voor elkaar.’ VHB heeft de medewerkers gedurende het hele traject intensief en actief betrokken en continue geïnformeerd. Een project van ‘Laten landen, laten werken’, inclusief proefzitten op nieuw meubilair, ontbijtsessies in een showroom om te ervaren wat het betekent om in een open kantooromgeving te werken en hilarische oefeningen met acteurs om te ontdekken wat in zo’n nieuwe setting – vooral in het
X
buSINESS NATIONAAl
begin – allemaal mis kan gaan. Het goed en veelvuldig informeren en het continu betrekken van medewerkers bleek een van de belangrijkste kritische succesfactoren.
Schoolvoorbeeld Van Hattum en Blankevoort is een internationaal actief bouwbedrijf, onderdeel van VolkerWessels. De onderneming ontwerpt en bouwt grote infrastructurele werken als bruggen en tunnels. En het is juist deze markt die volgens Hakkennes de laatste jaren steeds nadrukkelijker vraagt om een totaal andere, veel meer centrale benadering van opdracht en uitvoering. ‘Niet het beste vanuit de techniek, maar het beste vanuit de markt. Het zijn niet langer bruggen of tunnels als op zichzelf staande projecten, maar kunstwerken die vanuit een centraal ontwerp deel uitmaken van een samenhangend totaalproject. Waarin bijvoorbeeld ook de aanleg van wegen en het aanbrengen van verkeersinstallaties worden uitgevoerd. Dat vraagt voor ons type onderneming om een integrale aanpak, multidisciplinair ook en waar nodig dus met hulp van externe knowhow. En telkens weer vanuit de cruciale vraag: hoe gaan we dit specifieke project met elkaar aanvliegen?’ Die werkwijze bracht grote aanpassingen in de organisatie met zich mee, die wel móesten leiden tot een geheel nieuwe manier van werken. Nu dat met succes is afgerond, mag VHB wat Het Nieuwe Werken betreft gerust een schoolvoorbeeld in de bouw worden genoemd. Verschillende expertise van binnen en buiten de onderneming werken voortaan multidisciplinair samen in projecten.
Hakkennes: ‘Elke verdieping heeft een eigen bestemming als onderdeel in de gewenste workflow ten behoeve van die projecten, waarbij experts en projectmedewerkers in wisselende samenstellingen bij elkaar kunnen zitten. Dat heeft geleid tot betere kennisdeling in projecten, dus tot betere plannen, een betere planning en een betere uitvoering.’
Koffieautomaat De centrale vraag voor VHB was: hoe zet je de gewenste noodzakelijke kennisdeling om in een kantoorconcept? ‘De beste ideeën ontstaan vaak bij de koffieautomaat,’ zegt Mark Sleijser van Proven Workspace, een onafhankelijk adviesbureau voor nieuwe manieren van werken dat VHB adviseerde over en ondersteunde bij de overschakeling naar slimmer werken. Drukte in de koffiehoek zegt volgens Sleijser weinig over de kwaliteit van de koffie, maar wel alles over de waarde van spontane ontmoetingen. ‘Ontmoetingen van mensen moet je daarom stimuleren en faciliteren waar je maar kunt, want die leveren kennisdeling op.’ Dat is ook de basisgedachte waarmee Proven Workspace in opdracht van VHB keek naar innovatieve kantoor- en werkplekconcepten, nieuwe werkprocessen en de noodzakelijke ondersteuning vanuit HRM, ICT en facilitair management. ‘Een fysieke omgeving die maakt dat je eerder mensen ziet, levert meer op dan alleen een fraaie transparante uitstraling. Het verandert ook je houding en gedrag tegenover collega’s, de manier waarop je elkaar aanspreekt, om advies vraagt, kennis deelt en verrijkt en samenwerkt.’ Sleijser benadrukt dat alle ruimtes in het
Wie het vernieuwde kantoor van bouwbedrijf Van Hattum en blankevoort in Woerden binnenstapt, krijgt nu niet direct het gevoel dat hij in een schoolvoorbeeld van Het Nieuwe Werken is beland. ‘Maar goed ook,’ vindt Erwin Hakkennes, manager Communicatie & PR. ‘Want tastbare aspecten als techniek, inrichting en flexplekken zijn maar een klein deel van het verhaal. Onze nieuwe werkomgeving is meer dan een kantoor- en werkplekconcept. Het is een samen met de medewerkers ontwikkelde omgeving die op alle niveaus uitnodigt tot overleg en ontmoeting en die samenwerking stimuleert. Daardoor is Het Nieuwe Werken ook Het Slimme Werken.’
De nieuwe werkomgeving van VHB: tastbare aspecten als techniek, inrichting en flexplekken zijn maar een klein deel van het verhaal.
kantoor van VHB zijn ingericht om samenwerking en creativiteit te stimuleren. ‘Van betrouwbare ICT-faciliteiten tot designmeubelen en van fraai fotowerk aan de muur tot extra grote tafels voor bouwtekeningen. Maar ook alle andere ruimtes van het kantoor nodigen uit tot ontmoeting en overleg.’ Het leidde tot een behoorlijke cultuuromslag. ‘Maar wel één waarin de medewerkers zelf mede de hand hadden. Juist door die enorme betrokkenheid was ook de acceptatie groter. En dat is bij dit soort ingrijpende projecten een cruciale succesfactor.’ �
MEER WETEN De Universiteit Utrecht doet onderzoek naar de invloed van Het Nieuwe Werken op medewerkers van bedrijven en organisaties. Onderzoekster Judith van Delft wil meer weten over eventuele veranderingen in de betrokkenheid van mensen bij de organisatie, hun persoonlijke beleving en de invloed van Het Nieuwe Werken op prestaties. Een vragenlijst is online aangeboden aan medewerkers van geselecteerde organisaties, maar ook werknemers van andere bedrijven kunnen meedoen. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met Proven Workspace. De resultaten zijn begin juni beschikbaar.
buSINESS NATIONAAl
XI
THEMA
Alexander rinnooy Kan breekt lans voor stimulering kenniseconomie
Top vijf-positie verdwijnt uit het zicht TEKST MART RIENSTRA FOTOGRAFIE CHRISTIAAN KROuWElS
De 61-jarige Alexander Rinnooy Kan is alweer vijf jaar verbonden aan de SER. In deze positie adviseert hij kabinet en parlement over sociaal-economische onderwerpen, en heeft een goed overzicht van de kansen en bedreigingen voor de Nederlandse economie. Hoe staan we ervoor? ‘Het gaat niet slecht, bepaald niet. Binnen Europa doet Nederland het economisch relatief goed, hoewel we in absolute zin nog wel een crisis te verwerken hebben. Maar we horen bij de topeconomieën van Europa, dat zie je ook aan de waardering op de internationale kapitaalmarkt. Verder staat Nederland in allerlei ranglijsten nog steeds hoog genoteerd. Zo bekleden we op de concurrentie-index de achtste plaats. We staan dus zeker niet aan de rand van de afgrond.’
Welvarend Volgens Rinnooy Kan heeft Nederland de mondiale kredietcrisis goed doorstaan. ‘Onze economie is flexibeler gebleken dan menigeen aanvankelijk dacht. Daarnaast is met bijvoorbeeld de WW-deeltijduitkering een instrument gecreëerd dat ondernemingen in staat stelde de crisis te doorstaan, zonder dat hoog opgeleide medewerkers tijdelijk ontslagen moesten worden. Tegelijkertijd is de buffer van onze economie – zzp’ers en Europeanen van elders – maximaal benut om de officiële werkloosheid in de hand te houden.’ Dat Nederland hierin voortreffelijk is geslaagd, bewijzen de meest recente cijfers. Waar het Europese gemiddelde op 10,5% ligt, kent ons land een officieel werkloosheidspercentage van slechts 4%. Toch draagt ook Nederland een forse schuldenlast met zich mee. ‘Zeker, deze is groter dan ooit, maar niet
XII
buSINESS NATIONAAl
‘Als het gaat om onderwijs, onderzoek en innovatief ondernemerschap staan meerdere indicatoren op rood.’
‘In vergelijking met andere landen staat Nederland er allesbehalve slecht voor.’ uit de mond van Alexander Rinnooy Kan klinkt het waarachtig. Natuurlijk wordt onze economie volgens de SERvoorzitter op diverse punten bedreigd, maar er is ook veel perspectief. ‘Investeren in kennis is de meest rendabele keuze, zeker op termijn.’
groter dan wij als welvarend land aankunnen. Daarom wordt nu dusdanig gebudgetteerd dat deze last de komende jaren behoorlijk zal teruglopen.’
Ontoereikend Toch is bezuinigen niet het absolute toverwoord, vindt D66’er Rinnooy Kan. Conform het standpunt van zijn partij zet hij tevens in op stimulering van de kenniseconomie. ‘Een diepte-investering in kennis zou op termijn de meest rendabele keuze zijn. Wat dat betreft vind ik het jammer dat dit kabinet daar anders over denkt. Het bedrag dat de overheid nu aan innovatie besteedt, is volstrekt ontoereikend. Het gaat er niet voor zorgen dat haar eigen doelstelling om tot 2020 elk jaar twaalf miljard in de kenniseconomie te investeren, gerealiseerd wordt.’ Met als gevolg dat Nederland de ambitie om tot de top vijf van de wereld te behoren als duurzame, toonaangevende kenniseconomie voorlopig in de ijskast kan zetten. En dat betreurt Rinnooy Kan. ‘Als ik kijk naar onze ontwikkeling op het gebied van onderwijs, onderzoek en innovatief ondernemerschap, zie ik meerdere indicatoren nu op rood staan. Oftewel; op deze deelgebieden gaan we onze verwachtingen niet inlossen.’ Dat is deels terug te voeren op de politieke keuzes. Maar niet alleen Den Haag laat steken vallen, ook de investeringen vanuit de publiek-private sector in kennis vallen tegen. Zo besteden Nederlandse ondernemingen gemiddeld weinig aan onderzoek. Voor een verklaring zoekt Rinnooy Kan het primair in de samenstelling van ons bedrijfsleven. ‘Wij hebben een grote dienstensector; deze is in de regel minder ken-
nisintensief. Verder valt op dat de meeste investeringen in R&D met name door grote multinationals worden gepleegd, vaak buiten onze landsgrenzen. Voor zover (middel)grote ondernemingen zich in ons land op dit gebied profileren, zijn dat uitzonderingen. Denk aan Danone, dat in 2007 Numico overnam en bewust haar onderzoeksplant in Nederland verder uitbreidt.’
buitenlands talent Naast investeren in kennis moet Nederland ook munt slaan uit haar goede positie als internationale handelspartner. ‘We hebben met de Rotterdamse haven, maar ook met Schiphol, onze infrastructuur en vooral met onze open mindset een aantal cruciale pluspunten in vergelijking tot andere landen. Tegelijkertijd maak ik mij juist in dit verband zorgen over integratie, en dan vooral over hoe wij omgaan met de instroom van buitenlands talent. Onze huidige politieke cultuur stimuleert dit allesbehalve, terwijl Nederland van oudsher juist een land is waar mensen van buiten onze landsgrenzen een positieve bijdrage leveren aan creatief en kennisintensief ondernemerschap. In weerwil van wat anderen beweren, staan we nu opnieuw aan de vooravond van zo’n trend. Ruim 40% van onze Turkse en Marokkaanse jongeren stroomt op dit moment door naar hbo en wo. Die gaan straks een geweldige toekomst tegemoet; een toekomst die ook voor ons land veel perspectief biedt. Zij verdienen daarom deze kans. Want geef je hen de indruk dat ze hier niet welkom zijn, dan vertrekken ze en gaat veel kennis voor Nederland verloren.’
levenslang leren De woorden van Rinnooy Kan klinken goed door. De immer gedistingeerde bestuurder beschikt over het talent om op een rustige toon toch nadrukkelijk zijn punt te maken. Ook als het gaat om de zorg voor en over oudere werknemers. ‘We worden ouder, dus werken langer door. Maar hoe halen we het maximale uit deze groep? Als we hen langs de meetlat leggen van prestatiegerichte dertigers en veertigers is de uitslag voorspelbaar. Betekent dit dat de oudere werknemer nutteloos is? Nee, integendeel. Zijn of haar ervaring, wijsheid en inzicht is juist een pre, mits je als bedrijf deze kwaliteiten wilt en kunt benutten. Daartoe moet een organisatie in staat zijn om te veranderen. Slaagt zij daarin, dan levert dat een flinke concurrentievoorsprong op.’ Ook werknemers moeten zich aanpassen. ‘Van hen wordt meer dan ooit gevraagd mee te gaan met deze tijd, zich blijvend te ontwikkelen, ook op hoge leeftijd. De samenleving van de 21e eeuw is er één geworden van levenslang leren. Heerlijk toch?’ Deze opmerking zegt alles over de 60-plusser, die voor zijn persoonlijke toekomst geen concrete plannen heeft. ‘Ik voel mij bij de SER als een vis in het water en prijs mij gelukkig dat ik vanuit deze positie een relevante bijdrage kan leveren voor het verbeteren van onze sociaal-economische samenleving. En zolang ook ik mij blijf ontwikkelen, hoop ik dit nog jaren te mogen doen.’ �
buSINESS NATIONAAl
XIII
l i T E r AT U U r ECHTE lEIDERS IN ECHTE ORGANISATIES Rick Willemsen Authenticiteit en leiderschap: een gouden combinatie, die echter allesbehalve vanzelfsprekend is. Rick Willemsen is gefascineerd door het thema authenticiteit. Hij kwam tot het inzicht dat hij jarenlang uiteenlopende rollen had gespeeld maar zelden of nooit echt zichzelf was. Veel managers en ondernemers zullen zich hierin herkennen. Maar hoe authentiek kan, mag en moet je zijn? Voor het antwoord op deze vraag sprak Willemsen met leiders bij grote organisaties. Een van de conclusies: het vinden van authenticiteit is een eeuwigdurende zoektocht. Maar die queeste levert veel op. Door je authentiek op te stellen, kun je veranderingen en energievreters de baas. 184 pag. ISBN 978-90-559-4766-9, Scriptum. € 24,95.
AlTIJD ONlINE Soren Gordhamer Het is nauwelijks voor te stellen, maar er was een tijd zonder email, blackberry, iPad en twitter. De voordelen van deze instant communicatiemiddelen zijn evident, maar er is ook een schaduwzijde. Momenten zonder digitale prikkels, zakelijk of sociaal, zijn zeldzaam. We worden continu getriggerd om te reageren; dit zorgt voor afleiding en onze concentratie wordt verstoord. Online communicatie leidt regelmatig tot dwangmatige handelingen en meer stress – alsof er daarvan niet genoeg was. Met Altijd online wil Soren Gordhamer helpen de regie in handen te houden en de juiste balans te vinden in de digitale wereld. Daarbij legt hij regelmatig verbanden tussen lichaam en geest. Het is zaak om niet stressvol, maar ontspannen en creatief om te gaan met technologie. Want alleen als dat lukt, kunnen we de potentie ervan ten volle benutten.
WOl – DE ESSENTIE VAN NIEuW lEIDERSCHAP Cassandra Vugts en Joop Weesie De vraag welk type leider organisaties succesvol door de snel veranderende omgeving kan loodsen, lijkt meer dan ooit legitiem. Om inzicht te geven in het nieuwe leiderschap kozen Vugts en Weesie voor een managementfabel. In de hoofdrol een kudde schapen, die met de verkoop van wol zorgen voor hun levensonderhoud. Door een crisis stagneert de productie. De kudde wordt gesplitst en twee leiders nemen hun verantwoordelijkheid. Het ene ‘leiderschaap’ – jawel – volgt de bekende weg, de andere aanvoerder durft zich buiten de gebaande paden te begeven en staat open voor nieuwe, innovatieve oplossingen. Het laatstgenoemde dier is een lichtend voorbeeld. Het blijkt een geloofwaardige leider met een open mind, die zorgt voor transparantie en een effectieve organisatie. 144 pag. ISBN 978-90-430-2202-6, Pearson Education. € 19,95.
255 pag. ISBN 978-90-491-0648-5, Spectrum. € 19,99.
PASSIEVITAlITEIT Lorraine Vesterink Lorraine Vesterink ziet passie als krachtigste drijfveer om doelen te bereiken, zakelijk en privé. Hoe meer passie, hoe vitaler je wordt. En hoe vitaler je bent, des te beter lukt het om vanuit je passie te werken. Vitaliteit is een voorwaarde om te focussen op passie en dit leidt tot meer ondernemerschap bij de dagelijkse werkzaamheden, constateert Vesterink. Zij noemt deze wisselwerking passievitaliteit. Het gelijknamige boek bevat tien vuistregels om die vaardigheid te ontwikkelen en te versterken. De vuistregels zijn gedestilleerd uit interviews met evenzoveel professionals, die hun inzichten over succesvol ondernemerschap delen met Vesterink en de lezers. Onder hen Arko van Brakel (Euronet, Nieuwe Helden), Alex-oprichter René Frijters en Hans Gelauff, voormalig ceo van Bruna. 153 pag. ISBN 978-90-813-6122-4, Younique Creations. € 24,90.
XIV
buSINESS NATIONAAl
BEDRIJFSPROFIEL
Het nieuwe pinnen verspreidt zich over Nederland
Foto: Hester Dijkstra
Breedband beter dan inbellen Het aantal winkels, horecagelegenheden en benzinepompen waar klanten met het nieuwe pinnen betalen – met de chip op de betaalpas in plaats van de magneetstrip – groeit snel. Miriam Osten van de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen prijst het tempo waarin ondernemers omschakelen, maar wijst wel op de vereiste verbinding. ‘Wij adviseren ondernemers af te zien van het zogenaamde inbellen. Kies liever breedband, dat is sneller en goedkoper. En opzien tegen het omzetten is echt niet nodig.’ Rick Heemskerk: ‘Direct na het overstappen is het verschil te merken.’
De aangewezen snellere en goedkopere verbinding voor het nieuwe pinnen is een breedbandverbinding. Naast de voordelen kent overstappen echter ook een nadeel: de omschakeling zelf. Veel ondernemers zien daar tegenop en zijn bang voor het uitvallen van pinbetalingen. Volgens Osten is die vrees ongegrond: ‘Er is voldoende ervaring bij breedbandinstallateurs om de omschakeling vlot te laten verlopen.’
GEEN ZORGEN Op www.hetnieuwepinnen.nl staat een overzicht van breedbandinstallateurs die zich richten op relatief eenvoudige omzettingen (alleen pinnen) en die ook complexere omzettingen kunnen uitvoeren vanuit een analyse van de totale infrastructuur.
Transactie van paar tellen
DAVO Groep (dealer van Peugeot en Citroën in de regio Haaglanden en Rijnmond) en Wittebrug Autogroep (dealer van Audi, VW en Seat in de regio Haaglanden) zijn onlangs overgestapt op breedband. Rick Heemskerk, systeembeheerder: ‘Onze bank wees ons erop dat het tijd was om de betaalautomaten geschikt te maken voor het nieuwe pinnen. Deels kon worden volstaan met een upgrade van de software, een aantal automaten hebben we moeten vervangen. Helaas kregen we na de upgrade klachten van enkele vestigingen. De transactietijd voor een pinbetaling duurde via inbellen te lang, soms tot wel 40 seconden. Voor ons is dat niet acceptabel; reden dus om er iets aan te doen. Gelukkig waren alle betaalautomaten al geschikt voor breedband, een breedbandinstallateur heeft voor de omzetting gezorgd. We waren maar een kwartiertje uit de lucht. Direct na het overstappen is het verschil te merken. De transactietijd bedraagt nog maar enkele seconden.’
Honderden euro’s besparen
Breedband biedt meer mogelijkheden, zoals het integreren van bellen, internet, faxen en het alarmsysteem. Heemskerk: ‘Inmiddels zijn we nog een stap verder gegaan en hebben het breedbandabonnement uitgebreid naar een pin- en surfabonnement. Voordeel is dat we onze klanten nu ook Wifi kunnen aanbieden.’ Osten: ‘Pinnen met breedband is ook goedkoper, omdat het starttarief en de gesprekskosten vervallen. Dat kan een jaarlijkse besparing opleveren van honderden euro’s.’ Zij adviseert ondernemers hun wensen op het gebied van service en deskundigheid vooraf te bepalen. ‘Weeg bij de keuze af hoeveel service u wilt hebben en hoe belangrijk snelle hulp bij storingen is. De goedkoopste aanbieder van een internetverbinding zal minder garantie geven dan een wat duurdere met een extra servicecontract.’�
b u siness nationaa l
XV
Ricoh Document Centers
Altijd de zAAk bij de hAnd WerkBox werkt met je mee. Want WerkBox van Ricoh is speciaal ontwikkeld voor ondernemers die meer willen met minder tijd. Met WerkBox kunt u werken waar en wanneer u wilt, heeft u altijd de juiste documenten bij de hand en zorgt zo voor meer efficiency in uw bedrijf. Dat levert u tijd en dus winst op, zonder investeringskosten en al vanaf 35 euro per maand. Dus maak uw hele zaak mobiel met WerkBox en ga meteen naar www.ricoh.nl/ werkbox of bel met het Ricoh Document Center bij u in de buurt. Kijk voor alle adressen op www.ricoh-documentcenter.nl of bel 073 - 645 26 60.