Wereldreis januari 2010

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 23ste jaargang, nummer 1

Kledij als bescherming tegen de weerselementen: de loden zon van Oman of de koele regen in BelgiĂŤ.

januari 2010

Oman Thema : leefwereld

Nieuws uit Studio Globo Wonen en leven in Guatemala

Via het nieuwe lespakket ‘Wonen en leven in Guatemala’ maken leerlingen van de 3de graad lager onderwijs kennis met de leefwereld van mensen in Guatemala.

Guatemala is een land in Midden-Amerika dat voor vele kinderen onbekend terrein is.

Het is een land dat vooral bekend is om zijn Maya-ruïnes, de Indiaanse bevolking en zijn overweldigende natuur. Met Wonen en leven in Guatemala maken we het dagelijkse leven concreet via twee leeftijdsgenootjes: Maria Elena & Nacho. We komen o.a. te weten hoe ze wonen, waar ze naar school gaan, wat ze graag eten en hoe hun familie eruitziet. Het leven van deze 2 kinderen is de rode draad door het lespakket.

Enerzijds bevordert dat de samenhang tussen de verschillende thema’s die aan bod komen, anderzijds hopen we dat de leerlingen zich door de concrete verhalen over Maria Elena & Nacho meer bij de inhoud betrokken zullen voelen.

Maria Elena is een Mam-indiaans meisje van 12 jaar. Ze woont in Casaca, een dorp in de Westelijke Hooglanden van Guatemala. Ze heeft nog 2 broers en 2 zusjes. Haar papa is landbouwer. Later wil ze graag bankbediende worden…

Nacho is een Ladino jongen van 11 jaar. Hij woont in Guatemala stad, de hoofdstad van het land. Hij heet eigenlijk José Ignacio, maar iedereen noemt hem Nacho. Zijn mama werkt in een mensenrechtenbureau en zijn papa is een tekenaar. Nacho trekt vaak op met zijn vriend Javier en sport graag.

Naast de kennismaking met Maria Elena en Nacho, leren de kinderen ook meer over de grondproblematiek in het land. Heel wat mensen in Guatemala beschikken slechts over een klein stukje onvruchtbare grond dat niet voldoende opbrengt om van te leven.

Vele mensen gaan dan ook op zoek naar nieuwe inkomsten…

De kinderen komen bovendien ook meer te weten over de Maya-cultuur. Zowel de oude Maya-cultuur als de nog levende cultuur komt uitgebreid aan bod.

Het lespakket bestaat uit een handleiding voor de leerkracht, een leerlingenboekje ‘Maria Elena & Nacho’ en een mediapakket met tal van didactische materialen (foto’s, dvd’s, opdrachtenkaarten, cd-roms, …).

In de nawerking laten we de kinderen hun ervaringen uit het atelier uitwisselen. We diepen het thema ‘waardig werk’ uit en laten de kinderen ontdekken wat het betekent om een wereldburger te zijn.

ONZE LEEFWERELD De Wereldkalender van 11.11.11… …al 33 jaar de mooiste Een prachtige verzameling van beeld en woord met als jaarthema ‘onze leefwereld’. Met deze kalender helpt u 11.11.11 om structurele armoede weg te werken.

Bestellen en meer info: - www.11.be/winkel - Tel 02 536 11 22 - Fax 02 536 19 02 - winkel@11.be

Praktisch: Wonen en leven in Guatemala maakt deel uit van een reeks lesmappen ‘Wonen en leven in…’. Deze lesmappen vormen telkens de voorbereiding op een inleefatelier. Ze kunnen echter ook afzonderlijk gebruikt worden om de leerlingen grondig te laten kennismaken met het dagelijkse leven in een land uit het Zuiden. Bij elk van deze lesmappen staat het werken aan verbondenheid en solidariteit met mensen wereldwijd centraal.

Prijs: handleiding (incl. leerlingenboekje): 11 euro; leerlingenboekje: 2 euro Mediapakket (te huur): 20 euro per week.

Bestellen: Studio Globo Gent Doornzelestraat 15 9000 Gent T 09 234 04 13 F 09 233 80 16 gent@studioglobo.be

Voorbij de kleuren De volledig vernieuwde visiebrochure Voorbij de kleuren – verbondenheid en solidariteit leren in de basisschool is klaar. In deze bundel koppelt Studio Globo een geëngageerde kijk op de wereld van vandaag aan een praktische vertaling naar het basisonderwijs.

Voor een uitgebreidere kennismaking: zie p. 19

voorbij de kleuren Juffen en meesters zijn DOENERS. Maar goed ook, want in de klas moet er heel wat gebeuren. Soms heb je de indruk dat er zelfs hoe langer hoe meer moet gebeuren.

Je holt van hier naar ginder, de ene vernieuwing is nog niet afgerond of de andere dient zich al aan. En daarom is het goed om ook eens even een keertje halt te houden en stil te staan.

“Doen we de goede dingen en doen we die dingen goed?”zijn vragen die een leerkracht zichzelf dan kan stellen.

Vanuit Studio Globo willen we hierbij een hand reiken. We willen samen met jou stil staan bij ‘mondiaal en intercultureel leren’. Nadenken over je klaspraktijk. Die praktijk toetsen aan een degelijke visie en reflecteren over hoe het nog beter kan.

Onze visiebrochure ‘Voorbij de kleuren’ kan hierbij inspiratie en hulp betekenen.

De grondig vernieuwde ‘Voorbij de kleuren’ is opgebouwd rond een schema. Elke cirkel is een hoofdstuk. De staakwoorden geven aan waarover elk hoofdstuk gaat.

We beschrijven kort de gedachtegang doorheen de hoofdstukken:

Het ‘Kader’ waarin we leven, waarmee we rekening (moeten) houden: - We leven in een geglobaliseerde wereld, getekend door een grote diversiteit.

- Deze situatie heeft een groot potentieel aan wereldwijde kansen, maar dwars doorheen Noord en Zuid loopt een breuklijn tussen arm en rijk.

- We zijn bekommerd om een rechtvaardige samenleving die uitgebouwd wordt volgens modellen van duurzame ontwikkeling. Wij kiezen voor een samenleving waar ieder mens gelijke kansen krijgt.

- Deze waarden willen wij in opvoeding en onderwijs voorop stellen.

De ‘Basisdoelen’ die we binnen mondiaal en intercultureel leren nastreven: - Tegenover de mechanismen van uitsluiting zetten wij de basisdoelen van verbondenheid en solidariteit. Wij willen kinderen helpen groeien in een hoopvol handelingsperspectief ‘Competenties’ die kinderen, leerkrachten en scholen nodig hebben: - Daarvoor is het nodig dat kinderen zowel als leerkrachten competenter worden om op een positieve wijze om te gaan met diversiteit.

- Deze competenties groeien vanuit een grondhouding van openheid en respect voor andere mensen en andere culturen.

- Wat betreft kennis en inzicht plaatsen we enkele elementen op de voorgrond: - De samenhang zien tussen feiten leert ons meer denken in systemen.

- Een correcte, genuanceerde beeldvor ming over mensen en groepen is bepalend voor onze houding.

- Inzicht in de gelaagdheid van culturen en in het idee van de meervoudige identiteit helpt ons om met een open geest te kijken naar anderen.

- Degelijke kennis ondersteunt het

ontwikkelen van vaardigheden: - De voorwaarde hierbij is de openheid om diversiteit te (h)erkennen en de bereidheid om te komen tot vormen van codewisseling.

- Dit doe je onder andere door het ontwikkelen van de nodige empathie en door een situatie vanuit verschillende perspectieven te leren zien.

- Door te kiezen voor dialoog en samenwerking ga je leren aan en van elkaar.

- De school is een goede oefenplaats om handelingsvaardigheden te ontwikkelen.

Leerkrachten zijn hierbij model en coach.

‘Principes’ die ons helpen om te werken aan de”e competenties: - Om deze competenties te ontwikkelen steunen we op enkele principes van goed onderwijs.

- Het belangrijkste principe is dat de kinderen eerst komen in onze benadering: om hen is het te doen, tegemoet komen aan hun ontwikkeling is onze bedoeling. Dat impliceert dat we een groot belang hechten aan het vormen en ondersteunen van onze partners daarbij: de leerkrachten.

- We streven naar fundamenteel leren; niet naar leren om te leren maar naar leren voor het leven.

- Daarvoor willen we een krachtige leeromgeving creëren die ervaringsgericht, actief en interactief is opgebouwd.

- We hechten belang aan een grote samenhang en opbouw van het aanbod, zowel horizontaal als verticaal. Daarbij gaan we uit van de gedachte dat onze wereld één is.

- De school is geen eiland. Vanuit een brede samenwerking stelt de school zich open voor de samenleving en de wereld.

‘Werkvormen en leermiddelen’ die ons helpen om al het voorgaand in de klaspraktijk te realiseren.

- Om het groeien in verbondenheid en solidariteit waar te maken, om de nodige competenties te ontwikkelen in het kader van goed onderwijs, kiezen we in de klas werkvormen en leermiddelen die onze bedoelingen zo goed mogelijk ondersteunen.

- We reiken criteria aan om zelf materialen te kunnen beoordelen.

- We bieden je een hele waaier van mogelijkheden aan.

Bestellen kan bij Studio Globo.

voorwoord

INHOUD

Beste lezer, Op het ogenblik dat we dit voorwoord schrijven, is COP15, de klimaatconferentie van de Verenigde Naties in Kopenhagen, net van start gegaan. Wanneer je dit nummer in handen hebt, ligt alles achter de rug. De hele wereld heeft in die tussentijd toegekeken hoe onze wereldleiders al dan niet de nodige beslissingen durfden nemen om de toekomst veilig te stellen van de enige planeet Aarde die er is. De tijd dringt. De gevolgen laten zich nu al voelen. Dat de grootste slachtoffers daarbij – ook nu weer – in het Zuiden vallen, is geen toeval.

De vele signalen van honderdduizenden mensen, op de meest diverse plaatsen, maken duidelijk dat de redding van de échte wereld even urgent is als het stabiliseren van het financiële systeem. Daarvoor konden het afgelopen jaar op korte tijd wél enorm veel middelen gevonden worden.

Deze beslissingen, die op wereldvlak worden genomen, mogen echter geen excuus vormen om in de eigen omgeving stil te blijven zitten. Ook kinderen van de basisschool kunnen op hun eigen terrein al een aantal stappen zetten.

Met deze nieuwe jaargang van de lesbrief Wereldreis en de Wereldkalender, onderstrepen we graag nog eens het belang van de volgehouden aandacht om die wijde wereld in de klas te brengen. Dit jaar gebeurt dit onder de noemer ‘leefwereld’, een veelomvattend begrip. Bij elk nummer verkennen we daarbij een ander deelthema.

We wensen je dan ook graag opnieuw een boeiend jaar om samen met je leerlingen de wereld te verkennen, een jaar voorbij de kleuren.

Nieuws uit Studio Globo : Nieuwe publicaties ........................... 2 Onze leefwereld : De Wereldkalender van 11.11.11 ................................... 2 Voorwoord ....................................3 Wereldreisinfo Landeninfo Oman.......................4 Heb je al gehoord van ... de Straat van Hormoes ? ..............4 Foto-info..................................5 Thema-info : Leefwereld ..............5 Reiswoordenschat ......................5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad...........................6-8 Een oase in de woestijn................7 Dromedaris...............................8 Tweede graad........................ 9-11 Brief van Lien.......................... 10 Omaanse halwa . ...................... 11 Derde graad.........................12-17 Webtips.................................. 13 Voer voor boekenwurmen........... 13 De wereld van een bedoeïenen­ jongen ............................... 14-15 Ahmed, de bedoeïenenjongen .... 16 Oman, een wereld van verschil ? ...17 Tekening van de kalenderfoto..... 18 Voorbij de kleuren ......................... 19 Spiegelfoto.................................. 20

J.D.

colofon

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo v.z.w. © 2009 Wereldreis, Studio Globo, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel, fax : 02 520 91 11 Website : www.studioglobo.be/wereldreis Abonnement : 10 nummers + affichekrant 11.11.11 voor € 15 - Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Andere formules : zie website. Wijzigingen aan de abonnementen kunnen gevraagd worden schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement.

- Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,50 + verzendingskost

Bankrekening : 068-2352505-88 Administratie : Benedikte Hanssens, T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be Redactie : Jan Debonnet en Helga Vande Voorde, T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be Aan dit nummer werkten mee : Peter Verlinden, Emilie de Block, Stefan Potums, Joris Cools, Bob De Pooter, Jos Verhulst (tekeningen), Marc Vermeiren (vormgeving) Foto’s: cover: kalenderfoto: Michael Martin, spiegelfoto: Lieven Soete (flickr. com) Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding Wereldreis is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging‑11.11.11 v.z.w. en met de steun van het D.G.O.S.

Wereldreis - 2010/1 - 3

Oman LANDENINFO Oman ligt op het Arabische schiereiland en grenst aan de Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië en Jemen. Het land is 309 500 km² groot en bestaat vooral uit steenwoestijn. Het heeft een lange kust die over de Arabische Zee uitkijkt naar Indië.

Oman is een Sultanaat, dat betekent dat het geregeerd wordt door een sultan met veel macht. Sinds juli 1970 is dat Sultan Qaboos. Hij was niet eens dertig jaar toen hij zijn eigen vader van de troon stootte en zo begon een tijdperk van zeer snelle modernisering van het land.

Want de vader van Qaboos, Sultan Saïd bin Taimur, had sinds 1932 Oman met harde hand geleid en afgesloten van de buitenwereld. Hoewel in de eeuwen daarvoor Oman een zeer vooruitstrevend land was geweest, met een wereldvloot die naar Afrika en China voer, regeerde Sultan Saïd zijn land alsof het de middeleeuwen waren. De Omaanse bevolking mocht nauwelijks contact hebben met de enkele buitenlanders die er woonden.

Die waren er ondermeer om de olie- en gasproductie te verzorgen.

Zoon Sultan Qaboos pakte het anders aan. Hij houdt wel alle macht bij zich, maar gooit tegelijk zijn land open voor de buitenwereld. Er komen bedrijven, wegen, havens en luchthavens, scholen en universiteiten, ziekenhuizen tot diep in de bergen, winkelparadijzen en chique hotels, kortom alles wat je kunt verwachten in een land met veel geld.

Want Oman heeft wel wat middelen en die komen vooral van de aardolie en de gasvoorraden die nu zeer goed worden beheerd.

De jongste jaren komen er alsmaar meer toeristen, ook vanuit België. Want er zijn mooie stranden, fijne hotels, oude steden en dorpen, die erg goed opgeknapt zijn én … de woestijn om in rond te toeren met een stevige 4x4-wagen.

Oman is een islamitisch land, de islam is de staatsgodsdienst. Al staan er ook wel kerken voor katholieken en protestanten, want in dit land is de islam erg verdraagzaam. Je moét geen moslim zijn en als buitenlander hoef je je ook niet aan de soms strenge regels van dat geloof te houden. Zo mag je zelfs als ongelovige of als katholiek de moskeeën bezoeken en dat is lang niet overal mogelijk aan de Perzische Golf. En tijdens de Ramadan, de vastenmaand van de moslims, vind je als niet-moslim altijd wel ergens iets te eten en te drinken in de stad.

Doordat Oman zo snel, in amper enkele tientallen jaren, van een bijna Wereldreis - 2010/1 - Wereldreisinfo - 4

middeleeuws land omgevormd is tot een zeer moderne staat, hebben sommige mensen die er wonen het wel wat moeilijk. Zeker de ouderen kunnen die evolutie niet altijd volgen. Velen hebben nooit de kans gekregen om naar school te gaan, kunnen moeilijk begrijpen wat er op televisie verteld wordt of wat de kranten schrijven. Enkele duizenden families van de ruim drie miljoen inwoners trekken nog altijd door de woestijn, de zogenaamde bedoeïenen.

Al krijgen zij intussen wel veel steun van de overheid : hun kinderen kunnen naar school in een dorp of stad aan de rand van de woestijn, er zijn ziekenhuizen voor de woestijnbewoners en zij hebben een gsm of satelliettelefoon om altijd iemand te kunnen bereiken als er een probleem is. Maar eigenlijk leven de oudere Omani nog met hun hoofd in de middeleeuwen en staan hun voeten al in de moderne tijd.

HDI : 56ste in de wereld met een hoge waarde van 0,846 (zie p. 13). munt : Omaanse riyal, OMR 1 = 1,7491 euro.

HEB JE AL GEHOORD VAN …

DE STRAAT VAN HORMOES ?

De smalle zee-engte, genoemd naar een Iraans eilandje, verbindt de Perzische Golf met de Golf van Oman en dus de Indische Oceaan. Zij is één van de meest strategische en dus gevaarlijkste plekken van de hele wereld. De grote olietankers moeten erdoor om hun voorraden in te slaan verder op in de Perzische Golf, aan de havens van ondermeer Saoedi-Arabië.

De afgelopen tientallen jaren zijn daar oorlogen gevoerd en telkens was het erg belangrijk om die Straat van Hormoes open te houden, zodat de wereld aan zijn aardolie geraakte. En daarvoor is Oman dus mee verantwoordelijk. Een belangrijk landje dus, dat kleine bijna onbekende Oman.

Onvermijdelijk zal de jonge generatie, door de moderne communicatiemiddelen, aangezogen worden door de steden en zullen de traditionele economische en sociale activiteiten, zoals de dromedarissenkweek, geleidelijk verdwijnen. Nu al verkopen de bedoeïenenvrouwen hun traditionele zilveren juwelen om met de opbrengst ervan gouden armbanden en kettingen te kopen, die zij vroeger nooit gekend hebben. Dat is maar één voorbeeld van hoe een leefwereld kan veranderen door de modernisering.

Foto-info ‘Ramlat al Wahiba’ of de Wahibawoestijn heeft een oppervlakte van ongeveer 20 000 km². Daar leven zowat 500 families of 3 000 bedoeïenen in tenten en zij trekken rond met hun geiten en dromedarissen. Zij reizen rond om in de zomer en de winter de beste graasplaatsen te vinden voor de dieren.

De woestijnbewoners leven vooral van wat de geiten en dromedarissen voortbrengen : vlees en melk. Gewoonlijk maken de vrouwen boter van de melk om te verkopen in de steden. De tenten waarin zij leven, worden gemaakt van geitenvellen en dromedarissenhaar. De tenten zijn ook verdeeld in een apart compartiment voor de vrouwen (samen met de kinderen tot zij zeven jaar zijn) en een apart voor de mannen (met de oudere zonen). Van jongs af leren de kinderen hoe zij in de woestijn kunnen overleven en wat hun plaats is binnen de familie.

Veel dromedarissen worden gekweekt als koersdieren, een beetje vergelijkbaar met renpaarden in Europa. Dromedarissenrennen behoren traditioneel tot de cultuur van de woestijnbewoners, maar zijn ook populair geworden vlakbij de grote steden op het Arabische schiereiland. De bedoeïenenjongetjes groeien op met de dromedarissen en worden zo dikwijls de beste jockeys.

THEMA-INFO : LEEFWERELD De leefwereld in de woestijnen van het Arabische schiereiland, zoals ook in

Oman, wijkt traditioneel sterk af van de leefwereld in de steden. In verschillende landen van de Golf, zoals Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, waren de bedoeïenen de oorspronkelijke bewoners. Door de modernisering zijn zij verdrongen geraakt door de stadsbewoners en door de vele immigranten van buiten het schiereiland. Daardoor is de manier van leven sterk veranderd : het woestijnleven in tenten bij de oases is vervangen door een leven in chique villa’s in de grote steden.

In Oman ligt dat ietwat anders, al gaat het ook geleidelijk die richting op.

Oman heeft altijd al een dichte bevolking gekend aan de lange kuststrook, in de steden. En zelfs in het binnenland woonden van oudsher veel Omani in steden, zoals in de eerste hoofdstad Nizwa in het centrum van het land.

De bedoeïenen hebben altijd al een minderheid gevormd in Oman en leefden hun eigen leven, ver van de stadscultuur. Zij kwamen, en komen, alleen naar de steden om hun producten te verkopen. Zij trouwden en trouwen dan ook meestal binnen de familie en blijven dan in kampen samen wonen.

Met de modernisering sinds de jaren zeventig, na de machtsgreep van Sultan Qaboos, zijn ook geleidelijk de nieuwe sociale voorzieningen beschikbaar gekomen voor de woestijnbewoners : ziekenhuizen, scholen, elektriciteit …

Daardoor begint de heel eigen leefwijze in de woestijn te vervagen, meer en meer te worden zoals in de steden. De bedoeïenen blijven wel hechten aan hun eigen kleding, hun tenten, de dieren.

Wereldreis - 2010/1 - Wereldreisinfo - 5

De regering in Masqat voert een beleid met een zeker respect voor de traditionele leefwereld in de woestijn. In de praktijk verandert ook Oman echter meer en meer in een land waar iedereen ongeveer op dezelfde manier naar school gaat, zijn vrije tijd beleeft, werk vindt, een gezin sticht, oud wordt en sterft …

De diversiteit van de leefwerelden binnen één land of één regio verdwijnt geleidelijk naarmate die verschillende leefwerelden in contact komen, zaken van elkaar overnemen en zo stapje voor stapje in elkaar overgaan.

REISWOORDENSCHAT bedoeïen : nomadische woestijnbewoner (< Arabisch badawa). dromedaris : éénbultige kameelachtige uit de warme droge streken van Noord-Afrika tot Kenia en Rajasthan. halwa : vette zoetigheid met noten of meel (< Arabisch halawa : zoet). sultan : heerser, prins, koning (Arabisch).

Eerste graad tijnen te weten zijn gekomen. Als dit woord niet spontaan tevoorschijn komt, introduceert de leerkracht het woord ‘oase’ en vertelt dat dit een plek in de woestijn is waar water is. Daarom groeien er planten, zoals palmbomen. Er wonen mensen, soms zelfs een heel dorp. Een oase is ook een plek waar de mensen die door de woestijn trekken, kunnen uitrusten. Ook de dromedarissen en geiten kunnen er in de schaduw drinken. Om de oase heen ligt de woestijn, net zoals de zee om een eiland heen is. De oase is dus een soort eilandje in de woestijn.

bij de kalenderfoto

Klasgesprek over de kalenderfoto met vragen van de leerkracht.

“Wat zie je ? Hoe voelt die jongen zich, denk je ? Wat is jouw gevoel bij die foto ? Waar zou die foto genomen zijn ?”

De leerkracht vertelt dat de naam van de jongen Ahmed is.

“Heeft iemand die naam al eens gehoord ? Ken je iemand met die naam ? Wat weet je daarvan ?”

Ten slotte vertelt de leerkracht dat de foto is genomen in Oman. Sommige leerkrachten die met Wereldreis werken, hebben ook al in de eerste graad een wereldkaart in de klas hangen, waar telkens de foto bij het land wordt gehangen (met een pijl, lint of kleine versie uit de lesbrief ). Dit is natuurlijk geen te kennen leerstof voor die leeftijd, maar het is wel leuk om dit op te bouwen doorheen de jaren en er ‘spelenderwijs’ mee vertrouwd te geraken. Ook buiten de school worden kinderen immers geconfronteerd met allerhande wereldkaarten.

WOESTIJNEN EN OASES

Ahmed woont in de woestijn. “Wat weten jullie over woestijnen ?” Stel deze vraag in de klas, laat de kinderen de vraag thuis stellen of (prenten)boeken, voorwerpen, foto’s meebrengen. Zie het als een vrijwillige taak, om kinderen die thuis weinig worden ondersteund op dit gebied geen slecht gevoel te bezorgen. Ook de leerkracht verzamelt natuurlijk een en ander.

In de klas vertellen zij aan elkaar wat zij allemaal over woes-

Schilderactiviteit Na het vorige gesprek nemen de kinderen werkblad A. Rond het woord ‘oase’ gaan zij in de vakjes zaken tekenen die in en rond een oase te zien zijn. Een soort ‘brainstorm’ dus - alleen, in duo’s of met de hele klas - om hun schilderij een rijkere invulling te geven. Uiteraard bekijken zij elkaars werk. Let wel, dit is een impressie om aan de slag te gaan en het is niet de bedoeling dat al die elementen nu op elk schilderij te zien zijn !

Eerst gaan de kinderen per twee de kleur van een woestijn stempelen met stukken spons op een groot blad. Met behulp van wat gele, bruine, witte en een tikkeltje zwarte verf op een ‘palet’ kunnen zij heel wat tinten zand- en steenkleur maken. Door telkens een deel van het blad in een andere tint te stempelen, krijgen zij net een echte woestijn. Daarna tekenen zij met wascokrijtjes op aparte blaadjes allerlei zaken die zij in de oase kunnen zien. Die figuren worden nadien uitgeknipt en bij elkaar gezet in het midden van de woestijn.

Alle bladen samen op een grote tafel vormen een uitgestrekte woestijn met een aantal oases erin.

Het schip van de woestijn Op de site van schooltv.nl klik je op “beeldbank”. Dat is een archief met korte clips rond heel wat onderwerpen. Zoek naar “De kameel, schip van de woestijn”. Dit leuke filmpje van 2’25’’ vertelt ons heel wat over kameelachtigen. Op werkblad B staat een mooie dromedaris om uit te knippen en in te kleuren. Als wij allemaal dromedarissen uitknippen en achter elkaar zetten, hebben wij een echte karavaan om in onze woestijn tentoon te stellen.

Wereldreis - 2010/1 - Wereldreistips - 6

OASE

Een oase in de woestijn

Wereldreis - 2010/1 - Werkblad A - 7

Dromedaris

Wereldreis - 2010/1 - Werkblad B - 8

Tweede graad DE BRIEF VAN LIEN Vertel dat je deze morgen een brief ontving uit een ver land (werkblad C). Dat wist je omdat de brief in een luchtpostenveloppe zat. Het wordt nog échter als er wat zandkorrels uit de enveloppe vallen als je die opent. Lees samen de brief van Lien.

Neem de foto er bij en vertel dat dit Ahmed is en dat hij in Oman woont. Duid Oman aan op de wereldbol of wereldkaart.

Voer een groepsgesprek naar aanleiding van de brief van Lien : “Als er bij ons mensen op bezoek komen, wat bieden wij hen dan aan ? Leven er bij ons mensen in tenten (of caravans) ?”

Ja, er zijn hier mensen die rondtrekken of zelfs op één plaats in een caravan leven, bijvoorbeeld zigeuners, maar ook foorkramers.

Vertel dat Ahmed een nomade is en dat dit betekent dat hij zo nu en dan op een andere plaats woont.

“Heeft iemand geiten thuis, zoals Ahmed ? Ahmed heeft heel veel speelruimte, want hij woont in de uitgestrekte woestijn. Er wonen niet veel mensen. Kunnen wij hier overal spelen waar wij willen (op straat) ? Wonen mensen hier dicht bij elkaar ?”

- een koffiekan of theepot (evt. met water en grenadine) - koffiekopjes of theeglaasjes - twee lege luciferdoosjes Verloop Richt een hoekje van de klas in als bedoeïentent : wierook, een kleurig tapijt op de grond, veel kussens (je kunt de kinderen elk een kussen laten meebrengen) om op te gaan zitten, misschien een afdakje, dat de bovenkant van de tent voorstelt.

Alle deelnemers doen hun schoenen uit en gaan in een cirkel zitten. Om de beurt gooit iemand met de luciferdoosjes. Als de twee luciferdoosjes op dezelfde manier liggen (bijvoorbeeld : platte kant naar boven, korte kant naar boven enz…), dan mag de speler naar het midden gaan. Hij/zij doet de kleren van de bedoeïen aan, kiest iemand anders uit de groep en groet die persoon. Dan mag die persoon mee naar het midden komen en schenkt de speler een beetje koffie uit in een glaasje, snijdt (met mes èn vork) een stukje halwa af en geeft dat aan de gast. Die neemt het aan met de ‘reine’ rechterhand.

Ondertussen spelen de andere kinderen echter verder. Van zodra de luciferdoosjes nog eens op dezelfde manier liggen, moet de speler in het midden stoppen en mag de andere speler hetzelfde ritueel herhalen : kledij aandoen, groeten, uitschenken enz… Het spel eindigt als de halwa op is en als iedereen eens aan de beurt is geweest.

Stel dat een speler lang aan de beurt blijft en al drie keer koffie heeft uitgeschonken, dan moet de genodigde drie keer met het glaasje wiebelen als teken dat hij/zij genoeg heeft. Hierna gaan de speler en de genodigde weer in de cirkel zitten.

Als het te moeilijk is om alles na elkaar te doen, kun je ofwel kledij weglaten ofwel de groet weglaten.

OMAANSE GASTVRIJHEID Vertel de leerlingen dat wij op een speelse manier gaan oefenen wat ‘gastvrijheid’ is. Vooraf oefen je met de leerlingen de groet : “Hoe gaat het ? Alles goed ? Geen nieuws ? Geen nieuws is goed nieuws !” Je vertelt dat dit heel belangrijk is bij de bedoeïenen. Zij groeten iedereen heel hartelijk, want omdat er niet zoveel mensen in Oman wonen, zijn onbekenden eerder zeldzaam. Zij worden dan ook met heel veel gastvrijheid ontvangen (zie Wereldreis van april 2009).

Materiaal - bedoeïenenkleren : een (geblokte) sjaal (zie derde graad), een lang hemd om over de kledij te dragen, een zonnebril - halwa (zie werkblad D) of dadels op een bord - een mes en een vork Wereldreis - 2010/1 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2010/1 - Werkblad C - 10

Omaanse halwa Halwa is een oosterse lekkernij die kan gemaakt zijn van suiker, vetstof, zetmeel, noten, eieren, melk, dadels, specerijen ... Hier is het recept dat Nasra gebruikte : 0,5 g saffraan 0,5 g kardemonpoeder weken in 15 ml rozenwater (uit Jebel al Akdhar, de ‘Groene Berg’ bij Nizwa) of honing 5 dl water 425 g bruine suiker koken in een grote ketel en laten afkoelen 100 g maïsmeel oplossen in 5 dl water en bij het mengsel voegen voortdurend roeren op een zacht vuurtje gedurende twee uur rozenwater bijvoegen en 75 g noten (pistache, cashew, walnoot, amandel) 25 ml geklaarde boter bijvoegen en roeren op een aarden schotel leggen evt. met nootjes versieren

Wereldreis - 2010/1 - Werkblad D - 11

Derde graad bij de foto Wij kijken samen naar de foto en bespreken ze aan de hand van een aantal gerichte vragen : “Wat zie je ? Op welke plaats in de wereld zou die foto genomen kunnen zijn ? Waarom denk je dat ? Wat valt je op aan deze jongen ? Wat denkt hij ? Is dit een foto van nu of van vroeger ? Hoe zie je dat ? Welk gevoel past bij deze foto (blij, bang, boos …) ? Kun je een woord bedenken dat voor jou bij deze foto past ?”

Keffiyeh

‘keffiyeh’ genoemd - om de verwarring compleet te maken), is ook de ‘gutrah’, het kapje dat veel moslimmannen dragen.

Verder gaan mannen gekleed in een ruime lange broek (‘sirwal’) en een ‘disjdasja’ : een lang wit katoenen kleed met lange mouwen en vooraan een versierde sluiting. Op de heup dragen zijn een ‘khanjar’, een dolk waarvan de punt in een rechte hoek staat. Hij komt voor op de Omaanse vlag.

Vrouwen zijn gehuld in een kleurrijk kleed ‘jallabia’ over een ‘sirwal’ en op het hoofd dragen zij een ‘lihaf ’, een losse hoofddoek.

HET VERHAAL

De hoofddoek die de jongen op de foto draagt, heet ‘keffiyeh’ of in Oman ook‘gutrah’. De vierkante doek is gemaakt van katoen en overwegend wit met gekleurde lijnen aan de rand en motiefjes in het midden. De draden zijn dikwijls afgeknoopt in kwastjes. Zo’n hoofddoek dient tegen felle zonnestraling en bij storm om mond en ogen tegen stof te beschermen. De keffiyeh is genoemd naar de Iraakse stad Kufa en populair in Arabische landen. Het vierkant wordt diagonaal in twee geplooid en de vouw komt op het voorhoofd. In Oman dragen de mannen vaak de witte, ongeborduurde of een kleurige versie en draaien zij hem tot een tulband. De wit-met-rode keffiyeh is typisch voor bedoeïenen. Bij hen ontbreekt meestal de ‘agal’ (eigenlijk een dubbel koord om dromedarissen te drijven). De wit-met-zwarte keffiyeh wordt bij ons ook wel ‘arafatsjaal’ genoemd.

Een veel gezien hoofddeksel in Oman (en daar wel eens

De leerlingen lezen individueel het verhaal (werkblad E en F). Dan houden zij een korte quiz : elke leerling schrijft een vraag op over de tekst. Die vragen worden in een doos of een keffiyeh gestoken. Iedereen trekt nu een kaartje en de vragen worden om de beurt voorgelezen. Zonder te kijken naar de tekst, probeert de klas samen het antwoord te vinden. Als het niet lukt of er is betwisting, kijken zij even in de tekst.

De tweede opdracht bij de tekst staat op werkblad G. De opdracht is om de zinnen af te maken in eigen woorden, zodat wat er staat, klopt met wat in het verhaal wordt verteld.

Als de leerlingen klaar zijn, wordt er gewisseld van blad met een andere leerling. De leerlingen kijken de zinnen na en zetten in potlood een vraagteken als zij denken dat de zin niet klopt. Daarna bespreken zij dit samen. Ter afsluiting worden er klassikaal bij elke zin enkele voorbeelden voorgelezen.

NOMADEN Op de site van schooltv.nl /beeldbank staat een archief vol clips rond allerlei onderwerpen. Het filmpje “Nomaden in Jordanië / Leven in de woestijn” (2’58”) gaat over nomaden en geeft heel wat leuke informatie op korte tijd. Jordanië wordt amper vernoemd, het gaat echt over de nomaden in de woestijn in deze tijd en sluit zeer goed aan bij het gelezen verhaal.

Er zijn natuurlijk heel wat verbanden te leggen tussen het verhaal en het filmpje. Nomaden zijn eigenlijk de laatste groepen mensen die leven zoals grote delen van de mensheid in de loop van de geschiedenis hebben geleefd. Zij vormen zo een levende schakel met het verleden. Nomadische levenswijzen in een of andere vorm vinden wij nu o.a. nog bij Toearegs, pygmeeën, Aboriginals, zigeuners, Masaï en in de steppen van Siberië en Mongolië (zie Wereldreis van juni 2009 over Mongolië).

Om hun blik op andere leefwerelden te verruimen, kun je het Woestijnvolkenkwartet spelen (zie Webtips) en het zelfs uitbreiden. Dat kan een mooi project van wereldoriëntatie worden !

Wereldreis - 2010/1 - Wereldreistips - 12

OMAN, EEN WERELD VAN VERSCHIL ?

Op werkblad H staan memorykaartjes. Je ziet de Omaanse versie van een aantal elementen uit de leefwereld van kinderen.

Zo is de Arabische of witte oryx (Oryx leucoryx) daar een bedreigd dier, is halwa een heerlijk dessert, worden snelheidswedstrijden gehouden met dromedarissen ... De klas maakt een parallelle reeks kaartjes uit de eigen leefwereld : bedreigd dier (bv. een das), dessert (taart), snelheidswedstrijd (paarden of motoren), buitenlandse toerist (Japanner?), leerling (uit de klas). Je kunt natuurlijk ook andere thema's toevoegen : bv. woning (tent/huis), gezin (uitgebreide familie/kerngezin), landschap (oase in de woestijn/verstedelijkte gemeente), fruit (dadels/appels), auto (4x4/stadsauto) ... het lege vakje dient als model.

Kopieer alle kaartjes in vijfvoud, eventueel vergroot. Als de kaarten op stevig papier worden gekleefd en geplastificeerd, hebben wij een mooi memoryspel voor de spellendoos van onze klas !

Verdeel de klas in vijf groepjes. Je laat de leerlingen spelen.

Als zij denken dat alle kaartjes juist zijn verbonden, dan roep je de klas weer samen en overloop je de kaartjes. Bedoeling is om aan te tonen dat er wel een paar dingen verschillen van hun leefwereld, maar dat ook heel veel zaken gelijkaardig zijn. Zo drinken mensen hier ook wel koffie, maar dan uit koppen en niet uit glaasjes.

Oman www.visitoman.be www.omantourism.gov.om www.oman-tv.gov.om www.lonelyplanet.com/oman/sharqiya-region/sharqiyawahiba-sands www.safaridrive.com/destinations/oman/oman_wahiba. htm Leefwereld www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20051220_woestijn01 : nomaden www.leerkracht.nl/show?id=179280#_179282_ : woestijnvolkenkwartet www.vijftv.be/programma_leefwereldinbeweging_videogallery.php : leefwereld in beweging http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2009/ : index voor menselijke ontwikkeling

HDI De ‘index voor menselijke ontwikkeling’ of ‘Human Development Index’ is een maat voor de welvaart van de bevolking van 182 landen (van 194 VN-lidstaten). Voor Irak, Noord-Korea, Somalië, Zimbabwe en enkele ministaatjes is geen HDI berekend.

Het cijfer kleeft een getal op een lang en gezond leven, toegang tot kennis en een behoorlijke levensstandaard. Noorwegen staat aan de wereldtop met 0,971 en haalt dus bijna het maximum van 1,000. Onderaan de lijst staat Niger met 0,340. Een waarde boven 0,800 wordt beschouwd als hoog (83 landen in alle werelddelen), een getal beneden 0,500 als laag (22 Afrikaanse landen, Afghanistan en Oost-Timor).

In elk nummer van Wereldreis vind je de meest recente berekening van de HDI terug (zie p. 4). In de loop van het jaar kun je dus de menselijke ontwikkeling in die landen vergelijken. Gelukkig zijn bijna alle landen er de voorbije decennia op vooruitgegaan !

WEBTIPS Klik deze weblinks aan via http://www.studioglobo.be/ en klik op wereldreis-extra.

VOER VOOR BOEKENWURMEN - Arab Human Development Report. United Nations, New York, 2009.

- De Golfstaten. GALLAGHER, M. Biblion, Leidschendam, 2005.

- Het Sultanaat Oman. Oriëntaalse kust aan de Indische Oceaan. Toeristische Dienst van Oman in België, z/j.

- Oman & de emiraten aan de Golf. Landenreeks. VERLINDEN, P. KIT, Amsterdam / Novib, Den Haag / 11.11.11, Brussel, 2000.

- Oman, UAE & Arabian Peninsula. WALKER, J. Lonely Planet, Footscray, 2007.

- Ontdek Arabia. Oman Special 5. Sillen Media Projecten, Nijmegen, 2008.

- Op bezoek in Oman. VAN ROODE, S. & WIERINGA, E. KIT Publishers, Amsterdam, 2008.

Wereldreis - 2010/1 - Wereldreistips - 13

De wereld van een bedoeïenenjongen ‘Mooi in de lens kijken, niet knipperen met de ogen, en een heel klein beetje lachen.’

De kleine Ahmed heeft de goede raad van vader Mohammed goed onthouden. Als de vreemdelingen komen, met hun grote fototoestellen, dan hoef je daar niet bang voor te zijn, maar gewoon vriendelijk blijven, zoals voor elke gast. Zo heeft Ahmed het geleerd, al van toen hij heel klein was. Moeder vertelde dat het zo hoorde, dat het in de Koran staat, het heilige boek, dat gasten altijd welkom zijn, waar zij ook vandaan komen, wie zij ook zijn, mannen en vrouwen, kinderen en ouderlingen, rijk en arm. Al ziet Ahmed liever de wat rijkere toeristen komen.

Want die laten ook voor de bedoeïenenkinderen wel eens iets achter. Dat heeft hij al snel begrepen.

Oom Abdullah brengt ze hier, die toeristen, tot in de grote familietent in de woestijn, in de Ramlat al Wahiba. Hij laat ze wandelen tussen de geiten en de dromedarissen, want dat doen die buitenlanders graag.

Zij strelen zelfs de dieren over hun kop. Vreemde gewoonte, toch ? Alsof de geiten en de dromedarissen hen zouden begrijpen. Zij praten toch geen Arabisch ?

Maar ja, de vreemdeling heeft altijd het recht om te zijn wie hij is, welke gewoonten hij ook heeft. Ook dat heeft de Koran de kleine Ahmed geleerd.

“En als wij hen goed onthalen, met dadels, koffie en thee, dan laten zij nog wat extra rials achter, nog meer dan oom Abdullah zo al krijgt als gids”, heeft vader verteld.

Dat heeft Ahmed al lang goed begrepen en dus lacht hij lief, netjes in de lens.

Ahmed grinnikt even in zichzelf. Hij moet plots denken aan die mails die hij onlangs kreeg van dat meisje in Bahrein. Dat ligt hier toch wel een heel eind vandaan, bijna twee dagen rijden, heeft oom Abdullah eens verteld, want hij is er al geweest met ‘zijn’ toeristen. Dat meisje … zij had hem gevonden door te chatten en dat ging zo leuk … En daarna haar mailtjes. Elke dag kijkt hij ernaar uit. En droomt hij dat hij naar Bahrein rijdt om haar op te zoeken. Ooit zal dat wel lukken. Oom Abdullah zal hem toch wel eens willen meenemen, niet ? Internet, natuurlijk heeft hij dat, in de tent.

Ja, Ahmed weet heel goed wat de wereld te bieden heeft. Zijn vader en zijn grootvader, die kunnen niet lezen of schrijven. Vader een heel klein beetje, met de hulp van grote broer dan nog, grootvader helemaal niet. Maar allebei weten zij over de woestijn veel meer dan de allergrootste geleerden in de stad.

Zij kennen de gevaren van het verloren lopen, de kracht van de hitte, tot 50 graden, en de dreiging van de kou, ’s nachts. Zij weten hoe belangrijk het water is en waar je het kunt vinden, zelfs diep in de woestijn, want zonder water kun je niet leven. En zij brengen de geiten en de dromedarissen bij de mooiste blaadjes groen, ook in de woestijn. Want daar worden zij sterk van.

Maar als er op televisie een tekst verschijnt, dan moeten zij aan grote broer of zelfs aan Ahmed vragen om die te lezen en uit te leggen.

Want dat kan hij dan weer als de besten : lezen, schrijven, onthouden wat de meester in de klas ver“Zouden die roodverbrande mijnheren en mevrou- teld heeft, de encyclopedie doorzoeken naar de uitleg wen met hun dikwijls bolle buiken en grote hoeden over raketten en satellieten, over verre landen, over wel écht weten hoe wij hier leven ?”

Ahmed heeft het zich al dikwijls afgevraagd.

Want zij krijgen toch maar flarden te zien van het woestijnleven, in amper één dag tijd, overgebracht in een luxueuze 4x4 vanuit hun luchtgekoelde hotels in Masqat, de hoofdstad van ons land, enkele uren rijden hier vandaan. En dan zo plots in het hete mulle zand ...

“Misschien denken zij wel dat wij ‘primitieven’ zijn, dat wij niets weten van de wereld om ons heen. Alsof een tent geen satelliettelevisie kan hebben en zelfs internet.”

Wereldreis - 2010/1 - Werkblad E - 14

wat sneeuw is en hagel. Dat heeft Ahmed hier nog nooit gezien, maar toch weet hij er alles van. Door te lezen en te begrijpen.

Ahmed gaat naar school, uiteraard.

Elke dag wordt hij opgepikt met een busje op hoge wielen, om door het diepe zand te kunnen ploegen.

Het rijdt van tent naar tent en pikt overal de bedoeïenenkinderen thuis op en dan gaat de rit naar de school in het dorp aan de rand van de woestijn. Een stenen school. Dat was nog het moeilijkste om aan te wennen die eerste schooldagen, nu al een paar jaar geleden : de stenen van de school, de stenen huizen daar in het dorp en de houten banken waarop je rechtop moet zitten. In de tent, thuis, is alles zacht : het tentzeil en de tapijten, de kussens om op te zitten, eigenlijk meer ‘liggen’. Helemaal anders dan in de dorpsschool. Al gaat het nu wel beter, na al die jaren, elke dag naar school. Die stenen zijn zo’n beetje een tweede thuis geworden. Maar als Ahmed echt zou mogen kiezen … geef hem dan maar het zand en de tent, de tapijten en de kussens.

Daar in het dorp heeft Ahmed die allereerste schoolweken toch ferm zijn ogen uitgekeken.

Dat herinnert hij zich nog bijzonder scherp.

Want de dorpskinderen in zijn klas en zelfs die van de hogere jaren, die waren en zijn toch helemaal anders dan hij en zijn woestijnkameraden.

Die weten helemaal niet hoe je thee moet zetten en de dadels juist kan schikken op de schaal voor de gasten. Zij hebben er geen idee van hoe je dat doet, de geiten samendrijven ’s avonds en ze veilig achter het hek brengen voor de nacht. Zodat de woestijnvossen er niet bij geraken.

Zulke zaken heeft Ahmed van jongs af geleerd. Zoals ook zijn broers en zussen dat geleerd hebben, alle negen. Zoals ook de kinderen van oom Abdullah, en die zijn nog veel slimmer. Zij helpen hun vader als de vreemdelingen komen, om hen hun plaats te wijzen in de gastentent en thee te schenken. De neefjes spreken zelfs wat Engels en een paar woorden Frans en Duits, om die buitenlanders een plezier te doen.

Die horen dat graag, hun eigen taal in het midden van de woestijn. Dan aaien ze over het hoofd van de neefjes, zoals over de kop van de dieren. Vreemde gewoonten hebben die vreemdelingen. Maar het is goed bedoeld, dat weet Ahmed wel, en als zij lachen

dan weet je het bijna zeker : straks, als zij weer vertrekken, stoppen zij je dan wat toe, een centje of een snoepje. Dat heeft Ahmed zelf gezien en soms al meegemaakt, als hij er eens bij mocht zijn.

En waar die klasgenootjes in de stenen school helemaal niets over weten, dat is over de dromedarissen en hoe je die snel kunt laten rennen en er toch niet af vallen.

Voor Ahmed is dat een koud kunstje. Hij doet het al van zijn vijf, zes jaar. Maar dat mag de politie niet weten. Dat is te jong. Nog even wachten, tot hij helemaal zeven is, dan mag hij zelfs aan wedstrijden deelnemen. Om ter snelst, bovenop de dromedaris, en hard knijpen met de knieën om stevig te zitten.

Neen, daar kennen zij in het dorp niets van, daar tussen hun stenen huizen.

Dat is nu eens iets alleen voor Ahmed en voor de andere bedoeïenenjongens.

Wereldreis - 2010/1 - Werkblad F - 15

Peter Verlinden

Ahmed, de bedoe誰enenjongen Maak de zinnen af in je eigen woorden, zodat wat er staat, klopt met wat in het verhaal wordt verteld.

Ahmed kan heel goed .................................................................... ...................................................................................................... ................................................................................................................................................................

Oom Abdullah ........................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

De vader van Ahmed . ............................................................................................................................. ................................................................................................................................................................

De buitenlanders . ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................

De kinderen van oom Abdullah .............................................................................................................. ................................................................................................................................................................

De klasgenootjes van Ahmed . ................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

De bedoe誰enenjongens ............................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

De grootvader van Ahmed ...................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

Wereldreis - 2010/1 - Werkblad G - 16

Oman, een wereld van verschil ?

Zoek â&#x20AC;&#x2DC;spiegelbeeldenâ&#x20AC;&#x2122; van bij ons en maak er een memoryspel mee.

bedreigd dier

snelheidswedstrijd

dessert

leerling

buitenlandse toerist Wereldreis - 2010/1 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2010/1 - Werkblad I - 18

Nieuws uit Studio Globo Wonen en leven in Guatemala

Via het nieuwe lespakket ‘Wonen en leven in Guatemala’ maken leerlingen van de 3de graad lager onderwijs kennis met de leefwereld van mensen in Guatemala.

Guatemala is een land in Midden-Amerika dat voor vele kinderen onbekend terrein is.

Het is een land dat vooral bekend is om zijn Maya-ruïnes, de Indiaanse bevolking en zijn overweldigende natuur. Met Wonen en leven in Guatemala maken we het dagelijkse leven concreet via twee leeftijdsgenootjes: Maria Elena & Nacho. We komen o.a. te weten hoe ze wonen, waar ze naar school gaan, wat ze graag eten en hoe hun familie eruitziet. Het leven van deze 2 kinderen is de rode draad door het lespakket.

Enerzijds bevordert dat de samenhang tussen de verschillende thema’s die aan bod komen, anderzijds hopen we dat de leerlingen zich door de concrete verhalen over Maria Elena & Nacho meer bij de inhoud betrokken zullen voelen.

Maria Elena is een Mam-indiaans meisje van 12 jaar. Ze woont in Casaca, een dorp in de Westelijke Hooglanden van Guatemala. Ze heeft nog 2 broers en 2 zusjes. Haar papa is landbouwer. Later wil ze graag bankbediende worden…

Nacho is een Ladino jongen van 11 jaar. Hij woont in Guatemala stad, de hoofdstad van het land. Hij heet eigenlijk José Ignacio, maar iedereen noemt hem Nacho. Zijn mama werkt in een mensenrechtenbureau en zijn papa is een tekenaar. Nacho trekt vaak op met zijn vriend Javier en sport graag.

Naast de kennismaking met Maria Elena en Nacho, leren de kinderen ook meer over de grondproblematiek in het land. Heel wat mensen in Guatemala beschikken slechts over een klein stukje onvruchtbare grond dat niet voldoende opbrengt om van te leven.

Vele mensen gaan dan ook op zoek naar nieuwe inkomsten…

De kinderen komen bovendien ook meer te weten over de Maya-cultuur. Zowel de oude Maya-cultuur als de nog levende cultuur komt uitgebreid aan bod.

Het lespakket bestaat uit een handleiding voor de leerkracht, een leerlingenboekje ‘Maria Elena & Nacho’ en een mediapakket met tal van didactische materialen (foto’s, dvd’s, opdrachtenkaarten, cd-roms, …).

In de nawerking laten we de kinderen hun ervaringen uit het atelier uitwisselen. We diepen het thema ‘waardig werk’ uit en laten de kinderen ontdekken wat het betekent om een wereldburger te zijn.

ONZE LEEFWERELD De Wereldkalender van 11.11.11… …al 33 jaar de mooiste Een prachtige verzameling van beeld en woord met als jaarthema ‘onze leefwereld’. Met deze kalender helpt u 11.11.11 om structurele armoede weg te werken.

Bestellen en meer info: - www.11.be/winkel - Tel 02 536 11 22 - Fax 02 536 19 02 - winkel@11.be

Praktisch: Wonen en leven in Guatemala maakt deel uit van een reeks lesmappen ‘Wonen en leven in…’. Deze lesmappen vormen telkens de voorbereiding op een inleefatelier. Ze kunnen echter ook afzonderlijk gebruikt worden om de leerlingen grondig te laten kennismaken met het dagelijkse leven in een land uit het Zuiden. Bij elk van deze lesmappen staat het werken aan verbondenheid en solidariteit met mensen wereldwijd centraal.

Prijs: handleiding (incl. leerlingenboekje): 11 euro; leerlingenboekje: 2 euro Mediapakket (te huur): 20 euro per week.

Bestellen: Studio Globo Gent Doornzelestraat 15 9000 Gent T 09 234 04 13 F 09 233 80 16 gent@studioglobo.be

Voorbij de kleuren De volledig vernieuwde visiebrochure Voorbij de kleuren – verbondenheid en solidariteit leren in de basisschool is klaar. In deze bundel koppelt Studio Globo een geëngageerde kijk op de wereld van vandaag aan een praktische vertaling naar het basisonderwijs.

Voor een uitgebreidere kennismaking: zie p. 19

voorbij de kleuren Juffen en meesters zijn DOENERS. Maar goed ook, want in de klas moet er heel wat gebeuren. Soms heb je de indruk dat er zelfs hoe langer hoe meer moet gebeuren.

Je holt van hier naar ginder, de ene vernieuwing is nog niet afgerond of de andere dient zich al aan. En daarom is het goed om ook eens even een keertje halt te houden en stil te staan.

“Doen we de goede dingen en doen we die dingen goed?”zijn vragen die een leerkracht zichzelf dan kan stellen.

Vanuit Studio Globo willen we hierbij een hand reiken. We willen samen met jou stil staan bij ‘mondiaal en intercultureel leren’. Nadenken over je klaspraktijk. Die praktijk toetsen aan een degelijke visie en reflecteren over hoe het nog beter kan.

Onze visiebrochure ‘Voorbij de kleuren’ kan hierbij inspiratie en hulp betekenen.

De grondig vernieuwde ‘Voorbij de kleuren’ is opgebouwd rond een schema. Elke cirkel is een hoofdstuk. De staakwoorden geven aan waarover elk hoofdstuk gaat.

We beschrijven kort de gedachtegang doorheen de hoofdstukken:

Het ‘Kader’ waarin we leven, waarmee we rekening (moeten) houden: - We leven in een geglobaliseerde wereld, getekend door een grote diversiteit.

- Deze situatie heeft een groot potentieel aan wereldwijde kansen, maar dwars doorheen Noord en Zuid loopt een breuklijn tussen arm en rijk.

- We zijn bekommerd om een rechtvaardige samenleving die uitgebouwd wordt volgens modellen van duurzame ontwikkeling. Wij kiezen voor een samenleving waar ieder mens gelijke kansen krijgt.

- Deze waarden willen wij in opvoeding en onderwijs voorop stellen.

De ‘Basisdoelen’ die we binnen mondiaal en intercultureel leren nastreven: - Tegenover de mechanismen van uitsluiting zetten wij de basisdoelen van verbondenheid en solidariteit. Wij willen kinderen helpen groeien in een hoopvol handelingsperspectief ‘Competenties’ die kinderen, leerkrachten en scholen nodig hebben: - Daarvoor is het nodig dat kinderen zowel als leerkrachten competenter worden om op een positieve wijze om te gaan met diversiteit.

- Deze competenties groeien vanuit een grondhouding van openheid en respect voor andere mensen en andere culturen.

- Wat betreft kennis en inzicht plaatsen we enkele elementen op de voorgrond: - De samenhang zien tussen feiten leert ons meer denken in systemen.

- Een correcte, genuanceerde beeldvor ming over mensen en groepen is bepalend voor onze houding.

- Inzicht in de gelaagdheid van culturen en in het idee van de meervoudige identiteit helpt ons om met een open geest te kijken naar anderen.

- Degelijke kennis ondersteunt het

ontwikkelen van vaardigheden: - De voorwaarde hierbij is de openheid om diversiteit te (h)erkennen en de bereidheid om te komen tot vormen van codewisseling.

- Dit doe je onder andere door het ontwikkelen van de nodige empathie en door een situatie vanuit verschillende perspectieven te leren zien.

- Door te kiezen voor dialoog en samenwerking ga je leren aan en van elkaar.

- De school is een goede oefenplaats om handelingsvaardigheden te ontwikkelen.

Leerkrachten zijn hierbij model en coach.

‘Principes’ die ons helpen om te werken aan de”e competenties: - Om deze competenties te ontwikkelen steunen we op enkele principes van goed onderwijs.

- Het belangrijkste principe is dat de kinderen eerst komen in onze benadering: om hen is het te doen, tegemoet komen aan hun ontwikkeling is onze bedoeling. Dat impliceert dat we een groot belang hechten aan het vormen en ondersteunen van onze partners daarbij: de leerkrachten.

- We streven naar fundamenteel leren; niet naar leren om te leren maar naar leren voor het leven.

- Daarvoor willen we een krachtige leeromgeving creëren die ervaringsgericht, actief en interactief is opgebouwd.

- We hechten belang aan een grote samenhang en opbouw van het aanbod, zowel horizontaal als verticaal. Daarbij gaan we uit van de gedachte dat onze wereld één is.

- De school is geen eiland. Vanuit een brede samenwerking stelt de school zich open voor de samenleving en de wereld.

‘Werkvormen en leermiddelen’ die ons helpen om al het voorgaand in de klaspraktijk te realiseren.

- Om het groeien in verbondenheid en solidariteit waar te maken, om de nodige competenties te ontwikkelen in het kader van goed onderwijs, kiezen we in de klas werkvormen en leermiddelen die onze bedoelingen zo goed mogelijk ondersteunen.

- We reiken criteria aan om zelf materialen te kunnen beoordelen.

- We bieden je een hele waaier van mogelijkheden aan.

Bestellen kan bij Studio Globo.

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 23ste jaargang, nummer 1

Kledij als bescherming tegen de weerselementen: de loden zon van Oman of de koele regen in BelgiĂŤ.

januari 2010

Oman Thema : leefwereld