Entrepreneur Bonaire Q3 2018

ENTRE PRENEUR BONAIRE Q3 2018

Stone Crusher

A Crush on Development

Kamer van koophandel Ontwikkeling van Bonaire

South Pier

Developing against the Odds

Qredits

Kiezen voor eigen ontwikkeling

Duurzame ontwikkeling

To develop ...

Entrepreneurcaribbean.com

Expanding

Ondernemen op Bonaire

Online Business Magazine

Love

your Business

Ontwikkeling van uw organisatie

Business Magazine Bonaire in Collaboration with the Chamber of Commerce Bonaire | Q3 2018

BONAIRE

KAREL’S BEACH BAR Karel’s Beach Bar is a unique seafront bar and restaurant that is located right in the heart of Bonaire.

Karel’s Beach Bar is the culmination of four generations and 85 years of hard work, great food and excellent service.

Zeezicht meaning ‘sea view’ in Dutch was founded in 1929 by Mr. Julio A. Abraham and was a place of gathering for everyone.

What started as a bar quickly grew to a popular spot and has been growing ever since, with every generation adding their own unique style and feel to the place, while keeping the tradition alive. Zeezicht has been known for its seafood, fresh fish and Karel’s Beach Bar is a landmark to anyone that has visited Bonaire before.

You are most welcome to Karel’s Beach Bar to experience this magical place for yourself!

Phone +599 – 717 8434 | E-mail info@karelsbeachbar.com Karel’s Beach Bar | Kaya J.N.E Craane #12 | Kralendijk Bonaire | Dutch Caribbean

Entrepreneur Bonaire 2018

Preface

Undeveloped The writings or symbols of our indigenous ancestors are the first recorded communication you’ll find in the Dutch Caribbean.

By painting the cave walls, native tribes showed their people how to hunt which animals and how to grow and collect food. In short, they developed their own way to record their communication, trade, and economy.

Nowadays, no matter the worldwide fast evolving technologies, it seems like our communication hasn’t been developing at all.

In fact, it seems like we are back at painting walls. Or how else would you call the massive use of emoticons and symbols on our digital walls when we communicate with one another? Isn’t it true that we are actually painting the screens of our laptops, tablets, and smartphones?

Content

14 Facts and Figures Q2 2018 Chamber of Commerce Bonaire

16

So maybe, just maybe, we should truly start developing our way of communicating instead of building even more advanced ‘walls’. What would happen if we would stop painting our walls or finally got rid of them?

Marnix Stoorvogel Colophon Publisher Conté | Marnix Stoorvogel Authors Patricia Bergwijn Dick ter Burg Entrepreneur.com Paul Janssen Tom Kok Tom Peeters Rianne van Rijswijk Carola Roeters Atla Ruhe-Simou Don Sadler Robert Smaal Marnix Stoorvogel Gerjanne Voortman

Qredits

Kiezen voor je eigen ontwikkeling

34

Final editing Write | Patricia Bergwijn Realisation Conté Photography Conté | CreativEnvision Edition 4 times a year If you would like to advertise or react, please contact the publisher: +599 770 7723 | info@studioconte.nl HVO paper represents woodfree offset paper.

This magazine is printed on wood-free paper also called tree-free paper.

The raw material used might be, inter alia, rice, straw, bamboo, hemp or cotton.

Ondernemen op Bonaire Duurzame ontwikkeling

Entrepreneur Bonaire 2018

Entrepreneur Bonaire Q3 2018 6 Stone Crusher A Crush on development A Crush on Development Stone Crusher

6

10 Chamber of Commerce Ontwikkeling van Bonaire 12 The South Pier Developing against the Odds 14 Chamber of Commerce

Tips for...

Expanding your business

24

Facts and Figures Q2 2018 16 Qredits Kiezen voor eigen ontwikkeling 18 Ingewikkelde ontwikkelingen

Digitalisering en Fiscaliteit De technologie vernieuwd

38

22 Gadgets To enjoy

entrepreneurcaribbean.com Online Business Magazine

42

28 Column Teach your Childeren well 30 ARBO Dienst ondersteunt ontwikkeling van uw organisatie 33 Column Verandering en verbetering 34 Duurzame ontwikkeling Ondernemen op Bonaire 36 Develop a Successfull Small Business 38 Digitalisering en fiscaliteit De technologie vernieuwd 40 Apps To earn some Cash

24 Expanding your Business regardless the Economy

42 entrepreneurcaribbean.com

26 To Develop ...

46 Next theme

Love

Online Business Magazine

Approach

Ak

ker

ma

ns

Au

to

Su

pp

lies

FORD F-150 RAPTOR 2018

BV

The 2018 Ford Edge is pleasant to drive, with handling characteristics more similar to those of a large car than a hulking SUV. Power plant options range from a polite base engine with good fuel economy to the vivacious twin-turbocharged Sport.

Acceleration and Power The Edge comes standard with a twin-turbocharged 2.0-liter four-cylinder. This 245-horsepower engine gets great EPA-estimated fuel economy ratings of 20 mpg in the city and 29 mpg on the highway. Though it isn’t especially energetic, it isn’t anemic either, making it a suitable daily driver.

Akkermans Auto Supplies B.V. Hyundai Bonaire N.V. Kaya Amsterdam 2 Bonaire Caribbean Netherlands Tel +599 717 8667 Fax +599 717 5034 info@akkermansbonaire.com www.akkermansbonaire.com

Entrepreneur Bonaire 2018

Interview

A Crush on Development Tekst: Patricia Bergwijn | Foto: Conté

After forty years of renting and transporting heavy equipment and materials to different parties in Bonaire, the family-owned business became Stone Crusher NV (Inc.) in 2006. The new company was named after the crusher it bought in 2005. Procuring this crusher made it possible to add yet another branch to the business and exploit Bonaire’s coast at the east side of the island. However, by 2013 its strip mining activities diminished and Stone Crusher had to fully rely on the import of raw materials like sand and crushed rocks to keep the booming building sector in Bonaire going.

Strip Mining Due to the fact that the Crusher Company N.A. (Netherlands Antilles) was closing, the family de Jongh decided to expand their business by not only transporting materials to make concrete, but also to start strip mining and crushing rocks themselves.

At the east coast of Bonaire lay a wealth of sand and stones just for the taking and all they needed was the machinery to do so. The Bonairean government already was their biggest client and crushing the raw material themselves would enable them to sell their product to private buyers as well.

While big loaders were scraping off the sand and rocks of the east coast, the demand for ready mixed concrete was increasing. Investing in a concrete 6

mixing plant in 2007 was therefore a logical next step. Making their own concrete would take the family-owned business to the next level.

Even though the wild billows at the east coast provided a steady supply of sand and rocks, Mother Nature couldn’t keep up with the evolving need of the island and within five to six years the coast was totally stripped. Besides the fact that the Bonairean sand appeared to be too permeable to water and contained too much salt, the ever rising demand and the stripped east coast fueled the import of other, less porous types of sand. Starting with Curacao, Stone Crusher NV shipped in special silica sand from Guyana, the solid and nicely structured river sand from

Entrepreneur Bonaire 2018

STONE CRUSHER MADE OF CONCRETE

Products | Ready mix concrete | Sand | Gravel | Diabaas | Heavy Equipment | Rental

Kaya Italia, Kralendijk Bonaire CN - Call +599 717 8728 - info@stonecrushernv.com

Surinam, and the washed sand from the mountains of Colombia and the Dominican Republic. By 2013 the company had to cease its strip mining activities and rely on the import of sand and crushed rocks.

Challenging Import Shipping in sand and crushed rocks, however, was not as easy as it might seem. Stone Crusher had to overcome several challenges. Although Bonaire has two to three piers, the Noordpier was declared unfit for use. It couldn’t support the big trucks that would have to drive over the pier to get the freight.

The busy Zuidpier already harbored cruise ships and cargo vessels on a daily basis. Stone Crusher would add another five to six cargo ships a month. Moreover, since Bonaire became a Dutch public entity in 1010-10, the import rules and regulations had changed. Cargo could only enter and be cleared in batches and because all the freighters would first dock at Curacao, shipping it out again to Bonaire by using the only two ships in the region that were equipped to carry the load doubled the costs and the delivery time.

The trucks, cruise ships and cargo vessels took a heavy toll on the Zuidpier and in order to keep on docking ships in the future it not only needed to be restored but also renewed. After years of debate with all the parties involved, the Executive Council finally decided to close of the Zuidpier for more than three months from June till the end of September 2018.

IT COULDN’T SUPPORT THE BIG TRUCKS THAT WOULD HAVE TO DRIVE OVER THE PIER TO GET THE FREIGHT The decree caused an uproar in the business community of Bonaire.

Protesting business owners went to the local media. They got the Chamber of Commerce to send a letter to the governor, the opposition to question the decree, and when all that still didn’t help, they even took it to court.

Shutting down the pier completely for more than three months would simply mean the end of many construction companies, unemployment in the sector, a huge loss of income, and it would put a stop to all building projects.

In other words: it would crush development, since all construction companies purchased their cement and concrete from Stone Crusher and Stone Crusher did have neither the means nor the facilities to ship in and store 65,000 tons of sand and crushed rocks to bridge the time gap.

Almost out of stock and not more than two weeks to go, the dispute was settled by an agreement.

Every month the Zuidpier would be open for one week to dock four to five cargo ships carrying the raw material to make concrete. Although this solution didn’t solve all the problems and even created some new ones, it was a compromise all the parties involved could deal with.

Bonaire could keep on building and developing.

8

Introducing Stone Crusher’s Manager Herbert de Jongh Born and raised in Bonaire, Herbert de Jongh followed in his parents’ and sister’s footsteps when he started working for the company founded by his father forty years ago. Since the family-owned business originally rented out heavy equipment, he grew up with loaders, dump trucks, bulldozers and excavators right in the backyard. By the age of eleven, the young boy developed a real passion for the machinery. He already had learned how to drive and operate them and sitting in the operating cab would make him feel on top of the world.

After he finished his studies in the United States, he started to work for another family-owned business in Curacao in 2001. Willing to start a new adventure he came to Bonaire in 2011 to found the new company Bon Recycling. By 2014 he was ready to take on his next challenge.

Selibon, the local waste management company, took over Bon Recycling’s recycling activities and Herbert de Jongh established a new construction company: Bonaire Builders. By using specially prefabricated concrete blocks that Stone Crusher NV provided, his company is currently building 115 affordable private dwellings in the Nikiboko area in cooperation with a local bank and the local government.

In addition and according to contract, the 76 low income houses at Tanki Matrimonio commissioned by the local housing association Bonaire, need to be ready by December 2019.

Addressing the dire need for affordable and social housing on Bonaire will help the island and its economy develop.

Entrepreneur EntrepreneurBonaire Aruba 2017 2018

ONTWIKKELING Tekst: Dick ter Burg | Kamer van Koophandel | Foto: Conté

In eerdere Entrepreneurs heeft de Kamer van Koophandel Bonaire zich al meerdere malen sterk gemaakt voor het werken vanuit een plan en een visie. Voor de toekomst van het eiland, de ontwikkeling van de economie en de (sterk) toenemende bevolkingsgroei zijn deze zaken in onze ogen essentieel.

Z

onder gerichte samenwerking met relevante stakeholders lukt het echter niet om zo’n plan en visie op te stellen, laat staan om deze in de praktijk uit te voeren. Helaas moeten we op dit moment concluderen dat er zowel van een concreet plan of concrete visie als van gerichte samenwerking tussen de publieke en private partijen geen sprake is.

En dat zal onherroepelijk leiden tot een

verdere achterstand ten opzichte van de concurrerende economieën om ons heen. De afgelopen acht jaren heeft Bonaire zich in een rap tempo moeten aanpassen. Door het wegvallen van de structuur van de Nederlandse Antillen (en de daarmee gepaard gaande nieuwe constructie als onderdeel van Nederland) zijn er veel mensen naar het eiland gekomen.

Men voorzag een gouden toekomst door de combinatie van Nederlandse invloeden (op het gebied van investeringen, wetgeving en structuur) en de Caribische inslag. Helaas heeft dat niet altijd het gewenste effect gehad. Desalniettemin trekt het eiland nog steeds nieuwe mensen aan; ondernemers die kansen zien op een eiland waar de markt weliswaar klein is, maar waar er op een aantal terreinen weinig concurrentie bestaat.

Dus hebben zich in de afgelopen acht jaren steeds meer personen en bedrijven gevestigd op Bonaire.

Voor de overheid van Bonaire (in samenwerking met de Rijksoverheid) was het een uitgelezen kans om de toekomst van het eiland in kaart te brengen en gericht te werken aan de verbetering van de omstandigheden en dat zonder afbreuk te doen aan de hier geldende normen en waarden. In werkelijkheid hebben veel onderzoeken en 10

rapporten echter aangetoond dat er door beide overheden te weinig is ondernomen om van een succes te spreken. Het is daarom de hoogste tijd om het over een andere boeg te gooien.

Bonaire is de ‘first Blue Destination in the world’; een titel die op 8 juni 2018 internationaal geclaimd is en waar het eiland heel veel profijt van zou kunnen hebben. Als het tenminste goed en gezamenlijk zou worden aangepakt.

Daarnaast is de titel weliswaar nieuw, de achterliggende gedachte is dat totaal niet. Het is een term die omschrijft hoe het eiland zich al decennialang heeft ontwikkeld.

Waar de een het eiland te rustig vindt, zal de ander Bonaire als een schatkamer ervaren; een plek waar je vanuit natuur en duurzaamheid een ideale mix hebt om mensen, bedrijven en investeerders over de gehele wereld aan te trekken. Het is een feit dat de wereld door toedoen van innovatie steeds sneller gaat draaien. Vooral op technologisch gebied zijn de ontwikkelingen bijna niet meer bij te houden. De generatie Z (Millennials) zorgt ervoor dat bestaande structuren en gewoonten in rap tempo veranderen. De wereld ligt letterlijk in je handen (in de vorm van een tablet of telefoon) en iedereen is gewend dat zaken sneller en

First Blue Destination in the world sneller gaan (denk bijvoorbeeld aan de vele online winkels). In die sneller draaiende wereld zijn veel mensen op zoek naar een rustpunt, een plek waar ze de waan van de dag even kunnen vergeten en zich kunnen onderdompelen in een wereld die in nauwer contact staat met de natuur.

Deze mensen zijn bovendien bereid om daarvoor te betalen. En daar ligt precies de kans voor Bonaire als Blue Destination.

Klimaatverandering en de daaraan gekoppelde duurzaamheid zijn een belangrijker gespreksonderwerp op de mondiale agenda geworden.

En laat dat nu precies in het straatje van Bonaire passen. Daar waar de natuur en de economie al lang met elkaar zijn verbonden, wordt de roep om duurzame oplossingen steeds luider. Bonaire is op dit punt een zeer geschikte kandidaat om in dat gat van de markt te springen.

Niet alleen door je als eiland als zodanig te beschrijven (een bestemming die zich richt op duurzaamheid en natuur), maar vooral ook door daarnaar te handelen. Dat is tevens de bedoeling van de Blue Destination; geef het eiland een identiteit waarmee het zich regionaal en wereldwijd kan profileren. Zorg ervoor dat je je pijlen richt op de versterking van je

duurzaamheidsgedachte en daarnaast de mogelijkheid biedt om onderzoek te doen naar nieuwe methoden om die te bevorderen. Een land als Nederland kan hierin een zeer grote rol spelen en het eiland (lees: het Koninkrijk) letterlijk op de kaart zetten. Het is een sterke speler die Bonaire ervan kan laten profiteren op mondiaal niveau; bedrijven en onderzoeksinstellingen (Nederland kent vele technische universiteiten) die kennis kunnen gaan opdoen op het eiland en die vervolgens kunnen omzetten in concrete producten. Bonaire lift dan automatisch mee en profiteert eveneens van de technologische vooruitgang. Denk bijvoorbeeld aan energieopwekking. Naast zon en wind zouden getijden en de stroming in de zee ook een bron van energie kunnen vormen. Op het gebied van infrastructuur zou in plaats van puur asfalt ook een mix van gerecycled plastic en andere materialen kunnen worden gebruikt. In de bouw zouden er eveneens allerlei innovatieve constructies kunnen worden bedacht en uitgevoerd. Op die manier zou het eiland steeds meer innovatieve bedrijven aantrekken die op hun beurt naast hun producten ook weer andere ondernemingen aantrekken, waardoor Bonaire interessanter wordt voor investeerders, wat weer leidt tot een 11

verbetering van de positie van de bedrijven.

Deze opwaartse stroomversnelling kun je vervolgens inzetten bij de verbetering van zaken op het eiland die aandacht behoeven: armoedebestrijding door het creĂŤren van banen, meer en/of verbetering van de (bestaande) faciliteiten, etc. Wanneer je op een dergelijke manier zou werken, zou je zien dat de mogelijkheden alleen maar groter worden. Een schone industrie die de wereld kan helpen bij het beantwoorden van complexe vraagstukken. Dus als we Bonaire nu daadwerkelijk als een Blue Destination op de kaart zetten, levert het een gouden ticket op voor de toekomst.

Om dit te bewerkstelligen zullen een aantal mensen op het eiland en in Nederland deze kans wel moeten grijpen en uitwerken. “Dream big and start small� dient het uitgangspunt te zijn bij een dergelijke ontwikkeling. Laat zien dat de mogelijkheden er zijn, zonder dat het eiland verandert of als het verandert dan in positieve zin. vOp die manier krijg je ook de doemdenkers mee.

Zorg voor ontwikkeling en haak het eiland en haar bewoners aan.

Dan krijg je de versnelling waarop iedereen zit te wachten.

Entrepreneur Bonaire 2018

Things didn’t exactly go as planned with the South Pier. During the turmoil in the past period a lot has been said and done. This is what actually happened according to Public Entity Bonaire’s representative and harbormaster Günther Flanegin.

Tekst: Patricia Bergwijn | Foto: Conté

The South Pier; Developing against the Odds Breaking Waves After the two big hurricane induced storms that passed Bonaire in 2014 the already deteriorating piers were severely damaged and in dire need of repair, especially the underdecks.

It was one of the main reasons to take it up in the Multiannual Program 2015-2018 for the Dutch Caribbean Islands. The section about the harbor clearly states that MIE (Dutch Ministry of Infrastructure and the Environment) is expected to invest at least nine million euro in the harbor of Bonaire (Multiannual Program Dutch Caribbean Islands 2015-2018, p. 7). Looking for Dutch partners, the ministry reached out to the Port of Amsterdam and asked if they could assist Bonaire (and Aruba as well) in the development of its harbor. By 2016 the Port of Amsterdam International (PoAI), the Public Entity of Bonaire (PEB) and Rijkswaterstaat (RW), the department of the MIE that is responsible for road, rail and waterway networks signed an agreement to start emergency repairs for the North, Middle, and South Pier.

Insufficient Funding and Urgency Although nine million is a reasonable amount of money, it was not enough to

finance the renovation of all three piers.

The MIE, however, was not willing to spend more. Therefore, the parties involved initially settled for emergency repairs that would last for ten years.

The plan was to start with the middle pier, then repair the underdeck and top deck of the South Pier, and rehabilitate the North Pier with whatever fund was left. Due to the lack of sufficient financing tough choices had to be made about what was really necessary for the coming ten years, after those ten years a second renovation would be mandatory. RW was to supervise the emergency repair project, PoAI, as the Commissioning Authority, hired engineers from Arcadis (a Dutch consultancy and engineering company), and the PEB had a supporting and facilitating role, issuing the necessary licenses among others things. In October 2017 the plan was presented at a stakeholders meeting.

After a year of research the three parties had decided that they would build a steel construction under the sea to support the South Pier, unless contractors would come up with a better and affordable solution. The chosen construction was supposed to have a lifespan of ten years and out of 12

urgency they would start right away.

The insufficient funding and the state of the pier forced the parties involved to take immediate action. There was no room for any improvements or additional measures that would benefit the harbor. The South pier’s breaking point was near and they had reached the point that basically everything was better than the current situation. In order to begin fast, the plan was put out to tender. However, to the parties’ surprise the construction market did suggest another solution for the same amount of money. And even better, the new solution had a lifespan of thirty years. By January 2018 a new plan was being presented: instead of building a construction of steel, they would fill up the old structure with composite.

Trouble in Paradise No matter how ideal the new composite building solution seemed to be, it caused trouble in the newly found paradise. The use of composite meant that they had to cut into the top deck of the pier and because of this the pier would have to be shut down for eight weeks. The tripartite alliance warned the stakeholders in several

meetings, giving them the dates they wouldn’t be able to use the pier. They were told that during the sawing the pier would be out of order and after, its usage would gradually increase until all the work was done. Due to some delay in the dredging, the shutdown had to be postponed a little. By May 2018, the contractor was ready and the stakeholders received the final message. In the meanwhile the harbormaster had done his utter best to keep the piers open, even though the contractor couldn’t work as fast as was actually needed because of it. Closing the pier for eight week just wasn’t avoidable. Except for the tiny delay, all went well and on schedule and according to Günther Flanegin in May the South Pier was busier with ships than ever. Thus, none of the contract partners were expecting what was yet to come.

The Odds After a sit-down with the parties, the stakeholders united and went to court.

But the judge didn’t decide in their favor, and although he determined that the communication about the shutdown could have been better, the contract partners were allowed

to continue and close the pier.

Apparently enraged by the verdict, the business community was suddenly on its toes and ‘hell’ broke loose.

The stakeholders took the quarrel to a whole new level when they turned to the media to have it their way. The PEB and the three months shutdown (instead of the eight weeks) would cause major setbacks, unemployment, and ruin their businesses and the economy completely. They urged the Chamber of Commerce to write a letter in protest against the closure of the South Pier.

PoAI, RW and the PEB in the meanwhile, didn’t really understand why this whole uproar was necessary.

They had told the stakeholders already in January what was about to happen later that year, they’d warned them, spoke with them, sent them emails, followed protocol, and now this? Moreover, the Chamber didn’t get its facts straight according to the harbormaster, since there was little correspondence between its version of reality and what actually happened.

The letter, therefore, was not appreciated, especially by the Dutch parties involved. Sent at a moment

when the goodwill was growing and there was hope they could build in some improvements after all, it did more harm than good. In trying to keep the peace and looking for solutions to bridge the time gap, the PEB, including the harbormaster held yet another meeting with the users of the pier. But it didn’t help. The stakeholders were saying they didn’t have enough sand in stock. When the eight weeks were almost finished, the dispute was finally settled by an agreement that satisfied all parties involved.

Every month the building would be halted and the South Pier would be open for one week to dock four to five cargo ships. Although the harbormaster is convinced the rapid and sudden escalation wasn’t necessary because it could have been settled in a different way, the peace has returned and everybody is back on speaking terms. The contract partners learned that whenever something needs to be done, a constant stream of communication is necessary to keep all parties involved satisfied.

If the construction stays on schedule, the South Pier will be fully operational on the first of October 2018.

Entrepreneur Bonaire 2018

Q22018 STATISTIEKEN HANDELSREGISTER

Nieuwe rechtsvorm registraties tussen 01/04/2018 en 01/07/2018

Rechtsvorm

Totaal aantal nieuw uitgeschreven bedrijven tussen 01/04/2018 en 01/07/2018

Aantal

Eenmanszaak

10247 Maatschap 3 Vennootschap onder firma 23 Commanditaire vennootschap met één beheerder 2 Commanditaire vennootschap meerdere beheerders 1 Naamloze vennootschap 860 Besloten vennootschap 1717 Coöperatie 9 Stichting 328 Particulier fonds 41 Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid 125 Vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid 14 Vereniging zonder rechtsbevoegdheid 2 Buitenlandse rechtsvorm met hoofdkantoor op Bonaire 3 Nevenvestiging met hoofdkantoor buiten Bonaire 140 Besloten vennootschap naar Nederlands recht 7 Totaal:

Rechtsvorm

Aantal

Reden

Eenmanszaak

2 ambtshalve doorhaling NEenmanszaak

42 opheffing algemeen Naamloze vennootschap 4 liquidatie Besloten vennootschap 13 opheffing algemeen Besloten vennootschap 1 opheffing faillissement Besloten vennootschap 4 liquidatie Stichting 1 in liquidatie Stichting 1 liquidatie Nevenvestiging met hoofdkantoor buiten Bonaire 1 opheffing algemeen Totaal:

69

Cijfers 2018 De Kamer van Koophandel Bonaire heeft in de eerste zeven maanden van 2018 totaal 367 nieuwe inschrijvingen geregistreerd. Het tweede kwartaal kwam op een totaal van 178. Het is een mooie verdeling tussen de eerste twee kwartalen van 2018. Een vergelijking met 2017 laat zien dat de eerste zeven maanden van 2017 een totaal van 279 nieuwe inschrijvingen telde, waarvan 156 in Q2 van 2017. Vooralsnog heeft 2018 dus een groter aantal inschrijvingen (+33%). Het aantal uitschrijvingen in de eerste zeven maanden kwam neer op 178, waarvan Q2 69 telde.

Vergeleken met 2017 komen deze aantallen op een totaal van 141 uitschrijvingen, waarvan 63 in Q2. Het totaal aantal actieve inschrijvingen in het handelsregister is op dit moment 4299. Ten opzichte van een jaar geleden (3974) is dat een stijging van ruim 8%.

4299

Totaal aantal nieuwe ingeschreven bedrijven tussen 01/04/2018 en 01/07/2018

Rechtsvorm

Aantal

Eenmanszaak 85 Comanditaire venootschap 1 NV 1 BV 65 Coöperatie

1 Stichting 9 Particulier fonds 3 Vereneging met volledig recht 5 Vereneging met beperkt recht 1 Nevenvestiging met hoofdvestiging buiten Bonaire

7 Totaal: 178

Inschrijving

nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw 14

animalshelterbonaire.com

+599 717 4989

Interview

Entrepreneur EntrepreneurBonaire Aruba 2017 2018

Zelf maak je de keuze hoe je je leven leidt. Het is de belangrijke boodschap van Jona en Rudsel Chirino. Het echtpaar zet zich in om mensen bewust te maken van hun eigen mogelijkheden en kracht en hen te helpen om de juiste keuzes te maken. Jona en Rudsel hoefden niet lang na te denken over de naam van hun eenmanszaak en stichting. Skohe betekent ‘kiezen’ in het Papiaments.

Tekst | Foto: Gerjanne Voortman

KIEZEN VOOR JE EIGEN ONTWIKKELING

Zelf kiezen voor verandering Jona en Rudsel deden veel ervaring op voordat ze met hun eigen onderneming begonnen. Zo werkte Jona 25 jaar als welzijnswerker op Bonaire, onder meer bij de Voogdijraad. Rudsel werkte als jongerenwerker onder andere bij Stichting Jong Bonaire.

In zijn tijd daar schreef hij een gedicht met als titel “Skohe” dat hij deelde met de jongeren.

De boodschap van het gedicht was dat je keuzes hebt en dat je zelf verantwoordelijk bent voor de

gevolgen van die keuzes. “Je hoeft niet te studeren, je kunt ook onder een boom gaan zitten,” licht Rudsel toe, “maar beide keuzes hebben verschillende consequenties en daar moet je je bewust van zijn.”

Jona vond het een mooie boodschap en gebruikte het gedicht regelmatig in haar werk bij gezinnen met problemen. Ze realiseerde zich dat zij mensen wel kon ondersteunen en adviseren, maar dat er pas echt sprake was van verandering als mensen daar zelf voor kozen.

2016

De persoon centraal Na jaren van hard werken in de welzijnssector besloten Jona en Rudsel dat ze niet harder moesten werken, maar slimmer. Dit willen ze bereiken door de nadruk te leggen op persoonlijke ontwikkeling en preventie van probleemsituaties.

Een jaar geleden richten ze met dat doel ‘SKOHE’ op.

SKOHE richt zich op het geven van beleidsondersteuning aan instellingen op welzijnsgebied, coaching, training en lezingen.

Entrepreneur Bonaire

Qredits wilde graag bijdragen aan het professionaliseren van SKOHE SKOHE zet altijd de persoon centraal, of het nu gaat om één-op-één coaching, of om bijvoorbeeld een bedrijfstraining. “Je zal waarschijnlijk niet lachen naar een klant, als het niet mogelijk is om af en toe met elkaar te lachen,” legt Jona uit. “En ook als je niet blij bent met jezelf, zie je dat terug in je houding naar anderen.”

Pas wanneer die persoonlijke basis juist is, komen zaken als werk, geld of partner in beeld. Jona en Rudsel hebben verschillende kunstwerken in hun huis staan die ze gebruiken bij hun coaching en training.

Eén van de favorieten van Jona is het beeld van een dame die stevig en rechtop zit met haar armen geopend. Het beeld staat voor kracht, zelfvertrouwen en openheid.

Een goed team Een ander aspect van hun bedrijf is coaching voor partners. SKOHE zet bewust in op de relatie tussen geliefden, want dat is volgens hen de kern van het gezinsleven. Een goede en stabiele relatie is belangrijk om kinderen goed op te voeden.

Indirect werken ze hiermee aan de preventie van problemen bij de volgende generatie. Het echtpaar zet zich eveneens graag in voor kinderen en jongeren, ook buiten hun bedrijf om. Via Stichting Perspektiva, waar Jona voorzitter van is, vergaren ze fondsen om nog meer voor de nieuwe generatie van Bonaire te kunnen betekenen.

Jona en Rudsel vormen zelf een goed voorbeeld voor de partners die ze coachen. Het echtpaar gaat na 29 jaar samen zijn nog altijd hand in hand

over straat. Ook het samenwerken als collega’s vinden ze geweldig.

Jona en Rudsel leggen stralend uit dat ze elkaar heel goed aanvullen binnen de werkzaamheden in hun bedrijf en stichting. Waar Jona meer over de lange termijn visie nadenkt, is Rudsel praktischer van aard.

En terwijl Jona graag praat, is Rudsel liever wat meer op de achtergrond aan het werk. Deze verdeling komt duidelijk naar voren in hun nieuwste project: het maken van een educatief televisieprogramma.

SKOHE ku Jona Het programma ‘SKOHE ku Jona’, zal vanaf oktober 2018 elke maandagmorgen op Nos TV te zien zijn op Bonaire. In elke aflevering bespreekt Jona een thema met de kijker dat te maken heeft met persoonlijke ontwikkeling.

Daarnaast komt er een rubriek ’10 dollar cooking’ in het programma, waarin iemand uitgedaagd wordt om voor 10 dollar een gezonde gezinsmaaltijd te bereiden.

Jona is de presentatrice en Rudsel de redacteur, cameraman en technicus. Hij heeft zichzelf deze vaardigheden aangeleerd uit eigen interesse in media. Het ondernemende paar blijft dus ook zichzelf ontwikkelen.

De huiskamer van Jona en Rudsel is inmiddels omgebouwd tot professionele studio met decor, twee camera’s en licht en geluidsapparatuur. Het is de investering waard, want het tv-programma biedt een manier om meer mensen te bereiken met hun boodschap én om de trainingen en 17

coaching extra bekendheid te geven.

De investering in de benodigde materialen voor het maken van het tv-programma deden ze met behulp van Qredits. Ze benaderden Qredits met een uitgewerkt ondernemingsen financieel plan, waar ze al jaren op de achtergrond aan gewerkt hadden.

Qredits wilde graag bijdragen aan het professionaliseren van SKOHE. Geloof in jezelf Andere mensen die dromen van een eigen onderneming zouden Jona en Rudsel vooral willen aanmoedigen.

“Te vaak denken mensen dat het niet voor hen is weggelegd,” zegt Jona. De welzijnsprofessional geeft aan dat Bonairianen soms vooral redenen zien waarom zij niet zouden kunnen slagen als ondernemer in plaats van hun dromen en ideeën serieus te nemen. Een gemiste kans, volgens het echtpaar, want als je ondernemerschap overweegt, zit er waarschijnlijk al iets van een ondernemer in je.

Het is volgens Jona en Rudsel het beste om klein en dicht bij jezelf te beginnen. Zelf maakten ze eens de misstap om te snel een locatie te willen huren. Daarna namen ze weer een stapje terug en werkten ze vanuit hun eigen huis. Zo blijven ze zichzelf heruitvinden en maken ze het beste van wat er op hun pad komt.

En dat lijkt precies hetgene waar het leven van Jona en Rudsel om draait: Ongeacht de situatie, zelf het heft in handen nemen en kiezen voor ontwikkeling. En dat is wat ze door SKOHE ook aan anderen mee willen geven.

Entrepreneur Bonaire 2018

INGEWIKKELDE ONTWIKKELINGEN Tekst: Robert Smaal | Bon Bida

18

D

Entrepreneur Bonaire 2018

De ontwikkeling van de mens is grofweg in twee fasen op te delen: de periode voor de geboorte en daarna. De eerste fase omvat het proces waarbij de bevruchte minuscule eicel zich in ongeveer negen maanden ontwikkelt tot een levensvatbaar individu bestaande uit tientallen miljarden cellen.

Ongelofelijk dat zich uit één eicel zoveel verschillende samenwerkende en gespecialiseerde cellen kunnen ontwikkelen.

e volgende fase duurt gemiddeld zo’n 75 jaar, oftewel je hele leven.

Na de geboorte is er sprake van een langzaam rijpings- en ontwikkelingsproces waarbij je, ondanks het feit dat de belangrijkste organen al meteen volledig functioneel zijn, om te kunnen leven in het begin nog afhankelijk bent van anderen. De hulpbehoevende zuigeling ontwikkelt zich via de kinderfase tot een zelfstandige volwassene. In biologische zin duurt deze fase tot rond het twintigste levensjaar. Opvallend is dat deze periode voor de mens in de loop der tijd steeds langer is geworden. Dit in tegenstelling tot sommige diersoorten die eigenlijk helemaal geen jeugd hebben. Sommige vogels kunnen vanaf hun geboorte al vliegen en een cavia heeft een jeugd van drie dagen.

Ter vergelijking: een hond is na zo’n

negen maanden volwassen en een chimpansee na negen jaar.

Voor groei, rijping en ontwikkeling is tijd nodig. Dat wil zeggen hoe verder ontwikkeld, hoe langer de jeugdperiode. De ontwikkeling naar volwassenheid vindt plaats op vele gebieden, waarvan een groot aantal mentale en lichamelijke functies nog onbegrepen zijn.

In de fase na de geboorte zien we dat de expertise van Gezondheidscentrum Bon Bida Bonaire op bepaalde gebieden nodig kan zijn.

Het kan daarbij gaan om het begeleiden van een normale of de meest ideale ontwikkeling, dan wel om het ontwikkelen van een compensatiestrategie wanneer de ontwikkeling teveel afwijkt van wat gangbaar is. Bij afwijkingen in het gewicht van jongeren en volwassenen kan de diëtiste bijvoorbeeld ingrijpen.

De lengte en gewicht curve en de BMI (Body Mass Index) die de eerste vier

jaren door het consultatiebureau of door een huisarts dan wel kinderarts worden vastgesteld, zijn belangrijke indicatoren om iemand al of niet door te verwijzen.

De logopediste ziet met grote regelmaat jongeren waarbij de spraak- en taalontwikkeling achter blijft. Dit kan een fysieke oorzaak hebben, maar soms ook een neurologische of gedragsmatige oorzaak. De logopediste krijgt informatie van de huisarts, de KNO-arts, tandarts en/of de scholen. Fysiotherapeuten zien ook regelmatig patiënten die worden doorverwezen in verband met een ongewenste ontwikkeling. Dit kunnen orthopedische problemen betreffen, zoals een houdingsafwijking of het kan gaan om een afwijking waarbij zowel de motoriek als de sensoriek verstoord zijn. Hierbij spelen de scholen, huisartsen, kinderartsen en het EOZ (Expertisecenter Onderwijs Zorg

Bonaire) een belangrijke rol.

Veel ontwikkelingsstoornissen worden (gelukkig) ontdekt gedurende de ontwikkeling naar volwassenheid.

In die periode zijn veel zaken gemakkelijker te beïnvloeden.

Toch zijn er ook een aantal ontwikkelingen die zich kunnen manifesteren nadat iemand volwassen is geworden. Het kan te maken hebben met een ongeluk of een blessure, waarbij het herstel zich niet goed ontwikkelt (geen spontaan herstel), of er is een medische noodzaak voor de begeleiding van de ontwikkeling na een operatie, een hersenbloeding of een progressieve ziekte. Hierbij zijn vaak de fysiotherapeut, logopedist en maatschappelijk werker betrokken.

Naast fysieke ontwikkelingsstoornissen kan er ook genoeg mis gaan op het gebied van de mentale ontwikkeling.

De gezondheidspsychologe ziet

bijvoorbeeld cliënten die een traumatische (fysieke) ervaring hebben meegemaakt en begeleiding kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van een coping-strategie. Denk bijvoorbeeld aan de mentale gevolgen van een hartaanval, het leren omgaan met een blijvend invaliderende klacht of de angstgevoelens bij een aanval van benauwdheid van een longpatiënt.

In zulke gevallen werkt Bon Bida nauw samen met andere diensten.

Door afwijkingen in de ontwikkeling tijdig te signaleren of hierop vooruit te lopen kan het gezondheidscentrum helpen de ontwikkeling van een keur aan individuen te normaliseren en/of te bevorderen. Of het nu gaat om een ‘simpel’ enkelvoudig probleem of een gecompliceerd probleem dat een multidisciplinaire aanpak behoeft, de uitdaging is om iemand te begeleiden in de ontwikkeling naar een zo gezond mogelijke persoon.

AUTHENTIC TROPICAL HOUSE

Girouette, Curaçao

Very central and elevated house with beautiful view and a very large plot.

• Land area 7350 m² • Property form property • A Location very centrally located • Infrastructure paved road • Bedrooms 4 • Bathrooms 2 • Storage / laundry room 1 • Living room 1 • Covered terrace 1 • Open terrace 1 • Garage 1 • Living area 300 m² • Year of construction 1961

Living area 300 m² Land area 7350 m² realestatecaribe.com/ residence/girouette-3

info@studioconte.nl

Entrepreneur Bonaire 2018

Gadgets

MiLi Pro iPhone projector Another one for the iPhone enthusiasts: a video projector where the iPhone can simply be retracted.

When folded, the device is only slightly larger than the iPhone itself, and unfolded this LED-projector (with a fairly limited brightness of 10 Lumens, so keep the blackout curtains closed) is capable to project a sharp image with a maximum diagonal of about 170 centimeter at a 480p resolution of 640x480 (VGA). The video projector can also be used with a normal laptop.

Lunar multifunctional backpack for laptop and tablet Super handy backpack with a compartment for the laptop and tablet.

Strongly made from 600D polyester.

Perfect compartment for a laptop (15.6 “) and a tablet (9.7�).

Several other compartments inside, one pocket on the front, and two on the side.

Padded back with practical shoulder straps.

Wine cooler Double-walled Keep your wine cool without ice.

22

fysiotherapie • maatschappelijk werk • gezondheidspsychologie ergotherapie • diëtetiek • lifestyle coaching • mental coaching logopedie • arbocuratieve zorg • gym • spa/beauty-salon Bon Bida Bonaire levert dienstverlening voor de praktijk en kenmerkt zich door snelle patiëntenzorg, hoge kwaliteit en deskundigheid, goede communicatie, professionaliteit en transparantie van handelen te continueren en verder te optimaliseren. Ons centrum moet een plek zijn waar de patiënt en klant - ongeacht de aard van de klacht - zich prettig voelt en weer vertrouwen krijgt in het functioneren van zijn of haar lichaam en/of geest.

Wij zorgen ervoor dat de in de praktijk geleverde zorg de meest geschikte is. De sfeer en de omgangsvormen spelen tevens een rol in de wijze waarop dat vertrouwen tot stand komt.

Bulevar Gob. N. Debrot 74, Bonaire CN - 717 7030 - www.bonbida.com

Growth and expansion are key goals for most business owners and entrepreneurs.

But how can you expand your business in today’s lackluster and slow-growth economy?

Here are six small business expansion strategies that may help you grow your business to the next level:

TIPS FOR EXPANDING YOUR BUSINESS

REGARDLESS OF THE ECONOMY Text: Don Sadler

1 Add new products and services to your mix This strategy sounds relatively simple, but executing it well can be challenging. For starters, you need to figure out which products and services your customers want, and how much they’ll be willing to pay for them.

Next, determine whether or not you can sell these products and services at a profit.

The best way to accomplish this is to conduct thorough market research before committing any resources (financial and human) to new product or service expansion. Ask your current customers what they think about your new product and service ideas, including potential price points.

Your market research needs to focus on customer demand for new products and services and your cost to manufacture, deliver, and sell them.

2 Sell more products and services to your existing customers This is the flip side of the first strategy: Penetrating deeper into your current customer base. Start by performing

a market segmentation analysis to identify the customer segments that are more likely to buy so you can focus your sales and marketing efforts on these segments.

investment of both time and money, so perform thorough market research first to make sure there is enough customer demand in the new territory to justify the expansion.

This analysis will divide your customers into segments based on the criteria you choose (age, gender, location, buying history, etc.), so you can analyze their potential profitability when it comes to selling them new products and services. Armed with this information, you can better allocate your sales and marketing dollars.

“When you are thinking about expanding into new areas, the first thing you need to do is to determine how to specialize your advertising for your new market,” advises Tri Nguyen, founder and CEO of Network Capital Funding Corporation. “If you can’t convey the benefits of your product or service to residents of a new region, you’re going to struggle to make it.

Be honest about flaws and strengths as you consider the message you will be conveying to a new area.”

3 Expand into new territories The idea here is to market and sell your existing products and services to new customers. These new customers can be in different segments or niches or different locations from where you currently operate.

If yours is a retail or storefront business, this type of expansion will likely involve opening new locations in different geographic areas whether across town or across the country.

Doing so will require a significant 24

4 Target new customer markets Most businesses target their sales and marketing efforts to specific customer markets based on demographics like age, gender, and location or psychographics like interests, activities, and values.

But are there other customer markets that might also be viable for your products and services?

“Being able to reach the right target customers through the right mediums, at the right time, is the first step to expanding your business into new customer markets,” says Network Capital’s Nguyen.

“When expanding into new target markets, you need to ramp up your advertising to these markets. This is pretty intuitive, but it’s true.”

5 Tap into new sales and delivery channels The Internet is the best example of how a new sales and delivery channel can transform a small business.

Countless companies have reinvented themselves to take advantage of online opportunities — from brickand-mortar retailers opening online stores to service providers who are able to reach a much broader audience by advertising online and

using search engine optimization (SEO) techniques to rank highly in Web searches conducted by the prospective customers.

6 Acquire another business This may be the fastest route to growth and expansion. Merging with or acquiring another business can literally double the size of your business overnight, growing your sales and revenue exponentially.

But you must perform thorough due diligence on any potential acquisition candidates before moving forward with a business merger.

In particular, your due diligence efforts should focus on the company’s financial condition, the strength and depth of its management team, the breadth of its client base, and the soundness of existing contracts.

When considering companies to possibly acquire, look for synergies 25

between

“WHEN YOU ARE THINKING ABOUT EXPANDING INTO NEW AREAS, THE FIRST THING YOU NEED TO DO IS TO DETERMINE HOW TO SPECIALIZE YOUR ADVERTISING FOR YOUR NEW MARKET the two businesses that will result in the combined entity being stronger than either of the individual businesses would be standing on their own.

The condition of the economy doesn’t have to dictate your business growth and expansion plans. Consider how you can implement one or more of these strategies to put your company on the fast track to expansion today.

Entrepreneur Bonaire 2018

TO DEVELOP … LOVE Text: Tom Kok | Coolgroup

Okay, so for the first time I will not address a business issue but something personal.

Have you heard of the World Book of Happiness? It is well sold all over the world and it has the outcomes of the top 100 long term scientific researches around the world about happiness.

Now, the World Book of Love has been published, disclosing the outcomes of the top 100 long term scientific researches about Love.

I was fundamentally curious what the outcome was. So, I read this thick book. It does present the 100 researches, but it does not draw any conclusions from all 100. Thus, I did that for you and combined it with some insights from earlier readings.

These are the six fundamental principles that will keep your love relation working for a lifetime.

Shared Inspiration Almost all love relations start with shared inspiration. Something that inspired you both, that you could talk about endlessly and that both of you gladly spent time on. Keep this shared inspiration alive, give it time and energy, keep talking about it and it will stay the heartbeat of your relation.

Admiration There are some things in your partner that you have admired from the start, things that made you love her or him.

Keep admiring, all flowers need sun.

Although, you may have witnessed the admirable behavior for a long time and admired and complimented it dozens of times, it is still worth your admiration. Keep up with the compliments. Giving admiration inspires you as much as the one that receives the compliment.

A better Version of Yourself People in love are a better version of themselves in the neighborhood of their loved one. And that better version of yourself is also more pleasant for yourself to live with. Why don’t you ask a long term friend how your love changed you for the better?

Showing appreciation for the little things your partner always does for you, will make your live nicer and easier as well.

Facing a Problem together Arguments between loved ones tend to become fierce, because you know each other’s weaknesses so well.

Try this: define the problem together and then face it together. Do not represent one side of the problem.

Represent both sides together, including what the problem means for 26

you as a couple. By the way: not to start an argument yourself is by far the best way to argue less.

Try it and experience how the fights you have diminish.

Forgive When your love has been stupid: forgive. Forgiveness is very important to keep love alive. It also makes your own live more comfortable, because something the other did and you did not forgive will occupy your mind and cause you stress.

Make a list of stupidities of your partner and forgive them. Your lover and love will thrive on it.

And then…

If your loved one has a persistent behavior that you really cannot stand.

If you have discussed it time and time again but nothing has changed.

If you really cannot live with it and are desperate, not able to accept your life with the outlook that it will continue.

If you really have reached the end of the line and cannot go further anymore…Then change yourself.

Yes, you can. It is the ultimate solution of love. Change yourself.

And now that we have gone through all of this for your private life: how about applying these principles to your team in your organization?

Entrepreneur Aruba 2018

COLUMN

TEACH YOUR CHILDREN WELL… Text: Paul Janssen

J

Cartoon: Joes Wanders

ust as every person has the obligation to develop himself further and further, every parent feels the need to assist their children in their development. And that never stops.

Even if they are thirty something and think they know everything.

Parental adjustments are often desirable and sometimes even necessary.

During a joint sports session I asked my son-in-law what the problem was. He was very clear about it, and with perfect male logic he could refute all the reasons his wife offered to purchase the air conditioner.

Now, I am not a master communicator, on the contrary, but I have learned that the needs of a woman normally don’t call for logical refutations. If a woman wants to purchase something like an air conditioning system, there is a concern, an emotion, a feeling behind it.

And you’ll have to catch the emotion in order to determine what it is worth to fulfill that need one way or another.

A couple of days ago my daughter wanted to have a professional air conditioning system installed in her house.

The Netherlands had been overtaken by Caribbean temperatures and my daughter wanted to give her one-and-a-half-year-old daughter a cool night, so she could have some sleep herself.

I suggested my son-in-law to enter the discussion in a calm way and to ask his wife what her biggest concerns were. With that knowledge he could determine if there was a simpler and maybe cheaper solution and arrange that for her.

Her husband protested. It was far too expensive and too big an adjustment to their brand-new house. And what did they need it for anyway? The high temperatures were an exception and not common for Dutch summers.

Next summer everything would be different again…

It became a real air conditioner war in which the temperature in the marital home only increased.

Two days later we met again. He thanked me for my input and for giving him certain insights. It was not necessary to ask him if they had found a solution for this air conditioner ‘war’. Witnessing his radiant smile and beaming eyes, the time-honored cliché ‘happy wife, happy life’ didn’t fail to prove itself in this case.

28

Entrepreneur Bonaire 2018

ONTWIKKELING VAN UW ORGANISATIE; UW ARBODIENST ONDERSTEUNT EN HELPT!

W

Tekst: Carola Roeters | Arbomedicalbes

at betekent ontwikkeling voor uw bedrijf? Is dat meer dienstverlening, meer medewerkers, meer omzet en/ of meer winst? Of is het wellicht ook een kwalitatief betere dienstverlening en betere, veiligere en gezondere werkomstandigheden voor uw medewerkers? En hoe beĂŻnvloeden deze elementen elkaar?

In zijn algemeenheid geldt dat medewerkers beter presteren wanneer de werkomstandigheden verbeteren.

Beter presteren betekent betere kwaliteit en meer kwantiteit en dus meer omzet. Veilig en gezond werken leidt tot lagere kosten.

Lagere kosten genereren meer omzet en dus meer winst. Deze cirkel kan vele malen herhaald worden.

Iedere verbetering leidt tot een betere inzet van uw medewerkers met een betere dienstverlening, meer omzet

en meer winst als gevolg. Deze winst betreft niet alleen de werkgever, maar ook de werknemers.

Betere arbeidsomstandigheden leiden tot veiliger en gezonder werken, een betere kwaliteit van leven en tot meer arbeidssatisfactie. Kortom: betere arbeidsomstandigheden zijn win-winsituaties.

Investeren in goede en gezonde werkomstandigheden is dus geen kostenpost, maar een mogelijkheid om een betere dienstverlening en win-winsituaties te creĂŤren.

Hoe kunt u investeren in betere arbeidsomstandigheden?

Niet alleen de werkplek is daarbij van belang, maar bijvoorbeeld ook het opleidingsniveau. Zo zijn er opleidingen voor veilig werken, opleidingen om tot het gewenste uitvoeringsniveau te komen, opleidingen om managementtaken goed uit te voeren.

Een juiste opleiding is echter niet het enige, het gaat er ook om, om 30

de juiste persoon op de juiste plek te krijgen. Is iemand bijvoorbeeld medisch gezien wel in staat om op het gewenste niveau te kunnen presteren? Uiteraard kan de arbodienst de organisatie daarbij helpen en ondersteunen. Zoals men gewend is, assisteert een arbodienst bedrijven bij specifieke medische keuringen (scheepvaart, brandweer, pensioen, asbest, etc.), werkplekonderzoeken, trainingen, psychologische onderzoeken en nog veel meer.

Maar hebt u ook wel eens gedacht aan situaties waarin een werkconflict speelt? Een conflict is feitelijk een van de slechtst denkbare arbeidsomstandigheden die zich kunnen voordoen. Er gaat vaak heel veel energie verloren aan een strijd die veelal eenvoudig op te lossen is. Het is bovendien een arbeidsomstandigheid die vrijwel altijd leidt tot slechte prestaties en minder omzet. Laat een conflict niet het werkplezier van uw

Entrepreneur Bonaire 2018

HOE KUNT U INVESTEREN IN BETERE ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN management en uw medewerker in de weg staan. De arbodienst kan u ook hier bij helpen en ondersteunen.

De dienst kan bijvoorbeeld bemiddelen, zodat er snel een oplossing wordt gevonden en de gang via kostbare advocaten naar de rechter wellicht kan worden voorkomen. Op die manier creëert u opnieuw een win-winsituatie.

Er is overigens al sprake van een ‘conflictsituatie’ of een ‘probleem op of met het werk’ indien een van beide partijen die mening is toegedaan.

De arbodienst kan u het beste helpen als de partijen in het begin van het

conflict kunnen worden gezien en gesproken. De dienst kan dan ook uitleggen dat een conflict in de basis geen medische reden is voor arbeidsongeschiktheid op medische gronden. Ook al is er vaak al wel sprake van klachten, zoals hoofdpijn of slecht slapen.

Deze maken echter snel duidelijk dat er eigenlijk maar één manier is om het op te lossen: in gezamenlijk overleg.

De arbodienst zorgt ervoor dat beide partijen bij elkaar komen (al of niet met een mediator) en helpt en ondersteunt zowel de werkgever als de betreffende werknemer gedurende

het hele proces. Kortom: goede werkomstandigheden leiden tot winwinsituaties voor alle partijen.

Daarbij gaat het niet alleen om ergonomisch verantwoorde werkplekken, maar juist ook om goede verstandhoudingen tussen werkgevers en werknemers.

Het streven moet dan ook zijn om de juiste persoon met de juiste bagage op de juiste plek optimaal te laten functioneren. Een proces waarbij de hulp en ondersteuning van de arbodienst feitelijk onontbeerlijk is en u geen windeieren zal leggen.

••

Laat ons u helpen met uw verzuimmanagement met respect voor uw medewerkers en met oog voor uw belangen!

• Volledige, professionele Arbodienstverlening

• Alle keuringen (oa Pensioen, Zeevaart, Asbest) • Drugs & alcohol testing, ook op de werkvloer

• Industriële Onderzoeken (binnenklimaat, geluid, toxische stoffen) • 2 Bedrijfsartsen, Bedrijfsmaatschappelijk werkster, Psycholoog, veiligheidskundige

• 4 talen: Nederlands, Engels, Papiaments en Spaans • Voor grote en kleine werkgevers • Aantrekkelijke tarieven

T +599 717 3100 - www.arbomedicalbes.com - info@arbomedicalbes.com 31

ONE STOP SHOP FIELMICH AND SONS

• DHL Xpress Courier Services • Ezone Internet Shipping Delivery • Douane Import and Export Brokerage Bulevar Julio A Abraham 51, Bonaire CN | +599 717 6161

Professional advice when managing the health and safety of employees.

CHS by Medwork

Years of experience in creating safe and productive work environments.

CHS by Medwork

See below some of our appreciated and caring clients.

Ban kwida pa otro Medwork Corporate Health Solutions B.V. - Kaya Suit Nikiboko 12 | T: +599 717 1820 - www.medwork.aw, infobes@medwork.aw

COLUMN

VERANDERING EN VERBETERING

Books

Text: Rianne van Rijswijk

Op veel vlakken zie ik dat een andere omgeving wonderen doet.

Zo zijn de jonge zwemmers op dit eiland goed, maar zwemmen ze op een ander eiland tegen onbekende zwemmers, verbeteren ze stuk voor stuk hun persoonlijk record. En van mensen die onverwacht ontslagen zijn en een ander pad inslaan, hoor ik verhalen als: ‘dit had ik eerder moeten doen’ en dat ze door de nieuwe baan sterker in hun schoenen staan.

Voordat ik naar Bonaire kwam, woonde ik op Statia. Ik kijk er met plezier naar terug, maar de reden dat ik het eiland heb verlaten, was het gebrek aan ontwikkeling. Er zat niet meer in. Het is wat het is en veel dingen blijven zo. Misschien komt er ooit een andere supermarkt of verbeteren ze een weg, maar mijn baan (fysiotherapeut) zou hetzelfde blijven. Er was geen andere praktijk, geen collega’s en mijn dagen zouden weinig variatie hebben. Al deze voorbeelden gelden hier op Bonaire ook. Gebrek aan verandering zal ook hier de reden zijn om dit eiland te verlaten. Het hoeft voor mij niet groter, beter of mooier te zijn, maar een nieuwe omgeving zorgt (bij mij) voor voortgang en ontplooiing. En mijn visie is om dit door te ontwikkelen door mezelf zo af en toe te verplaatsen naar een ander (ei)land.

Waar komt dat vandaan? Nou, ook je lichaam heeft veel verschillende prikkels nodig en daarnaast moet de frequentie van die prikkels eveneens variëren.

Altijd maar het zelfde doen qua sport maakt je zeker niet sterker. Als je altijd squat met veertig kilo en iedere week op vaste dagen dezelfde oefeningen doet, bereik je geen verandering. Je beweegt, je verbrandt wat, maar er vinden geen interessante prikkels plaats voor je lichaam en er komen geen nieuwe verbindingen in je brein.

In mijn vakgebied als fysiotherapeut zijn er met regelmaat nieuwe inzichten over bepaalde behandelingen bij aandoeningen. Ik moet op de hoogte zijn van deze ontwikkelingen en deze toe kunnen passen.

Dat geldt ook in de sportsector. Wat nu hip is in de sportwereld, is ‘slow fitness’ dus niet teveel lessen en uren achter elkaar trainen, maar een keer effectief trainen en dan optimaal herstellen.

Ook nieuw is het ‘excentrisch trainen’. Het doel: spiervezels een beetje kapot maken, zodat ze er supersterk uit komen. Even een korte uitleg: iedere beweging heeft een concentrische en excentrische fase.

De concentrische fase is de fase waarin een spier verkort.

Je brengt bijvoorbeeld je vuist richting je schouder en je biceps werken concentrisch. De excentrische fase is de fase waarin de spier verlengt.

Je brengt je vuist weer terug naar beneden, van je schouder af.

Vaak doe je deze hele beweging met een gewicht (biceps curl) en focus je je op het gewicht dat je naar je schouder wil brengen. Bij deze nieuwe techniek focus je je nu op het gewicht dat je langzaam onder spanning van je schouder af beweegt. Een effectieve manier om je spieren te overbelasten, zo blijkt uit onderzoek.

Dus verander af en toe dat uurtje Zumba voor Combat en doe het lekker ‘s ochtends in plaats van ‘s avonds. Verbouw je leefomgeving, zit eens op een andere plek op een andere stoel, eet eens iets vreemds van een ander kleur bord en ga zo maar door.

Ontwikkel: verander de boel voor een mooi doel!

New Product Development For Dummies The global consumer product market is exploding.

In 2006 alone,150,000 new products were brought to market. Now for the bad news: of those, fewer than 5% were hits, and fewer than 15% will even exist five years from now.

Written for small business owners and entrepreneurs looking for an inside track on new product development, New Product Development for Dummies offers you a unique opportunity to learn from two consummate insiders the secrets of successfully developing, marketing and making a bundle from a new product or service.

You learn proven techniques for sizing up market potential and divining customer needs. You get tested-in-thetrenches strategies for launching a new product or service.

And you get a frank, in-depth appraisal of the most challenging issues facing new product developers today, including the need to collaborate with global partners, optimizing technology development for a 21st century market place, getting start-up capital in an increasingly competitive environment, and much more.

Development The process in which someone or something grows or changes and becomes more advanced: Healthy growth and development The documentary traced the development of popular music through the ages.

2 : the state of being developed; a project in development 3 : a tract of land that has been made available or usable : a developed tract of land; especially : one with houses built on it

Entrepreneur Bonaire 2018

Tekst: Tom Peeters | VanEps Kunneman VanDoorne

Ondernemen op Bonaire Juridische kansen en uitdagingen

Duurzame ontwikkeling Het gebruik van duurzame energiebronnen neemt steeds meer toe.

Het is een oplossing voor meerdere uitdagingen omdat op die manier een milieuvriendelijke invulling kan worden gegeven aan de toenemende vraag naar elektriciteit. Op Bonaire is het aandeel duurzame energie in de productie al hoog, maar de omliggende eilanden zijn hard op weg om Bonaire ‘in te halen’.

Z

o zijn op Saba en Sint Eustatius twee grote zonneparken gerealiseerd en vindt op Curacao en Aruba de uitbreiding van de bestaande windparken plaats. De zonneparken zijn voorzien van mogelijkheden voor de opslag van elektriciteit en op Saba vindt nu zelfs een zodanige uitbreiding van het zonnepark plaats, dat de ‘klassieke’ dieselgeneratoren straks een gedeelte van de dag kunnen worden uitgeschakeld.

Al deze ontwikkelingen hebben ook een juridische kant waarbij de interactie met de techniek interessante uitdagingen geeft.

dan geen zorgen te maken over alle technische vereisten en de bedrijfsvoering van het zonnepark of de windfarm. Helemaal zonder risico is dit niet, want vaak zijn dergelijke contracten voorzien van zogenaamde ‘take or pay’-clausules op grond waarvan het energiebedrijf de geproduceerde hoeveelheid elektriciteit ook daadwerkelijk moet afnemen en als dat niet gebeurt er toch voor betaalt. Het vergt dan ook een goede afstemming tussen vraag en aanbod.

Via de ‘productieprijsbeschikkingen’ die worden gepubliceerd op de website van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) is voor de BES-eilanden te achterhalen om welke tarieven het in de regel gaat.

Contractvormen Er zijn vele verschillende redenen om voor een bepaalde contractvorm te kiezen. Vaak worden de afspraken tussen de energieproducent en het plaatselijke energiebedrijf vastgelegd in een zogenaamde Power Purchase Agreement (PPA). In dergelijke overeenkomsten wordt vastgelegd dat de energieproducent zich verplicht een bepaalde hoeveelheid elektriciteit te leveren (binnen een bepaalde bandbreedte en met afspraken over de betrouwbaarheid van de levering) tegen een bedrag per kilowattuur (kWh). Het energiebedrijf hoeft zich

Een ander voordeel voor het energiebedrijf is dat het aangaan van een PPA geen investeringen vergt.

Die investeringen worden gedaan en gefinancierd door de energieproducent en ‘afbetaald’ via de prijs per kWh. Dit is dan ook de reden dat deze contracten vaak een lange looptijd hebben om zeker te stellen dat de investeringen kunnen worden terugverdiend.

34

Als er wel geld beschikbaar is (bijvoorbeeld door subsidies of een lening), kan men ervoor kiezen om een contract te sluiten waarbij

Entrepreneur Bonaire 2018

HET REALISEREN VAN EEN ZONNEPARK OF WINDFARM IS HIER VAAK WAT COMPLEXER DAN MENIGEEN DENKT

een zonnepark of windfarm wordt ‘gekocht’ en waarbij de installatie en het onderhoud door de leverancier plaatsvinden. De uitdaging is dan om goede eisen te stellen, zodat het energiebedrijf zeker weet dat het park een bepaalde output genereert.

Er zijn echter vele soorten zonnepanelen, windmolens en andere componenten en daardoor is het lastig de onderlinge kwaliteit en prestaties te vergelijken.

In dergelijk gevallen wordt in het contract vaak een outputgarantie afgesproken. Het is dan de verantwoordelijkheid van de leverancier dat het systeem doet wat is afgesproken. Omdat de output afhankelijk is van de klimatologische omstandigheden, is het nog niet zo eenvoudig om dat goed te meten.

Dus ook daar is een afstemming met de techniek vereist.

In de contracten wil het energiebedrijf goed beschermd worden als een zonnepark of windfarm niet de afgesproken output geeft.

Om te voorkomen dat er geen verhaal meer mogelijk is door een faillissement, terwijl al wel de volledige koopprijs is betaald, zijn er vaak ingewikkelde garanties van toepassing, waardoor zeker wordt gesteld dat de energieproducenten aan hun verplichtingen blijven voldoen.

Aanbesteding Veel energiebedrijven kiezen ervoor om een aanbesteding te organiseren.

Niet altijd omdat het moet (bijvoorbeeld op grond van de subsidievoorwaarden), maar ook om zeker te stellen dat er een marktconform aanbod wordt gedaan, zodat de verschillende mogelijkheden goed kunnen worden vergeleken en de uiteindelijke consumenten niet teveel betalen voor de geleverde elektriciteit.

Uit recente aanbestedingen is gebleken dat het aantal aanbieders erg groot is. Door het stellen van de juiste eisen kan echter het kaf van het koren worden gescheiden en blijft vaak een kleiner aantal aanbieders met een goede reputatie over. Vaak wordt daarbij ook ervaring in het Caribisch gebied vereist en dat is zeker geen overbodige luxe. Het realiseren van een zonnepark of windfarm is hier over het algemeen wat complexer dan menigeen denkt. Afgezien van de logistieke uitdagingen voor de aanvoer van materialen, vergt het tijdig verkrijgen van de benodigde vergunningen eveneens aandacht.

Vergunningen Voor dit soort projecten is vaak een aanpassing van het ruimtelijk plan nodig. Als het om windparken gaat, kan dat soms nog een hele klus zijn. Alhoewel er inmiddels veel 35

duidelijkheid is over de (geringe) effecten van windparken op de omgeving, maken omwonenden er vaak bezwaar tegen. Zo’n procedure kan twee jaar duren. Daarnaast is er meestal een hindervergunning benodigd waarin onder meer de effecten op de omgeving worden overwogen. Verder moet er ook een bouwvergunning worden aangevraagd.

Worden de werkzaamheden door buitenlandse werknemers uitgevoerd, zijn er over het algemeen ook (werk)vergunningen vereist.

Conclusie Het gebruik van duurzame energiebronnen lijkt onontkoombaar.

Als onderdeel van een goede energiemix met verschillende soorten productiemiddelen, heeft dat zeker voordelen en kan op een betrouwbare en betaalbare manier elektriciteit worden opgewekt.

De advocaat adviseur is bij dat soort projecten vaak de schakel tussen de belangen van de opdrachtgever, de inzichten van de producent en de oneindige mogelijkheden van de technische adviseurs.

Op Bonaire zijn we inmiddels al een eind op weg, maar de hete adem van de andere eilanden wordt gevoeld, dus op naar een gebalanceerd en duurzaam 2024!

6 KEYS

Entrepreneur Bonaire 2018

DEVELOP A SUCCESSFUL SMALL BUSINESS

Text: Entrepreneur.com

Steve Jobs dropped out of college to start a little computer company in his garage. Mark Zuckerberg launched the first iteration of Facebook from his dorm room at Harvard.

While every successful entrepreneur’s career path looks a bit different, there are universal signposts that can help steer everyone with a small business in the right direction.

Here are six things to keep in mind when you have a small business.

1. Success requires courage.

It takes courage to start and persevere in your own business. In some ways, starting is often the most difficult part of the whole journey. Remember that courage is really fifty percent fear.

Being courageous means having a goal that you believe in.

The more deeply you believe in that goal, the more fear you are willing to overcome.

Your goal should be more than financial profit. Having your own business is usually a very long - even lifelong - project. With the inevitable obstacles and setbacks that will arise, doing something you really believe in is essential to finding the courage to continue.

2. Well begun is half done.

The fearful may think that they are never quite at the point where they are ready to get started. As a result, many never start. It’s easy to justify fear: “The time isn’t right,” “I need to collect more data first,” “I can’t find the right talented people,” “It doesn’t feel quite right,” “I need to reflect on it some more,” and so on. By justifying fear, such rationalizations become the entrepreneur’s Achilles heel.

I’ve worked with many people who go through their entire business career unable to get past that first step.

They may generate charts, graphs, software, projections, schedules, on and on to the point where they can’t see the forest for the trees, and as a result, they never actually get started.

36

Of course, it’s possible to be too impulsive and get started without sufficient planning. But that’s not very common. For most people, it’s just hard to get the ball rolling. You can always do more planning. The art, however, is knowing when enough is enough -- and it’s time to get started.

No formula can answer that for you.

It’s more of a feeling within your gut.

3. Find the right mentor.

Getting over that fear hump may require a good support group or mentor. It’s a lot easier for another person to identify your excessive fear than it is for you. If you are really identified with your rationalizations, even the best mentor can’t help.

You will just ignore them, using your rationalizations to prove that the mentor is wrong. You need to think and be open. You also need to be careful in selecting your advisors.

Otherwise, you will just listen to people who collude with your current fears. They will simply feed your procrastination instead of helping you move past procrastination.

This creates an obvious double-bind. How do you trust a mentor you disagree with? That has more to do with you than it has to do with the mentor. You have to be willing to question your viewpoint and listen

Entrepreneur Bonaire 2018

THE DONALD TRUMPS OF THE WORLD MIGHT START BIG, BUT GENERALLY SPEAKING, INDIVIDUALS LAUNCHING BUSINESSES START SMALL to other viewpoints, but you don’t blindly listen to those viewpoints.

You do, though, give yourself time to reflect on those viewpoints in an attempt to discover what you might be missing. If you spend time with your mentors, you can get a feeling for them and cultivate the ability to sense whether or not they are coming from a place of wisdom.

4. Keep the overhead down.

The Donald Trumps of the world might start big, but generally speaking, individuals launching businesses start small. Keep your overhead down. Lack of cash flow is probably the biggest cause of failure in small businesses. It’s a lot easier to expand than it is to cut back.

When I started my school, my whole accounting system was on an 11”x17” pad of paper.

If you’re not careful, renting an office space, hiring your first employees, buying the requisite technology and all the other startup costs can be enough to bring a fledgling business to a screeching halt. As the business progresses, it tends to accumulate costly baggage. You will do well to review your checkbook and cut unnecessary expenses.

Maximize your chances of profitability by taking a minimalist approach to overhead costs.

5. Carefully guard the keys to the courthouse.

We live in an incredibly litigious time.

Conflicts can easily result in litigation which consumes a tremendous amount of time, energy and money.

When you enter a partnership, you are giving that partner a lot of power that they could, through litigation or not, wield against you if things go awry.

The effects can be devastating.

You need to be very careful when it comes to selecting partners.

It’s important that their goals support your goals. Also carefully assess their integrity. Otherwise, if they see an opportunity to maximize their profits at your expense, they may well do that.

Consider too their temperament.

Otherwise, when obstacles arise, they may succumb to fear, or they may attack you or undermine the business out of fear, mistrust, control issues, impulsiveness or personal life issues.

Fair weather partners are easy to find.

However, you need to assess what a partner will be like when the going gets rough.

37

6. Maintain control.

These days, control seems to have quite a negative connotation. The truth is, many aspects of control are positive and important attributes. Maintaining proper control means staying true to your vision and honoring your instincts on what is right for your business.

After all, you understand your business better than anyone - probably better than even the best consultant on the planet. It’s easy to defer decisions to such people - and it’s such a big mistake. If they are right, they have to convince you. There is no room for blind faith.

No one ever said having a small business would be easy.

These six points are essential to having a prosperous business while avoiding unnecessary challenges. These points are not just cold hard facts. There is an artistry to their implementation.

To be successful in business means to practice and develop that artistry over time. It starts with some thoughtful reflection and research.

Then find the courage to wisely and artfully take that first step and every step thereafter, day after day, month after month, year after year.

Entrepreneur Bonaire 2018

DIGITALISERING EN FISCALITEIT Tekst: Atla Ruhe-Simou | Meijburg & Co Caribbean

Tegenwoordig valt de computer of het internet niet meer weg te denken uit het dagelijkse beeld. Waar iemand eerst een krant las, terwijl hij wachtte, pakt men nu de smart phone, tablet of laptop erbij.

De technologie vernieuwt en de samenleving blijft in ontwikkeling. Wat vandaag typerend of nieuw is, kan morgen door de digitalisering niet meer relevant zijn.

Ontwikkelingen in de samenleving en in de technologie hebben ook hun impact op de fiscaliteit.

Hieronder zullen een aantal van deze ontwikkelingen in de huidige maatschappij worden besproken.

Blockchain en cryptocurrency Blockchain is in zijn kern een open en decentraal digitaal netwerk waarmee onderling nieuwe blokken van informatie kunnen worden toegevoegd. Het is een zogenaamd peer-to-peer netwerk waar alle deelnemers van het netwerk samen het eigendom gelijk verdelen. Iedereen, die dat wil, kan eraan deelnemen.

In het geval van cryptocurrency komt het erop neer dat er betalingen kunnen worden verricht.

Deze betalingen kunnen worden gedaan zonder tussenkomst van een derde (bijvoorbeeld de overheid of een bank). Al deze onderlinge betalingen worden vervolgens versleuteld en in blokken vastgelegd. Ze zijn inzichtelijk voor de gebruikers en achteraf niet te wijzigen door het decentrale netwerk.

Voor het grote publiek gaat blockchain hand in hand met cryptocurrencies en dan met name de Bitcoin.

Naast Bitcoin zijn er echter vele andere varianten van cryptovaluta, bijvoorbeeld Ethereum, Ripple en ruim duizend andere soorten. Ook blijven er nieuwe cryptocurrencies op de markt verschijnen onder de term ‘Initial Coin Offering’ (afgekort als ICO).

Maar wat zijn cryptocurrencies nu precies? Cryptocurrencies zijn digitale munteenheden die gebruikt kunnen worden als alternatief geldsysteem voor reguliere betaalmiddelen. Blockchain is oorspronkelijk de datastructuur achter de cryptocurrencies. De digitale munteenheden kunnen worden gebruikt om betalingen te verrichten.

Net als met geld, zoals de USD dollar, Euro of alle andere valuta, vertegenwoordigen cryptocurrencies eveneens een bepaalde waarde in een database. Deze waarde wordt vastgelegd in een grootboek dat we als blockchain kennen.

Blockchain kan ook invloed hebben op de fiscaliteit. Cryptocurrencies worden thans gezien als een betaalmiddel dat gelijk kan worden gesteld met (traditioneel) geld.

Dat betekent bijvoorbeeld dat inkomen uitbetaald in cryptocurrencies in de aangifte inkomstenbelasting dienen te worden opgenomen.

Handel in crypto bestaande uit het tegen betaling omwisselen van cryptovaluta naar traditionele valuta zou daarbij per saldo zonder heffing van algemene bestedingsbelasting (ABB) kunnen plaatsvinden als gevolg van een vrijstelling.

E-books, digitale boeken en luisterboeken Tegenwoordig kan een boek niet alleen meer gekocht worden in geprinte vorm, maar ook in digitale vorm zoals een e-book, pdf of luisterboek.

38

Bij het kopen van een hard copy boek zal geen ABB in rekening gebracht worden door de verkoper, omdat de verkoper naar alle waarschijnlijkheid niet voldoet aan het begrip producent.

We laten de behandeling van het begrip producent overigens buiten beschouwing, omdat dat de reikwijdte van dit artikel te buiten gaat.

Bij niet geprinte boeken verschillen de ABB gevolgen. Op grond van de ABB wetgeving wordt voor het verleend krijgen van elektronische diensten aansluiting gezocht bij de Europese-Nederlandse belastingwetgeving, specifieker de Wet op de omzetbelasting. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt in digitale boeken die op fysieke dragers worden verkocht en digitale boeken die via het internet worden gedownload zoals E-books. De consument die een digitaal boek download via zijn computer of smartphone heeft hierbij een elektronische dienst verricht gekregen waarover ABB is verschuldigd. De consument die een digitaal boek heeft gekocht dat op een fysieke drager is gekocht (usb-stick), is daarentegen geen ABB verschuldigd, wederom wegens het producentenbegrip.

Digitalisering leidt in dit geval dus niet tot verbetering, omdat nu 6% ABB is verschuldigd over de dienst op Bonaire, terwijl bij het kopen van een traditionele vorm van een boek of een boek op een usb-stick geen ABB is verschuldigd.

Bloggers, vloggers en instagrammers De laatste jaren deelt men inzichten in het privéleven op allerlei gebieden op allerlei platformen. Hierbij kan worden gedacht aan een blog (webpagina), maar ook een YouTube-kanaal, Instagramaccount, Twitteraccount, Facebookaccount, Snapchataccount, etc. Al dat delen van informatie heeft en leidt nog steeds tot allerlei nieuwe

Entrepreneur Bonaire 2018

beroepsgroepen. Bloggers en vloggers verkrijgen bijvoorbeeld inkomen uit betaalde samenwerkingen door middel van sponsoring op de diverse kanalen en blogpagina’s, advertenties, geaffilieerde marketing, YouTube inkomsten, Google inkomsten en producten die worden opgestuurd.

Verkregen fysieke producten worden hierbij gezien als het plaatsvinden van betaling in natura doordat er sprake is van het verkrijgen van producten voor het maken van reclame. Bloggers, vloggers en instagrammers verkrijgen dus op allerlei wijzen bepaalde inkomsten en afhankelijk van het antwoord op de vraag of de Belastingdienst Caribisch Nederland deze werkzaamheden als ondernemerschap of overige bronnen van inkomsten beoordeeld, zou dit gevolgen kunnen hebben voor onder

andere de inkomstenbelasting en de ABB. In dit opzicht verschillen de regels voor bloggers, vloggers en instagrammers niet met die van andere belastingplichtigen.

vastgesteld of er sprake is van belastingplicht voor de diverse belastingen, zoals de inkomstenbelasting en ABB en de daarbij komende gevolgen.

Conclusie Mensen en producten zijn niet langer plaatsgebonden.

De interneteconomie en de daarmee gepaard gaande ontwikkelingen hebben geleid en leiden nog steeds tot allerlei nieuwe verdienmodellen en veranderingen. Deze veranderingen en verdienmodellen leveren allerlei vragen op, onder andere op het gebied van belastingen. Waar het de belastingen betreft verschillen de interneteconomie en de kwalificaties van deze veranderingen niet van de huidige technologie en beroepen.

Nog steeds dient te worden

Meijburg & Co Caribbean heeft ruime ervaring met de toepassing van het Caribisch-Nederlandse (fiscale) recht en het in kaart brengen van belastinggevolgen op nieuwe technologieĂŤn.

Wij assisteren u daarom graag bij de fiscale knelpunten en eventuele mogelijkheden.

39

The information contained herein is of a general nature and does not address the specific circumstances of any particular individual or entity.

Although we endeavor to provide accurate and timely information, there can be no guarantee that such information is accurate as of the date it is received or that it will continue to be accurate in the future. No one should act on such information without appropriate professional advice after a thorough examination of the particular situation.

Entrepreneur Bonaire 2018

Apps

BEST APPS FOR EARNING SOME EXTRA CASH Incredibly, there are genuine, real ways to make money online without getting scammed. All you need is a smartphone, some (lots) free time and a relaxed attitude to constantly being bombarded by adverts.

These apps might not swell your bank account, but they might buy you a beer or two.

Which, if you’re honest with yourself, is the only reason you go to work. Right?

FRONTO - ANDROID

Fronto pays you to advertise on your lock screen. Adverts in the form of products, articles or surveys are placed on your lock screen. You get paid for swiping left on the advert and following the link. You’re paid in Fronto points, which translates to roughly 2500 points per $1.

SLIDEJOY - ANDROID

Like Fronto, SlideJoy pays you to occupy that prime real-estate that is your lock screen.

You’ll get $5 up to $15 per month to view ads on your lock screen and you’ll be paid whether you chose to dismiss the ad or follow the link through. At the end of the day, you’ll get a notification telling you how much money you’ve earnt.

APP TRAILERS - ANDROID AND IOS

Watch adverts, get paid (noticing a theme here?). App trailers gives you points for watching the many, many adverts it lists. But the trailers aren’t just limited to apps, you can watch trailers for the latest films and games too. You’ll get points for each time you sit through a trailer, which can be cashed-out in real money via PayPal (500 points per $0.50) or transferred to a gift card for Amazon, Best Buy BBY +0.09%, Starbucks SBUX +0.92% and many others (which works out to roughly 1000 points for a $1 gift card)

EEN GOEDE WEBSITE VOLGENS GOOGLE

• Check wat de huidige status is van je website • Gebruik testmysite.withgoogle.com en ontdek de laadtijd van jouw website. Je krijgt een rapport met de bevindingen.

• Zorg voor een mobielvriendelijke website • Verwerk de zes B’s (Bezoeken, Boeien, Beslissen, Bestellen, Betalen, Binden) om conversie te bevorderen • Gebruik Google Analytics om je site te monitoren en optimaliseren.

40

Stages Vacatures Werving & Selectie www.back2dutchcaribbean.com OCAN Den Haag - Koninginnengracht 19 - info@ocan.nl BanBoneiruBĂŠk - Kaya SĂĄbalo 13 - info@banboneirubek.com Caribisch Nederland

NE

W

ENTREPRENEURCARIBBEAN.COM With these formats you can enjoy the articles from Entrepreneur Business Magazine

• hard copy • entrepreneurcaribbean.com • issuu.com • language Dutch - English - Spanish Example Because it’s the first time we launch the site entrepreneurcaribbean.com, we would like to show you what it looks like and give you an idea of how easy it is to use.

Posting online Articles If you would like to post an article on entrepreneurcaribbean.com. Just let us know and send an email to: info@studioconte.nl.

42

|N

IEU

W

|N

UE

VO

Entrepreneur Bonaire 2018

ALREADY AVAILABLE

43

ENTRE PRENEUR ARUBA 2018

ENTRE PRENEUR BONAIRE 2018

CO

MI

NG

Text: Marnix Stoorvogel

Rising Entrepreneurs The Entrepreneur is Aruba’s and Bonaire’s one and only business magazine and soon Curacao’s Entrepreneur will be joining the family as well. This quarterly issued free of charge booklet is full of interesting and up-to-date topics about the development and economics of our own corporate Dutch Caribbean.

The magazine offers information about companies and training courses.

It brings you the latest innovations on the business market.

It investigates and reveals the secrets of success of flourishing companies and illuminates the dos and don’ts in the business world.

Imagine everything you always wanted to know about how to make your business even more successful and the interesting interviews, tips, columns and other business related issues will show you the way. Moreover, the tailor-made for each and every island online and hardcopy magazines are completely tuned in on the business framework of the several islands.

SO

That’s how the Entrepreneur is able to give starters, business owners, companies and investors insight into the corporate world of the Dutch Caribbean. Because the business magazines feature all kinds of enterprises, corporate legislation and quarterly facts and figures, among other things, one really gets to know the ins and outs of doing business on the islands and how to meet possible challenges.

Besides this unique opportunity to share experiences, inform and learn from each other, the Entrepreneur strengthens the economic bonds and encourages cooperation and partnerships within and beyond our islands’ borders.

ON

In other words: Get the latest edition, make sure you are up to date, see how others managed their success and improve your business even more!

n! i u n e j f j i r h Sc Emailadres: info@fundashonforma.com • telefoonnummer: +599 717 6949

Cursus aanbod FORMA Talen

Qredits (ondernemerschap)

Papiaments basis

HACCP (voedsel veilig werken)

Papiaments gesprekken

Sociale hygiene

Papiaments spelling

Rijbewijs

Engels voor beginners 1

Managementvaardigheden (keuze uit 20 modules)

Engels voor beginners 2

Klantgerichtheid (keuze uit 9 modules)

Engels voor halfgevorderden

Zakelijke communicatie Engels (ZCE)

Nederlands als tweede taal voor beginners 1

Zakelijke correspondentie 1 (ZCN)

Nederlands als tweede taal voor beginners 2

Zakelijke correspondentie 2 (Nederlands)

Digitale vaardigheden

Excel voor beginners

Basis Computer W8 & internet explorer niveau 1

Excel voor gevorderden

Basis computer W8 & internet Explorer niveau 2

Microsoft outlook

(instructietaal Papiaments) (instructietaal Papiaments)

Training uitnodigingen en posters met Microsoft office

(instructietaal Papiaments)

Microsoft Frontpage

Trainingen

Microsoft powerpoint

Communicatie en klantvriendelijkheid

Microsoft project

Zakelijke communicatie

Hobby’s

Basis budgettering (instructietaal Papiaments)

Timmeren voor vrouwen

Secretariaatspraktijk

Aquarellen Taart decoratie

atie. c u d e n e n Volwasse d om te leren! ou Nooit te

Internationale keuken Mozaïek Sieraden maken

Fundashon Forma • Kaya L. D. Gerharts 15 • Tel: +599 717 6949 • info@fundashonforma.com • www.fundashonforma.com

BONAIRE Q4 2018

Business Magazine Bonaire

NEXT THEME Approach

Openbaar Lichaam Bonaire

Bonaire Chamber of Commerce and Industry

Qredits Interview with an applicant

Disclaimer: This Magazine is copyrighted This means that any content and/or appearance of the magazine Entrepreneur Bonaire may not be reproduced or made public without the prior and written consent of the publisher.

All information, insights or opinions as stated in the magazine Entrepreneur Bonaire are that of the interviewees or the author of the article and do not necessarily represent the vision and/or opinion of the editor, publisher or the magazine itself.

Therefore the magazine Entrepreneur Bonaire and its crew cannot be held responsible for possible errors, incorrect postings, views, and/or insights outlined in this magazine.

TOGETHER WE BUILD DREAMS

Pool repair & maintenance. Supplies, tiles, chemicals.

Build all type & exclusief pools, bamboo, swimspa

150m2 shop Mon - Fri 8:30/12:30 - 2:00/5:00 Sat 8:30/12:30

SUNSHINE POOL CARE

Sunshine Pool Care Bonaire NV Kaya Industria 17 Unit 8 Bonaire, Caribbisch Nederland T +599 701 4149 - info@sunshinepoolbonaire.com www.sunshinepoolbonaire.com

Kaya Opal 8 | Postbus 727 | Bonaire, C.N. | Tel: (00599) 788 4369 | john@cfverzekeringen.com | www.cfverzekeringen.com