Rok VIII Nr 1/2004
Czasopismo projektantów, architektów i inwestorów
Polityka na 18 metrach kwadratowych Scenariusze pisane Êwiat∏em 2–3
Ruina z nowym ˝yciem wewn´trznym Czarna skrzynka 10-11
Trasa i Most Siekierkowski w Warszawie Wyrafinowana harmonia 14–15
Doskona∏oÊç w ka˝dym szczególe Sensowny minimalizm 4–7
Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu w Poznaniu Stary Browar 12-13
Prace uszczelniajàcowykoƒczeniowe Re˝imy, technologie i materia∏y 16
Bloki z nowym obliczem Mieszanka kontrastów 8–9
Sto
Budowaç Êwiadomie.
Prezentacja obiektu
Polityka na 18 metrach kwadratowych Scenariusze pisane Êwiat∏em
Dwie gigantyczne budowle, jak po∏àczone ze sobà mostami lub tunelami statki powietrzne, „zadokowa∏y” w pobli˝u Reichstagu, w nowym centrum Berlina. Swoje wizytówki pozostawili tutaj znani europejscy architekci. Kompleks Jakob-Kaiser-Haus, ze swoimi oÊmioma budynkami, ulicami, zielenià, zagospodarowanymi cz´Êciami rekreacyjnymi i ca∏à swojà architektonicznà ró˝norodnoÊcià tworzy prawdziwe parlamentarne miasto. Paul-Löbe-Haus z kolei powsta∏ bezpoÊrednio nad Szprewà jako nowy, oddzielnie stojàcy budynek. PrzejrzystoÊç – wielkie architektoniczne wyzwanie – by∏a motywem przewodnim przy projektowaniu Paul-Löbe-Haus. Obiekt cechuje regularna grzebieniasta struktura z otwartymi, zazielenionymi zewn´trznymi dziedziƒcami i widocznymi od zewnàtrz rotundami. Na oÊmiu poziomach znajdujà si´ sale posiedzeƒ komisji, biura parlamentarzystów i ich wspó∏pracowników, restauracje i sale seminaryjne dla odwiedzajàcych. WÊród u˝ytych do budowy materia∏ów dominuje beton licowy, zarówno wewnàtrz jak i na zewnàtrz, szk∏o oraz stal. To, co
na pierwszy rzut oka wyglàda na powa˝nie przemyÊlane ograniczenie, przy bli˝szym poznaniu budynku okazuje si´ byç sensownym, rzeczowym i funkcjonalnym rozwiàzaniem. SzaroÊç i biel – te wra˝enia pozostajà przez ca∏y czas, raz pod postacià ocynkowanej stali, raz betonu, innym razem z kolei – w metalicznej szaroÊci schodowych balustrad. Z drugiej strony – lÊniàca biel, jako „zdrowy” kontekst. Bardziej spokojnie oddzia∏ywujà za to oszcz´dne w wyrazie ok∏adziny drewniane w dwukondygnacyjnych salach posiedzeƒ. Meble wbudowane w pomieszczeniach biurowych dajà wra˝enie solidnoÊci, zaÊ pokaêne drzwi – si∏y. Wszystkie te elementy utrzymane sà w ciep∏ym kolorze naturalnego drewna, pozbawiajàc ca∏oÊç klimatu pozornej ascezy. WàtpliwoÊci mogà budziç jedynie niektóre meble czy te˝ nie zawsze optymalnie zaprojektowane biura o powierzchni 18 metrów kwadratowych. Nowoczesna kompozycja Ka˝dy, kto przechodzi przez t´ oÊmiokondygnacyjnà hal´ z za-
chodu na wschód, mo˝e doÊwiadczyç szczególnego rodzaju gry Êwiate∏. Zale˝nie od po∏o˝enia s∏oƒca, na szklanym stropie zmienia si´ obraz siatki tworzonej przez promienie Êwiat∏a. Nocà barwne instalacje Êwietlne zanurzajà budynek w nieoczekiwanych efektach, dobrze widocznych tak˝e od zewnàtrz, podczas wieczornej wycieczki ∏odzià po Szprewie. OÊwietlajàce poÊrednio elewacje Êwietlne pasy tworzà na frontonach rotund interesujàce architektoniczne akcenty, si´gajàce wn´trza hali. Powstaje efekt „budynku w budynku”, jednak wszystko razem jest zadziwiajàco otwarte i komunikatywne. Scenariusze Êwietlne w salach posiedzeƒ, biurach, korytarzach i tunelach komunikacyjnych sà konsekwentne: rzeczowo skomponowane dzi´ki nowoczesnemu oÊwietleniu, zastosowaniu matowego szk∏a, Êwiat∏a neonów i efektów odbiç. Miasto w mieÊcie Zespó∏ budynków Jakob-Kaiser-Haus bardziej nawiàzuje do historycznej struktury mieszkaniowej z klasycznà ju˝ berliƒskà wysokoÊcià okapu. Zró˝nicowa-
ne formy elewacji i koncepcje wn´trz sà wyraênym dowodem, ˝e tworzyli tutaj ró˝ni architekci. Wzrok obserwatora przyciàgajà niekiedy ekspresyjne, kolorowe szczegó∏y. Na powierzchni ponad 152 tys. metrów kwadratowych zaprojektowano tutaj ponad 3 tys. pomieszczeƒ o zró˝nicowanych funkcjach – miasto w mieÊcie z krytym parkingiem, sklepami, bankami i wieloma innymi obiektami. Dzi´ki temu dwie trzecie wszystkich parlamentarzystów i ich wspó∏pracowników mieszka w pobli˝u Reichstagu. Na trzy zmiany Realizowane zadanie by∏o imponujàce, nie tylko w przypadku obiektów poddawanych renowacji, lecz tak˝e nowych budynków. Przy ca∏ej ró˝norodnoÊci „charakterów pisma”, wszystkich projektantów po∏àczy∏a idea Êwiadomego wyboru bieli Êcian i sufitów w biurach i wybranych salach posiedzeƒ. Na powierzchni ponad 100 tys. metrów kwadratowych po∏o˝ono tynki gipsowe, pokryto masà szpachlowà p∏yty gipsowo-kartonowe i na∏o˝ono farb´. Wysoka jakoÊç i wymogi logistyki wymusi∏y zastosowanie techniki maszynowej. Wykonawcy pracowali na trzy zmiany przez siedem dni w tygodniu. GotowoÊç do innowacji
Wolne od szkodliwych wyziewów powietrze we wn´trzach jest wa˝ne, gdy „robi si´” polityk´ na powierzchni 18 metrów kwadratowych. Farby na Êcianach Paul-Löbe-Haus nie zawierajà rozpuszczalników i plastyfikatorów
2
StoJournal 1/2004
Korytarz w Paul-Löbe-Haus. OÊwietlenie tworzy interesujàce odbicia na sufitach i Êcianach
W wytwórniach materia∏ów nape∏niano silosy farbà oraz masami szpachlowymi i transportowano je na budow´. Nowe innowacyjne systemy podawania materia∏ów zapewnia∏y ich skuteczny transport do wszystkich stref budynków. Trasy w´˝y o d∏ugoÊci do 500 metrów, pokonujàce przy tym do 35 metrów ró˝nicy wysokoÊci, ∏àczy∏y elementy techniki silosowej Sto z technikà jej „najm∏odszego dziecka” – firmy Inotec. W pierwszym wspólnym studium projektowym Inotec GmbH i saremo AG Berlin testowano
Widok na Reichstag: Paul-Löbe-Haus, dziedziniec, parter
skonstruowanà ca∏kowicie na nowo maszyn´ do nak∏adania materia∏u. Zamkni´ty system umo˝liwia∏ dostosowane do zmiennego zapotrzebowania ciàg∏e podawanie mas i farb. Bez kapania i odpadów, bez transportu wiadrami. Przy powierzchniach wynoszàcych ponad tys. metrów kwadratowych takie rozwiàzanie jest korzystne chocia˝by z ekonomicznych wzgl´dów. GotowoÊç do innowacji zademonstrowa∏a tak˝e firma wykonawcza przy malowaniu betonowych s∏upów farbà lateksowà. Elektrostatyczne na∏adowanie jej czàstek pozwoli∏o na unikni´cie zb´dnego rozpylenia materia∏u. Wielkie szklane powierzchnie nie wymaga∏y dzi´ki temu pracoch∏onnego zabezpieczania nawet w odleg∏oÊci mniejszej ni˝ pó∏ metra od malowanych elementów. Ta innowacyjna metoda pozwoli∏a przy tym na uzyskanie efektu o najwy˝szej jakoÊci.
Widok na wielkà hal´ Paul-Löbe-Haus Obiekty: Jakob-Kaiser-Haus, Paul-Löbe-Haus Inwestor: Bundesbaugesellschaft Projekt architektoniczny: Jakob-Kaiser-Haus: Gerkan, Marg & Partner, Hamburg Busmann & Haberer, Kolonia Schweger & Partner, Hamburg de Architekten Cie., Amsterdam Thomas van den Valentin, Kolonia Projekt Paul-Löbe-Haus: Stephan Braunfels, Monachium Wykonawca: m.inn. saremo Objektfinish AG, Berlin Jedna z wersji biura w Paul-Löbe-Haus
Masy szpachlowe i farby nanoszone by∏y za pomocà techniki maszynowej
Produkty Sto (wybór): StoPrim Concentrat StoLevell In XXL Sto Din Weiß WM Sto Latex 3000 Sto Unicolor Lack Satin Zdj´cia: Roland Halbe
StoJournal 1/2004
3
Prezentacja obiektu
Doskona∏oÊç w ka˝dym szczególe Sensowny minimalizm
Sta∏y bywalec Êwiatowych metropolii przy wyborze miejsca noclegu wybiera zwykle komfortowe obiekty, spe∏niajàce wysokie wymagania estetyczne i posiadajàce indywidualny ton. Zanika zapotrzebowanie na tak zwany mi´dzynarodowy styl hotelowy, oparty wsz´dzie na prawie takich samych elementach formalnych i powodujàcy w ten sposób brak identyfikacji i poczucia miejsca. Zamiast tego poszukiwane sà coraz cz´Êciej hotele o oryginalnym ukszta∏towaniu, których lokalizacji nie mo˝na dowolnie zmieniaç. Dzi´ki temu hotel nowoczesnego podró˝nika, ze swojà architektonicznà koncepcjà i wn´trzem, nawiàzuje bezpoÊrednio do swojego Êrodowiska i jest unikatem z trudnym do pomylenia lokalnym odniesieniem. Taka tendencja budowy hoteli typu „design” rozpocz´∏a si´ w latach osiemdziesiàtych w Nowym Jorku. W tym czasie Andrée Puttmann stworzy∏ w ca∏kowicie nowy sposób hotel „Morgans” i zapewni∏ mu mi´dzynarodowà s∏aw´. Troch´ póêniej Philippe Starck zaprojektowa∏ nowe wn´trza dla hoteli „Paramount” i „Royalton”, pomagajàc takiej koncepcji hotelu w przebiciu si´ na szeroki Êwiat. Charakterystyczne dla obiektów z d∏ugiej listy powsta∏ych w tym czasie hoteli typu „design” jest nasycenie budynku i jego funkcji efektami ca∏oÊciowej koncepcji wzorniczej. Obok architektury obejmuje to tak˝e urzàdzenie wn´trz i umeblowanie, stron´ graficznà, dekoracje, ofert´ serwisowà i pracowników. M∏ody jeszcze przedstawiciel tego hotelowego gatunku znajduje si´ w Hamburgu, nosi pi´ç gwiazdek i jest efektem architektonicznego konkursu, og∏oszonego w roku 1997 przez grup´ Seaside i wygranego przez biuro projektowe Jan Störmer Architekten.
4
StoJournal 1/2004
Foyer – zdefiniowana pusta przestrzeƒ si´ga na wysokoÊç 30 metrów pomi´dzy bry∏y budowli i przejmuje jej zewn´trzny zestaw materia∏ów – szk∏o i naturalny kamieƒ
Minimalistyczna perfekcja tak˝e w dziesi´ciu apartamentach – kremowy, jasny i ciep∏y nastrój ozdobiony barwnymi akcentami. Sufity i Êciany pokryte sà subtelnym i pe∏nym wdzi´ku materia∏em wapiennym – StoLook Effetto
StoJournal 1/2004
5
Prezentacja obiektu
Hotel tworzà dwie bry∏y: oÊmiokondygnacyjna, szklana, uzupe∏niana jest przez wznoszàcà si´ z ty∏u, kamiennà budowl´ z dwiema, daleko wystajàcymi kondygnacjami apartamentowymi
Obiekt: Hotel Side, Hamburg Projekt architektoniczny: nowy obiekt hotelowy Projektant: Jan Störmer Architektem, Hamburg
Nieca∏e cztery lata póêniej pierwsi goÊcie wprowadzili si´ do hotelu „Side”, zbudowanego na terenie o powierzchni 1263 metrów kwadratowych w pobli˝u hamburskiej Staatsoper, mieszczàcego na 12 kondygnacjach 179 pokoi i 10 apartamentów. Hotel sk∏ada si´ z dwu cz´Êci. OÊmiokondygnacyjna bry∏a od strony ulicy zachowuje wysokoÊç sàsiednich budowli i, wraz ze swojà podwójnà szklanà elewacjà, odcina kraw´dê ca∏ego bloku. Z ty∏u znajduje si´ cz´Êç o wysokoÊci dwunastu kondygnacji. Ob∏o˝ona zielonym, naturalnym kamieniem obejmuje przednià budowl´ swoimi obydwiema górnymi, daleko wysuni´tymi kondygnacjami apartamentowymi. Wzajemne usytuowanie obydwu bry∏ tworzy we wn´trzu nad hotelowym foyer dramatycznie pustà przestrzeƒ. Oparta na rzucie trapezu hala otwiera si´ na wysokoÊç 30 metrów i otoczona jest przez wewn´trzne elewacje z satynowego szk∏a, odchylone o 3 stopnie od pionu. Stworzona przez Roberta Wilsona instalacja Êwietlna uzupe∏nia t´ krystalicznà przestrzeƒ, w równym stopniu irytujàc i fascynujàc obserwatora. Usytuowane bezpoÊrednio za szklanymi elewacjami gale-
Wn´trza: Matteo Thun, Mediolan Wykonawca: Gebotherm GmbH, Hildesheim Produkty Sto (wybór): StoColor Latex StoColor In StoLook Fondo StoLook Effetto StoTex Classic StoTex Color StoSilent Superfein StoSilent Vlies Zdj´cia: Klaus Frahm Dirk Robbers
6
StoJournal 1/2004
Atrakcja dla zwolenników koloru – niebiesko po∏yskujàca pod∏oga, Êwie˝e Êwiat∏o i lÊniàce szeÊciany w modnych kolorach nadajà strefie odnowy biologicznej ˝ywotnego i aktywizujàcego klimatu
rie prowadzà do pokoi. Na parterze foyer, obok szk∏a, zastosowano ponownie naturalny, napotykany na zewnàtrz kamieƒ – tworzàc po∏àczenie mi´dzy wn´trzem i otoczeniem. Kamieƒ towarzyszy goÊciom ponownie na parterze w barze „fusion”, gdzie czerwona skóra siedzisk wraz z czerwonymi aksamitnymi kurtynami tworzy ˝ywà i pobudzajàcà atmosfer´. W noszàcej t´ samà nazw´ restauracji na 110 miejsc i w po∏àczonym z nià barze sushi dominuje bràz drewna sucupira. Powierzchnie Êcian utrzymane sà w spokojnej bieli, przyjaênie modulowanej przez ciep∏e oÊwietlenie. Ciemne, wyraziste drewno towarzyszy hotelowym goÊciom w prawie wszystkich cz´Êciach obiektu, tak˝e na pod∏ogach przestronnych, spokojnie zaprojektowanych pokojów dla goÊci. Równie powÊciàgliwie prezentujà si´ apartamenty na najwy˝szych kondygnacjach wy˝szej bry∏y, z najlepszym widokiem na hamburskie centrum. Mini-
malistyczne, zgodnie z ogólnà koncepcjà wn´trz projektu Matteo Thuna, zatopione sà w delikatnej, kremowej bieli, modulowanej przez ciep∏e Êwiat∏o. Ka˝demu apartamentowi, jako uzupe∏nienie, przyporzàdkowano jeden odcieƒ koloru, tworzàcy barwny akcent wraz z pojedynczymi meblami i wannami w ∏azienkach. Aktywne odpr´˝enie podró˝ny znajduje w strefie odnowy „The Spa”. Na trzecim pi´trze hotelu, na 450 metrach kwadratowych powierzchni zebrane jest bogate instrumentarium do fizycznej odnowy: sauna, ∏aênia parowa, kàpiel bàbelkowa, urzàdzenia treningowe oraz oczywiÊcie lÊniàcy niebiesko basen. Nieck´ basenu i usytuowane tutaj kolumny pokrywa, na podobieƒstwo jasno- i ciemnoniebieskiego rastra, drobnowymiarowa mozaika. Z boku znajdujà si´ szeÊciany, powleczone lÊniàcym lakierem. Oddzielone od pod∏ogi i sufitu za pomocà wyrafinowanego prowadzenia Êwiat∏a,
Nieoszklona Êciana i sufit trzydziestometrowego foyer pokryte sà natryskiwanà krzemianowà pow∏okà akustycznà StoSilent Superfein
„Kr´cone” schody prowadzà w fantazyjny sposób z hali na do trzech okolicznoÊciowych sal na pierwszym pi´trze. Wszystkie powierzchnie Êcian pokryte sà tutaj kremowobia∏à, zawierajàcà marmur, wapiennà masà szpachlowà, starannie zatartà, a nast´pnie pokrytà woskiem ochronnym
tworzà, wraz ze srebrnym wyÊcieleniem, Êwie˝à kompozycj´ kolorystycznà pomaraƒczu, ˝ó∏ci i zieleni. W dwóch, przestronnych pomieszczeniach hotelowi goÊcie mogà zaaplikowaç sobie odpr´˝ajàcà cielesnà terapi´. Pomieszczenia konferencyjne, sala balowa i klubowa uzupe∏niajà program hotelu, którego forma ma przemawiaç do wszystkich zmys∏ów. To w∏aÊnie formalna redukcja, u˝ycie niewielkiej iloÊci materia∏ów, Êwiadome w∏àczenie wra˝enia dotyku powierzchni, Êwiat∏a i kolorów czynià nawet krótki pobyt w tym hotelu bogatym, intensywnie zmys∏owym prze˝yciem.
Rzut parteru
StoJournal 1/2004
7
Prezentacja obiektu
Bloki z nowym obliczem Mieszanka kontrastów
Przed trzydziestu laty myÊlano i budowano inaczej. W przeciwieƒstwie do myÊlenia, którego kierunek mo˝na szybko zmieniç, stan istniejàcych budowli nie mo˝e ulec równie nag∏ej metamorfozie. Nie zmienia tego nawet fakt, ˝e radykalnemu zaostrzeniu uleg∏y w tym czasie standardy energetyczne i oceny estetyczne. Przyk∏ady zbudowanych w tym okresie obiektów mo˝na napotkaç wsz´dzie; po ponad trzydziestu latach stojà teraz w kolejce do gruntownej renowacji. Typowy przyk∏ad takiego budownictwa z lat siedemdziesiàtych minionego stulecia mo˝na spotkaç tak˝e w Goslar. SzeÊç budynków tworzy tam zwarty, zamkni´ty kompleks, urozmaicony uskokami i zró˝nicowanymi wysokoÊciami. Jego Êciany wzniesiono z ceg∏y wapienno-piaskowej, na elewacjach zastosowano ok∏adzin´ z szarego i czerwonego klinkieru. Ok∏adzina nie zosta∏a zaprojektowana jako wentylowana elewacja podwieszona. Z punktu widzenia fizyki budowli jej bezpoÊrednie po∏àczenie ze Êcianà mo˝na dzisiaj uznaç za rozwiàzanie budzàce uzasadnione wàtpliwoÊci.
Odblaskowe szk∏o i strukturalny tynk; zimny b∏´kit i ciep∏e kolory dodajà architekturze ˝ywych kontrastów
8
StoJournal 1/2004
W∏aÊciciel budynków, Wohnstättengesellschaft z Goslar, zdecydowa∏ si´ w tej sytuacji na kompleksowà renowacj´ wykonanà w trzech etapach, w∏àcznie z wizualnym liftingiem elewacji. Projekt tego przedsi´wzi´cia, którego ostatecznym efektem jest nowe oblicze budynków, stworzy∏o studio StoDesign z Hanoweru. Zaprojektowana elewacja sk∏ada si´ g∏ównie z systemu ociepleniowego StoTherm Classic, zestawionego z podwieszonà, wentylowanà elewacjà szklanà StoVerotec Creativ. Wykonano jà na pozbawionych okien cz´Êciach elewacji. System ten oparty jest na p∏ytach warstwowych o wymiarach 2,40 x 1,25 m. Zbudowane sà one ze szk∏a o gruboÊci 6 mm, zamocowanego na ca∏ej powierzchni do p∏yty podk∏adowej z materia∏u StoVerotec (przetworzone szk∏o porowate). To lekkie i wytrzyma∏e zestawienie umo˝liwia tak˝e szybki monta˝, gdy˝ na tylnej stronie p∏yt umieszczone sà aluminiowe profile. Umo˝liwiajà one ∏atwe i precyzyjne zawieszenie paneli na poziomych, umocowanych na Êcianie, aluminiowych profilach zaczepowych. Ciemnoniebiesko odb∏yskujàce szklane powierzchnie silnie kontrastujà z elewacjà, otynkowanà w jasnych, ciep∏ych kolorach. Pionowy uk∏ad szklanych stref dynamizuje w szczególny sposób istniejàcy wczeÊniej uk∏ad kompleksu budynków. Wyraênej poprawie uleg∏y w ten sposób nie tylko energetyczne w∏aÊciwoÊci budynków; wartoÊç mieszkania bardzo podwy˝sza tak˝e bardziej przyjazne i zró˝nicowane ukszta∏towanie elewacji.
Obiekt: kompleks mieszkalny Dr.-Wachler-Weg, Goslar Projekt: renowacja Lokalizacja: Dr.-Wachler-Weg, Goslar Inwestor: Goslarer Wohnstättengesellschaft, Goslar Wykonawca systemu ociepleniowego: Kreutzer GmbH, Goslar Maler Hoffmann, Vienenburg Wspólne oddzia∏ywanie p∏aszczyzn szk∏a i attyki, w po∏àczeniu ze zró˝nicowanà kolorystykà, tworzà nowe podzia∏y elewacji
Wykonawca elewacji szklanej: Hibbeln GmbH, Wolfenbüttel Us∏ugi Sto: StoDesign Systemy Sto: StoTherm Classic elewacja szklana StoVerotec Creativ Zdj´cia: Studio 3, Hildesheim, D Sto AG
Elementy warstwowe zawieszone sà na aluminiowej konstrukcji. To racjonalne rozwiàzanie tworzy zamkni´tà zewn´trznà pow∏ok´, bez widocznych elementów mocujàcych
StoJournal 1/2004
9
Prezentacja obiektu
Ruina z nowym ˝yciem wewn´trznym Czarna skrzynka
Czarny szeÊcian zachowuje pe∏en respektu dystans do starych murów
Obiekt: Magazyn Archeologisches Landesmuseum Mecklenburg-Vorpommern, Szwerin Projekt: budowa obiektu magazynowego w historycznym otoczeniu Inwestor: Land Mecklenburg – Vorpommern Projekt architektoniczny: Landesbauamt Schwerin arch. Stephen Wenzl arch. Wolfgang Gertner arch. Karl-Friedrich Menck arch. Ralf Grossmann Kierownictwo budowy: Landesbauamt Schwerin in˝. Hannelore Stenzel Wykonawca: KMB Schwerin Produkty Sto: StoVerotec Creativ Designfassade Zdj´cia: W. Gerstner Punktum Hans Christian Schink, Sto AG
10
StoJournal 1/2004
WejÊcie do magazynu prowadzi poprzez elementy starej substancji budowlanej
W latach 1859 – 1862 powsta∏y na wzniesieniach Szwerinu jedne z pierwszych, du˝ych meklemburskich koszar XIX wieku. Ten podobny do warowni kompleks, zbudowany zosta∏ przez architekta Friedricha Wachenhusena w stylu neogotyckim, z czterema naro˝nymi wie˝ami i blankami. Za ci´˝kimi elewacjami z wypalanej ceg∏y znalaz∏y swoje wspólne miejsce wojskowe narz´dzia, wozy i konie. Nie by∏o jeszcze wtedy samochodów, ˝o∏nierze przemieszczali si´ piechotà lub konno, stajnie i uje˝d˝alnie nale˝a∏y wi´c do podstawowego wyposa˝enia ka˝dych koszar. Przy starych artyleryjskich koszarach w Szwerinie budynki te usytuowano centralnie na dziedziƒcu, otoczonym z trzech stron
przez g∏ówne budynki zespo∏u. Znaczna cz´Êç koszarowych budowli w Szwerinie przetrwa∏a zmiany w sposobie wojskowego u˝ytkowania prawie bez uszkodzeƒ. Niektóre z nich mieÊci∏y nawet póêniej ró˝ne urz´dy. Budynek uje˝d˝alni prze˝y∏ jednak swojà w∏asnà, trudnà histori´. Po roku 1945 zosta∏ przebudowany, a ÊciÊlej mówiàc – podj´to prób´ jego przebudowy. Przedsi´wzi´cie zamiany uje˝d˝alni w hal´ sportowà utkn´∏o bowiem w martwym punkcie. Po zatrzymaniu budowy brakowa∏o ju˝ znacznych fragmentów budynku, w∏àcznie z dachem. Hala uzyska∏a co prawda awaryjne zadaszenie i s∏u˝y∏a przez dziesi´ciolecia jako gara˝, jednak jej substancja znacznie ucierpia∏a. Pod koniec
XX wieku budynek znalaz∏ si´ w stanie bliskim ruiny. Na szcz´Êcie budowla nie pad∏a ofiarà koparki, lecz zosta∏a przywrócona ˝yciu. Odzyska∏a swoje wielkie znaczenie dla ca∏ego zespo∏u koszarowego z punktu widzenia historii budownictwa. Architekci z Landesbauamt Schwerin nie wybrali jednak drogi klasycznej rekonstrukcji, lecz innà ide´ projektowà. Zak∏ada∏a ona pozostawienie ruiny z jej wszystkimi ranami i wstawienie mi´dzy jej, zabezpieczone przed niszczeniem, mury zewn´trzne nowej bry∏y budowli. W ten sposób muzeum archeologiczne uzyska∏o nowy obiekt magazynowy. Mi´dzy starymi, opasujàcymi ca∏oÊç murami z ceg∏y stoi czarny, kanciasty i b∏yszczàcy
szeÊcian. Przewy˝sza on je jednak o 3 metry i nie posiada ˝adnych otworów okiennych lub ró˝nicujàcych p∏aszczyzn´ podzia∏ów. „Czarna skrzynka”, mieszczàca 3 kondygnacje na potrzeby magazynowe i archiwalne, zbudowana zosta∏a jako ˝elbetowa konstrukcja ze s∏upami na stopach fundamentowych i Êcianami zewn´trznymi z bloków ceramicznych. Ponad tym rozpoÊciera si´ wentylowana elewacja, której zewn´trzna warstwa zbudowana jest z szeÊciomilimetrowego, nieprzezroczystego, czarnego szk∏a. Opatentowana metoda pozwoli∏a na po∏àczenie tradycyjnego szk∏a ze stabilnymi p∏ytami szk∏a porowatego i stworzenie w ten sposób odpornych, warstwowych elementów o wymiarach 1,25 x
1,25 m. Przy swoim ci´˝arze, wynoszàcym 33 kilogramy na metr kwadratowy, tworzy ona niezwykle lekkà, w porównaniu z innymi typami warstwowych elewacji szklanych, konstrukcj´. Ok∏adzina Êcian zewn´trznych, tworzàc kompletnà systemowà jednostk´, umo˝liwia ∏atwy monta˝ na zamocowanej do Êciany aluminiowej konstrukcji noÊnej. Brak otworów, spoin i punktów zamocowania tworzy wra˝enie monolitu – pozbawionego krzywizn, niezale˝nego i tworzàcego zdecydowany kontrast ze swoim otoczeniem. Rzeczywisty, fizyczny kontakt z nim nawiàzuje on jedynie od strony klatki schodowej i wejÊcia, poza tym – utrzymuje wobec starych, ceglanych murów pe∏en respektu dystans.
Przykryta p∏askim, czterospadowym dachem nowa budowla przewy˝sza o trzy metry stare, zabezpieczone przed niszczeniem mury. Trudno wyobraziç sobie bardziej intensywny kontrast, ni˝ ten, mi´dzy starà ceg∏à i nowà, czarnà elewacjà
Elementy warstwowe zawieszone sà na aluminiowej konstrukcji. To racjonalne rozwiàzanie tworzy zamkni´tà struktur´ zewn´trznà, pozbawionà widocznych elementów mocujàcych
StoJournal 1/2004
11
Prezentacja obiektu
Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu w Poznaniu Stary Browar Poznaƒskie Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu Stary Browar, przekazane do u˝ytku w listopadzie ubieg∏ego roku, powsta∏o na terenach dawnego Browaru Huggera, zbudowanego pod koniec XIX wieku w kszta∏cie ówczesnej architektury przemys∏owej, o charakterystycznych ceglanych elewacjach z ca∏ym przynale˝nym bogactwem gzymsów, obramowaƒ i detali. Zadanie projektantów Centrum ze znanej poznaƒskiej firmy architektonicznej Studio ADS nie by∏o ∏atwe, zw∏aszcza jeÊli zwa˝yç, ˝e sama jego koncepcja podlega∏a istotnym zmia-
nom. Pierwotnie mia∏ to byç obiekt wystawowo-biurowy z niewielkà cz´Êcià handlowà – zlokalizowany w obr´bie zabytkowych zabudowaƒ browarnych, których powierzchnia nie przekracza∏a 7 tys. m kw., gdy tymczasem przekazane do u˝ytku obiekty gotowego Centrum rozpoÊcierajà si´ na powierzchni dziesi´ciokrotnie wi´kszej, a planowana jest dalsza rozbudowa jego cz´Êci handlowej. ObecnoÊç ceglanych obiektów dawnego browaru zadecydowa∏a o kierunku twórczych poszukiwaƒ architektów, które przybra∏y – co oczywiste – form´ niekon-
frontacyjnego dialogu starego z nowym. Przejawia si´ to przede wszystkim powieleniem motywów starych ceglanych elewacji w obiektach zaprojektowanych i zbudowanych od nowa. Tak˝e w ich wn´trzach, nasyconych klimatem starej architektury przemys∏owej, z ceglanymi p∏aszczyznami Êcian, ˝eliwnymi kolumnami, granitowà kostkà pasa˝y i kamiennymi schodami. W rezultacie powsta∏ jednolity kompleks obiektów, a przeci´tny przechodzieƒ ma k∏opoty z odró˝nieniem starych jego cz´Êci od nowych. Uzyskanie takiej estetycznej
ObecnoÊç ceglanych obiektów dawnego browaru zadecydowa∏o o kierunku twórczych poszukiwaƒ architektów
12
StoJournal 1/2004
jednolitoÊci wymaga∏o zastosowania odpowiednich materia∏ów, o cechach zbli˝onych do produktów sprzed stu lat. Dotyczy∏o to tak˝e podstawowego w tym przypadku budulca – ceg∏y, którà trzeba by∏o zamawiaç na potrzeby tej inwestycji w niewielkich cegielniach, o skromniejszym uprzemys∏owieniu procesów wytwórczych. Na liÊcie u˝ytych do budowy Centrum wysokiej klasy materia∏ów – a tylko takie inwestor bra∏ pod uwag´ – znaleêç mo˝na wiele produktów Sto-ispo, m. in. systemy ociepleniowe, profile, tynki, farby.
Jeden z bocznych pasa˝y galerii
G∏ówna cz´Êç handlowa Centrum wype∏nia naro˝nik ulic Pó∏wiejskiej i KoÊciuszki. Jej budowa wymaga∏a wyburzenia znajdujàcej si´ w op∏akanym stanie kamienicy przy Pó∏wiejskiej, której fasad´ pieczo∏owicie odtworzono przy u˝yciu profili i innych materia∏ów Sto-ispo, a nast´pnie os∏oni´to wysokim na kilka pi´ter szklanym parawanem. Wbudowana – niczym wielki relief – w elewacj´ Centrum, stanowi swoistà pamiàtk´ dawnego fragmentu ulicy Pó∏wiejskiej. Na potrzeby handlu i biur przeznaczono kolejny budynek przy Pó∏wiejskiej, oddzielony od obiektu centralnego pasem zieleni, a górà po∏àczony stylizowanym mostkiem. Wn´trze budynku centralnego stanowi ogromne koliste atrium, przykryte stalowà konstrukcjà z oÊwietlajàcymi ca∏oÊç oknami. Obok znajduje si´ uzupe∏niajàca wn´trze rotunda, mieszczàca ruchome schody oraz pasa˝e. Wa˝nym elementem g∏ównego atrium, nieco przypominajàcego ogromnà studni´, jest przecinajàca je ceglana Êciana z prostokàtnymi arkadami, zwieƒczona wielkim ∏ukiem pseudoeksedry, za którà usytuowano ma∏à gastronomi´. Spacerujàc pasa˝ami poszczególnych kondygnacji nie sposób nie zauwa˝yç ogromnego bogactwa architektonicznych i plastycznych detali, nierzadko najwy˝szej próby. Wystarczy powiedzieç, ˝e barwne p∏aszczyzny smuk∏ych filarów obok ruchomych schodów wysz∏y spod p´dzla samego Leona Tarasewicza. Sztuka cieszy si´ zresztà w Starym Browarze szczególnymi wzgl´dami. W samym Êrodku terenów Centrum wydzielono kwadratowy plac zwany Dziedziƒcem Sztuki, który tworzà budowle: Galeria, Willa, Wie˝a i S∏odownia – po∏o˝one pomi´dzy parkiem a ulicà KoÊciuszki. Dziedzieniec Sztuki – wed∏ug za∏o˝eƒ inwestora – ma staç si´ wizytówkà tego, co w polskiej kulturze najwartoÊciowsze. Godzi si´ zauwa˝yç, ˝e Stary Browar jest pierwszym w Polsce kompleksem ∏àczàcym funkcje handlowe z kulturalno-wystawowymi, g∏ównie z myÊlà o kulturze wysokiej. To tutaj znajduje si´ najwi´ksza w kraju prywatna powierzchnia wystawowa, w Poznaniu ust´pujàca jedynie salom miejscowego Muzeum Narodowego. Ten precedens a˝ prosi si´ o naÊladowców. Teodor Wernicki
Wn´trze budynku centralnego stanowi ogromne, koliste atrium
Obiekt: Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu Stary Browar, Poznaƒ Inwestor: Fortis Sp. z o. o., Poznaƒ
Hol Willi, stanowiàcej cz´Êç Ratusza Sztuki
Projekt architektoniczny Studio ADS architekci Piotr Z. Bere∏kowski, Przemys∏aw Borkowicz, Poznaƒ Generalny wykonawca: Porr Polska SA Hochtief Polska Sp. z o. o. Systemy Sto-ispo: StoTherm Minerall StoTherm Classic StoTherm In StoMurisol StoVerotec
Fragment g∏ównego atrium
Produkty Sto-ispo: Sto-Baukleber StoLevell Uni Sto-Armierungsputz Sto-Glasfasergewebe Sto-Systemgewebe Stolit K 1,5 Sto-Faserputz StoSilco K 1,5 StoMirall K 1,5 StoColor Jumbosil StoMaxicryl StoMurisol SP StoMurisol Micro StoInfusionsrohr StoPUR-Hartschaumplatte Sto-Halteleiste StoColor Latex 3000 StoColor In StoPlex W StoDeco Profile StoSilco Color StoMirall LP Tubag Trasszement rapid Tubag Mineralischer Dämmputz. Zdj´cia: Pawe∏ ¸ucenko
Na ka˝dym kroku bogactwo architektonicznych detali
StoJournal 1/2004
13
Prezentacja obiektu
Trasa i Most Siekierkowski w Warszawie Wyrafinowana harmonia Most Siekierkowski jest fragmentem liczàcej prawie 5 km zrealizowanej cz´Êciowo Trasy Siekierkowskiej, ∏àczàcej warszawskie dzielnice Ursynów z Wawrem. Po ca∏kowitym ukoƒczeniu cz´Êci prawobrze˝nej, Trasa Siekierkowska wyd∏u˝y si´ do 8,144 km. Budowa tej d∏ugo oczekiwanej przeprawy rozpocz´∏a si´ w marcu 2000 r., a zakoƒczy∏a we wrzeÊniu 2002 r. Dokoƒczenie budowy prawobrze˝nej cz´Êci trasy ma nastàpiç w 2006 r. Ca∏kowita d∏ugoÊç mostu, liczona w osiach skrajnych podpór, wynosi 826,5 m. Na t´ d∏ugoÊç sk∏adajà si´ trzy konstrukcje: most wantowy M-1 o d∏ugoÊci 500 m nad g∏ównym korytem rzeki, most M-2 o d∏ugoÊci 251 m o konstrukcji zespolonej – nad
Most Siekierkowski z lotu ptaka
14
StoJournal 1/2004
lewobrze˝nym zalewem i most M-3 o d∏ugoÊci 75,5 m nad zalewem prawobrze˝nym. Most jest podwieszony do dwóch dziewi´çdziesi´ciometrowych pylonów w kszta∏cie litery H, stanowiàcych znaczàcy element architektoniczny i konstrukcyjny tej jednej z najd∏u˝szych w Polsce przepraw. Wewnàtrz pylonów znajdujà si´ szyby komunikacyjne s∏u˝àce do napinania lin podtrzymujàcych oraz do kontroli obiektu. Gzymsy mostu wykonano z elementów prefabrykowanych, co umo˝liwi∏o interesujàce ukszta∏towanie jego elewacji zewn´trznej. Most wantowy podwieszony jest na 56 linach o d∏ugoÊci od 54 do 131 m i rozstawie zakotwieƒ wzdlu˝ konstrukcji niosàcej – co
16 m. Ka˝da lina wykonana jest z siedmiodrutowych splotów ocynkowanych i zabezpieczonych antykorozyjnie os∏onà HDPE. IloÊç splotów w linach jest zmienna i wynosi od 43 sztuk w najkrótszych, do 76 w najd∏u˝szych. Liny os∏oni´te sà rurami z HDPE na które – z uwagi na przelatujàce wzd∏u˝ doliny Wis∏y ptaki – na∏o˝ono os∏onki z tworzywa w kolorze pomaraƒczowym. Kolor ten, w po∏àczeniu z zielenià balustrad i be˝em konstrukcji, sprawia, ˝e ca∏a budowla znakomicie harmonizuje z zielenià otaczajàcych most terenów zalewowych. Wysoka ocena walorów estetycznych i techniczno-funkcjonalnych mostu znalaz∏a swój wyraz w wyró˝nieniu jego twórców nagrodà I stopnia Mi-
nistra Infrastruktury (pospo∏u z budowniczymi mostu z Mostostalu Warszawa) oraz nagrodà „Dzie∏o Mostowe Roku 2002”, przyznanà przez Zwiàzek Mostowców Rzeczpospolitej. Na ca∏kowità szerokoÊç mostu wynoszàcà 33,5 m sk∏adajà si´ dwie trójpasmowe jezdnie o szerokoÊci 10,5 m ka˝da, pas podzia∏u o szerokoÊci 2 m, i dwa chodniki po 5,25 m ka˝dy. W pasie podzia∏u usytuowano s∏upy oÊwietleniowe. Na szerokoÊç chodnika sk∏ada si´ ciàg pieszo-rowerowy, pas zaj´ty przez bloki oporowe podwieszenia oraz bariery ochronne i kraw´˝niki bezpieczeƒstwa. PrzepustowoÊç mostu, którego powierzchnia unosi si´ 15 m nad lustrem rzeki, jest oce-
Most podwieszono do dwóch dziewi´çdziesi´ciometrowych pylonów
Integralnà cz´Êcià Trasy Siekierkowskiej sà wielopoziomowe w´z∏y komunikacyjne
niana na do 100 tys. pojazdów w ciàgu doby. Pomi´dzy Mostem Siekierkowskim a skrzy˝owaniem z ulicà Czerniakowskà zbudowano trzy estakady: pierwsza, prawie 600-metrowa, ∏àczy si´ z mostem i biegnie nad terenami zalewowymi na Siekierkach, druga znajduje si´ nad ulicà Polskà, zaÊ trzecia nad planowanà ulicà Czerniakowskà-bis. Integralnà cz´Êcià zbudowanej cz´Êci Trasy Siekierkowskiej sà wielopoziomowe w´z∏y komunikacyjne: na skrzy˝owaniu z ulicà Czerniakowskà, w miejscu przeci´cia planowanej ulicy Czerniakowskiej-bis oraz na wschodnim brzegu Wis∏y – na skzy˝owaniu z Wa∏em Miedzeszyƒskim. Architektoniczny kszta∏t tych jak˝e skomplikowanych obiektów, jak równie˝ ich walory funkcjonalne zas∏ugujà na specjalnà uwag´. Niema∏a w tym zas∏uga zarówno projektantów, jak i wykonawców. Ci ostatni – dos∏ownie ostatni, bo nak∏adajàcy na betonowe konstrukcje estakad warstwy wyrównawcze i zabezpieczajàce beton przed oddzia∏ywaniem szkodliwych, wielkomiejskich warunków atmosferycznych – zaprezentowali tutaj prawdziwy kunszt budowlanego rzemios∏a. W tych pracach bardzo przydatne okaza∏y si´ materia∏y Sto-ispo, takie jak StoCrete KM, StoCryl GQ, StoCryl EF. Ich zastosowanie gwarantuje, ˝e smuk∏e estakady i ich filary tak˝e po wielu latach b´dà przyciàga∏y oko swà wyrafinowanà harmonià.
Obiekt: Most Siekierkowski wraz z pozosta∏ymi obiektami Trasy Siekierkowskiej Inwestor: Zarzàd Budowy Trasy Siekierkowskiej w Warszawie Projekt: Transprojekt Gdaƒski, generalny projektant: Stefan Filipiuk wraz z zespo∏em w sk∏adzie: Ewa Kordek, Henryk Olczyk, Tadeusz Stefanowski Wykonawcy: konsorcjum Mostostal Warszawa – Campenon Bernard SGE – Warbud; konsorcjum Mostostal Warszawa – Budimex-Dromex. Zabezpieczenie betonowych konstrukcji oraz wykonanie nawierzchni ciàgów pieszych: INTOP Sp. z o. o. w Tarnobrzegu Produkty Sto-ispo: StoPox BV 88 StoCryl GQ StoCrete KM StoCryl EF StoPox TEP Multi Top StoPox PH-DVE Zdj´cia: Jerzy Gumowski, archiwum Transprojekt Gdaƒski, archiwum BudimexDromex Architektoniczny kszta∏t estakad zas∏uguje na uwag´
StoJournal 1/2004
15
Prace uszczelniajàco-wykoƒczeniowe na budowie Trasy Siekierkowskiej w Warszawie Re˝imy, technologie i materia∏y Rozmowa z in˝. Edmundem G∏azem z firmy INTOP Sp. z o.o. w Tarnobrzegu
– Na budowie Mostu i zrealizowanej lewobrze˝nej cz´Êci Trasy Siekierkowskiej kierowa∏ pan pracami z zakresu zabezpieczenia betonowych konstrukcji przed procesami korozyjnymi, a tak˝e wykonaniem nawierzchni chodników dla ruchu pieszego. Od przekazania Mostu Siekierkowskiego do u˝ytku min´∏y prawie dwa lata, ile reklamacji zg∏oszono dotychczas na te prace? – ˚adnej. JeÊli si´ ÊciÊle przestrzega re˝imów technologicznych wykonywanych prac – a my ich zawsze przestrzegamy – i stosuje wysokiej jakoÊci materia∏y, to nie mo˝e byç mowy o jakichkolwiek niespodziankach. Paƒskie pytanie mnie nie dziwi, uzasadnia je stan wielu warszawskich estakad, przy budowie których nie pomyÊlano o odpowiednim zabezpieczeniu betonowych powierzchni przed procesami destrukcji. – Czym zajmuje si´ firma INTOP? – JesteÊmy wykonawcà wszelkich prac zwiàzanych z naprawami i zabezpieczeniami konstrukcji ˝elbetowych i stalowych. BraliÊmy udzia∏ w budowie przesz∏o dwudziestu mostów w Polsce; w Warszawie obu najnowszych: Âwi´tokrzyskiego i Siekierkowskiego. Wszystkie prace wykonujemy w oparciu o technologie i materia∏y StoCretec firmy Sto-ispo. – Co zadecydowa∏o o w∏aÊnie takim wyborze?
StoJournal Czasopismo projektantów, architektów i inwestorów Nr 1/2004, nak∏ad: 15 000
Wydawca: Sto-ispo sp. z o.o. 03-872 Warszawa, ul. Zabraniecka 15
Redakcja: Teodor Wernicki, Aleksandra Zych-Màczka 03-872 Warszawa, ul. Zabraniecka 15 tel. +48 22 511 61 49 fax +48 22 511 61 41 info.pl@stoeu.com www.sto.pl
Zamówienia bezp∏atnej wysy∏ki StoJournal prosimy przesy∏aç faksem: +48 22 511 61 41
– Zadecydowa∏ fakt, i˝ technologie i materia∏y Sto-ispo najbardziej si´ sprawdzi∏y, gwarantujàc wysokà jakoÊç wykonywanych prac. Jest tylko jeden warunek: trzeba je stosowaç zgodnie z przeznaczeniem, przy zachowaniu ÊciÊle okreÊlonych re˝imów technologicznych. Stabilne wlaÊciwoÊci poszczególnych materia∏ów sà dostosowane do ÊciÊle okreÊlonych warunków. Na przyk∏ad na MoÊcie Siekierkowskim, który – jako podwieszony – wykonuje znaczne ruchy konstrukcji, przy wykonywaniu chodnika dla ruchu pieszego zastosowaliÊmy materia∏ (specjalna ˝ywica epoksydowo-poliuretanowa), który po u∏o˝eniu utworzy∏ elastycznà warstw´ „p∏ywajàcà”, dostosowujàcà si´ do ruchów pracujàcej konstrukcji mostowej. Nie bez znaczenia jest dla nas tak˝e dobra obs∏uga logistyczna, jakà zapewnia naszym budowom firma Sto-ispo. Ka˝dy zamówiony materia∏ otrzymujemy na miejsce jego wbudowania, w ÊciÊle oznaczonym czasie. Niezawodnie. – Liczne estakady Trasy Siekierkowskiej, zw∏aszcza wielopoziomowy w´ze∏ drogowy otwierajàcy przepraw´ od zachodu, urzekajà lekkoÊcià i harmonià form. Czy te wypiel´gnowane p∏aszczyzny i owale betonowych konstrukcji da si´ prze∏o˝yç na metry kwadratowe wykoƒczonych powierzchni? – OczywiÊcie. Na samym tylko wspomnianym przez pana w´êle Czerniakowska wykonaliÊmy prace uszczelniajàco-wykoƒczeniowe na powierzchni po-
10 tys. m kw. „p∏ywajàcego” chodnika u∏o˝yli na MoÊcie Siekierkowskim – przy u˝yciu StoPox TEP Multi Top – specjaliÊci z Tarnobrzeskiego INTOP-u
nad 30 tys. m kw. betonowych estakad oraz na powierzchni 5 tys. m kw. belki podpor´czowej. Ka˝dy fragment betonu trzeba by∏o wyrównaç szpachlówkà StoCrete KM, nast´pnie zagruntowaç przy u˝yciu materia∏u StoCryl GQ i na koniec zabezpieczyç przed szkodliwymi wp∏ywami atmosferycznymi przez na∏o˝enie elastycznej pow∏oki wierzchniej StoCryl EF, chroniàcej beton przed wnikaniem dwutlenku w´gla, szkodliwych chlorków i promieniami UV. Rozmawia∏ Teodor Wernicki
Sto NowoÊci Czasopismo wykonawców budowlanych. Ukazuje sie dwa razy w roku. Prezentuje nowe osiàgni´cia w pracach badawczych i rozwojowych Sto-ispo, porady dotyczàce zastosowania i obróbki materia∏ów, wywiady oraz wiele innych informacji przydatnych wykonawcom budowlanym. Zamówienia bezp∏atnej wysy∏ki Sto NowoÊci prosimy przesy∏ac faksem: +48 22 511 61 41