JOB (2) Bedrijfsblad Bonaire 2015

2

JOB Nieuw museum op Bonaire

Het belang van bedrijfsgegevens

Toerisme

Bonaire’s grootste werkgever

Ontbinding&vereffening

Ondernemen

Kooyman BV

David Cen

van rechtspersonen Megastore Bonaire

huren of kopen?

Top supermarket

Solliciteren eerste hulp!

Bedrijfsblad Bonaire in samenwerking met de KvK | Tweede kwartaal 2015

JOB

JOB Bedrijfsblad 2015

Inhoud

Voorwoord Samenwerken Soms, en daar heeft iedereen wel eens last van, zijn we te veel met onszelf bezig en hebben we niet direct in de gaten wat er om ons heen gebeurt. Daardoor laten we kansen liggen en slippen mogelijkheden ons door de vingers.

Maar al te vaak gaat het daarbij om kansen en mogelijkheden om elkaar te helpen verbeteren en innoveren. Innovatie en ontwikkeling versterken onze concurentiepositie ten opzichte van andere bedrijven in binnen- en buitenland en als we dat samen doen heeft elk van ons daar voordeel bij.

Het is bovendien belangrijk voor onze maatschappij.

Samenwerking zorgt voor een betere bedrijfsvoering, creëert meer groeimogelijkheden, bewerkstelligt economische vooruitgang en een toenemende welvaart. Het is dus van groot belang dat bedrijven en de mensen achter de schermen samenwerken, zowel op de interne als de externe markt.

Het spreekwoord zegt niet voor niets ‘samen sta je sterk’!

In zee gaan met de concurrent moeten we dan ook niet schuwen, zeker niet als beide partijen daarvan kunnen profiteren.

Tenslotte is samenwerken een prettige manier van zaken doen.

Probeer het eens ...

Wij hopen dat deze tweede editie van het bedrijfsblad JOB oftewel Jouw Onderneming op Bonaire u kan inspireren tot meer of nauwere samenwerkingsverbanden.

6 Artikel

David Cen

38 Column

Marnix Stoorvogel

Rianne van Rijswijk

Colofon Uitgever Conté Auteurs Patricia Bergwijn Dick ter Burg Wim Derksen Tom Kok Janita Monna Tom Peeters Riane van Rijswijk

44

Eindredactie Patricia Bergwijn Realisatie Conté Distributie Conté Fotografie Conté | creativEnvision Online http://issuu.com/studioconte/docs/job_bedrijfsblad_bonaire

Artikel

Uitgave 4 x per jaar

Toerisme Industrie

Wilt u adverteren, reageren of heeft u vragen?

Neem dan contact op met de uitgever: +599 717 7723 info@studioconte.nl HVO papier staat voor houtvrij offset papier.

Dit blad is gedrukt op houtvrij papier ook wel boomvrij papier genoemd.

De grondstof hiervoor kan onder meer rijst, stro, bamboe, hennep en katoen zijn.

3

JOB Bedrijfsblad 2015

Inhoud 32 Modern vergaderen

6 David Cen

De megastore

10

Top supermarket

34 Van strategie naar uitvoering

10 Kooyman De megastore

Handelsregister 1Q 2015

16

16 Ondernemen op Bonaire Huren of kopen 18 Workshops & Trainingen

20 Ontbinding & vereffening van rechtspersonen

28

26 Bedrijfsgegevens het belang hiervan 28 Eerste hulp bij ...

30 Cijfers Bonaire

32

38 50/fifty Column 40 Bonaire krijgt

42 Apps & trends in business 43 Negen tips Kantoorinrichting 44 Toerisme industrie Bonaire’s grootste werkgever

solliciteren

Modern vergaderen

Elton Johnson

een nieuw museum

KvK 2015

Eerste hulp bij solliciteren

en omgekeerd 37 Profiel

14 Statistieken

Huren of kopen?

Hoe werkt dat?

CBS 2013 4

5

JOB Bedrijfsblad 2015

David Cen Ook de supermarkteigenaar vult vakken ...

TOP SUPERMARKET Wing Cheung Tekst: Janita Monna | Foto: Conté/Janita Monna

David Cen is eigenaar van twee supermarkten op Bonaire. Hij studeerde in Amerika en spreekt zijn talen. Een portret van een hardwerkende ondernemer.

Op zaterdagmiddag staat David Cen (1979) vakken te vullen. Dozen worden open gemaakt en zakken met paprika en naturel chips worden soort bij soort in de rekken gezet. Cen is eigenaar van Top Supermarket in het centrum van Kralendijk en van de Chinese supermarkt Wing Cheung aan de Kaya Korona, maar hij is ook het manusje van alles, dat zelf graag de handen uit de mouwen steekt.

Hij kwam in 1986 op Bonaire en was toen nog een klein jongetje. Zijn vader werkte al op het eiland als chef-kok in het nog altijd bestaande restaurant Great China. Cen ging naar kolegio Papa Cornes, haalde zijn HAVO-diploma op de Scholengemeenschap Bonaire en vertrok

naar New York. Hij ging er elektrotechniek studeren. Aanvankelijk had hij het plan om na zijn studie in ieder geval voor een paar jaar in Amerika te blijven. Maar het liep anders.

In 2005 kwam hij terug op Bonaire en opende Wing Cheung. ‘Wing Cheung ligt in Antriol,’ vertelt Cen, ‘het is een buurtsupermarkt. Daar verkopen we veel rijst, groenten in blik en verse producten als vlees. Het assortiment van de Top is veel meer op toeristen afgestemd. Hier is 70% van onze klanten toerist. Die willen water, chips, en alcoholische dranken.

En Top heeft ook een eigen bakkerij.’

Supermarkt Top is gevestigd in het pand waar ooit de eerste grote supermarkt van Bonaire te vinden was, de Cultimara. De muurschilderingen van Henk Roozendaal op de gevel van de winkel herinneren nog aan oude tijden. Cultimara sloot eind 2011 zijn deuren. Niet lang daarna nam Cen de zaak over. Hij kon driekwart van het personeel behouden. Nu heeft hij 28 7

man in dienst, “goed en hardwerkend personeel,” aldus Cen. Twaalf daarvan werken bij Wing Cheung, zestien bij de Top. Het zijn kantoormedewerkers, kassières, slagers, schoonmakers, vakkenvullers en magazijnmedewerkers.

De oppervlakte van de oude Cultimara vond Cen te groot, die heeft hij daarom verkleind. Een deel van de ruimte verhuurt hij nu, onder meer aan een meubelwinkel.

De winkel in Antriol gaat ’s ochtends al om half acht open, beide supermarkten sluiten om acht uur ’s avonds.

En dan heeft hij ook nog een eigen distributiecentrum. “Dat centrum is nu hier gevestigd, achter de Top, maar we gaan binnenkort verhuizen naar een plek vlak achter de Bonaire Food Group. We hebben meer dan 150 klanten.”

Cen maakt lange dagen en dat doet hij zeker zes en een halve dag per week. “Met heel veel plezier, maar zondagmiddag houd ik vrij. Die is voor mijn vrouw en mijn kinderen”, zegt hij beslist.

Nee, ik ben niet meer 100% Chinees !

David Cen Toch lukte het hem om naast die drukke baan in de afgelopen jaren ook nog een online opleiding business management te volgen. “Wanneer ik daar tijd voor had? Ik studeerde ’s nachts, tot een uur of twee.”

Minder zijn de overvallen die in de afgelopen jaren veelvuldig op – vooral kleine – supermarkten zijn gepleegd.

Ook de Top was onlangs het slachtoffer van een ‘atrako’. “We nemen natuurlijk voorzorgsmaatregelen. We hebben veiligheidscamera’s, we romen de kassa’s af en we hebben een bewaker in dienst, maar als er mannen met pistolen voor je neus staan, begin je niet zoveel.”

Wing Cheung betekent in het Chinees ‘altijd drukte, veel succes’. Maar als het aan Cen ligt, mag het best nog wat drukker worden in zijn winkels. “We zijn er nog niet. Vooral de winkel in Antriol heeft veel concurrentie van de andere supermarkten. Top is in het centrum de enige echte supermarkt. Dus we zijn nu

aan het kijken hoe we in de beide winkels het assortiment kunnen aanpassen.

Bij Top willen we meer producten uit Nederland in het assortiment opnemen.

De winkel moet er ook aantrekkelijk uit blijven zien. De rekken moeten vol staan, we willen veel varianten van producten bieden. Bij Wing Cheung willen we juist meer producten uit de regio in de schappen hebben. Daar komen niet veel Nederlanders en richten we ons meer op de Spaanstalige markt met producten uit bijvoorbeeld Colombia en de Dominicaanse Republiek.”

David Cen is een ondernemer die zijn talen spreekt. Hij beheerst Chinees, Papiaments, Engels, Nederlands en Spaans. Dat is een voordeel in een internationale gemeenschap als Bonaire.

Hij houdt van het eiland. “Het is mooi.

De zee is prachtig en het is rustig.”

Hij voelt zich bij het eiland betrokken.

Met zijn supermarkt sponsort hij de schaakkampioenschappen voor de 8

jeugd op Bonaire. Cen is zelf ook geen onverdienstelijk schaker. “Eén keer ben ik kampioen van de Antillen geweest, één keer van Bonaire. Nog steeds schaak ik wel zo af en toe.” Maar op sportief gebied zet hij zich nu vooral in voor het basketbal.

Hij is teamleider van de basketbalclub van de Chinese vereniging.

Zo om de twee à drie jaar gaat hij terug naar China, maar hij heeft inmiddels meer familie op Bonaire wonen dan in zijn geboorteland. “Nee, ik ben niet meer 100% Chinees “, lacht hij. En als het aan Cen ligt, blijft hij voorlopig ook nog wel even op het eiland. “Natuurlijk, ik hoop over tien jaar nog steeds eigenaar van de Top en de Wing Cheung te zijn, maar zeker weten doe je dat nooit.”

JOB 2015

in! u n e j f j i r h c S Emailadres: info@fundashonforma.com • telefoonnummer: +599 717 6949

Forma start met verschillende cursussen in 2015 Cursussen

Tijd

Kosten

Cursus Papiaments basis

24 lessen/12 weken

$ 340,-

Cursus Papiaments gesprekken

24 lessen/12 weken

$ 340,-

Cursus Papiaments ortografie

24 lessen/12 weken

$ 340,-

Cursus basis computer W8 Internet Explorer niveau 1 (instructietaal Papiaments)

16 lessen/8 weken

$ 350,-

Cursus basis computer W8 Internet Explorer niveau 2 (instructietaal Papiaments)

16 lessen/8 weken

$ 350,-

Cursus Engels voor beginners 1

24 lessen/12 weken

$ 420,-

Cursus Engels voor beginners 2

24 lessen/12 weken

$ 420,-

Cursus Engels voor halfgevorderden

24 lessen/12 weken

$ 420,-

Cursus Nederlands als tweede taal voor beginners 1

24 lessen/12 weken

$ 440,-

Cursus Nederlands als tweede taal voor beginners 2

24 lessen/12 weken

$ 440,-

Secretariaatspraktijk (Nederlands praktijkdiploma medewerker secretariaat)

24 lessen/12 weken

$ 420,-

Training uitnodigingen en posters met Microsoft Office (instructietaal Papiaments)

3 lessen/3weken

$ 110,-

Training communicatie en klantvriendelijkheid

6 lessen/6 weken

$ 220,-

Training zakelijke communicatie

6 lessen/6 weken

$ 220,-

Training basis budgettering (instructietaal Papiaments)

20 lessen/10 weken

GRATIS

Volwasseneneducatie.

Nooit te oud om te leren!

Fundashon Forma • Kaya L. D. Gerharts 15 • Tel: +599 717 6949 • info@fundashonforma.com • www.fundashonforma.com 9

KOOYMAN

Tekst: Wim Derksen Foto: Conté - Kooyman

Herbert van der Woude

MEGASTORE

Kooyman B.V. is marktleider op het gebied van hardware, bouwmaterialen en home improvement op Curaçao, Aruba, Bonaire en St. Maarten. Of het nu gaat om woonhuizen, kantoren, winkels of andere constructies, de materialen

van Kooyman spelen vrijwel altijd een rol bij de bouw of het onderhoud.

D

Elmer Marselia

e onderneming heeft zes vestigingen, waaronder een drietal megastores op Curaçao, Aruba en St. Maarten.

Naast tienduizenden particuliere klanten bedient Kooyman ook bouwondernemingen van iedere omvang.

Het assortiment van Kooyman is – met gemiddeld meer dan 25.000 producten – ongekend groot en divers. Jaarlijks vinden er in de verschillende vestigingen meer dan twee miljoen transacties plaats. Met inmiddels bijna 500 medewerkers vierde Kooyman in 2014 haar 75-jarig bestaan en het hoogtepunt van 2015 moet de opening van de nieuwe winkel op Bonaire worden.

Iedereen die op de Kaya Korona komt, kan met eigen ogen aanschouwen in welk ongelofelijk tempo de nieuwe winkel gestalte krijgt. Reden voor JOB 10

om in gesprek te gaan met Herbert van der Woude, CEO van Kooyman, en Elmer Marselia, Store Manager Bonaire.

Herbert van der Woude is geboren en getogen op Curaçao als zoon van een aannemer. Hij studeerde bedrijfseconomie in Rotterdam en keerde in 1996 terug naar zijn geboortegrond. Alwaar hij consultant werd bij Ernst en Young voor hij in 1999 in dienst trad bij Kooyman in de functie van financieel directeur. In 2007 werd hij benoemd tot algemeen directeur als opvolger van Bas Kooyman.

Elmar Marselia is ook van Curaçaose oorsprong en studeerde logistiek in Rotterdam. In 2006 ging hij als Store Manager Bonaire aan de slag bij Kooyman. Reikhalzend kijkt hij uit naar de opening van de nieuwbouw. Hij heeft jarenlang toegeleefd naar dit moment.

Het huidige pand staat er al sinds 1982 en is niet langer Kooyman-waardig.

Wij vinden dat je als werkgever een plek moet creëren waar mensen het beste uit zich zelf kunnen halen zowel persoonlijk als professioneel.

Daarnaast is parkeren er soms een ramp. In september vorig jaar is de nieuwbouw gestart en de opening staat gepland in de loop van april 2015.

Daar wordt dan ook in een razende vaart aan gewerkt. Sommigen kregen het idee dat de winkel al voor afgelopen kerst klaar moest zijn, maar conform de planning moest het nieuwe gebouw in december water- en winddicht zijn om nog voor de feestdagen de vloer te kunnen storten. Op die manier kon de kerstperiode worden benut om de vloer te laten drogen. Het winkeloppervlak groeit enorm; van de huidige 800m² naar maar liefst 2.500 m² met een ‘drive thru’. Bovendien wordt een nieuw format geïntroduceerd dat recht doet aan Bonaire. Fun- en runshopping zal worden gecombineerd met een totaal nieuw routingsysteem. Alles is intern uitgedacht en ontworpen met behulp van specialisten. Door sfeer en beleving blijft de atmosfeer van de huidige winkel behouden in de nieuwbouw. Zodra de nieuwe winkel open gaat, zal onmiddellijk worden begonnen met de sloop van het huidige gebouw, om plaats te maken voor de ‘drive thru’ en een parking.

Nieuwe kooyman in aanbouw

Oude Kooyman buitenkant

“De kracht van Kooyman zit voor een belangrijk deel in de vaardigheid om altijd in beweging te blijven, te veranderen en te verbeteren”, aldus Herbert. De klant is speerpunt, vandaar dat de lunchsluiting is afgeschaft; “We zijn nu doorlopend geopend van 08.00 uur tot 18.00 uur en binnenkort zijn we ook elke zondag geopend”. Het assortiment is iets versmald vergeleken met dat van

Curaçao. Anders dan soms gedacht wordt, zal er bijvoorbeeld geen witgoed of meubilair worden aangeboden.

Dit om niet teveel af te wijken van het kernassortiment. Logistiek gezien valt er niets te klagen door de wekelijkse afroep van goederen vanuit Curaçao. Wel wordt straks het logistieke verkeer van bezoekers gescheiden.

Aanvoer zal plaats gaan vinden via een nieuw gecreëerde route aan de achterzijde. En ook aan de elektriciteitstoevoer is gedacht.

In elektra wordt zowel door het WEB als door een eigen generator voorzien.

De uitbreiding heeft uiteraard ook personele gevolgen.

Het personeelsbestand van 34 fte’s groeit naar 54 fte’s. Dit zijn voornamelijk lokale mensen. De nieuwkomers zijn via een roulerend programma getraind op Curaçao. Er wordt veel geïnvesteerd in het personeel door trainingen in serviceverlening en assortimentskennis.

Een van de motto’s van Kooyman is dan ook dat je als werkgever een plek moet creëren waar mensen het beste uit zichzelf kunnen halen, zowel persoonlijk als professioneel.

Doors

Windows

Kitchen & Bath

Lighting

Home decoration

Paint Plumbing

Electrical

Builders Hardware

Tools

Service Tiles

Outdoor Living Check out

11

Winkel indeling

Entrance

Entrance

Tijdslijn KOOYMAN ...

... vervlogen tijden

1939

Oprichting Kooyman B.V. door Adrianus (Ad) Kooyman B.V. op Curaรงao

1958

Kooyman actief op Bonaire via Handelsmaatschappij Rincon B.V.

1961

Opening vestiging Santa Maria

1964

Opening vestiging Santa Rosa

1965

Kooyman actief op Aruba door overname Antilliaanse Handelsmaatschappij

1967

Overname afdelling bouwmaterialen Aruba Trading Company

1968

Benoeming Bas Kooyman tot CEO Kooyman B.V.

1969

Opening nieuwe pand Antil N.V. te Aruba

1982

Deelname Kooyman in General Store op Bonaire

1988

Overname firma Latra op Curaรงao

1991

Kooymanverwerft alle aandelen General Store op Bonaire

2000

Opening Kooyman Bonaire

2006

Opening Kooyman Sint Maarten

2007

Herbert van der Woude wordt CEO Kooyman

2011

Opening Kooyman Megastores op Curaรงao en Aruba

2014

Oprichting van nieuwe stichting door familie

2015

Opening Megastore Bonaire

13

JOB Bedrijfsblad 2015

Welke sector

Statistieken handelsregister

Q1 2015

I

n het eerste kwartaal van 2015 hebben we totaal 115 nieuwe inschrijvingen kunnen registreren in het handelsregister. We zien vooral een toename in het aantal besloten vennootschappen (BV) en het aantal eenmanszaken (EZ). Deze nemen respectievelijk 45% en 40% van het aantal nieuwe inschrijvingen voor hun rekening.

Als we vervolgens kijken naar de sectoren waartoe deze nieuw gevestigde bedrijven behoren, zien we dat vooral de sectoren Dienstverlening (Zakelijke en Overige dienstverlening) en de Bouwnijverheid de sterkste groei vertonen.

De sector Dienstverlening heeft het grootste aantal ondernemingen op Bonaire. Dat komt voornamelijk omdat deze sector (zowel de zakelijke als overige dienstverlening) een enorm diverse sector is. Van kappers tot watersportbedrijven inclusief duik- , kiteen surfscholen, van fysiotherapeuten tot beautysalons en tandartsen. Maar

Inschrijvingen Q1 2015

Totaal aantal in handelsregister

32

954

26

954

12

307

07

405

06

248

In tabelvorm ziet het eerste kwartaal er als volgt uit:

ook bedrijven als een loterij, een crèche of een schoonmaakbedrijf vallen onder de noemer Dienstverlening.

Kortom een hele diverse en dus grote sector. Met zakelijke dienstverlening worden niet alleen bedrijven als accountantskantoren, makelaars en holdingmaatschappijen van onroerend goed bedoeld, maar ook de grote hotels op het eiland behoren tot deze categorie. Dat laatste is een eigenaardigheid omdat een aantal van de grootste hotels tot de sector Zakelijke dienstverlening behoren en niet binnen de categorie Hotels etc. vallen.

Dit heeft alles te maken met de opzet van de doelstellingen in de statuten.

We registreren de eerste doelstelling namelijk als je core-business. Dus dat kan soms vreemde gevolgen hebben bij de verdeling in sectoren. Bij een aantal grote hotels bijvoorbeeld is de eerste activiteit - het eerste doel is leidend voor de sector - vaak de handel en exploitatie van onroerende zaken.

Omdat de handel en exploitatie van onroerende goederen onder de sector Zakelijke dienstverlening valt, worden deze hotels dus niet opgenomen in de categorie Hotels etc.

14

Je creĂŤert daarmee niet alleen een vertroebeling van de sectoren, maar ook van de economie van Bonaire. De roep om cijfers is groot op Bonaire. Maar die roep om correcte cijfers gaat in de eerste plaats de ondernemer zelf aan.

De ondernemer moet zichzelf vooraf afvragen of zijn gegevens wel kloppen en of hij de boodschap overbrengt die hij uit wil dragen. Met andere woorden: is mijn dagelijkse business gelijk aan de boodschap die ik in het handelsregister (en dus in de cijfers) uitdraag?

De KvK roept iedere ondernemer dan ook op om niet alleen goed te kijken naar zijn of haar doelstellingen maar ook te controleren of de uiteindelijke weergave van de feiten representatief is voor de werkelijkheid.

Als we de cijfers van het eerste kwartaal (Q1) 2015 vergelijken met Q1 2014 zien we een stijging van 25% in het aantal inschrijvingen. In 2014 telden we in dezelfde periode 86 inschrijvingen en in 2015 zijn het er 115.

Teruggebracht op sectorniveau zien we een gelijke trend. De toename zit hem ook in 2014 vooral in de sectoren zakelijke en overige dienstverlening.

Voor Q1 2014 was het percentage 52% van het totaal aantal inschrijvingen.

JOB Bedrijfsblad 2015

WWW.CUANTO.NL

HOUSE FOR SALE/RENT BY OWNER www.cuanto.nl | info@cuanto.nl 15

Tekst: Tom Peeters | Illustratie: Conté

Iedere ondernemer komt vroeg of laat voor de vraag te staan of hij een bedrijfspand gaat huren of kopen. Vaak is dat een commerciële beslissing, maar ook vanuit juridisch perspectief vergt het een zorgvuldige afweging.

huren kopen

of

Ondernemen op Bonaire Juridische kansen en uitdagingen

Kopen

Let op wat u koopt. De koop kan namelijk betrekking hebben op een appartementsrecht, een erfpachtrecht of (en daar gaan veel ondernemers vanuit) op het zogeheten volle eigendom.

Bij de koop van het volle eigendom krijgt u weliswaar alle rechten, maar het gebruik ervan kan beperkt zijn door zogenaamde erfdienstbaarheden waarbij u sommige dingen moet dulden of niet mag doen. Een erfdienstbaarheid kan bijvoorbeeld betrekking hebben op een recht van overpad. Daarnaast kan het gebruik worden gelimiteerd door beperkende bepalingen in het ruimtelijk plan. Het is goed de leveringsakte daarop na te slaan.

Erfpacht

Bij de koop van een erfpachtrecht krijgt u een gebruiksrecht dat min of meer dezelfde gebruiksmogelijkheden geeft als het eigendomsrecht. Het grote verschil is dat het gebruik in de akte van erfpacht beperkt kan worden en dat u in de regel een jaarlijkse vergoeding verschuldigd bent voor het erfpachtrecht (de ‘canon’). In de erfpachtakte staat hoe u het perceel of het gebouw mag gebruiken. Let er op dat dit gebruik zeer beknot omschreven kan zijn. Het erfpachtrecht wordt veel gebruikt door het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB), ook omdat het OLB daarmee het gebruik van gronden en gebouwen kan ‘sturen’ door dat in de 16

JOB Bedrijfsblad 2015

erfpachtakte te omschrijven. Het is erg belangrijk om voor de koop van een erfpachtrecht in de erfpachtakte na te gaan wat het toegestane gebruik en de verschuldigde canon is. Bij gebruik van het erfpachtrecht in strijd met het toegestane gebruik kan de erfpacht beëindigd worden.

De hoogte van de canon staat in de erfpachtakte. In die akte is tevens opgenomen dat die canon op vastgestelde tijdstippen kan worden herzien. Het betekent dat de kosten van de erfpacht dus niet volledig zijn te voorzien. Een feit om rekening mee te houden en in het bijzonder op Bonaire daar de afgelopen jaren soms herzieningen van de canon hebben plaatsgevonden tot wel 400%.

Het is dus van belang na te gaan wat de hoogte van de erfpacht is op het moment van de koop van het erfpachtrecht en op welke momenten deze erfpacht kan worden herzien. Dat voorkomt verrassingen.

Hoewel een erfpacht niet zomaar opzegbaar is, kan dat na afloop van de termijn bijvoorbeeld wel gebeuren.

Het is daarom goed bij de koop van een erfpachtrecht ook te bekijken hoe lang de erfpacht nog loopt. In vrijwel alle erfpachtvoorwaarden is aangegeven dat de eigenaar (vaak het OLB) toestemming moet geven voor de overdracht van het erfpachtrecht. Let erop dat deze toestemming tijdig wordt aangevraagd en verkregen.

De waarde van een erfpachtrecht is vaak iets lager dan de waarde van het volle eigendom. Hoewel dat verschil op Bonaire niet erg groot is, kan het van invloed zijn op de hoogte van de (hypothecaire) lening.

Appartementsrecht

Van de koop van een appartementsrecht is vaak sprake in gemeenschappelijke gebouwen waar u als ondernemer een winkelruimte koopt. Een gedeelte van het gebouw

(uw ‘appartement’) is voor exclusief gebruik voor u alleen en daarnaast mag u gebruik maken van de gemeenschappelijke delen. Bij de koop van een appartementsrecht wordt u automatisch (gedeeltelijk) eigenaar van het gebouw en lid van de Vereniging van Eigenaren. Het lidmaatschap van de VvE is niet opzegbaar. Dat betekent dat u naar rato moet bijdragen aan de kosten van het gebouw en de VvE. Dit automatisch en verplichte VvE lidmaatschap heeft tot gevolg dat de kosten in de toekomst niet vaststaan, omdat de kosten van de VvE voor het onderhoud en verzekering van het gebouw kunnen variëren. Bij de koop van een appartementsrecht is het goed na te gaan hoe de VvE ervoor staat en of er voldoende reserves zijn om onderhoud en renovatie uit te voeren.

Huren

Een alternatief voor de koop is huur. U betaalt dan maandelijks een huurprijs voor het gebruik van een gebouw of winkelruimte. Naast de kale huur zijn vaak servicekosten verschuldigd voor bijvoorbeeld schoonmaak of andere diensten. Die servicekosten moeten ieder jaar inzichtelijk worden gemaakt en worden afgerekend. In het huurcontract staat of aanpassing van de huur mogelijk is en op welke manier de aangepaste huurprijs wordt berekend.

Het is natuurlijk ook mogelijk om een vaste huurprijs af te spreken. Dat biedt zekerheid over de kosten.

Of de huur opzegbaar is en door wie en op welke momenten, zijn zaken die de huurder en de verhuurder afspreken. Vaak wordt een huur voor een vaste periode aangegaan met de mogelijkheid tot verlenging. Gedurende die vaste periode kan de huur dan niet worden opgezegd, behoudens uitzonderlijke omstandigheden. Houd in de gaten dat vaak wordt afgesproken dat de verhuurder bij eigen gebruik de huur kan opzeggen. Als huurder is het belangrijk om stil te staan bij de 17

vraag of dat wel gewenst is, omdat je dan van het ene op het andere moment op straat zou kunnen komen te staan. Zelfs als de verhuurder de huur kan opzeggen, geldt op Bonaire een huurbeschermingsregime dat waarborgen biedt tegen een opzegging en de huurder in ieder geval de tijd geeft om iets nieuws te vinden. Soms is opzegging door de verhuurder op basis van die regels helemaal niet mogelijk.

Veel huurders weten dat niet en laten zich dan te gemakkelijk op straat zetten.

Huur brengt met zich mee dat je als huurder geen last hebt van noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden. Let ook hier weer op wat u daarover afspreekt, want de verhuurder zal die onderhoudsverplichting soms in de schoenen van de huurder willen schuiven. Het is een kwestie van goed onderhandelen en zaken correct vastleggen in de huurovereenkomst.

De mogelijkheden om een gehuurde ruimte aan te passen zijn soms beperkt en afhankelijk van het verkrijgen van toestemming van de verhuurder. Daarbij moeten die aanpassingen aan het einde van de huur vaak weer ongedaan worden gemaakt.

Kopen of huren

De ondernemer die kiest voor flexibiliteit en zekerheid over de kosten, kan beter huren.

De ondernemer die de ruimte heeft om te investeren (al dan niet door het verkrijgen van een lening) kiest voor koop en bij voorkeur voor de koop die de meeste zekerheid geeft over de kosten op de lange termijn zoals de koop van het volle eigendom.

Bij de koop van een erfpachtrecht of een appartementsrecht is het belangrijk om op de verplichtingen in de ‘kleine lettertjes’ te letten om eventuele onaangename verrassingen te voorkomen.

Mr. ir. Tom L.H. Peeters Msc Advocaat bij VanEps Kunneman VanDoorne Bonaire

5 1 0 2

Workshops & Trainingen KvK In 2015 zal de Kamer van Koophandel Bonaire (KvK) zich nog meer gaan inzetten om de bestaande ondernemers te versterken met kennis en kunde.

D

it gaan we doen aan de hand van zogenaamde themamaanden; een hele maand staat dan in het teken van een bepaald thema, bijvoorbeeld fiscaliteit / belastingen, Personeel & Organisatie (HRM) of (het maken van) bedrijfsplannen. Hierbij zullen we zowel workshops voor de startende ondernemers gaan organiseren (die voorheen onder de basistrainingen werden gehouden) alsook voor de (meer) gevorderde ondernemers.

Allemaal echter met hetzelfde doel: de ondernemer moet na de sessie met meer kennis en/of kunde naar huis gaan dan toen hij kwam.

Hou hiervoor de KvK kalender in de gaten voor de komende de cursussen.

Hierbij zal het tijdstip van de trainingen verschillen, van een ontbijtsessie, een lunchsessie tot een workshop in de avonduren. Maar allemaal met dezelfde gedachte: laten we Bonaire elke dag een beetje beter maken.

We zullen ook algemene bijeenkomsten organiseren waar de ondernemers de kans krijgen om

andere ondernemers te ontmoeten de z.g.n. Netwerk Meetings.

Naast het netwerken met de ondernemers zal er bij deze gelegenheden ook relevante informatie voor de ondernemer worden gepresenteerd door sprekers, instantie of bedrijven. Dit zullen vaak korte presentaties zijn met een centraal thema. Ook hier draait het weer om het principe: wat kan de ondernemers beter maken en helpen om samen te werken.

Voor deze workshops en netwerkbijeenkomsten gaat de KvK gaat ook dit jaar actief op zoek naar partners, naar bedrijven en / of instellingen die willen helpen met het organiseren van de workshops.

Deze bedrijven leveren dan de trainers die vanuit hun vakgebied de thema’s uitwerken en presenteren.

Daarbij kun je als bedrijf jezelf (gratis) promoten en eventuele nieuwe klanten krijgen. Dus ben je als bedrijf of instelling geĂŻnteresseerd om een bijdrage te leveren aan het verbeteren van de kennis en kunde van de ondernemers op Bonaire, dan kun je je aanmelden bij de KvK.

Globale indeling naar maand: Mei Businessplan / Fondsenwerving en Aanbesteding Juni Fiscaal Augustus Entrepreneur September P&O / HRM Oktober Customer November Trends 18

Het vak leren? Dat doe je in een erkend leerbedrijf!

Kennis en vakmanschap overdragen op jonge mensen: dat is de taak van een leerbedrijf. In erkende leerbedrijven worden leerlingen van mbo-opleidingen getraind voor hun toekomstige beroep. Een erkend leerbedrijf begeleidt leerlingen op een verantwoorde manier bij hun praktijkstage, helpt hen bij het ontwikkelen van competenties en maakt hen wegwijs in de sector.

Een leermeester speelt daarbij een belangrijke rol.

Wat is een leerbedrijf nog meer?

Begeleiding van leerlingen vraagt een grote inzet van uw bedrijf. ROA CN, de brug tussen onderwijs en bedrijfsleven, adviseert en ondersteunt u daarbij.

Erkend leerbedrijf zijn biedt u daarnaast ook nog andere voordelen: - U bent verzekerd van de instroom van goed opgeleid personeel.

- Met het opleiden van leerlingen toont u betrokkenheid bij de sector.

- U geeft jonge mensen een kans op de arbeidsmarkt.

- De instroom van jonge, gemotiveerde vakkrachten houdt de kennis binnen uw bedrijf actueel.

- U houdt balans in uw personeelsbestand.

- U draagt bij aan het behouden van goed geschoold personeel voor de arbeidsmarkt van Caribisch Nederland.

Together we make it work ROA CN

De Raad Onderwijs Arbeidsmarkt Caribisch Nederland vormt een brug tussen het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en de arbeidsmarkt op de drie eilanden binnen Caribisch Nederland.

Bonaire, Sint Eustatius en Saba hebben behoefte aan goed opgeleide, lokale arbeidskrachten.

Het volgen van een stage vormt een belangrijk onderdeel van de beroepsopleiding.

Deze beroepspraktijkvorming (bpv) moet worden uitgevoerd in een erkend leerbedrijf met een gecertificeerd leermeester.

ROA CN biedt daarom trainingen aan waarin vragen centraal staan die een beginnend leermeester in zijn rollen van begeleider, opleider en beoordelaar nodig heeft.

Locatie ROA kantoor, Kaya Korona 3, Kralendijk, Bonaire Tijd 08.00 uur - 12.00 uur, 12.00 uur - 13.30 uur 13.30 uur - 16.00 uur

Leermeesterschap

Leermeestertraining(en): 6, 13 & 20 mei 2015 10, 17 & 24 juni 2015 14, 15 & 16 juli 2015

Raad Onderwijs Arbeidsmarkt | Caribisch Nederland Bonaire Kaya Korona #3 | T: +599 717 5450 F: +599 717 5460 Sint Eustatius T: +599 318 4808 | Saba T: +599 416 5356 | E: info@roacn.com W: www.roacn.com S: roacnbonaire

JOB Bedrijfsblad 2015

Rechtspersonen kunnen alleen beĂŤindigd worden door ze eerst te ontbinden en deze ontbinding kan geschieden zonder dat daar een rechter aan te pas komt. Besloten vennootschappen, naamloze vennootschappen, coĂśperaties, onderlinge waarborgmaatschappijen, verenigingen en stichtingen vallen allen onder de benaming rechtspersoon. Na ontbinding volgt de vereffening.

Op het moment dat de vereffening rond is, houdt een rechtspersoon op te bestaan.

20

JOB Bedrijfsblad 2015

Er zijn vier manieren om een rechtspersoon te ontbinden.

In de meeste gevallen is bij ontbinding van een rechtspersoon een formeel besluit nodig. Wie dat besluit mag nemen, ligt aan het type rechtspersoon.

Tekst: Dick ter Burg

1 Ontbinding door een ontbindingsbesluit

Rechtspersoon Bevoegd om tot ontbinding te besluiten Naamloze vennootschap Besloten vennootschap Algemene vergadering Vereniging Coöperatie Algemene ledenvergadering Stichting Stichtingsbestuur, tenzij de statuten dit niet toelaten Meestal is volgens de statuten van een betrokken rechtspersoon bij een ontbindingsbesluit een bijzondere meerderheid van stemmen vereist.

Er moet een bepaald quorum, het aantal stemgerechtigden dat aanwezig moet zijn om een besluit te kunnen nemen, worden behaald. Raadpleeg bij een ontbindingsbesluit daarom altijd eerst de statuten.

De ontbinding treedt in op het moment dat het besluit wordt genomen of op een overeengekomen toekomstige datum. Het kan echter nooit plaatsvinden op een moment in het verleden. Een besluit tot ontbinding

is in beginsel onherroepelijk en kan dus niet zomaar ongedaan worden gemaakt. Alleen onder bijzondere omstandigheden kan met de tussenkomst van een rechter een ontbindingsbesluit worden herroepen.

2 Wettelijke bepaling Ontbinding van een rechtspersoon kan ook in werking treden door een wettelijke bepaling. Zo bepaalt de wet dat een vereniging of een coöperatie wordt ontbonden als er helemaal geen leden meer zijn.

3 Statutaire bepaling De statuten van de rechtspersoon zelf kunnen tevens een ontbinding verordenen. Dit vind meestal plaats bij bepaalde in de statuten vastgelegde gebeurtenissen. Als een stichting bijvoorbeeld het statutaire doel heeft bereikt, kan ze daarna worden ontbonden.

4 Niet nakomen wettelijke verplichtingen De Kamer van Koophandel (KvK) kan tenslotte ook overgaan tot ontbinding van een rechtspersoon als deze de 21

wettelijke verplichtingen niet nakomt.

Er zijn bij wet twee situaties waarin de KvK hiertoe overgaat. In het ene geval staan er gedurende ten minste zes maanden geen bestuurders ingeschreven of de ingeschreven bestuurders zijn overleden of onbereikbaar. Dat wil zeggen dat ze niet te bereiken zijn op het opgegeven telefoonnummer, e-mailadres of woonadres. In het andere geval is de rechtspersoon tenminste een jaar in gebreke gebleven om het voor inschrijving in het Handelsregister verschuldigde bedrag te voldoen.

De wetgever gaat er namelijk van uit, dat een rechtspersoon bij wie zich ten minste één van deze twee situaties voordoet, ‘leeg’ is. Daarmee wordt bedoeld dat de rechtspersoon in kwestie niet meer actief is en dus geen activiteiten meer ontplooit dan wel geen bezittingen meer heeft. In dat geval moet de rechtspersoon worden ontbonden omdat deze geen bestaansrecht meer heeft. Bovendien kan het ontbinden van een ‘lege’ rechtspersoon voorkomen dat deze in handen valt van personen die op illegale wijze een rechtspersoon zouden willen of kunnen oprichten.

Actieve rechtspersonen hebben niets te vrezen. Daar deze wet niet op hen van toepassing is.

”

Van de ontbinding van een rechtspersoon moet opgave worden gedaan aan het Handelsregister.

Voordat de KvK de rechtspersoon mag inschrijven als ontbonden, stuurt zij een bericht over de voorgenomen ontbinding aan betrokkenen en publiceert zij het voorgenomen besluit in de Staatscourant. De KvK moet dit verzoek tot ontbinding vervolgens tussen één en drie maanden na het bericht en publicatie indienen bij de rechter, tenzij de in de brief genoemde ontbindingsredenen zich inmiddels niet meer voordoen. De kosten hiervoor zijn voor de rechtspersoon zelf en zullen dan ook op deze worden verhaald.

Als u bent betrokken bij een niet meer actieve rechtspersoon van welke het ook niet meer de bedoeling is dat de activiteiten weer worden opgepakt, kunt u er dus zelf voor zorgen dat deze rechtspersoon wordt ontbonden door het (laten) nemen van een ontbindingsbesluit.

Van de ontbinding van een rechtspersoon moet opgave worden gedaan aan het Handelsregister.

Daarnaast moet de vereffenaar het voornemen tot ontbinding melden in de Staatscourant. Als tot de ontbinding is besloten door het ontbindingsbevoegde orgaan (aandeelhoudersvergadering, ledenvergadering of bestuursbesluit) dan moet dit besluit in de vorm van een origineel document, dus niet gekopieerd, samen met de medeling worden opgestuurd naar het handelsregister.

De vereffening De vereffening die op de ontbinding volgt, is niets anders dan het vereffenen van het vermogen van de rechtspersoon en alles wat daartoe dienstig kan zijn (artikel 2:28 lid 1 Burgerlijk Wetboek BES).

Daarnaast moet aan de naam van de rechtspersoon de voluit geschreven woorden “in liquidatie” worden toegevoegd. De ontbinding van de rechtspersoon betekent niet altijd automatisch dat de rechtspersoon ook is beëindigd. De ontbonden rechtspersoon blijft namelijk voortbestaan zolang het vermogen nog niet volledig is vereffend. Dat proces wordt ook wel liquidatie genoemd. Tijdens de vereffening worden lopende zaken afgewikkeld, vorderingen geïnd, schulden betaald en voorraden verkocht.

De vereffening wordt gedaan door één of meer vereffenaars. Meestal zijn dit dezelfde personen als de bestuurders.

Dat is zeker het geval als er in de statuten geen speciale vereffenaars zijn aangewezen. In de statuten of bij het ontbindingsbesluit kunnen echter andere personen dan bestuurders als vereffenaar zijn aangewezen.

In geval van ontbinding door de KvK is de KvK in sommige gevallen vereffenaar. Vanaf het moment van ontbinden treden bestuurders meestal op als bestuurder uit functie.

Behalve van de ontbinding moet er ook opgave worden gedaan van de in functietreding van de vereffenaar(s) en in voorkomende gevallen van de uittreding van bestuurders en opheffing 22

van de onderneming.

De verdere gang van zaken nadat de rechtspersoon op één van de vier manieren manieren is ontbonden, hangt af van de vraag of er op het moment van ontbinding wel of geen baten zijn. Als er baten zijn, rijst de vraag of er voldoende vermogen is om schulden te betalen. Oftewel heeft de ontbonden rechtspersoon een batig of geen batig saldo indien er sprake is van onvoldoende vermogen om de schuldeiser(s) te betalen.

A. Er zijn geen baten Als een rechtspersoon op het moment van ontbinding geen baten heeft en dus bijvoorbeeld ook geen onderneming, dan houdt deze op het moment van ontbinding op te bestaan.

Uit artikel 2:31 lid 6 BW BES blijkt namelijk dat de vereffening meteen eindigt en de rechtspersoon ophoudt te bestaan, indien de vereffenaar (bij zijn aantreden) constateert dat er geen baten aanwezig zijn. De vereffenaar stelt in dat geval een slotverantwoording op en legt deze ter inzage ten kantore van de rechtspersoon en van de KvK (artikel 2:31 lid 7 BW BES).

Komt een schuldeiser er pas later achter dat de rechtspersoon is ontbonden dan kan hij via de rechter alsnog zijn schuld indienen.

De rechter kan in zo’n geval de vereffening heropenen en een of meer vereffenaars benoemen (artikel 2:32 lid 1 BW BES).

JOB Bedrijfsblad 2015

Private property insurances Builder’s risk insurances Liability insurances Car insurances Travel insurances Business insurances Life insurances and pensions

Boogaard, your independent insurance broker on Bonaire

rsonal touc h Service with a pe call or email us!

Boogaard Assurantien Bonaire B.V. | Kaya Grandi 92 | Kralendijk Bonaire Tel.+599 7177997 | Fax.+599 7177998 | info@boogaard-bonaire.nl | www.boogaard-bonaire.nl Boogaard AssurantiĂŤn Bonaire B.V. is part of the Boogaard Group of Companies. It has offices throughout the Caribbean and The Netherlands.

23

JOB Bedrijfsblad 2015

B. Er zijn wel baten B.1 Voldoende vermogen ofwel batig saldo. Als er op het moment van ontbinding voldoende vermogen is om de schulden van de rechtspersoon te betalen, moet de ontbonden rechtspersoon blijven voortbestaan tot de vereffening van zijn vermogen is afgerond. De wet bepaald tevens hoe deze vereffening dient te worden uitgevoerd.

In het geval dat er na betaling van alle schulden nog iets is overgebleven van het vermogen van de ontbonden rechtspersoon, het zogeheten overschot, dan moeten de vereffenaars dit overschot uitkeren aan de leden of aan de aandeelhouders van de rechtspersoon tenzij in de statuten anders is bepaald (artikel 2:30 BW BES). De vereffenaars dienen daartoe een rekening en verantwoording van de vereffening op te stellen, waaruit de omvang en samenstelling van het overschot blijkt.

Indien er twee of meer personen recht hebben op het overschot, dan moeten de vereffenaars bovendien een plan van verdeling opstellen waarin de grondslagen staan voor de verdeling van het overschot tussen de gerechtigden. Eén van de vereffenaars deponeert vervolgens de rekening, verantwoording en het plan van verdeling bij het Handelsregister en – als dat er nog is – bij het kantoor van de ontbonden rechtspersoon.

De vereffenaars moeten daarnaast middels een advertentie in een nieuwsblad bekend maken waar en tot wanneer genoemde stukken kunnen worden ingezien.

Iedere schuldeiser of gerechtigde van het overschot kan indien gewenst tot één maand na de deponering en de advertentie bezwaar maken tegen de rekening en verantwoording en/of het plan van verdeling.

De betrokkene dient in geval van verzet een verzoekschrift te sturen naar de rechtbank. De vereffenaars moeten vervolgens op dezelfde manier

mededeling doen van het verzet als de wijze waarop zij mededeling hebben gedaan van de deponering van de rekening, de verantwoording en van het plan van verdeling. Dat betekent dat zij de mededeling over het bezwaar dus op twee plaatsen moeten deponeren en een advertentie moeten plaatsen. Zodra de rechter een definitieve uitspraak heeft gedaan inzake het verzet, of in het geval dat het bezwaar wordt ingetrokken, dienen de vereffenaars dit opnieuw mede te delen volgens de voorgeschreven regels; het op twee plaatsen deponeren en een advertentie plaatsen. Dit alles conform artikel 2:31 BW BES. De vereffening eindigt als er geen aan de vereffenaars bekende baten meer aanwezig zijn. Het einde van de vereffening is overigens tevens het einde van de rechtspersoon.

En ook daarvan moet logischerwijs opgave worden gedaan aan het handelsregister. De boeken en bescheiden van de ontbonden rechtspersoon dienen tot tien jaar na het einde van de rechtspersoon te worden bewaard door een bewaarder van boeken en bescheiden (artikel 2:33 BW BES). Deze bewaarder kan in de statuten van de rechtspersoon zijn genoemd. Als dat niet het geval is, kan de algemene vergadering of het stichtingsbestuur iemand als bewaarder van boeken en bescheiden aanwijzen.

Eén van de vereffenaars moet in ieder geval opgeven per wanneer de rechtspersoon is opgehouden te bestaan. De bewaarder van boeken en bescheiden dient bij het Handelsregister zijn naam en adres op te geven. Daarna wordt het dossier door de KvK afgesloten.

B.2 Onvoldoende vermogen (geen batig saldo) Het kan ook zijn dat de vereffenaars constateren dat de schulden van de ontbonden rechtspersoon groter zijn dan de baten. In dat geval moeten zij 24

De vereffening eindigt als geen aan de vereffenaars bekende baten meer aanwezig zijn. aangifte tot faillietverklaring doen.

Deze plicht tot aangifte vervalt als alle bekende schuldeisers er bij navraag mee instemmen dat de vereffening zonder faillietverklaring wordt voortgezet. Bij instemming met de voortzetting wordt de vereffening conform artikel 2:29 lid 3 BW BES uitgevoerd volgens de hierboven beschreven wet- en regelgeving bij ‘Voldoende vermogen’.

Volgt er wel een faillietverklaring, dan gelden verder de regels van faillissement en zorgt de faillissementscurator voor de afwikkeling van het geheel.

Het belang van

Op dit moment zijn er 4207 bedrijven, stichtingen en verenigingen actief op Bonaire.

Dat zijn er ontzettend veel, veel te veel eigenlijk.

H

et aantal klopt dan ook niet en niet alle gegevens zijn juist. Veel bedrijven en stichtingen staan namelijk onterecht als actief in het register. Vaak komt dat door het simpele feit dat ondernemers, bestuurders en overige betrokkenen het handelsregister niet informeren over de sluiting of opheffing van een bedrijf, stichting of vereniging. In de loop der jaren is het totaal aantal actieve registraties daarom gegroeid naar zo’n 4200. Voor de Kamer van Koophandel (KvK) de hoogste tijd om daar wat aan te gaan doen.

Intern zijn medewerkers van het handelsregister druk bezig om alle dossiers te controleren op eventuele fouten in de verwerking. Dat betekent er echter niet dat er veel dossiers op non-actief gezet zullen kunnen worden.

bedrijfsgegeve

Daarvoor is immers de hulp van de betrokken eigenaren of bestuurders nodig.

Bij het oprichten van een onderneming krijgen betrokkenen rechten maar ook plichten. Helemaal als dit het een rechtspersoon zoals een Naamloze of Besloten Vennootschap dan wel een stichting of vereniging is die bij de notaris is opgericht. Wanneer iemand niets meer met de betreffende onderneming, stichting of vereniging doet, is het noodzaak om dit op een correcte manier af te handelen. Er is een wet die precies beschrijft hoe dat dient te gebeuren.

Dat was al het geval ten tijde van de Nederlandse Antillen en dat is heden ten dage als Openbaar Lichaam Bonaire nog steeds zo. Hoe deze specifieke procedure voor ontbinding / liquidatie van een rechtspersoon ten uitvoer moet worden gebracht, wordt beschreven in een ander artikel in dit blad. Hier gaat het nu vooral over het belang van een goed handelsregister.

Verreweg de meeste ondernemers en inwoners van Bonaire hebben baat bij correcte cijfers en gegevens. Helaas wordt er vaak met een beschuldigende vinger gewezen naar de overheid of naar instanties als het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) wegens het ontbreken van betrouwbare cijfers. Dat 26

is niet altijd terecht. Het CBS en de overheid kunnen namelijk alleen de juiste data produceren als iedereen zijn eigen verantwoordelijkheid met betrekking tot het verstrekken van die gegevens neemt. En daar ligt een taak voor de ondernemer en/of de bestuurder.

Het handelsregister is bij wet opgericht en het beheer daarvan is neergelegd bij de Kamer van Koophandel en Nijverheid Bonaire (de KvK). Dat is beschreven in de Wet op de Kamers van Koophandel en Nijverheid BES. Daarnaast bestaan er twee specifieke reglementen voor het handelsregister BES; de Handelsregisterwet 2009 BES (HRwet) en het Handelsregisterbesluit 2009 BES (HRbesluit). In de HRwet worden algemene zaken beschreven.

Het HRbesluit werkt die zaken vervolgens verder uit. Het besluit is daardoor meteen ook een stuk praktischer van aard. Zo staat er bijvoorbeeld precies vermeld wat je uitgesplitst per rechtsvorm dient te registreren in het handelsregister.

Daarnaast wordt de manier waarop eventuele wijzigingen in een bedrijf en de toegestane tijd waarbinnen men dit moet melden aan het handelsregister erin beschreven. De termijn voor het melden van wijzigingen is kort. Men heeft maximaal één week om de wijziging of inschrijving in te dienen bij het handelsregister. Dus als je gaat

ens

JOB Bedrijfsblad 2015

1 Bron CBS, The Caribbean Netherlands in figures 2013 & 2012

verhuizen, verandert van bestuurder of een onderneming opstart, dien je dit binnen een week te melden. Doe je dat niet, dan kan je een behoorlijke geldboete te wachten staan. Ook al worden die in de praktijk niet altijd opgelegd.

Maar wat heb je nu aan dit handelsregister, behalve dan dat je af en toe een uittreksel nodig hebt voor de bank, voor het WEB of voor je telecomprovider? De reden ligt in het feit dat het handelsregister precies kan vertellen welke bedrijven er op Bonaire zijn, wie gemachtigd is om te handelen uit naam van het bedrijf en

om te leven, te werken of te ondernemen.

Op 1 januari 2014 bestond de bevolking van Bonaire voor 58% uit Antilianen, voor 14% uit Europese Nederlanders, voor 20% uit mensen uit Latijns Amerika, voor 3% uit mensen uit de Verenigde Staten en Canada en zo’n 4% uit mensen uit overige landen. Dat is grofweg dezelfde bevolkingsverdeling als op 1 januari 20131. Het totaal aantal inwoners is echter groeiende. Daarnaast zijn er ook steeds meer bedrijven uit andere landen die zich vestigen op Bonaire vanwege het gunstige fiscale stelsel of de groeimogelijkheden die zij op Bonaire denken te kunnen

Van de ontbinding van een rechtspersoon moet opgave worden gedaan aan het Handelsregister. waar deze zich bevinden. Binnen een kleine gemeenschap als Bonaire is dat nooit een probleem geweest; iedereen kende vroeger iedereen en men wist precies bij wie men moest zijn om iets te krijgen. Er waren een paar supermarkten, een paar slagers, bakkers en wat andere bedrijven. Het was dus niet nodig om in het handelsregister te kijken of de betreffende persoon wel vertegenwoordigingsbevoegd was. Men wist dit vanuit de praktijk. Maar die tijden zijn veranderd. Er komen steeds meer mensen van buiten Bonaire naar dit eiland

realiseren.

Het wordt dus steeds belangrijker om precies te weten met wie je zaken doet en met wat voor bedrijf je in zee gaat.

Bovendien komt het ook vaak voor dat bedrijven van buiten Bonaire eenmalig zaken willen doen op het eiland of een samenwerkingsverband willen aangaan met een bedrijf op Bonaire. Om inzicht te krijgen in de markt raadplegen ze dan bij de KvK bij wie ze terecht kunnen. In dat geval is het erg jammer als blijkt dat je gegevens verkeerd in het handelsregister staan vermeld en 27

je toekomstige zakenpartner je niet kan vinden. Je concurrent op het eiland of een (ei)land in de buurt, die wel correct geregistreerd staat, maakt daarmee een grotere kans de gewenste overeenkomst af te sluiten. Al met al genoeg redenen om het handelsregister er op na te slaan en ervoor te zorgen dat je gegevens up to date zijn.

De KvK zal dan ook op korte termijn een groot project starten waarbij we het veld in gaan om onderzoek te doen. Bedrijven en instellingen die al jaren niets meer van zich hebben laten horen zullen ambtshalve door de KvK worden gesloten. Daarnaast zullen de medewerkers van de KvK bij een groot aantal bedrijven langs gaan om te controleren of de opgegeven informatie correct is. Klopt het vestigingsadres, wie zijn de bestuurders en wat zijn de overige gegevens die van belang zijn?

Dit allemaal om het handelsregister zo nauwkeurig en up to date mogelijk te maken. Het is naar onze mening een project waar iedere ondernemer voordeel bij heeft. Als je bedrijf, stichting of vereniging voldoet aan de inschrijvingseisen en de gegevens zijn correct, is er niets aan de hand. Als er fouten in de registratie zitten dan zullen we hier iets aan doen. Voor ons is het wachten namelijk voorbij en is de tijd voor actie aangebroken.

JOB Bedrijfsblad 2015

Eerste hulp bij solliciteren sprek Op ge

Voor het gesprek Een goed sollicitatiegesprek staat of valt met een gedegen voorbereiding, dat kan je op elke jobsite lezen. Maar wat houdt een goede voorbereiding in?

We zetten het op een rijtje.

Verzamel informatie Verzamel zoveel mogelijk informatie over het bedrijf waar je gaat solliciteren.

Je vindt die informatie: - op het internet (bedrijfssite, Google) - in de vacature zelf - in bedrijfsbrochures en jaarverslagen - in vakbladen - via je netwerk: vraag informatie bij mensen die het bedrijf van binnenuit kennen Daarnaast is het belangrijk dat je een goed beeld hebt van de baan waarnaar je solliciteert. Bevat de advertentie niet voldoende informatie of heb je vragen, bel dan gerust met de personeelsdienst van het bedrijf voor meer informatie.

Stippel de route uit Stippel je route uit en ga na hoeveel tijd je nodig hebt om op de plaats van bestemming te komen. Hou bijvoorbeeld rekening met spitsuren, slecht weer, omleidingen en of andere vertragende factoren. Neem het telefoonnummer mee van je contactpersoon, zodat je degene op de hoogte kunt stellen van eventuele onvoorziene omstandigheden.

Bereid het gesprek voor Je weet nooit precies wat een werkgever zal vragen, maar je kan je wel voorbereiden op een aantal veelgestelde vragen. Als je hier op voorhand al eens over nagedacht hebt en of hebt geoefend in rollenspel met iemand, kom je zelfverzekerder over.

Lees voor je vertrek je cv en brief na en neem die ook mee naar je gesprek.

Kies je outfit De indruk die een werkgever van jou krijgt, is ook afhankelijk van de manier waarop je je presenteert.

Draag kleding waar je je goed in voelt, die aansluit bij je functie én de stijl van het bedrijf. Een schilder die in een driedelig pak gaat solliciteren, zal niet zo snel worden aangezien als iemand die de 28

handen uit de mouwen steekt.

Een directeur die in sportschoenen en trainingspak of hotpantsverschijnt , wordt niet serieus genomen.

Let op met geurtjes (te veel parfum, alcohol, onfrisse adem, muffe kleren, rookgeur, zweetlucht), kauwgom, tattoo’s en piercings, te veel décolleté en of teveel bloot, te korte rokken of frivole jurken, overmatige make-up, sportschoenen en zorg dat je fris en verzorgd op je gesprek verschijnt.

JOB Bedrijfsblad 2015

Tijdens het gesprek Kom op tijd Om ervoor te zorgen dat het interview goed verloopt, moet je eerst en vooral ontspannen en op tijd ter plekke verschijnen. Meld je minstens 10 minuten voor je afspraak aan bij de receptie.

Op die manier krijg je de kans om de werkomgeving in je op te nemen en de sfeer op te snuiven. Lukt het door omstandigheden niet om op tijd te komen? Breng dan het bedrijf op de hoogte. Zo beperk je de schade.

Let op je houding Je sollicitatie begint zodra je een voet op het bedrijfsterrein hebt gezet. Let op je houding en gedrag vanaf het begin tot aan het einde.

Wees beleefd en vriendelijk tegen iedereen die je aanspreekt.

Zet je gsm uit of op stil.

Zorg dat je de naam kent van degene(n) met wie je een afspraak hebt.

Let op je lichaamstaal: de handdruk die je geeft (stevig maar niet te hard), de manier waarop je op de deur klopt, je houding tijdens het gesprek Hou je zenuwen onder controle! Ga dus niet spelen met je pen, op je handen zitten, nagelbijten, met je vingers tikken op een tafel of met je voeten of benen wiebelen.

Blijf zoveel mogelijk jezelf, maak oogcontact en spreek duidelijk.

Antwoord concreet Antwoord concreet en duidelijk op alle vragen. Vermijd zoveel mogelijk ‘mmm’, ‘ik weet het niet’ of ‘euh’. Laat je niet van de wijs brengen door directe vragen, ook niet door de vraag ‘hoeveel wil je verdienen?’

Het kan gebeuren dat de werkgever je bewust provoceert om je te testen. Blijf ook dan beleefd.

Wees enthousiast Toon je enthousiasme. Ook al is het je zoveelste sollicitatiegesprek met telkens dezelfde vragen. De interviewer wil iemand

die gemotiveerd en opgewekt is en wil horen waarom je op de functie solliciteert en voor het desbetreffende bedrijf wil werken. Hij of zij heeft geen boodschap aan eventuele andere sollicitaties.

Stel zelf ook vragen Het stellen van vragen toont dat je interesse hebt en over de functie en het bedrijf hebt nagedacht. Dus tijdens het interview mag je ter verduidelijking zelf ook vragen stellen over de inhoud van de functie, het bedrijf, het verloop van de selectieprocedure. Het is een kennismakingsgesprek voor beide partijen.

Enkele voorbeelden: Hoe word ik ingewerkt?

Wat was de aanleiding van de vacature?

Zijn er mogelijkheden om bij te scholen / door te groeien?

Kan ik een rondleiding krijgen?

Hoe verloopt de verdere procedure?

Zijn er nog testen of gesprekken?

Op welke termijn zal er een beslissing genomen worden?

Wanneer en hoe krijg ik nieuws over mijn sollicitatie?

Zorg ervoor dat je na afloop op de laatste 3 vragen een duidelijk antwoord hebt en vergeet de werkgever niet te bedanken voor de tijd en moeite die hij gedaan heeft om je te ontvangen. De eerste indruk is belangrijk, maar de laatste indruk blijft het langst hangen.

Na het gesprek Na je gesprek is de kous niet af. Wat je te doen staat, zodra je de deur achter je dicht trekt.

Evalueer het gesprek Stelde de werkgever vragen die je moeilijk vond om te beantwoorden? Noteer ze en neem de tijd om een antwoord te bedenken. Sta ook stil bij antwoorden waar je minder tevreden over was.

Ga verder Blijf niet wachten tot de werkgever contact met je opneemt voor je aan een volgende sollicitatie te begint. Zorg dat je een aantal 29

sollicitaties tegelijk hebt lopen.

Dat zal sneller tot resultaat leiden.

Neem initiatief Als de werkgever beloofd heeft om binnen een bepaalde termijn contact op te nemen en hij doet dit niet, neem dan zelf het initiatief. Doe dit niet via mail, maar telefoneer. Als je mailt, loop je het risico dat je geen reactie krijgt.

Informeer vriendelijk en beleefd naar de uitkomst van het gesprek.

Ben je geselecteerd of niet?

Er zijn een aantal mogelijkheden: Je wordt aangenomen en mag je contract gaan ondertekenen. Proficiat!

Zorg er wel voor dat je voor het zetten van je handtekening alle benodigde informatie hebt, zodat je achteraf niet voor onaangename verrassingen komt te staan. Ga ook na of je in aanmerking komt voor eventuele toeslagen en of andere voorzieningen.

Je bent door naar de tweede ronde.

Dit kan gaan om testen, een tweede gesprek, een proef en of een medisch onderzoek. Bereid je hierop voor en volg bovenstaande stappen.

Je komt in de werfreserve terecht.

De werkgever is wel overtuigd van je kwaliteiten, maar kan of wil je op dit moment niet laten starten. Hij bewaart je cv en kan alsnog contact met je opnemen als hij een soortgelijke vacature heeft.

Informeer in dat geval hoe lang je in die werfreserve blijft zitten en neem zo nu en dan nog eens contact op met de werkgever.

Hou verder ook nieuwe vacatures van het bedrijf in de gaten.

Je bent het niet geworden en komt ook niet in de werfreserve. Dit wil zeggen dat je niet geselecteerd bent en dat deze sollicitatie voor jou eindigt. Is dit het geval, vraag dan gerust meer uitleg. Dit kan je helpen bij je volgende sollicitatie.

Wees niet bang om door te vragen, maar blijf beleefd en vriendelijk.

JOB Bedrijfsblad 2015

Cijfers

Boeken

Vervoer en transport 2012

Weglengte van: Asfaltwegen Beton wegen Onverharde wegen (excl. Kunuku wegen)

USD Lengte

Gebied

km

m2

342

1.761,000

200

1.050,000

12

61,600

130

650,000

Bron: Dienst Domeibeheer van het Openbaar Lichaam van Bonaire

Werkzame arbeidskrachten

USD Internationale definitie

Eén werkplek Meer dan één job

Onbekend

15 jaar >

15 - 64 jaar

8,443 354 41

8,186 341 32

Totaal

8,837

8,559

Eén werkplek Meer dan één job Onbekend

95,5 4,0 0,5

% 95,6 4,0 0,4

Bron: CBS 2012

Sociale zekerheid, Bonaire

rate $ Average 2011

2012 %

2013

Staatspensioen (AOV)

524

555

567

Partnertoeslag

359

380

389

Bron: SZW Unit Bonaire

30

HOW TO FLY A HORSE: THE SECRET HISTORY OF CREATION, INVENTION AND DISCOVERY De kans is groot dat je de term “The Internet of Things” kent.

De man achter deze term is Kevin Ashton. Hij was één van de eerste personen die zich bezig hield met radiofrequentieidentificatie netwerken (red: RFID is een methode voor de uitwisseling van informatie tussen een marker die in elk voorwerp kan worden aangebracht, en een leesapparaat, een draadloos instrument dat deze informatie via radiofrequenties kan registreren.

Deze technologie wordt krachtiger als dit leesapparaat verbonden is met communicatienetwerken zoals het internet). Het boek neemt je mee achter de schermen van “The Internet of Things” en verhaalt hoe wij tot dit punt zijn gekomen.

Het boek geeft daarbij prachtige voorbeelden, zoals het verhaal van de gebroeders Wright die met een paard wilden vliegen of de Stealth bommenwerper die er niet was geweest zonder een weddenschap om 25 cent. Het boek verscheen in januari 2015.

KFC

31

JOB Bedrijfsblad 2015

Tekst: Tom Kok

Een vergadering waar je veel te laat van hoort met een agenda waar niemand je over heeft geraadpleegd, of sterker zonder een fatsoenlijke agenda, waar jij op tijd komt en vervolgens twintig minuten kunt wachten tot alle laatkomers er ook zijn, waar vier mensen niet komen opdagen, waar de voorzitter eindeloos aan het woord is, over de notulen drie kwartier wordt gemuggenzift, zodat daarna veel te weinig tijd over blijft voor alle agendapunten, zo’n vergadering waar het niet uitmaakt wat je zegt, de beslissing staat toch al vast en waar tenslotte over de rondvraag een uur wordt gedaan omdat iedereen zo nodig een achterlijk puntje naar voren moet brengen. En dan met koppijn en pijn in je nek fijn weer aan het werk.

Herkenbaar?

Modern

vergaderen

H

eel veel mensen hebben een broertje dood aan de vergaderingen waar ze elke week in zitten. Ze zouden er heel wat voor over hebben om niet meer te hoeven vergaderen.

Daar kan wat aan gebeuren!

mensen werken niet goed.

De bedoeling van een vergadering is dat iedereen nodig is voor een goede uitkomst. Met meer dan zeven mensen krijg je teveel stille volgers. Werkt niet. Is de groep groter dan zeven, splits dan de vergadering op.

Hieronder staan zeven rigoureuze tips om vergaderingen beter te maken. Dit zijn de tips voor modern vergaderen!

3 Invloed op de agenda Stuur ruim een week van tevoren een concept agenda rond. Zo kan iedereen meepraten over wat er besproken gaat worden. En een punt komt alleen op de agenda als er duidelijk is wat er van de vergadering wordt verwacht, een duidelijk stuk dus. Ook belangrijk is dat er voldoende voorwerk is gebeurd.

Gebruik een vergadering niet om terplekke voor het eerst met elkaar over een onderwerp te praten. Eerst praten, dan schrijven, dan samen bespreken.

1 Doe het niet Vergader alleen als het belangrijk is.

Onvoldoende agendapunten?

Zeg de vergadering af. Veel afzeggingen? Annuleer de vergadering.

Kan het ook schriftelijk? Stuur het besluit rond en schrap de vergadering. Gebeurt dit regelmatig? Vergader dan twee keer zo weinig en twee keer zo kort.

Dat scheelt enorm.

2 Kleine groepen Vergaderingen met meer dan zeven 32

4 Op tijd beginnen Mensen die op tijd zijn moet je belonen.

Dus, voorzitter, beginnen op de

JOB Bedrijfsblad 2015

aangekondigde tijd is een compliment aan diegenen die op tijd zijn gekomen.

Gewoon doen. En de mensen die te laat komen verwijt je niks: gewoon laten binnenkomen en zitten en rustig laten instromen. Niet voor hen speciaal het voorafgaande samenvatten. Hadden ze maar op tijd moeten komen.

5 De voorzitter zwijgt en zit voor Een goede voorzitter zit voor. En voert dus niet zelf inhoudelijk het woord over agendapunten. Dat laat de voorzitter over aan anderen. Als de voorzitter zelf intensief in de discussie wil, dan draagt hij het voorzitterschap voor dat punt over aan een plaatsvervanger.

De voorzitter let op de lichaamstaal van de deelnemers en reageert erop als hij ziet dat iemand niets zegt maar wel duidelijk wat vindt.

6 Geen notulen behandelen Een moderne vergadering notuleer je als volgt. Aan het einde van ieder

agendapunt vat de voorzitter samen wat de beslissing is en eventueel de belangrijke argumenten. Dat doet hij hardop en de notulist schrijft mee.

Daarna vraagt hij/zij of iemand aan die verwoording van argumenten en besluit wat wil veranderen. Zo nodig wordt er wat veranderd. Daarna staat het besluit vast. Aan het einde van de vergadering zijn de notulen klaar, iedereen heeft meegeluisterd naar wat er in kwam te staan. De notulen hoeven de volgende keer dus niet meer te worden behandeld: ze zijn klaar. De notulist verzend de notulen meteen aan het einde van de vergadering.

7 Doe wat onverwachts Ga zittend op de grond vergaderen. Zie af van discussie en stem meteen over alle punten, ga daarna na tien minuten uit elkaar. Laat eens iemand anders voorzitten. Verander de locatie, ga eens in een bloemenwinkel vergaderen.

Vraag aan het begin van de vergadering 33

wat het belangrijkste punt is waar jullie het nog nooit over gehad hebben en bespreek dat. Ga met elkaar wandelen en bespreek de punten terwijl je loopt.

De bijzondere voorzittershamer van de Universiteit Tilburg: een glazen bol op een houten klankkast. Met veel symboliek: de vergadering als klankbord, de glazen bol om de juiste beslissing te nemen, het kommetje in het hout om de goede balans te vinden.

Tom Kok is auteur van het Handboek Inspirerend leiderschap, geschreven in 2012 op Curaรงao.

Informatie over de schrijver kunt u vinden op www.coolgroup.nl

JOB Bedrijfsblad 2015

Van strategie naar uitvoering en omgekeerd De verkiezingen zijn voorbij, het volk heeft gekozen.

Bonaire krijgt een eilandsraad met drie partijen die elk drie zetels hebben. De nieuwe partij, MPB (Movementu di Pueblo Boneriano) is als overwinnaar uit de bus gekomen.

Tekst: Dick ter Burg

D

e partij kreeg het grootste aantal stemmen en veroverde als nieuwkomer meteen drie van de negen beschikbare zetels. De PDB (Partido Demokratiko Boneriano) heeft het aantal stemmen van vier jaren terug zo ongeveer weten te behouden en de tot de verkiezingen regerende partij, de UPB (Union Patriotiko Boneriano) is als derde geëindigd.

Een belangrijk onderwerp tijdens de verkiezingen was de economische ontwikkeling van Bonaire. Alle partijen waren natuurlijk voor economische ontwikkeling, maar wat betekent dat concreet? De vraag is namelijk niet of je voor of tegen economische ontwikkeling bent. Iedereen wil er immers op vooruitgaan, zowel ondernemers als consumenten en iedereen wil een bloeiende economie die kansrijke banen en welvaart brengt. De grote vraag is:

“hoe ga je dat bereiken?”

Wanneer we de vele verkiezingsbeloften mogen geloven gaan alle partijen zich inzetten voor stimulering van de economie, voor het verbeteren van de infrastructuur, de telecommunicatie (overal WIFI en hopelijk ook een stabiele en snelle verbinding), de haven en het vliegveld. Daarnaast moeten er meer bedrijven komen, moet de regeldruk omlaag en moeten we meer internationale aansluiting gaan zoeken.

Na de verkiezingen komt echter de praktijk aan de orde: hoe gaan we dat aanpakken?

Vaststaat dat er nog een heleboel moet gebeuren, maar dat er de afgelopen jaren ook al het een en ander is bereikt.

Zo hebben zowel de lokale als de rijksoverheid samengewerkt om te komen tot meerjarenplannen. Ook al gaan deze plannen op dit moment voornamelijk nog over abstracte zaken en grote begrippen die nader moeten 34

worden ingevuld, het begin van een vruchtbare samenwerking is er. En daar moeten we ons op richten. We moeten ons focussen op positiviteit. Bonaire kan een hele mooie plek worden waar het economisch voor de wind gaat, maar daar zullen we en gezamenlijk en hard voor moeten werken. De overheid zal dat alleen niet kunnen bewerkstelligen.

Het moet dan ook een gezamenlijke actie worden van zowel de overheid als de private sector. De autoriteiten zijn er voor de regels en het invullen van beleid, de private sector voor de kansen en het zakendoen.

Wanneer je de vele beloftes van de afgelopen maanden bekijkt dan weet je één ding zeker, er is niet genoeg geld om alle genoemde punten te verwezenlijken. We kunnen een dollar maar één keer uitgeven, ook hier op Bonaire. En we hebben geen overvloed aan gelden, dus dat betekent dat we

slim moeten omgaan met de middelen waarover we beschikken. Besteden we geld aan wegen, dan kunnen we het niet tegelijkertijd reserveren voor het opknappen van de haven. Gaan we een nieuw vliegveld bouwen, dan zijn de middelen daarvoor niet meer in te zetten tegen de bestrijding van armoede.

Het hangt allemaal af van de keuzes die gemaakt worden. En die keuzes moet je goed overdenken. Je moet plannen maken die concreet, realiseerbaar en meetbaar zijn oftewel S.M.A.R.T. (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden) zijn geformuleerd.

De Kamer van Koophandel (KvK) is opgericht om de handel en nijverheid te promoten en om te zorgen dat er een betere ondernemersomgeving komt. Dat is een redelijk grote opgave met veel aanverwante speelvelden en disciplines, maar de KvK wil zich daar uiteraard graag voor inzetten. Samen met de input van de ondernemers (wat gaat er goed, wat gaat er niet goed en wat kan er beter?) willen we een kritische stem zijn in de gemeenschap.

We willen in gesprek met de overheid en met een kritische blik kijken naar de te maken plannen. We willen niet praten over samenwerken, maar dit ook echt daadwerkelijk doen. Middels het stellen van gezamenlijke doelen willen we tastbare economische groei bewerkstelligen. Dat zal ervoor zorgen dat ondernemers en consumenten meer vertrouwen krijgen. En vertrouwen in de economie is de weg omhoog. Dus elke stap die leidt tot meer vertrouwen is een trede hoger op de economische ladder en vice versa. Dat moet iedereen dus ook de politici zich goed realiseren.

Maar wat wil de KvK dan concreet?

Willen we grotere vliegvelden, een nieuwe haven, betere wegen, meer ondernemers, meer toeristen en een

bloeiende economie? Ja, natuurlijk!

Maar tegelijkertijd weten we ook dat dit niet zomaar gaat. Net als in een bedrijf kun je van alles willen, maar wat je daadwerkelijk kunt realiseren is de echte vraag. We moeten gaan investeren in de economie en dat betekent dat je onder aan de ladder moet beginnen. Inventariseer eerst de problemen die er zijn en prioriteer ze dan door te bekijken wat het oplevert als je een bepaald probleem oplost.

Definieer oplossingsrichtingen en maak een gedegen plan waarbij je uitgaat van de kosten, de tijd, de stakeholders, de kans van slagen, de tegenslagen en de duurzaamheid van de oplossing.

Controleer of je de noodzakelijke financiën op orde hebt en ga als laatste pas echt aan de slag. Breng de vrij simpele theorie toe die werkt van klein naar groot in praktijk.

Je kunt pas iets kopen als je daar geld voor hebt. En het merendeel van de inwoners is niet zo welvarend dat ze alles kunnen kopen zonder na te denken. Dus moeten ze keuzes maken wat wel en wat niet. Hetzelfde geldt voor de overheid. Je kunt niet alles in een keer doen. Er is geen wondermiddel, noch een mega groot project dat alle problemen in één keer oplost. Dat is een utopie. Dus moeten we een gestage lijn omhoog creëren waarbij het elke dag een beetje beter gaat.

De KvK heeft het afgelopen jaar voorgesteld om een E (Economisch)team in te stellen. Dat is een overlegorgaan waarbij zowel de overheid (Openbaar Lichaam Bonaire en de Rijksoverheid) als de private sector (onder andere vertegenwoordigd door de KvK) aan tafel zitten. In dit overleg moeten de economische uitdagingen worden besproken en zaken als wie doet wat en welke keuzes gaat Bonaire maken, worden behandeld. Dat kun je 35

je kunt pas iets kopen als je daar geld voor hebt. als gedeputeerde of als private sector namelijk niet alleen bepalen daar heb je je stakeholders, de private sector bij nodig. Als je van elkaar weet wie waaraan werkt, sta je samen sterker.

Het stellen van gezamenlijke doelen en het verrichten van gezamenlijke arbeid is nodig om Bonaire’s economie op gang te brengen. Daar wordt Bonaire daadwerkelijk beter van. Of de KvK hierin een trekkende, duwende of participerende rol heeft, doet er in dat verband niet echt toe. Zolang partijen maar samenwerken en dezelfde doelen nastreven. Daarbij geldt het belangrijke principe: “zeggen wat je doet en doen wat je zegt!”

Concreet zal de KvK zich dit jaar dan ook weer sterk maken voor het trainen en begeleiden van startende en meer gevorderde ondernemers.

Door het organiseren van cursussen, workshops, een politiek forum en een bedrijvenmarkt wil de KvK haar steentje bijdragen. Het doel zal iedere keer zijn dat de ondernemer er beter van moet worden. Dat er gedurende de te organiseren activiteiten informatie wordt verschaft waar de ondernemer wat aan heeft en dat mensen met elkaar in contact worden gebracht .

Achter de schermen gaan we hard werken aan de verbetering van de samenwerking met de overheid. Door plannen te maken, kritisch te zijn zullen we samen proberen de zo belangrijke economische ontwikkeling op gang te krijgen. Uiteindelijk moet iedereen op Bonaire vooruitgang kunnen zien, voelen en ervaren. Het is immers de bedoeling dat iedereen er beter van wordt.

TOGETHER WE BUILD DREAMS

Complete Marine store / Chandlery Storage facilities with pickup and delivery Certified inftable boat repair station

Pool repair & maintenance. Supplies, tiles, chemicals.

Build all type & exclusief pools, bamboo, swimspa

Engine sales and service all makes and models 150m2 shop Mon - Fri 8:30/12:30 - 2:00/5:00 Wed & Sat 8:30/12:30

Kaya Industria 33 Bonaire CN T +599 701 3200 | E bonairemarinecenter@gmail.com

SUNSHINE POOL CARE

Sunshine Pool Care & Construction N.V. Kaya Nikiboko Noord 44A Bonaire, DC T +599 701 4149 - info@sunshinepoolbonaire.com www.sunshinepoolbonaire.com

JOB Bedrijfsblad 2015

P ro f ie l

Missie Het praktijk en speciaal onderwijs van Scholengemeenschap Bonaire (SGB)streeft ernaar om kansarme leerlingen oftewel jongeren en kinderen met een beperking , achterstand of leerstoornissen op een zodanige manier te vormen dat ze op een verantwoorde manier kunnen deelnemen aan de maatschappij. Bij het thematisch gericht onderwijs dat de studenten krijgen, staan persoonlijke ontwikkeling en het meegeven van de juiste competenties centraal.

Geschiedenis Elton Johnson werd geboren in Enschede (8 mei 1973) en was van jongs af aan geĂŻnteresseerd in techniek.

Op dertienjarige leeftijd emigreerde hij voor het eerst naar Bonaire en was zelf een leerling op de SGB. Het was voor hem een leuke en bijzondere tijd. Het eiland, de mensen en de zee fascineerden hem. Na achtereenvolgens drie jaar Bonaire en drie jaar Aruba moest hij naar Nederland terug om door te kunnen studeren. In zijn geboortestad rondde hij eerst zijn MTS studie Motorvoertuigentechniek af om vervolgens zijn kennis over motorvoertuigen gecombineerd met multimedia aan de Pedagogische Technische Hogeschool in Eindhoven naar een hoger niveau te tillen, Na drie jaar bij de TTA International in Dordrecht als computer- en webbased training ontwikkelaar gewerkt te hebben, keerde hij terug als docent Motorvoertuigentechniek op de Scholengemeenschap Bonaire. Aldaar startte Elton de afdeling [welke] opnieuw op en gaf hij les bij het praktijkonderwijs, de VMBO en de TKL [=?]. Gedurende deze periode kwam hij vaak in aanraking met hulpbehoevende leerlingen en groeide zijn liefde voor de kansarme doelgroep.

Naam Elton Johnson Bedrijf Scholengemeenschap Bonaire Functie teamleider Praktijkonderwijs en Speciaal voortgezet onderwijs Leeftijd 41 Geboren Enschede Doel jongvolwassenen vormen tot verantwoordelijke zelfstandige deelnemers aan de maatschappij Passie auto’s, kinderen en windsurfen Boeken misdaad thrillers Film Pulp Fiction

Vervolg Voorzichtig zette hij de stap naar het middenmanagement waar hij nu werkt aan het bieden van kwalitatief goed en sterk beroepsgericht onderwijs. Dergelijk onderwijs is volgens Elton een must voor een verantwoorde en duurzame ontwikkeling van Bonaire.

De uitdaging is echter groot. De middelen zijn helaas beperkt en de relatie met het bedrijfsleven is nog niet optimaal. Met groot enthousiasme, elan en doorzettingsvermogen werkt hij dagelijks aan de ontwikkeling van jongvolwassenen en zijn droomschool.

Column Sport

JOB Bedrijfsblad 2015

Cijfers

50/fifty

3%

Internet gebruik door de bevolking van Bonaire 2013

6%

Geschreven door: Rianne van Rijswijk fysiotherapeut en sportinstructeur

Pindakaas, sportdrank en een cheesecake... Lekker, maar het gaat om iets anders. Pindakaas is een vetrijk product. Nederlanders eten het op brood. Amerikanen gebruiken het als dipsaus voor alles en nog wat. Onthoud: vet. Een sportdrank, voor tijdens of na het sporten het kan allemaal, maar het is voornamelijk een bron van suiker. Een stukje cheesecake is een gele kwarktaart met een koeklaag eronder. Heel veel mensen houden ervan. Het is vooral iets wat voor de helft uit suiker en voor de helft uit vet bestaat.

Onthoud ook dat even!

Misschien ga je tussen de bedrijven door braaf naar huis om een boterham te eten of wordt je uitgenodigd om ergens te gaan lunchen. In dat geval eet je iets uitgebreider of luxer. Als het goed is, is dat geen dagelijkse koek! Die boterham met pindakaas misschien wel. Van tweelingen weten we dat ze veel gemeenschappelijke genen hebben. Dus kun je allerlei omgevingsfactoren perfect onderzoeken. In een onderzoek bij een tweeling hebben twee mannen een maand lang alleen koolhydraten of alleen vet gegeten. Meneer met de koolhydraten (hierna meneer suiker) mocht dus lekker fruit, groenten, brood, koek, snoep en zulke dingen eten. ‘Meneer vet’ alleen maar boter, ei, vlees, noten, kaas, etc. Beide personen deden een test om te kijken hoe alert ze waren en beiden moesten ook een berg opfietsen.

Je zult begrijpen dat die berg op fietsen, maar ook die alertheidtest gewonnen werd door ‘meneer suiker’. Je hersens hebben suikers nodig en je spieren ook. ‘Meneer vet’ kon het prima uitvoeren, maar was trager en slomer in de alertheidtest. Hij kon ook die berg opfietsen maar verbruikte daarbij deels zijn eigen spieren, die werden omgezet in een beetje glucose. Het lichaam is geweldig zelfredzaam, daar was ik al van overtuigd, maar je eigen spieren omzetten, is een beetje zonde. Al kan het dus als het moet.

22%

69%

Laatst online in de afgelopen 3 maanden Laatst online in de afgelopen 3 maanden tot 1 jaar terug Laatst online meer dan 1 jaar terug Nooit online geweest Bron Omnibus Survey Caribbean Netherlands 2013

De conclusie is dat ‘meneer vet’ het moeilijker had en dat zijn kans op diabetes vele malen groter was dan die van ‘meneer suiker’. Ons lichaam heeft naast vet en suiker ook eiwit, vitamines en mineralen nodig om te functioneren. Hoeveel dat is, is een heel ander onderwerp, maar als je een paar boterhammen met pindakaas eet, ben je verzadigd. Als je een flesje sportdrank op hebt, is het voor dat moment genoeg, maar eet je een stukje cheesecake of een ijsje dan is het gevoel van verzadiging nog niet daar. Kortom als je een product met de combinatie van zo’n vijftig procent vet en vijftig procent suiker eet dan geeft je brein aan dat het nog niet tevreden is. Dus, tja, die koekjes zijn verleidelijk, uiteraard om dat ze er zo uitzien, maar vooral omdat ze het signaal afgeven aan je brein dat je nog niet verzadigd blijkt te zijn.

Nu je weet waarom die traktaties op je werk zo slecht zijn (het geeft je lichaam geen voldoening) hoop ik dat je iets meer gaat trainen.

Ja: je brein gaat trainen om die fifity/fifty producten te weerstaan!

Succes.

Stages Vacatures Werving & Selectie www.back2dutchcaribbean.com OCAN Den Haag - Koninginnengracht 19 - info@ocan.nl BanBoneiruBék - Kaya Sábalo 13 - info@banboneirubek.com Caribisch Nederland 38

JOB Bedrijfsblad 2015

Totale import en export waarde per kwartaal van Bonaire x1,000 USD 50

40

30

20

10

0 l

ll

lll

lV

l

ll

2012 Import

lll

lV

2013 Export

Totale import en export waarde per jaar op Bonaire Imports

Exports

x1,000 USD

Periode 2012

168,732

11,557

2013

165,286

14,024

www.animalshelterbonaire.com +599 717 4989

KAMINDA LAGOEN 26 KRALENDIJK BONAIRE, DUTCH CARIBBEAN 39

JOB Bedrijfsblad 2015

Bonaire krijgt een nieuw museum

Museum Terramar zal in oktober 2015 zijn deuren openen.

Voor meer informatie over het toekomstige museum kun je kijken op de website www. terramarmuseum.com of mailen naar info@terramarmuseum.com.

Tekst: Rianne van Rijswijk | Foto: creativEnvision

JOB sprak met de jonge maritieme archeoloog Ruud Stelten die Bonaire’s geschiedenis opnieuw zal laten leven in zijn eigen museum.

Een jonge vent die een historisch museum opzet op Bonaire is voor velen niet de meest voor de hand liggende loopbaankeuze. Vertel eens hoe kwam je op dat idee?

Ik ben archeoloog van beroep en het eerste wat ik normaal doe als ik op een nieuwe plek ben, is het lokale museum bezoeken. Dat was dan ook precies wat ik deed toen ik op Bonaire kwam wonen. Alleen bleek het museum in Playa(Kralendijk) niet langer te bestaan.

Een historisch museum geeft je in een notendop een beeld van het eiland en haar bewoners; het vertelt het verhaal van het hoe en waarom. Dus kwam ik met het idee om er dan zelf één op te zetten. Al is het een beetje gek om vanuit het niets een museum op te starten, dat gebeurt niet zo vaak, leek het mij de perfecte manier om mijn passie voor geschiedenis en archeologie en mijn wens om iets voor het eiland te doen te combineren.

Van mijn idee maakte ik een plan en dat plan besloot ik verder uit te werken.

Daarnaast had ik ook geluk want ik kwam op het juiste moment de juiste mensen tegen die me konden helpen het plan te realiseren. Inmiddels is het zeker dat het verhaal van Bonaire binnenkort te beleven valt en te zien zal zijn in het museum dat onderdeel gaat worden van het Terramar project in het centrum van Kralendijk.

Wat gaat het museum vertellen of laten zien en hoe centraal staat de geschiedenis van Bonaire in het museum?

Bonaire heeft een lange en fascinerende geschiedenis.

De koloniale periode, vanaf de vroege

40 40

JOB Bedrijfsblad 2015

zestiende eeuw is redelijk goed gedocumenteerd. Er is echter nog niet veel archeologisch onderzoek gedaan op het eiland. Dat is ook de reden waarom we nog maar zo weinig weten van de prehistorische periode. En dan met name de tijd voor de komst van Europeanen toen het eiland bewoond werd door Indianen. In veel musea in de regio staat de geschiedenis van het eiland waar het museum gevestigd is centraal. Een logisch gegeven; een eiland is immers een op zichzelf staande rots in de zee. De geschiedenis van de diverse eilanden in het Caribisch gebied is echter nauw met elkaar verweven. Je kunt de geschiedenis van een eiland daarom eenvoudigweg niet los zien van wat er zich op andere eilanden afspeelde. En dat is precies waar het museum zich op gaat richten.

Het zal de geschiedenis van Bonaire in de Caribische context tonen. Bonaire zelf zal uiteraard centraal staan in de tentoonstellingen, maar de historie van de andere eilanden zal eveneens worden belicht. De bezoeker zal in het museum een reis door de tijd maken vanaf de vroegste Indiaanse bewoning tot aan het eind van de koloniale periode. En naar mijn weten is dat uniek in de Caraïben.

Klopt het dat het museum gehuisvest zal worden in het voormalige ‘Kas van der Dijs’?

Ja, zeker ‘Kas van der Dijs’ is een prachtig historisch pand uit 1860. Door het museum krijgt het pand nu dus een meer dan passende bestemming .

Waaruit bestaan je werkzaamheden als archeoloog in het Caribisch gebied?

Ik ben met allerlei projecten bezig op verschillende eilanden. En ik hoop eind van het jaar te promoveren aan de Universiteit van Leiden. Archeologie in het Caribisch gebied is enorm gevarieerd. De ene dag sta je tot aan je knieen in de modder bij een opgraving van een Inheemse nederzetting en de volgende dag ben je onder water scheepswrakken in kaart aan het

Kun je iets vertellen over jouw rol of jouw functie met betrekking tot het museum?

Ik word de directeur van het museum.

Door mijn achtergrond in de archeologie heb ik een brede kennis van de geschiedenis van de regio.

Daarnaast heb ik mij tijdens mijn loopbaan ook veel bezig gehouden met het uitdragen en vertalen van wetenschappelijke informatie naar een breed publiek. Zo heb ik onder meer geholpen met het opzetten van verschillende tentoonstellingen in diverse musea. Ik denk dat het directeurschap een leuke en uitdagende functie zal gaan worden.

” ”

Je kunt de geschiedenis van het eiland niet los zien van wat er zich op andere eilanden afspeelde.

brengen. Soms krijg je daadwerkelijk het ‘Indiana Jones-gevoel’ als je je met een kapmes een weg baant door de dichte jungle op zoek naar oude ruines.

Uiteraard ga ik mezelf eind van het jaar volledig op het museum richten, maar ik hoop daarnaast nog actief bij diverse onderzoeken betrokken te blijven.

41

Wat en wie wil je bereiken met het museum?

Het museum moet mensen iets bij gaan brengen over de geschiedenis van Bonaire en over de rol die het eiland speelde in de geschiedenis van de regio. Uiteraard hopen we dat het een daverend succes zal worden. Gezien de centrale ligging van het museum zullen er ongetwijfeld veel toeristen op af komen. Maar een museum op Bonaire dat het verhaal van Bonaire vertelt en tentoon stelt, is in de eerste plaats bedoeld voor de Bonaireaanse bevolking. Ik hoop dan ook dat de inwoners van Bonaire het museum ook zullen weten te vinden.

Is er iets dat veel mensen (nog) niet weten over de archeologie of geschiedenis van Bonaire?

Er bestaan veel verschillende verhalen over de slavenhuisjes bij de zoutpannen. Wat veel mensen niet weten, is dat de huisjes zo klein zijn omdat de slaven dat zelf wilden.

In grotere huizen zouden ze met veel meer mensen bij elkaar moeten slapen.

En ze sliepen liever alleen of met maximaal één of twee andere personen.

Vandaar dat de slaven bij de bouw van de huisjes verzochten deze niet te groot te maken.

JOB Bedrijfsblad 2015

Apps

Trends

LinkedIn: bedrijfscijfers bij de hand Kansen zijn altijd binnen handbereik met LinkedIn APP: iPhone en iPad, Windows Phone, Tablets en Black Berry Apple Store Google Play Prijs: Gratis

Heb altijd toegang tot uw professionele netwerk, zelfs onderweg.

Zoek en maak connecties met meer dan 259 miljoen leden wereldwijd, lees het laatste nieuws uit uw branche, blijf op de hoogte van uw groepen, ontdek vacatures waarin u wellicht interesse hebt en deel content met uw netwerk, waar u ook bent.

Yammer Yammer was de samenwerkingstool die we bij iCulture gebruikten, totdat we overstapten naar Skype.

Beide diensten zijn tegenwoordig eigendom van Microsoft en beide zijn sterk op communicatie gericht.

Met Yammer ga je geen projecten plannen, maar wissel je berichten uit met collega’s over de projecten waar je mee bezig bent. Door groepen te maken voorkom je dat mensen worden overspoeld met berichten die niet relevant voor hen zijn. De Yammer app is ook handig om onderweg op de hoogte te blijven van belangrijke gebeurtenissen ‘op de zaak’. Je kunt

niet alleen foto’s uitwisselen en die met collega’s delen, maar ook push notificaties instellen, zodat je weet wat er speelt. Yammer is te vergelijken met Twitter, maar dan voor een duidelijk gedefinieerde groep.

Bij Yammer kun je chatten binnen een veilige omgeving, waar alleen collega’s aanwezig zijn. Yammer kan een handige tool zijn om te zorgen dat teamleden die op verschillende plekken werken op de hoogte zijn van elkaars activiteiten.

APP: iOS IPhone Apple Store: Yammer Prijs: €0,89

Genius Scan Heeft u ervoor gekozen om zelf de boekhouding te doen en bent u een sloddervos bij uitstek?

Dan kan het zeker geen kwaad om eens naar de mogelijkheden van Genius Scan te kijken. Het downloaden van deze app kost u in eerste instantie niets en helpt u bij het op orde brengen van uw boekhouding.

converteert deze scan naar een jpeg of PDF-bestand en zorgt er vervolgens voor dat het bericht via e-mail en Dropbox of andere opslagdiensten in uw boekhoudingsoftware wordt opgenomen.

Als u bijvoorbeeld net een uitgebreide zakenlunch heeft gehad en u de rekening heeft betaald, maakt u met uw smartphone een foto van het bonnetje. Genius Scan

APP: iOS & Android iTunes and Google Play: Genius Scan Prijs: gratis 42

Iphone oplader van drijfhout

CardMunch Komt u na een inspirerende netwerkbijeenkomst ook altijd thuis met een hele stapel visitekaartjes in uw portemonnee?

Dan bestaat de verleiding om deze snel in uw bureaulade te leggen, maar daarmee is de kans groot dat u op den duur vergeet dat deze contacten er zijn en daar kunt u misschien wel een grote opdracht mee mislopen.

CardMunch - de kosteloze app van LinkedIN - kan hiervoor uitkomst bieden. Wanneer u een foto neemt van het visitekaartje van een nieuw zakelijk contact, zorgt deze app er automatisch voor dat u en de naam op het visitekaartje automatisch op LinkedIn met elkaar in contact komen. Hiervoor moeten zowel u als de gever van het kaartje natuurlijk wel actief zijn op LinkedIn. Let op: CardMunch is vooralsnog alleen beschikbaar voor iOS. APP: iPhone Apple Store: CardMunch Prijs: gratis

9

JOB Bedrijfsblad 2015

tips

voor een sfeervolle maar toch effectieve kantoorinrichting

Het beperken van geluid, een goede werkplekindeling en genoeg licht zorgt voor de juiste werkplek.

Al deze zaken hebben bewezen invloed te hebben op onze productiviteit.

Hoe richt je een kantoor zo efficiënt mogelijk in?

1. Gebruik rustgevende kleuren Kleuren hebben effect op ons gedrag.

Vermijd drukke kleuren als oranje en rood en maak gebruik van rustgevende kleuren als groen en blauw. Voor de muren is wit altijd een goede optie.

2. Zorg voor geschikt licht Goed verlichte werkplekken zijn belangrijk.

De hoeveelheid licht moet ook aangepast kunnen worden als dat noodzakelijk blijkt.

En het belangrijkste: het licht moet niet zorgen voor vervelende schaduwen die je ogen irriteren als je aan het werk bent.

3. Ergonomische stoelen zijn belangrijk Een stoel waar je de hele dag op zit, moet perfect afgesteld zijn. Dat is met name belangrijk om rugproblemen te voorkomen.

4. Bureaus moeten afgestemd zijn op je werkzaamheden Voor consulten met cliënten is een ander soort bureau nodig dan het bureau waar je achter de computer zit te werken. Bureaus moeten ook op goed verlichte plaatsen staan, het liefst dichtbij een raam.

5. Kleine persoonlijke details kunnen het verschil maken Het is leuk als je bij binnenkomst meteen ziet en voelt met wat voor bedrijf je te maken hebt. Hang bijvoorbeeld een leuke groepsfoto aan de muur.

43

6. Zorg voor genoeg opbergruimte Stapels papieren zijn onoverzichtelijk en zien er rommelig uit. Met genoeg kastruimte kan je al die papieren mooi uit het zicht houden.

7. Maak gebruik van functionele en chique accessoires En met accessoires worden zaken als prullenbakken en zijtafels bedoeld. Deze moeten passen bij het interieur om te zorgen voor het complete plaatje.

8. Als er plek voor is: een relaxruimte kan wonderen doen Soms hebben we gewoon een pauze nodig. Een zithoek met comfortabele banken kan dan wonderen doen. Dit gebied kan ook gebruikt worden voor informeel overleg met collega’s.

9. Maak een plan voor de ruimte-inrichting Een sfeervolle inrichting alleen is niet genoeg voor de optimale werkomgeving. Er moet bijvoorbeeld ook genoeg ruimte zijn op je werkplek en je moet geen kilometers hoeven lopen voor je bij de printer bent gearriveerd. Een algemeen plan voor ruimte-inrichting kan daarbij helpen.

Bron Facto Magazine

Toerisme industrie Bonaire’s grootste werkgever !

Tekst: Patricia Bergwijn | Foto: Conté | BonHata | marc van Swoll

BONHATA oftewel Bonaire Hotel and Tourism Association is met 75 leden veruit de grootste en belangrijkste belangenbehartigingsorganisatie voor de particuliere toerismebranche op Bonaire. De vereniging is in 1980 opgericht en door zowel de Bonairiaanse overheid als de Caribbean Hotel & Tourism Association (CHTA) erkend als de officiële Hotel en Toerisme vereniging op Bonaire.

I

rene Dingjan van oorsprong een aan het conservatorium afgestuurde fluitiste begon haar carrière op Bonaire in 1997 als duikinstructrice. Na het lezen van een boek over duiken had ze haar nieuwe roeping gevonden. Ze wilde duikinstructeur worden, de wijde wereld intrekken en ook andere mensen enthousiast maken voor haar net ontdekte passie voor de onderwaterwereld. Door de jaren heen klom ze op van operations manager naar general manager van een hotel. Ze leerde hier ook haar man kennen.

Met wie ze zich vervolgens op de kunuku vestigde en aldaar een herbebossingsproject met endemische bomen en planten startte.

In 2010 ging ze werken voor BONHATA en sinds januari 2014 staat ze aan het roer.

De leden van de vereniging zijn deel van de grootste economische sector op het eiland en hebben via hun lidmaatschap directe invloed op de economie. In de hele Cariben draagt het toerisme zo’n 14,2% bij aan het totale bruto nationaal product. Volgens de inmiddels wat gedateerde schatting (2008/2009) van het voormalig Centraal Bureau van Statistiek van de Antillen is dit op Bonaire 80% en zijn vier van de vijf banen te vinden in de toerismebranche. BONHATA draagt daardoor een behoorlijke verantwoordelijkheid en is dan ook stevig vertegenwoordigd in de voor haar leden relevante besturen van organisaties en commissies op het eiland en daarbuiten. De lijnen met de overheid zijn kort. Gezien het belang van haar leden zit BONHATA regelmatig met het Openbaar Lichaam van Bonaire (OLB) aan tafel, levert de organisatie een grote bijdrage aan het strategisch toeristisch plan en geeft zij gevraagd en ongevraagd advies over allerhande zaken die op Bonaire spelen.

Alhoewel de voornaamste taak van de vereniging de promotie 44

van haar leden en haar missie het bevorderen, ondersteunen en stimuleren van haar leden in samenwerking en met een verenigde stem is, heeft de organisatie ook andere doelen. Naast het B2B (business- to-business) netwerk – het lidmaatschap opent deuren, volgens Irene Dingjan - wil BONHATA de kennis over toerisme delen en uitdragen zowel intern onder haar leden als extern naar partijen als het OLB, het onderwijs en andere aan deze stakeholders gerelateerde organisaties. De associatie wil niet alleen haar betrokkenheid tonen maar zich ook actief mengen in de ontwikkeling van eiland.

Een en ander komt bijvoorbeeld tot uiting middels de samenwerking met de Raad Onderwijs Arbeidsmarkt (ROA).

BONHATA heeft samen met ROA, de Scholengemeenschap Bonaire gestimuleerd de MBO opleiding Leisure and Hospitality te beginnen. Het eerste schooljaar is afgelopen jaar van start gegaan. De bedoeling is vooral om mensen met een lagere scholing op te leiden op het gebied van bediening, receptie en housekeeping. In het kader van de ontwikkeling van een kenniseconomie is de droom om indien mogelijk de opleiding in de toekomst uit te bouwen tot een Hogere Hotelschool. De huidige MBO opleiding zal volgens Irene Dingjan niet alleen doorgroeimogelijkheden scheppen maar ook meer plezier in het werk geven. Daarnaast wil de vereniging de housekeeping uit het spreekwoordelijke verdomhoekje halen. Ook het Leerwerktraject ‘Room Attendent’ in samenwerking met het OLB is daarvan een voorbeeld. Participanten krijgen vanaf dag één een salaris dat net boven het minimumloon is ingeschaald, werken vier van de vijf dagen en krijgen één dag theorie.

JOB Bedrijfsblad 2015

Volgens CEO Irene Dingjan verbetert de juiste kennis de dienstverlening, vergroot het het plezier in het werk, verhoogt het de productie en creëert het zoals gezegd doorgroeimogelijkheden. Als voorbeeld geeft ze de ‘food and beverage’. ‘Als je nieuw begint in de bediening heb je na de opleiding kennis van de etiquetten, het product (het toelichten van een wijnkaart bijvoorbeeld), weet je hoe je klanten moet

benaderen en kun je advies en informatie geven op een correcte manier.

Een tevreden klant komt graag terug.

Op dit moment aarzelen mensen nog al eens. Veel werknemers zijn onzeker voor wat betreft hun taal en kennis’. Daarnaast vindt Irene Dingjan dat de voor het eiland zo kenmerkende vriendelijke benadering ietwat is ondergesneeuwd en die moet weer terug, volgens haar.

‘Toerisme is ons brood en ons visitekaartje. Een optimale service is ontzettend belangrijk. Een toerist die zich goed geholpen voelt, vertelt dat verder.’

Een ander voorbeeld is de housekeeping.

‘Als werknemers technieken, tips and tricks leren die hun werk lichter en beter maken, zullen ze meer plezier krijgen in hun werk en creëer je een sneeuwbaleffect. Als ze weten hoe ze emmers het beste kunnen tillen, met minder inspanning, sneller en beter bedden kunnen opmaken, wordt het werk lichter en vinden ze meer voldoening in hun werk. Als het werk lichter en leuker is, stralen ze dat uit en en dragen ze dat bijvoorbeeld ook thuis over op hun kinderen’. Vandaar dat BONHATA onderwijs en scholing van het personeel belangrijk vindt.

De vereniging is in het kader van haar onderwijsprogramma ook bezig met subsidie van de Europese Unie voor een ‘train de trainercursus’. Het bestaande personeel moet volgens de CEO leren servicegerichter en klantvriendelijker te worden. ‘De huidige toerist is een veeleisende en mondige klant geworden.

Dus daar moet je op inspelen’.

Naast haar werkzaamheden op het gebied van marketing en onderwijs draagt BONHATA ook een grote steen bij aan het strategisch toeristisch plan. Dit plan wordt opgesteld in opdracht van het OLB en zal meerdere jaren beslaan. Het voornemen is om alle stakeholders hierbij te betrekken. Dat zijn dus niet alleen de toerismebedrijven, noch alle direct en of indirecte bij het toerisme betrokken organisaties en of leden van BONHATA. Het betreft alle inwoners van Bonaire.

De samenleving als geheel moet keuzes gaan maken. Dus bij een op te stellen plan van aanpak moet volgens Irene ook de bevolking worden geraadpleegd. ‘We hebben een gezamenlijk gedragen visie nodig. We moeten als maatschappij weten waar we heen willen. Pas dan kunnen we beslissen hoe we daar gaan komen’. Het idee is om middels een enquête te toetsen wat de bevolking wil.

” JOB Bedrijfsblad 2015

Een belangrijk punt in het strategisch toeristisch plan zal onder andere de balans tussen natuur en toerisme zijn.

BONHATA is van mening dat dat heel goed samengaat. Het is één van de redenen waarom zij ook een zetel in het bestuur van STINAPA bekleedt.

‘De duikende toerist verandert en wil meer dan duiken alleen. Bovendien is Bonaire meer dan een ‘diver’s paradise’.

We moeten ons naar de mening van de directeur veel meer gaan profileren op het gebied van moutainbike tours, wandeltochten, het ontdekken van natuur en cultuur, en kite-surfen; de zogeheten ‘soft adventures’ markt. De airlift tussen Latijns en Zuid- Amerika is een grote kans voor Bonaire. Een goede en betrouwbare verbinding betekent groeipotentieel en uitbreiding van de markt.

Een andere mogelijkheid is de ‘freediving’ dat in opkomst is en de daarbij behorende zaken als yoga en meditatie. Bonaire is daarvoor ideaal. Het eiland heeft de voorzieningen, de rust en het freediven is vanaf de kant mogelijk.

Het plattelandsontwikkelingsprogramma dat net is opgestart met zijn kunukutoerisme biedt weer andere kansen en mogelijkheden. Ook dat produkt doet het volgens Irene Dingjan goed op de toeristische markt en komt bovendien direct ten goede aan de lokale bevolking. Bonaire heeft naar de mening van de CEO dan ook ontzettend veel potentieel. ‘Het is echter aan de overheid om initiatief te tonen in verband met de airlift en afspraken te maken met luchtvaartmaatschappijen als een KLM. De vereniging overlegt daar wel over met het OLB en is sturend waar nodig, maar wil uiteraard niet op de stoel van het bestuurscollege gaan zitten.

Om al dat potentieel tot volle wasdom te brengen, hebben we meer hoog opgeleide Bonairianen nodig. We zullen dus ook iets moeten doen aan de bezoldiging, het carrièreperspectief, mogelijkheden en regelingen voor ondernemers en voorzieningen voor de

studieschuld in de private sector.

Ondernemerschap is volgens haar moeilijk op Bonaire. Het is een kleine gemeenschap en je hebt niet alleen een (financiële) lange adem nodig maar ook enorm veel doorzettingsvermogen.

Je afzetmarkt is zowel demografisch als geografisch beperkt. Je kan je activiteiten niet zo maar verhuizen of je werkgebied vergroten. Daar tegenover staat dat de samenleving op Bonaire een hechte gemeenschap is met een groot saamhorigheidsgevoel. Je zet er hier

Bonaire is meer dan een ‘diver’s paradise’

samen je schouders onder.

Bovendien biedt internet een keur van mogelijkheden. En zijn er op het gebied van ondernemerschap positieve ontwikkelingen. Zo kunnen startende ondernemers gebruik maken van door de bank verstrekte microkredieten. Daarnaast is er de PUM (Programma Uitzending Managers) Netherlands senior experts.

46

PUM is een vrijwilligersorganisatie die ondernemerschap, zelfredzaamheid en duurzame ontwikkeling van het middenen kleinbedrijf ter plaatse stimuleert middels advies en coaching van lokale ondernemers. Deze organisatie is ook actief op Bonaire.

De kerntaak van BONHATA is marketing en promotie van haar leden.Om dit naar behoren te kunnen doen is de vereniging boven op het lidmaatschap en de toeristenbelasting begin jaren negentig de TIL (Tourism Improvement Levy) gaan heffen. Hiermee kan de organisatie haar activiteiten en campagnes financieren als de vorig jaar gelanceerde I love Bonaire campagne, het actief marketen via social media, het promoten van aanbiedingen in het Nederlands, Engels, Duits en binnenkort ook Portugees en Spaans en workshops en trainingen verzorgen voor de leden over allerhande onderwerpen.

De vereniging organiseert minimaal drie workshops per jaar. Over het algemeen worden de trainingen door en voor de leden gegeven. Zo waren er bijvoorbeeld een training over e-marketing en hoe dit beter en effectiever te doen, over toegankelijkheid - Bonaire en ook de toeristische faciliteiten en voorzieningen kunnen rolstoelvriendelijker - en over beveiliging. Bij beveiliging valt onder andere te denken aan gezamenlijke inkoop en het gezamenlijk aanschaffen van LEDverlichting. BONHATA is vorig jaar begonnen met een workshopcyclus over arbeidsomstandigheden, waar zaken als aanpassingen ten behoeve van werknemers, ziekteverzuim en de arbodienst aan de orde komen.

In 2012 stelde Bonhata haar eigen strategisch plan vast. In dit plan werd onder andere de focus gelegd op e-marketing. Inmiddels heeft de vereniging een leidende rol en de meest succesvolle (meer dan 44.000 likes) Facebook pagina op Bonaire. Daarnaast bezoeken gemiddeld 6.000 bezoekers haar website www.ilovebonaire.com. Datzelfde strategische plan is ook leidend met het

ContĂŠ haakt uw doelgroep aan !

Thunnus albacares

Don Andres - Kaya Industria 14 Bonaire CN T. +(599) 717 6991 | F. +(599) 717 4680 info@donandresnv.com

JOB Bedrijfsblad 2015

oog op de toekomst. De belangen van de leden en het toerisme van Bonaire blijven voorop staan. Dus met de ogen gericht op de toekomst zal BONHATA volgens Irene Dingjan in de eerste plaats uiteraard haar leden en bestemming Bonaire op de juiste manier blijven promoten. En de juiste manier betekent dan vooral de nadruk leggen op de rust, de natuur, de echtheid en vriendelijkheid van de bevolking, de culinaire kwaliteit op het eiland, de authenticiteit en de cultuur van Bonaire.

Daarnaast wil ze het enthousiasme en de passie terug. ‘We zijn wat we verkopen.

We willen onze cultuur en historie delen en verder uitbouwen. We moeten het wees welkom veel meer uitdragen en ons leven met hen (de toeristen) delen. We zijn niet een gemiddeld Caribisch eiland. Bonaire is speciaal, authentiek. Dat moeten we benadrukken’. Dus gaat BONHATA actief overleggen en onderhandelen met de verschillende overheden (Rijksdienst Caribisch Nederland en het OLB) over verbeteringen voor onder andere het ondernemersklimaat. Zo moeten de kosten voor ondernemers zoals water en elektra, loonkosten, vastgoedbelasting en ABB worden aangepakt. Daarnaast zal de vereniging mogelijkheden met betrekking tot het investeringklimaat bespreken.

Ondernemers zouden volgens de organisatie makkelijker moeten kunnen herinvesteren, doorstarten, upgraden en uitbreiden.

Voor dit jaar staat er overigens ook een groot evenement op het programma aangezien BONHATA 35 jaar bestaat.

Men houdt nog even geheim wat en hoe, maar groots wordt het. En er komt binnenkort in aanvulling op de Engels- en Nederlandstalige website een brochure uit in het Portugees omdat de organisatie actief toeristen uit Brazilië wil gaan aantrekken.

Verder wil de vereniging groeien en de synergie tussen haar leden verhogen door nog meer samen te werken en produkten en paketten aan te bieden.

Ook op regionaal Caribisch gebied wil de organisatie haar invloed doen toenemen door haar rol in the board of directors van de CHTA ten volle te benutten. Bonaire

moet immers niet alleen concureren met de omringende Caribische eilanden of de regio maar met de hele wereld. Klanten worden geleid door de prijs en kwaliteit.

Mede daarom heeft de organisatie haar samenwerking met het onafhankelijke gerennommeerde onderzoeksbureau Smith Travel Research uitgebreid en hen gevraagd om gegevens te verzamelen en te verwerken over de hotelbezetting op Bonaire en de gerealiseerde kamerprijs.

Zes hotels doen mee en leveren nu de benodigde gegevens. Middels deze informatie krijgt Bonaire dan niet alleen betrouwbare gegevens maar het zal zowel BONHATA als de overheid tevens in staat stellen beter campagne te voeren en plannen te maken. Omdat men op basis van dergelijke gegevens het succes van de marketing kan meten en de overheid haar beleid en strategie op concrete cijfers af kan stemmen.

Kortom BONHATA blijft groeien, ontwikkelen, verbeteren en is, wil en zal zich op heel veel vlakken en terreinen tegelijk blijven inzetten. Ten behoeve van haar leden, ten behoeve van het toerisme en ten behoeve van Bonaire als geheel.

‘We doen enorm veel en dragen bij aan Bonaire en haar economie. Het eiland is zich zienderogen aan het ontwikkelen en we zijn goed op weg. We zouden ons dat alleen veel meer moeten realiseren’, aldus Irene Dingjan.

48

w

ken er een pu a m nt ij

n. ..

Punt 1 ...easy

va

Om openingstijden te verbeteren ...

Maandag tot vrijdag 9:30 - 13:00 en 2:30 - 18:00 zaterdag van 10:00 - 14:00

Punt 2 ...affordable

Om de laagste prijs te hanteren ...

1 LB - $8,50 | 2LBS - $10,- | 3LBS or more - 3,50/LB

Punt 3 ... fast

Om sneller dan het geluid te gaan ...

In 5 dagen heeft u het bestelde product in huis

Bulevar A Abraham 51 | +599 717 6161 | bonaire@getezone.com

JOB Bedrijfsblad 2015

Onze volgende

JOB

• Bopec

Een interview met de directeur

• Stage Een gesprek met een stagair(e) en het stagebedrijf

Ziekteverzuim binnen uw bedrijf?

Wij bieden u de volgende services voor optimale gezondheid en productiviteit van uw personeel: Werkplekonderzoek- en advies; Re-integratie begeleiding van ‘arbeidsongeschikt’ naar ‘arbeidsgeschikt’; Sportbegeleiding ten behoeve van gewichtsverlies of ter preventie van lichamelijke klachten; Individuele consultatie voor een op maat gemaakt leefstijladvies.

Kaya Industria 38C 717-5323 info@fysiodibario.com

• Duurzaam samenwerken Belangerijk voor succes vol ondernemen • POP Landbouw op Bonaire

• Apps • Posada Para Mira • KvK • Bonaire International Airport (BIA)

LET OP! Mocht er nog een inschrijving zijn waar uw naam als bijvoorbeeld bestuurder of eigenaar staat vermeld en deze is niet meer actief, geef het dan door aan het handelsregister.

Zo voorkomt u eventuele oplopende schulden op uw naam en zorgt u ervoor dat we de gegevens uit het handelsregister elke dag een beetje beter op orde hebben.

Doe de check bij de KvK!

Maak v a n e e n p en i et s p ers o o n l i j k s . . .

Kaya Grandi 33-35 • Harborside Shopping Mall (T) 599 717 8160 • info@bonairelittmanstores.com • info@littman.nl