Bitcoin. Είναι εφικτό να γίνει ο διάδοχος του δολαρίου; Γκούμας Στράτος. Πτυχιούχος Οικονομολόγος. MSc ‘Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική (Ε.Κ.Π.Α./ Τμήμα Οικονομικών)’ Team Site: A.E.A.C. Co Project Manager Site Administrator e mail: s_4goum@yahoo com, My Blog, Twitter, Linkedin 18/10/2022 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη...........................................................................................................................................2 Τι ειναι το Bitcoin (BTC); 2 Πως παράγεται ή αποκτάται το Bitcoin;...........................................................................................3 Τεχνολογία blockchain......................................................................................................................3 Ορισμός χρήματος, λειτουργιες και ιδιότητες 5 ……..Βασικές Λειτουργίες Χρήματος..............................................................................................5 ……..Ιδιότητες Χρήματος.................................................................................................................5 Σύντομη ιστορικη αναδρομή 6 Bitcoin. Μπορει να γινει ο διάδοχος του δολαριου; .........................................................................7 Σύνοψη 15 Αναφορές Βιβλιογραφία...............................................................................................................17 ## Αφιερωμένο εξαιρετικά, στην μικρή μας κόρη που γεννήθηκε τον Ιούλιο/2018 ## Για τα δεδομένα excel και τα συνοδευτικά αρχεία πατήστε εδώ , εδώ , εδώ
(όπως λ.χ. είναι και οι τραπεζικές κάρτες). Είναι ένα άυλο νόμισμα το οποίο δεν απαιτεί κάποια Κεντρική Τράπεζα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρουσίαση αυτή θα δούμε συνοπτικά μερικά στοιχεία που αφορούν το bitcoin και το παραστατικό χρήμα όπως 1) Τι είναι το bitcoin 2) Πως παράγεται 3) Τεχνολογία blockchain 4) Ιδιότητες και λειτουργίες παραστατικού χρήματος (fiat money) 5) Διαφορές και ομοιότητες μεταξύ κρυπτονομισμάτων και παραστατικού χρήματος. Keywords: bitcoin, bitcoin mining, crypto staking, us dollar, euro, fiat money currency, blockchain, crypto coins, decentralization ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ BITCOIN (BTC); Το bitcoin αποτελεί ένα κρυπτονόμισμα, το οποίο θεωρείται ο βασιλιάς των κρυπτονομισματων. Εντάσσεται στην κατηγορία των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων και συγκεκριμένα στο ψηφιακό χρήμα
για την έκδοσή του. Παράγεται από ένα δίκτυο συνδεδεμένων υπολογιστών μέσω της διαδικασίας της εξόρυξης (mining). Αποτελεί ένα αποκεντρωμένο δίκτυο (decentralized network) μεταξύ ομότιμων (peer to peer) που λειτουργεί από τους χρήστες του, χωρίς μεσάζοντες ή κάποια κεντρική αρχή Προς το παρόν, δεν θεωρείται επίσημο νόμισμα καθώς δεν εκδίδεται ούτε έχει εγκριθεί ως τέτοιο από κάποια δημόσια αρχή (π.χ. Κεντρική Τράπεζα). Εντούτοις κάποιες εταιρίες, όπως η Microsoft, Paypal, Starbucks, Tesla, Whole Foods market, Gucci κ.α., έχουν ενεργήσει για να δέχονται αγορές για μέρος των προϊόντων/ υπηρεσιών τους σε νόμισμα bitcoin, χωρίς όμως να είναι δεσμευτικό ότι θα το υιοθετήσουν εσαεί. Επίσης το Ελ Σαλβαδόρ, έγινε η πρώτη χώρα όπου η κυβέρνηση έχει ως επίσημο νόμισμα το bitcoin, σε παράλληλη λειτουργία με το τοπικό της νόμισμα (δολάριο ΗΠΑ), και ενθαρρύνει τους πολίτες της για χρήση του νομίσματος και του συστήματος των ψηφιακών συναλλαγών.
ΠΩΣ ΠΑΡΑΓΕΤΑΙ ή ΑΠΟΚΤΑΤΑΙ ΤΟ BITCOIN; To bitcoin αποκτάται 1) Μέσω της διαδικασίας της εξόρυξης (mining), όπου ο χρήστης μέσω Η/Υ και ενός κατάλληλου λογισμικού, χρησιμοποιεί τους πόρους του Η/Υ για να λύσει περίπλοκες μαθηματικές εξισώσεις και να ανταμειφθεί σε bitcoin 2) Από ανταλλακτήρια, όπου ο χρήστης πληρώνει παραστατικό χρήμα (ευρώ, δολάρια, κτλ) και αποκτά ανάλογης αξίας bitcoins 3) Μέσω παιχνιδιών στους Η/Υ όπου μοιράζονται ανταμοιβές σε bitcoin Δημιουργήθηκε από τον Satoshi Nakamoto και άρχισε να κυκλοφορεί τον Ιανουάριο/2009. Η κυκλοφορία του νομίσματος είναι προκαθορισμένη με μέγιστο αριθμό τα 21.000.000 bitcoins τα οποία ωστόσο υποδιαιρούνται σε μικρότερες μονάδες, δηλαδή 1dBTC= 1/10 BTC, 1cBTC=1/100 BTC, 1mBTC=1/1.000 BTC 1μBTC=1/1.000.000 BTC, 1 Satoshi=1/100.000.000 BTC ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ BLOCKCHAIN Σε τούτη την ενότητα θα εξηγήσουμε περιληπτικά την τεχνολογία blockchain. Τούτη η τεχνολογία, είναι σχετικά καινούργια και εφαρμόστηκε αρχικά στον χώρο των κρυπτονομισματων και ειδικότερα στο bitcoin. Ως τεχνολογία προϋπήρχε των κρυπτονομισματων, σε αυτό τον τομέα όμως γνώρισε ευρεία αποδοχή και εφαρμογή. Η τεχνολογία blockchain αποτελεί μια σειρά καταχωρήσεων των συναλλαγών σε ένα δημόσιο κατάστιχο (ledger). Κάθε νέα ομάδα καταχωρήσεων (block), συνδέεται άρρηκτα με τις προηγούμενες, χρησιμοποιώντας μεθόδους κρυπτογραφίας, δημιουργώντας έτσι μια αλυσίδα καταχωρήσεων (blockchain). Τα blocks αυτά δημιουργούνται μέσα από μια διαδικασία που ονομάζεται Proof-of-Work (PoW), κατά την οποία επιτυγχάνεται η λύση ενός πολύπλοκου μαθηματικού προβλήματος, μέσω τις διαδικασίας της εξόρυξης (mining) και η ανταμοιβή είναι ανάλογα κρυπτονομίσματα Σε ανάλογες περιπτώσεις άλλων κρυπτονομισμάτων, η διαδικασία που ακολουθείται ονομάζεται Proof of Stake (PoS), κατά την οποία επικυρώνεται η γνησιότητα των blocks από τους ‘’επικυρωτές’’ (validators) και ανταμείβονται αναλόγως σε κρυπτονομίσματα. Με την μέθοδο αυτή, ο ενδιαφερόμενος αγοράζει κρυπτονομίσματα από κάποιο ανταλλακτήριο, τα οποία έπειτα τα τοποθετεί μέσω της διαδικασίας staking στην ανάλογη αλυσίδα blockchain και ανταμείβεται σε ανάλογο κρυπτονόμισμα ή παραστατικό χρήμα. Όση περισσότερη ποσότητα
κρυπτονομισμάτων διαθέτει κάποιος για την διαδικασία staking, μεγαλώνουν και οι πιθανότητες για να επιλεγεί ως validators και να ανταμειφθεί ανάλογα. H μέθοδος PoS είναι ανάλογη με τις τραπεζικές καταθέσεις, όπου κατατίθενται χρήματα σε ένα λογαριασμό, τα οποία χρησιμοποιεί η τράπεζα για δανεισμό και αποδίδει τόκους στον κάτοχο. Η τεχνολογία blockchain αποτελεί ουσιαστικά μια βάση δεδομένων όπου τα δεδομένα αντί να αποθηκεύονται σε έναν κεντρικό υπολογιστή, αποθηκεύονται στους Η/Υ των χρηστών (decentralized) που συνδέονται στο ανάλογο δίκτυο ανά τον κόσμο. Η βάση δεδομένων είναι κοινή για όλους τους χρήστες και η κάθε συναλλαγή επικυρώνεται και εγκρίνεται από όλους τους εμπλεκομένους. Η τεχνολογία έγινε ευρέως γνωστή από τα κρυπτονομίσματα, παράλληλα όμως αρχίζει και βρίσκει εφαρμογές και σε άλλους τομείς όπως τα χρηματοοικονομικά, ασφαλιστικά, τομέα υγείας, παιχνίδια υπολογιστών κ.α. Στην περίπτωση του bitcoin, ο χρήστης διαθέτοντας το κατάλληλο εξοπλισμό (Η/Υ ή ASIC miner) και λογισμικό για εξόρυξη (bitcoin mining software), λύνονται διάφορες πολύπλοκες αλγοριθμικές εξισώσεις, όπου όσο πιο γρήγορα επιτυγχάνεται η λύση και όσο περισσότερες εξισώσεις λυθούν (proof of work), τόσο μεγαλύτερη είναι η ανταμοιβή σε bitcoin, εφόσον βεβαίως επικυρωθούν και εγκριθούν οι λύσεις από τους Η/Υ που μετέχουν στο δίκτυο bitcoin (peer to peer)
ΟΡΙΣΜΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Το χρήμα είναι οποιοδήποτε στοιχείο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αγορά αγαθών/ υπηρεσιών και είναι γενικά αποδεκτό από το σύνολο των παραγόντων ως μέσο συναλλαγών. Βασικές Λειτουργίες Χρήματος 1) Αποδεκτό μέσο συναλλαγών. Χρησιμοποιείται για αγορά/ πώληση αγαθών και υπηρεσιών 2) Μέτρο υπολογισμού της αξίας Χρησιμοποιείται ως κοινή μονάδα μέτρησης για τον υπολογισμό της αξίας άλλων αντικειμένων/ αγαθών/ υπηρεσιών. 3) Μέσο διατήρησης/ αποθήκευσης της αξίας Χρησιμοποιείται για διατήρηση του πλούτου για ένα εύλογο χρονικό διάστημα ή μπορεί να ανταλλαχθεί σεμελλοντική στιγμή για αγαθά/ υπηρεσίες. Ιδιότητες Χρήματος 1) Να είναι γενικά και ευρέως αποδεκτό μέσο συναλλαγών από όλους τους παράγοντες. 2) Να είναι διαιρετέο σε μικρότερες μονάδες οι οποίες διατηρούν το μερίδιο της αξίας της αρχικής μονάδας. 3) Να αποθηκεύεται, μεταφέρεται εύκολα και να είναι ανθεκτικό στο χρόνο 4) Να έχει αντιπροσωπευτική αξία και όχι εσωτερική, η οποία να διατηρείται σχετικά διαχρονικά. Λόγου χάρη, με ένα χαρτονόμισμα 10 ευρώ, αγοράζουμε προϊόντα ανάλογης αξίας, ωστόσο το νόμισμα ως ‘’χαρτί ή κέρμα΄΄ έχει αξία όση τα υλικά κατασκευής του (π.χ. 10 cents). 5) Να είναι τυποποιημένο ομοιογενές (από άποψη τόσο της αξίας όσο και της εμφάνισης) και ευκολά αναγνωρίσιμο.
εμφανίστηκε
ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Το χρήμα υπάρχει από τα αρχαία χρόνια με διάφορες μορφές μέχρι την σημερινή του κατάληξη. Πολλοί λαοί χρησιμοποιούσαν ως χρήμα διάφορα αντικείμενα όπως τα όστρακα, αλάτι, πολύτιμα μέταλλα κ.α. Αρχικά οι συναλλαγές λειτουργούσαν με ανταλλακτικό τρόπο, δηλαδή ο συναλλασσόμενος έδινε π.χ. πρόβατα και λάμβανε καλαμπόκι ή αντάλλασσε πατάτες με ψάρια (ανταλλακτική οικονομία ή αντιπραγματισμός). Τούτο το σύστημα, όπως γίνεται αντιληπτό, συνάντησε πολλές δυσκολίες καθώς από ένα σημείο και έπειτα ήταν πλέον αδύνατο, σε μια υποτυπώδη οικονομία, να διατυπώνεται η ανταλλακτική αξία όλων των αγαθών που παράγονται καθώς και να συμφωνούν τα συναλλασσόμενα μέρη για την ‘’σωστή ισοτιμία’’ μεταξύ αυτών. Αργότερα το σύστημα αυτό αποσύρθηκε και τη θέση του χρήματος πήραν διάφορα πολύτιμα αντικείμενα (π.χ. όστρακα). Με αυτή την μέθοδο υπήρχε μια κοινή μονάδα μέτρησης όπου όλες οι συναλλαγές βασίζονταν σε αυτή την μονάδα μέτρησης (π.χ όστρακα) Μετέπειτα επικράτησαν τα πολύτιμα μέταλλα (χαλκός, ασημί, χρυσός) όπου αντικατέστησαν ως χρήμα τα διάφορα άλλα αντικείμενα (Εμφάνιση περιεκτικού χρήματος) Υστέρα, γύρω στο 1650,
το χρήμα με την μορφή διασύνδεσης μέσω του χρυσού, όπου εκδίδονταν τραπεζογραμμάτια των οποίων η αξία αντιπροσωπευόταν σε χρυσό (κανόνας του χρυσού, αντιπροσωπευτικό χρήμα). Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αναπτύχθηκε το σύστημα Bretton Woods (1944), όπου προσδιορίζονταν σταθερές ισοτιμίες μεταξύ των νομισμάτων των χωρών που συμμετείχαν σε αυτό (Συνολικά44χώρες,μεταξύτωνοποίων,ΗΠΑ,Καναδάς,Ιαπωνία,Αυστραλία,ΑνατολικήΕυρώπη κ.α.). Οι χώρες έπρεπε να ασκούν τέτοια νομισματική πολιτική ώστε η ισοτιμία των μεταξύ τους νομισμάτων να είναι σταθερή και σε μια συγκεκριμένη τιμή και με μέγιστη απόκλιση 1% σε σχέση με τον χρυσό Το 1971, τούτο το σύστημα ουσιαστικά ακυρώθηκε από τις ΗΠΑ (υπό την προεδρία του Ρίτσαρντ Νίξον) και το χρήμα άρχισε σταδιακά να λαμβάνει την σημερινή του μορφή, γνωστή ως παραστατικό χρήμα (σύστημα ελευθέρων ισοτιμιών, αποσύνδεση δολαρίου χρυσού, δυνατότητα εκτύπωσης χρήματος από τις Κεντρικές Τράπεζες, νέα χρηματοοικονομικά προϊόντα, χρηματιστηριακές αγορές κτλ.)
Συνδυάζοντας όλα τα παραπάνω, το επόμενο ερώτημα είναι αν το bitcoin θα μπορούσε να γίνει ο διάδοχος του δολαρίου και να αποτελεί ένα επίσημο και νόμιμο νόμισμα το οποίο θα χρησιμοποιείται ως ένα αποδεκτό μέσο συναλλαγών BITCOIN. ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ Ο ΔΙΑΔΟΧΟΣ ΤΟΥ ΔΟΛΑΡΙΟΥ; Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, ήδη παρουσιάζονται κάποιες αρχικές δυσκολίες σε σχέση με αυτό το εγχείρημα. Το θετικό είναι ότι ήδη διάφορες εταιρίες δέχονται πληρωμές σε bitcoin, βάζοντας τα θεμέλια για την εξέλιξη των συναλλαγών. Από τις προαναφερθείσες βασικές λειτουργείες και ιδιότητες του χρήματος, διαπιστώνουμε ότι εμφανίζονται ομοιότητες και διαφορές μεταξύ κρυπτονομίσματος και παραστατικού χρήματος To bitcoin υποδιαιρείται σε μικρότερες χρηματικές μονάδες, είναι μερικώς αποδεκτό μέσο συναλλαγών (από αρκετές εταιρίες), αποθηκεύεται και μεταφέρεται ευκολά (είτε μέσω online λογαριασμού είτε μέσω ψηφιακού πορτοφολιού) και έχει αντιπροσωπευτική αξία. Στις διαφορές με το παραστατικό χρήμα εντοπίζονται τα εξής. 1) Δεν είναι αποδεκτό μέσο συναλλαγών από τα κράτη και τους δημόσιους οργανισμούς 2) Δεν έχει την ιδιότητα ως μέσο υπολογισμού αξιών, καθώς όλα τα αγαθά/ υπηρεσίες μεταφράζονται σε μονάδες παραστατικού χρήματος (ευρώ, δολάρια κτλ) Τούτα ταπροβλήματα είναιδυνατόν να διευθετηθούνεφόσον υπάρξουνσυμφωνίες,ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο μεταξύ Κεντρικών Τραπεζών, κρατών και οργανισμών, ώστε να γίνει αποδεκτό μέσο συναλλαγής και να καλλιεργηθεί ένα σύστημα εμπιστοσύνης, ώστε οι πολίτες να μην βρεθούν κάποια στιγμή στο μέλλον στη δυσμενή θέση να κατέχουν κρυπτονομισματα τα οποία ουσιαστικά θα έχουν μηδενική αξία, αλλά να τα χρησιμοποιούν σε καθημερινές συναλλαγές για αγορά αγαθών/υπηρεσιών. Το μεγαλύτερο όμως μειονέκτημα που εμφανίζει το bitcoin είναι η εξαιρετικά μεγάλη μεταβλητότητα της τιμής του και πολλές φορές η απροσδιόριστη πορεία της, (βλέπε τα παρακάτω γραφήματα ‘’ΓΡΑΦΗΜΑ 1’’ και ‘’ΓΡΑΦΗΜΑ 2’’), το οποίο έρχεται σε αντίθεση με τις βασικές
ιδιότητες (Μέσο διατήρησης/ αποθήκευσης της αξίας) και λειτουργίες του χρήματος (ανθεκτικό στο χρόνο). Επιπλέον, ένα ακόμη πρόβλημα, τεχνολογικής φύσεως, που αντιμετωπίζει το bitcoin, είναι ο περιορισμός στον αριθμό συναλλαγών ανά δευτερόλεπτο. Από την μια μεριά, υπάρχει εξαιρετική ασφάλεια όσο αφορά την εκτέλεση των συναλλαγών, αφού τούτες πρώτα πρέπει να επικυρωθούν από τους χρήστες του δικτύου και έπειτα να ολοκληρωθούν. Αυτό αποτελεί και το βασικό μειονέκτημα, καθώς η επικύρωση και η ολοκλήρωση αργούν να επιτευχθούν. Έχει υπολογιστεί ότι η αλυσίδα (blockchain) του bitcoin ολοκληρώνει περίπου επτά συναλλαγές το δευτερόλεπτο (Link), ενώ η εταιρία VISA χειρίζεται μέχρι 24.000 συναλλαγές το δευτερόλεπτο (Ο αναγνώστης μπορεί να ψάξει στο διαδίκτυο για το ‘’bitcoin scalability problem’’ ή ‘’blockchain scalability problem’’) Είναι φανερό λοιπόν ότι όταν πραγματοποιείται μια συναλλαγή πληρώνοντας σε bitcoin, ο καταναλωτής επιθυμεί να ολοκληρωθεί σχετικά γρήγορα, σαν να χρησιμοποιεί τραπεζική κάρτα, και όχι να αναμένει π.χ 30 λεπτά από την επικύρωση μέχρι την ολοκλήρωση της πληρωμής Επί του παρόντος, λειτουργεί ως χρηματιστηριακό προϊόν υψηλού κινδύνου και μεταβλητότητας μεπιθανάυψηλάκέρδηαλλάπαράλληλα,πιθανέςυψηλέςζημιέςέωςκαιολικήαπώλειακεφαλαίου. Πολλοί οικονομικοί αναλυτές κατατάσσουν τα κρυπτονομισματα ως την επένδυση με τον υψηλότερο κίνδυνο (high risk investment), με ακόλουθα τα CFDs (Contracts for Difference), τα Structured Products (δομημένα προϊόντα) και τα Mini Bonds / High Interest Return Bonds (δάνεια που δίνονται από επενδυτές κυρίως σε start up επιχειρήσεις ή επιχειρήσεις που αδυνατούν να αντλήσουν κεφάλια από τις τράπεζες, αγορές ή μεγάλους διεθνείς επενδυτές) Από το παρακάτω διάγραμμα παρατηρούμε την έντονη διακύμανση που παρουσιάζει η τιμή του bitcoin (Τα δεδομένα έχουν αντληθεί από την ιστοσελίδα της Ναυτεμπορικής) Τα δεδομένα αφορούν την περίοδο 01/01/2015 30/07/2022. Διαπιστώνουμε ότι σε μια περίοδο επτά ετών, η τιμή ξεκίνησε από τα 300$ περίπου, κορυφώθηκε τον 11/2021 στα 66.000$ περίπου για να καταρρεύσει μετά από οκτώ μήνες (07/2022) στα 23.000$, καταγράφοντας απώλειες, για αυτή την περίοδο των οκτώ μηνών, της τάξεως του 65% (σε απολυτές τιμές #43.000$#) Παρατηρούνται τα εξής σχετικά με τις διακυμάνσεις της τιμής του κρυπτονομισματος
ως
τεράστια απήχηση
Σε δυο περιόδους εκτινάχθηκε απότομα η τιμή. Η πρώτη ήταν από τον 09/2017 έως 12/2017 και η δεύτερη από τον 10/2020 έως 04/2021. 1) Στην πρώτη περίοδο (09/2017) παρατηρείται μια γενική αύξηση του παγκοσμίου ΑΕΠ και ειδικότερα των ΗΠΑ και των Ασιατικών χωρών (Κίνα, Ιαπωνία, Ινδία). Οι προβλέψεις της τότε περιόδου έδειχναν ότι η αύξηση των ΑΕΠ θα συνεχιστεί και το 2018, ενώ παράλληλα ανέβαινε και η τιμή του bitcoin. 2) Στην δεύτερη περίοδο (10/2020) έχουμετονακριβώς αντίθετολόγοσχετικά μετηνεκτίναξη της τιμής του bitcoin. Από αρχές τους 2020 λόγω της πανδημίας covid19, υπήρχε μια ιδιαίτερη αναταραχή η οποία ξεκίνησε από την Κίνα και μέσα σε λίγους μήνες εξαπλώθηκε παγκοσμίως Όλες οι χώρες έλαβαν περιοριστικά μέτρα, έκλεισαν μερικώς ή ολικώς τα σύνορα, περιόρισαν μετακινήσεις και μεταφορές και γενικά υπήρξαν δραστικές αλλαγές και ρυθμίσεις σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να προκληθεί παγκόσμια υποχώρηση του διεθνούς εμπορίου, του ΑΕΠ, των συναλλαγών και των χρηματαγορών, η οποία συνεχίζεται ακόμα και στις μέρες μας Εντούτοις, για αυτούς ακριβώς τους λόγους βλέπουμε ότι υπήρξε μια στροφή προς τα κρυπτονομίσματα,
εναλλακτική μορφή ‘’εισοδήματος’’ ή/και κερδοσκοπίας, τα οποία γνώρισαν
και άνθηση κατά την διάρκεια των δυο τελευταίων ετών (2020 2022)
ΓΡΑΦΗΜΑ 1
Στο επόμενο διάγραμμα παρουσιάζεται η ισοτιμία μεταξύ ευρώ/ δολαρίου για το διάστημα 01/01/2015 έως 30/07/2022, όπου είναι εμφανής η διαφορά της μεταβλητότητας του bitcoin/δολάριο (η τιμή κυμαίνεται από 200$ έως 60.000$) και του ευρώ/δολάριο (η ισοτιμία κυμαίνεται από 1 EURO=1 USD έως 1 EURO=1,25 USD) (Τα δεδομένα έχουν αντληθεί από την Ναυτεμπορική)
Value (EURO/ USD)
EXCHANGE RATE
1/1/2015 1/3/2015 1/5/2015 1/7/2015 1/9/2015 1/11/2015 1/1/2016 1/3/2016 1/5/2016 1/7/2016 1/9/2016 1/11/2016 1/1/2017 1/3/2017 1/5/2017 1/7/2017 1/9/2017 1/11/2017 1/1/2018 1/3/2018 1/5/2018 1/7/2018 1/9/2018 1/11/2018 1/1/2019 1/3/2019 1/5/2019 1/7/2019 1/9/2019 1/11/2019 1/1/2020 1/3/2020 1/5/2020 1/7/2020 1/9/2020 1/11/2020 1/1/2021 1/3/2021 1/5/2021 1/7/2021 1/9/2021 1/11/2021 1/1/2022 1/3/2022 1/5/2022 1/7/2022
DATE
ΓΡΑΦΗΜΑ 2 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4
Γίνεται κατανοητό ότι με τέτοιου είδους διακυμάνσεις είναι εξαιρετικά δύσκολος έως αδύνατος ένας οικονομικός προγραμματισμός σε βάθος χρόνου. Σε ατομικό επίπεδο ή επίπεδο νοικοκυριού ή μικρής επιχείρησης όπου συνήθως, 1) Ο όγκος συναλλαγών δεν είναι μεγάλος, 2) Η συναλλαγή ολοκληρώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα και 3) Υπάρχει σχετική ευελιξία, ίσως είναι εφικτό να υιοθετηθεί ένα σύστημα πληρωμών με κρυπτονομισματα. Ωστόσο, σε επίπεδο μεγάλων επιχειρήσεων, πολυεθνικών και κρατών είναι αδύνατον με αυτά τα δεδομένα να μπορέσει το bitcoin να αποτελέσει ένα νέο μέσο συναλλαγών και νέο είδους αποδεκτού χρήματος. Ας αναλογιστούμε ένα απλό σενάριο. Ενα ναυπηγείο, συνάπτει μια σύμβαση κατασκευής τον 07/2020, για ένα πλοίο με χρόνο παράδοσης μετά από δυο έτη (07/2022). Η σύμβαση αναφέρει ότι η πληρωμή θα γίνει σε bitcoin, όπου η τιμή του bitcoin τον 07/2020 ήταν περίπου 9.000$ (1 BTC=9.000$). Το τελικό κόστος κατασκευής υπολογίζεται στα 50.000.000 $, άρα σε αριθμό bitcoins θα έχουμε 5.555 BTCs (50.000.000$/9.000$ = 5.555 BTCs). Στην σύμβαση αναφέρεται ο αριθμός των bitcoin τα οποία θα πληρωθούν και όχι το ισόποσο σε δολάρια, δηλαδή θα πληρωθούν 5.555 BTCs τον 07/2022 όταν θα παραδοθεί το πλοίο. Με αυτά τα δεδομένα, γίνεται κατανοητό το τεράστιο κενό που δημιουργείται στο σύστημα πληρωμών Τον 07/2020, τα 5.555 BTCs= 50.000.000$ (1 BTC=9.000$). Όμως τον 07/2022 τα 5.555 BTCs= 127.765.000$. (1 BTC=23.000$). Μετά από δυο ετη η αξία του bitcoin αυξήθηκε 2,5 φορές. Αναλογιστείτε λοιπόν το γεγονός ότι τον 07/2020, η σύμβαση ανέφερε μια συγκεκριμένη ποσότητα σε bitcoin με ισόποσο σε δολάρια 50.000.000$ και ξαφνικά τα δολάρια έγιναν 127.765.000$ για τον ίδιο αριθμό bitcoins. Ο οικονομικός προϋπολογισμός του αγοραστή ξέφυγε εκτός ορίων και είναι αμφίβολο αν θα ανταπεξέλθει στη νέα οικονομική συγκυρία Αναλόγως, μπορούμε να αναλογιστούμε και την ζημιά του ναυπηγείου, αν η τιμή του bitcoin από τα 9.000$ τον 07/2020 κατρακυλούσε στα 4.000$ τον 07/2022 Γίνεται αντιληπτό ότι σε τέτοιου είδους συμβάσεις εργασίας/ έργου (όπως π.χ. κατασκευές μηχανήματων πλοίων αεροπλάνων, εργοστάσια, οικοδομικά έργα, δρόμοι, θαλάσσιες διασυνδέσεις κτλ.), όπου από την αρχική σύναψη της συμφωνίας μέχρι την παράδοση του έργου
κρυπτονομίσματα, όπως προαναφέραμε, δεν παράγονται/ εκτυπώνονται από Κεντρικές Τράπεζες, οι οποίες, λόγω της θέσης τους, αρκετές φορές είτε καταχράζονται άτυπα την εξουσία που τους έχει δοθεί είτε δεν λαμβάνουν τα αναγκαία
μεσολαβεί μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι πρακτικά αδύνατον να εφαρμοστούν όροι πληρωμής και προϋποθέσεις για συναλλαγή σε κρυπτονομίσματα, εξαιτίας την μεγάλης διακύμανσης των τιμών τους. Σε καθημερινές και απλές συναλλαγές ίσως θα ήταν εφικτό οι καταβολές να γίνονται σε κρυπτονομισματα, καθώς η χρόνος ολοκλήρωσης της συναλλαγής είναι μηδαμινός (π.χ. αγορές οικιακών ειδών από πολυκαταστήματα, αγορές σε σουπερ μάρκετ, επισκευή συσκευών, βασικές παροχές υπηρεσιών όπως ιατρικές επισκέψεις, κ.α.). Εντούτοις ενέχει και εδώ ο κίνδυνος και η αμφιβολία για την επίτευξη των συναλλαγών, καθώς ναι μενηαγοράπουπραγματοποιείταιάμεσακοστίζειπ.χ.0,001BTC,όμωςοέμποροςπουθαπληρώσει τους προμηθευτές του π.χ. μετά από ένα μήνα, είναι πιθανό να αντιμετωπίσει δυσκολία στις αποπληρωμές. Επιπροσθέτως υπάρχει πάντα και η εναλλακτική, το bitcoin να συνεχίσει να χρησιμοποιείται ως ένα ακόμα χρηματιστηριακόπροϊόν, δηλαδή ναπραγματοποιούνται αγοραπωλησίες μέσωεγκεκριμένων ανταλλακτηρίων, ώστε να αποκομίζεται κάποιο εύλογο κέρδος σε παραστατικό χρήμα (δολάρια, ευρώ κτλ) Το bitcoin και τα υπόλοιπα
μέτρα, με αποτέλεσμα να προκαλείται αστάθεια στο οικονομικό σύστημα (επιτόκια, συναλλαγματικές ισοτιμίες, νομισματική πολιτική κτλ). Εντούτοις, γίνονται πάντα προσπάθειες σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις να αποφεύγονται τα χειρότερα σενάρια και να διαχειρίζονται τις καταστάσεις με τον βέλτιστο τρόπο, χωρίς βεβαίως να επιτυγχάνεται πάντα το ανάλογο αποτέλεσμα Από την άλλη μεριά, η ‘’νομισματική πολιτική’’ στα κρυπτονομίσματα πραγματοποιείται από όλους τους χρήστες. Έχουν όλοι πρόσβαση, τα δεδομένα είναι ανοικτά και όλοι λαμβάνουν μέρος στις αποφάσεις. (αποκεντρωμένο σύστημα) Το πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι, επειδή τα κρυπτονομίσματα λειτουργούν ως χρηματιστηριακό προϊόν, τα μεγάλα κεφάλαια (οι λεγόμενες ‘’φάλαινες’’) επηρεάζουν σημαντικά την εξέλιξη της τιμής και των οικονομικών γεγονότων Ήδη, αρκετά Hegde Funds έχουν εισέλθει στην αγορά των κρυπτονομισμάτων διαθέτοντας τεράστια ποσά κεφαλαίων, ως εκ τούτου παρατηρείται πολλές φορές χειραγώγηση των τιμών, χωρίς ασφαλώς να γίνεται καμιά είδους παρέμβαση από ρυθμιστικές αρχές, καθώς δεν ανήκει στις επίσημες
χρηματιστηριακές αγορές. Τούτο αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους για την σημαντική διακύμανση και επίδραση στις τιμές τους. Στις οργανωμένες και θεσμοθετημένες αγορές όταν παρατηρείται χειραγώγηση των τιμών των αξιογράφων, επεμβαίνει η επιτροπή κεφαλαιαγοράς ή κάποια άλλη αρμόδια αρχή, λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα και επιβάλλει τις ανάλογες κυρώσεις. ΣΥΝΟΨΗ Στην παρουσίαση αυτή είδαμε την εξέλιξη της τιμής του bitcoin για την περίοδο 01/01/2015 30/07/2022 και ανάλογα την ισοτιμία ευρώ/δολαρίου για το ίδιο διάστημα. Παρατηρήσαμε την τιμή του bitcoin η οποία σε αρκετές περιόδους υπήρξε ξέφρενη (είτε ανοδικά, είτε πτωτικά), ενώ αντιθέτως η ισοτιμία ευρώ/ δολάριο κυμαίνεται ομοιόμορφα με μικρές διακυμάνσεις για την υπό εξέταση περίοδο Εντοπίσαμε ομοιότητες και διαφορές μεταξύ bitcoin και παραστατικού χρήματος και επισημάνθηκαν ότι οι δυο σημαντικότερες διαφορές, όπου αποτελούν σημαντικό εμπόδιο να γίνει το bitcoin αποδεκτό μέσο συναλλαγών 1) Μέσο διατήρησης/ αποθήκευσης της αξίας και 2) Ανθεκτικότητα στο χρόνο. Παραθέσαμετουςλόγουςόπουτοκρυπτονομισμαλειτουργείπερισσότεροωςέναχρηματιστηριακό προϊόν υψηλού κινδύνου, με πιθανή αποκόμιση σημαντικών κερδών αλλά και σημαντικών ζημιών έως και ολική απώλεια κεφαλαίου, παρά ως εναλλακτική μορφή παραστατικού χρήματος και αποδεκτό μέσο συναλλαγών. Τα τελευταία έτη, πραγματοποιούνται σημαντικά και αξιόλογα βήματα για την εξέλιξη της τεχνολογίας, της οικονομίας και των συναλλαγών. Πριν αρκετά χρόνια δεν υπήρχε διαδίκτυο, κινητά τηλέφωνα, οικιακοί Η/Υ, ηλεκτρονικές συναλλαγές, ψηφιακά έγγραφα κτλ. Από τα τέλη του 1980, ξεκίνησε η ραγδαία ανάπτυξη των τεχνολογιών και της πληροφορικής και στην σημερινή εποχή, όλα αυτά θεωρούνται δεδομένα και απολαμβάνουν ευρείας χρήσης από όλους τους πολίτες. Είναι λοιπόν πιθανό στο εγγύς μέλλον να ερευνηθούν και εφαρμοστούν νέα επιτεύγματα, τα οποία σήμερα είναι στα σπάργανα και μπορεί να αλλάξουν την κοινωνία με τρόπο που δεν είναι
αντιληπτός και κατανοητός μέχρι σήμερα. (Ήδη με ένα κινητό τηλέφωνο μπορούμε να περιηγηθούμε στο internet, να μιλήσουμε, να στείλουμε μηνύματα, να πραγματοποιήσουμε πληρωμές, να ακούσουμε μουσική κτλ, πράγματα τα οποία πριν 20 χρόνια θεωρούνταν ‘’επιστημονική φαντασία’’) Το χρήμα έχει αλλάξει αρκετές μορφές μέσα στην πάροδο αρκετών αιώνων, οπότε δεν πρέπει να αποκλειστεί το γεγονός να εφευρεθεί μια νέα μορφή χρήματος μη συμβατική με αυτή που γνωρίζουμε σήμερα. Ήδη, από μετρήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχει παρατηρηθεί, τα τελευταία έτη, αύξηση των συναλλαγών με χρήση τραπεζικών καρτών (πιστωτικές, χρεωστικές, προπληρωμένες) και των ηλεκτρονικών πληρωμών (e banking, e payments) και μείωση των συναλλαγών με μετρητά. Επιτυγχάνεται συνεπώς, με σταθερό ρυθμό, μια μετάβαση από το ‘’φυσικό/ χειροπιαστό’’ χρήμα στο άυλο/ψηφιακό. (Πηγή: ECB Europa, Ένωση Ελληνικών Τραπεζών)
https://bitcoin
https://www.ecb.europa.eu
https://www.worldbank.org/
https://www wsj com
https://www.bloomberg.com
https://finance.yahoo.com/
https://www.bankofgreece.gr/
https://www.hba.gr/
https://www naftemporiki gr
ΑΝΑΦΟΡΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] Χρηματοοικονομική διοίκηση και τραπεζική οικονομική (Πετράκης Παναγιώτης 2002) [2] Χρήμα, Πίστη, Τράπεζες (Peter Howells, Εκδόσεις Κριτική 2011) [3] Αγορές και προϊόντα παραγώγων (Μυλωνάς Νικόλαος, Εκδόσεις Gutenberg 2005) [4] Εισαγωγή στην νομισματική θεωρία Τόμοι Α + Β (Παπαδάκης Ιωάννης, Εκδόσεις Σάκκουλας 1981, 1984) [5] Bitcoin: A Peer to Peer Electronic Cash System // White paper Ιστοσελίδες [6]
org [7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]