Wereldreis februari 2008 by Studio Globo

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 21ste jaargang, nummer 2

Echte schoenmakers zijn er bij ons nog nauwelijks. Schoenherstellers vind je wel.

FEBRUARI 2008

India (Maharashtra) Thema : INDUSTRIE

NIEUWS UIT STUDIO GLOBO Lancering ‘Wonen en Leven in de Filippijnen’ Het inleefatelier over de Filippijnen in Genk gaat zijn tiende jaargang in. Heel wat leerlingen en leerkrachten hebben met veel enthousiasme gewerkt met het lespakket en het leerlingenboekje ‘Alaala’. Maar de tijd staat niet stil. In onze samenleving is op tien jaar tijd heel wat veranderd. In de Filippijnen is dat niet anders. Om hierop in te spelen, maakte Studio Globo een grondige herwerking van het project. Vier Filippijnse kinderen (Anna, Esnaima, Jemuel en Ricanara) nemen je mee op ontdekkingstocht in hun land. Aan de hand van aangepaste mediamaterialen en nieuwe methodieken maken de leerlingen kennis met het dagelijkse leven op de Filippijnen. Het team van Studio Globo Genk stelt het nieuwe materiaal (handleiding, leerlingenboekje Kasama en mediapakket) uitgebreid voor. Wanneer : dinsdag 5 februari 2008 om 19 uur Waar : Studio Globo Genk (Domein Bokrijk, parking Kasteel) Inschrijven : graag een seintje als je komt: genk@studioglobo.be of 011 26 54 20

Uit de school geklapt

OP AL DIE JAREN BASISONDERWIJS BEREIK JE HEEL WAT

Dillip Kandhapani te gast in Studio Globo Roeselare

kant van de wereld als naar je buurjongen. Ik heb, naast het Zuiden, de laatste tien jaar ook het ‘Oosten’ ontdekt. Terwijl de landen van het Zuiden een exotisch tintje bleven houden van blijheid, warme mensen en gastvrijheid, had ik van Oost-Europa een eerder somber beeld. Tot ik zelf op reis ging naar Polen, Hongarije en Servië (dankzij onze ROMA-kinderen en onze Comenius-collega’s). Ik heb gemerkt dat ook die vooroordelen onjuist waren.

We hebben het in Studio Globo vaak over ‘wederkerigheid’. Het team van Roeselare engageerde zich om, in het kader van zuidnoord-initiatieven, iemand uit India te verwelkomen.

In de rubriek ‘Uit de school geklapt’ laten we tweemaandelijks een leerkracht aan het woord. Die maakt concreet hoe hij of zij vorm geeft aan mondiaal en intercultureel leren. Heb je zelf een interessante ervaring? Een project met de school wat je graag met collega’s wil delen? Je kent een collega waarvan je denkt: die heeft iets te vertellen? Laat het weten aan Bob De Pooter (bob.depooter@studioglobo.be of 02 520 05 30). We nemen contact op en je ervaring verschijnt misschien in een volgend nummer. Naar aanleiding van ExtraGlobo – de viering van 20 jaar mondiaal en intercultureel leren – bundelde Studio Globo tien dergelijke praktijkvoorbeelden. Het boekje ‘Uit de school geklapt’ is verkrijgbaar voor € 2,5 op info@studioglobo.be of 02 520 05 30.

Mieke Augustijns Leerkracht basisonderwijs (op TBS sinds september) - Gooreind

Het werd Dillip, zelf leerkracht en daardoor uitstekend geplaatst om onze leermiddelen niet alleen te leren kennen maar er ook kritisch naar te kijken. Hij komt een drietal maand gedurende twee à drie dagen naar Roeselare en heeft ondertussen al een aantal inleefateliers meegemaakt. Hij bezocht ook scholen die bezig waren met voorbereiding en nawerking van het bezoek aan het India-inleefatelier, dook in de India-koffer en maakte de vorming voor studenten van de lerarenopleiding mee. In gesprekken met het team vertelt hij honderduit over Orissa en over het dorpsleven.

MATERIAAL IN DE KIJKER Wonen en leven in India

India is een veelzijdig land. Ongelooﬂijk boeiend. Prikkelend voor al je zintuigen. Te groot om in één keer te vatten. Met ‘Wonen en leven in India’ maken de leerlingen een eerste verkenningstocht. Ga mee en kijk naar het dagelijkse leven van gewone mensen. Kom en kijk! Wandu parungal… Ontdek bij mensen van Malaipatti (een dorp in Tamil Nadu) en Mumbai (de miljoenenstad) de zorg voor water om te leven en de strijd voor een plekje om te wonen. Het lespakket bestaat uit een handleiding voor de leerkracht, een leerlingenboekje ‘Wandu Parungal’ en een mediapakket met didactisch materiaal (foto’s, treinspel, cd…) Zeker de activiteiten over Mumbai vormen interessant materiaal voor wie een aantal thema’s uit dit Wereldreis-nummer wil uitdiepen: leven op straat, beroepen in de stad… Voor: derde graad basisonderwijs Bestellen bij Studio Globo Roeselare: 051 22 11 03 of roeselare@studioglobo.be Prijs : handleiding voor de leerkracht (incl. 1 leerlingenboekje): € 11,30; leerlingenboekje: € 2,15; mediapakket (te huur): € 10,40 per week

Mieke heeft in haar lange loopbaan op verschillende scholen gewerkt, zowel in de stad als op landelijke scholen. Het langst werkte ze op de basisschool Mater Dei in GooreindWuustwezel, een plattelandsschool in de Noorderkempen. De lagere school telt 180 kinderen. Onder meer door een plaatselijke vluchtelingenorganisatie (Gastvrij Wuustwezel) telde de school enkele jaren een ﬂink aantal kinderen van vluchtelingen. Wat is voor jou een goede ervaring geweest als je denkt aan mondiaal en intercultureel leren ? In het kader van een Comeniusproject (een internationaal uitwisselingsprogramma om leerkrachten en jongeren inzicht in de Europese diversiteit bij te brengen) heb ik enkele Europese uitwisselingen meegemaakt. Samen nadenken in een divers en internationaal gezelschap is enorm verrijkend. Je neemt je ervaringen en inzichten terug mee naar je school om ze te delen met collega’s. Door die werking gebeurt het geregeld dat we op school mensen uit het buitenland op bezoek krijgen. Zij brengen rechtstreeks een andere cultuur binnen, net zoals trouwens onze vluchtelingenkinderen doen. Hun aanwezigheid is een rijkdom, ook al maakt dat het schoolwerk niet altijd makkelijker. We ontvangen jaarlijks een getuige in het kader van de campagne van Broederlijk Delen en betrekken ouders van de vluchtelingen bij onze werking. Rechtstreeks contact met mensen uit andere culturen zou voor elke leerkracht in opleiding een belangrijk leerpunt moeten

zijn. Daarom bieden ook inleefreizen zoveel boeiende kansen. Ontdekte je er boeiende invalshoeken om te werken rond het Zuiden ? De allermooiste ervaringen bracht ik mee uit Brazilië, Zuid-Afrika en Libanon, waar ik heel intens even mocht samenleven met de lokale bevolking. Ik hanteer hoe langer hoe minder het woord ‘Zuiden’. Het Zuiden is immers ook hier, zeker met de vluchtelingenkinderen die in onze school passeerden. Maar ook in de leefwereld van de kinderen is het Zuiden niet langer ‘ver weg’. Daarom is het belangrijk om met hen ‘verwonderend’ stil te staan bij de culturele eigenheid en verscheidenheid midden onder ons. Kinderen krijgen respect door positieve verhalen te beluisteren van krachtige mensen, van ‘sterke’ kinderen. Verhalen zijn voor mij belangrijker dan beelden. Kinderen worden overdonderd met beelden die alle fantasie wegnemen. Verhalen laten meer openheid voor creatief denken. Op school hechten wij veel belang aan vertelcultuur. We brengen voortdurend verhalen en boeken uit verschillende culturen binnen. Iedere leerkracht die op reis gaat, brengt een leuk kinderboek mee. Die boeken komen terecht in het internationale hoekje van ons ‘leeshol’. Zo heet onze bibliotheekruimte. Is er voor jou veel verschil tussen intercultureel en mondiaal werken ? Voor mij zit er geen verschil meer tussen. Het gaat over respect en openheid. De afstand heeft nog weinig belang. Via het internet schrijf je even snel een briefje naar de andere

Hoe kan je op school werken rond respect ? Een basisvoorwaarde is het geloof dat de wereld maakbaar is. De gedachte dat je dingen kan veranderen, is een grondidee dat in het leerkrachtenteam moet leven. ‘Veranderen’ betekent dan beter, mooier maken. Daarvoor moeten de deuren van de schoolwereld openstaan. Die ideeën maak je op school zichtbaar en tasbaar, maar niet in de eerste plaats door projectdagen op te zetten. Vaak val je daarbij terug op een exotische aanpak: workshops, djembé spelen, haarvlechten, koken, dansen ... Beter is het om je aandacht voor de wereld in de dagelijkse werking in te bouwen. Dat begint al door na te denken wat je aan de muur hangt. Wij kiezen graag voor kunst. Zo ontdekken kinderen de schoonheid van andere culturen. Zij staan daar heel open voor: murales schilderen, liederen zingen, vlaggen maken … Welke aandachtspunten neem je daarbij mee ? Het is goed om bij elk onderwijsitem drie vragen te stellen: hoe is het hier en nu, hoe was het hier en hoe is het elders? Volgens mij houden de nieuwe methodes daar meer rekening mee. Je moet die kansen als leerkracht natuurlijk zelf aangrijpen. Wij sluiten elk jaar aan bij de campagnes van Broederlijk Delen en Welzijnszorg. Vorming van de leerkrachten is daarbij zeer belangrijk. Zo komt er dit jaar een Haïtiaan koken voor het team. Ondertussen vertelt hij over zijn land, zijn cultuur. Zo krijg je het team mee in het verhaal en groeit er een positief beeld over mensen uit een andere cultuur. Ga je met de kinderen ook financieel actie voeren ? Het is niet onze taak om fondsen te werven. Je zit daarbij snel in het patroon : ‘wij zijn rijk en wij geven aan de arme kindjes’. Belangstelling voor andere culturen opwekken, dat is de opdracht van de school. Door voortdurend aandacht te hebben voor mondiale vorming, bereik je op al die jaren basisonderwijs heel wat.

Voorwoord : Globalisering ?

INHOUD

Beste lezer, Globalisering. In een mondiale lesbrief kunnen we het woord niet links laten liggen. Maar over welke globalisering hebben we het? In dit nummer raakt de economische globalisering twee elementen tot in de kern aan : India en het thema industrie. Naast China is India dat andere zogenaamde economische wonder dat haast dagelijks het nieuws haalt. Zo leerden we onlangs dat Tata-India de goedkoopste auto ter wereld produceert. Het is niet de bedoeling om met kinderen van de lagere school dit ingewikkelde thema tot op het bot uit te spitten. Toch zijn er genoeg elementen die ze wel kunnen vatten. In dit nummer trekken we naar Mumbai. We maken er kennis met de schoenenindustrie. Een industrietak waarvan de productie in onze streken bijna volledig is stopgezet en verplaatst naar landen in het Zuiden. Globalisering is bezig, elke dag opnieuw. Afstanden, grenzen, het zijn meer en meer begrippen die virtueel worden. Toch stellen we vast dat aan die economische globalisering niet alles positief en vanzelfsprekend is. Het is niet omdat we schoenen uit India dragen, dat we ons ook verbonden voelen met de mensen die deze schoenen maakten. Weten we in welke omstandigheden dit gebeurde? Globaliseren van verbondenheid en solidariteit, er is nog veel werk aan. Het is een van de grote uitdagingen voor leerkrachten vandaag om kinderen op deze ĂŠne, verbonden wereld voor te bereiden. Met deze Wereldreis heb je alvast een instrument in handen. Maar elke dag opnieuw biedt de actualiteit in de grote wereld of in je eigen klas hier kansen voor.

Nieuws uit Studio Globo ...................2 Materiaal in de kijker : Wonen en leven in India ........................................2 Voorwoord : Globalisering ? .............3 Reisinfo Landeninfo India : Maharashtra ....4 Conserve-handtassen ................4 Foto-info .................................5 Thema-info : Industrie ................5 Reiswoordenschat ......................5 Reistips en werkbladen Eerste graad ..........................6-8 Beroepen .................................7 Schoenen ................................8 Tweede graad ....................... 9-11 Brief van Lien ......................... 10 Bij de brief van Lien ................. 11 Derde graad ........................12-17 Webtips ................................. 13 Voer voor boekenwurmen .......... 13 Een paar schoenen voor mijn zoon ...........................14-15 Schoenmaker en mede-werkers .. 16 Beroepen in India en hier .......... 17 Tekening van de kalenderfoto .... 18 Mieke Augustijns : "Op al die jaren basisonderwijs bereik je heel wat" ... 19 Spiegelfoto ................................. 20

J.D.

COLOFON

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo v.z.w. ÂŠ 2008 Wereldreis, Studio Globo, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel, fax : 02 520 91 11 Website : www.studioglobo.be/wereldreis Abonnement : 15,00 voor 10 nummers. Afzonderlijk nummer : 1,50 Bankrekening : 068-2352505-88 Administratie : Ann Vermoesen, T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be Redactie : Jan Debonnet en Helga Vande Voorde, T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be Aan dit nummer werkten mee : Solmon Arulraj, Annemie Pollenus, Mie Moons, Jill Vervoort, Vera Van de Wiele, Bob De Pooter, Kristine Van Den Bogerd (tekeningen), Marc Vermeiren (vormgeving) Foto : cover: Ineke Key, spiegelfoto: iStockphoto, p. 2 en 19: Studio Globo Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding Wereldreis is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging-11.11.11 v.z.w. en met de steun van het D.G.O.S.

Wereldreis - 2008/2 - 3

India : Maharashtra LAnDEninFo Ligging, landschap en klimaat India is opgedeeld in 28 deelstaten. Maharashtra, de op twee na grootste deelstaat (307 713 km²), ligt aan de Arabische Zee. Hij heeft als hoofdstad Bombay, de grootste stad van heel India en daar ook Mumbai genoemd. Maharashtra bestaat grotendeels uit basaltplateaus. Langs de kust liggen de West Ghats met als hoogste punt 1 646 meter. In die heuvelketen ontstaan veel waterlopen zoals de Godavari die oostwaarts naar de Golf van Bengalen stroomt. De moesson brengt in Bombay 2 168 millimeter neerslag in de maanden juni tot september ; de temperatuur is er doorgaans tussen 24 en 32 °C. Geschiedenis De streek maakte deel uit van het Magadha-keizerrijk, dat vermoedelijk vanaf 550 voor onze jaartelling heerste. In 230 voor onze jaartelling kwam de streek onder de heerschappij van de Satavachanas-dynastie. Het was een periode van grote culturele bloei. Van grote invloed was Gautamiputra Satkarni

(ook gekend als Shalivahan) die rond 78 voor onze jaartelling een nieuwe kalender invoerde die nog steeds in gebruik is. Van de derde tot de dertiende eeuw kende de streek een grote verscheidenheid aan heersers. Pas dan kwam de eerste islamitische invloed, die bleef gelden tot de zestiende eeuw. Een eeuw later ontstonden er kleine conflicten met de Britse Oost-Indische Compagnie. Die escaleerden in de Anglo-Maratha-oorlogen (1777 - 1818). In 1819 annexeerden de Britten de streek. Zij voerden sociale hervormingen door en verbeterden de infrastructuur van het gebied. Toch waren er ook veel opstanden tegen het discriminerende beleid. Aan het begin van de twintigste eeuw leidde Mahatma Gandhi de geweldloze acties tegen het koloniale bestuur. Hij riep op tot burgerlijke ongehoorzaamheid en stakingen. In 1947 werd India onafhankelijk. Na enkele reorganisaties ontstond in 1960 de deelstaat Maharashtra in zijn huidige vorm. De eerste vrouwelijke president van India is Pratibha Kumari Patil : zij werd verkozen in juli 2007 en is afkomstig uit Maharashtra. Bevolking De d e e l s t a a t Maharashtra telt 106 miljoen inwoners waarvan er 17 miljoen in Bombay wonen. Maar liefst 42 % van de mensen woont er in steden. In de deelstaat is 80 % hindoe, 11 % moslim, 6 % boeddhist en 1 % christen. De officiële taal is het Marathi, maar vooral in de grote steden hoor je ook Hindi, Gujarati en Engels. HDI : India staat op de 128ste plaats met een Wereldreis - 2008/2 - Reisinfo - 4

waarde van 0,619 ; voor Maharashtra zou de index slechts 0,58 bedragen. Economie In de jaren ’70 van de vorige eeuw groeide Maharashtra uit tot de leider op het gebied van industrie : (petro)chemie, machines, auto’s, textiel en ook juwelen en films (zie Wereldreis van maart 2006). Vooral in de steden Bombay en Pune is die evolutie merkbaar. Bijna alle grote financiële instellingen hebben hun hoofdkantoor in Bombay. Vandaag komt 13 % van de nationale industriële productie uit Maharashtra. Munt : de Indiase roepie, 1 INR = 0,0172 euro.

HEB JE AL GEHOORD VAN CONSERVE-HANDTASSEN ? Het koppel Shalabh en Anita Ahuja vond een gat in de markt : milieu- en sociaalvriendelijke handtassen. Op de vuilnisbelten van New Delhi zagen zij hoe voddenrapers plastic zakken verzamelden. Zij besloten hun eigen ngo Conserve op te richten. Hun oorspronkelijke idee was om de plastic zakken te verwerken tot een goedkoop beschuttingsmateriaal, een soort stevige, dikke vellen. Een bevriende modeontwerpster zag potentieel in de vellen en probeerde er tassen van te maken. Dat bleek een succesvol idee. Nu zijn er driehonderd mensen die dankzij Conserve werk hebben. De voddenrapers verzamelen, sorteren en wassen de zakken. Daarna naaien zij die volgens een bepaald patroon aan elkaar en persen zij het geheel. Zo ontstaan kleurrijke vellen, die geschoolde arbeiders later met behulp van drie verschillende machines aan elkaar naaien tot handtassen. De Ahuja’s leiden de voddenrapers eerst op en geven ze daarna eigen machines. Alle winst gaat naar ontwikkelingsprojecten in India. De tassen zijn van hoge kwaliteit en lijken op knap namaakleder. Ondertussen maakt Conserve ook schoenen en riemen.

Foto-info  De schoenmakers op de foto uit Bombay zijn wallahs, wat letterlijk vertaald ‘mannen’ betekent. Deze mannen (of vrouwen) zijn overal in de stad. Zij verkopen kranten of koffie op de hoek van de straat of repareren fietsen onder een brug. Er is maar weinig plaats om het werk te doen, maar een wallah vindt altijd wel ergens ruimte. De schoenmakers op de foto bijvoorbeeld zitten een meter onder de grond in een hoekje. Daar proberen zij hun product zo goed als mogelijk af te werken. THEMA-INFO : INDUSTRIE Industrie of nijverheid is de economische sector die grondstoffen omzet in halfafgewerkte producten en verbruiksgoederen. Industrie impliceert dus een vorm van techniek. Denk maar aan de autofabrieken of de grootschalige productie van medicijnen, maar ook aan (kunst)ambachten zoals een banketbakker of een glazenier. Oorspronkelijk duidde de term industrie alleen op het productieproces. De inhoud van het begrip is echter uitgebreid : tegenwoordig kun je stellen dat het woord ‘industrie’ (ook de secundaire sector genoemd) een verzameling inhoudt van mijnbouw, industriële productie, bouwwerken en nutsbedrijven. In India is 12 % van de actieve bevolking werkzaam in de industrie, waarvan een derde in de huisnijverheid. Er is de laatste vijftien jaar een enorme groei van de secundaire sector. Sommige steden

zoals Bangalore en Bombay pikten snel in op die evolutie en ontwikkelden grote industriecentra. Takken van de industrie die het goed doen in India zijn chemie, software, staal en textiel. De textielindustrie is de grootste werkgever in India met ongeveer 120 miljoen werknemers. Het land heeft een gespecialiseerd aanbod aan vliegtuig- en autobouw (bv. de nieuwe Tata Nano) en bereikt een hoog technologisch niveau in ruimtevaart, kernenergie en satellietcommunicatie. Momenteel is de ‘Gouden Vierhoek’ in aanbouw, een autosnelweg die Delhi, Bombay (Mumbai), Calcutta (Kolkata) en Madras (Chennai) zal verbinden. Ook de dienstensector (denk maar aan callcenters) is er niet meer weg te denken. Toch is de landbouwsector nog ruim vertegenwoordigd : twee op de drie Indiërs leven van de landbouw of een afgeleide activiteit daarvan. Wat ook opvalt, is dat er ondanks deze economische impulsen geen nieuwe middenklasse ontstaat. De ongeschoolde arbeider kan namelijk niet mee genieten van de hoge winsten die de nieuwe be-

Wereldreis - 2008/2 - Reisinfo - 5

drijven maken. Tussen de grote kantoorgebouwen heeft zich een tweede vorm van economie ontwikkeld. De wallahs houden hun kleine standjes draaiende in alle hoekjes van de stad. Zij maken of verkopen al het denkbare : schoenen, kleren, voedsel, boeken, elektronische gadgets … Zij voeren ook diensten uit zoals maaltijden op kantoor leveren (dabba-wallah), oren schoonmaken of kleren wassen. Vaak kunnen deze mannen of vrouwen niet lezen of schrijven. Zij verdienen weinig en leven in de onderkomen buitenwijken van de stad. De wallahs die wel geletterd zijn, houden zich bezig met kleine typopdrachten ; zij verdienen ongeveer 66 euro per maand. De recente liberalisering bracht rijkdom voor een kleine minderheid in India. REISWOORDENSCHAT Britse Oost-Indische Compagnie : een machtige onderneming opgericht in 1600 door de Britse koningin. Oorspronkelijk lag de nadruk op commerciële activiteiten, later op de militaire en bestuurlijke overmacht in India. burgerlijke ongehoorzaamheid : opzettelijk niet aan de wet gehoorzamen om een politiek doel te bereiken. callcenter : een bedrijf dat telefonische diensten verleent. dynastie : een familie die aan de macht is. leder : bewerkte (gelooide) dierenhuid zodat ze soepel is en bewaart. moesson : nat seizoen, tijdelijke vochtige zeewind die voorkomt in de keerkringslanden (< Arabisch mausim : seizoen). nutsbedrijf : een onderneming die goederen en diensten levert voor het openbaar nut, zoals elektriciteits- en telefoniebedrijven of het openbaar vervoer. secundaire sector : industrie, tak van de economie naast de primaire (landbouw, veeteelt, jacht, bosbouw, visserij en evt. delfstoffenwinning) en de tertiaire sector (diensten, transport en handel).

Eerste graad weetjes over india Vertel en duid aan op de wereldkaart ! India is een enorm groot land. Eigenlijk zelfs als een werelddeel zo groot. Er wonen meer dan een miljard mensen (dat is duizend keer duizend keer duizend). Het land is opgedeeld in 28 deelstaten en de hoofdstad is New Delhi. In India spreken de mensen Hindi of Engels of een van de 21 andere officiële talen. De hoogste berg (aan de grens met Nepal) is de Kanchenjunga en die is 8 598m hoog. Het is het land waar de meeste zwarte thee groeit, gedronken wordt en uitgevoerd naar andere landen over heel de wereld. Doetip : breng Indiase zwarte thee (Assam, Darjeeling of Nilgiri) mee naar de klas en geniet samen met de kinderen van een kopje thee. Laat de leerlingen zien hoe je thee zet. het bEKIJKEN VAN DE FOTO Deze foto is genomen in de stad Bombay, in India ook Mumbai genoemd. Het is de hoofdstad van de deelstaat Maharashtra. Deze stad is de grootste van India en telt 17 miljoen inwoners ; dat is meer dan heel Nederland heeft. De mensen die in de stad wonen, gaan in hun vrije tijd graag winkelen of naar de film. De stad Bombay is wereldwijd gekend voor het maken van films. Mensen uit de hele wereld komen hierheen om te acteren en te werken in Bollywood. Mensen die op het platteland wonen, brengen hun vrije tijd meestal met elkaar door, gezellig pratend of om handwerkjes te maken. Verhalen vertellen, wordt in India heel veel gedaan. Kinderen houden ook veel van gezelschapsspelletjes.

naar de stad. Zij denken dat daar meer werk is. Veel mensen op het platteland dromen van dingen die zij op de televisie zien : een huis met waterleiding en elektriciteit, een auto, een mooi horloge, hamburgers met cola. Omdat er zoveel mensen naar de stad trekken, is het soms moeilijk een goed huis te vinden. Zeker als zij geen werk hebben. Maar als zij er een tijdje wonen en wat geld verdienen, kunnen zij langzaam hun huisje mooier en beter maken. Er komt dan ook wel elektriciteit, een TV en een echt toilet. Doetip : ga op bezoek bij een schoenmaker of, indien mogelijk, nodig een schoenmaker uit in de klas die komt vertellen over zijn beroep. Kennen de leerlingen nog andere beroepen ? Zij vertellen daar wat meer over. De leerkracht kan de woorden van werkblad A voorlezen en toelichten.

Doetip : hier kun je het verhaal van Lien voorlezen (werkblad C) of een deel vertellen van het verhaal “Een paar schoenen voor mijn zoon” (werkblad E en F). Eerlijke producten In India worden ook schoenen gemaakt in fabrieken voor mensen die hier in het westen wonen. Dat is goedkoper omdat de mensen in India minder worden betaald. Dat is niet eerlijk. Eerlijke producten zoals bv. de thee die wij hebben gedronken, kun je kopen in de Wereldwinkel. De mensen die deze thee plukken en verwerken in India, worden daar eerlijk voor betaald. De mensen op de foto De schoenmakers op de foto wonen aan de rand van de stad in zelfgebouwde huisjes van planken en stukken zeil : sloppenwijken. In India verhuizen veel mensen van het platteland

Doetip : bezoek een Wereldwinkel in de buurt of breng enkele voorwerpen uit de Wereldwinkel mee naar de klas. Op werkblad B vullen de leerlingen de woorden in die zij leerden i.v.m. schoenen.

Wereldreis - 2008/2 - Reistips - 6

Beroepen Welke beroepen ken je ? Schrijf het juiste cijfer bij elke tekening.

1 tim – mer – man

2 bak – ker

3 sla – ger

4 bloem – schik – ker

5 fo – to – graaf

6 las – ser

7 stra – ten – ma – ker

Wereldreis - 2008/2 - Werkblad A - 7

Schoenen Duid deze woorden aan bij de tekeningen : naaldhak – laars – ballerina – slipper – veter – bottine – zool – herenschoen – damesschoen

Wat voor schoenen zie je op de kalenderfoto ? ............................................................................................................ ............................................................................................................ Wereldreis - 2008/2 - Werkblad B - 8

Tweede graad de foto en de brief De kinderen bekijken en bespreken de kalenderfoto en lezen de brief van Lien (werkblad C) . “Ben je zelf wel eens bij een schoenmaker geweest ? Hoe gaat dat bij ons als je schoen stuk is ?” Het grote schoenenspel Laat alle kinderen hun schoenen uittrekken en deze op een grote hoop leggen in het midden van de zaal. Als alle schoenen verzameld zijn, gaan de kinderen aan de kant zitten. Let op ! Kinderen die moeilijk afstand kunnen nemen van hun eigen spullen, kunnen moeite met dit spel hebben. De bedoeling is dat de schoenen gesorteerd worden op veters, klittenband, rits, laarzen, sportschoenen enz. Leg een aantal hoepels neer. Spreek voor iedere hoepel af wat voor soort schoenen daarin hoort. Zet er één schoen in als voorbeeld. De kinderen halen om de beurt één schoen van de hoop (liefst niet die van henzelf ) en leggen die in een hoepel. Als het spel goed verloopt, kun je er ook een wedstrijdje van maken. Deel de kinderen in groepjes in. Welk groepje heeft het snelst alle schoenen gesorteerd ? SCHOENENTAAL Bespreek het onderwerp ‘schoen’. Er bestaan veel soorten schoeisel : wandel-, dans-, ballet-, veiligheids-, sport-, orthopedische-, boot- of werkschoen, laars, bottine, klomp, sandaal, pantoffel, slipper, espadrille, mocassin, sneeuwschoen, schaats, zwemvin … Benoem de delen van een schoen : zool, binnenzool, tussenzool ; hak, tip of neus, lip, schacht ; bovenleer, binnenvoering ; veter, gesp, rekker … Er zijn ook allerlei toebehoren : schoenlepel of -hoorn, schoensmeer en -borstel, overschoen (galoche), leest, inlegzool, schoenendoos, schoenenschraper … Tracht een aantal van deze voorwerpen in de klas te krijgen.

schoenmaker, blijf bij je leest ; zijn stoute schoenen aantrekken ; vast in zijn schoenen staan ; iemand iets in de schoenen schuiven ; in iemands schoenen staan ; met lood in de schoenen ; naast zijn schoenen lopen ; iets aan zijn laars lappen. Let op ! Tijdens de voorbereiding mogen de kinderen elkaar natuurlijk niet horen, anders is het raden wel erg gemakkelijk ! … en verdienen Tijdens de les lichamelijke opvoeding verdienen de kinderen, door oefeningen juist uit te voeren, stukken van spreekwoorden en gezegden. Zij proberen het spreekwoord terug samen te stellen. BIJ DE BRIEF VAN LIEN Leder is aangeraakt door de laagste wezens op aarde, de leerlooiers, de onaanraakbaren. Zij mogen de koeien opruimen die een natuurlijke dood zijn gestorven. Zij mogen het vlees eten en het leer bewerken. Maar zij mogen niet in het dorp wonen, zij mogen zelfs de hindoegoden niet aanbidden. Het was Mahatma Gandhi die de leerlooiers weer in de samenleving probeerde te brengen, door hen ‘harijans’ te noemen, de ‘kinderen van God’. Gandhi ging zo ver dat hij zelf leren sandalen begon te maken, waarmee hij bewees dat je er niet pardoes van dood ging. Vertel de gebeurtenis van Gandhi en de sandaal en bespreek ze ! De leerlingen vullen werkblad D in.

Spreekwoorden en gezegden uitbeelden Verdeel de klas in groepjes van drie of vier leerlingen. Ieder groepje krijgt een briefje waarop een spreekwoord staat. Na een voorbereidingstijd van vijf of tien minuten moet ieder groepje door middel van geluiden of door toneelspel proberen duidelijk te maken om welk spreekwoord het gaat. De andere kinderen van de groep moeten raden welk spreekwoord er wordt bedoeld. Voorbeelden : wie de schoen past, trekke hem aan ; men moet geen oude schoenen weggoooien voor men nieuwe heeft ; de drager kan het beste zeggen waar de schoen wringt ; Wereldreis - 2008/2 - Reistips - 9

Wereldreis - 2008/2 - Werkblad C - 10

Bij de brief van Lien Schoenmannen In India kent men de ‘shoe wallah’, dat zijn de schoenmannen. Maar meestal zegt men dit tegen de mannen die aan de tempels zitten. In een tempel mag je namelijk geen schoenen dragen. Je betaalt een schoenman 10 roepies (17 eurocent) om je schoenen te bewaren tot je terug bent. Om het verschil te kennen met de schoenmakers, noemt men deze in Bombay de mochi (spreek uit : motji). Bij ons zijn ook veel namen van beroepen die eindigen op -man of -vrouw. Jullie vinden er vast een hele lijst.

denk maar aan de hoge hielen of plateauzolen. Probeer zelf eens te lopen op zo’n schoenen. Als je in een schoenwinkel rondkijkt, zie je veel verschillende schoenen en soms zijn die gemaakt voor een bepaald doel. Voetbalschoenen trek je alleen aan om te voetballen. Ken jij nog veel andere bijzondere schoenen ? Vertel er ook bij waarvoor zij dienen.

..............................................................................

. .....................................

..............................................................................

. .....................................

..............................................................................

. .....................................

..............................................................................

.............................................................................

..............................................................................

.............................................................................

..............................................................................

.............................................................................

Schoenen Schoenen zijn eigenlijk nogal duur. Wat eerst en vooral bedoeld is als bescherming van de voet, is nu steeds meer een modeproduct. Leder is kostbaar en schoenen zijn altijd belangrijk geweest. De Griekse toneelspelers droegen vroeger schoenen met hoge plateauzolen. Aan hun schoenen kon je herkennen hoe belangrijk hun rol was. De speler met de hoofdrol droeg de hoogste zolen en stak dan ook ver uit boven de spelers met een bijrolletje. In China waren vroeger kleine voetjes een statussymbool voor de rijke vrouwen. Men ging zo ver daarin dat bij de jonge meisjes de tenen gebroken werden en onder de voet vastgebonden zodat zij in kleine schoentjes pasten. Maar ook bij ons waren schoenen niet altijd zonder problemen te dragen,

............................................................................. ............................................................................. Gandhi en de sandaal Gandhi verloor, toen hij op de trein stapte, een sandaal. De trein begon al te rijden en hij had niet meer de tijd om zijn sandaal op te rapen. Vlug deed hij zijn andere sandaal uit en smeet hem de eerste achterna.

Wereldreis - 2008/2 - Werkblad D - 11

Een reiziger op de trein vroeg waarom hij dit deed. “Nu heeft de sukkelaar, die de sandaal vindt, een paar dat hij kan gebruiken !” antwoordde Gandhi.

Derde graad instap : schoenen Vraag aan de leerlingen wat voor schoenen zij dragen. Van welk materiaal zijn die gemaakt ? Leder, weefsel, rubber, plastic, vilt, touw, hout, kurk, metaal … Weten zij in welk land zij werden vervaardigd ? Wie laat zijn schoenen regelmatig door de schoenmaker herstellen en hoeveel kost dat ? Vaak zijn de herstellingskosten hoog en niet in verhouding tot de prijs van een paar nieuwe schoenen. Hoe komt dat ? Globalisering De mogelijkheid om geld, ideeën, goederen en fabrieken over de hele wereld te verplaatsen, noemen wij ook wel ‘globalisering’. Afstanden doen er niet meer toe. De wereld wordt steeds meer een dorp. Veel producten maken tegenwoordig een hele reis voor zij bij ons in de winkel liggen. Schoenen worden voor westerse bedrijven geproduceerd in landen in het Zuiden. Dat is mogelijk omdat de lonen daar lager zijn, zo laag zelfs dat de kosten om die goederen te vervoeren er niet tegen opwegen. Teva’s worden bv. gemaakt in China, Bata produceert ondermeer in India. De kalenderfoto Schoenen maken is niet overal zo duur als hier. Kijk maar naar de kalenderfoto van schoenmakers in een land van het Zuiden. In welk land zou deze foto zijn genomen ? India. Uit de sandalen rechts op de foto kunnen de leerlingen dit misschien afleiden. Situeer India en Bombay op de wereldkaart. Beschrijf de werkplaats en de schoenmakers. Denk je dat deze mensen veel verdienen ? STEENRIJK EN STRAATARM INDIA De leerlingen lezen om de beurt hardop een deel van het verhaal ‘Een paar schoenen voor mijn zoon’ op werkblad E en F.

Zoals de rijkdom van de rijken elke dag stijgt … Pavan woont in Bombay, één van de snelst groeiende steden in India. De bouwgrond in Bombay behoort tot de duurste ter wereld. Overal rijzen hypermoderne kantoorgebouwen en dure villa’s als paddestoelen uit de grond en aan de rand van de stad groeien de industrieparken met westerse bedrijven. India bekleedt een belangrijke plaats in de huidige wereldeconomie. Sinds het in 1991 zijn grenzen moest openen voor westerse bedrijven, wordt het land overspoeld door multinationals als Bayer, Philips, Nike, Colgate, Toyota, Nokia en door de IT-sector ... die gigantische winsten maken ten koste van mens en milieu. Met een groei van 8 % is India één van de snelst groeiende economieën ter wereld. De levensstandaard en de koopkracht van de Indiase middenklasse stijgen dan ook zienderogen. De traditionele sari’s en dhoti’s worden vervangen door jeans en de ‘American life style’ is de norm. … zo vergroot de honger van de arme mensen gelijk Maar voor de meerderheid van de bevolking blijft dit nieuwe ‘consumptiefenomeen’ nog onbekend en de kloof tussen arm en rijk verscherpt van dag tot dag. Tussen de dure, prachtige gebouwen, dicht tegen en zelfs onder de grond, bloeit een andere, informele economie : die van de laagste kasten en de kastelozen, de wallahs. Het zijn de wallahs die de straten vegen, afval verzamelen en sorteren, stinkende riolen uitkuisen, kleren wassen en strijken, afwassen, fietsen herstellen, schoenen poetsen en lappen, kranten en thee verkopen, materiaal vervoeren, in kleine bedrijfjes werken ... Pavan is één van hen. In een mensonwaardige werkplaats maakt en herstelt hij schoenen en verdient amper één euro per dag. Het is dankzij mensen als Pavan dat de stad kan leven en de economie kan groeien. De (corrupte) bedrijfjes waarvoor zij werken, zijn veelal niet geregistreerd, bieden lage lonen en lange werkdagen, betalen geen belastingen en maken grote winsten, die ten goede komen aan de top van de economie. Zonder dat de armen ervan profiteren, dragen zij enorm bij tot de economische groei. Toch zijn zij voor de Indiase regering onbekend en onbemind. Zij (over)leven op straat

Wereldreis - 2008/2 - Reistips - 12

of in krottenwijken in de meest ellendige omstandigheden, dichtbij vuilnisbelten en zonder drinkbaar water en sanitaire voorzieningen. DE VLUCHT NAAR DE STAD In India zijn de meeste boeren volledig afhankelijk van de moessonregens en hebben geen andere irrigatiebronnen. Door overstromingen of droogtes hebben zij vaak mislukte oogsten. Heel wat boeren zijn landloos en werken tegen een hongerloon op de akkers van grootgrondbezitters. Sinds India’s onafhankelijkheid in 1947 verloren vijftien miljoen mensen hun land, water en bossen aan de bouw van stuwdammen, staalfabrieken, elektriciteitscentrales, industrieparken en uitbreiding van steden zoals Bombay. Meestal kregen zij hiervoor geen compensatie omdat zij geen eigendomspapieren hadden. Uit wanhoop verlaten veel boeren hun dorp en vluchten naar de stad in de hoop op een beter leven. Daar belanden zij in de krottenwijken (bv. Dharavi) en komen terecht in de informele sector. DE SCHOENENINDUSTRIE Elke wereldburger koopt jaarlijks gemiddeld twee paar schoenen : van 0,7 paar in India tot 6,7 paar in de Verenigde Staten van Amerika. De wereld produceert dus jaarlijks dertien miljard paar schoenen. Schoenmaker en medewerkers Op werkblad G verbinden de leerlingen met pijlen de verschillende schakels in het productieproces van schoenen. Zij gaan na welke beroepen tot de industrie behoren. Allerlei industriële sectoren komen er bij kijken : voeding, bouw, metaal, hout, textiel, chemie, papier … Welke elementen zijn herkenbaar op de kalenderfoto ? Beroepen in India en hier Met het invullen van werkblad H laat je de leerlingen ook nadenken over hun eigen beroepskeuze. WEBTIPS Klik op www.studioglobo.be/wereldreis en neem de links over via 'extra'. India www.samsam.net/drupal/explore_pagina/india http://home.scarlet.be/~kc201801/index.html De deelstaat Maharashtra http://goidirectory.nic.in/maha.htm www.blinkbits.com/bits/viewtopic/maharashtra_ wikipedia?t=472389

www.maharashtra.gov.in/english/community/community_geo_profileShow.php www.mumbainet.com http://ngm.nationalgeographic.com/ngm/0705/feature3/ index.html Industrie in India www.mapsofindia.com/mapf/ en www.mapsofindia.com/maps/crafts/west.htm www.mo.be/index.php?id=61&tx_uwnews_pi2%5Bart_ id%5D=16549 www.jacinta.be/infomap-India www.alumnus.utwente.nl/nieuwsenactiviteten/archief/2006/ april/060406_02.doc/ www.diplomatie.be/nl/press/expresstelexArchiveDetail. asp?TEXTID=38853 www.midcindia.org www.conserveindia.org Schoenen w w w. d i g i s c h o o l . n l / p o / c o m m u n i t y 1 2 / ?page=custom&file=schoenen.html www.stap-stap.be/gedichtjes_nl.htm www.taalvormingentaaldrukken.nl/AT/AT704TW14o. htm www.freewebs.com/faridaaa/schoenen.htm http://home.hetnet.nl/~jbk/schoenen.htm www.schoenmaker.com/geschiedenis.php http://youtube.com/watch?v=6LsE4nsEOJk Globalisering http://qed.princeton.edu/index.php/MG VOER VOOR BOEKENWURMEN - Het zit me niet lekker : werken aan schone kleding uit India. Landelijke India Werkgroep, Utrecht, 2000. - India. De Ruiter’s Informatie. VAN KOLFSCHOTEN, M. Wolters-Noordhoff, Groningen, 2006. - India. Landenreeks. ARS, B. Oxfam Novib, Den Haag / KIT Publishers, Amsterdam / 11.11.11, Brussel, 2005. - India. Landen van de wereld. ALLABY, M. Ars Scribendi, Etten-Leur, 2006. - Indië. Een rijk land met veel armoede. D’HOLLANDER, P. Cd-rom. 2000. - In het nieuws : globalisering. TEICHMAN, I. Biblion, Leidschendam, 2003. - Kinderen vormen in textiel. CLASON, H.; GOOSSENS, M.L. & NAGEL, W. Cantecleer, Baarn, 1999. - Nieuwe wereldmachten China en India in kaart. Roularta Media Group, Brussel, 2006. - Powerloom prison. BUSHNA, D. in New Internationalist, Oxford, april 2007. - Wonen en leven in India. Studio Globo, Brussel, 2006.

Wereldreis - 2008/2 - Reistips - 13

Een paar schoenen voor mijn zoon “Daulat badhti hai roj to ameero ki hi bhookh badhti hai roj hi gareebo ki.” “Zoals de rijkdom van de rijken elke dag stijgt, zo vergroot de honger van de arme mensen gelijk.” Deze twee zinnen van het liedje dat hij net op de radio hoorde, neuriet Pavan onophoudelijk. Ondertussen werkt hij zorgvuldig aan een nieuw paar schoenen voor zijn zoon Kannan om naar school te gaan. Pavan kwam dertig jaar geleden als kleine jongen naar hier, nadat hij wegliep van een droog en landelijk dorp. In Bombay hoopte hij welvaart te vinden. Begonnen als schoenpoetser op straat, klom hij op tot werkkracht in de bescheiden zaak waar hij en zijn collega’s schoenen maken en herstellen. Die medewerkers zijn Kumar, Ganesh en Madan. “Hou nu eens op met dat flauwe liedje en concentreer je op je werk !” onderbreekt Kumar het geneurie van Pavan. Kumar vertelt verder over de huur voor de winkel die zij deze maand nog moeten betalen. Zij hebben nog niet genoeg geld verdiend. “Het is beter om de huur wat vroeger te betalen, anders schopt de bende van Madir Lal je buiten”, zegt Ganesh. Hij herinnert zich een gelijkaardig voorval van enkele jaren geleden. “Ik heb Madir Lal nog nooit gezien, maar ik heb horen vertellen dat hij wel vijfhonderd van dit soort winkeltjes bezit in de stad”, antwoordt Pavan. “De meeste bevinden zich langs de openbare weg, ik vraag me af waar hij er de vergunning voor haalt ! Ach, geld maakt de politici en ambtenaren blind”, vervolgt hij boos. “Voorzichtig met wat je zegt, Lals mannen kunnen overal zitten”, waarschuwt Madan fluisterend. Madan gelooft in het lot of ‘karma’. Dat is één van de principes uit het hindoeïstische geloof. Dat zegt dat de persoon zijn of haar sociale status, waarmee hij of zij geboren is, moet leren aanvaarden. Hij hoopt dat God hem een beter leven zal gunnen na zijn volgende geboorte. Pavan doet niets behalve met hevige slagen de naald in de schoenen slaan. Het duurt even voordat hij beseft dat hij zo de schoenen voor zijn zoon zal verknoeien.

De sfeer wordt vrolijker wanneer Sundar, de theejongen, warme thee en fris suikerrietsap brengt. Dat lange werk doet hij wel twee keer per dag. Hij praat zo snel als hij van winkeltje naar winkeltje moet rennen. Als hij geen thee brengt, verdient hij ook geen geld. Net zoals alle Indiërs praat Sundar over Bollywood, de Indiase filmindustrie en over cricket, een populaire sport die lijkt op honkbal. Vandaag is de theejongen bijzonder ontzet omwille van twee redenen. Ten eerste heeft het Indiase team de voorrondes van het wereldkampioenschap cricket verloren. Ten tweede baalt Sundar omdat zijn droommeisje Aishwarya Roy, een bekende actrice en voormalige Miss Universe, gaat trouwen. De jongen houdt zo van film, dat hij zelfs zijn eten zou willen geven om een toegangskaartje van een voorstelling te bemachtigen. Hij houdt vooral van het werk van de acteur Sharukan die hij op elke mogelijke manier probeert te imiteren. Hij is zelfs zo een grote fan, dat het eerste wat hij ’s ochtends ziet, het gezicht van Sharukan is.

Wereldreis - 2008/2 - Werkblad E - 14

deze maand de bijdrage van 5 000 roepies niet heeft betaald, zal uw zoon niet meer worden toegelaten tot onze school. Opmerking : als u het niet kunt betalen om uw kind naar een Engelse privéschool te sturen, kunt u altijd een plek in de gratis openbare school nastreven”. Pavan wil zijn zoon naar de privéschool laten gaan omdat hij denkt dat de kwaliteit beter is dan in het openbaar onderwijs. Hij wil dat zijn zoon later een goede baan vindt. Maar Kannan zelf hoopt dat hij naar de openbare school mag gaan. Dan kunnen die rijke kinderen van de privéschool hem alvast niet meer pesten met zijn minder nette kleren en versleten schoenen. Hij moet zich dan ook niet meer verantwoorden over de onbetaalde rekeningen. Terwijl Pavan naar de zelfgemaakte schoenen in zijn handen kijkt, maakt hij enkele bedenkingen. “Met dit werk verdien ik nooit genoeg om een grote familie eten te geven, de huur van de winkel en de wonning Wanneer de school uit is, komt Pavans zoon Kannan te betalen en om mijn kinderen een degelijke ophuilend bij de winkel aan. Pavan probeert hem te voeding en scholing te geven.” Daarop begint Pavan troosten door het nieuwe paar schoenen te tonen dat opnieuw te neuriën : hij voor zijn zoon heeft gemaakt. Als hij de brief ziet die Kannan in zijn hand houdt, begrijpt hij dat zijn ‘“Daulat badhti hai roj to ameero ki hi zoon om een andere reden droevig is. Sundar vraagt bhookh badhti hai roj hi gareebo ki.” aan Kannan om de brief voor te lezen, want dat kan hij niet zelf. Hij is nooit naar school geweest. Hij “Zoals de rijkdom van de rijken elke dag stijgt, hoopt dat hij later genoeg geld heeft om zijn kinderen zo vergroot de honger van de arme mensen gelijk.” tenminste onderwijs te laten volgen. Kannan begint Solmon Arulraj de brief hardop te lezen : “Als u voor het einde van Pavan houdt eigenlijk wel van het leven in de stad. Hij is ontsnapt aan de slechte manier waarop men sommige kasten behandelt op het platteland. Zo herinnert hij zich nog die keer dat hij helemaal in elkaar getimmerd werd omdat hij in het theehuis een glas gebruikte dat bedoeld was voor de hogere kastes. Vroeger had je aparte glazen voor de hogere en de lagere kasten, maar dat is nu officieel verboden. Toch hoor je er soms nog verhalen over vanuit afgelegen dorpjes. Ondertussen klaagt Kumar dat er stof in zijn thee zit. Sundar antwoordt verontwaardigd dat hij alleen suiker en melk door de drank mengt. “Het zijn de auto’s die door de straten razen, die het stof doen opwaaien ! En vergeet trouwens niet dat je het merk ‘Sterrenstof ’ drinkt.” Dat is een erg bekend merk thee in India. De groep barst uit in lachen wanneer Sundar met zijn amusante uitleg klaar is.

Wereldreis - 2008/2 - Werkblad F - 15

ijzer- en staalbewerkers maken machine onderdelen voor in leerlooierijen en schoenmakerijen

Wereldreis - 2008/2 - Werkblad G - 16

marktonderzoekers gaan na hoe de lederen producten nog beter kunnen worden vermarkt

stylisten in modehuizen ontwerpen nieuwe producten

verpakkers wikkelen de schoenen in papier en zetten ze in kartonnen dozen en op paletten

groot- en kleinhandelaren brengen de producten uit de industrie tot bij de verbruiker

papierfabrieken maken karton voor verpakkingsmateriaal

houtbewerkers maken houten onder delen voor schoenmakerijen en paletten voor transport

mecaniciens en elektriciens herstellen motoren, generatoren, schoennaaimachines enz.

afval van looierijen wordt herbruikt : vetten voor zeep, haren voor garen, tapijten en matrassen

metselaars, dakwerkers, vloerders … richten gebouwen op : boerderij, slachthuis, leerlooierij, schoenenfabriek …

slachters, vilders en leer looiers gebruiken leder als restproduct

schoenmakers vervaardigen schoenen van leder en andere grondstoffen

toeleveranciers van garen en scheikundige middelen

landbouwers kweken vee (koeien, varkens …) voor vlees, melk …

Schoenmaker en mede-werkers

Beroepen in India en hier Dit zijn enkele beroepen van de wallah in Bombay - schoenmaker - fietsenmaker - wasvrouw - kok - theeverkoper - boekenverkoper - middagmaalbezorger (dabba-wallah) Welk van deze beroepen zou jij willen uitoefenen als je in de stad Bombay woonde ? Teken, zoek een afbeelding of omschrijf dit :

Beroepen bij ons Noem beroepen die jij kent : ............................................................................. ............................................................................. ............................................................................. ............................................................................. Welk beroep wil jij later uitoefenen ?

Vertel waarom je dit beroep kiest.

Leg uit waarom je dit beroep kiest.

.............................................................................

....................................................

. .................................................

....................................................

. .................................................

....................................................

. .................................................

....................................................

. ................................................. Wereldreis - 2008/2 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2008/2 - Werkblad I - 18

Uit de school geklapt

OP AL DIE JAREN BASISONDERWIJS BEREIK JE HEEL WAT

Dillip Kandhapani te gast in Studio Globo Roeselare

We hebben het in Studio Globo vaak over ‘wederkerigheid’. Het team van Roeselare engageerde zich om, in het kader van zuidnoord-initiatieven, iemand uit India te verwelkomen.

Mieke Augustijns Leerkracht basisonderwijs (op TBS sinds september) - Gooreind

MATERIAAL IN DE KIJKER Wonen en leven in India

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 21ste jaargang, nummer 2

Echte schoenmakers zijn er bij ons nog nauwelijks. Schoenherstellers vind je wel.

FEBRUARI 2008

India (Maharashtra) Thema : INDUSTRIE