Wereldreis december 2009

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 22ste jaargang, nummer 10

Traditionele dansen zitten ook bij ons weer in de lift. Volksdansgroepen vind je overal in Vlaanderen en de Boombals brengen nieuw leven in de traditie.

december 2009

Peru Thema : feest

Nieuws uit Studio Globo In dit nummer van de lesbrief vind je een hele waaier aan mogelijkheden om Peru en het thema ‘feest’ te verkennen. Zoek je nog bijkomend Peru-materiaal? Studio Globo heeft je heel wat te bieden.

Dit jaar geen inleefatelier Het 20 jaar oude inleefatelier Peru in Studio Globo Antwerpen werd de voorbije maanden afgebroken. De werkzaamheden om een gloednieuw atelier te bouwen zijn volop bezig. Door dit alles is het dit schooljaar niet mogelijk om inleefateliers Peru aan te bieden. Vanaf schooljaar 2010-2011 verwelkomen we graag opnieuw de klassen. Naast dit inleefatelier biedt Studio Globo echter nog heel wat materiaal aan.

‘Een straat in Ichuña’ - Andes-koffer Inhoud Met de Andes-koffer vertel je het verhaal van Ichuña, een dorp hoog in het Andesgebergte.

Via 24 tekeningen van de hoofdstraat van het dorp, ontdekken de leerlingen het leven van de families die er wonen. De bijbehorende authentieke voorwerpen en de levensechte figuren brengen kleur en leven in de straat.

Na een eerste verkenning van de volledige straat ontdekken de kinderen in groep de verschillende huizen. Daarna volgen er suggesties waarbij de kinderen creatief aan de slag kunnen.

Leerkracht aan het woord zoek te gaan naar wat ons bindt. We hebben allemaal twee ogen, twee oren en een neus, we zijn op de eerste plaats vooral mensen. We zitten allemaal op Berkenboom. Ieder van ons heeft mogelijkheden en beperktheden. Onze kinderen hebben allemaal de ervaring van een stuk mislukking en vastlopen.

Het is op onze school ingebakken dat we respect hebben voor elkaar en voor elkaars beperkingen: kinderen die in een andere klasgroep veel kans zouden lopen om gepest te worden, krijgen hier respect van elkaar.

Die band maakt hen weerbaarder om in het leven te staan.

Praktisch - Werkmateriaal voor de leerlingen: leerlinDoelgroep : tweede graad genbundel ‘Tiashani Perupi’ met fotobladen Waar ontlenen? Studio Globo: Antwerpen, en een mediapakket met voorwerpen.

Brussel, Genk, Gent, Roeselare, Djapo Turnhout (014 41 94 39), Horizon Educatief Doelgroep: derde graad - Oostende (059 32 21 83) Bestellen? Telefonisch of per e-mail in elke afdeling van Studio Globo Prijs: Het mediapakket is te huur.

- 22 euro per week, verbruiksgoederen en Hiervoor neem je best telefonisch contact schade worden verrekend tegen kostprijs. op met de afdeling in je buurt (zie www.

- Indien gewenst sturen we de handleiding studioglobo.be) twee weken op voorhand op. Hiervoor worden enkel verzendingskosten aangere- Prijs kend.

- handleiding voor de leerkracht (1 lln.boekje inbegrepen): 14,50 euro ‘Wonen en leven in Peru’ - leerlingenboekje: 2,80 euro Na een algemene verkenning van het land, - mediapakket: 20 euro per week verdiepen we met dit lespakket de kennismaking.

Verkenning van de hoofdstad Lima Lima, hoofdstad van Peru, met alle aspecten van een grootstad. Lima, een stad met 10 miljoen gezichten. Wonen, werken en 12 jaar zijn in Lima. Dat en nog veel meer komen de leerlingen te weten als ze met het materiaal uit het mediapakket zelf op ontdekking gaan in de stad.

Verkenning van Ichuña, een dorp in de Andes Vanuit 10 voorwerpen maken de leerlingen kennis met diverse aspecten van het leven van de Andesindianen. Thema’s die aan bod komen: het centrale dorp, de gemeenschap, landbouw, coca, Moeder Aarde, de school, muziek, kleding, voeding, dieren.

Mediamaterialen 24 tekeningen, een veertigtal figuren, 30 voorwerpen, een cd, begeleidingsmateriaal ‘Wonen en leven in Peru’ bevat: waarmee de kinderen in groep een huis ver- - Een handleiding voor de leerkracht met een kennen en doefiches die mogelijkheden tot beschrijving van de methodiek en achtercreatieve verwerking bieden. grondinformatie.

Herabonnering 2010 De abonnementen op Wereldreis worden automatisch vernieuwd.

Wanneer wij dus geen bericht kregen over wijzigingen in aantallen of adresgegevens, krijg je vanaf januari de lesbrieven Wereldreis zoals voorheen.

Indien er toch nog wijzigingen zijn, vragen we om dit zo snel mogelijk te melden via een e-mail naar wereldreis@studioglobo. be of per fax naar 02 520 91 11 van Studio Globo.

Voor de abonnementen die per schooljaar lopen, verandert er natuurlijk niets. Abonnees die expliciet lieten weten dat ze geen automatische herabonnering wensen, worden vooraf door ons gecontacteerd.

Berkenboom – Mozaïek, in het hart van SintNiklaas, is een school voor buitengewoon onderwijs voor kinderen met een algemene ontwikkelingsvertraging (type 1).

We ontmoeten er drie gedreven leerkrachten: Jan Van Kemzeke, klastitularis en BLIO (bijzondere leerkracht individueel onderwijs), Elke Van Haver, klastitularis en Marleen Persoon, BLIO en GOK-coördinator. Zij kwamen al enkele keren met hun klas naar het inleefatelier ‘Wonen op het dak’ in Brussel.

Zij vullen elkaar in het gesprek naadloos aan.

Is het vanzelfsprekend om in het buitengewoon onderwijs bezig te zijn met mondiaal en intercultureel leren?

We vertrekken heel vaak van concrete situaties in onze klas. We hebben hier een heel divers publiek: kinderen met heel verschillende culturele achtergronden en nationaliteiten. Een behoorlijk aantal kinderen komt uit sociaal kwetsbare gezinnen. Ook zitten er geregeld kinderen in onze klassen uit gezinnen van vluchtelingen. De laatste jaren stroomden nogal wat Romakinderen binnen.

En in Sint-Niklaas heb je een vrij grote Turkse gemeenschap. Zo krijg je de wereld in de klas en ligt het voor de hand om er aandacht aan te schenken.

Het is belangrijk dat we niet bang zijn om die wereld in de klas te brengen. Onze kinderen zijn tussen 10 en 13 jaar en werken voor taal en rekenen op niveau derde leerjaar.

We mogen hen zeker niet onderschatten.

Velen komen uit een redelijk harde realiteit en weten wat het betekent om geen gelijke kansen te hebben. Het viel ons nog op toen we deelnamen aan de buurtwandeling door Kuregem, die je aansluitend aan het inleefatelier in Brussel kan maken. Een aantal leerlingen

hadden het gevoel “this is life”, dit herken ik. Dan is het belangrijk dat deze ervaringen bespreekbaar zijn in de klas.

Andere kinderen staan soms heel ver weg van de wereld en hebben er bijvoorbeeld geen idee van dat pakweg Noord-Afrika veel verder weg ligt dan Duitsland. Daarom hang ik in de klas een grote wereldkaart. Daarop maak ik elke maand een verbinding met de foto van de kalender van 11.11.11. Zo trek je de aandacht op de grote diversiteit aan landen en mensen op de wereld en maak je hen gevoeliger voor die diversiteit.

Wat vinden jullie belangrijk als het gaat over mondiaal en intercultureel?

Het is een belangrijke opdracht voor de school om kinderen te leren omgaan met mensen uit andere culturen en om hen te laten ontdekken hoe andere mensen leven. Maar het allerbelangrijkste is dat ze leren respect op te brengen voor anderen. Daarom werken we ook geregeld met projecten over vooroordelen, discriminatie, uitsluiting.

Bij het leren omgaan met verschillen, gaat het niet enkel over etnische verschillen. In elke klas, ook in het gewoon onderwijs, vind je een grote diversiteit. Maar binnen het buitengewoon onderwijs worden we daar wellicht nog meer mee geconfronteerd: kinderen met verschillende leerproblemen, met ADHD, met autisme …

Maakt dat jullie aandachtiger voor die verschillen?

Ja, maar vooral ook voor de gelijkenissen. Dat aandacht hebben voor gelijkenissen belangrijk is, heb ik geleerd op de vormingen die we bij Studio Globo volgden in voorbereiding op het inleefatelier. Het is zeer verrijkend om op

Hoe kan je de aandacht voor de wereld op de school versterken?

Iedere leerkracht heeft zijn eigenheid en zijn eigen aandachtspunten. Maar als je goede projecten en bruikbare ideeën kan aanreiken, zijn de meeste leerkrachten bereid om daar in mee te stappen. Het is goed dat er mensen op school mondiale voelsprieten hebben en de aandacht levend houden.

Zo werd er bijvoorbeeld in een klas in de sinterklaasperiode gewerkt aan een speelgoedproject. Dan is het een verrijking als je kan verwijzen naar bestaand mondiaal materiaal over speelgoed: een koffer met voorwerpen en verwerkingssuggesties of een organisatie waar je terecht kan.

De verhalen van reële kinderen in de klas grijpen je aan en motiveren je. Zo had ik een Kosovaars kind in de klas dat op de wereldkaart heel de vluchtroute kon reconstrueren die zijn familie had afgelegd door Europa.

Dat is indrukwekkend en het laat je niet koud.

Je beseft dan nog maar eens dat kinderen niet gekozen hebben voor hun situatie. Het is aan ons om er heel respectvol mee om te gaan binnen de beperkte mogelijkheden die we hebben als leerkracht. Kinderen, en zeker kinderen uit het buitengewoon onderwijs, genieten ervan als ze au serieux genomen worden.

Waar blijven jullie zelf de inspiratie vandaan halen?

Je haalt het voor een stuk uit jezelf: je eigen betrokkenheid, je belangstelling.

Informatie vind je op een handige wijze via sites als die van Kleur Bekennen.

Ook vormingen zoals die van Studio Globo zijn belangrijk: ik vind het heel belangrijk dat jullie zoveel aandacht geven aan vorming voor leerkrachten.

Wij moeten het tenslotte doen in onze klas.

Meer over de Berkenboom-Mozaïek op www.berkenboom-mozaiek.be

voorwoord

INHOUD

Beste lezer, Dit feestnummer over Peru is alweer het laatste van 2009. Straks krijg je langs verschillende kanalen weer netjes het overzicht van de belangrijke momenten van het voorbije jaar voorgeschoteld.

De tijd gaat verder. Steeds sneller, lijkt het wel. Daarom alleen al is het goed om af en toe eens stil te staan. De eindejaarsperiode is zo’n moment. De traditionele feesten en gebruiken kunnen helpen om de drukte van elke dag te doorbreken.

Met het thema ‘feest’ kijken we ook eens hoe mensen aan de andere kant van de wereld, in Peru, de kleine en grote momenten in het leven vieren.

Zoals zo vaak stellen we vast dat mensen, waar ook op onze aardbol, fundamenteel niet zo erg verschillen als we soms denken.

Deze Wereldreis is dan ook weer een warme uitnodiging om op zoek te gaan naar wat ons met mensen, over alle mogelijke grenzen heen, verbindt.

J.D.

colofon

Nieuws uit Studio Globo .................... 2 Herabonnering 2010 ........................ 2 Voorwoord ....................................3 Wereldreisinfo Landeninfo Peru.........................4 Heb je al gehoord van ...

El Niño ? ...................................4 Foto-info..................................5 Thema-info : Feesten ..................5 Reiswoordenschat ......................5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad...........................6-8 Kerst vieren...............................7 Welke feesten ?..........................8 Tweede graad........................ 9-11 Brief van Lien.......................... 10 Panetón ................................. 11 Derde graad.........................12-17 Webtips.................................. 13 Voer voor boekenwurmen........... 13 Eindejaarsfeesten in Lima ...... 14-15 Feesten in Peru ........................ 16 Feestrebus .............................. 17 Tekening van de kalenderfoto..... 18 Leerkrachten aan het woord : Jan Van Kemzeke, Elke Van Haver en Marleen Persoon ........................... 19 Spiegelfoto.................................. 20

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo v.z.w. © 2009 Wereldreis, Studio Globo, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel, fax : 02 520 91 11 Website : www.studioglobo.be/wereldreis Abonnement : 10 nummers + affichekrant 11.11.11 voor € 15 - Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Andere formules : zie website. Wijzigingen aan de abonnementen kunnen gevraagd worden schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement.

- Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,50 + verzendingskost

Bankrekening : 068-2352505-88 Administratie : Benedikte Hanssens, T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be Redactie : Jan Debonnet en Helga Vande Voorde, T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be Aan dit nummer werkten mee : Jeannine Goudman, Woïtika Lamond, Evelyne Debeurme, Jessie Delie, Justine Cool, Caro Cools, Céline Coorevits, Madeleine Vandoorne, Tine Bossuyt, Davine Tytgat, Sophie Favere, Nele Carein, Eline Verschueren, Sam Maertens, Aurélie Lagae, Ynsen Devos, Elise Samyn, Griet Neirynck, Jasper Vanwalleghem, Steven Kindt, Thomas Vanhoutteghem, Stefanie Vandercruyssen, Sarah Deleu, Hannah Bertin, Joris Cools, Bob Depooter, Kristine Van Den Bogerd (tekeningen), Marc Vermeiren (vormgeving) Foto’s: cover: kalenderfoto: Mariana Bazo, spiegelfoto: Maarten Marchau (Danspunt); p. 2 Mandydale (flickr.com), p. 19 Berkenboom - Mozaïek Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding Wereldreis is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging‑11.11.11 v.z.w. en met de steun van het D.G.O.S.

Wereldreis - 2009/10 - 3

Peru LANDENINFO Ligging, landschap en klimaat Peru (1 285 220 km²) is een republiek in Zuid-Amerika aan de Stille Oceaan.

Van west naar oost kun je drie gebieden onderscheiden: de costa, de siërra en de selva. De costa is de voornamelijk woestijnachtige, steile kuststrook tussen de Grote Oceaan en de westelijke berghellingen van de Andes. Hier is de hoofdstad Lima gelegen, het politieke, economische en sociale centrum van Peru. De siërra omvat het Andesgebied, bestaande uit twee grote van noord naar zuid lopende bergketens.

Opvallend zijn de hoge vulkanen en diepe canyons. Met zijn 6 768 m is de Huascaran Sur de hoogste berg van de tropen. De hoogvlakte in Zuid-Peru heeft een gemiddelde hoogte van 4 000 meter en er heerst een gematigd tot zeer koud klimaat. De ‘selva’ omvat het tropische laagland ten oosten van de Andes en beslaat meer dan de helft van het Peruaanse grondgebied.

Geschiedenis Peru bezit een indrukwekkend historisch en cultureel erfgoed. De Caral-

beschaving bloeide 5 000 jaar geleden aan de kust van Peru. Gedurende eeuwen volgden culturen elkaar op : Chavin, Mochica, Nazca en Wari. De samenleving van de Inca’s (de naam van de koningsfamilie, het volk heette Quechua’s) was goed georganiseerd.

Zij hadden prachtige steden (Cusco), irrigatiekanalen en een netwerk van wegen. In het begin van de vijftiende eeuw bereidde het Incarijk zijn invloed uit van Ecuador tot Chili. Tussen 1526 en 1528 verkende de Spaanse veroveraar Francisco Pizarro de Peruaanse kustgebieden. Hij stelde de Incaleider Atahualpa terecht en stichtte de stad Lima, waar hij in 1541 werd vermoord.

Onder Inca Tupac Amaru II vond er in 1780 een opstand plaats tegen de koloniale bezetters. De opstand werd snel onderdrukt en Peru bleef trouw aan Spanje tot 1824, toen het land werd bevrijd door Simon Bolívar en José de San Martín. Sinds de onafhankelijkheid heeft Peru een reeks democratische en militaire regeringen gehad. In de vroege jaren ’80 van de 20ste eeuw begon de beweging ‘Lichtend Pad’ met het veroorzaken van politieke onrust en economische onzekerheid. Sinds 2006 is Alan García Pérez president.

Bevolking Van de 29 miljoen inwoners wonen er ongeveer acht in de hoofdstad Lima.

45 % van de bevolking is van indiaanse afkomst en 37 % zijn mestiezen. Veel indianen wonen in afgelegen bergdorpen in de Andes. Hoewel zij schijnbaar rooms-katholiek zijn, mengen zij dit vaak met hun traditionele gebruiken. Spaans, Quechua en Aymará zijn officiële talen.

HDI : met 0,773 staat Peru 87ste plaats, iets boven het wereldgemiddelde.

Wereldreis - 2009/10 - Wereldreisinfo - 4

Economie De uitzonderlijke natuurlijke en archeologische rijkdommen van Peru zijn nauwelijks ontgonnen. Een derde van de bevolking werkt in de landbouw : maïs en aardappel in de siërra voor eigen gebruik, verder rietsuiker, katoen, koffie en tarwe. Visserij en (edel)metalen zorgen voor inkomsten uit de export.

Ook toerisme is een groeiende bron van inkomsten en werkgelegenheid.

Munt : Peruaanse nuevo sol, PEN 1 = 0,2308 euro.

HEB JE AL GEHOORD VAN …

EL NIÑO ?

In de Grote Oceaan stroomt het zeewater langs de kust van Zuid-Amerika van zuid naar noord. Dat betekent dat er in de omgeving van Peru koud water wordt aangevoerd uit het zuidpoolgebied.

Daardoor bevat het zeewater meer zuurstof en dus meer voedsel, waardoor het gebied bijzonder rijk is aan vis. De koude zeestroming belet ook dat er veel neerslag valt en hult de kust van Peru dikwijls in mist. Elk jaar is er gedurende enkele maanden een aanvoer van warmer water uit het evenaargebied. Af en toe is de zee echter veel warmer dan normaal en dat is een ramp voor de vissers. De Andes wordt dan geteisterd door stortregens en in de westelijke Grote Oceaan doen zich catastrofale droogtes voor. De invloed van die zelfversterkende schommeling op de weerselementen reikt zelfs tot Afrika en de Atlantische Oceaan. Omdat dit verschijnsel optreedt rond Kerstmis, wordt deze ‘zuidelijke oscillatie’ ook ‘el Niño’ (het jongetje) genoemd.

dragen ook maskers met blauwe ogen, lange haren en baarden. Gedurende het hele feest hoor je overal muziek en zie je mensen dansen.

Het kerstfeest vieren Peruanen ongeveer zoals hier : in familieverband. De mensen hebben een plastic kerstboom, een echte intimpanaaldboom is bij wet verboden. In sommige huizen zie je ook een kerststal. Op het feest wordt het kerstverhaal voorgelezen en meestal komen er kalkoen en panetón op tafel en een lekker glaasje chicha morada. Ook hier horen muziek en dans bij.

Foto-info Deze foto werd genomen in Lima, de hoofdstad van Peru. Omdat hun ouders heel arm zijn, wonen de kinderen op de foto in een tijdelijk tehuis, dat wordt bestuurd door een groep vrijwilligers.

300 kinderen tussen vijf en twaalf jaar verblijven daar negen maanden per jaar en zij krijgen er eten, onderwijs, medicijnen en een slaapplaats..

Een groep hardlopers, de ‘Peru Runners’, organiseerde dit vijf uur durende kerstfeest : sommigen waren verkleed als de drie koningen, de kerstman, Barney of Mickey Mouse. Er waren geschenken, eten, muziek en voorstellingen, verzorgd door kinderen en vrijwilligers samen.

Een van de nummers was een traditionele dans uit de Andes en de kinderen droegen een bijpassend kostuum. De kleuren van de rok waren dezelfde als die van de vlag van Peru.

Na het feest hebben de kinderen twee maanden zomervakantie. Doordat Peru op het zuidelijk halfrond ligt, is het daar winter als het bij ons zomer is.

THEMA-INFO : FEESTEN De talrijke feesten en festivals van Peru zijn een mengeling van vroegere land-

bouwrituelen, Quechua- en katholieke elementen. De feesten worden met veel dans en muziek gevierd. De grote feesten vieren de mensen in het hele land, zoals Fiestas Patrias, eind juli ter ere van de onafhankelijkheid van Peru. Andere feesten zijn eerder regionaal gebonden.

De viering van Inti Raymi, ter ere van de winterzonnewende, is een voorbeeld van een mengeling van verschillende oude riten uit de tijd van de Inca’s (of eerder) ter ere van Pacha Mama, Moeder Aarde.

Tijdens de winter waren zij bang dat de zonnegod Inti de aarde zou verlaten.

Daarom werd het lengen van de dagen gevierd met een feest. Dat gebeurde ook met het Germaanse joelfeest, waarop het kerstfeest is geënt.

In Peru vieren de mensen veel feesten die wij hier ook kennen, zoals Nieuwjaar, Carnaval, Pasen, Dag van de Arbeid, Moederdag, Kerstmis ... Daarnaast hebben zij een aantal feesten die wij niet kennen of op een ander tijdstip vieren.

Op 8 december vieren Peruanen Inmaculada Concepción, een feest ter ere van Maria. De mensen zijn gekleed zoals de Spaanse kolonisten vroeger, met pofbroeken en knielaarzen. Zij Wereldreis - 2009/10 - Wereldreisinfo - 5

Op Oudejaar gaat het feest de hele nacht door. Er is vuurwerk en muzikanten lopen door de straten. Mensen gaan vaak eten op restaurant. De nationale ceviche is een typische Nieuwjaarsmaaltijd. Een ritueel op Nieuwjaar is dat mensen in de tuin oude kleren op een brandstapel gooien en verbranden.

Daarna openen zij pakjes met nieuwe kleren in. De problemen van het afgelopen jaar zouden samen met de kledij worden verbrand.

REISWOORDENSCHAT Cápac Raymi : zomerzonnewendefeest in Peru in december. ceviche : in zuur sap (limoen) gemarineerde rauwe vis, een typische maaltijd tijdens het nieuwjaarsfeest in Peru. chicha morada : drank gemaakt van zwarte maïs, een recept uit de tijd van de Inca’s. costa : kust (Spaans).

Inmaculada Concepción : onbevlekte ontvangenis, katholiek feest met veel processies in Peru.

Inti Raymi : winterzonnewendefeest in Peru in juni. intimpa : naaldboomsoort uit Peru (Podocarpus glomeratus). mesties : iemand van blanke en indiaanse afkomst. panetón : een soort brood met rozijnen en gekonfijt fruit (< Italiaans panettone). selva : Zuid-Amerikaans woud (Spaans). siërra : gebergte (< Spaans).

Eerste graad instap : bij de foto Wie zie je op de foto ? Vijf kinderen: zij wonen in een opvangtehuis.

Wat doen zij ? Dansen, lachen.

Welke kledij dragen zij ? Kleurrijke kledij : oranje bloes, zwierige rok in wit en rood met groene opstiksels, kleurrijke geweven band, zwarte hoed. Wat vind je daarvan?

Hoe voelen de kinderen zich ? Blij, gelukkig, vrolijk, zij lachen.

KERN

Moeders zijn zowel bij ons als in Peru heel belangrijk, want zij werken en zorgen voor het huishouden. Het verschil is dat hier de meeste vaders ook meehelpen. Zij vieren daarom net als wij Moederdag. De kinderen knutselen iets voor hun mama en bereiden meestal een dansje voor. Er wordt dan ook lekker gegeten. In Peru is Moederdag niet enkel speciaal voor je eigen moeder, maar voor alle moeders die je zelf kent.

De leerlingen duiden op werkblad B aan om welk feest het gaat en waar het wordt gevierd.

SLOTACTIVITEIT

Kerst bij ons en in Peru De leerlingen tekenen op de linkerbordvleugel een voorwerp dat hen doet denken aan Kerstmis.

Vertel het verhaal (werkblad E en F) over de eindejaarsfeesten in Lima op het niveau van de kinderen. De leerlingen tekenen op de rechterbordvleugel de voorwerpen waar de kinderen uit het verhaal aan denken bij Kerstmis.

Vraag naar de gelijkenissen en verschillen tussen een kerstfeest bij ons en in Peru. Thema’s : seizoenen, voedsel, gewoontes, voorwerpen, kledij ... De kinderen voeren de opdracht van werkblad A uit.

Feesten Met carnaval dragen Peruanen kleren van kolonisten (pofbroek, knielaarzen, blauwogige maskers, lange haren, baard …). In de maand februari worden in verschillende steden kleurrijke stoeten gehouden.

Beluister samen met de kinderen Peruaanse muziek en vraag welk gevoel die bij hen oproept (verdrietig, blij, feest, bang …)

Vergelijk de Peruaanse muziek met onze kerstliederen. Wat zijn de gelijkenissen, verschillen ?

Vertel de kinderen dat het in Peru de gewoonte is om tijdens dit feest veel muziek te maken en te dansen in de straten. In veel scholen worden tijdens de aanloop naar Kerstmis wedstrijden gehouden met liedjes en dansen in de klederdracht van de streek.

Bouw een feestje in de klas. Je kunt (Italiaanse) panetón en passievruchten meebrengen om te proeven.

Zoals de meeste feesten, viert de Andesbevolking ook verjaardagen met een kenmerkende, bijna opdringerige gastvrijheid.

Het gaat er daarbij om, je gasten meer en rijker voedsel aan te bieden dan zij normaal zouden eten.

Peru kent ook vuurwerk met Nieuwjaar, maar er zijn nog andere gewoontes zoals het verbranden van oude kledij op een brandstapel. Daarna gaan zij naar binnen om de pakjes met nieuwe kledij te openen.

In de Peruaanse Amazonewouden bevallen de vrouwen van Indiaanse afkomst vaak thuis. Daarom is de moeder- en kindersterfte er enorm hoog. De Peruaanse overheid probeert het probleem op te lossen door er ‘geboortehuizen’ te bouwen. Vrouwen kunnen daar bevallen in het bijzijn van hun familie en met een traditionele vroedvrouw. In geval van complicaties is er steeds medisch personeel aanwezig.

Toch wantrouwt de lokale bevolking dit hele systeem. Zij dulden geen vreemdelingen bij een geboorte. Voor hen is dit namelijk een intiem familiegebeuren.

EINDTERMEN Wereldoriëntatie 4.7 … rekening houden dat niet alle kinderen in hetzelfde type gezin wonen als zijzelf.

5.2 een kalender gebruiken om speciale gebeurtenissen in hun eigen leven in de tijd te situeren …

Muzische vorming 6.4 genieten van het muzisch handelen en waardoor hun expressiemogelijkheden verruimen.

Wereldreis - 2009/10 - Wereldreistips - 6

Kerst vieren Hier zie je een kerstfeest bij ons en ĂŠĂŠn in Peru.

Kleur de dingen die je in de twee tekeningen ziet in dezelfde kleur.

Wereldreis - 2009/10 - Werkblad A - 7

Welke feesten ?

Welke gebruiken horen bij Peru

, welke bij ons land .................

.................

.................

.................

.................

.................

Wereldreis - 2009/10 - Werkblad B - 8

.................

.................

?

Tweede graad DE foto en de BRIEF VAN LIEN Bekijk samen met je klas de foto van de Wereldkalender: “Wat zien jullie allemaal ?”

Wijs de leerlingen op de kledij die de kinderen dragen. “Wat valt je op ? Wat zijn die kinderen aan het doen ? Hoe voelen zij zich ?”

Lees de brief van Lien voor (werkblad C). Mogelijke richtvragen : “Wat vertelt Lien in haar brief ?”

Lien was in Lima en daar was een feest aan de gang. De kinderen vertelden haar hoe zij kerst vieren.

stal, misviering, gezellig samenzijn met familie, geschenkjes, wintervakantie … ?

Kalenders Er wordt een gesprek gevoerd over feesten en kalenders.

“Welke feesten vieren wij ?

Ken je nog feesten uit andere culturen ?

Worden die telkens op het zelfde moment gevierd ?”

Veel feesten hebben een vaste datum zoals Kerstmis dat telkens op 25 december wordt gevierd. Dat komt omdat wij de internationale kalender of zonnekalender volgen.

De christelijke kalender baseert zich ook op het zonnejaar.

Door toedoen van de Spaanse veroveraars wordt deze kalender ook gevolgd in Peru.

In Peru viert men gedeeltelijk dezelfde feesten die wij kennen. De nationale feestdag van Peru is op 28 juli. Toen werd Peru onafhankelijkheid verklaard.

“Ken je nog andere kalenders en feesten ?” Bv. volgens de maankalender valt het islamitische Nieuwjaar dit jaar op 18 december.

Seizoenen

FEEST In Peru Duid Peru aan op de wereldkaart en situeer daarna Lima.

Peru en Lima zelf zijn gelegen aan de westkust van ZuidAmerika, ten zuiden van de evenaar.

“Wat vertelt Lien ons over het kerstfeest in Peru ?” Lees indien nodig de brief opnieuw.

Grote vakantie, plastic kerstboom, kerststal, natuurstukjes, panetón en chocolademelk, zomer, vuurwerk, pakjes, dansen en muziek spelen …

Feest vieren in Peru gaat gepaard met verschillende evenementen.

“Wat zouden zij er allemaal doen ?” Dansen, zich verkleden, er zijn ook stierengevechten, voetbaltoernooien tussen regionale dorpen.

Zij spelen ook veel muziek. "Welke instrumenten zouden zij gebruiken?"

Trommels, gitaren, violen, Andesversies van fluiten, mandoline en harp … … en hier Bouw een bordschema op met twee kolommen. Zorg voor een kolom ‘bij ons’ en ‘in Peru’. Vertrek uit de gelijkenissen om tot de verschillen te komen.

“Over welk feest heb je gelezen in de brief van Lien ?” Het kerstfeest.

“Hoe vieren wij kerst bij ons ?” Kalkoen, kerstboom, kerst-

In Peru, dat in het zuidelijk halfrond ligt, zijn de seizoenen tegengesteld aan de onze.

In de Incacultuur speelde de zon een grote rol. Zij hadden verschillende feesten ter ere ervan : Cápac Raymi en Inti Raymi. Om te weten wanneer die feesten vielen, hielden de Inca’s de beweging en de cyclus van

de zon in de gaten.

Breng enkele boeken mee over de Inca’s en laat de leerlingen ze in groepjes bekijken. Voer daarna een gesprek over wat zij hebben gelezen. Bedoeling is om de leerlingen kort te laten kennismaken met de Incacultuur.

AFSLUITER : PANETÓN Bespreek met de kinderen welke gerechten typisch zijn voor het kerstfeest bij ons (wild, kerststronk …) In Peru komt kalkoen op tafel, vergezeld van verschillende salades. Appelmoes is een echte must op kerstavond. Als dessert volgt panetón met chocomelk. Het recept voor panetón werd uit Italië overgenomen in Peru. Deze hoge broden met rozijnen en gekonfijt fruit worden verpakt in kleurrijke dozen.

Maak met de kinderen dit traditionele dessert uit Peru (zie werkblad D).

Wereldreis - 2009/10 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2009/10 - Werkblad C - 10

Panet贸n Dit heb je nodig : 250 gr bloem, 5 gr zout, 10 g gist, 1 dl melk, 50 gr boter, 2 losgeklopte eieren, 75 g suiker, 50 gr rozijnen, 50 gr gekonfijt fruit, geraspte schil van een citroen, een hoge ronde bakvorm.

Hoeveel heb je nodig voor het drievoudige ?

5 3 =....................................................................

5 3 =....................................................................

5 3 =....................................................................

5 3 =....................................................................

5 3 =....................................................................

5 3 =....................................................................

5 3 =....................................................................

5 3 =....................................................................

5 3 =....................................................................

5 3 =....................................................................

5 3 =....................................................................

Bereid een gistdeeg : maak een kuiltje in de bloem en strooi het zout eromheen ; los de gist op in lauwe melk en doe de boter, het meeste ei en de suiker in het kuiltje ; kneden maar ! Laat het deeg afgedekt rijzen tot het dubbele volume. Was de rozijnen en droog ze. Kneed ze met het gekonfijt fruit en de citroenschil door het uitgerezen deeg. Vorm van het deeg een rond brood en zet het in de ingevette bakvorm. Laat het deeg rijzen tot het dubbele volume. Bak het in een voorverwarmde oven bij 200 掳C gedurende 40 minuten. Glans het af met wat losgeklopt ei waaraan wat suiker is toegevoegd en laat even in de oven staan. Smakelijk !

Wereldreis - 2009/10 - Werkblad D - 11

Derde graad eindejaarsfeesten in lima De kalenderfoto De kinderen beschrijven wat zij zien. “In welk werelddeel is deze foto genomen ? In welk land ? Situeer Peru op de wereldkaart.” Je kunt ook verwijzen naar de foto van augustus 2009 uit de Peruaanse Andes.

Bespreek wat de kinderen doen. Bespreek ook hun kledij.

Vraag hen welk feest zij vieren. Vertel hen dat het over een schoolfeest en de eindejaarsfeesten gaat. Laat de leerlingen eigen ervaringen met bv. Kerstmis vertellen.

Een eindejaarsverhaal De leerlingen lezen werkblad E en F klassikaal. Zij weten dat de oorspronkelijke bevolking in Latijns-Amerika indianen waren. Waarschijnlijk hebben zij al enkele verhalen of strips over de Inca’s gelezen. De Inca’s kenden hun glorieperiode tijdens de Nieuwe tijd (de tijd van vorsten en ontdekkingen). Dit kun je verder uitdiepen tijdens de lessen geschiedenis.

“Waarover gaat het verhaal ? Wat gebeurt er ? Waar speelt het verhaal zich af ? Waarom en wat vieren zij ?”

De werkbladen De leerlingen beantwoorden de vragen over de inhoud van de tekst op werkblad G. Oplossingen : 1. acht december ; Maria ; Spaanse kolonisten ; pofbroeken, knielaarzen, maskers met blauwe ogen, lange haren en baarden.

2. panetón ; limabonenschotel (de laatste jaren eet men meer gevulde kip of kalkoen met appelmoes en rijst met rozijnen erin als hoofdgerecht) ; chicha morada.

3. omdat de intimpa met uitsterven wordt bedreigd en de bergen anders kaal worden waardoor aardverschuivingen kunnen voorkomen als het eens hard regent (erosie).

Wat er zeker bij moet : os, ezel, schapen, kerststal, versiering in de boom.

4. zie verder onder ‘feestgebruiken’.

Oplossing van de feestrebus op werkblad H : “Na het kerstverhaal dansen we op de muziek.”

FEESTGEBRUIKEN Verdeel de leerlingen in groepen. Elke groep krijgt een specifiek onderwerp met betrekking tot feest (maaltijden, versiering, kledij, muziek, pakjes, andere). Elke groep maakt een vergelijkende studie tussen hier en Peru. De leerlingen gebruiken het internet en eventueel boeken over Peru. Na het opzoeken en het invullen van punt 4. van werkblad G stellen de leerlingen hun onderwerp aan elkaar voor.

Het werkblad is zo opgesteld dat de leerlingen vanuit gelijkenissen vertrekken om de verschillen te bespreken.

Het is dus toegelaten dat elke leerling andere antwoorden heeft geformuleerd.

Feestmaaltijden Eten met familie : fondue, gourmet, wild, kalkoen, gevulde kip met appelmoes en rijst (kerst), limabonenschotel (Nieuwjaar) …

Drank : aperitief, (kinder)champagne, (kinder)wijn, fruitsap, frisdrank, warme chocolademelk …

Plaats : thuis, bij familie, met vrienden, op restaurant …

Feestversiering Kerstboom (soms van plastic) met slingers, kerstballen, een ster of een piek ; hulst en maretak ; kerststal met Maria, Jozef, Jezus, os, ezel … ; lampjes, theelichtjes, kaarsen ; kerststukjes ; versiering aan huizen …

Feestkledij Nieuwe kledij of zondagskledij, traditionele kledij.

Feestmuziek Kerstliederen (eventueel laten zingen), zingen van deur tot deur (Driekoningen), hedendaagse muziek …

Laat de leerlingen luisteren naar Peruaanse muziek. Salsamuzikanten trekken door de straten op oudejaarsnacht. Tegenwoordig nemen mensen van alle leeftijden en afkomst deel aan een geestige ‘festejo’ dans. ‘Landó’ is een mengeling van Spaanse en Afrikaanse ritmes. Een kenmerkend instrument voor deze muziekstijl is de cajón, een soort trommel.

Feestpakjes Cadeautjes op Kerstmis en / of Nieuwjaar : speelgoed, geld, juwelen, pakjes met symbolische betekenis.

Andere feestgewoonten - Vuurwerk : ook bij ons met Nieuwjaar.

- Voorlezen van het kerstverhaal. Dit gebruik is bij ons verdwenen.

- Wedstrijd ‘druiven eten’ : als om middernacht de klok twaalf keer slaat, moet je proberen om bij elke slag een druif door te slikken. Als je er in slaagt dan heb je geluk het volgende jaar.

NAAR EEN NIEUW BEGIN Zoals je in het verhaal kon lezen, bestaat in Lima er een traditie dat mensen op Nieuwjaar hun kleren van het vorige jaar op een brandstapel gooien in de tuin. Al hun zorgen en problemen van het voorbije jaar verbranden symbolisch.

Daarna gaan de mensen terug binnen in huis om hun pakjes met nieuwe kleren te openen. Zo kunnen zij met een schone lei het nieuwe jaar beginnen.

Sluit met de klas het jaar af met volgende activiteit : de

Wereldreis - 2009/10 - Wereldreistips - 12

leerlingen verbranden hun zorgen en problemen van het vorige jaar en krijgen een nieuwe wens in de plaats.

w w w. n a t u u r i n f o r m a t i e . n l / g e t ? s i t e = n n m . dossiers&view=natuurdatabase.nl&id=i001129&search String=nino&q=nino : wat is El Niño?

Benodigd materiaal : - per leerling twee lapjes stof van 15

cm bij 15 cm - een vuurvaste pot - mandje - textielstiften - lucifers

Feesten www.dosmanosperu.com/dosmanos/dutch/latin-culture/ traditional_festivals.php : typische feesten in Peru. www.peruonline.nl/festivals.htm : feestdagen en festivals in Bolivia en Peru. http://mango-peruango.skynetblogs.be/post/5354085/ kerst-in-lima--en-hoe-viert-men-dat : hoe viert men Kerst in Lima? www.beleven.org/feesten/maanden/december_2009

Werkwijze : elke leerling schrijft op één lapje stof een wens voor iemand anders in het komende jaar en op een ander lapje stof een probleem of zorg waar de leerling het voorbije jaar mee te maken had.

Verzamel de lapjes stof met de problemen en zorgen in de vuurvaste pot om buiten te verbranden.

De lapjes met de wensen op gaan samen in het mandje. Elke leerling trekt een lapje stof met een wens op.

EINDTERMEN WERELDORIËNTATIE

Muziek uit Peru www.andes.org/songs.html www.youtube.com/watch?v=-JaeObkkmLQ www.sbgmusic.com/html/teacher/reference/cultures/peru. html : muziek en instrumenten van Peru. www.projectperu.org.uk/andean.htm : Andesinstrumenten. http://nl.wikipedia.org/wiki/Cajon : slaginstrument.

4.8 De leerlingen kunnen illustreren dat verschillende sociale en culturele groepen verschillende waarden en normen bezitten ; 7.1 kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen.

VOER VOOR BOEKENWURMEN

WEBTIPS Klik deze weblinks aan via http://www.studioglobo.be/nl/ lager-onderwijs/andere/wereldreis/wereldreis-extra Peru www.samsam.net : kies Peru bij LANDEN. www.landenweb.net/peru/ www.exploreperu.nl/ Peru. http://nl.wikipedia.org/wiki/Inca%27s : Inca’s. http://peru.studioglobo.be/lima/ : Lima. www.loscachorros.nl/index.php?id=32 : straatkinderen in Lima.

- Beschavingen van Peru voor 1535. MARTELL, H.M. Harmelen, Corona, 1999.

- De Inca’s. MALAN, J. Harmelen, Corona, 2001.

- Het moderne Peru. HARRISON, D. Ars Scribendi, EttenLeur (Nederland), 2008.

- Inca’s. Van gisteren voor morgen. ESTELLON, P. , WEISS, A. & CHAVOT, P. Davidsfonds / Infodok, Leuven, 2002.

- Peru. HARRISON, D. & J. RAMIREZ, J. & MATTHEWS, E. Corona, Etten-Leur, 2008.

- Peru. Landenreeks. DIEUSAER, T. Kit Publishers, Amsterdam / Oxfam Novib, Den Haag / 11.11.11, Brussel, 2006.

- Wonen en leven in Peru. Een project voor het vijfde en zesde leerjaar van de basisschool. Kinderwereldatelier, Antwerpen, 2001.

Wereldreis - 2009/10 - Wereldreistips - 13

Eindejaarsfeesten in Lima Het is acht december vandaag en dan wordt er in heel Peru “Inmaculada Concepción” gevierd, een feest ter ere van Maria, met veel processies in de verschillende wijken. De mensen zijn dan verkleed in pakken zoals de Spaanse kolonisten vroeger droegen, met pofbroeken en knielaarzen. Zij dragen dan ook maskers met blauwe ogen en lange haren en baarden. Er wordt heel veel muziek gemaakt en gedanst in de straten. In veel scholen worden er tussen zeven en tien december ook allerlei wedstrijden gehouden met liedjes en dansen in de klederdracht van de streek. Eigenlijk is dit al een beetje de voorbode van het kerstfeest en Nieuwjaar binnenkort !

Gladys, Cecilia, Maria, Fortunata en Susanna leven samen met driehonderd andere kinderen in een kindertehuis in Lima, de hoofdstad van Peru. Met hun zwierige rokjes en vrolijke snoetjes hebben zij veel succes, wanneer zij vol overgave hun dans brengen. Toch kijken ook zij al vol verlangen uit naar de kerstdagen : dan zijn er niet alleen allerlei feesten, maar dan hebben zij ook twee maanden lang zomervakantie ! Heel wat kinderen uit het tehuis brengen de vakantie door bij hun familie. Terwijl zij na het optreden naar de eetzaal trekken, praten de vijf vriendinnetjes dan ook honderduit over de feesten die eraan komen.

“Nog vier keer slapen en dan mag ik bij mijn oma in de vakantie mee de plastic kerstboom gaan versieren.

Wij zetten er dan ook allerlei diertjes bij, zoals een koe, een ezel, geitjes en schaapjes”, zegt Gladys.

“Ja, ik ook”, antwoordt Susanna, “en dan maken wij samen ook natuurstukjes om op de tafel en op de kast te zetten. Dat is leuk en dat ruikt zo lekker”.

“Mijn oma vertelt altijd dat zij vroeger echte naaldbomen gingen hakken in de bergen en dan rook de hele kamer ernaar ! Maar nu mag je volgens de wet geen bomen meer halen in de natuurparken, want als

iedereen dat doet, wordt onze intimpa met uitsterven bedreigd, zegt mijn opa”, voegt Cecilia er aan toe.

“En dan komen er ook problemen in de bergen, want als de mensen alle bomen omhakken, dan worden de bergen kaal. Dan groeit er niets meer en kunnen er aardverschuivingen komen als het eens een keer hard regent, heeft mijn juf verteld”, knikt Susanna.

“Wij zetten bij de kerstboom ook kerststalletjes en dan komt er veel familie op bezoek. Dat vind ik erg leuk, want dan heb ik veel nichtjes om mee te spelen.

Mijn groottante komt ook elk jaar met de kerstdagen en dan brengt zij een grote panetón mee met héél veel rozijnen en gekonfijt fruit in. Zij zegt dat het eigenlijk bijna verplicht is om dat mee te brengen als je met Kerstmis ergens bent uitgenodigd. Zij stopt het brood altijd in een mooie kleurrijke kartonnen doos, die ik daarna mag hebben om mee te spelen. Je kunt er heel goed allerlei hebbedingetjes in bewaren”, vertelt Maria.

“Mijn mama bakt zelf zo een panetón”, zegt Fortunata “en dan drinken wij er warme chocolademelk bij !”

“Ja, lekker !” roepen nu de andere meisjes in koor.

Zij zijn nu in de eetzaal aangekomen. Er staan al dampende borden klaar met rijst, aardappelen, worteltjes en soepvlees. Omdat het toch een beetje feest is, krijgen zij vanavond in de plaats van water een lekker glaasje chicha morada : dat is een drankje gemaakt van zwarte maïs, een recept dat al dateert uit de tijd van de Inca’s meer dan 500 jaar geleden !

Daarna mogen zij nog een uurtje gaan spelen en onmiddellijk wordt het gesprek over de nakende feestelijkheden verdergezet.

“Nadat mijn grote zus het kerstverhaal heeft voorgelezen, eten wij altijd kalkoen op kerstavond”, zegt Maria, “en na het eten wordt er veel muziek gemaakt en gedanst.”

“Bij ons ook”, glundert Gladys “en ik vind dat heel leuk, vooral de salsa dansen, doe ik graag ! Ik heb dat van mijn grote zus geleerd. En de volgende morgen gaan wij dan met al de neefjes en nichtjes naar het strand,

Wereldreis - 2009/10 - Werkblad E - 14

samen met de kinderen van de buren : wij gaan daar lekker met de bal spelen en in de golven springen !

De grote mensen gaan niet mee, want die moeten dan uitslapen omdat zij zo laat gefeest hebben.”

“Mijn papa is taxichauffeur”, vertelt Maria “en die moet met tweede kerstdag heel hard werken, want dan gaan er heel veel mensen op familiebezoek en dan rijden er niet veel bussen. Dan ga ik met mijn mama alleen op bezoek bij mijn oma en opa.”

“Bij ons wordt er alleen gedanst met Nieuwjaar,” roept Cecilia uit, “maar dan ook de hele nacht door tot het terug licht wordt om vijf uur ’s morgens !

Wij gaan dan ook altijd naar het vuurwerk kijken en het leukst vind ik de muzikanten die dan door de straten trekken.”

“Ik mag alleen in het verlengde kerstweekend naar huis”, zegt Susanna een beetje treurig, “want de andere dagen moeten mijn ouders gaan werken in het restaurant. Met Nieuwjaar gaan er veel rijke mensen uit eten. De kok moet dan grote hoeveelheden limabonenschotel maken en zijn oven staat dan rood gloeiend, vertelt mijn mama altijd ! Maar de laatste jaren zijn er meer mensen die gevulde kip of kalkoen vragen met appelmoes erbij en rijst met rozijntjes erin. Zij drinken daar dan net als de mensen in Europa champagne bij. Als voorgerecht nemen zij natuurlijk ofwel onze nationale ceviche ofwel gevulde avocado’s.”

verbranden : dat geeft een groot vuur waar wij allemaal bij blijven staan tot het is uitgedoofd. Daarna gaan wij naar binnen om de pakjes met de nieuwe kleren te openen : dat is altijd spannend om te zien wat je krijgt”.

“Ja, mijn opa zegt dat je door je oude kleren te verbranden ook je problemen en je zorgen van het afgelopen jaar mee verbrandt, maar mijn papa zegt dat zoiets onzin is en dat de mensen hun kleren alleen maar verbranden om nieuwe kleren te kunnen aantrekken.”

“Het leukste vind ik het rond middernacht”, zegt Gladys. “Mijn ooms houden dan altijd een wedstrijd in het druiven eten : dat komt van de Spanjaarden.”

“O ja, hoe gaat dat dan wel ?” vraagt Susanna.

“Wel, als om middernacht de klok twaalf keer slaat, moet je proberen om bij elke slag een druif door te slikken. Als het je lukt de twaalf druiven allemaal op tijd binnen te slikken, wacht je gegarandeerd geluk het volgende jaar. Mijn ooms proberen dat elke keer opnieuw, maar het lukt hen bijna nooit !

Iedereen heeft er wel heel veel pret mee, maar mijn mama vindt het een beetje zonde : zij zegt dat het allemaal maar bijgeloof is en dat je zo immers niets van die lekkere zoete druiven kunt proeven” vertelt Gladys.

De meisjes gaan zo op in hun verhalen dat zij zelfs niet gezien hebben dat het al pikdonker is buiten.

Daar komt de nachtjuf hen al halen : het is bedtijd !

Vlug trekken zij hun nachtkleed aan en gaan dan in hun bed liggen dromen van al die leuke feesten die gaan komen !

Jeannine Goudman

De andere meisjes kijken haar even vol bewondering aan : Susanna mag dan wel niet lang naar huis, maar zij weet wel enorm veel over voeding en over allerlei lekkere dingen ! Vooral Fortunata is onder de indruk. Haar familie is erg arm. Bij hen thuis zal er alleen maar bonensoep zijn en hopelijk toch ook chocolademelk bij het brood.

“Weet je wat ik het leukste vind aan Nieuwjaar ?” zegt Maria,” wel, wanneer wij in de tuin al onze oude kleren op een brandstapel gooien en laten Wereldreis - 2009/10 - Werkblad F - 15

Feesten in peru 1. Inmaculada Concepción : vul aan

.............................................................................

Dit feest vindt plaats op ………………………... ter ere van ……………… . De mensen verkleden zich als .......………………………………....….

.............................................................................

Hoe versieren Peruanen hun kerstboom ? Je mag een tekening maken.

Zij dragen : (schrap hieronder wat fout is) pofbroeken schoenen pluimen lange haren kniebroeken knielaarzen carnavalmas- truien maskers met kers blauwe ogen baarden rokken schmink

4. Overeenkomsten en verschillen tussen hier en Peru Vul hier jouw onderwerp in : . ..............................

2. Feestgerechten : vul aan met een passend woord uit de tekst Een soort brood met veel rozijnen en gekonfijt fruit.

Het is bijna verplicht om dit mee te brengen voor wie met Kerstmis ergens is uitgenodigd. Het brood is dan in een kleurrijke kartonnen doos gestopt. De mensen drinken er ook warme chocolademelk bij. .............................................................................

Op Nieuwjaar gaan er veel rijke mensen uit eten op restaurant. De kok maakt dan grote hoeveelheden van deze overheerlijke schotel. .............................................................................

De kinderen krijgen dit drankje op acht december.

Het is gemaakt van zwarte maïs, een recept dat al dateert uit de tijd van de Inca’s. Dat is meer dan vijfhonderd jaar geleden. .............................................................................

3. Kerstbomen Waarom plaatsen de mensen in Lima een plastieken kerstboom in hun huis ? .......................... .......................... ..........................

.............................................................................

Stap 1 Ù Wat doen jullie in verband met dit onderwerp in de kerstperiode? ............................................................................. ............................................................................. .............................................................................

Stap 2 Ù Zoek nu informatie op via internet, in de boeken … over dit onderwerp in Peru. ............................................................................. ............................................................................. .............................................................................

Stap 3 Ù Noteer de overeenkomsten tussen jullie ervaringen en de informatie die jullie hebben opgezocht. ............................................................................. .............................................................................

Stap 4 Ù Noteer de verschillen tussen jullie ervaringen en de informatie die jullie hebben opgezocht. ............................................................................. .............................................................................

Stap 5 Ù Bereid nu alles voor zodat je het straks goed kunt presenteren aan de leerlingen in de klas.

TIP : Laat iedereen evenveel aan het woord.

Zorg voor duidelijke uitleg zodat de anderen het goed begrijpen.

Wereldreis - 2009/10 - Werkblad G - 16

Feestrebus Los de rebus op en vind de zin die met het verhaal heeft te maken !

...................................

...................................

................................ -

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

Wereldreis - 2009/10 - Werkblad H - 17

............................... -

...................................

Wereldreis - 2009/10 - Werkblad I - 18

Nieuws uit Studio Globo In dit nummer van de lesbrief vind je een hele waaier aan mogelijkheden om Peru en het thema ‘feest’ te verkennen. Zoek je nog bijkomend Peru-materiaal? Studio Globo heeft je heel wat te bieden.

Dit jaar geen inleefatelier Het 20 jaar oude inleefatelier Peru in Studio Globo Antwerpen werd de voorbije maanden afgebroken. De werkzaamheden om een gloednieuw atelier te bouwen zijn volop bezig. Door dit alles is het dit schooljaar niet mogelijk om inleefateliers Peru aan te bieden. Vanaf schooljaar 2010-2011 verwelkomen we graag opnieuw de klassen. Naast dit inleefatelier biedt Studio Globo echter nog heel wat materiaal aan.

‘Een straat in Ichuña’ - Andes-koffer Inhoud Met de Andes-koffer vertel je het verhaal van Ichuña, een dorp hoog in het Andesgebergte.

Via 24 tekeningen van de hoofdstraat van het dorp, ontdekken de leerlingen het leven van de families die er wonen. De bijbehorende authentieke voorwerpen en de levensechte figuren brengen kleur en leven in de straat.

Na een eerste verkenning van de volledige straat ontdekken de kinderen in groep de verschillende huizen. Daarna volgen er suggesties waarbij de kinderen creatief aan de slag kunnen.

Leerkracht aan het woord zoek te gaan naar wat ons bindt. We hebben allemaal twee ogen, twee oren en een neus, we zijn op de eerste plaats vooral mensen. We zitten allemaal op Berkenboom. Ieder van ons heeft mogelijkheden en beperktheden. Onze kinderen hebben allemaal de ervaring van een stuk mislukking en vastlopen.

Het is op onze school ingebakken dat we respect hebben voor elkaar en voor elkaars beperkingen: kinderen die in een andere klasgroep veel kans zouden lopen om gepest te worden, krijgen hier respect van elkaar.

Die band maakt hen weerbaarder om in het leven te staan.

Praktisch - Werkmateriaal voor de leerlingen: leerlinDoelgroep : tweede graad genbundel ‘Tiashani Perupi’ met fotobladen Waar ontlenen? Studio Globo: Antwerpen, en een mediapakket met voorwerpen.

Brussel, Genk, Gent, Roeselare, Djapo Turnhout (014 41 94 39), Horizon Educatief Doelgroep: derde graad - Oostende (059 32 21 83) Bestellen? Telefonisch of per e-mail in elke afdeling van Studio Globo Prijs: Het mediapakket is te huur.

- 22 euro per week, verbruiksgoederen en Hiervoor neem je best telefonisch contact schade worden verrekend tegen kostprijs. op met de afdeling in je buurt (zie www.

- Indien gewenst sturen we de handleiding studioglobo.be) twee weken op voorhand op. Hiervoor worden enkel verzendingskosten aangere- Prijs kend.

- handleiding voor de leerkracht (1 lln.boekje inbegrepen): 14,50 euro ‘Wonen en leven in Peru’ - leerlingenboekje: 2,80 euro Na een algemene verkenning van het land, - mediapakket: 20 euro per week verdiepen we met dit lespakket de kennismaking.

Verkenning van de hoofdstad Lima Lima, hoofdstad van Peru, met alle aspecten van een grootstad. Lima, een stad met 10 miljoen gezichten. Wonen, werken en 12 jaar zijn in Lima. Dat en nog veel meer komen de leerlingen te weten als ze met het materiaal uit het mediapakket zelf op ontdekking gaan in de stad.

Verkenning van Ichuña, een dorp in de Andes Vanuit 10 voorwerpen maken de leerlingen kennis met diverse aspecten van het leven van de Andesindianen. Thema’s die aan bod komen: het centrale dorp, de gemeenschap, landbouw, coca, Moeder Aarde, de school, muziek, kleding, voeding, dieren.

Mediamaterialen 24 tekeningen, een veertigtal figuren, 30 voorwerpen, een cd, begeleidingsmateriaal ‘Wonen en leven in Peru’ bevat: waarmee de kinderen in groep een huis ver- - Een handleiding voor de leerkracht met een kennen en doefiches die mogelijkheden tot beschrijving van de methodiek en achtercreatieve verwerking bieden. grondinformatie.

Herabonnering 2010 De abonnementen op Wereldreis worden automatisch vernieuwd.

Wanneer wij dus geen bericht kregen over wijzigingen in aantallen of adresgegevens, krijg je vanaf januari de lesbrieven Wereldreis zoals voorheen.

Indien er toch nog wijzigingen zijn, vragen we om dit zo snel mogelijk te melden via een e-mail naar wereldreis@studioglobo. be of per fax naar 02 520 91 11 van Studio Globo.

Voor de abonnementen die per schooljaar lopen, verandert er natuurlijk niets. Abonnees die expliciet lieten weten dat ze geen automatische herabonnering wensen, worden vooraf door ons gecontacteerd.

Berkenboom – Mozaïek, in het hart van SintNiklaas, is een school voor buitengewoon onderwijs voor kinderen met een algemene ontwikkelingsvertraging (type 1).

We ontmoeten er drie gedreven leerkrachten: Jan Van Kemzeke, klastitularis en BLIO (bijzondere leerkracht individueel onderwijs), Elke Van Haver, klastitularis en Marleen Persoon, BLIO en GOK-coördinator. Zij kwamen al enkele keren met hun klas naar het inleefatelier ‘Wonen op het dak’ in Brussel.

Zij vullen elkaar in het gesprek naadloos aan.

Is het vanzelfsprekend om in het buitengewoon onderwijs bezig te zijn met mondiaal en intercultureel leren?

We vertrekken heel vaak van concrete situaties in onze klas. We hebben hier een heel divers publiek: kinderen met heel verschillende culturele achtergronden en nationaliteiten. Een behoorlijk aantal kinderen komt uit sociaal kwetsbare gezinnen. Ook zitten er geregeld kinderen in onze klassen uit gezinnen van vluchtelingen. De laatste jaren stroomden nogal wat Romakinderen binnen.

En in Sint-Niklaas heb je een vrij grote Turkse gemeenschap. Zo krijg je de wereld in de klas en ligt het voor de hand om er aandacht aan te schenken.

Het is belangrijk dat we niet bang zijn om die wereld in de klas te brengen. Onze kinderen zijn tussen 10 en 13 jaar en werken voor taal en rekenen op niveau derde leerjaar.

We mogen hen zeker niet onderschatten.

Velen komen uit een redelijk harde realiteit en weten wat het betekent om geen gelijke kansen te hebben. Het viel ons nog op toen we deelnamen aan de buurtwandeling door Kuregem, die je aansluitend aan het inleefatelier in Brussel kan maken. Een aantal leerlingen

hadden het gevoel “this is life”, dit herken ik. Dan is het belangrijk dat deze ervaringen bespreekbaar zijn in de klas.

Andere kinderen staan soms heel ver weg van de wereld en hebben er bijvoorbeeld geen idee van dat pakweg Noord-Afrika veel verder weg ligt dan Duitsland. Daarom hang ik in de klas een grote wereldkaart. Daarop maak ik elke maand een verbinding met de foto van de kalender van 11.11.11. Zo trek je de aandacht op de grote diversiteit aan landen en mensen op de wereld en maak je hen gevoeliger voor die diversiteit.

Wat vinden jullie belangrijk als het gaat over mondiaal en intercultureel?

Het is een belangrijke opdracht voor de school om kinderen te leren omgaan met mensen uit andere culturen en om hen te laten ontdekken hoe andere mensen leven. Maar het allerbelangrijkste is dat ze leren respect op te brengen voor anderen. Daarom werken we ook geregeld met projecten over vooroordelen, discriminatie, uitsluiting.

Bij het leren omgaan met verschillen, gaat het niet enkel over etnische verschillen. In elke klas, ook in het gewoon onderwijs, vind je een grote diversiteit. Maar binnen het buitengewoon onderwijs worden we daar wellicht nog meer mee geconfronteerd: kinderen met verschillende leerproblemen, met ADHD, met autisme …

Maakt dat jullie aandachtiger voor die verschillen?

Ja, maar vooral ook voor de gelijkenissen. Dat aandacht hebben voor gelijkenissen belangrijk is, heb ik geleerd op de vormingen die we bij Studio Globo volgden in voorbereiding op het inleefatelier. Het is zeer verrijkend om op

Hoe kan je de aandacht voor de wereld op de school versterken?

Iedere leerkracht heeft zijn eigenheid en zijn eigen aandachtspunten. Maar als je goede projecten en bruikbare ideeën kan aanreiken, zijn de meeste leerkrachten bereid om daar in mee te stappen. Het is goed dat er mensen op school mondiale voelsprieten hebben en de aandacht levend houden.

Zo werd er bijvoorbeeld in een klas in de sinterklaasperiode gewerkt aan een speelgoedproject. Dan is het een verrijking als je kan verwijzen naar bestaand mondiaal materiaal over speelgoed: een koffer met voorwerpen en verwerkingssuggesties of een organisatie waar je terecht kan.

De verhalen van reële kinderen in de klas grijpen je aan en motiveren je. Zo had ik een Kosovaars kind in de klas dat op de wereldkaart heel de vluchtroute kon reconstrueren die zijn familie had afgelegd door Europa.

Dat is indrukwekkend en het laat je niet koud.

Je beseft dan nog maar eens dat kinderen niet gekozen hebben voor hun situatie. Het is aan ons om er heel respectvol mee om te gaan binnen de beperkte mogelijkheden die we hebben als leerkracht. Kinderen, en zeker kinderen uit het buitengewoon onderwijs, genieten ervan als ze au serieux genomen worden.

Waar blijven jullie zelf de inspiratie vandaan halen?

Je haalt het voor een stuk uit jezelf: je eigen betrokkenheid, je belangstelling.

Informatie vind je op een handige wijze via sites als die van Kleur Bekennen.

Ook vormingen zoals die van Studio Globo zijn belangrijk: ik vind het heel belangrijk dat jullie zoveel aandacht geven aan vorming voor leerkrachten.

Wij moeten het tenslotte doen in onze klas.

Meer over de Berkenboom-Mozaïek op www.berkenboom-mozaiek.be

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 22ste jaargang, nummer 10

Traditionele dansen zitten ook bij ons weer in de lift. Volksdansgroepen vind je overal in Vlaanderen en de Boombals brengen nieuw leven in de traditie.

december 2009

Peru Thema : feest