Wereldreis maart 2010

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 23ste jaargang, nummer 3

Pijpleidingen, zoals hier in de oude petroleumhaven van Antwerpen, vormen een handig transportmiddel om olie en gas te transporteren.

maart 2010

Nigeria Thema : eigendom

Nieuws uit Studio Globo Sta eens met je schoolteam stil

Opvoeden tot verbondenheid en solidariteit Doelstellingen - visieontwikkeling op opvoeden tot solidariteit en solidariteitsacties en op het werken aan respect, openheid en verbondenheid op school. Deze visie kadert binnen het eigen opvoedingsproject van de school - reflecteren op de eigen inzichten en praktijk op leerling-, leerkracht- en schoolniveau - versterken van leerkrachtvaardigheden in het omgaan met diversiteit in Noord en Zuid - versterken van pedagogische praktijk rond solidariteit en solidariteitsacties of indien nodig het bijsturen ervan.

Studio Globo beschouwt de leerkracht als dé sleutelfiguur voor mondiaal en intercultureel leren en vindt het belangrijk om daarin ondersteuning te bieden. Als leerkracht kan je bij ons terecht voor een ruim vormingsaanbod.

We werken daarbij steeds praktijkgericht, Doelgroep vanuit concrete werkvormen of didactische - Schoolteams basisonderwijs (kleuter- en/ materialen. Vanuit die praktijk geven we ook of lagere school) een inhoudelijk kader mee.

- Schooloverschrijdende groepen (niveau scholengemeenschap) Zoek je (nieuwe) inspiratie om met je schoolteam, de zorgleerkrachten of de leerkrachten Inhoud van een bepaalde graad ‘de wereld in de - een eigentijdse visie op solidariteit en verklas’ te brengen? Je wilt meer doen met de bondenheid (o.a. correcte beeldvorming) diversiteit die in je klas of school aanwezig is? - pedagogische continuüm van solidariteitsDan kan je Studio Globo inschakelen voor een opbouw pedagogische studiedag, een personeelsver- - motieven en consequenties voor de betrokgadering of om enkele keren mee te denken kenen: de school/organisaties, - campagmet je werkgroep. nes/doelgroepen in Noord en Zuid/het kind Deze vormingsmomenten vinden plaats bij - educatieve criteria voor zinvolle handejou op school of in een van onze afdelingen, lingsperspectieven waarbij de inleefruimtes een aantrekkelijke - kansen en beperkingen van financiële acmeerwaarde bieden. ties Een voorbeeld maakt duidelijk wat mogelijk - concrete (actie)modellen, andere dan is. We staan echter open voor je vraag en financiële acties formuleren een aanbod op maat.

- aanzetten om te komen tot een concreet stappenplan gelinkt aan de schoolprioritei-

Nieuws uit Studio Globo ris van alle aanwezige vormen en figuren op de stoffen, een patroon voor het maken van de boubou. Verder vind je een prentenboek met een Afrikaans verhaal, een voorbeeld van een patchwork en een aantal foto’s over het dagelijkse leven in Senegal.

ten, GOK-planning, het eigen opvoedingsproject, de leerplannen…

Strategie en methode - intake om aanbod en vraag optimaal af te stemmen - school-zelfevaluatie van de eigen visie en praktijk rond solidariteitsacties - aanbreng van denkkaders - interactieve reflecties en oefeningen over denkkaders en de eigen visie en praktijk - kennismaken met educatief zinvolle initiatieven en werkmodellen - opstellen van een stappenplan - borging in het schoolwerkplan - op vraag van de school: mogelijke coaching van een kernteam rond deze problematiek Bijkomende info - 2 personeelsvergaderingen (mogelijk te combineren in 1 pedagogische studiedag van 4u.)

- 1 intakegesprek (1u.) en 1 opvolgingsgesprek met directie en/of kernteam of werkgroep Op vraag van de school kan het aanbod uitgebreid worden met sessies over andere aspecten van mondiaal en intercultureel leren: verbondenheid, beeldvorming rond andere culturen, criteria voor goed mondiale en interculturele leermiddelen, kennismaken met concrete modellen en leermiddelen, …

In het nascholingsaanbod van het het VSKO is deze vormingsmodule ook opgenomen. (zie: www.nascholing.be). Schoolteams die via die weg intekenen, krijgen van het VSKO interessante voorwaarden.

Meer info: Studio Globo (Bob De Pooter), 02 520 05 30 vorming@studioglobo.be

Textiel als vertrekpunt voor grafisch werken met kleuters Rechte lijnen, kromme lijnen, vierkanten, driehoeken, ruiten, palmbomen, olifanten of worsten, het is maar een kleine greep uit de patronen die men kan terugvinden op Afrikaanse stoffen. Deze diversiteit aan motieven heeft onze partnerorganisatie uit Rijsel, Le Partenariat, geïnspireerd om een kleuterpakket te maken over grafische vormgeving in mondiaal perspectief.

Mondiaal leren in de kleuterklas kan. Ook kleuters komen in aanraking met de complexe en diverse wereld veraf en dichtbij.

Studio Globo gelooft dat we ook met jonge kinderen kunnen werken aan een open en respectvolle houding tegenover wat anders, minder bekend of ‘vreemd’ is. Voor kleuters is het daarbij belangrijk om te zoeken naar de verbanden met gewone, dagelijkse en herkenbare elementen uit hun eigen leven. Wat anders is, dichterbij brengen in activiteiten die ze kennen, is onze werkwijze.

Dit wordt toegepast in dit materiaal. Je werkt aan mondiale en interculturele doelstellingen door middel van een creatieve verkenning van stoffen uit Senegal. Via twee sessies maken de kinderen kennis met figuren, vormen en kleuren die deze stof-

Ontdek een ruim aanbod kinderboeken op www.11.be/winkel Ideale titels om de klas- of schoolbibliotheek te verrijken.

Bestellen en meer info: www.11.be/winkel of 02/536 11 22

fen kenmerken. Door de observatie van de stoffen zullen de kinderen verschillende geometrische vormen, motieven en tekeningen leren kennen en reproduceren. Op die manier zullen ze hun bewegingen ter voorbereiding van het schrijven kunnen verfijnen.

Tijdens een inleidende activiteit nemen we de kleuters mee in de rijke wereld van kleur en vorm van de Senegalese stoffen.

De aandacht gaat naar het observeren en het benoemen van de aanwezige vormen.

Tijdens een eerste sessie kiest elke kleuter één vorm die hij/zij op een papieren vierkant natekent. Alle vierkanten worden samengebracht, de leerkracht maakt van het geheel een patchwork van papieren ‘lapjes’. Uit al die vierkanten worden een hemd en een pagne geknipt die op een groot karton worden bevestigd. De volgende sessie verkent een nieuw materiaal. Deze keer reproduceren de kleuters vorm en kleur op een katoenen lapje stof. Zo leren ze hun beweging aan te passen aan een nieuw materiaal en oefenen het ritmisch herhalen van eenzelfde vorm. De katoenen lapjes worden aaneengenaaid en de leerkracht maakt er een boubou van. Dit Senegalese kledingstuk kan tentoongesteld of door de kleuters gedragen worden.

Het pakket bevat het nodige materiaal voor het uitvoeren van de sessies: een handleiding, verschillende stalen stof, een inventa-

Dit pakket is één manier om bepaalde belangstellingspunten of activiteiten mondiaal uit te breiden (b.v. het thema kledij, tekenen of een voorbereiding op het leren schrijven).

Het kan je ook inspireren om je klas permanent mondiaal te verrijken.

Studio Globo heeft een praktische brochure die deze visie onderbouwt (“Mondiaal leren in de kleuterklas, verkrijgbaar in alle centra van Studio Globo; in deze brochure vind je ook adressen waar je zelf Afrikaanse stoffen kan kopen).

Momenteel is er 1 proefversie van het textielpakket beschikbaar bij Studio Globo in Roeselare. Daar kun je ook meer informatie bekomen: Studio Globo Roeselare p.a. Provinciaal Noord-Zuid Centrum Hugo Verrieststraat 22 8800 Roeselare T 051 22 11 03 roeselare@studioglobo.be

voorwoord

INHOUD

Beste lezer, Met Studio Globo vertrekken we in onze visie op mens en maatschappij van een boeiende wereld vol uitdagingen. Maar tegelijk zien we dat lang niet iedereen aan zijn trekken komt. Nog steeds vallen er mensen uit de boot. Deze kloof tussen wie erbij hoort en wie niet, zie je overal ter wereld: van Kuregem tot Nigeria.

Binnen die context werken wij met kinderen van de basisschool. En dit heeft zo zijn pedagogische consequenties. Kinderen moeten niet overstelpt worden met alle problemen van de wereld. Maar anderzijds leven ook zij midden in die wereld. Ze kijken televisie, horen iets vertellen of lezen zelfs de krant. Ze maken dus kennis met problemen van concrete mensen. Daarom is de kennismaking met het dagelijkse leven in heel diverse situaties zo belangijk. Je leert ándere gewoonten, leefomstandigheden en problemen kennen. Maar je ontdekt ook mensen, kinderen, met dezelfde behoeften, verlangens en dromen. En dat is een belangrijk inzicht. Evenwaardigheid als basis voor een solidaire levenshouding.

Als je nog maar één concrete situatie kent, spreek je al anders dan wanneer je enkel vanuit cijfers of analyses praat. Verbondenheid is hier dus een sleutelbegrip.

Vanuit die verbondenheid keert ook iets terug. Als je leerlingen via deze Wereldreis kennismaken met kinderen uit Nigeria, dan is dat niet enkel met de uitnodiging om respect op te brengen voor die verre vriendjes. Dit moet zijn effect hebben op hoe ze hier in het leven staan en met elkaar omgaan. Het begint met hun klasgenoten en loopt verder wereldwijd.

J.D.

colofon

Nieuws uit Studio Globo : Sta eens met je schoolteam stil ............................ 2 11.11.11 : kinderboeken....................2 Voorwoord ....................................3 Wereldreisinfo Landeninfo Nigeria.....................4 Heb je al gehoord van ...

Ken Saro-Wiwa ? ........................4 Foto-info..................................5 Thema-info : Eigendom ...............5 Reiswoordenschat ......................5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad...........................6-8 Van wie is dit ?...........................7 Wereldwaterdag.........................8 Tweede graad........................ 9-11 Brief van Lien.......................... 10 Aardolie winnen en verliezen ...... 11 Derde graad.........................12-17 Webtips.................................. 13 Voer voor boekenwurmen........... 13 Het verhaal van Abike............ 14-15 Bij het verhaal van Abike ........... 16 Wat zijn de problemen van Nigerianen ? .......................... 17 Tekening van de kalenderfoto..... 18 Nieuws uit Studio Globo : Textiel als vertrekpunt voor grafisch werken met kleuters ................................ 19 Spiegelfoto.................................. 20

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo v.z.w. © 2010 Wereldreis, Studio Globo, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel, fax : 02 520 91 11 Website : www.studioglobo.be/wereldreis Abonnement : 10 nummers + affichekrant 11.11.11 voor € 15 - Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Andere formules : zie website. Wijzigingen aan de abonnementen kunnen gevraagd worden schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement.

- Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,50 + verzendingskost

Bankrekening : 068-2352505-88 Administratie : Benedikte Hanssens, T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be Redactie : Jan Debonnet en Helga Vande Voorde, T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be Aan dit nummer werkten mee : Tom Tytens, Simonne Van Dievel, Leen Seurynck, Aurèle de Clercq, Joris Cools, Katrien D’Hooghe, Jos Verhulst (tekeningen), Marc Vermeiren (vormgeving) Foto’s: cover: kalenderfoto: Ed Kashi/Corbis; spiegelfoto: Peter Van den Bossche (LHOON)/flickr.com Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding Wereldreis is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging‑11.11.11 v.z.w. en met de steun van het D.G.O.S.

Wereldreis - 2010/3 - 3

Nigeria LANDENINFO Ligging en landschap De Federale Republiek Nigeria is het land in het westen van Afrika rond de benedenloop van de Niger. Op ongeveer 400 kilometer van de kust vormt die rivier de Nigerdelta, een van de grootste delta’s ter wereld en een van de dichtstbevolkte gebieden in Afrika. De rivierarmen monden uit in de Golf van Guinee, een inham van de Atlantische Oceaan.

In het Adamawagebergte in het oosten ligt de berg Chappal Waddi, die 2 419 meter hoog is. Tussen het Tsjaad-meer in de Sahel en de kust vind je prachtige natuurgebieden met grassteppe, savanne, tropisch regenwoud en mangrove.

Geschiedenis Stroomafwaarts van het oorsprongsgebied van de Bantoevolken en veel oudere rijken, is de Nigerdelta al duizend jaar bewoond. De Ijobevolking handelde als tussenpersoon voor de eerste Europeanen.

Tot 1960 was Nigeria een kolonie van Groot-Brittannië. Na de onafhankelijkheid werd het land voornamelijk bestuurd door opeenvolgende militaire regimes die conflicten niet schuwden.

Het belangrijkste daarvan was de Biafraanse Oorlog van 1967 tot 1970.

In 1972 besliste de regering dat men voortaan rechts van de weg zou rijden

(ervoor reed men links, een erfenis van de Britse kolonisatie). Sinds 1991 is de hoofdstad Abuja, ervoor was het Lagos.

Bevolking In Nigeria leven ongeveer 155 miljoen mensen - meer dan in elk ander Afrikaans land en snel toenemend - op een oppervlakte van bijna een miljoen vierkante kilometer. Nigeria is verdeeld in 36 staten, zoals wij provincies hebben, maar dan veel groter. In Nigeria leven ongeveer 250 bevolkingsgroepen en Engels is de officiële taal. In het islamitische noorden geldt een strenge sharia, in het christelijke zuiden de overheidswet, de animisten hebben hun eigen regels.

Voorouders en (water)geesten zijn belangrijk. Al die verschillen zorgen voor conflicten tussen de bevolkingsgroepen, waarbij elk jaar heel wat mensen om het leven komen.

HDI : 158ste plaats met 0,511.

Economie In Nigeria zijn veel grondstoffen, vooral aardolie.

Dat levert grote winsten op, maar die worden niet eerlijk verdeeld. Een kleine groep houdt al het geld voor zich, waardoor er veel armoede is. Nigeria voert nu voedsel in.

Maar de helft van de Nigerianen beschikt over een mobiele telefoon, de sector heeft al meer dan een miljoen jobs opgeleverd en is goed voor 34 % van het BBP, ruim meer dan de oliesector.

De Nigeriaanse bankensector is her vormd en steeds meer bedrijven, zoals het Health Insurance Fund, Wereldreis - 2010/3 - Wereldreisinfo - 4

bieden verzekeringen aan. Ook de Nigeriaanse filmindustrie beleeft gouden tijden. Nollywood, zoals de koosnaam luidt, produceert zo’n tweeduizend films per jaar en is daarmee de nummer drie in de wereld !

Munt : Nigeriaanse Naira, NGN 1 = 0,0048 euro ; een nieuwe WestAfrikaanse munt, de eco, zou in 2015 worden ingevoerd.

HEB JE AL GEHOORD VAN …

KEN SARO-WIWA ?

De Nigeriaanse dichter en schrijver Ken Saro-Wiwa leidde in de jaren 1990, onder het motto ‘Vrijheid, vrede en gerechtigheid’, het geweldloze protest van het Ogonivolk tegen de regering en de buitenlandse bedrijven. Zijn beweging vond dat de aardolie eigendom was van àlle Nigerianen en eiste voor het Nigeriaanse volk een groter deel van de oliewinsten en een schadevergoeding voor de kapotgemaakte natuur.

Saro-Wiwa was een doorn in het oog van de corrupte militaire regering van Generaal Abacha die toen aan de macht was. Hij en acht medestanders werden op 10 november 1995 opgehangen voor dubieuze beschuldigingen. De onmenselijke daad veroorzaakte een golf van protest, vooral in westerse landen. Shell en Nigeriaanse ambassades werden aangevallen in Amerika en Europa. Shell trof in 2009 een schikking met de nabestaanden van ruim 11 miljoen euro ten behoeve van de Ogoni en ontwikkeling in Nigeria “omdat mensen wel hebben geleden in de delta van de Niger”.

Foto-info De Nigerdelta in het zuidoosten van Nigeria is een vochtig gebied met een zeer grote biodiversiteit, m.a.w. een ruime variëteit aan levende organismen.

Daar zijn ook de meeste aardoliereserves. De foto toont een meisje en een petroleumpijplijn in Okrika, een voorstad van Port Harcourt. Deze oliehoofdstad van Nigeria in Rivers State is de grootste stad in de Nigerdelta, waar de handel achtereenvolgens steunde op slaven, palmolie en - sedert vijftig jaar - aardolie. Ooit waren de meeste bewoners actief in landbouw, visserij en handel. Na de ontdekking van de enorme olievoorraden werd de delta echter ook doorkruist met pijpleidingen.

Gevolgen hiervan zijn verontreiniging van het milieu en op langere termijn werkloosheid.

THEMA-INFO : EIGENDOM Nigeria bezit heel wat aardolie, die voor veel geld aan andere landen wordt verkocht. Met meer dan twee miljoen vaten per dag staat Nigeria in de top tien van de landen die petroleum uitvoeren. Ondanks die rijkdom, leven heel wat Nigerianen in erbarmelijke omstandigheden : meer dan 70 percent van de bevolking verdient er minder dan een euro per dag ! Dat komt omdat de regering en de aardoliebedrijven alle winsten opstrijken. Petroleumbedrijven vernietigen land en leggen pijpleidingen aan, dwars door dorpen en natuur-

gebieden. Bijna alle oliewinsten gaan naar die buitenlandse bedrijven en een kleine groep corrupte Nigerianen.

De rest van de bevolking probeert te overleven, vaak in zelfgemaakte hutten, zonder elektriciteit, drinkbaar water of zelfs voedsel.

In Nigeria betalen de mensen geen belastingen. Door al die aardolie heeft de overheid geld genoeg, maar omdat de mensen de overheid niet betalen via belastingen, houdt de overheid geen rekening met hen. De regering houdt het geld voor zich, in plaats van er bijvoorbeeld elektriciteit, drinkwater, ziekenhuizen, scholen of wegen mee te bekostigen voor de burgers.

Ook kennen wij eigendomssystemen, zodat bezit wordt vastgelegd in wetten, contracten e.d. In Nigeria bebouwen mensen vaak grond en bewerken zij velden die niet van hen zijn en waar zij dus ook geen recht op kunnen doen gelden. Doordat veel Nigerianen bijna niets hebben, overleven zij door op een illegale manier aan extra geld komen. Zij noemen dat “de Nigeriaanse factor”. Door de grote corruptie en de oneerlijke manier waarop bedrijven het land uitbuiten, komt het Nigeriaanse volk voortdurend in opstand. Vandaag is dat protest niet langer geweldloos.

Werknemers van de oliemaatschappijen worden gegijzeld. Heel wat gewapende rebellen eisen een groter deel van de oliewinst voor het volk. Door hun gewapend verzet tegen de regeringstroepen is de Nigerdelta een gevaarlijk gebied, waar elk jaar heel wat mensen worden gedood in de strijd.

De rijkdom van de aardolie kan in theorie heel wat goeds voortbrengen, maar in de praktijk is het net omgekeerd. Door Wereldreis - 2010/3 - Wereldreisinfo - 5

de corrupte regering en de oneerlijke bedrijven, die het land uitbuiten, is de olie eerder een vloek dan een zegen.

Veel Nigerianen wensen dan ook dat er nooit aardolie was gevonden. Stilaan neemt de regering toch de nodige gedurfde beslissingen, die het geweld en de onzekerheid moeten wegnemen.

Zo is er een anticorruptiedienst in het leven geroepen die actie onderneemt tegen o.a. rijke zakenlui die verzuimen hun schulden tegenover de banken in te lossen. Dat geeft de mensen hoop dat het goed kan komen met het leven in Nigeria. Zij moeten terug aan het werk kunnen en op die manier een inkomen hebben. De koopkracht moet dringend de hoogte in. De natuur moet beschermd, het milieu gezuiverd …

REISWOORDENSCHAT compound : hekwerkwijk, afgesloten woondomein, tegen ongewenste buitenstaanders beschermde woonzone, vergelijkbaar met de middeleeuwse stad. mangrove : bos in de getijdenzone van tropische kusten en riviermondingen.

OPEC : organisatie van aardolieuitvoerende landen, waarvan Nigeria lid is. sharia : rechtspraak volgens interpretatie van de Koran. zure regen : neerslag met salpeter- en zwavelzuur ten gevolge van luchtvervuiling (aardgas bevat geen zwavel).

Eerste graad Bij de foto Bekijk met je leerlingen de foto : “Wat zie je erop ?” Buizen, gebouwen, bananenplanten, een meisje in een kleurige jurk met een paraplu, borden met reclame. “Wat staat daarop ?”

Tijd om even te duiden : de foto is gemaakt in Nigeria, een Afrikaans land.

gezondheidszorg zijn beter dan voedsel uitdelen !

Ook de veiligheid kan hier aan bod komen : mensen boren gaten in de leidingen om olie af te tappen met branden en ontploffingen als gevolg. Mag je op je eigen school de verwarmingsinstallatie bekijken ? Welke veiligheidsmaatregelen zijn er bij jullie genomen ? Volgende maand leer je meer over dit thema.

EIGENDOM Laat de kinderen op werkblad A bij elk element op de foto aangeven : “Van wie is dit ?” Van het meisje / haar familie / een bedrijf / de oliemaatschappij / het land / iedereen …? Bespreek dit samen. “Wat bezit jij ? Moet je er ook zorg voor dragen ?”

Water

Afrika “Wat is er Nigeriaans op de foto ?” De planten, de tropische regenbui, de kleurige jurk, de mensen …

“Wat is er eigenaardig in dit beeld ?” De buizen. Wat denken de leerlingen dat er door loopt ?

Nigeria is een Afrikaans land, dat ligt bij de zee. In Nigeria vind je zeer verschillende landschappen. Er zijn bergen, uitgestrekte savannes en er is de kuststrook. De rivier, de Niger, is heel belangrijk.

In een gesprek kun je polsen wat de kinderen weten over de rijkdom van Afrika. Kennen zij producten als bananen, aardnoten, cacao, hout, rubber, katoen … ?

Aardolie

De Verenigde Naties hebben 22 maart uitgeroepen tot Wereldwaterdag. Vorig jaar was er nog de grote man achter de Cirque du Soleil, die vanuit het ISS de wereld opriep om aandacht te hebben voor deze problematiek. Bij ons is het vanzelfsprekend om water uit de kraan te drinken. Veel landen kennen deze luxe niet en daar is het dan ook een zware dagelijkse taak om aan water te komen, dat vaak niet eens schoon is. Ook in de Nigerdelta is dit een groot probleem. Een millenniumdoelstelling is om voor 2015 het aantal mensen met een tekort aan schoon drinkwater te halveren.

De leerlingen lossen werkblad B op. Praat met hen over het recht op zuiver water. “Van wie is water : regenwater, drinkwater, rivierwater … ? Mag er geld voor worden gevraagd ?

Hoeveel kosten flessenwater en leidingwater ? Wat gebeurt er met het vervuilde water ?”

Je vertelt hen dan over de aardolie die in de ondergrond zit : hoe die wordt opgepompt en door dikke buizen naar de havens vervoerd om er te verschepen.

Van aardolie of petroleum maakt men brandstof, plastic, kunstvezel …

Dan kun je de problematiek aanbrengen van de olie-industrie : grote bedrijven boren naar olie, zonder dat de plaatselijke bevolking daar beter van wordt, integendeel zelfs. Wie vindt er over welk oliebedrijf het gaat op deze foto ? Weten de leerlingen welke symbolen bij elk benzinestation hangen ? Geef die logo’s een plaats op het prikbord.

Wat vinden de leerlingen dat er met het geld in Nigeria kan gebeuren, als zij hun deel zouden krijgen ? Hier kun je een beetje sturen : onderwijs en uitbouw van Wereldreis - 2010/3 - Wereldreistips - 6

Van wie is dit ?

Kies uit : het meisje / haar familie / een bedrijf / de oliemaatschappij / het land / iedereen

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

Wereldreis - 2010/3 - Werkblad A - 7

Wereldwaterdag Heb jij hier gisteren water voor gebruikt ? Vul dan het emmertje.

Ik heb me gewassen

Ik heb kleren gewassen

Ik heb mijn tanden gepoetst

Ik heb gepoetst

Ik heb water, soep, koffie of thee gedronken Ik heb afgewassen

Ik heb het toilet doorgetrokken Ik heb de auto gepoetst

Wat is de beste manier ? Kleur de druppel groen als het OK is, rood als het beter kan Ik draai de kraan dicht terwijl ik mijn tanden poets.

Ik laat de kraan lopen als ik mijn handen gewassen heb.

Ik zorg ervoor dat de kraan niet blijft druppen.

Ik neem een bad.

Ik ga onder de douche.

Ik gebruik de spaarknop om het toilet door te spoelen.

Ik draag zorg voor mijn kleren, zodat zij minder vaak in de was moeten.

Ik geef goede raad aan mijn ouders !

Kies uit : douche - vol - regenwater - emmer - kranen - Als de tuin droog is, sproeien wij met …………………….......

- Als wij de wagen poetsen, nemen wij water met een ……………………. en niet met een tuinslang.

- We zetten de wasmachine

alleen aan als die ……...… genoeg is.

- We herstellen lekkende ………………… zo snel mogelijk.

- We nemen een …………. in plaats van een bad.

Wereldreis - 2010/3 - Werkblad B - 8

Tweede graad vooraf op verkenning Situeer het land Nigeria (zie ook Wereldreis september 2005), de rivier de Niger en de Nigerdelta op een kaart. Elk kind maakt nu een boekje : enkele lege A4-bladen worden op elkaar gelegd, in het midden geplooid en gehecht. Op de voorpagina schrijven zij “Nigeria” en tekenen de Nigeriaanse vlag eronder. Toon een kleurplaat van Afrika waar de landen op staan getekend. De leerlingen kleuren Nigeria en kleven de kaart in het boekje. Zij zoeken voor het boekje ook enkele illustraties van Nigeria.

Bespreek nu kort wat zij hebben gevonden. De leerlingen luisteren naar elkaar, noteren sleutelwoorden en proberen daarna een kort schema te maken in het boekje. Dit doen zij ook later wanneer zij meer te weten komen.

Maak in het boekje een lijst van de problemen die de aardolieontginning in Nigeria veroorzaakt : vervuiling akkers  geen landbouw, vervuiling water  ongezond drinkwater en geen visvangst, gassen  ontploffingen en ongezonde lucht, criminaliteit.

Aardolie

“Waarvoor dient petroleum ?” Benzine, stookolie (ook voor schepen), kerosine (vliegtuigen), kunststoffen, voedingsmiddelen, medicijnen, maar ook in asfalt wordt aardolie verwerkt.

Vraag : “Waar wordt er aardolie gevonden ?”

Aardolie zit diep in de grond en wordt naar boven gepompt door boortorens, bv. in de golfstaten, Amerika, Rusland, de Noordzee ...

De antwoorden komen in het boekje, eventueel getekend, geïllustreerd met krantenberichten, kaartjes ...

Nigerdelta Het woord Nigerdelta bestaat uit twee delen. Over de Niger hebben wij informatie uit Wereldreis van mei 2009. “Delta” is de vierde letter uit het Griekse alfabet, wordt als een driehoek geschreven “∆” en als “d” uitgesproken.

Leg uit dat de monding van sommige rivieren zoveel vertakkingen heeft, dat het er bijna uitziet alsof er een sproeier aan de rivier hangt. Die heeft de vorm van een driehoek of een delta. Andere voorbeelden : Nijl, Orinoco, Lena, Mekong, Irrawaddy, Ganges-Brahmaputra, Indus.

AARDOLIE IN DE NIGERDELTA Vertel over de aardolieontginning die ontstaan is in de Nigerdelta, over de hoop die mensen hadden dat de aardolie het leven zou verbeteren. En over de teleurstelling en ellende die het uiteindelijk heeft teweeggebracht omdat de grote opbrengsten niet aan het volk worden verdeeld, terwijl hun gronden wel worden gebruikt.

Bekijk de foto. Kunnen de leerlingen nu uitleggen wat zij op de foto zien ?

Bespreek het werkblad D en laat de oefening oplossen. Merk op dat een ‘vat’ de meeteenheid voor aardolie is.

Oplossingen : 1. toren1 = 1500, T2 = (1500 + 1980) : 2 = 1740, T3 = 430 + 1370 = 1800, T4 = 1800 + 180 = 1980 en een totaal van 7020 vaten ; 2. in A : 1500 – 720 + 1740 – 300 = 2220 vaten ; in B : 1370 + 1980 = 3350 vaten ; 3. 2220 + 3350 = 5570 vaten ; 4. 720 + 300 + 430 = 1450 vaten.

(Proef : 5570 + 1450 = 7020) Debat Verdeel de klas in drie groepen : een groep speelt de plaatselijke bevolking, een groep de bazen van de oliemaatschappijen en een groep de Liberiaanse politici. Er wordt een debat voorbereid waar elke groep zijn argumenten opschrijft. De leerkracht geeft aan elke groep iets meer uitleg over zijn positie (zie Reisinfo). Dan vindt het debat plaats. Let op dat alle kinderen aan het woord komen en de problematiek begrijpen.

Lees de brief van Lien (werkblad C). Duid op het verschil tussen de mensen binnen en buiten de afsluiting van de hekwerkwijk !

Wereldreis - 2010/3 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2010/3 - Werkblad C - 10

Aardolie winnen en verliezen

1

2

3

4

boortoren

pijpleiding

opslagtank

A

B

1 geeft 1500 vaten/dag (1 vat = 159 liter). Door een lek komen vandaag 720 vaten olie op de akkers terecht.

2 geeft evenveel als de helft van wat

1 en

3 : Vandaag was er een lek in de pijpleiding en gingen 430 vaten verloren. Er kwamen nog 1370 vaten in de

terecht.

4 geeft 180 vaten/dag meer vaten dan ... vandaag ging hier nog niets verloren.

3. Oef

4 samen geven. Vandaag hebben dieven 300 vaten afgetapt.

Vragen : A:

B:

vandaag?

1. Hoeveel vaten aardolie gaf elke

3. Wat is de totale hoeveelheid die er vandaag in beide 1: 2:

3:

4: vaten

Dat is een totaal van

vaten

2. Hoeveel vaten aardolie kwamen in en hoeveel in

samen terecht kwam ?

A

4. Hoeveel aardolie is er in het totaal verloren gegaan?

B? vaten Wereldreis - 2010/3 - Werkblad D - 11

Derde graad eindtermen Deze maand werken wij aan wereldoriëntatie : natuur 1.19 ; mens 3.1, 3.2 ; maatschappij 4.3, 4.4 ; ruimte 6.2, 6.9 ; brongebruik 7.

DE FOTO EN HET VERHAAL Laat het ‘rare, ongewone’ van deze foto verwoorden : een meisje dat over de pijpleidingen naar de andere kant gaat en daarbij een paraplu vasthoudt. Toch vindt zij dat blijkbaar doodgewoon en doet zij dit wellicht meerdere keren per dag. Kaart na de eerste indrukken aan hoe en waarom die leidingen daar zijn gekomen. Bespreek zo de oliewinning en de problemen die dit voor de plaatselijke bevolking betekent.

Situeer de foto op een wereldbol en/of op een wereldkaart.

De leerlingen lezen vervolgens het verhaal van Abike op werkblad E en F.

ARM OF RIJK ?

De ‘vloek’ van de olie De algemene indruk over de welstand van Afrikaanse landen is dat die laag is, dat de meeste landen dus arm zijn. Nigeria echter is - wat natuurlijke rijkdommen betreft - steenrijk door de aanwezigheid van aardolie, maar

het is één van de armste landen van Afrika als wij naar de levensstandaard kijken.

Op de lijst van rijkste oliemaatschappijen staat de Nigeriaanse staatsoliemaatschappij met 20 miljard vaten oliereserves ver boven ExxonMobil, die goed is voor 12 miljard vaten. De Nigeriaanse staat is dus rijk, veel Nigeriaanse politici en zakenlui zijn rijk, maar de meeste ‘gewone’ Nigerianen zijn straatarm. En de Nigerdelta, waar de olie wordt gewonnen, is het armste gebied.

Olie-industrie in de Nigerdelta Volgende oliemaatschappijen zijn zichtbaar aanwezig in de streek : het Nederlandse Royal Duch Shell, de Amerikaanse ExxonMobil (Esso, Mobil) en Chevron (Texaco), het Italiaanse Eni (Agip) en het Franse Total (Elf ). Al deze bedrijven hebben een handelsovereenkomst met de Nigeriaanse regering.

Bijna een derde van de olie uit de Nigerdelta wordt direct naar de VS verscheept, de rest vooral naar Europa.

Bekijk de rijkdom van het gebied, maar ook de gevolgen voor de leefwereld van de plaatselijke bevolking. Ondanks het feit dat oliemaatschappijen milieustandaarden opvolgen, kan niet betwist worden dat zij een enorme impact hebben gehad op de hele Nigerdelta.

- Vele hectaren bos zijn gerooid voor de aanleg van wegen, afvoerkanalen en pijpleidingen met als gevolg verlies van flora en fauna in de delta.

- Dammen, gebouwd voor waterkrachtcentrales, hebben de loop van de Niger en haar zijrivieren ontregeld, zodat er meer overstromingen zijn.

- Bij proefboringen kunnen olie en gas ongecontroleerd in het milieu terechtkomen (blow-out). Om de olie beter uit de ondergrond te krijgen, wordt er water ingepompt (formatiewater) ; als dit met het oliegasmengsel terug naar boven komt, bevat het nog olieresten.

- Olielekken, door veroudering van de installaties of door illegaal aftappen van petroleum, tasten landbouwgrond aan die minder voortbrengt.

- Ook visbestanden zijn bedreigd, de vis stinkt naar olie ; vissers worden werkloos, met alle sociale gevolgen van dien.

- Affakkeling van aardgas veroorzaakt luchtverontreiniging (en daardoor ademhalingsproblemen en huidaandoeningen), lichthinder en zure regen, zodat drinkwater, gewassen en zelfs daken van huizen worden aangetast. Bovendien gaat 20 % aardgas onverbrand de lucht in. Aardgas bestaat voor het grootste deel uit methaan (CH4), dat een veel sterker broeikasgas is dan CO2. Door dit affakkelen wordt in Nigeria jaarlijks evenveel broeikasgas uitgestoten als door 18 miljoen personenauto’s en gaat op die manier 1,7 miljard euro aan potentiële gasopbrengsten voor de Nigeriaanse schatkist letterlijk in vlammen op.

- Bevolkingstoename, verstedelijking en industrialisering verhogen de milieudruk : andere industrieën hebben zich geleidelijk gevestigd naast de olie-industrie in de Nigerdelta.

Wereldreis - 2010/3 - Wereldreistips - 12

- De olie-industrie heeft zich uitgebreid ten koste van andere productiesectoren zoals landbouw, visserij en handenarbeid.

Het gevolg hiervan is een onevenwichtige verdeling van de welvaart. Dit is dan ook een ideale voedingsbodem voor conflicten tussen bevolkingsgroepen in een land, waar veel corruptie is en gebrek aan een duidelijk regeringsbeleid.

- Protest tegen deze milieuproblemen met alle sociale en economische gevolgen en het verlies van landrechten wordt gewelddadig onderdrukt door de Nigeriaanse regering in samenwerking met oliemaatschappijen en militaire grootmachten. Een aantal activisten besloot dat de vreedzame protesten niet effectief waren en begonnen zich te bewapenen. Heel wat ‘groeperingen’ stellen wandaden, zoals het doorbreken van pijpleidingen, het ontvoeren of gijzelen van allerlei mensen, het uitbuiten van de arme bevolking enz.

- De grote slachtoffers van deze ‘acties’ zijn de boeren, de gewone werkende Nigerianen, die geen inkomen meer hebben door vervuiling van lucht en milieu, het vernielen en verontreinigen van de gronden, het tekort aan middelen voor andere, zinvolle activiteiten. Zij delen niet in de grote opbrengst van de olieproductie, die ook voor hen nieuwe kansen kunnen betekenen. De kloof tussen de arme meerderheid en de rijke elite is zeer groot.

Nochtans heel wat mogelijkheden Oplossingen kunnen liggen in druk van de internationale gemeenschap, de nodige subsidies voor andere winstgevende en arbeidsintensieve sectoren, een degelijke goedmenende regering, een halt aan multinationals die de milieuwetten niet respecteren …

Toch is het niet allemaal kommer en kwel. Want ondanks de negatieve berichten en de slechte naam, beschikt Nigeria over heel wat troeven : veel bereidwillige mensen, een rijke ondergrond, een mooie natuur enz. Beklemtoon ook het positieve van bepaalde kansrijke sectoren buiten de olieindustrie : auto- en motoronderdelen, schoenen, kleding, levensmiddelen, ICT en film !

Oplossing van de werkbladen G: 1) d – a – c – b.

2) Shell ; affakkelen ; overvloedparadox.

3) De enorme inkomsten komen de grote bedrijven en een klein percentage van de bevolking (regeringsleiders, e.d.) ten goede, terwijl de gewone Nigeriaan er niets van ziet. Die heeft enkel de nadelen, zoals de vervuiling, de ongezonde levensomstandigheden en dergelijke.

4) Heel belastend voor het milieu en de inwoners van de Nigerdelta (luchtvervuiling, overlast aan lawaai en hitte, gevaar voor brand en brandwonden). Terwijl zij het gas zouden kunnen opvangen, wegvoeren en gebruiken.

5) Eigen antwoord (met o.a. de gewelddadige omgeving, de vervuiling e.a.).

H : vervuild – affakkelen – broeikaseffect – inkomen – multinationals – goud – rampspoed – internationale – corruptie – mensenrechten.

WEBTIPS Klik deze weblinks aan via www.studioglobo.be/wereldreis en klik op wereldreis-extra.

Nigeria, Okrika - http://nl.wikipedia.org/wiki/Nigeria - www.landenweb.net/nigeria./samenleving/ - www.nigeria.com - www.hereorthere.com/places/okrika/map Eigendom en aardolie - http://static.nos.nl/jeugdjournaal/voorpagina/index.html : Nederlands jeugdjournaal - www.NU.nl - www.opec.org/library/what%20is%20OPEC/FAQ.pdf - www.shell.com/home/content/nigeria - www.africanloft.com/sweet-crude-a-film-about-the-oilrich-niger-delta/ - http://ngm.nationalgeographic.com/2007/02/nigerianoil/oneill-text

VOER VOOR BOEKENWURMEN - Chidi houdt enkel van blauw. ONYEFULU, I. Frances Lincoln Ltd, London / Abingdon, 2003.

- Familie in de hele wereld. OMMER, U., FURLAND, S & VERBOUD, P. Biblion / Mozaïek, Amsterdam, 2002.

- Het leven in Nigeria. BROWNIE, B. Ars Scribendi, Harmelen, 2007.

- Landen van de wereld : Nigeria. ROBSON, L. Corona, Etten-Leur, 2006.

- Nigeria. Landenreeks. VAN DER AA, G. KIT, Amsterdam / Novib, Den Haag / 11.11.11, Brussel, 2002.

- Nigeria. Scriptiepakket. HAVENS, M. Centrum voor Mundiaal Onderwijs, Nijmegen, 2003.

- One big family. Sharing life in an African village. ONYEFULU, I. I. Frances Lincoln Ltd, London / Abingdon, 2003.

Wereldreis - 2010/3 - Wereldreistips - 13

Het verhaal van Abike Ik loop door Okrika, een voorstad van Port Harcourt, over de grote, lange oliepijpleidingen die dwars door mijn gemeente lopen. Ik heet Abike, dat is een typisch Nigeriaanse naam, die betekent : “geboren om lief te hebben”.

De regen valt met bakken uit de lucht : na de droge tijd van november tot februari openen de hemelsluizen zich nu voor het regenseizoen.

Achter mij staan vervallen gebouwen en zelfgemaakte hutten, door Nigeriaanse burgers gebouwd. Veel mensen in de Nigerdelta moeten in zulke barakken en hutten overleven. Geld om een huis te kopen, hebben zij niet en er is bijna geen werk om geld te verdienen. Wat verderop staat een uithangbord van een computerwinkel. Het bord ziet er belabberd uit.

Een winkel houden of een bedrijf opstarten, is dan ook zeer moeilijk in Nigeria. De mensen hebben immers geen geld om spullen te kopen, zij het computers of andere dingen.

Eigenlijk is Nigeria een rijk land. Er is veel aardolie, die Nigeria verkoopt aan andere landen. Er is wel geld genoeg om iedereen een goed leven te bezorgen, maar de opbrengsten van de aardolie zijn helemaal niet eerlijk verdeeld. De winsten gaan volledig naar een kleine groep Nigerianen, die samenwerkt met buitenlandse multinationals, grote bedrijven die in veel landen actief zijn. De mensen die in de Nigerdelta wonen, zoals ik, krijgen niets van dat oliegeld, terwijl wij er eigenlijk wel recht op hebben. De olie zit immers in onze grond ! De regering en de buitenlandse bedrijven houden al het geld echter voor zich.

Meer dan 80 percent van de Nigeriaanse economie steunt op aardolie, waardoor alle andere sectoren worden verwaarloosd. Vooraleer men in Nigeria olie ontdekte, waren hier veel boeren en vissers. Nu zit-

ten die mensen zonder werk. Alle pijlen zijn gericht op de aardolie-economie en door de olie is veel water en land hier vervuild, waardoor de vissen sterven en landbouwers geen gewassen meer kunnen kweken.

De situatie wordt voorlopig alleen maar erger. Door de terroristische aanslagen van 11 september 2001 op de WTC-torens, willen de Amerikanen niet langer afhankelijk zijn van aardolie uit het Midden-Oosten.

Dat komt omdat Osama Bin Laden met Al-Qaeda en andere terroristen van daaruit opereren. Daardoor willen de VSA meer aardolie kopen van Nigeria, waardoor olie een nog belangrijkere rol gaat spelen.

Zie je de grote, kleurige paraplu - met de gele schelp erop - die ik in mijn hand houd ?

Oliebedrijven delen dat soort geschenken uit aan de bevolking om ons te paaien, maar in werkelijkheid doen zij ons veel kwaad. De gele schelp is het logo van het Nederlandse aardoliebedrijf Shell. Het is veruit het grootste van de buitenlandse bedrijven die al tientallen jaren Nigeriaanse olie oppompen en overal pijpleidingen aanleggen, wat voor de bevolking van de Nigerdelta nare gevolgen heeft.

Dat de economie afhankelijk is van olie, zorgt voor heel wat armoede en de vele pijpleidingen brengen heel wat schade toe aan de Nigeriaanse fauna en flora.

Door verouderde materialen en doordat oliedieven de leidingen lek steken, komt heel wat olie in de kreken van de Nigerdelta terecht, wat veel milieuvervuiling veroorzaakt.

Bij het oppompen van de olie komt ook gas vrij. Via een pijp laten de oliemaatschappijen dat gas ontsnappen en steken het in brand. Dat zorgt voor reuzengrote steekvlammen, die dag en nacht de delta verlichten.

Men noemt dat ‘affakkelen’. Er zijn eigenlijk twee manieren om van het vrijgekomen gas af te geraken.

Ofwel moeten de bedrijven het affakkelen, ofwel moeten zij het opvangen en afvoeren. Zij verkiezen meestal het affakkelen omdat dat het goedkoopst is.

Opvangen en afvoeren is veel duurder, dus gebeurt het ook niet. De bedrijven hebben zelf geen last van de gasfakkels, maar die hebben wel een invloed op de bewoners van de delta. Stel je maar eens voor dat er in

Wereldreis - 2010/3 - Werkblad E - 14

jouw gemeente dag en nacht meterhoge schroeiende gasfakkels branden. Niet alleen brengen zij heel wat overlast teweeg op vlak van lawaai en hitte, maar zij zijn ook gevaarlijk voor de omwonenden. Er gebeuren dan ook regelmatig ongelukken, waarbij mensen om het leven komen of hevige brandwonden oplopen.

In de Nigerdelta zijn zo’n situaties heel normaal. Het gaat er in de meeste dorpen zo aan toe. De invloed van de olie is overal voelbaar en de arme bevolking leeft er vaak in vreselijke omstandigheden. Terwijl de regeringsleiders en de buitenlandse bedrijven zich verrijken met oliegeld, heeft de arme bevolking vaak zelfs geen basisvoorzieningen als behuizing, elektriciteit en drinkbaar water.

Een populaire misdaadvorm hier is ‘bunkering’. Dat betekent dat rebellen een oliepijpleiding lek steken, de olie aftappen en die illegaal verkopen aan handelaren in schepen voor de Nigeriaanse kust.

Nigeria is een typisch voorbeeld van een land dat lijdt onder de ‘overvloedsparadox’. Dat betekent dat landen en regio’s die over een overvloed aan grondstoffen en mineralen beschikken vaak een minder sterke economische groei kennen dan landen met minder of geen grondstoffen. In Nigeria zijn de voornaamste oorzaken daarvan een corrupte overheid en een slecht beleid.

Al dat onrecht en al die corruptie wekken heel wat frustraties op bij de bevolking. Meer en meer groeperingen eisen van

de regering dat het volk een groter deel van de oliewinsten krijgt. De grootste en belangrijkste is MEND (Movement for the Emancipation of the Nigerdelta), de beweging voor de emancipatie van de Nigerdelta. MEND is beter georganiseerd en heeft meer wapens dan de andere groeperingen. MEND zegt het volgende : “Via gewapend verzet willen wij de onderdrukte mensen van de Nigerdelta emanciperen.

Zij lijden al vijftig jaar onder de ergste vormen van uitbuiting. Wij willen ervoor zorgen dat de overheid echt federalisme uitoefent, waarbij de mensen recht hebben op een groot deel van de grondstoffenwinsten en belastingen betalen aan de centrale regering.” Het stokpaardje van MEND zijn aanslagen in een speedboot op olie-installaties.

Behalve groepen als MEND, die de Nigerdelta willen bevrijden, komen ook steeds vaker gewapende bendes voor die het minder goed voorhebben met ons, de bevolking. Veel ordinaire criminelen verschuilen zich achter goede bedoelingen en zeggen wel dat zij de delta willen bevrijden, maar zijn in werkelijkheid enkel uit op geld en geven geen zier om de mensen in de delta. Door de gewapende bendes en de gewapende regeringstroepen die elkaar bevechten, ontstaat een zeer criminele situatie, waarbij tal van doden vallen.

Mensen en kinderen zoals ik, Abike, die gewoon een beter leven willen, komen ongewild in die spiraal van geweld terecht, met alle gevolgen van dien.

Enerzijds vinden wij het geweld in onze omgeving zeer vervelend, maar anderzijds hebben wij begrip voor rebellengroeperingen zoals MEND. Als wij ons niet verzetten, zal onze situatie immers nooit verbeteren en buiten de corrupte regering, de buitenlandse multinationals en de grote bedrijven ons voort uit.

Jammer genoeg is het einde van het geweld nog lang niet in zicht. De regering belooft keer op keer om de situatie te verbeteren, maar komt zijn beloftes niet na. De misdaadorganisaties blijven toenemen en de corruptie en armoede verminderen niet. Het is een triestige gedachte, maar veel kinderen zullen nog in de gewelddadige omgeving van de Nigerdelta opgroeien. Er moet nog veel veranderen vooraleer ons een hoopvolle toekomst wacht ...

Wereldreis - 2010/3 - Werkblad F - 15

Tom Tytens

Bij het verhaal van Abike 1) Schrijf de passende oorzaak telkens bij het gevolg a. het water en het land zijn vervuild gewapend verzet, zoals MEND … b. een corrupte overheid en een slecht beleid c. de meterhoge, schroeiende gasfakkels d. 50 jaar erge uitbuiting

… … …

vissen sterven en land is onbewerkbaar overlast qua lawaai, hinder en gevaar op brandwonden Nigeria lijdt aan een “overvloedparadox”

2) Noteer het juiste woord bij de volgende beschrijvingen - Het Nederlandse aardoliebedrijf dat veruit het grootste is van de buitenlandse bedrijven die al tientallen jaren Nigeriaanse olie oppompen : ……………………………………

- Bij het oppompen van de olie komt heel wat gas vrij, dat via een pijp ontsnapt om daarna in brand te worden gestoken. Dat zorgt voor reuzengrote steekvlammen, die dag en nacht de delta verlichten.

Men noemt dit ………………………………………………

- Landen en regio’s die over een overvloed aan grondstoffen en mineralen beschikken, kennen vaak een minder sterke economische groei dan landen met minder of geen grondstoffen. Dit noemt men een .........................................................................

3) Verklaar volgende contradictie of tegenspraak “Niettegenstaande Nigeria een rijk land is met enorme inkomsten in de aardoliesector, leven heel wat Nigerianen in vervallen woningen en zelfgemaakte hutten, omdat zij bijna geen inkomen hebben. Toch zit die aardolie in hun grond.” ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

4) Wat zijn de nadelen van het affakkelen ? En wat loopt men daardoor mis? ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

5) Hoe zie jij de (nabije) toekomst van Abike? ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

Wereldreis - 2010/3 - Werkblad G - 16

Wat zijn de problemen van Nigerianen ?

En hoe zijn die op te lossen ?

Vul aan met : corruptie, goud, multinationals, inkomen, rampspoed, internationale, vervuild, mensenrechten, affakkelen, broeikaseffect Bedreiging van hun natuurlijke leefomgeving Dit betekent dat hun grond en hun rivieren worden …………….. en dat op die manier hun gewassen en de vissen in de rivieren niet meer gezond en eetbaar zijn. Door de uitstoot en het ………………. van de gassen, komt er een enorme hoeveelheid schadelijke stoffen in de lucht, die zorgen voor een toename van het …………………..

Geen inkomen Ongezonde grond, die niet meer te bewerken valt, ongezonde en slecht smakende vissen, milieuvervuiling alom : dit zijn allemaal oorzaken dat de gewone boer en visser in de Nigerdelta geen werk en dus ook geen …....................……….. meer hebben.

Weinig steun van de overheid Omdat de belangen zo groot zijn met ………....... .......…..........…….. als partners, trekt de regering al jarenlang die kaart, ten koste van de gewone bevolking. Zo komt het dat niettegenstaande de enorme rijkdom aan olie, de gewone man er helaas niet kan van profiteren. Integendeel, dit “zwarte …………..” betekent eigenlijk voor veel Nigerianen miserie en ……………................................................................................

De stem van het volk Van groot belang is dat de gewone Nigeriaan een stem krijgt in dit geheel. Het wordt hoog tijd dat de regering de ‘winsten’ verdeelt over alle lagen van de bevolking en niet enkel de belangen van enkele grote bedrijven dient. Daarbij kan …….....………………. druk van buitenaf ook wel een belangrijke rol spelen. Het wordt hoog tijd dat de …....................……….. in het land een halt wordt toegeroepen, dat de ‘normen’ (voor milieu, voorzieningen ter bescherming van dit milieu en naleven van de ………............. ...........................…………...) bij de verschillende industriesectoren worden opgelegd en gerespecteerd.

De nadruk moet liggen op wat goed loopt, bv. rendabele sectoren naast de olie-industrie.

Wereldreis - 2010/3 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2010/3 - Werkblad I - 18

Nieuws uit Studio Globo Sta eens met je schoolteam stil

Opvoeden tot verbondenheid en solidariteit Doelstellingen - visieontwikkeling op opvoeden tot solidariteit en solidariteitsacties en op het werken aan respect, openheid en verbondenheid op school. Deze visie kadert binnen het eigen opvoedingsproject van de school - reflecteren op de eigen inzichten en praktijk op leerling-, leerkracht- en schoolniveau - versterken van leerkrachtvaardigheden in het omgaan met diversiteit in Noord en Zuid - versterken van pedagogische praktijk rond solidariteit en solidariteitsacties of indien nodig het bijsturen ervan.

Studio Globo beschouwt de leerkracht als dé sleutelfiguur voor mondiaal en intercultureel leren en vindt het belangrijk om daarin ondersteuning te bieden. Als leerkracht kan je bij ons terecht voor een ruim vormingsaanbod.

We werken daarbij steeds praktijkgericht, Doelgroep vanuit concrete werkvormen of didactische - Schoolteams basisonderwijs (kleuter- en/ materialen. Vanuit die praktijk geven we ook of lagere school) een inhoudelijk kader mee.

- Schooloverschrijdende groepen (niveau scholengemeenschap) Zoek je (nieuwe) inspiratie om met je schoolteam, de zorgleerkrachten of de leerkrachten Inhoud van een bepaalde graad ‘de wereld in de - een eigentijdse visie op solidariteit en verklas’ te brengen? Je wilt meer doen met de bondenheid (o.a. correcte beeldvorming) diversiteit die in je klas of school aanwezig is? - pedagogische continuüm van solidariteitsDan kan je Studio Globo inschakelen voor een opbouw pedagogische studiedag, een personeelsver- - motieven en consequenties voor de betrokgadering of om enkele keren mee te denken kenen: de school/organisaties, - campagmet je werkgroep. nes/doelgroepen in Noord en Zuid/het kind Deze vormingsmomenten vinden plaats bij - educatieve criteria voor zinvolle handejou op school of in een van onze afdelingen, lingsperspectieven waarbij de inleefruimtes een aantrekkelijke - kansen en beperkingen van financiële acmeerwaarde bieden. ties Een voorbeeld maakt duidelijk wat mogelijk - concrete (actie)modellen, andere dan is. We staan echter open voor je vraag en financiële acties formuleren een aanbod op maat.

- aanzetten om te komen tot een concreet stappenplan gelinkt aan de schoolprioritei-

Nieuws uit Studio Globo ris van alle aanwezige vormen en figuren op de stoffen, een patroon voor het maken van de boubou. Verder vind je een prentenboek met een Afrikaans verhaal, een voorbeeld van een patchwork en een aantal foto’s over het dagelijkse leven in Senegal.

ten, GOK-planning, het eigen opvoedingsproject, de leerplannen…

Strategie en methode - intake om aanbod en vraag optimaal af te stemmen - school-zelfevaluatie van de eigen visie en praktijk rond solidariteitsacties - aanbreng van denkkaders - interactieve reflecties en oefeningen over denkkaders en de eigen visie en praktijk - kennismaken met educatief zinvolle initiatieven en werkmodellen - opstellen van een stappenplan - borging in het schoolwerkplan - op vraag van de school: mogelijke coaching van een kernteam rond deze problematiek Bijkomende info - 2 personeelsvergaderingen (mogelijk te combineren in 1 pedagogische studiedag van 4u.)

- 1 intakegesprek (1u.) en 1 opvolgingsgesprek met directie en/of kernteam of werkgroep Op vraag van de school kan het aanbod uitgebreid worden met sessies over andere aspecten van mondiaal en intercultureel leren: verbondenheid, beeldvorming rond andere culturen, criteria voor goed mondiale en interculturele leermiddelen, kennismaken met concrete modellen en leermiddelen, …

In het nascholingsaanbod van het het VSKO is deze vormingsmodule ook opgenomen. (zie: www.nascholing.be). Schoolteams die via die weg intekenen, krijgen van het VSKO interessante voorwaarden.

Meer info: Studio Globo (Bob De Pooter), 02 520 05 30 vorming@studioglobo.be

Textiel als vertrekpunt voor grafisch werken met kleuters Rechte lijnen, kromme lijnen, vierkanten, driehoeken, ruiten, palmbomen, olifanten of worsten, het is maar een kleine greep uit de patronen die men kan terugvinden op Afrikaanse stoffen. Deze diversiteit aan motieven heeft onze partnerorganisatie uit Rijsel, Le Partenariat, geïnspireerd om een kleuterpakket te maken over grafische vormgeving in mondiaal perspectief.

Mondiaal leren in de kleuterklas kan. Ook kleuters komen in aanraking met de complexe en diverse wereld veraf en dichtbij.

Studio Globo gelooft dat we ook met jonge kinderen kunnen werken aan een open en respectvolle houding tegenover wat anders, minder bekend of ‘vreemd’ is. Voor kleuters is het daarbij belangrijk om te zoeken naar de verbanden met gewone, dagelijkse en herkenbare elementen uit hun eigen leven. Wat anders is, dichterbij brengen in activiteiten die ze kennen, is onze werkwijze.

Dit wordt toegepast in dit materiaal. Je werkt aan mondiale en interculturele doelstellingen door middel van een creatieve verkenning van stoffen uit Senegal. Via twee sessies maken de kinderen kennis met figuren, vormen en kleuren die deze stof-

Ontdek een ruim aanbod kinderboeken op www.11.be/winkel Ideale titels om de klas- of schoolbibliotheek te verrijken.

Bestellen en meer info: www.11.be/winkel of 02/536 11 22

fen kenmerken. Door de observatie van de stoffen zullen de kinderen verschillende geometrische vormen, motieven en tekeningen leren kennen en reproduceren. Op die manier zullen ze hun bewegingen ter voorbereiding van het schrijven kunnen verfijnen.

Tijdens een inleidende activiteit nemen we de kleuters mee in de rijke wereld van kleur en vorm van de Senegalese stoffen.

De aandacht gaat naar het observeren en het benoemen van de aanwezige vormen.

Tijdens een eerste sessie kiest elke kleuter één vorm die hij/zij op een papieren vierkant natekent. Alle vierkanten worden samengebracht, de leerkracht maakt van het geheel een patchwork van papieren ‘lapjes’. Uit al die vierkanten worden een hemd en een pagne geknipt die op een groot karton worden bevestigd. De volgende sessie verkent een nieuw materiaal. Deze keer reproduceren de kleuters vorm en kleur op een katoenen lapje stof. Zo leren ze hun beweging aan te passen aan een nieuw materiaal en oefenen het ritmisch herhalen van eenzelfde vorm. De katoenen lapjes worden aaneengenaaid en de leerkracht maakt er een boubou van. Dit Senegalese kledingstuk kan tentoongesteld of door de kleuters gedragen worden.

Het pakket bevat het nodige materiaal voor het uitvoeren van de sessies: een handleiding, verschillende stalen stof, een inventa-

Dit pakket is één manier om bepaalde belangstellingspunten of activiteiten mondiaal uit te breiden (b.v. het thema kledij, tekenen of een voorbereiding op het leren schrijven).

Het kan je ook inspireren om je klas permanent mondiaal te verrijken.

Studio Globo heeft een praktische brochure die deze visie onderbouwt (“Mondiaal leren in de kleuterklas, verkrijgbaar in alle centra van Studio Globo; in deze brochure vind je ook adressen waar je zelf Afrikaanse stoffen kan kopen).

Momenteel is er 1 proefversie van het textielpakket beschikbaar bij Studio Globo in Roeselare. Daar kun je ook meer informatie bekomen: Studio Globo Roeselare p.a. Provinciaal Noord-Zuid Centrum Hugo Verrieststraat 22 8800 Roeselare T 051 22 11 03 roeselare@studioglobo.be

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 23ste jaargang, nummer 3

Pijpleidingen, zoals hier in de oude petroleumhaven van Antwerpen, vormen een handig transportmiddel om olie en gas te transporteren.

maart 2010

Nigeria Thema : eigendom