Rok XII Nr 1/2008
Czasopismo projektantów, architektów i inwestorów
Sto
Budowaç Êwiadomie.
Rozmowa z architektami: Olgierdem Jagie∏∏à i Maciejem Mi∏ob´dzkim Architektura ∏adu 2–7
Stadion Euroborg w Groningen 12–13
Dom dwurodzinny w Starnbergu 8–11
Stara p∏ywalnia w Grazu 14–15
Hotel Hart’s w Nottingham Hotel Radisson SAS w Kolonii 14–15 Technologie Sto Lekkie elewacje wentylowane StoVerotec Glas 16
Rozmowa z architektami
Architektura ∏adu Z architektami: Olgierdem Jagie∏∏à i Maciejem Mi∏ob´dzkim, wspó∏w∏aÊcicielami biura architektonicznego JEMS Architekci, rozmawia Teodor Wernicki
Zrealizowane projekty JEMS w pewnej mierze wyznaczajà standardy dzisiejszej polskiej architektury. Co w procesie projektowania jest dla Panów wa˝ne? Olgierd Jagie∏∏o: – Najistotniejsza jest pe∏na znajomoÊç potrzeb i oczekiwaƒ zamawiajàcego projekt, jego gotowoÊç do powa˝nego dialogu w rozwiàzywaniu funkcji u˝ytkowych budynku w Êcis∏ym powiàzaniu z kszta∏towaniem jego walorów architektonicznych. Dialogu, w którym funkcje u˝ytkowe obiektu i jego forma traktowane sà równorz´dnie, z uwzgl´dnieniem szeroko poj´tego kontekstu przestrzeni zastanej.
towanie siedziby Agory w Warszawie. Ten projekt wymyÊliliÊmy w oparciu o obszernà wiedz´ o potrzebach i priorytetach przysz∏ych u˝ytkowników budynku przekazanej nam – na wiele sposobów – jeszcze przed przystàpieniem do prac koncepcyjnych. ˚yczeniem Agory by∏o, by jej siedziba by∏a wyrazem charakteru firmy m∏odej i otwartej, miejscem umo˝liwiajàcym ró˝norodne formy wymiany myÊli oraz dyskusji. Przekazano nam obszerny skrypt, w którym w sposób przejrzysty okreÊlone zosta∏y oczekiwania klienta: du˝o Êwiat∏a, du˝o zieleni, naturalne materia∏y, ciep∏a atmosfera. By∏o jeszcze wiele spotkaƒ, debat, wyjazdów studyjnych. Dopiero
Mies van der Rohe powiedzia∏ kiedyÊ, ˝e przy ka˝dym dobrym budynku stoi bardzo dobry klient. Czy jest to cz´Êciowa odpowiedê na pytanie o przyczyn´ obecnej kondycji polskiej architektury? Maciej Mi∏ob´dzki: – Z naszych w∏asnych doÊwiadczeƒ wynika, ˝e tak w∏aÊnie jest. A jednym z naszych najlepszych doÊwiadczeƒ by∏o projek-
potem przystàpiliÊmy do formu∏owania koncepcji przestrzennej budynku, precyzowania katalogu pomys∏ów, które by∏y zresztà jeszcze przedmiotem konsultacji i niekiedy ulega∏y zmianom. I tak by∏o a˝ do czasu realizacji projektu. W ten sposób powsta∏a wizja budynku, w którym wewn´trzne „ogrody” przenikajà si´ z przestrzeniami biurowymi,
2
StoJournal 1/2008
a ró˝ne materia∏y i ich faktury pozostajà ze sobà we wzajemnym dialogu. Ta nasza udana wspó∏praca z inwestorem wyda∏a po˝àdany owoc. Ewa Por´bska napisa∏a o budynku Agory, ˝e jest to symbol udanego prze∏o˝enia zasad kszta∏tujàcej si´ w Polsce demokracji na j´zyk architektury. Przyk∏adów udanej wspó∏pracy z zamawiajàcymi u nas
projekty klientami jest na szcz´Êcie sporo, i to w∏aÊnie we wspó∏pracy z nimi powsta∏y budynki, z których jesteÊmy najbardziej zadowoleni. Mimo, ˝e zespó∏ architektówwspó∏w∏aÊcicieli firmy to kilka silnych indywidualnoÊci twórczych – zrealizowane projekty JEMS sà rozpoznawalne… O. J.: – JesteÊmy zespo∏em archi-
Wewn´trzne „ogrody” Agory przenikajà si´ z przestrzeniami biurowymi
Siedziba Agory przy ul. Czerskiej w Warszawie
Jak si´ to przek∏ada na codziennà praktyk´ projektowà? M. M.: – Ka˝dy projekt, poczàwszy od fazy za∏o˝eƒ, jest przedmiotem dyskusji pomi´dzy prowadzàcym a pozosta∏ymi wspólnikami. Jest wspólnie omawiany i analizowany. JakieÊ znaczenie ma równie˝ fakt, ˝e przyst´pujàc do pracy nad kolejnym projektem, Êwiadomie kontynuujemy niektóre
pomys∏y, które od lat przewijajà si´ w naszych realizacjach. Na przyk∏ad pomys∏ budowania wn´trz biurowych wokó∏ wewn´trznych atriów. OczywiÊcie za ka˝dym razem te nasze pomys∏y sà dostosowywane do realiów, przy czym staramy si´ wyciàgaç wnioski z tego co si´ uda∏o, a co nie. RozpoznawalnoÊç zrealizowanych projektów JEMS wià˝e si´
paradoksalnie tak˝e i z tym, ˝e nasza architektura unika epatowania formà jako takà. W naszych pracach próbujemy odnaleêç to, co jest dla poszczególnych tematów specyficzne. Tak temat odczytywaç, by sta∏ si´ inspiracjà poszukiwaƒ architektonicznych. ˚yjemy w Êwiecie wielkich imitacji, coraz trudniej o autentyzm wypowiedzi, staramy si´ wi´c czerpaç zarówno ze wspó∏czesnoÊci,
▲
tektów, których ∏àczy spojrzenie na danà nam rzeczywistoÊç i metody odnajdywania si´ w niej. Staramy si´, by sposób pojmowania tej rzeczywistoÊci, analizowanie jej w ca∏ej z∏o˝onoÊci, ÊwiadomoÊç pewnych ograniczeƒ, stawa∏y si´ êród∏em twórczej inspiracji w poszukiwaniu nieschematycznych dróg projektowania. I to nam mam nadziej´ czasami wychodzi.
StoJournal 1/2008
3
Budynek biurowy Spectra przy ul. Bobrowieckiej w Warszawie
przejawów ˝ycia, a nie koncentrowa∏a si´ na formach i kostiumach epoki.
▲
Budynek biurowy Topaz przy ul. Rodziny Hiszpaƒskich w Warszawie
4
StoJournal 1/2008
mediów po prostu nieobecna. O stanie kultury architektonicznej w Polsce, tak˝e o grzechach mediów na tym polu mo˝na by wiele mówiç. Przecie˝ nawet tak liczàce si´ pismo jak Polityka nie przyznaje swoich „paszportów” za ambitne dokonania w zakresie architektury, a takie sà, choçby ostatnie realizacje Roberta Koniecznego … M. M.: – Ignorowanie architektury przez media i brak otwartej debaty na poziomie lokalnym, wsz´dzie tam gdzie powstajà budowle wznoszone ze Êrodków publicznych, przynosi istotne zagro˝enie dla naszego rozwoju cywilizacyjnego, utrudniajàc
▲
nowych technologii, jak i dziedzictwa przesz∏oÊci, cz´sto odwo∏ujàc si´ do Êwiata form elementarnych, naturalnych materia∏ów, estetycznej opcji – zero. Chcemy by nasza architektura odnosi∏a si´ do autentycznych
Nie powstajà niestety w Polsce obiekty, które zyskiwa∏yby rang´ drogowskazów Êwiatowych trendów architektonicznych. Brak ambicji, czy mo˝liwoÊci? O. J.: – Przede wszystkim nie ma w Polsce takiego zapotrzebowania. Kilka lat temu Fundacja Dom Dost´pny wraz z Muratorem zorganizowa∏a konkurs na Dom Przysz∏oÊci, na którym mo˝na by∏o szaleç do woli. I tak si´ z∏o˝y∏o, ˝e myÊmy potem nasz nagrodzony pomys∏ konkursowy zrealizowali, bo trafi∏ si´ klient, który oÊwiadczy∏, ˝e
chce mieç taki w∏aÊnie dom. Ale tak normalnie, to przecie˝ nie by∏o ani takich zamówieƒ ani takich potrzeb. Kiedy si´ patrzy na nagrody publicznoÊci, które sà dawane przy okazji ró˝nych konkursów, zwykle wielkim wstydem jest odbieraç takà nagrod´, bo to oznacza, ˝e schlebia si´ z∏ym gustom. Spo∏eczeƒstwo jest po prostu estetycznie niewykszta∏cone. Równie˝ gusty naszych elit pozostawiajà wiele do ˝yczenia. Wystarczy zobaczyç, co zamawiajà; cz´sto to sà przyk∏ady wzi´te ˝ywcem z „Dynastii”. My na dobrà spraw´ nie mamy nawet profesjonalnej krytyki architektonicznej; architektura jest w wi´kszoÊci
Dom Przysz∏oÊci w Choszczówce (Warszawa)
Dom na Bielanach w Warszawie
Rezydencja w Konstancinie
StoJournal 1/2008
5
Siedziba w∏asna JEMS Architekci
Budynek mieszkalny przy ul. Czerniowieckiej w Warszawie
Zespó∏ apartamentów przy ul. Bia∏y Kamieƒ w Warszawie, I etap
Zespó∏ apartamentów przy ul. Bia∏y Kamieƒ w Warszawie, II etap
6
StoJournal 1/2008
▲
powstawanie wybitnej architektury.
W otrzymanym katalogu zrealizowanych projektów czytam wa˝nà, jak sàdz´, deklaracj´ twórczà JEMS: Poruszajàc si´ w Êwiecie produktów i producentów (w z∏ym i dobrym znaczeniu), staramy si´ choç w pewnym stopniu ocaliç wra˝liwoÊç na to, co w naszym zawodzie odwieczne: porzàdek, tektonik´, fascynacj´ naturalnymi mo˝liwoÊciami materia∏ów, Êwiat∏a, up∏ywajàcego czasu, proporcje i regu∏y budowy formy. Regu∏y, które czasem Êwiadomie wypada z∏amaç. Przepraszam za mo˝e nazbyt dos∏owne odczytywania s∏ów tej ideowej przecie˝ deklaracji, ale w jakim stopniu adresowana dzisiaj do twórców architektury oferta owego Êwiata produktów i producentów jest dla nich barierà, a w jakim szansà? M. M.: – Nie o to tutaj chodzi. Nie idzie o bogactwo oferty, lecz o potrzeb´ i umiej´tnoÊç dostrzegania pi´kna, o wra˝liwoÊç w∏aÊnie. A poziom wra˝liwoÊci architekta odczytaç mo˝na przede wszystkim po jego dzie∏ach. Pole oddzia∏ywania na wra˝liwoÊç architekta jest jednak uwarunkowane tak˝e przez b´dàce do jego dyspozycji materia∏y i technologie, które w zró˝nicowany sposób wyznaczajà mo˝liwoÊci kszta∏towania formy i klimatu projektowanego obiektu… O. J.: – Coraz obszerniejszy asortyment i coraz lepsza jakoÊç dost´pnych materia∏ów, ca∏kiem nowe mo˝liwoÊci kszta∏towania formy dzi´ki nowym technologiom – zaczynajà wyprzedzaç kondycj´ twórczà architektów. Buduje si´ teraz w Polsce przy zastosowaniu najnowoczeÊniejszych technologii, z materia∏ów wy˝szej jakoÊci, bo na naszym rynku dzia∏ajà ju˝ producenci dbajàcy o jakoÊç. Ale jednak te nowe, znacznie poszerzone mo˝liwoÊci estetycznego kszta∏towania nie sà w pe∏ni, ani nawet w przyzwoitej cz´Êci dyskontowane. Rzadko owocujà godnymi uwagi dzie∏ami. I jest to jeden z istotnych problemów dzisiejszej polskiej architektury. Dzi´kuj´ Panom za rozmow´. Zdj´cia: Wojciech Kryƒski, Daniel Rumiancew, Juliusz Soko∏owski, archiwum JEMS.
Projekt kompleksu hotelowo-biurowego w Kijowie. (I nagroda w mi´dzynarodowym konkursie na plac Europejski – 2005 r.)
Olgierd Jagie∏∏o (1947) i Maciej Mi∏ob´dzki (1959) w 1988 r. za∏o˝yli wraz z Jerzym SzczepanikiemDzikowskim firm´ JEMS Architekci, którà zarzàdzajà wraz ze wspólnikami: Marcinem Sadowskim i Wojciechem Zychem oraz partnerami: Paw∏em Majkusiakiem, Markiem Moskalem i Andrzejem Sidorowiczem. Laureaci wielu konkursów architektonicznych i nagród za realizacje. Do najwa˝niejszych projektów, które zwyci´˝y∏y w konkursach, zaliczyç mo˝na siedzib´ Agory w Warszawie, Bibliotek´ Raczyƒskich w Poznaniu, czy Plac Pi∏sudskiego w Warszawie. Budynki projektu JEMS by∏y nagradzane wielokrotnie w konkursie „˚ycie w Architekturze” za najlepsze zrealizowane budynki w Warszawie, nagrodami Ministra Infrastruktury i wieloma innymi wyró˝nieniami. W 2002 r. architekci-wspólnicy zostali odznaczeni Honorowà Nagrodà SARP. Oprócz wielokrotnie nagradzanego i publikowanego w polskiej i zagranicznej prasie architektonicznej gmachu Agory, do najwa˝niejszych realizacji firmy zaliczyç mo˝na budynki biurowe w kompleksie GTC Mokotów Business Park, dom w Choszczówce, siedzib´ Kredyt Banku, budynek Spectra, liczne osieda i domy mieszkalne. SpoÊród obecnie projektowanych i realizowanych obiektów wymieniç mo˝na m. in. biurowce Platinium w Warszawie, Bibliotek´ Raczyƒskich w Poznaniu, skwer Hoovera w Warszawie, budynek mieszkalno-us∏ugowy Trio w Warszawie i inne liczne obiekty biurowe i mieszkaniowe.
StoJournal 1/2008
7
Prezentacja obiektu
Dom dwurodzinny w Starnbergu
Oto przyk∏ad integrujàcej roli architektury: z dwóch jednostek mieszkalnych, pierwotnie planowanych jako po∏ówki domu dwurodzinnego, architekci z Design Associates uczynili pe∏nà rozmachu will´, która swojà dynamicznà kubaturà dobrze wpisuje si´ w bawarskie otoczenie domów o czterospadkowych dachach.
▲
Sà jeszcze takie okolice, gdzie ka˝dy p∏aski dach staje si´ kwestià politycznà. Jednà z takich okolic jest pó∏nocny brzeg jeziora Starnberger See, tradycyjnie s∏ynàcy z konserwatyzmu i dobrobytu. Dla inwestora domu dwurodzinnego przy Unterer Seeweg oznacza∏o to d∏ugà walk´, a˝ do chwili ukoƒczenia jego domu. Mia∏ pozwolenie budowlane na will´ z dachem czterospadowym, ale ˝yczy∏ sobie domu dwurodzinnego o wspó∏czesnej architekturze. Budynek mieszkalny zaprojektowany przez Design Associates jest kompromisem mi´dzy tymi dwiema mo˝liwoÊciami, ale wyglàda tak naturalnie na nadbrze˝nej dzia∏ce o szerokoÊci 25 m i d∏ugoÊci 100 m, jakby tu nigdy nie mia∏o byç zbudowane nic innego. Architekci wykorzystujàc ró˝nice wzniesieƒ terenu, zr´cznie zsynchronizowali ze sobà oba mieszkania na trzech poziomach. Tak, by ka˝de z nich maksymalnie powiàzaç z otaczajàcà przestrzenià. Mur z kamienia ∏amanego kieruje goÊci do obu wejÊç. Znajdujà si´ one przy Êcianie dzielàcej obie po∏owy domu, która jednak ma postaç nie tyle klarownej linii podzia∏u, co raczej wspólnego kr´gos∏upa. Prawe skrzyd∏o budynku zosta∏o za∏o˝one na planie prostokàta, lewe natomiast jest wkl´s∏e, dzi´ki czemu uda∏o si´ ominàç ponad stuletnie drzewa od strony pó∏nocnej. Na wspólnym poziomie znajdujà si´ sypialnie obu mieszkaƒ. Odtàd jednak mieszkanie pó∏nocne rozwija si´ do góry, a po∏udniowe na dó∏. Obie kondygnacje mieszkalne posiadajà wielkoformatowe przeszklenia, otwierajàce si´ na drewniane p∏aszczyzny – w jednym przypadku tarasu na dachu, w drugim zaÊ platformy od strony jeziora, która w sposób naturalny wià˝e dom ze strefà zieleni. WejÊcia do obu cz´Êci domu znajdujà si´ tu˝ obok siebie, tyle, ˝e na lekko zró˝nicowanych poziomach i oddzielone od siebie Êcianà
8
StoJournal 1/2008
Rzut górnego pi´tra
1 pokój 2 kuchnia 3 jadalnia 4 salon 5 taras na dachu 6 sypialnia 7 miejsce do pracy 8 przedpokój
J´zyk klasycznego modernizmu uleg∏ tutaj zdynamizowaniu. Architekci Design Associates zr´cznie w∏àczajà do swojego projektu tak˝e wolnà przestrzeƒ
Rzut kondygnacji z wejÊciem
StoJournal 1/2008
9
Architektonicznà jednoÊç obiektu zapewniajà bia∏e powierzchnie tynku oraz jednolity kszta∏t okien
▲
Pod wzgl´dem formy i doboru materia∏ów dom zachowuje równowag´ mi´dzy dwoistoÊcià i jednoÊcià: po∏owy budynku otrzyma∏y ró˝ne formy dachu – cz´Êç pó∏nocna dach jednospadkowy z drewnianà ok∏adzinà dooko∏a, zaÊ cz´Êç po∏udniowa dach typu wiata, oddzielony od bry∏y budynku szczelinà pozornà. Obie formy odpowiadajà ogólnemu dynamicznemu charakterowi budyn-
10
StoJournal 1/2008
ku i s∏u˝à architektonicznemu wyodr´bnieniu jego obu cz´Êci, jednak z minimalnà tylko ró˝nicà wysokoÊci – pozostawiajàc otwarte pytanie o powody takiego ukszta∏towania. JednoÊç obiektu zapewniajà natomiast bia∏e powierzchnie tynku, na wzór klasycznych przyk∏adów modernizmu, a tak˝e jednolity format okien. Architekci Design Associates Êwiadomie zdecydowali si´ na wiel-
kopowierzchniowe okna na wysokoÊç pomieszczeƒ, które dobrze pasujà do pokaênej kubatury budynku – liczàcej wszak 650 m2 powierzchni mieszkalnej. Stalowe oÊcie˝nice i smuk∏e d´bowe skrzyd∏a okien z listwami maskujàcymi, to materia∏y i detale, którymi architekci przeciwdzia∏ali nadmiernie abstrakcyjnemu wyrazowi bia∏ych tynkowanych p∏aszczyzn Êciennych. Z kolei wewnàtrz budyn-
ku toczy si´ dynamiczna gra zró˝nicowanych poziomów, otwartych na przestrza∏ widoków, wysokich i niskich pomieszczeƒ. (ark) Zdj´cia: Angelo Kaunat
Zastosowane produkty Sto: elewacyjny system ociepleniowy StoTherm Cell
Strefy mieszkalne i jadalne na kondygnacji ogrodowej otwierajà si´ naro˝nikiem na wysuni´te drewniane tarasy i na jezioro
1 2 3 4 9 10 11 12
pokój kuchnia jadalnia salon spi˝arnia biuro piwnica taras
Rzut kondygnacji ogrodowej
StoJournal 1/2008
11
Prezentacja obiektu
Stadion Euroborg w Groningen
Jak o˝ywiç nowà dzielnic´ miasta? Wiel Arets znalaz∏ niezwyk∏e rozwiàzanie tego trudnego zadania. Architekt z Maastricht zaprojektowa∏ wielofunkcyjny kompleks ∏àczàcy w sobie biura, mieszkania i instytucje zajmujàce si´ organizacjà czasu wolnego, jak równie˝ stadion pi∏ki no˝nej – magnes dla publicznoÊci, który przyciàgnie mieszkaƒców Groningen do dzielnicy Europark.
Sercem kompleksu Euroborg jest stadion pi∏karski, na którym FC Groningen rozgrywa swoje mecze jako dru˝yna gospodarzy
Od 13 stycznia 2006 r. holenderski klub pi∏ki no˝nej FC Groningen rozgrywa swoje mecze – jako gospodarz – na nowym stadionie Euroborg. Pierwszoligowa dru˝yna przenios∏a si´ ze swojej dotychczasowej kwatery, stadionu Oosterpark w pó∏nocnej cz´Êci Groningen, do nowej dzielnicy Europark. T´ dzielnic´ o powierzchni 57 ha, znajdujàcà si´ na terenie dawnej elektrowni w po∏udniowo-wschodniej cz´Êci miasta, oddziela od centrum tylko obwodnica autostradowa i dzielnica mieszkaniowa. W przysz∏oÊci powstanie tu, oprócz sta-
12
StoJournal 1/2008
dionu, tak˝e kwarta∏ mieszkaniowo-biurowy, park oraz stacja szybkiej kolei miejskiej. Miasto Groningen, które samo okreÊla si´ jako holenderska „metropolia Pó∏nocy”, ma nadziej´, ˝e ten wielki projekt b´dzie impulsem dla tutejszej gospodarki, i chcia∏oby tak˝e wyró˝niç si´ na polu architektury. Zadanie opracowania masterplanu otrzyma∏ od miasta architekt z Maastricht, Wiel Arets. OÊrodkiem ˝ycia spo∏ecznego dzielnicy uczyni∏ Arets po∏o˝ony na wzniesieniu stadion pi∏ki no˝nej Euroborg, który ma
Nowy stadion ma prawie dwa razy tyle miejsc siedzàcych, co stary stadion Oosterpark
pos∏u˝yç jako katalizator ˝ycia kulturalnego w nowej dzielnicy miasta. Zgodnie ze swojà wizjà sportu jako fenomenu kszta∏tujàcego spo∏ecznoÊç, Arets umieszcza stadion pi∏ki no˝nej poÊrodku wielofunkcyjnego kompleksu, który oprócz wielu innych instytucji organizujàcych czas wolny, obejmuje tak˝e przestrzeƒ biurowà i mieszkalnà. Ta niezwyk∏a mieszanka ró˝nych sposobów u˝ytkowania ma zaowocowaç spo∏ecznymi interakcjami i spo∏ecznà kontrolà – inaczej ni˝ to ma miejsce w przypadku zwyk∏ych stadionów pi∏ki no˝nej na skraju miasta. JednoczeÊnie ró˝norodnoÊç funkcji zapewni optymalne wykorzystanie kompleksu, bo mecze pi∏ki no˝nej odbywajà si´ na stadionie zaledwie przez ok. 30 dni w roku. Wzorem ideowym dla projektu stadionu by∏ amfiteatr w Lucca, w Italii, który Wiel Arets uwa˝a za idealne po∏àczenie sportu i ˝ycia miejskiego. Ten antyczny teatr na przestrzeni lat sta∏ si´ centrum w∏oskiego miasta. Mieszkaƒcy wykorzystali staro˝ytne mury i trybuny jako fundamenty pod swoje domy, pozostawiajàc eliptycznà aren´ jako plac publiczny.
Podobnà koncepj´ przyjà∏ Arets w pracy nad stadionem Euroborg, w którym rozmieÊci∏ wokó∏ centralnego punktu, czyli boiska pi∏karskiego, ró˝ne instytucje, takie jak kino multipleksowe, kasyno, biura, czy szko∏a zawodowa dla 1200 uczniów. W rezultacie budowla na pierwszy rzut oka nie pozwala rozpoznaç ju˝ swojej g∏ównej funkcji – ten stadion nie ma typowego charakteru areny zmagaƒ sportowych. Widziany z zewnàtrz ma postaç trzypi´trowego gmachu, którego dwie górne kondygnacje otacza perforowana fasada z prefabrykowanych elementów betonowych. Natomiast przyziemie ma kszta∏t arkadowej galerii, w której oprócz wejÊç na stadion znajdujà si´ tak˝e sklepy. Sam stadion pi∏karski jest usytuowany poÊrodku oÊmiokàtnego kompleksu. Miejsca siedzàce w barwach klubowych bia∏ej i zielonej, w liczbie 22,5 tys., podzielone sà na dwa poziomy, oddzielone od siebie promenadà obiegajàcà prawie ca∏e boisko. Planowana pierwotnie imponujàca konstrukcja dêwigajàca, przy pomocy której boisko mia∏o byç podnoszone a˝ na wysokoÊç dachu, nie zosta∏a zrealizowana ze wzgl´du na koszty. Umieszczony na dwóch podziemnych kondygna-
cjach stadionu parking zapewnia 1000 miejsc postojowych, co zaspakaja potrzeby w tym zakresie. W dwukondygnacyjnym budynku na pó∏noc od kompleksu znajduje si´ supermarket i centrum fitness. W przysz∏oÊci kompleks zostanie uzupe∏niony dwoma flankujàcymi wie˝owcami mieszkalnymi od po∏udnia, i dwoma wysokimi biurowcami od pó∏nocy. (ark) Zdj´cia: archium Sto
Obiekt: Stadion Euroborg w Groningen Inwestor: Euroborg NV, Groningen Projekt architektoniczny: Wiel Arets architect & associates, Maastricht Wykonawcy: Stukadoorsbedrijf Alfastuc; Oosternijkerk Stukadoorsbedrijf Heigro, Klazienaveen Produkty Sto: elewacyjny system ocieplajàcy StoTherm Classic
StoJournal 1/2008
13
W skrócie
Stara p∏ywalnia w Grazu W budynkach historycznej p∏ywalni Bad zur Sonne powsta∏y w Grazu 52 mieszkania dla seniorów, po∏àczone z publicznym centrum rekreacji, do którego oprócz sal fitness i sauny nale˝à tak˝e trzy baseny. Odnowiona strefa kàpielowa zintegrowana zosta∏a z liczàcà 130 lat zabytkowà budowlà, tworzàc w rezultacie nowoczesny oÊrodek wellness. Zaprojektowane z rozmachem oszklone galerie otaczajà hal´ p∏ywalni przy jej d∏u˝szych Êcianach, a rozsuwany szklany dach pozwala okresowo zamieniaç basen w otwarte kàpielisko. Konwencjonalne grzejniki znacznie pogorszy∏yby wyglàd pomieszczenia i jego funkcjonalnoÊç, tote˝ na Êcianie czo∏owej zaprojektowane zosta∏o ogrzewanie Êcienne. Spe∏nia ona jeszcze jednà funkcj´: dzi´ki wbudowanym elementom systemu StoSilent Cool, poprawia akustyk´ pomieszczenia.
Rozsuwany, szklany dach pozwala zamieniç basen w otwarte kàpielisko
Hotel Hart’s w Nottingham Hotel Hart’s, otwarty wiosnà 2003 r., jest elementem dawnego muru obronnego Nottingham. Dzi´ki swemu eksponowanemu usytuowaniu na skale, zapewnia swoim goÊciom widok panoramy po∏udniowej cz´Êci miasta. Architekt Marsh Grochowski z Nottingham zaprojektowa∏ obiekt trójskrzyd∏owy, w∏àczajàcy si´ z wyczuciem w istniejàcà struktur´ o historycznym znaczeniu. Recepcja i cz´Êç pokoi hotelowych znajdujà si´ w skrzydle pó∏nocno-wschodnim, natomiast w skrzydle po∏udniowo-zachodnim znajdujà si´ wy∏àcznie pokoje dla goÊci. O ile te dwie cz´Êci budynku sà zwrócone ku Nottingham Park i majà trzy pi´tra, to trzecia, dwupi´trowa, mieszczàca restauracj´ i pozosta∏e pokoje, jest zwrócona w stron´ miasta. W miejscu przeci´cia tych trzech skrzyde∏ umieszczone zosta∏y publiczne strefy hotelu, g∏ówne wejÊcie i recepcja. Architektoniczny kszta∏t i kolorystyka elewacji hotelu dobrze wpisuje si´ w sàsiadujàcà zabudow´.
W miejscu przeci´cia trzech skrzyde∏ budynku znajduje si´ g∏ówne wejÊcie do hotelu
Hotel Radisson SAS w Kolonii Nowy hotel Radisson SAS, po∏o˝ony tu˝ przy Rondzie Targowym w Kolonii – jednym z najbardziej ucz´szczanych placów koloƒskiej dzielnicy Deutz – ∏àczy wspó∏czesnà architektur´ z wysokimi walorami u˝ytkowymi, zaspakajàcymi wymagania podró˝ujàcych w interesach. Jest to miejsce, gdzie sprawà pierwszoplanowà jest relaks, rozrywka i komunikacja, nie zaÊ garnitur szyty na miar´, suknia cocktailowa i udawana uprzejmoÊç. Przybyszów wita pi´ciokondygnacyjne lobby o wysokoÊci 15 m. Zgodnie z koncepcjà architekta wn´trz, nosi ono nazw´ „paparazzi lounge bar”, która ma nawiàzywaç do zasady loungingu. Nowoczesny miejski koczownik mo˝e osiàÊç w jednym z 393 pokoi i urzàdziç si´ w owej „oazie b∏ogostanu”, w samym Êrodku szalonego ruchu. Mo˝e wybieraç wÊród mnóstwa ró˝nych pomieszczeƒ i nastrojów, albo podziwiaç fascynujàcà panoram´ Kolonii. Kolorystyk´ wn´trz wyznaczajà przede wszystkim zastosowane materia∏y
14
StoJournal 1/2008
Obiekt: Stara p∏ywalnia w Grazu Inwestor: Zarzàd miasta Graz Projekt architektoniczny: Fritz Lorenz, Wilhelm Eder, Ewald Imser Zastosowane produkty Sto: System StoSilent Cool
Obiekt: Hotel Hart’s w Nottingham Inwestor: Hart Hambleton PLC., Nottingham Projekt architektoniczny: Marsh Grochowski Architects Zastosowane produkty Sto: elewacyjny system ociepleniowy StoTherm Classic
Fot.: Grochowski Architects
Obiekt: Hotel Radisson SAS w Kolonii Inwestor: Infra Immobillien, Wuppertal Projekt architektoniczny: Grimbacher – Düsseldorf Zastosowane produkty Sto: system akustyczny StoSilent Panel
Fot.: Studio Koslowski
StoJournal 1/2008
15
Technologie Sto
Lekkie elewacje wentylowane StoVerotec Glas Wspó∏czesna architektura, wprowadzajàc ogromnà ró˝norodnoÊç form w kszta∏towaniu elewacji, wymaga najwy˝szej jakoÊci rozwiàzaƒ technologicznych – o wysokich walorach estetycznych i funkcjonalnych. Warunki takie doskonale spe∏nia system elewacyjny StoVerotec Glas z paneli pokrytych warstwà szk∏a fasadowego. Panele elewacyjne StoVerotec Glas sà zawieszane na ruszcie podkonstrukcji za pomocà liniowych wieszaków typu agrafowego. W razie potrzeby system pozwala odsunàç warstw´ elewacyjnà na odleg∏oÊç nawet do pi´çdziesi´ciu centymetrów od pod∏o˝a. Warstwa termoizolacyjna z we∏ny mineralnej jest mocowana pomi´dzy pionowymi profilami podkonstruk-
rzany z granulatu silikatowego pozyskiwanego ze st∏uczki szklanej, spajanego niewielkà iloÊcià ˝ywicy. SzeÊciomilimetrowa warstwa bezpiecznego szk∏a hartowanego ESG jest w sposób elastyczny przyklejana do p∏yt noÊnych. Szk∏o mo˝e byç barwione w ca∏ej palecie RAL, dodatkowo dostepne sà atrakcyjne warianty jego wykoƒczenia, takie jak powierzchnia lustrzana, satynowanie, czy nadruk sitodrukowy. Panele elewacyjne o ca∏kowitej gruboÊci do 30 milimetrów osiàgajà maksymalne wymiary: 2600 x 1250 mm, a ich masa nie przekracza 30 kg/m2. Zamocowanie elewacji za poÊrednictwem rusztu podkonstrukcji zapewnia ca∏kowità autonomicznoÊç pracy obu warstw: termoizolacyjnej i elewacyjnej – zapobiegajàc kumulowaniu napr´˝eƒ ró˝nego pochodzenia, np. od obcià˝eƒ termicznych powstajàcych w warstwie zewn´trznej, napr´˝eƒ spowodowanych niedoskona∏oÊcià posadowienia czy te˝ konstrukcji. Aluminiowa podkonstrukcja oraz ca∏kowita i precyzyjna prefabrykacja komponentów fasad StoVerotec Glas umo˝liwiajà szybki i sprawny monta˝, który mo˝e byç wykonywany praktycznie niezale˝nie od warunków atmosferycznych. Sà to elewacje o wysokich walorach estetycznych, charakteryzujàce si´ wieloletnià trwa∏oÊcià i niskimi kosztami eksploatacyjnymi. Budynek firmy Druckhaus Dresden w Dreênie wykoƒczony panelami systemu elewacyjnego StoVerotec Glas Dodatkowo, oprócz znaczcji aluminiowej, zakotwionymi w murze. nej swobody kszta∏towania formy elewacji, te panelowe Rozwiàzanie to charakteryzujà doskona∏e w∏aÊciwofasady mogà byç bez przeszkód ∏àczone ze znanymi bezÊci fizyczne. Termoizolacja – zdystansowana od warstwy spoinowymi systemami ociepleƒ Sto. elewacyjnej – dzi´ki permanentnemu owiewaniu Bardzo istotnà zaletà systemu StoVerotec Glas jest powietrzem z zewnàtrz, zachowuje optymalnà wilgotjego zdolnoÊç t∏umienia dêwi´ków. Dzi´ki w∏aÊciwonoÊç i nie jest nara˝ona na utrat´ w∏aÊciwoÊci wskutek Êciom porowatej p∏yty noÊnej oraz zastosowaniu podzawilgocenia pod wp∏ywem strumienia dyfuzyjnego pawieszenia warstwy elewacyjnej, ograniczajà one przery wodnej przenikajàcej z wn´trza budynku. noszenie dêwi´ków zewn´trznych o oko∏o 10 dB. Warstw´ elewacyjnà stanowià panele na bazie p∏yt mgr in˝. Andrzej Wanat, z lekkiego tworzywa silikatowego Verotec®. Jest to madoradca techniczny Sto-ispo teria∏ o ci´˝arze w∏aÊciwym poni˝ej 500 kg/m3, wytwa-
Sto Renowacje Czasopismo wykonawców, architektów i konserwatorów. Ukazuje si´ raz w roku. Przedstawia najnowsze technologie oraz materia∏y o jakoÊci i walorach wymaganych przy renowacji najwy˝szej klasy architektury zabytkowej. W sta∏ej rubryce „Poradnik wykonawcy” opisuje prawid∏owe metody prac konserwatorskich. Prezentuje tak˝e przebieg prac renowacyjnych w najwa˝niejszych obiektach zabytkowych.
Sto NowoÊci Czasopismo wykonawców budowlanych. Ukazuje sie dwa razy w roku. Prezentuje nowe osiàgni´cia w pracach badawczych i rozwojowych Sto, porady dotyczàce zastosowania i obróbki materia∏ów, wywiady oraz wiele innych informacji przydatnych wykonawcom budowlanym.
Sto-ispo Mecenasem Kultury Warszawy Pani Prezydent m. st. Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz wyró˝ni∏a Sto-ispo nadaniem zaszczytnego tytu∏u Mecenasa Kultury Warszawy – za sprawowanie mecenatu nad wybranymi przedsi´wzi´ciami kulturalnymi stolicy. Nie jest to pierwsze wyró˝nienie firmy w uznaniu jej zas∏ug dla kultury Warszawy. Niespe∏na dwa lata temu prezes zarzàdu Sto-ispo Tomasz Grotowski zosta∏ wyró˝niony Medalem Stulecia Akademii Sztuk Pi´knych w Warszawie – za wspieranie przez firm´ przedsi´wzi´ç konserwatorskich w Warszawie. Wr´czenie statuetek Mecenasa Kultury Warszawy odby∏o si´ w sali konferencyjnej Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy. Z ràk Pani Prezydent H. Gronkiewicz-Waltz statuetk´ w imieniu Sto-ispo odebra∏ dyrektor Zbigniew Golik (zdj´cie obok).
StoJournal Czasopismo projektantów, architektów i inwestorów. Nr 1/2008, nak∏ad: 12 000 egz. Wydawca: Sto-ispo sp. z o.o., 03-872 Warszawa, ul. Zabraniecka 15 Redakcja: Teodor Wernicki, Aleksandra Zych-Màczka, 03-872 Warszawa, ul. Zabraniecka 15, tel. 0-22 5116-144, fax 0-22 5116-101, info.pl@stoeu.com, www.sto.pl
Bezp∏atnà prenumerat´ czasopism Sto-ispo prosimy zamawiaç pocztà elektronicznà: a.zych-maczka@stoeu.com lub faxem: 0-22 5116-101