Για την Παναγία

Page 1

Για την Παναγία

Για την Παναγία Αθήνα | Μάρτιος 2023

Χαίρε

του παραδείσου των βυθών

η Αγρία

Χαίρε

της ερημίας των νησιών

η Αγία

Οδυσσέας Ελύτης, Άξιον εστί

ΕΛΕΝΗ ΚΑΣΣΕΛΟΥΡΗ - ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

[…Γονατίζω στα πόδια, στα πόδια της παντοτεινής του μητέρας, κόρης, Παρθένου. Δέξου τις παρακλήσεις αναξίων

σου ικετών, κορυφή δυσανάβατη στους λογισμούς, βάθος δυσθεώρητο στα άτια, καθέδρα βασιλική που βαστάζεις

τον βαστάζοντα πάντα. Άστρο που φανερώνει τον ήλιο. Αγρέ που βλασταίνει την ευφορία της συμπόνιας. Τραπέζι στρωμένο με χορταστική αφθονία. Λιβάδι που ξανανθίζει

τη δύναμη, αυτή του πασχαλιάτικου αμνού. Λιμάνι όσων κινδυνεύουν, πρεσβεία, μεσιτεία, εξίλασμα του κόσμου, λύτρωση ουρανός όλων των ημερών…]

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης

Το βιβλίο αυτό ξεκινά το ταξίδι του μέσα στη Σαρακοστή, την ιδιαίτερη αυτή περίοδο της εκκλησιαστικής μας ζωής

που αποτελεί την πορεία και την προετοιμασία, πνευματική

και σωματική, για τη συμμετοχή μας στο Πάθος, την Ταφή

13
προλογικό
-
-
σημείωμα

και την Ανάσταση του Κυρίου. Το ταξίδι του σηματοδοτείται, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, από το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, από την άδική και αιφνίδια απώλεια της ζωής πολλών νέων ανθρώπων. Γεγονότα όπως αυτό μας αναγκάζουν να αναστοχαστούμε τις σταθερές μας, τις αξίες και τις αρχές της ζωής μας, που καθορίζουν αυτό που είμαστε, τον τρόπο που υπάρχουμε. Η πίστη στον Ιησού Χριστό αποτελεί πηγή δύναμης και παρηγοριάς

και είναι αναπόσπαστα συνδεμένη με το πρόσωπο της αιώνιας και πανανθρώπινης μητρικής αγκαλιάς, της Παναγίας.

Στο όνομα της Μαρίας, της Παναγιάς, της Δέσποινας, γίνεται συνεχής αναφορά σε κάθε στιγμή του ανθρώπινου

πόνου και της απελπισίας είναι η Παναγία μας η Γιάτρισσα, η Γοργοϋπήκοος, η Ελεούσα, η Ελεήστρα, η Θεραπεία, η Ψυχοσώστρα, η Παραμυθία, η Παρηγορήτρα, η Παυσολύπη, η Μυροβλύτισσα, η Καταφυγή. Αυτή η κατανόηση του προσώπου της Μαρίας δεν αφορά μόνο το πλαίσιο της Ορθόδοξης θεολογίας, αλλά και του υπόλοιπου χριστιανικού κόσμου. Τα κείμενα της Καινής Διαθήκης που κάνουν αναφορά στο πρόσωπο της, λίγα αλλά με μεγάλη θεολογική σημασία όλα, αναδεικνύουν όσα η Μαρία μπορεί να προσφέρει στους πιστούς κάθε εποχής και κάθε ιστορικού πλαισίου.

- 14 -
Το
ταπείνωσης
πράξη
και βαθιάς πίστης στην απόλυτη
«γένοιτο μοι κατά το ρήμα σου» δεν αποτελεί πράξη
και υποταγής, αλλά
απελευθέρωσης
αλήθεια. Η υπακοή της, ως

δούλη Κυρίου, δηλώνει την αποδοχή της αποστολής που

ορίζει ο Θεός για τον άνθρωπο, όχι με ατομοκεντρικά και εγωκεντρικά κριτήρια, αλλά με χαρακτηριστικά συλλογικά, που αφορούν ολόκληρη την κοινότητα.

Στις περιοχές του Τρίτου κόσμου, όπως η Αφρική και η Λατινική Αμερική, η μητέρα του Ιησού Χριστού αποτελεί το καταφύγιο των φτωχών και των κατατρεγμένων. Το παράδειγμα, ο λόγος και οι πράξεις της αποτελούν μονοπάτι για

την πνευματική απελευθέρωση των πιστών, των γυναικών

και των αδυνάμων κυρίως, από κάθε μορφής καταπίεση

και αδικία (Λκ. 1:46-55). Η Μαρία αποτελεί το αιώνιο σύμβολο της μάνας που χάνει το παιδί της εξαιτίας των άδικων κοινωνικών δομών και αντιλήψεων και των οποίων η κάθε προσπάθεια αλλαγής ή ανατροπής τιμωρείται με θάνατο.

Για την Ορθόδοξη θεολογία και την πλούσια παράδοση της, λειτουργική και Πατερική, η οποία αποτελεί δεξαμενή και οδό απεγκλωβισμού από μονοσήμαντες αναγνώσεις και

ερμηνείες - όταν και εφόσον αποδεσμεύεται από τον πειρασμό της αυθεντίας και της απολυτοποίησης - η Μαρία

είναι το ιστορικό εκείνο πρόσωπο, που με την αποδοχή της

κλίσης της και του προορισμού της γίνεται η «του Θεού

αχωρήτου χώρα». Η Ορθόδοξη εκκλησία απέφυγε από την

μια πλευρά τον πειρασμό μιας Μαριολογίας και από την

άλλη την απαξίωση των έργων της πίστης και της αγιότητας της Θεοτόκου. Ο επιτάφιος θρήνος π.χ. υπενθυμίζει

ότι η Μαρία δεν είναι μόνο η Θεοτόκος και η «νύμφη η ανύμφευτος» του Ακάθιστου Ύμνου αλλά η γυναίκα και η

15
-
-

μάνα που «μητροπρεπώς» θρηνεί για το θάνατο του μονάκριβου της: «ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατον μου τέκνον, που έδυ σου το κάλλος;». Η Μαρία αισθάνθηκε και βίω-

σε παράλληλα με τη χαρά για τη συμμετοχή της στο έργο της Σωτηρίας και της Θείας Οικονομίας, τον απόλυτο πόνο, την ταπείνωση και την οδύνη μέσα από την ταπείνωση και το Πάθος του μονάκριβου τέκνου της. Είναι η γυναίκα της πνευματικής δύναμης, της προσευχής, της παράκλησης, της μεσιτείας, της αγάπης, η οποία «ανεδείχθη ουρανός και ναός της θεότητας».

Η ερμηνεία της τυπολογικής σχέσης Μαρίας - Εύας έχει συζητηθεί από σημαντικούς ορθόδοξους θεολόγους, άνδρες και γυναίκες, όπου η μία (Μαρία) εκπροσωπεί την απόλυτη αγιότητα - υπακοή και η άλλη την παρακοή, την αμαρτία και την πτώση (Εύα). Πολλές φορές η ανάγνωση αυτή δημιουργεί ακραίους συνειρμούς για τη γυναίκα, η οποία είτε ταυτίζεται με την πύλη του παραδείσου, και κατ’ επέκταση με το καλό είτε με την οδό της κολάσεως και κατ’ επέκταση

το κακό.

Ένα άλλο ζήτημα που συζητήθηκε και συνδέθηκε με το

πρόσωπο της Παναγίας είναι αυτό της χειροτονίας των γυναικών. Ένα από τα βασικά επιχειρήματα κατά της χειροτο-

νίας είναι ο μη ιερατικός ρόλος της. Σε αυτό το επιχείρημα ο καθηγητής Νίκος Ματσούκας σημειώνει: «το επιχείρημα ότι η Παρθένος Μαρία δεν είχε ιερατικό ρόλο είναι ανεπαρκές (σημ. ως επιχείρημα κατά της χειροτονίας των γυναικών). Από τη μια πλευρά, σύμφωνα με την πατερική παράδο-

- 16 -

ση, στη χαρισματική ιεραρχία η μητέρα του Χριστού είναι

αμέσως μετά την Αγία Τριάδα, από την άλλη δεν υπάρχει

αναφορά στον αποκλεισμό της από την ιεροσύνη. Με άλλα

λόγια θα ήθελα να τονίσω ότι και τα δύο επιχειρήματα είναι

ανεπαρκή για δύο λόγους. Πρώτα πρώτα κάθε δογματική

αλήθεια θα πρέπει να είναι ακριβής και ορθή και δεύτερον

κάθε επιχείρημα που πηγάζει ex silentio ή ex absentia είναι

ιστορικά και φιλολογικά ανεπαρκές». 1

Η θεολογική συζήτηση για το ρόλο και τη σημασία του προσώπου της Παναγίας είναι πολύτιμη τόσο σε διο-ορθόδοξο όσο και σε δια-χριστιανικό επίπεδο.

Τα εννέα κείμενα του βιβλίου, με τον θεολογικό, ποιητικό

ή αφηγηματικό τους λόγο, αναδεικνύουν την πολυδιάστατη επίδραση που άσκησε το πρόσωπο της Θεοτόκου στην

Ορθόδοξη θεολογία και το Ορθόδοξο βίωμα. Για τις συγγραφείς του βιβλίου, τη Ζωή Πλιάκου, τη Νόνη Σταματέλου, την Ελένη Ταμαρέση - Παπαθανασίου, την Ελένη Λιντζαροπούλου, την Ελένη Ζιώγα, την Ελένη-Φιλοθέη Καλαθά, ττην Μαρία Μουρζά, τη Χριστίνα Παπαθέου - Δουληγέρη και την Μαριάννα Οικονόμου, η παρουσία της Παναγίας στην ιστορία της Θείας Οικονομίας επηρέασε πολυτρόπως την γραπτή και προφορική παράδοση, την ιστορία, την τέχνη, την υμνογραφία, τη λαϊκή συνείδηση, το βίωμα και την εμπειρία των χριστιανικών κοινοτήτων διαχρονικά. Παρόλο που

1 Matsoukas Nikos, “Women’s Priesthood as a theological and ecumenical problem” στο Tamara Grdzelidgze (ed.), One, Catholic and Apostolic, Geneva: WCC Publications, 2005, 218-223.

- 17 -

οι εννέα γυναικείες φωνές του τόμου ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες συναντώνται στον ίδιο τόπο, στον ίδιο χρόνο και στο ίδιο πλαίσιο: οι πέντε από τις εννέα ομιλίες

πραγματοποιήθηκαν τις Παρασκευές της Μεγάλης Σαρακοστής την περσινή χρονιά και οι τέσσερις φέτος στον Ιερό

Ναό Αγίου Φιλίππου Βλασσαρούς.

Για τις συγγραφείς των κειμένων η Παναγία είναι η γυναίκα, η μάνα που μας περιμένει με τα χέρια ανοικτά. Είναι η καλή ακροάτρια. Ακούει με υπομονή, κατανόηση, σεβασμό, αγάπη. «Μια ακροάτρια που δεν μας προσπερνά, που δεν μας αδειάζει αλλά μας ανακουφίζει, μας ενδυναμώνει, μας ενθαρρύνει, μας στηρίζει».

Το θέμα της μητρότητας αναλύεται ως καρπός της ελεύθερης βούλησης και επιλογής της γυναίκας, όπως αυτό κατανοείται μέσα από το «γένοιτο» της Παναγίας, το σεβασμό

στο γυναικείο, ανθρώπινο σώμα ώστε να ενεργείται η ολοσχερής κάθαρση του σωματικού και του ασυνείδητου.

Το ζήτημα της παρθενίας διαβάζεται, όχι μέσα από μια στείρα ηθικιστική ανάγνωση αλλά ως έκφραση αγάπης για τον

προσωπικό Θεό. την ειρηνευμένη, φωτισμένη, ενοποιημένη

ανάγνωση που υπερέβη κάθε εσωτερική διαίρεση.

Η Μαρία είναι μια μορφή που διατρέχει την ανθρώπινη

ιστορία σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.

- 18 -
Είναι αυτή που στηρίζει άνδρες, γυναίκες και παιδιά σε δύσκολες ιστορικές συγκυρίες, όπως πολέμους και καταστροφές. Οι γυναίκες της Μικρασίας είναι ένα παράδειγμα θυμάτων της

πατριαρχικής ιστορικής διαδρομής, του πολέμου, των γεωπολιτικών και οικονομικών συμφερόντων, όπου τα γυναικόπαιδα και οι ηλικιωμένοι, αποτελούν συνήθως τα εύκολα

και πιο αδύναμα θύματα.

Η λατρεία, η αγάπη και ο θαυμασμός προς την Παναγία, παρέδωσαν από γενιά σε γενιά όχι μόνο πλήθος ονομάτων, αλλά και πλήθος εικονογραφικών θεμάτων. Τα αναρίθμητα ξωκλήσια, τα σπουδαία ιστορικά μοναστήρια, τα τοπικά πανηγύρια δηλώνουν ότι το πρόσωπο της Θεοτόκου συνδέεται στενά με τον ιστορικό χρόνο και τόπο.

Η ανάγνωση και μελέτη των κειμένων των γραμμένων από γυναίκες, όχι απαραίτητα θεολόγων αλλά γυναικών που

θεολογούν με το λόγο και την πράξη, καθώς και το γεγονός

ότι το βιβλίο είναι αφιερωμένο σε μια γυναίκα που ολόκλη-

ρη η ζωή της ήταν η ιεραποστολή και η προσφορά στον συνάνθρωπο, την διακόνισσα Μαρία Σπυροπούλου, κάνει

την τιμή και την χαρά μου για το προλογικό αυτό σημείωμα

μεγάλη!

Τα εννέα υπέροχα κείμενα, γυναικείες αναγνώσεις και κατα-

νοήσεις των μεγάλων και σπουδαίων θεολογικών αληθειών

της παράδοσης μας αλλά και κάποιων σύγχρονων προκλή-

σεων και προβληματισμών για το

- 19 -
πρόσωπο της Παναγίας η κριτική ματιά και η ευαισθησία, η βαθιά πίστη και η αγάπη, ακόμη και όταν αυτές ακουμπούν επί των τύπων των ήλων, δηλώνουν ότι η εις βάθος, δυναμική προσέγγιση και ερμηνεία της παράδοσης μας δεν στερούν κάτι από τον σεβα-

σμό μας προς αυτήν. Αντιθέτως, ενισχύουν την πίστη μας

και την συλλογική μας συνείδηση ως εκκλησία του Χριστού.

Τέλος, θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό ότι το βιβλίο αυτό συνοδεύεται από CD με τον Ακάθιστο Ύμνο, που ηχογραφήθηκε με τον γυναικείο χορό του Ψαλτικού Διδασκαλείου «Σύναγμα».

Παρακολουθώντας, τα δύο τελευταία χρόνια, τις δράσεις

και τις πρωτοβουλίες του Ιερού Ναού Αγίου Φιλίππου, στην καρδιά της Αθήνας, απέναντι από την Αρχαία Αγορά, με όλους τους συμβολισμούς και τη σημασία του τόπου

από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και το έργο που εκεί επιτελείται από κληρικούς και λαϊκούς, νιώθω ιδιαίτερη χαρά

και ευτυχία γιατί βλέπω πως υπάρχουν ορθόδοξες κοινότητες γεμάτες καρποφόρα πνευματική ζωή, όπου το «ουκ ένι

άρσεν και θήλυ εν Χριστώ Ιησού», παίρνει σάρκα και οστά

και δεν αποτελεί όραμα, ελπίδα του μέλλοντος ή λόγο κενό. Μόνο με τη συμπερίληψη επιτυγχάνεται το «πάντες γὰρ

ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γαλ. 3,28). Σε αυτήν την πορεία αρωγός και συμπαραστάτισσα είναι η Παναγία μας, στην οποία και αναφερόμαστε με το «κοινό μας τραγούδι»:

«Υπερένδοξε, αειπάρθενε, ευλογημένη Θεοτόκε, προσάγαγε

την ημετέραν προσευχήν τω Υιώ σου και Θεώ ημών, και

αίτησαι, ίνα σώση δια σου τας ψυχάς υμών».

- 20 -

Χαίρε, Εσύ

με την οποία

θα έλθει

η χαρά

συμμετοχής στο θάνατο και την ανάσταση του

οργανική ένταξη στο Σώμα Του, στην Εκκλησία. Ο

Χριστός άλλαξε την φύση του θανάτου. Τον έκανε Πάσχα, πέρασμα, διάβαση στη Βασιλεία του Θεού, μεταμορφώνοντας την δραματικότερη τραγωδία σε αιώνιο θρίαμβο, σε νίκη. Μας έκανε μετόχους της Ανάστασής Του. Αυτή είναι η

πίστη της Εκκλησίας και φανερώνεται με την ζωή των ανα-

ρίθμητων αγίων της.

Ο κόσμος μέσα στον οποίο ζούμε, με κάθε τρόπο μας λέει: μη νοιάζεσαι, be happy, κοίτα να περνάς καλά. Μας προτείνει μια ζωή ανεμελιάς, ζωή χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, που οδηγεί σε θλιβερό, αν όχι ζοφερό τέρμα. Και εμείς, πνιγμένοι στις καθημερινές έγνοιες, θαμπωνόμαστε από

- 23η «άλλη ματιά» και η σημασία της ΖΩΗ ΠΛΙΑΚΟΥ Η «νέα ζωή», η οποία «επί του τάφου ανέτειλε» πριν από δύο χιλιάδες
εμάς την ημέρα
βάπτισμα είναι πράξη πραγματικής
περίπου χρόνια, προσφέρθηκε σε
της βάφτισής μας. Το
Χριστού,

Χαίρε σκέπη του κόσμου, πιο πλατιά

από το σύννεφο

συντριβή

ΝΟΝΗ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΥ

Ως θεολόγος στην εκπαίδευση, πάντα ζητούσα αφορμές να

μείνω λίγο παραπάνω στο μάθημα «Παναγία η μητέρα του

Θεού». Κι όταν μιλάμε για κάτι που αγαπάμε, φαίνεται στα μάτια μας. Θυμάμαι τους μαθητές μου να σιωπούν και να

συγκινούνται...

Με τα χίλια ονόματα, με τους πολλούς και όμορφους εικονογραφικούς τύπους, τα ξωκλήσια στα νησιά, τα πανηγύρια στα χωριά μας.

Αναφορές ανεξάντλητες στην υμνογραφία, τη λογοτεχνία ή

στη λαϊκή παράδοση, όπου το πρόσωπό της γίνεται «η των αγγέλων χαρμονή», «ο πύρινος στύλος ο οδηγών τους εν σκότει», «σκέπη του κόσμου, πλατυτέρα νεφέλης». Γίνεται η Γλυκοφιλούσα, η Οδηγήτρια, η Παναγία των ξένων, η Ελεούσα, η Ελευθερώτρια...

Ταυτίζεται με τη μάνα, την αδελφή, την αγαπημένη, που

- 37 -

Χαίρε μάνα του αστεριού που

δεν δύει

γέροντα

- 45με αφορμή τους Χαιρετισμούς στην Παναγία ΕΛΕΝΗ ΤΑΜΑΡΕΣΗ - ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Επιτρέψτε μου να καταθέσω τρεις σκέψεις μου, αυτή την όμορφη στιγμή της κοινότητάς μας, στην ακολουθία των Χαιρετισμών στην Παναγία. Ξεκινώ με την πρώτη μου σκέψη. Πριν από λίγο καιρό, άκουσα τον ηθοποιό Σταύρο Ζαλμά να αφηγείται στη δημοσιογράφο που του έπαιρνε συνέντευξη, ένα ιδιαίτερο περιστατικό: Είχε
Όρος
τότε
Παΐσιου, τώρα άγιου της εκκλησίας μας. Τον βρήκαν να στέκει μπροστά στην πόρτα του κελιού του και να δέχεται με τη σειρά το πλήθος που περίμενε να πάρει την ευχή του. Όταν ήρθε η σειρά η δική του και της παρέας
βρεθεί, είπε, πριν από χρόνια, με μια παρέα στο Άγιο
και επισκέφτηκαν ανάμεσα σε άλλα και το κελί του

Χαίρε

λιμάνι για τους ταξιδιώτες της ζωής

Μαρία και Εμμανουήλ:

μητέρα και ο γιος της

ΕΛΕΝΗ ΛΙΝΤΖΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

Διορθώνω αυτές τις γραμμές υπό το βάρος μιας τραγωδίας

που συγκλονίζει την χώρα. 28 Φεβρουαρίου 2023 νύχτα και δυο τραίνα συγκρούονται στα Τέμπη. Τώρα είναι η επόμενη

ημέρα, 1η Μαρτίου ώρα 17.38, οι νεκροί ίσως ξεπεράσουν

τους 50 και μια φράση βγαίνει από το στόμα μου «Παναγιά

μου πρόφταξε». Γίνομαι ξανά η μάνα που ανέμενε τον γιο της πριν 20 χρόνια να επιστρέψει, μαζί με την αγαπημένη του, όταν φοιτητές πηγαινοέρχονταν με το ΚΤΕΛ κι εγώ τους έλεγα: πηγαίντε βρε παιδιά με τραίνο, είναι πιο ασφαλές, ο δρόμος γλιστράει τον χειμώνα. Μια φορά, ευτυχώς χωρίς θύματα, το τραίνο εκτροχιάστηκε, τότε έπαψα να μιλώ, το άφησα στον Θεό… Μόνο παρακαλούσα «Παναγιά μου πρόφταξε», Θεέ μου φύλα όλα τα παιδιά του κόσμου και τα δικά μου».

- 53 -
η

Χαίρε δένδρο που με τους γλυκούς καρπούς σου τρέφονται οι πιστοί

ΕΛΕΝΗ ΖΙΩΓΑ

«Χαίρε Αμνού και Ποιμένος μήτηρ

Χαίρε αυλή λογικών προβάτων…»

Τώρα αναρωτιέμαι τι να βρω να πω εγώ για την Παναγία

μετά από όσα λέγονται για εκείνην στην εκρηκτική ποίηση

των Χαιρετισμών…

Πραγματικά. Τι να βρω να πω; Νιώθω ότι όσα ήταν να ειπωθούν έχουν ειπωθεί με τον συνταρακτικότερο τρόπο. Αλλά, ακόμα και έτσι, όσα έχουν ειπωθεί είναι αδύνατον να την περιγράψουν στην εντέλεια. Ακόμα και μέσω της ποίησης, που είναι λιγότερο δεσμευμένη από την ακρίβεια των λογικών νοημάτων και έτσι αφήνει χώρο για την υπέρβαση και την ανάβαση στην περιοχή του υπέρλογου είναι αδύνατον να «περιγραφεί το απερίγραπτο» (για να αξιοποιήσω κι εγώ την δυναμική των αντιθέσεων που είναι το βασικό δομικό στοιχείο της ποίησης των Χαιρετισμών).

- 67 -
Παναγία: η ελεύθερη άνθρωπος

Χαίρε η πέτρα

που ξεδίψασες

αυτούς που

ποθούσαν

την αληθινή ζωή

ΕΛΕΝΗ – ΦΙΛΟΘΕΗ ΚΑΛΑΘΑ Κάθε Παρασκευή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής το πρωταγωνιστικό πρόσωπο είναι η Υπεραγία Θεοτόκος μας. Η Γυναίκα! Η Μάνα! Το σύμβολο της υπομονής, της εγκαρτέρησης, της ταπείνωσης και της προσφοράς. Αυτό το σύμβολο αποτελεί και το πρότυπο των γυναικών που θα μας απασχολήσουν σήμερα. Είναι οι γυναίκες του πολέμου. Εκείνες που ενώ βρίσκονται στο περιθώριο των συγκρούσεων, σχεδόν αόρατες, βαστούν στους ώμους τους τον πόνο της απώλειας, τον φόβο για όσους είναι μπροστά, το βάρος όσων έμειναν πίσω αλλά και την ελπίδα της ανάστασης.

Στην περίπτωση της δικής μας Ιστορίας η γυναίκα της Επα-

νάστασης του 1821, της Εποποιϊας του 1940 αλλά και της

Αντίστασης, διαδραμάτισε τον σπουδαίο ρόλο

- 79 -
η «σταυρωμένη» μάνα της Μικρασίας
του αρωγού πλάι στον πατέρα της, τον άνδρα της, το γιο της ακόμα και τον άγνωστο που πολεμούσε για την Ελευθερία. Κράτησε το καρυοφίλι για να ξαποστάσει ο αδελφός της, πήρε τη

Χαίρε πύλη

που άνοιξες

για να φανεί

το μυστήριο του

Θεού

είναι εδώ

ΜΑΡΙΑ ΜΟΥΡΖΑ

Με άλλα μάτια κοιτάς την εικόνα της Παναγίας, όταν όλα

πάνε καλά, και με άλλα, όταν ο φόβος χτυπάει την πόρτα σου.

Με άλλη φωνή την επικαλείσαι στους καιρούς της ειρήνης

και με άλλη φωνή, όταν είσαι σε πόλεμο

Άλλη Παναγία βλέπεις, όταν λάμπεις από χαρά

κι άλλη Παναγία βλέπεις μέσα από δάκρυα. …………

Δεν είναι η Παναγία που αλλάζει,

είναι τα μάτια μας που βλέπουν αλλιώτικα…

Είναι αρκετές οι φορές που κοιτάμε τη ζωή μας και λέμε:

σα να σκοτείνιασε ο ουρανός

σα να έρχεται μπόρα

σα να είναι το κακό που φτάνει ισχυρότερο από μένα

σα να χρειάζομαι κι άλλον.

…………

93η Παναγία
-
Χαίρε
ουρανό
γέφυρα, που οδηγείς από την γη στον

Χαίρε Εσύ, που προεικονίζεις την Ανάσταση

Παναγία, Ρόδον το Αμάραντον

ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

«Ῥόδον τὸ ἀμάραντον, χαῖρε ἡ μόνη βλαστήσασα»

Ο στίχος έγινε εικόνα, οι λέξεις πήραν σχήματα, ντύθηκαν χρώματα. Ο στίχος που ψάλλουμε έγινε εικόνα που προσκυνούμε.

Παναγία Βρεφοκρατούσα, Ρόδον το Αμάραντον, ένας ιδιαίτερα λαοφιλής εικονογραφικός τύπος της Παναγίας με τον Χριστό. Κοινό χαρακτηριστικό των εικόνων αυτού του τύπου είναι η παρουσία του ρόδου, του τριαντάφυλλου. Πηγή

έμπνευσής του είναι το τρίτο τροπάριο της πρώτης ωδής

από τον Κανόνα του Ιωσήφ του υμνογράφου, ο οποίος

ψάλλεται στην Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου.

Ῥόδον τὸ ἀμάραντον, χαῖρε ἡ μόνη βλαστήσασα· τὸ μῆλον

τὸ εὔοσμον, χαῖρε ἡ τέξασα· τὸ ὀσφράδιον, τοῦ πάντων Βασιλέως· χαῖρε Ἀπειρόγαμε, κόσμου διάσωσμα.

117
-
-

Παναγία Βλασσαρούς

Γέννηση της Θεοτόκου Εισόδια της Θεοτόκου Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Γέννηση του Χριστού Περιτομή του Χριστού

Υπαπαντή του Χριστού Σταύρωση του Χριστού Ανάληψη του Χριστού

Παναγία Παντάνασσα (Ρόδον το Αμάραντον)

Η φωτογράφηση των εικόνων του επιστυλίου στο τέμπλο του Ναού του Αγίου Φιλίππου έγινε από τον Παύλο Παυλίδη.

Η φωτογράφηση της εικόνας της Παναγίας Βλασσαρούς έγινε από τον Γιάννη Βαρδαξόγλου.

Η φωτογράφηση της εικόνας της Παναγίας Παντάνασσας έγινε στο πλαίσιο του Προγράμματος Ψηφιοποίησης ιερών κειμηλίων των Ενοριακών Ναών της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών (Ιανουάριος 2023).

Οι στίχοι από τους 24 Οίκους των Χαιρετισμών στην Παναγία, σε απόδοση στη νεοελληνική, προέρχονται από το βιβλίο του Ι. Μ. Χατζηφώτη «Ο Ακάθιστος Ύμνος», εκδ. Αλκυών, Αθήνα 1994.

- 125ΕΙΚΟΝΕΣ
- 126 -
- 127 -
- 128 -
- 129 -

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ CD

01 Το προσταχθέν

Απολυτίκιον αυτόμελον σύντομον, ήχος πλ. δ΄

02 Τη υπερμάχω

Κοντάκιον αυτόμελον αργόν, Δοσιθέου Κατουνακιώτου, ήχος πλ. δ΄

03 Άξιον εστί Βασιλείου Νικολαΐδου, ήχος γ΄

04 Ανοίξω το στόμα μου Κανόνας, εκ της Πατριαρχικής ψαλτικής παραδόσεως, ήχος λέγετος

05 Ο Μέγας στρατηγός

Κάθισμα αργόν, π. Γεωργίου Ρήγα, ήχος α΄

06 Την ωραιότητα

Κάθισμα σύντομον, ήχος γ΄

- 139 -

Η Παναγία, η γυναίκα, η μάνα που μας περιμένει

με τα χέρια ανοιχτά.

«Μια ακροάτρια που δεν μας προσπερνά, που δεν μας αδειάζει αλλά μας ανακουφίζει, μας ενδυναμώνει, μας ενθαρρύνει, μας στηρίζει».

ISBN: 978-618-85412-2-1

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Ιερός Ναός 9 786188 541221

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.