Wereldreis januari 2009

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 22ste jaargang, nummer 1

Kinderspel van zien, zich verstoppen en toch gezien worden.

januari 2009

China (Gansu) Thema : kleur

Nieuws uit Studio Globo

Tilak heeft ook talent Campagne Broederlijk Delen

En… actie! Over solidariteit gesproken

Binnen Studio Globo werken we momenteel aan een nieuwe uitgave van onze brochure ‘Voorbij de Kleuren’. Daarin geven we onze kijk op mondiaal en intercultureel leren in het basisonderwijs. Eén van de thema’s die we daarbij behandelen is ‘solidariteit’. Vanuit wat theorie zoeken we nu hoe we dit op een bewuste manier naar kinderen en jongeren kunnen vertalen.

“Solidariteit is een bewustzijn van samenhorigheid en een bereidheid om daarvan de consequenties te dragen.” (Van Dale).

Solidariteit wordt belichaamd in concrete personen. Het zijn mensen die solidair zijn met mensen. Ze kunnen wel in groep solidair zijn met andere groepen mensen. Maar het gaat bij solidariteit steeds om houdingen, relaties en gedragingen van mensen.

De solidaire opstelling Verbondenheid draagt ertoe bij de beoogde solidaire levenshouding te laten vertrekken vanuit een fundamentele menselijke gelijkwaardigheid en niet vanuit posities van meerdere-mindere. Goedbegrepen solidariteit heeft weinig met eigen verdienste te maken maar meer met een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor één leefbare aarde, voor iedereen.

Bekeken vanuit Noord-Zuidperspectief gaat het om het gevoel en het bewustzijn dat wij als mensen dezelfde basisbehoeften delen.

Wij in het Noorden hebben het momenteel goed, maar we kunnen net zo goed in de situatie belanden van gesprekspartners uit het Zuiden: een zelfde kwetsbaarheid kenmerkt ook ons eigen bestaan. Vanuit een solidaire opstelling worden mensen in het Zuiden gewoon benaderd als mensen en niet als begunstigden, die in functie staan van het handelen van de helper.

De solidaire relatie De solidaire relatie is in eerste instantie een gewone, warme, menselijke relatie.

We noemen dit de warme solidariteit. Deze vormt de basis van écht mondiaal leren. Die relatie van warme solidariteit is de bron, maar dit is niet voldoende. Vanuit een solidaire opstelling volstaat het niet meer dat men de mensen in het Zuiden af en toe iets toestopt of iets voor hen realiseert om het eigen geweten te sussen. Wie solidair is, zal willen dat voor mensen in het Zuiden de levensomstandigheden zelf verbeteren.

En dat veronderstelt een structurele aanpak. De warme solidariteit zal dus de basis vormen van meer uitgewerkte methodes en visie op ontwikkeling, van zakelijke samenwerking en organisatie (men spreekt in dit verband ook van koude solidariteit). Een echt solidaire relatie wordt daarmee niet verlaten. De warme solidariteit blijft de bron waarnaar de solidariteitsbeweging telkens weer moet terugkeren, wil ze blijven weten wat ze doet.

het platteland blijven. Ze kiezen niet voor een leven in de stad, waar vele boeren heen trekken op zoek naar een mooiere toekomst, maar waar ze zelden een beter leven vinden.

Deze film toont kinderen en jongeren van hier een blik op het leven van hun leeftijdsgenootjes in India. Duur: 15 minuten. Prijs DVD: 10 euro (incl. campagnefilm)

anders dan belangeloze zelfopoffering.

Wel hangt, op basis van de solidaire relatie, mijn eigen geluk mee af van het geluk van de ander. Op basis van solidariteit zal ik dus tot veel bereid zijn, want zolang de ander niet gelukkig is, ben ik het ook niet. Maar die solidariteit heeft dus wel een doel, en is in die zin begrensd. Met hen die vechten voor een waardig leven zal de solidariteit heel ver gaan. Dat de solidariteit een doel heeft, wil ook zeggen dat er wederzijdsheid is.

Solidaire samenwerking houdt in dat beide partijen samen een doel willen bereiken en er voor zorgen dat het onderlinge vertrouwen niet wordt beschaamd.

Namasté India – project voor de lagere school Het project ‘Namasté India’ is een speelse en belevende vertaling van de campagne voor de lagere school. Het volledige pakket omvat een handleiding, werkmateriaal voor de leerlingen, de jongerenfilm, een cd en de fotoset voor kleuters.

De solidaire praktijk

Vanuit voorgaand theoretische kader, denken we nu verder na over zinvolle solidariteitsacties en handelingsperspectieven bij kinderen. We vinden het belangrijk dat kinderen zich verbonden weten met anderen.

Solidair handelen Een open houding dus. Vanuit die openheid Solidariteit vertaalt zich steeds in handelen. laten mensen, en dus ook kinderen, zich Vanuit een solidaire opstelling en een soli- raken door wat er met anderen gebeurt. daire relatie groeit er gemeenschappelijkheid. Het gaat dan niet meer om superieur We zoeken goede voorbeelden: hoe kan je geven en vernederend krijgen, maar gewoon met kinderen in de schoolcontext solidair om delen. De enen hebben pech en de ande- handelen? We denken daarbij ook aan anren hebben geluk en door het delen wordt dere dan financiële acties. Daar is vast en dat verschil verminderd. Het evenwicht is zeker al heel wat praktijk rond gegroeid. niet dat van geven en krijgen, maar van Graag kregen we tips en ideeën via e-mail leefsituaties. In die zin is solidariteit iets door op solidariteit@studioglobo.be

DE WONDERE WERELD VAN KLEUR 11.11.11 zet zich in om structureel onrecht tegen te gaan. Door de Wereldkalender te kopen, steunt u dit solidariteitsproces. Het thema van 2009 is de wondere wereld van kleur.

Je kan kiezen uit 2 kalenders: de panoramakalender (formaat 60 cm x 26,5 cm) voor € 15,50 met op de achterzijde extra info over de foto’s de plankalender (formaat 34 cm x 50 cm) voor € 16,50 dezelfde prachtige foto’s met handige ruimte om afspraken, verjaardagen... te noteren.

Meer info en geschenkideeën op www.11.be/winkel Bestellen en meer info: tel 02/536 11 22, fax 02/ 536 19 02 of winkel@11.be

Handleiding ‘Namasté India’ Broederlijk Delen trekt de komende campagne naar India. Een land met één van de snelstgroeiende economieën ter wereld. Toch moet meer dan 80% van de bevolking het stellen met minder dan 2 dollar per dag.

Tilak, een vrouw uit een inheemse gemeenschap, toont hoe inheemse volkeren in India zich organiseren in kleine werkgroepen. Die zorgen voor voldoende voedsel, verkopen woudproducten en zetten kleine handeltjes op. Zo maken ze het platteland weer leefbaar.

Zoals elk jaar is er voor het basisonderwijs een uitgebreid educatief pakket rond de campagne uitgewerkt. Studio Globo werkte hieraan mee.

Het spannende verhaal van het achtjarige meisje Kiran is de rode draad in het hele project. Daarnaast zijn uitgewerkte lesmomenten rond thema’s als verbondenheid met elkaar en de natuur, het leven op het platteland en in de stad, huispersoneel en de partnerorganisaties van Broederlijk Delen.

Het hele project is vakoverschrijdend opgevat. Je kunt er heel wat mee doen tijdens de lessen godsdienst, Wereldoriëntatie, muzische vorming en taal.

Voor: leerkrachten lager onderwijs Prijs: 4 euro

Jongerenfilm ‘De kinderen van Maulipadar, India’

Werkmateriaal ‘Namasté India’

Emina (15) en Kiran (8) gidsen ons door hun plattelandsdorp Maulipadar aan de rand van het woud. Emina helpt haar ouders door water te halen aan de dorpspomp en een handje toe te steken bij het verzamelen en ontdraden van tamarinde. Deze peulvrucht, die aan de bomen groeit, wordt onder andere gebruikt als specerij in de keuken of als voedsel voor de dieren. Emina en Kiran willen later op

Dit is een kleurrijk leerlingenboekje. Er staan verschillende opdrachten in, die naadloos aansluiten met wat er in het verhaal en de lesmomenten aan bod komt. Knutsel- en kooktips, achtergrondinfo en foto’s maken het geheel af.

Voor: leerlingen lager ondewijs Prijs: 0,75 euro; vanaf 10 ex. 0,65 euro; vanaf 100 ex. 0,50 euro

Fotoset ‘Chandani’ Chandani (5) woont in het dorp Maulipadar in India, samen met haar zus Emina (15). Zij en haar vrienden bereiden zich voor op Rasksha Bandan, het vriendschapsfeest. Ze spelen de hoofdrol in deze fotoset: twaalf prachtige foto’s op A3- en A4-formaat, met een bijbehorend verhaal en verwerkingssuggesties.

Voor kleuters en eerste graad lager onderwijs.

(Prijs: 6 euro)

Bestellen?

Een volledig overzicht vind je in de campagnecatalogus of op www.broederlijkdelen.be/ campagne Al het materiaal kun je bestellen - via de regionale secretariaten van Broederlijk Delen (adressen zie: www.broederlijkdelen.be) - bij Spoor ZeS, Kipdorp 30, 2000 Antwerpen, tel. 03-231 07 95, e-mail : SpoorZeS@chiro.be.

- of online via http://bestel.broederlijkdelen.be

Lanceermomenten voor leerkrachten Tijdens een lanceermoment kom je helemaal te weten waar de campagne over gaat. Je maakt kennis met de film ‘De kinderen van Maulipadar’. Je komt te weten hoe je met de handleiding in de klas aan de slag kan. Je ontmoet er heel wat andere leerkrachten.

En bovenal: je krijgt echt zin om verder werk te maken van mondiaal leren met je leerlingen.

Antwerpen Zaterdag 17 januari 2009, van 9u tot 13u Provinciaal Vormingscentrum, Smekensstraat 61, Oostmalle Limburg Speciaal voor het basisonderwijs: - Dinsdag 27, woensdag 28 en donderdag 29 januari 2009 van 13u30 tot 16u, Pastoraal Centrum (PCS), Tulpinstraat 75 Hasselt Oost-Vlaanderen - Woensdag 21 januari 2009 om 19u, Groenzaal Sint-Bavohumaniora, Reep 4, Gent Vlaams-Brabant/Mechelen - Maandag 26 januari 2009 vanaf 19u, C.C.De Zandloper, Kaasmarkt 75, Wemmel - Vrijdag 23 januari 2009 vanaf 19u, VKZ, Platte Lostraat 541, Kessel-Lo West-Vlaanderen - Maandag 19 januari 2008 om 19u30, C.C. De Spil, H. Spilleboutdreef 1, Roeselare

voorwoord

INHOUD

Beste lezer, Een nieuw nummer van Wereldreis, een nieuwe kalender, een nieuw jaar…

2009 belooft op zijn minst spannend te worden. De nieuwsberichten maken het ons elke dag duidelijk: de wereldeconomie maakt dit jaar weinig goede voornemens. Voor nogal wat mensen zal het leven wat minder vanzelfsprekend zijn dan het de voorbije jaren misschien was. Voor mensen die aan de verkeerde kant van de armoedekloof staan, dreigt het extra zwaar te worden. En dat speelt zich overal ter wereld af.

Toch zal het leven blijven verder gaan. Met dagelijkse vreugdes en zorgen. En daar willen wij met Wereldreis over blijven berichten.

We blijven speuren naar bruikbare lestips en ideeën om permanent de wereld in je klas te brengen. Je mag van ons weer een jaar lang informatie over de minder bekende aspecten van landen en culturen verwachten. En vooral tips over hoe je die op een boeiende manier voor je leerlingen vertaalt. Hierbij past trouwens een stevige dankjewel voor de vele medewerkers, vaak vrijwilligers-leerkrachten, die ervoor zorgen dat dit elke maand weer lukt.

J.D.

colofon

Nieuws uit Studio Globo : En actie! Over solidariteit gesproken.. 2 Wereldkalender : de wondere wereld van kleur .......................................2 Voorwoord ....................................3 Wereldreisinfo Landeninfo China (Gansu)............4 Heb je al gehoord van ... schaduwtheater ? ..................................4 Foto-info..................................5 Thema-info : Kleur . ....................5 Reiswoordenschat.......................5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad...........................6-8 Dit is geel !................................7 Dit is rood ! ...............................8 Tweede graad........................ 9-11 Brief van Lien.......................... 10 De kleuren van het licht............. 11 Derde graad.........................12-17 Webtips.................................. 13 Voer voor boekenwurmen........... 13 De beslissing ....................... 14-15 Betekenissen van kleuren .......... 16 Kleurenkriebels ....................... 17 Tekening van de kalenderfoto..... 18 Tilak heeft ook talent : Campagne Broederlijk delen ................................ 19 Spiegelfoto.................................. 20

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo v.z.w. © 2008 Wereldreis, Studio Globo, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel, fax : 02 520 91 11 Website : www.studioglobo.be/wereldreis Abonnement : 15,00 voor 10 nummers. Afzonderlijk nummer : 1,50 Bankrekening : 068-2352505-88 Administratie : Benedikte Hanssens, T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be Redactie : Jan Debonnet en Helga Vande Voorde, T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be Aan dit nummer werkten mee : Bea De Koster, Bie Van Gucht, Mie Moons, Leen Seurynck, Aurèle De Clercq, Frans Meul, Piet Spanhove, Jef Demolder, Kristine Van Den Bogerd (tekeningen), Marc Vermeiren (vormgeving) Foto’s: cover: kalenderfoto: Peter Krause/Reuters, spiegelfoto: Jean Goff (flickr. com); p. 2 www.wordle.net, p. 19: Stéphane Swinnen Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding Wereldreis is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging‑11.11.11 v.z.w. en met de steun van het D.G.O.S.

Wereldreis - 2009/1 - 3

China (Gansu) LANDENINFO Ligging, landschap en klimaat Gansu is de provincie waar het geografische centrum (35°51’ NB en 103°27’ OL) van de Volksrepubliek China ligt, tussen het Tibetaanse Hoogland, Binnen-Mongolië en het Lössplateau. Zij beslaat een gebied van 454 000 km² en ligt grotendeels boven 1000 m hoogte.

Het landschap is vlak in het noorden (Gobiwoestijn) en zeer bergachtig in het zuiden (Qiliangebergte tot 5 547 m). De Gele Rivier (Hoangho) stroomt door het zuidelijke deel en dwars door Lanzhou, de provinciehoofdstad met gigantische wolkenkrabbers en drie miljoen inwoners. Gansu heeft een gematigd moessonklimaat in het zuiden tot een droog landklimaat in het noorden.

Geschiedenis Er zijn vondsten van bijna 8000 jaar oud uit neolithische en bronstijdculturen. In de Qindynastie (8ste - 3de eeuw voor onze jaarrekening) lag hier de basis van het latere Chinese keizerrijk. Als garnizoensstad was Lanzhou onder de Han-dynastie, ruim 2000 jaar geleden, een belangrijke tussenstop aan de zijderoute en hoofdstad van de Chinese grensprovincie. Het westelijke eindpunt van de Chinese Muur kwam hier. Daarna was Lanzhou de hoofdstad

van verschillende koninkrijkjes. Door de zijderoute werd het boeddhisme geïntroduceerd en Lanzhou was vanaf de 5de eeuw een belangrijk centrum voor het boeddhisme. Later kwam de islam op : door de ligging aan de zijderoute was Gansu van groot economisch belang en ook een centrum voor culturele verspreiding. In de 11de eeuw richtten boeddhistische Tanguten een machtige staat op, die werd veroverd door Mongolen in 1227. Onder de Ming- en Qingdynastieën (1368-1912) breidden de Han-Chinezen hun rijk westwaarts uit, vanaf de 18de eeuw tot grote delen van Tibet en met bloedige onderdrukking van moslimopstanden.

Bevolking De bevolking van Gansu bedraagt 26 miljoen. Door de ligging aan de grenzen van het Chinese rijk woonden er ook veel andere volkeren en minderheden. In het uiterste zuidwesten ligt de Tibetaanse Autonome Prefectuur Gannan en ten noorden daarvan is de Hui Autonome Prefectuur Linxia. Na de Han (zo noemen wij de eigenlijke Chinezen) met 91% vormen de Hui (5%), Tibetanen (2%) en Dongxiang (2%) de grootste bevolkingsgroepen.

HDI : de waarde van de menselijke ontwikkelingsindex bedraagt 0,675 voor Gansu, in de wereld is deze maat voor levensverwachting, scholingsgraad en

Wereldreis - 2009/1 - Wereldreisinfo - 4

koopkracht gemiddeld 0,743 en voor heel China 0,777.

Economie Gansu heeft veel weiden met varkens, schapen, runderen en paarden. In het hoogland groeit vooral tarwe, maïs, gierst, katoen en vlas. Het gebied rond Lanzhou is gekend als fruitproducent (bailanmeloen).

Belangrijk is de mijnbouw van nikkel, aardolie en zeldzame mineralen.

De hoofdstad is industrieel : machinebouw en atoomindustrie.

Munt : Chinese yuan renminbi, 1 CNY = 0,1066 euro.

HEB JE AL GEHOORD VAN … SCHADUWTHEATER ?

In de provincie Gansu is het traditionele Chinese schaduwtheater nog altijd zeer populair. Met prachtige handgemaakte poppen worden er klassieke verhalen uitgebeeld over liefde, ontrouw, heldendaden, moord en doodslag, met (meestal) een goddelijk ingrijpen aan het slot. De poppenspelers zijn afkomstig uit dezelfde arme boerenbevolking die hun publiek vormt. Zij begeleiden de gebeurtenissen vanachter het scherm met fraaie zang en ensemblemuziek. Traditionele schaduwtheatergroepen beschikken over enkele honderden figuren en veel rekwisieten als tafels, stoelen, paarden en wapens. Hun voorstellingen zijn een lust voor oog en oor en geschikt voor jong en oud.

Schaduwtheater is in China al tweeduizend jaar populair. De schimmen die in magisch halfduister over het doek zweven, zijn niet alleen bedoeld als vermaak, maar dienen als medium voor contact met de godenwereld ! De spelers uit Huanxian treden regelmatig op in Chinese tempels. In hun verhalen waart een geest van magie en taoïsme rond.

Gansu wordt geteisterd door extreme droogte en misoogsten. In veel plaatsen is nog geen elektriciteit, waardoor schaduwspel (dat met een olielamp kan werken) een van de weinige vormen van amusement is.

Foto-info Gehuld in een rode monnikspij gluurt de etnisch-Tibetaanse kindmonnik de wereld in. Wij bevinden ons in het boeddhistische Labrangklooster in Xiahe, op 35° 11’ 44,96” NB en 102° 30’ 31,68” OL. Dat is in het zuidwesten van de Chinese provincie Gansu, maar behoort historisch tot de Tibetaanse provincie Amdo. Er wonen meer dan duizend monniken in het klooster, waarvan de jongste vijf jaar oud is en de oudste bijna honderd. Het Tibetaanse Nieuwjaar is net achter de rug en zij vieren Monlam, het grote gebedsfestival dat plaats vindt van de derde tot de zeventiende dag van de eerste maand van de Tibetaanse jaarkalender. In 2009 is hun Nieuwjaar op 26 januari. Het feest is een kleurenspektakel. Niet alleen de kostuums van de dansende monniken zijn schitterend, maar ook de bezoekers, jong en oud, zijn op hun mooist gekleed.

THEMA-INFO : KLEUR Waarom al die verschillende kleuren in de monnikenpijen ? Onze monnik draagt dieprood, maar wij zien ook saffraan, grijs ... Toen het boeddhisme zich verspreidde, veranderde de kleur van de kleding naargelang de cultuur van het volk. Boeddha zelf droeg een saffraankleurige, mouwloze pij. Saffraan en oranje zien wij nog steeds in Thailand, Birma en Laos als teken van hun onthechting. In Tibet gebruikte men een donkere dieprode kleur. Immers, men kende de saffraankleur niet. In China mocht men de huid niet tonen.

Er werd gekozen voor grijze pijen met lange mouwen met daarover de op-

perkleden in bruin, geel en rood. Ook in Korea en Japan dragen de monniken grijze gewaden.

Kleur is in alles belangrijk in Oost-Azië.

In China en Mongolië heeft elke richting zijn kleur : zo duidt het oosten op blauw, het zuiden op rood, het westen op wit en het noorden op zwart. Maar er is nog een vijfde richting : het centrum, hiervoor is de kleur geel.

En zo belanden wij bij koningen en keizers. Het Chinese volk beschouwde de keizer als de zoon van de hemel, een rechtstreekse afstammeling van de zon, het centrum van alles. En zo werd geel de kleur van het centrum. Enkel de keizer en zijn zoons mochten die kleur dragen. Ook in Thailand is geel de kleur van de koning. In het boeddhisme staat de kleur voor wijsheid en in Japan voor moed. In Egypte is het de rouwkleur.

Rood is leven, rood brengt geluk : zo zeggen de Chinezen. Vooral bij de aanvang van het nieuwe jaar kleurt alles rood. Rode kaarsen op het huisaltaar, rode omslagen met de nieuwjaarsgiften, rode spreuken rond de voordeur, rode kledij. Kwade geesten en monsters schrikken zo van al dat rood dat zij zich een jaar verstoppen.

Rode inkt werd in China uitgevonden en op elk officieel document staat er nu nog een rode stempel.

In Europa kan rood gevaar betekenen, maar ook liefde. In Japan staat het voor leven, in India voor zuiverheid, in Zuid-Afrika en bij de Kelten wees het op rouw.

Wit is in het Westen en Korea de kleur van onschuld en reinheid, maar de kleur van de dood in Zuid- en Oost-Azië, bij moslims en tot het einde van de MidWereldreis - 2009/1 - Wereldreisinfo - 5

deleeuwen in Europa.

Zwart is in China de kleur voor kleine jongens, maar bij joden en in Thailand staat het voor ongeluk en in het Westen is het nu de rouwkleur.

Blijft nog blauw : in China de kleur van onsterfelijkheid, maar in Iran van rouw, bij joden van heiligheid en in het Midden-Oosten van bescherming.

Groen is de kleur van de jeugd en van de milieubeweging, in Japan die van leven, maar het is ook de kleur van hoop in de islam.

De natuur is vol kleuren en wij zien ze overal ; het blauw van de lucht, het groen van het gras, het geel van de zon.

Kleur hoort bij ons leven en vooral ... breng veel kleur in je leven !

REISWOORDENSCHAT boeddha : in het boeddhisme streven de gelovigen ernaar te zijn zoals Boeddha, de verlichte, die zich niet hechtte aan wereldse dingen. karma : (goede of slechte) daad (als oorzaak). lama : Tibetaanse leraar. löss : door de wind afgezette siltkorrels (tussen 2 en 50 μm), zoals in de Leemstreek in ons land. mantra : ritmische, herhaalde spreuk ‘om de geest te bevrijden’.

Monlanfeest : jaarlijks Tibetaans boeddhistisch gebedsfeest. schrijn : kistje of tempel met iets kostbaars. stoepa : gebouw met een reliek van Boeddha. zanba : een gerecht van jakboter en gerstemeel.

Eerste graad Kleur in de klas Stel de nieuwe Wereldkalender van 2009 voor. Overloop met de leerlingen welke kleuren dit schooljaar nog aan bod komen.

Doeopdracht : bekijk de foto van januari en laat de kinderen vertellen wat zij er van vinden en of zij weten wat de foto voorstelt.

WEETJES OVER CHINA EN GANSU - China ligt in Azië en is na Rusland, Canada en de VSA het grootste land ter wereld.

- In geen enkel ander land wonen er zoveel mensen als in China.

- De hoofdstad van China is Peking.

- Gansu is een provincie gelegen in het noordwesten van China.

- De Grote Muur moest het Chinese keizerrijk beschermen tegen de invallen van Mongoolse volkeren.

- Langs de zijderoute dreven talrijke kooplieden handel.

- De langste rivieren van China zijn de Blauwe Rivier en de Gele Rivier.

- In Gansu zijn er zowel zeer hoge bergen als woestijn.

Doeopdracht : situeer samen met de kinderen China op de wereldbol of -kaart.

WEETJES OVER HET BOEDDHISME Op de foto zie je een jonge monnik in het Labrangklooster, wachtend op het grote Monlamfeest. Dan zal hij zijn ouders terugzien. Jongens brengen vaak een paar maanden door in een boeddhistisch klooster. De monniken die daar leven, geven de jongens les over de leer van Boeddha, maar ook over ‘gewone’ onderwerpen. Een verblijf in het klooster is als een verblijf op school.

Het boeddhisme is één van de grote levensbeschouwingen in de wereld. Het begon met een prins, Siddharta Gautama, die ongeveer 2500 jaar geleden leefde in India. Veel mensen luisterden toen naar hem. Hij leerde de mensen dat oorlog verkeerd is. Ook zei hij dat alle mensen gelijk zijn en dat zij in vrede met elkaar moeten leven. Hij hielp de verdrietige en ongelukkige mensen. Als er ergens ruzie was, bracht hij vrede. Gautama sprak niet over goden of bijzondere dingen zoals wonderen, maar over mensen. De mensen moesten vooral kijken naar wat zij zelf deden en dachten. Als zij wijs en goed leefden, dan kregen zij ook een gelukkiger leven.

Mensen die de wijze woorden van Gautama, de Boeddha, blijven opvolgen, noemen zich boeddhisten. Mensen die de leer van Boeddha volgen, gaan ook bidden in de tempel. Zij leggen bloemen neer voor het boeddhabeeld en steken kaarsen aan. Zij geven soms ook rijst en branden wierookstokjes.

Doeopdracht : steek een wierookstokje aan in de klas.

WEETJES OVER KLEUREN Werkblad A en B gaan resp. over geel en rood.

Waar hoort geel nog bij ?

Geel doet de mensen in Europa aan de lente denken. Geen wonder, want in de lente kleurt de wereld bij ons geel : de zon laat zich weer zien en gele krokussen, narcissen, paardenbloemen, boterbloemen en forsythia lijken uit het niets te voorschijn te komen. Het is de tijd van nieuw leven. Denk maar aan de kleine gele kuikentjes.

Geel is de zonnigste en vrolijkste van alle kleuren en een kleur van activiteit. Een opkikkertje kun je krijgen door het gebruik van saffraan in je eten bvb. in rijstpap. Het geeft de pap zijn gele kleur en zijn lekkere smaak. Het is de duurste specerij ter wereld. Voor een kilo saffraan zijn 170 000 krokussen nodig.

Doeopdracht : kook in de klas rijstpap met saffraan. Zo maken de kinderen kennis met deze heel bijzondere specerij.

Waar hoort rood nog bij ?

Rood staat voor kracht, energie, verlangen. Rood hoort bij oorlog en strijd (bloed). Dus hoort rood ook bij sport.

Rood is de kleur die veel voorkomt in sportkledij, vooral in voetbal. De leden van het Belgische nationale elftal worden de ‘Rode Duivels’ genoemd.

Zoals je weet, draagt ook de kerstman een rood pak. Dat is niet altijd zo geweest. Oorspronkelijk droeg hij groen of bruin. Pas na dat Coca-Cola hem in een grote reclamecampagne gebruikte, kreeg hij het rood met witte pak aan dat hij nu nog steeds draagt.

Wereldreis - 2009/1 - Wereldreistips - 6

Dit is geel !

De keizer in China werd door zijn volk beschouwd als de directe afstammeling van de zon. Hij werd daarom de zoon van de hemel genoemd.

De keizer was net zo machtig als de zon en daarom mochten alleen hij, zijn zoons en kleinzoons geel dragen. O wee als je als gewone Chinees geel droeg. Je mocht meteen gedood worden als je werd gesnapt. Geel was de kleur van de zon en van de keizer. Alle paleizen van de keizer hadden goudgele dakpannen, ook het paleis in de beroemde Verboden Stad of Gele Stad in Peking.

Boeddhistische monniken dragen dikwijls gele kleding. Geel is voor boeddhisme de kleur van de zon en van verlichting.

Zoek nog voorbeelden en zet ze in het goede vak

Altijd geel

Vaak geel

Soms geel

Nooit geel Wereldreis - 2009/1 - Werkblad A - 7

Dit is rood !

China en rood horen bij elkaar. Kijk maar naar de Chinese vlag !

Rood is in China de kleur van vreug­de en voorspoed, dus is het een feest­kleur.

Als een baby wordt geboren, bij een verjaardag, als twee mensen gaan trouwen, is rood de belangrijkste kleur. Rood brengt geluk en houdt kwade geesten op een afstand, zo zeggen de Chinezen.

Het allermeeste r o o d zie je in China als het Nieuwj a a r wordt.

Dat is bij hen

op de tweede nieuwe maan van de winter. Deuren worden rood gekleurd en rode draken dansen door de straten. Overal zie je rode kaarsen en rode wimpels met goede wensen.

Tibetaanse monniken maken mandala’s om te mediteren. Een mandala is bedoeld om de boeddhist te helpen bij het concentreren van zijn gedachten.

De kleur rood in een mandala herinnert aan Boeddha’s warm te en liefde voor de mensen.

1 = donkerrood Neem een rood potlood.

2 = rood Druk hard en zacht.

3 = lichtrood Hoe harder je drukt, hoe donkerder.

4 = roze Kijk maar naar deze code : Maak nu jouw code. Kleur de vakken in vier tinten van rood en kleur 1 2 3 4 de mandala volgens jouw code.

Wereldreis - 2009/1 - Werkblad B - 8

Tweede graad lesdoelen - - - - -

China en de foto situeren. iets weten over Nieuwjaar in China. weten dat het licht veel verschillende kleuren bevat. een cirkelomtrek in zes gelijke stukken verdelen. de kleuren van de regenboog kennen.

IN HET MIDDEN VAN CHINA

China is een land dat op iedereen indruk maakt. Laat de kinderen vertellen waar zij aan denken bij de naam China.

Geef hen ook enkele hints : eten met stokjes, een kronkelende draak, de Chinese muur, de voorbije Olympische Spelen in Peking ...

China heeft ook provincies, zoals ons land. De kalenderfoto komt precies uit het midden van China, uit de provincie Gansu. Daar is een boeddhistisch klooster en er wonen Tibetanen. Situeer met een kaart of wereldbol. Een leuk idee is om gebruik te maken van Google-maps en in te zoomen, dan kunnen de leerlingen zich een betere voorstelling maken van de omgeving.

Vertel ook over de Gele Rivier. Haar naam heeft zij te danken aan de kleur van het slib in het water. Bij ons kun je in de winter ook zien dat er slib van de akkers stroomt.

BIJ HET BEGIN VAN EEN NIEUW JAAR Lees de brief van Lien (werkblad C) en bespreek.

Wij bereiden in de klas een Chinees Nieuwjaar voor.

- Met een loterij wordt gekozen welke leerling aan welke andere leerling een geschenkje zal geven. Elk kind maakt een mooi knutselwerkje en verpakt dat in een gekleurd papiertje.

- Draken : een groepje kinderen zoekt op het internet een kleurplaat van een Chinese of Tibetaanse draak. Zij kleuren die mooi in, kleven hem op een karton en knippen hem uit. Zij plooien een accordeon met twee lange stroken papier van verschillende kleur en kleven die achteraan op de draak, samen met een stokje om vast te houden.

- Leeuwen : ga op dezelfde manier te werk als met de draken.

- Andere kinderen maken lampions. Een papier van 15x30 cm wordt in de lengte in twee gevouwen. Vanaf de plooi worden reepjes gesneden, tot op 2 cm van het einde. Het papier wordt terug geopend en beide andere uiteinden worden aan elkaar gehecht tot lampion. Maak met een reepje papier nog een handvatje.

- Met gekleurde klei (i.p.v. boter) maken de kinderen Boed-

dhabeeldjes. Na het drogen krijgen die felle kleurtjes opgeschilderd.

- Maak met de klas een grote thangka. Gebruik een oud laken of kleef enkele vellen A1-papier aan elkaar. Teken een grote Boeddha en de kinderen kunnen deze dan met lapjes stof beplakken of beschilderen.

Versier tegen maandag, 26 januari de klas met de knutselwerken. De pakjes worden uitgedeeld en de kinderen dansen met de draken en de leeuwen. Breng de nodige stemming met oosterse muziek en hapjes.

DE KLEUREN VAN HET LICHT Met werkblad D leren de kinderen de kleuren van de regenboog en voeren de proeven in de klas uit.

De resultaten van de eerste proef kun je in een tabel bijhouden. Bij het samenvoegen van de drie kleuren, krijg je wit als resultaat.

Ook bij de tweede proef krijg je een witte schijf (het kan ook wat grijs zijn).

Wereldreis - 2009/1 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2009/1 - Werkblad C - 10

De kleuren van het licht Zonnelicht kunnen wij niet zien, omdat het wit is. Maar eigenlijk bestaat dit witte licht uit heel veel verschillende kleuren die elkaar overlappen.

Proef 1 Benodigdheden : 3 zaklampen en 3 doorzichtige papiertjes (1 rood, 1 groen en 1 blauw) Bedek elke zaklamp met een papiertje. Schijn in een donkere ruimte op een witte muur. Laat twee of drie kleuren over elkaar heen schijnen. Welke kleuren verkrijg je ? .............................................................................

violet

indigo

blauw

groen

geel

oranje

rood

Bij een regenboog zie je de verschillende kleuren van het licht met het blote oog. Hier zie je een tabel met de belangrijkste kleuren. Kleur elk vakje in overeenstemming met de naam.

Proef 2 Benodigdheden : passer, viltstiften, wit papier, karton, draad van 80 cm lang Teken met een passer een cirkel op een wit papier. Pas op ! Verander de opening van de passer daarna niet.

Plaats een lijntje op de rand van de cirkel. Daar prik je de punt van de passer in en je zet een lijntje wat verderop de cirkel. Zet op dat lijntje opnieuw de punt van de passer, om alweer wat verder een lijntje te trekken. Zo plaats je zes lijntjes op de cirkel.

Met een potlood trek je nu lijnen door de cirkel, van de ene kant naar de andere kant van de cirkel (zie schema). Als je alles netjes hebt gedaan, krijgt je nu zes gelijke vlakken.

Kleur de vlakken op volgende manier : Kleef de cirkel op karton en knip hem uit.

Prik daarna twee gaatjes op de aangegeven plaatsen.

Doe de draad door de twee gaatjes en knoop dicht aan de uiteinden.

Hou nu de draad aan beide kanten vast en maak een draaiende beweging, zodat ook de cirkel draait. Trek dan de twee uiteinden naar buiten, de cirkel draait nu heel vlug in de omgekeerde zin.

Welke kleur heeft de cirkel dan ? ..........................

Waarom denk je dat ? ........................................... .............................................................................

Wereldreis - 2009/1- Werkblad D - 11

Derde graad praatje bij de foto Dit beeld toont wel een jonge monnik, maar doet in de eerste plaats niet denken aan monniken of een gebedsfestival ! Deze foto kan ook een weergave zijn van het kinderspel van zien, zich verstoppen en toch gezien worden.

De jongen kan zich blijkbaar niet concentreren op het bidden. Toch gaat het over wat zich tijdens de Monlam zal afspelen en over de typische kledij van de monniken.

Zo is hun status herkenbaar aan hun kleding. De rapjung of prenovicen hebben een bruinachtig rode pij, de getsul of novicen hebben een donkerrode pij en de gelong of monniken hebben eveneens een donkerrode pij.

De klas leest het verhaal ‘de beslissing’ op werkblad E en F en lost de bijbehorende opdrachten van werkblad G op.

De Olympische ringen zijn (van links naar rechts) : blauw, geel, zwart, groen en rood op witte achtergrond.

Eindtermen Sociale vaardigheden 2. De leerlingen kunnen in functionele situaties een aantal verbale en niet-verbale gespreksconventies naleven.

Eindtermen Nederlands 1.8 op basis van, hetzij de eigen mening, hetzij informatie uit andere bronnen, de informatie beoordelen die voorkomt in een gesprek met bekende leeftijdgenoten.

2.7 bij een behandeld onderwerp vragen stellen die begrepen en beantwoord kunnen worden door leeftijdgenoten.

Eindtermen Wereldoriëntatie 7. De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen.

vermiljoen (uit het gesteente cinnaber gewonnen) en ultramarijn (uit lazuliet).

Deze historische situatie leverde geen problemen op voor de kleurmenging, want ook deze twee kleuren in combinatie met citroengeel volstonden om bijna alle andere kleuren te bekomen. De menging van twee primaire kleuren (of bij de primaire kleuren aanleunende mengkleuren : rood, geel en blauw) geeft een secundaire kleur (oranje, groen of paars).

Voor elke hoofdkleur is één van die secundaire kleuren ‘complementair’, namelijk de menging van de twee andere hoofdkleuren. Zo wordt de complementaire kleur van blauw gevormd door de menging van rood en geel : oranje. Indien een primaire kleur naast zijn complementaire wordt geplaatst (blauw naast oranje), dan nemen wij dit waar als een sterk kleurcontrast.

Rond ‘kleuren’ kun je een project opzetten of enkele afwisselende lessen : fysica (bv. het projecteren van de verschillende kleuren en hun combinaties), lezen (bv. uit het boek “Kleur : zwart/wit en alles wat er tussen zit”), muzische (beeld)opvoeding (bv. het mengen van verf en dit uitwerken met elkaar overlappende cirkels), verbale expressie (bv. een gedicht waarin kleuren een belangrijke rol spelen), zang (bv. een lied met heel wat kleur in, zoals het alom gekende “Alle kleuren” van K3), godsdienst (de regenboog als symbool van verbond in het verhaal van Noah) enz.

Kleuren maken het leven ‘aangenamer’. Wat zou een schilderij, een landschap, een paradijsvogel, een bos veldbloemen … zijn zonder kleuren ? Het is het samengaan van de verschillende kleuren dat een ‘beeld’ juist zo aantrekkelijk maakt. Voorbeelden genoeg : bloemenboeket, dieren‘patronen’ en veren van vogels, een landschap, diverse pleintjes, de regenboog enz.

Elke leerling verzamelt vooraf afbeeldingen met een bepaalde kleur, mengkleur (o.a. roze, bruin, grijs) of kleurencombinatie.

Op werkblad H staat een proefje om uit te proberen. De bloem drinkt als het ware het water. Dit water stroomt van onder aan de stengel naar boven in de blaadjes. En omdat inkt in water oplost, komen ook de kleuren in de blaadjes.

Een regenboog is rood van buiten, dan oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet van binnen. In een bijregenboog - binnen de hoofdboog - is de volgorde omgekeerd.

Kleuren mengen, kan met rood, geel en blauw, maar andere experimenten zijn even interessant.

Het is de moeite waard om eens wat dieper op deze ‘kleurtheorie’ in te gaan. Eigenlijk zijn er ontelbare combinaties en tinten, toch zijn er slechts enkele hoofdkleuren. In het kleursysteem van de inkt en de verf zijn de ‘primaire’ kleuren : magenta, geel en cyaan. Kunstschilders gebruiken echter als primaire kleuren rood, geel en blauw. Dit is een gevolg van de historische ontwikkeling van de kleurenleer. Op het moment dat deze werd ‘ontdekt’, waren er maar twee lichtechte pigmenten voorhanden :

Eindtermen Wereldoriëntatie Natuur 1.12 gericht waarnemen met al hun zintuigen en kunnen waarnemingen op een systematische wijze noteren en 1.13 minstens één natuurlijk verschijnsel dat zij waarnemen via een eenvoudig onderzoekje toetsen aan een hypothese.

Technologie 2.8 eigen werkwijzen vergelijken met andere en een oordeel geven daarover.

Mens 3.1 drukken eigen indrukken, gevoelens, gedachten … spontaan uit.

KLEUREN

Wereldreis - 2009/1 - Wereldreistips - 12

niken protesteerden in de aanloop naar de Olympische Spelen vorig jaar tegen het schenden van de mensenrechten in China.

WEBTIPS Labrangklooster http://de.wikipedia.org/wiki/Labrang http://kekexili.typepad.com/life_on_the_tibetan_plate/2007/01/labrang_monaste.html http://snipr.com/kaart_lagrang http://realtravel.com/labrang-gansu-photos-d1585115-7. html www.andersreizen.nl/verslag/cn06c01.html De Chinese provincie Gansu http://en.wikipedia.org/wiki/Gansu www.flickr.com/photos/tags/gansu/ www.china.org.cn/e-xibu/2JI/3JI/gansu/guansu-ban.htm www.chinaculture.org/gb/en_map/2003-09/24/content_21684.htm www.gansu.gov.cn/en/default.asp http://idp.bl.uk/education/gansu/index.a4d www.worldchanging.com/archives/000252.html

HET BOEDDHISTISCHE KLOOSTERLEVEN Van heel vroeger kent het boeddhisme al kloosters voor monniken en nonnen. Het kloosterleven is zeer eenvoudig.

De kloosterlingen bezitten slechts een paar kleden en leven van aalmoezen. Wel besteden zij veel aandacht aan meditatie. Naast deze kloostergemeenschappen bestaat er de grote kring van gelovigen, die Boeddha vereren en leven naar zijn voorschriften (de Indiase prins Siddharta Gautama, die leefde van ongeveer 450 v. C. tot 370 v. C., veranderde zijn naam in Boeddha, nadat hij inzicht had verworven in de oorzaken van het menselijke lijden). Parochies of kerkelijke gemeenschappen, zoals bij het christendom, kent het boeddhisme niet. Iedere gelovige moet persoonlijk gaan langs het ‘achtvoudige pad’ en zich houden aan de ‘vijf geboden’.

Ieder moet zelf maar zien hoe hij het eeuwige geluk verwerft.

Daarbij kan een ander niet helpen. Een boeddhist moet zichzelf verlossen.

De eerste volgelingen van Boeddha waren mannen. Maar tijdens zijn rondreizen door India kwam hij ook meerdere malen in contact met vrouwen. Die vroegen hem om raad en sommigen wilden ook tot zijn volgelingen behoren. Daar had Boeddha geen bezwaar tegen. Dat was in die tijd iets bijzonders : in dergelijke zaken hadden de vrouwen namelijk niets te vertellen.

Hoe het leven in een boeddhistisch klooster er tegenwoordig kan uitzien, lezen wij in het verhaal. Boeddhistische mon-

Tibetanen http://en.wikipedia.org/wiki/Tibet www.spreekbeurten.info/tibet.html www.geledraak.nl/html/page279.asp www.mo.be/index.php?id=316 Kleur http://www.travelchinaguide.com/cityguides/tibet/buttersculpture.htm http://nl.wikipedia.org/wiki/Kleur www.sibagraphics.com/colour.php VOER VOOR BOEKENWURMEN - China. Landenreeks. VAN DER PUTTEN, J. KIT, Amsterdam / Novib, Den Haag / 11.11.11, Brussel, 2008.

- Geloof het of niet, maar … een regenboog is een cirkel en nog veel meer over kleuren. TAYLOR, H. Ars Scribendi, Harmelen, 2003.

- Kleur : zwart / wit en alles wat er tussen zit. HILKEMEYER, M. & VAN LONCKHUYZEN, A. The House of Books, Vianen / Antwerpen, 2006.

- Kleuren zien - beleven - begrijpen. SEILER-HUGORA, V. Christofoor, Zeist, 2007.

- Mijn naam is Dolma Tsering en dit is mijn verhaal. Educatief pakket bij de tentoonstelling “Tibet, omzien in heimwee”. Tibetaanse Vlaamse Vriendenkring, Waarmaarde, 2008.

- Wereldgodsdiensten – Boeddhisme. PENNEY, S. Ars Scribendi, Etten-Leur, 2005.

Wereldreis - 2009/1 - Wereldreistips - 13

De beslissing “Komen je ouders naar het Monlanfeest ?” vraagt Prana.

Ik wil knikken, maar ik hou me net op tijd in. Prana scheert mijn haar eraf en ik wil niet dat hij uitschiet met zijn scheermes. Het gras ligt vol zwarte plukken die af en toe opwaaien met de wind.

“Ja”, zeg ik. Maar het klinkt niet enthousiast.

Prana houdt op met scheren en kijkt me aan. “Ben je er niet blij om ? Je hebt je moeder en je vader al in geen jaar gezien.”

“Jawel”, hou ik vol. “Ik ben blij dat ik ze eindelijk terug zal zien. Dolma komt mee. Dat is mijn zusje.”

De handen van Prana blijven zweven boven mijn hoofd. Alsof hij me niet gelooft. Daarna duwt hij mijn hoofd naar voren zodat hij goed bij het kuiltje in mijn nek kan. Ik wacht geduldig tot hij klaar is.

“Ik ga jou ook eens leren hoe je moet scheren”, zegt Prana. “De oude Rinpoche die het voor me doet, begint steeds slechter te zien. Ik zou graag willen dat jij het van hem overneemt voor hij mijn oren eraf snijdt.”

Prana klopt het haar van mijn schouders en ik ga staan, zodat het alle kanten op kan waaien. Tot boven de muren van de binnenplaats. Een van de vele binnen het Labrangklooster. Er zijn huizen voor de lama’s en slaapzalen voor de gelong en getsul, en voor ons, de jonkies die nog geen kloostergeloften hebben afgelegd.

“Vind je niet dat het snel is gegaan, zo’n jaar ?” vraagt Prana. “Aan het eind van volgend jaar mag je je gelofte afleggen.”

Ik knik. Volgend jaar word ik veertien. Dan is het tijd voor getsul. Ineens krijg ik het vreselijk koud met mijn vers geschoren hoofd. Er loopt een rilling over mijn rug.

“O, o, is het te bloot voor je arme hoofd ?” vraagt Prana.

“Nee”, zeg ik. “Dat is het niet. Ik weet niet of ik wel blijf.”

Zo, het is eruit. Ik heb het gezegd.

“Heb je heimwee ?” vraagt Prana.

Ik haal mijn schouders op. Als ik denk aan de tent met

het kleine komfoortje in het midden en aan de geur die bij alles hoort. De jakboterthee, en de gestoomde meelballetjes. Ja, dan wil ik met mijn familie mee naar huis.

“Je weet dat je altijd je geloften terug kunt geven”, zegt Prana.

Ik knik.

“Maar je kunt hier nog heel veel leren.”

In een jaar tijd heb ik al veel geleerd. Lezen, schrijven, bidden.

“Je moet er goed over nadenken”, zegt Prana weer.

“Het kloosterleven is hard, maar je krijgt er veel voor terug.” Hij loopt zijn huis binnen en komt terug met twee kommetjes zanba. Wij eten in stilte.

“Weet je”, zegt Prana, “Prins Siddharta wilde te weten komen waarom mensen zoveel verdriet en pijn hebben in dit leven. Hij ontdekte dat je gelukkig kunt worden als je je niet gaat hechten aan dingen die toch voorbijgaan. Alles van stof is vergankelijk. Maar de binnenkant van de dingen, de geest gaat nooit verloren. Toen prins Siddharta dat begrepen had, was hij Boeddha, de verlichte.”

Dat wist ik natuurlijk wel. Maar het is goed om sommige dingen meer dan één keer te horen. Je moet zijn als een blad dat zich van de boom heeft losgemaakt.

Daar moet ik iedere keer aan denken als ik de gele omslagdoek zie, die wij soms over ons rode kleed dragen.

Als ik klaar ben met eten, geef ik Prana het lege kommetje terug en ik buig mijn hoofd om mijn eerbied te tonen. Ik sta op en sla mijn bovenkleed om me heen. De rode monnikspij is gemaakt van 108 aan elkaar genaaide lapjes stof, geverfd met de goedkoopste kleurstof die je bij ons kunt vinden. Een monnik kent geen luxe.

Ik loop buitenom langs de gebedsmolens die de pelgrims laten draaien om het goede karma over zich heen te laten waaien samen met de wervelende kleuren. Maar ik wil alleen zijn en daarom loop ik weg van het klooster en van de stad, tot ik bij het grasland kom dat tot aan de voeten van de bergen reikt. Bij de oever van de rivier ga ik zitten.

Het is mijn favoriete plekje. Het water kabbelt over

Wereldreis - 2009/1 - Werkblad E - 14

de keien en er staat een gebedsmolen in een houten nis op palen, alsof hij pootje baadt.

Ik ga op een grote kei staan zodat mijn voeten niet bevriezen in het ijskoude bergwater. Ik kijk naar de kleurige krullen en patronen en geef een por tegen de houten stang. De gebedsmolen begint te zoeven onder mijn handen zodat de kleuren versmelten tot een roodachtige brij met uitwaaierende strepen.

Blijf ik of ga ik naar huis ?

Als de molen tot stilstand komt, zal ik doen wat ik op dat moment in mijn hoofd heb. Blijven, gaan, blijven, gaan ... Maar op welk moment staat hij werkelijk stil ?

En wat denk ik net op dat moment ?

Ik kijk om me heen. Aan de rand van de stad kan ik de tempelgebouwen zien en de gouden daken van de stoepa’s die glinsteren in het zonlicht dat zich af en toe door de grijze wolkenmassa boort. Aan de andere kant liggen de bergen met hun rotsflanken in wijde, diepe plooien. Net een grijze cape waar iemand onder verscholen zit. Misschien Boeddha wel, in een van zijn vele gedaanten.

Prana heeft me ooit verteld over de tijd dat er nog geen land bestond, alleen maar water. Toen er oneindig veel tijd verstreken was, begonnen de dingen op de wereld te veranderen en er ontstonden bergen. Op een dag kwam een feniks met zijn gouden vleugels uitrusten op een van de bergtoppen. Van het lange vliegen over de oceaan had hij zoveel dorst gekregen dat hij al het water in één keer opdronk tot de zee opgedroogd was. De draak die altijd op de bodem van de zee had gewoond, sprong op uit het water en zo ontstond een bron op de plek waar de feniks de zee had leeggedronken. Omdat de bron bleef stromen, ontstond daar de Daxiarivier die van het Westen naar het Oosten stroomt en de bodem uitholde tot een vallei tussen de Drakenberg en de Feniksberg.

Ineens heb ik zin om het land dat vroeger een zee was van bovenaf te bekijken. Ik klim de berg op, tot ik bij de top kom waar een schrijn voor Boeddha is opgetrokken. De wind waait me om de oren. Boven mijn schouder zijn de grijze wolken inmiddels uiteengerafeld in dikke, witte dotten, die door de zonnewarmte uit elkaar worden gedreven. Maar voor me in de verte regent het, met zware, donkere sluiers.

En ineens gebeurt het. Net op het moment dat ik denk, ik wil in de wereld zijn, ik wil nog zoveel zien, ik ben nog niet groot genoeg om te kiezen voor iets

wat ik altijd wil doen, verschijnt er een regenboog.

Een stralende regenboog met schitterende kleuren.

Als ik goed kijk, kan ik zelfs een tweede regenboog zien, als een flauwe echo.

Ik laat de scherpe lucht tot diep in mijn longen stromen en ren in huppelpas naar beneden. Bij de steile stukken moet ik zigzaggen om mijn vaart te stuiten.

Op het hellend vlak tegenover de tempel ontrolt een rij monniken een reusachtig kleurtapijt voor het feest.

Monlan wordt ieder jaar gevierd met dansen van gemaskerde mannen. Morgenavond is er een processie bij het licht van duizenden boterkaarsjes.

Ik zoek een beschut plekje bij de poort van de tempel vanwaar ik de pelgrims kan zien aankomen. Sommigen leggen de laatste kilometers af op handen en voeten. zij vallen op hun knieën, glijden daarna in één beweging naar voren tot zij met gestrekte armen op de grond liggen om dan weer overeind te komen. En dan beginnen zij weer van voren af aan.

Ik denk dat je er hetzelfde gevoel van krijgt als wanneer je lange tijd een mantra herhaalt. Om mani padme hum, om mani padme hum, om mani padme hum…

Op den duur wordt je hoofd ijl, alsof je geen lucht krijgt, alsof je boven op een bergtop staat, met de wereld aan je voeten.

“Zo”, zegt een stem naast me, “het lijkt wel alsof de zon is doorgebroken.”

“Ja”, zeg ik.

Prana komt naast me zitten. Hij kijkt me lachend aan, met rimpeltjes in zijn ooghoeken, zoals wanneer je je best doet om tegen de zon in te kijken. En dan snap ik dat ik die zon ben. Ik heb een beslissing genomen.

Dat kan hij aan me zien. Maar hij vraagt niet wat ik ga doen.

In plaats daarvan zegt hij : “Hoe moet het nu met mij ?

Als jij me niet kunt scheren, ben ik overgeleverd aan de ogen van de oude Rinpoche.”

“Ik ben nog lang niet weg”, zeg ik. “Ik wil eerst nog heel veel leren over de sterren en het innerlijk leven en ik wil wiskunde en medicijnen studeren. Maar op een dag wil ik wel de wereld in trekken.”

Prana zegt niet of hij het een goede of een slechte beslissing vindt. Hij lacht alleen maar en samen wachten wij op mijn familie.

Wereldreis - 2009/1 - Werkblad F - 15

Bea De Koster

Betekenissen van kleuren In het verhaal vind je de uiterlijke kenmerken van de kledij van de verschillende ‘graden’ bij de boeddhistische monniken. Som ze op.

Tip : zij hebben met kleur te maken.

Wat vind jij een bijzonder feest ? Waarom ? Spelen kleuren hierbij een bepaalde rol ? Zo ja, waarom en onder welke vorm ?

Tip : ballonnen en confetti

.............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

Ook bij de grootste sportmanifestatie, de Olympische Spelen, spelen kleuren een grote rol. Geef daar Wat zorgt ervoor dat een grote groep gelijk ogende eens enkele voorbeelden van ! mensen indruk maakt ? Hoe verklaar je dat ? .............................................................................. .............................................................................. .............................................................................. .............................................................................. .............................................................................. .............................................................................. ..............................................................................

Zijn bepaalde kleuren verbonden met overtuigingen, Zoek op welke kleuren de Olympische ringen hebmet rituelen ? Geef twee voorbeelden. ben en kleur ze in de juiste volgorde. .............................................................................. ..............................................................................

.............................................................................. ..............................................................................

Wat maakt het Monlamfeest zo bijzonder ? Zoek in het verhaal. .............................................................................. .............................................................................. ..............................................................................

In de vlag van de Chinese Volksrepubliek staat rood voor bloed en de gele sterren voor de communistische partij en de vier klassen. Vergelijk dit met andere landen. Zoek op http://nl.wikipedia “vlag van …”.

Je kent waarschijnlijk de Grote Muur met een totale lengte van ruim 6 200 km, maar wist je dat er in China ook een Groene Muur wordt aangelegd ?

Duizenden kilometer lange stroken bos moeten de stofstormen en wandelduinen uit de Gobiwoestijn tegenhouden.

Wereldreis - 2009/1 - Werkblad G - 16

Kleurenkriebels Om bloemen te verven heb je nodig : een witte (of gele) verse bloem (bvb. tulp, roos of lelie) een schaar, 2 glazen water, 2 kleuren inkt, ecoline of voedingskleurstof.

Maar kleuren worden pas echt boeiend als je ze samen brengt, zoals bij

Doe in een glas water wat inkt of kleurstof. Als je hier een witte bloem in zet, zal na enige tijd de bloem de kleur krijgen van de inkt. Je kunt de bloem ook meer kleurtjes geven. Hiervoor moet je de stengel voorzichtig in de lengte doormidden knippen. Doe in twee glazen verschillende kleuren inkt. Zet elke helft van de stengel in een ander glas. Na enkele uren heb je een fleurige bloem.

.............................................................................

Wat komt spontaan bij je op als je aan bepaalde kleuren denkt ?

Teken nu zelf een regenboog met de juiste kleuren.

… rood : dan denk ik aan ....................................

Kleuren kun je ook mengen ! Test dit uit met waterverf op de voorstelling hiernaast.

............................................................................. .............................................................................

De regenboog zegt het helemaal ! Ik zie daarin de volgende kleuren : ............................................ ............................................................................. .............................................................................

............................................................................. … groen doet me denken aan .............................. ............................................................................. … blauw betekent voor mij . ................................ .............................................................................

Kies een woord of woordkoppel, schrijf dat onder een kader (zoals hieronder) en plak knipsels met een bepaalde kleur die daar volgens jouw gevoel bij past : wijsheid, plezier - verdriet, warmte - koelte, kracht - zachtheid, stilte - lawaai

… geel doet me denken aan ................................. .............................................................................

.............................................................................

.............................................................................

Past een bepaalde kleur volgers jou bij een cijfer of een letter, bij een klank, een dag of een maand … ?

… wit is voor mij .................................................

.............................................................................

.............................................................................

.............................................................................

… zwart, dan denk ik aan ....................................

Wereldreis - 2009/1 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2009/1 - Werkblad I - 18

Nieuws uit Studio Globo

Tilak heeft ook talent Campagne Broederlijk Delen

En… actie! Over solidariteit gesproken

Binnen Studio Globo werken we momenteel aan een nieuwe uitgave van onze brochure ‘Voorbij de Kleuren’. Daarin geven we onze kijk op mondiaal en intercultureel leren in het basisonderwijs. Eén van de thema’s die we daarbij behandelen is ‘solidariteit’. Vanuit wat theorie zoeken we nu hoe we dit op een bewuste manier naar kinderen en jongeren kunnen vertalen.

“Solidariteit is een bewustzijn van samenhorigheid en een bereidheid om daarvan de consequenties te dragen.” (Van Dale).

Solidariteit wordt belichaamd in concrete personen. Het zijn mensen die solidair zijn met mensen. Ze kunnen wel in groep solidair zijn met andere groepen mensen. Maar het gaat bij solidariteit steeds om houdingen, relaties en gedragingen van mensen.

De solidaire opstelling Verbondenheid draagt ertoe bij de beoogde solidaire levenshouding te laten vertrekken vanuit een fundamentele menselijke gelijkwaardigheid en niet vanuit posities van meerdere-mindere. Goedbegrepen solidariteit heeft weinig met eigen verdienste te maken maar meer met een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor één leefbare aarde, voor iedereen.

Bekeken vanuit Noord-Zuidperspectief gaat het om het gevoel en het bewustzijn dat wij als mensen dezelfde basisbehoeften delen.

Wij in het Noorden hebben het momenteel goed, maar we kunnen net zo goed in de situatie belanden van gesprekspartners uit het Zuiden: een zelfde kwetsbaarheid kenmerkt ook ons eigen bestaan. Vanuit een solidaire opstelling worden mensen in het Zuiden gewoon benaderd als mensen en niet als begunstigden, die in functie staan van het handelen van de helper.

De solidaire relatie De solidaire relatie is in eerste instantie een gewone, warme, menselijke relatie.

We noemen dit de warme solidariteit. Deze vormt de basis van écht mondiaal leren. Die relatie van warme solidariteit is de bron, maar dit is niet voldoende. Vanuit een solidaire opstelling volstaat het niet meer dat men de mensen in het Zuiden af en toe iets toestopt of iets voor hen realiseert om het eigen geweten te sussen. Wie solidair is, zal willen dat voor mensen in het Zuiden de levensomstandigheden zelf verbeteren.

En dat veronderstelt een structurele aanpak. De warme solidariteit zal dus de basis vormen van meer uitgewerkte methodes en visie op ontwikkeling, van zakelijke samenwerking en organisatie (men spreekt in dit verband ook van koude solidariteit). Een echt solidaire relatie wordt daarmee niet verlaten. De warme solidariteit blijft de bron waarnaar de solidariteitsbeweging telkens weer moet terugkeren, wil ze blijven weten wat ze doet.

het platteland blijven. Ze kiezen niet voor een leven in de stad, waar vele boeren heen trekken op zoek naar een mooiere toekomst, maar waar ze zelden een beter leven vinden.

Deze film toont kinderen en jongeren van hier een blik op het leven van hun leeftijdsgenootjes in India. Duur: 15 minuten. Prijs DVD: 10 euro (incl. campagnefilm)

anders dan belangeloze zelfopoffering.

Wel hangt, op basis van de solidaire relatie, mijn eigen geluk mee af van het geluk van de ander. Op basis van solidariteit zal ik dus tot veel bereid zijn, want zolang de ander niet gelukkig is, ben ik het ook niet. Maar die solidariteit heeft dus wel een doel, en is in die zin begrensd. Met hen die vechten voor een waardig leven zal de solidariteit heel ver gaan. Dat de solidariteit een doel heeft, wil ook zeggen dat er wederzijdsheid is.

Solidaire samenwerking houdt in dat beide partijen samen een doel willen bereiken en er voor zorgen dat het onderlinge vertrouwen niet wordt beschaamd.

Namasté India – project voor de lagere school Het project ‘Namasté India’ is een speelse en belevende vertaling van de campagne voor de lagere school. Het volledige pakket omvat een handleiding, werkmateriaal voor de leerlingen, de jongerenfilm, een cd en de fotoset voor kleuters.

De solidaire praktijk

Vanuit voorgaand theoretische kader, denken we nu verder na over zinvolle solidariteitsacties en handelingsperspectieven bij kinderen. We vinden het belangrijk dat kinderen zich verbonden weten met anderen.

Solidair handelen Een open houding dus. Vanuit die openheid Solidariteit vertaalt zich steeds in handelen. laten mensen, en dus ook kinderen, zich Vanuit een solidaire opstelling en een soli- raken door wat er met anderen gebeurt. daire relatie groeit er gemeenschappelijkheid. Het gaat dan niet meer om superieur We zoeken goede voorbeelden: hoe kan je geven en vernederend krijgen, maar gewoon met kinderen in de schoolcontext solidair om delen. De enen hebben pech en de ande- handelen? We denken daarbij ook aan anren hebben geluk en door het delen wordt dere dan financiële acties. Daar is vast en dat verschil verminderd. Het evenwicht is zeker al heel wat praktijk rond gegroeid. niet dat van geven en krijgen, maar van Graag kregen we tips en ideeën via e-mail leefsituaties. In die zin is solidariteit iets door op solidariteit@studioglobo.be

DE WONDERE WERELD VAN KLEUR 11.11.11 zet zich in om structureel onrecht tegen te gaan. Door de Wereldkalender te kopen, steunt u dit solidariteitsproces. Het thema van 2009 is de wondere wereld van kleur.

Je kan kiezen uit 2 kalenders: de panoramakalender (formaat 60 cm x 26,5 cm) voor € 15,50 met op de achterzijde extra info over de foto’s de plankalender (formaat 34 cm x 50 cm) voor € 16,50 dezelfde prachtige foto’s met handige ruimte om afspraken, verjaardagen... te noteren.

Meer info en geschenkideeën op www.11.be/winkel Bestellen en meer info: tel 02/536 11 22, fax 02/ 536 19 02 of winkel@11.be

Handleiding ‘Namasté India’ Broederlijk Delen trekt de komende campagne naar India. Een land met één van de snelstgroeiende economieën ter wereld. Toch moet meer dan 80% van de bevolking het stellen met minder dan 2 dollar per dag.

Tilak, een vrouw uit een inheemse gemeenschap, toont hoe inheemse volkeren in India zich organiseren in kleine werkgroepen. Die zorgen voor voldoende voedsel, verkopen woudproducten en zetten kleine handeltjes op. Zo maken ze het platteland weer leefbaar.

Zoals elk jaar is er voor het basisonderwijs een uitgebreid educatief pakket rond de campagne uitgewerkt. Studio Globo werkte hieraan mee.

Het spannende verhaal van het achtjarige meisje Kiran is de rode draad in het hele project. Daarnaast zijn uitgewerkte lesmomenten rond thema’s als verbondenheid met elkaar en de natuur, het leven op het platteland en in de stad, huispersoneel en de partnerorganisaties van Broederlijk Delen.

Het hele project is vakoverschrijdend opgevat. Je kunt er heel wat mee doen tijdens de lessen godsdienst, Wereldoriëntatie, muzische vorming en taal.

Voor: leerkrachten lager onderwijs Prijs: 4 euro

Jongerenfilm ‘De kinderen van Maulipadar, India’

Werkmateriaal ‘Namasté India’

Emina (15) en Kiran (8) gidsen ons door hun plattelandsdorp Maulipadar aan de rand van het woud. Emina helpt haar ouders door water te halen aan de dorpspomp en een handje toe te steken bij het verzamelen en ontdraden van tamarinde. Deze peulvrucht, die aan de bomen groeit, wordt onder andere gebruikt als specerij in de keuken of als voedsel voor de dieren. Emina en Kiran willen later op

Dit is een kleurrijk leerlingenboekje. Er staan verschillende opdrachten in, die naadloos aansluiten met wat er in het verhaal en de lesmomenten aan bod komt. Knutsel- en kooktips, achtergrondinfo en foto’s maken het geheel af.

Voor: leerlingen lager ondewijs Prijs: 0,75 euro; vanaf 10 ex. 0,65 euro; vanaf 100 ex. 0,50 euro

Fotoset ‘Chandani’ Chandani (5) woont in het dorp Maulipadar in India, samen met haar zus Emina (15). Zij en haar vrienden bereiden zich voor op Rasksha Bandan, het vriendschapsfeest. Ze spelen de hoofdrol in deze fotoset: twaalf prachtige foto’s op A3- en A4-formaat, met een bijbehorend verhaal en verwerkingssuggesties.

Voor kleuters en eerste graad lager onderwijs.

(Prijs: 6 euro)

Bestellen?

Een volledig overzicht vind je in de campagnecatalogus of op www.broederlijkdelen.be/ campagne Al het materiaal kun je bestellen - via de regionale secretariaten van Broederlijk Delen (adressen zie: www.broederlijkdelen.be) - bij Spoor ZeS, Kipdorp 30, 2000 Antwerpen, tel. 03-231 07 95, e-mail : SpoorZeS@chiro.be.

- of online via http://bestel.broederlijkdelen.be

Lanceermomenten voor leerkrachten Tijdens een lanceermoment kom je helemaal te weten waar de campagne over gaat. Je maakt kennis met de film ‘De kinderen van Maulipadar’. Je komt te weten hoe je met de handleiding in de klas aan de slag kan. Je ontmoet er heel wat andere leerkrachten.

En bovenal: je krijgt echt zin om verder werk te maken van mondiaal leren met je leerlingen.

Antwerpen Zaterdag 17 januari 2009, van 9u tot 13u Provinciaal Vormingscentrum, Smekensstraat 61, Oostmalle Limburg Speciaal voor het basisonderwijs: - Dinsdag 27, woensdag 28 en donderdag 29 januari 2009 van 13u30 tot 16u, Pastoraal Centrum (PCS), Tulpinstraat 75 Hasselt Oost-Vlaanderen - Woensdag 21 januari 2009 om 19u, Groenzaal Sint-Bavohumaniora, Reep 4, Gent Vlaams-Brabant/Mechelen - Maandag 26 januari 2009 vanaf 19u, C.C.De Zandloper, Kaasmarkt 75, Wemmel - Vrijdag 23 januari 2009 vanaf 19u, VKZ, Platte Lostraat 541, Kessel-Lo West-Vlaanderen - Maandag 19 januari 2008 om 19u30, C.C. De Spil, H. Spilleboutdreef 1, Roeselare

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 22ste jaargang, nummer 1

Kinderspel van zien, zich verstoppen en toch gezien worden.

januari 2009

China (Gansu) Thema : kleur