Wereldreis - januari 2013 by Studio Globo

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 26ste jaargang, nummer 1 - Afgiftekantoor Antwerpen X – P912119

Iedereen maakt zich graag eens mooi, of het nu in België of in Mali is: het is iets van alle leeftijden en culturen.

januari 2013

Mali Thema : toekomst 191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren én de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit!

www.detijdloopt.be

Nieuws uit Studio Globo Volledig vernieuwde SuperWereldMol De SuperWereldMol, of kortweg SWM, is een ondergrondse onderzoeker die gangen graaft naar verschillende plaatsen op de wereld. Hij heeft een speurneus voor ‘vreemde’ voorwerpen, nieuwe talen, lekkere receptjes, ontmoetingen met kinderen… Hij leeft onder de grond in zijn mollennest en nodigt klassen van de tweede graad van het lager onderwijs uit om mee op onderzoek te gaan. Omdat SWM al vele jaren dienst deed, heeft het team van Studio Globo in Gent het project van de grond af heropgebouwd. De SWM stuurt de bezoekende klas een koker met twaalf ‘vreemde’ voorwerpen op en vraagt hen om die te onderzoeken. Deze prikkelen de nieuwsgierigheid en vormen een rode draad doorheen het programma. De kinderen krijgen ook een eetbare brief met een uitnodiging voor een bezoek aan het mollennest. Samen met de SWM gaan ze op bezoek bij Ogo, Samiksha en Maria Angelica, drie leeftijdsgenootjes uit respectievelijk Senegal, India en Guatemala. Zo focussen we op de leefwereld én belevingswereld van drie kinderen uit drie landen in het Zuiden. Ze worden op een boeiende, concrete en levensechte manier voorgesteld, met aandacht voor gelijkenissen. De leerlingen komen te weten hoe ze naar school gaan, hoe hun familie eruitziet, wat ze later willen worden, wat hun lievelingsplek is, wat ze graag eten, wie hun vrienden zijn, enzovoort. Zo focussen we op de meervoudige identiteit van de drie kinderen. Bij de voorstelling van de landen wordt veel aandacht besteed aan de beeldvorming. Tijdens de nawerking in de klas worden de 3 kinderen (en de 3 landen) aan elkaar gelinkt, gaan de kinderen dieper in op enkele

belangrijke thema’s zoals toekomstdromen, vriendschap en lievelingsplek en wordt de link naar de eigen leefwereld gelegd. We voorzien lesmateriaal, waarmee de leerkracht na het bezoek aan de SuperWereldMol nog vier halve dagen kan werken. Via dit programma willen we er toe bijdragen dat kinderen een positieve kijk op anderen ontwikkelen en dat ze openstaan voor de diversiteit in de wereld. Meer info: Studio Globo Gent, gent@studioglobo.be – 09 234 04 13

Leerkracht aan het woord ‘Alleen kan je veel, maar samen kan je nog veel meer’ Concrete tips van juf Purdy Actuabord met berichtjes “Ik laat de leerlingen nieuwsberichten meebrengen voor dit bord. Dit hoeft niet netjes om de beurt. Door hen te stimuleren, gaat dit spontaan.”

Werk aan de wereld in je klas Naar aanleiding van 25 jaar werking, zocht Studio Globo, uitgever van Wereldreis, een nieuwe slagzin. Vanaf nu vind je bij het -verder ongewijzigde- logo de zin ‘werk aan de wereld in je klas’. Samen met deze slogan formuleerden we opnieuw waarvoor we ons engageren: De wereld van morgen tekent zich vandaag al af, boeiend en tegelijk erg uitdagend: • We zien een toenemende verwevenheid tussen mensen, culturen, landen… • De samenleving wordt meer divers, • de aarde kwetsbaarder • en de kloof tussen arm en rijk alsmaar breder. Mensen gaan hier verschillend mee om: ze zien dit als een kans of voelen zich bedreigd. Een eenvoudig antwoord is er niet. Thuis kunnen komen in die complexe wereld, met iedereen, is een werk van velen. Studio Globo ondersteunt daarom leerkrachten, met een uitgebreid aanbod waarmee kinderen en jongeren • de wereld ontdekken • positief leren omgaan met diversiteit • betrokken raken op mens en milieu • en meebouwen aan een duurzame en solidaire wereld Studio Globo… en je werkt aan de wereld in je klas.

Wereldkaart van verbondenheid “In het begin van het schooljaar brengen we op een wereldkaart verbindingen aan tussen hen en de plaatsen waar hun ouders of grootouders vandaan komen. Het zijn kleine dingen, maar de wereld komt op die manier veel dichter bij hen.” Purdy Banckaert is juf in het vierde leerjaar van de UNESCO-school in Koekelberg (Brussel), een behoorlijk grote basisschool van het Gemeenschapsonderwijs. We zijn nieuwsgierig naar wat een UNESCOschool precies is en doet. Een UNESCO-school was mij een onbekend… “Dat is zo voor de meeste mensen. Het betekent dat wij doelgericht werken aan ‘wereldburgerschap’ door middel van projecten. We zijn actief bezig met wat er gebeurt in de wereld rondom ons. Wij gebruiken dezelfde methodes als andere scholen uit ons net, maar hebben daarbij die bijzondere aandacht voor de wereld waar we actief aan werken. Elke klas zoekt mogelijkheden en kansen om de wereld binnen te brengen. In mijn klas werken we bijvoorbeeld met het project ‘Wonen op het dak’ van Studio Globo Brussel. Het vijfde leerjaar werkt rond de Wereldwinkel en zo heeft iedere klas wel iets als groter project. Maar nog belangrijker is het feit dat naast die grotere projecten de aandacht voor diversiteit en voor het mondiale voortdurend aanwezig is en geïntegreerd in de gewone klaswerking.” Je bent al enkele malen met je klas op bezoek geweest in het Brusselse inleefatelier ‘Wonen op het dak’, en je hebt ook deelgenomen aan het grotere project ‘DAK XL’ waarbij je een heel jaar lang uitwisselde met een klas van buiten Brussel. Wat zijn jouw ervaringen? “Het bezoek aan het inleefatelier is een geweldige ervaring. Vanaf het moment dat je aanbelt, word je ondergedompeld in een uitdagende wereld. Op een speelse manier, vaak zonder dat ze het zelf beseffen, ontwikkelen de kinderen heel wat vaardigheden in het omgaan met elkaar. Daarom probeer ik altijd in het begin van het schooljaar te gaan. De ervaring is zo rijk, dat ik er een heel schooljaar de vruchten van pluk. Ik kan heel dikwijls terug linken naar de ervaringen van ‘Wonen op het dak’ als er probleempjes opduiken in de klas. Voor mij als leerkracht is de bonus dat ik de kinderen anders zie, in een andere context. Je leert je kinderen heel wat beter kennen. ‘Dak XL’ was een groter project en dat schrok me aanvankelijk wat af, maar ik heb me er ingegooid en het was het meer dan waard. Het is een proces waar je als klasgroep in groeit. Je ontdekt dat je veel alleen kan, maar samen veel meer.”

Wereldoriëntatie “Voor WO gebruiken we geen bestaande methode. We stellen de inhouden zelf samen, rekening houdend met de eindtermen en onze jaarplanning natuurlijk. Hierdoor bepaal je zelf de manier waarop de wereld aan bod komt en in welke lessen. In elk thema probeer ik aandachtig te zijn om iets van diversiteit en het mondiale in te voegen. Ik maak binnen een thema vaak de vergelijking tussen onze situatie en de situatie bij kinderen in andere culturen.” Inspiratie vind je overal “Sommige thema’s lenen zich beter tot mondiaal leren dan anderen. Maar vrijwel in alle thema’s kan je linken leggen als je er oog voor hebt: naar school gaan, voeding, kleding, wonen, werken, … Tijdschriften zoals Zonneland, het internet, bestaande methodes en andere leermiddelen reiken al heel wat aan. Toch zou het nog beter kunnen: de aandacht voor de wereld is vaak beperkt.”

Wonen op het Dak? Dak XL? Een dak waarop je kan wonen? Wonen op het dak is een inleef atelier voor de derde graad van het basisonderwijs waar kinderen op een levendige manier in contact komen met de diversiteit in Vlaanderen. Het atelier heeft als voornaamste doelstelling om positief te leren omgaan met verscheidenheid. Je vindt een atelier Wonen op het Dak in Brussel en in Antwerpen. Dak XL is een klasoverschrijdend uitwisselingsproject en een verruimde variant van het inleefatelier Wonen op het Dak. Het leert kinderen op een heel concrete en ervaringsgerichte manier omgaan met diversiteit in hun eigen omgeving en klas. De ervaringen van de afgelopen jaren werden gebundeld in de handleiding ‘Klassen zonder grenzen’ dat je kan bestellen voor 11 euro (+ verzendingskosten) via info@studioglobo.be.

INHOUD

voorwoord Dag lezer(es), Het nieuwe jaar brengt vele dromen en verwachtingen met zich mee. We wensen elkaar geluk en een goede gezondheid toe. Het thema van dit nummer past echt bij dit Nieuwjaarsgevoel. We hebben het over de toekomst. Wat de toekomst brengt, daar is iedereen wel eens nieuwsgierig naar. Sommigen willen in een glazen bol kijken, anderen laten de toekomst op zich afkomen. Ook kinderen zijn vaak bezig met hoe het zal zijn als zij ‘groot’ zijn. Hier, bij jou in de klas, maar ook in het Zuiden. Met het concrete verhaal van een Malinees meisje dat ons tegemoet lacht vanop de kalenderfoto, maak je de link van het eigen leven van je kinderen naar hun leeftijdsgenoten in het Zuiden. In een paar stappen breng je zo de wereld in je klas en creëer je verbondenheid met de kinderen in Mali. Als dat geen mooie toekomst is… ! Emilie

colofon

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo (Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel, F 02 502 81 01) Weblink www.studioglobo.be/wereldreis

Nieuws uit Studio Globo ..................... 2 Volledig vernieuwde SuperWereldMol...2 Werk aan de wereld in je klas ............. 2 Voorwoord ..................................... 3 Wereldreisinfo Mali ......................................... 4 Heb je al gehoord van ... HDI? ....... 4 Foto-info................................... 5 Thema-info: Toekomst ................. 5 Reiswoordenschat ...................... 5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad ............................6-8 Inwoners van verschillende landen ...................................... 7 Doelen voor 2015 ....................... 8 Tweede graad......................... 9-11 Brief van Lien ...........................10 De levensloop van vier kinderen ... 11 Derde graad......................... 12-17 Webtips....................................13 Voer voor boekenwurmen.............13 De toekomst van Fatou .......... 14-15 De toekomst van Fatou: vragen en opdrachten ..........................16 Wat met de millenniumdoelen? ....17 Tekening van de kalenderfoto.......18 Leerkracht aan het woord: Purdy Banckaert .............................19 Concrete tips van juf Purdy .............19 Wonen op het Dak? Dak XL? Een dak waarop je kan wonen?.........19 Spiegelfoto....................................20

Le monde en classe (vertaling van wereldreis) is een uitgave van CNCD-11.11.11 (Handelskaai 9, 1000 Brussel, F 02 250 12 63) www.cncd.be/lemondeenclasse

Abonnement : 10 nummers voor € 16 Zie weblink voor andere formules. Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Vraag wijzigingen schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement. Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,60 + verzendingskost. Bankrekening : BE56 0682 3525 0588 Administratie : Jan Wynants (T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be) Redactie en medewerkers : Helga Vande Voorde (T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be), Anton Van Assche (verhaal), Willem-Jan Heyvaert, Bieze Van Wassenhoven, Marijke Huvenne, Leen Seurynck, Aurèle De Clercq, Joris Cools, Greet De Bock, Purdy Banckaert, Bob De Pooter, Emilie Deblock, Bram Reekmans en Jan Debonnet Tekeningen : Jos Verhulst Foto's : Jörg Böthling (kalenderfoto op de cover), Marie-Jeanne Smets (spiegelfoto p.20) Vormgeving : Marc Vermeiren Druk : De Wrikker cvba, Berchem Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding. Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11 v.z.w. en met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking

Wereldreis - 2013/1 - 3

Mali LANDENINFO Ligging, landschap en klimaat Mali ligt ingesloten in West-Afrika. In het zuiden brengen de Nigerrivier en de Senegalrivier vruchtbaarheid. De binnendelta van de Niger heeft zeer veel zijriviertjes, meertjes en moerassen. Vanuit de Sahara in het noorden rukt de woestijn op in het Sahelgebied. Het grootste deel van de bevolking woont in de zuidelijke savanne. Daar duurt het regenseizoen van juni tot oktober en leidt het tot overstromingen. Geschiedenis Bewoning van het gebied gaat minstens 35 000 jaar terug. 6 000 jaar geleden waren er nomadische veehouders, maar daarna verdroogde het klimaat en trok de bevolking zuidwaarts. Akkerbouw bestaat al 4 000 jaar en de eerste steden ontstonden rond 300 vóór onze jaarrekening. Handelswegen door de Sahara werden na de komst van de islam opnieuw gebruikt, vooral voor goud en zout. Van de 9de tot de 16de eeuw ontstonden en vergingen machtige koninkrijken: Ghana, Mali en Songhai. Marokkaanse en Atlantische handel verdrong de Malinese centra en

in de 19de eeuw onderwierp Frankrijk de ene na de andere stad. In 1960 werd Mali een onafhankelijke republiek. Verschillende regeringen hadden af te rekenen met opstanden en droogte. In maart 2012 - kort vóór de presidentsverkiezingen - pleegden militairen een staatsgreep in Mali. Zowel Toearegrebellen als islamistische militanten willen een eigen staat stichten in het noorden. De politieke toekomst van het land is moeilijk te voorspellen.

culiere staat is 90 % moslim. In de hoofdstad Bamako wonen een miljoen mensen. Het leefmilieu staat onder druk en de bevolking groeit snel. De mate van geletterdheid behoort tot de laagste van Afrika: voor vrouwen slechts 12 %. De meeste vrouwen zijn besneden. Het geboortecijfer is zeer hoog, maar de kindersterfte eveneens. De levensverwachting ligt rond 50 jaar. HDI: Mali staat laag als 175ste land met 0,359 (zie verder).

Bevolking Er wonen 15 miljoen mensen in Mali, waarvan de helft tot Mandévolkeren behoort (Bambara, Soninke, Khassonke, Malinke…). Verder zijn er Fulbe (of Peul), Volta, Songhai en Berbers (Toearegs, Moren). Er is weinig racisme. ‘Sinankunya’ is de Malinese naam voor een schertsrelatie of ‘cousinage’: mensen van verschillende afkomst steken al lachend de draak met elkaar en schelden elkaar zelfs uit, zonder dat er handgemeen van komt. Het verschijnsel bestaat in West-Afrika al sinds de middeleeuwen en mogelijk al veel langer. Frans is de officiële taal, maar de meeste Malinezen spreken Bambara. In de se-

Economie Mali is een van de armste landen ter wereld. Op slechts 2 % van de oppervlakte verdient 80 % van de bevolking de kost in de landbouw. In het zuiden worden naast katoen en aardnoten ook granen geoogst: fonio, sorgo en maïs. Ook uien- en bananenteelt zijn belangrijk. Bevloeiing is nodig en er treedt verwoestijning op. Veeteelt (runderen, schapen en geiten) is gedeeltelijk nomadisch (10 % van de bevolking). Op de rivieren wordt gevist. Er is hydro-elektriciteit en het land bezit bodemschatten: goud is het belangrijkste exportproduct. Munt: West-Afrikaanse CFA-frank, XOF 1 = 0,0015 euro. HEB JE AL GEHOORD VAN … HDI? De Human Development Index (HDI) of Index van de Menselijke Ontwikkeling is een maatstaf voor een land of een gebied op vlak van onderwijs, armoede, analfabetisme en levensverwachting. De waarde ligt tussen 0 en 1: het wereldgemiddelde is 0,682. Voornamelijk westerse landen (Noorwegen, Australië, Nederland, de Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland) scoren zeer hoog, bv. België met 0,886. Onderaan de rangschikking van 187 landen in de wereld staan die uit het Zuiden en dan voornamelijk Afrikaanse landen. Mali is één van hen. Dit betekent dat er op vlak van de vermelde factoren nog heel wat moet veranderen. Uiteraard kaderen de millenniumdoelstellingen ook grotendeels hierin en willen zij dat de HDI van deze landen sterk verbetert.

Wereldreis - 2013/1 - Wereldreisinfo - 4

Foto-info  Het lachende meisje heeft kleurig afgebonden vlechtjes in het haar. Deze foto is gemaakt op de markt van de stad Mopti aan de samenloop van de Bani en de Nigerrivier, tussen Timboektoe en Ségou. De stad ontstond op drie eilanden en wordt daarom ook wel “het Venetië van Mali” genoemd. Die eilanden groeien nog door dijkaanleg en het storten van afval. Mopti is de belangrijkste Malinese havenstad en een groot handelscentrum aan de rand van de Sahel. Zij telt 114 300 inwoners (2009) en nog eens evenveel doorgangers. THEMA-INFO: TOEKOMST Millenniumdoelstellingen

Dromen wij niet allemaal van een betere toekomst? Ook op wereldschaal gebeurt dat: de millenniumdoelstellingen zijn acht doelen m.b.t. het lenigen van armoede in de wereld zoals het bestrijden van honger, moeder- en kindersterfte, ziekten enz. Zij zijn in het jaar 2000 tot stand gekomen op het hoogste internationale niveau, binnen de Verenigde Naties. Zij moeten gerealiseerd zijn tegen het jaar 2015. 191 landen ondertekenden toen een verklaring om hun schouders mee onder dit project te zetten. Maar de ‘cijfers’ gebieden ons voorzichtig

te zijn. Want momenteel lijkt het erop dat de (nog veel te weinig ambitieuze) doelstellingen niet zullen worden gehaald. In 2011 werd duidelijk dat in 30 % van de toen resterende tijd, nog 60 % van de gekwantificeerde doelstellingen moest worden gerealiseerd. En als er dan toch vooruitgang werd geboekt, dan gaat hij vaak voorbij aan de allerarmsten (denk bv. aan de economische vooruitgang in Afrika gedurende het voorbije decennium). Bovendien schatten de Wereldbank en het International Monetair Fonds dat door de huidige financieel-economische crisis tussen nu en 2015 jaarlijks 200 000 tot 400 000 kinderen meer zullen sterven. Maar er is ook hoop… Deze millenniumdoelstellingen hebben ondertussen een onmiskenbare ‘boost’ gegeven aan de mobilisering van publieke opinie, onderwijs, bedrijfsmensen en politici rond de grootste uitdaging voor de 21ste eeuw, namelijk het realiseren van een duurzame en dus rechtvaardige, wereldwijde ontwikkeling. De millenniumdoelstellingen halen in 2015 is geen kwestie van kunnen, maar van willen… Te veel aandacht voor AID, te weinig voor TRADE Ondertussen liggen dus de zwakke punten van de millenniumdoelstellingen bloot en wordt duidelijk waar het de volgende jaren wél over moet gaan. Honger en allerlei schendingen van mensenrechten blijven onze aandacht eisen. Maar om structurele oplossingen te vinden, kunnen wij ons beter richten op de oorzaken van het probleem. Wereldreis - 2013/1 - Wereldreisinfo - 5

Honger is een gevolg van ongelijke verdeling van de opbrengsten, tekort aan zinvolle en betekenisvolle arbeid, gebrek aan democratie en goed bestuur enz.… Laten we stilstaan bij welke vooruitgang wij wensen i.v.m. klimaatopwarming, onrechtvaardig handelssysteem, ongelijke verdeling van de rijkdom én van de lasten, uitputting van de bodem. Zo worden de sociaaleconomische en ecologische wortels van het probleem aangepakt. Voorwaarde is wel dat de meest kwetsbaren, en dus de armsten, een grotere rol kunnen spelen in dit wereldwijde spel van ‘vraag en aanbod’. Daarvoor moeten zij stevig worden vertegenwoordigd door een maatschappelijk middenveld in Noord en Zuid. De millenniumdoelen zijn dus een kwestie van politieke wil, gevormd door de burgermaatschappij. Toch zien we dat regeringen hun ontwikkelingshulp nu nog terugschroeven …

REISWOORDENSCHAT demoniem: aanduiding van de inwoner van een land, continent, plaats… fonio: gierstachtig graan dat in de WestAfrikaanse savanne op arme bodem gedijt (Digitaria). malaria = moeraskoorts: ziekte, overgebracht door muggen, die vooral Afrikaanse kinderen treft en gepaard gaat met hoge koorts. millennium: duizend jaar, bv. 20012100. Sahel: strook in Afrika van de Atlantische Oceaan tot de Rode Zee die de overgang vormt tussen Saharawoestijn en savanne. Verenigde Naties: internationale organisatie van de 193 erkende onafhankelijke staten; opgericht in 1945.

Eerste graad EINDTERMEN Wereldoriëntatie: 1.1 waarnemen, 4.1 mannen en vrouwen, 4.4 welvaart, 5.2 kalender, 5.8 toestand evolueert. Nederlands: 1.5 structureren, 4.7 handschrift en hoofdletters, 6.5 taalsysteem. Beeld: 1.4 genieten. Wiskunde: 1.4 breuken. BIJ DE FOTO

Een kringgesprek Bekijk samen met de kinderen de eerste foto van de nieuwe Wereldkalender. Laat hen vertellen wat zij zien. “Wie is het?” Een meisje. “Hoe zie je dat?” “Hoe kijkt zij het nieuwe jaar tegemoet?” Hoopvol, blij! “Hoe weet je dat?” Zij heeft een lachend, stralend gezicht. “Welke kleuren vallen op? In welk werelddeel is die foto gemaakt?” Afrika. Vertellen Het meisje lacht het nieuwe jaar en de toekomst tegemoet. Zij is trots en heeft zich mooi gemaakt om naar de markt te gaan. Wijs op de bijzondere haartooi. De foto van de eerste maand van het nieuwe jaar is gemaakt in Mali in West-Afrika. Dat is een van de armste landen in de wereld. Meer dan de helft van het land is woestijn, dus onbewoonbaar. Leergesprek De belangrijkste grondstof in Mali is goud. Als er zoveel kostbaar goud in de grond zit, waarom zijn de mensen dan zo arm? Bijvoorbeeld: goud wordt gedolven door Malinezen, maar buitenlandse mijnbedrijven maken er grote winst op. Dat gaat ook zo met veel andere koopwaar. MILLENNIUMDOELEN “Toch lacht het meisje de toekomst tegemoet! Welke toekomst? In dat arme land! Hoe lang zal zij nog leven?” Maak de leer-

lingen erop attent dat niet alle kinderen volwassen worden. Bekijk het spotje van de campagne “ik wacht mee”. De omstandigheden waarin kinderen en jongeren opgroeien in Mali, zijn niet altijd zo eenvoudig. Daar probeerden 191 landen iets aan te doen. Toen een nieuw millennium aanbrak, besloten zij samen om de armoede terug te dringen tegen 2015. Zij ondertekenden acht doelen die we de millenniumdoelstellingen noemen. “Denken jullie dat het zal lukken om binnen enkele jaren die doelen te bereiken? Kunnen wij ons steentje bijdragen? Hoe?” Laat de kinderen maar brainstormen en maak een woordspin aan het bord: (waardig) werk, goed onderwijs, gezondheid, veilig leefmilieu voor iedereen.

BIJ DE WERKBLADEN Inwoners van verschillende landen Woordenschat en spelling: werkblad A kan klassikaal bij het eerste leerjaar en door het tweede leerjaar, na bespreking, individueel worden gemaakt. Wijs hier zeker ook op het gebruik van de hoofdletters. Oplossingen Ethiopië: Ethiopiër / Ethiopische; China: Chinees / Chinese; Amerika: Amerikaan / Amerikaanse; Maleisië: Maleisiër / Maleisische; Peru: Peru(vi)aan / Peru(vi)aanse; Marokko: Marokkaan / Marokkaanse; Indonesië: Indonesiër / Indonesische; Iran: Iraniër / Iraanse; Soedan: Soedanees / Soedanese. India: Indiër / Indiase (!); Brazilië: Braziliaan / Braziliaanse; Congo: Congolees / Congolese; Turkije: Turk / Turkse; Bangladesh: Bengalees (of Bengaal) / Bengalese (of Bengaalse); Afghanistan: Afghaan / Afghaanse. Andere demoniemen vind je op http://taaladvies.net/taal/ aardrijkskundige_namen/ Doelen voor 2015 Met werkblad B (cijfers voor 2001 en 2011) herhalen de leerlingen de breuken: in het eerste leerjaar klassikaal, in het tweede leerjaar eerst in groepjes besproken en dan individueel ingekleurd.

Wereldreis - 2013/1 - Wereldreistips - 6

Inwoners van verschillende landen Iemand uit België is een Belg of een Belgische Iemand uit … Australië is Afrika Mali

een Australiër of een Australische een Afrikaan of een Afrikaanse een Malinees of een Malinese

Kun je verder doen? Ethiopië China Amerika Maleisië Peru Marokko Iran Soedan

................................................... ................................................... ................................................... ................................................... ................................................... ................................................... ................................................... ...................................................

Iemand uit… (laat je niet foppen!) India ............................................................ Brazilië ............................................................ Congo ............................................................ Turkije ............................................................ Bangladesh ............................................................ Afghanistan ............................................................ Ken je er nog? ………… ......................................................... ………… ......................................................... ………… ......................................................... Wereldreis - 2013/1 - Werkblad A - 7

Doelen voor 2015 Reken je mee? De millenniumdoelen werden opgesteld in het jaar 2000 en moeten bereikt zijn op het einde van 2015. Hoeveel tijd is er voorzien?........................... Wij zijn nu in 2013, hoeveel jaren hebben wij nog?........................... Kun jij de cirkeldiagrammen inkleuren? voordien

1 / 2 van de Malinezen gebruikte zuiver water

2 / 3 van de Malinezen gebruikt zuiver water

1 / 4 van de Malinese meisjes maakte de lagere school af

1 / 2 van de Malinese meisjes maakt de lagere school af

Wereldreis - 2013/1 - Werkblad B - 8

Tweede graad EINDTERMEN Wereldoriëntatie - natuur 1.19 voorzorgen; maatschappij 4.4 welvaart, 4.13 rechten en plichten, 4.15 internationale organisaties, 5.9 toekomst. Muzische vorming 1.5 beeldend vorm geven, 6.2 zonder vooroordelen. BRIEF VAN LIEN - De brief van Lien (werkblad C) wordt gelezen. “Wat is de Niger?” Een rivier in West-Afrika. - “In de brief kun je lezen dat de mensen in Mali niet zomaar over hun toekomst kunnen beslissen, maar dat zij meestal het beroep van hun familie uitoefenen. Kunnen kinderen in België dat zelf kiezen?” Bespreek met de leerlingen wat zij later willen worden. “Wat kan hen helpen om hun doel te bereiken?” Goed studeren, bepaalde hobby’s die zij nu al hebben, sociale activiteiten… . - De Verenigde Naties willen met de millenniumdoelstellingen de situatie in Mali op verschillende vlakken verbeteren. Welke vind je terug in de tekst? Hier volgen die vier doelstellingen: armoede terugdringen, alle kinderen gaan naar school, kindersterfte terugdringen, malaria stoppen. Laat de leerlingen in de tekst nu elk betreffend probleem onderlijnen met een ander kleur.

Wat heb je nodig? Een “ganzenbord” (op papier of op de grond), 4 pionnen, een dobbelsteen en de opdrachtenkaart. Spelregels: zoals bij een gewoon ganzenbord. Uitleg van de doelstellingen doel 1: uitbannen van extreme armoede doel 2: alle meisjes en jongens gaan naar school doel 3: mannen en vrouwen hebben dezelfde rechten doel 4: de kindersterfte moet sterk afnemen doel 5: minder vrouwen sterven door zwangerschap doel 6: verspreiding van ernstige ziektes wordt gestopt doel 7: mensen leven in een duurzaam milieu doel 8: er is meer eerlijke handel en samenwerking, er zijn minder schulden Na het spel kun je met de klas nog eens reflecteren hoe het ging. Voelden de kinderen het verschil? Misschien ook aan de hand van de doelstellingen even bespreken wat er moet gebeuren om de situatie voor de kinderen uit Mali en andere arme landen te verbeteren. De griot Griots zijn al eeuwenlang vertellers/zangers. Door hun teksten is de geschiedenis van Mali sterk bewaard gebleven. De griots bestaan nog in hun oorspronkelijke, maar ook in een moderne vorm. Laat de leerlingen bespreken welke beroepen een modern vorm voor een griot kunnen zijn (historicus, schrijver, theatermaker, filmmaker, musicus). Klei In Mali heeft elke pottenbakkersfamilie een eigen stijl (vorm en kleur) voor hun producten. Verdeel de klas in groepjes. Alle kinderen gaan met klei een pot maken. Eerst wordt in elke groep afgesproken welke stijl zij zullen ontwerpen. Na het boetseren worden de potten gebakken en worden zij in de afgesproken kleur geverfd. Maak er een kleine tentoonstelling van.

De foto In Mali zijn kleding en haartooi voor de meisjes zeer belangrijk. Elke dag verzorgen zij zich, net alsof zij naar een feest gaan. Richt je even naar de meisjes (en jongens!) in de klas: “Wie verandert soms zijn haartooi? Wie maakte al kleine vlechtjes of dreadlocks? Zijn er kinderen die andere dingen doen om hun haar te verfraaien?” DE LEVENSLOOP VAN VIER KINDEREN Op werkblad D maakt de klas kennis met vier kinderen: twee uit Mali (Oumar en Mata) en twee uit België (Thomas en Emma). Wereldreis - 2013/1 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2013/1 - Werkblad C - 10

De levensloop van vier kinderen Teken een â&#x20AC;&#x2DC;ganzenbordâ&#x20AC;&#x2122;: een sliert met 30 vakken. De vakken 3, 6, 9, 11, 17, 21, 24, 27 en 30 zet je extra in de verf. Als je daar komt, lees je wat op de opdrachtenkaart staat. 3. 6. 9.

OPDRACHTENKAART Oumar en Mata: mama is gestorven, 1 beurt overslaan. Doel 5 Oumar en Mata: je hebt maar 1 euro! Een stap terug. Thomas en Emma: jullie eten voldoende. Ga naar 8. Doel 1 Mata moet om water. Ga naar 4. Oumar moet papa helpen op het veld. Ga naar 5. Thomas en Emma gaan naar school. Ga naar 13. Doel 2

11. Oumar en Mata: jullie zijn ziek door het vuile water! 1 beurt overslaan. Thomas en Emma: jullie mogen een glas water drinken. Doel 7 17. Oumar en Mata: de volwassenen zijn ziek. Zoek zelf eten op 14. Doel 6 21. Mata: jij bent een meisje, dus 3 stappen terug. Emma: jij bent ook een meisje, 1 stap terug. Doel 3 24. Oumar, Mata, Thomas en Emma werken goed samen. Ga naar 30. Doel 8 27. De kinderen overleven en groeien op. Naar de levenspoort! Doel 4 30. Levenspoort Waarover gaan de millenniumdoelen die vermeld staan in het spel? 1. ............................................................................................................................................................ 2. ............................................................................................................................................................ 3. ............................................................................................................................................................ 4. ............................................................................................................................................................ 5. ............................................................................................................................................................ 6. ............................................................................................................................................................ 7. ............................................................................................................................................................ 8. ............................................................................................................................................................

Wereldreis - 2013/1 - Werkblad D - 11

Derde graad van zo iemand? Waarom geloven mensen in zijn gaven?

EINDTERMEN Nederlands - Lezen 3.5 informatie ordenen; Strategieën 5.4 beoordelen. Wereldoriëntatie - Mens 3.3 zelfvertrouwen, 4.4 welvaart; Maatschappij 4.3 collectieve voorziening, 4.15 internationale organisaties; Tijd 5.2 kalender, 5.8 actuele toestand, 5.9 toekomst. ICT 6 informatie. BIJ DE FOTO “Dit is een mooi portret van een meisje. Zij heeft kleurrijke elastiekjes en vlechtjes in haar haren. Zij lacht, zij is blij. Wat maakt haar blij? Wat zou zij denken? Haar land staat voor grote uitdagingen: diverse groeperingen leveren strijd om de macht. Hoe ziet het leven van dit meisje eruit? Is Mali recent aan bod gekomen in het nieuws? Hoe? Welke informatie kun je vinden over het onderwijs in Mali? Over vrouwen en meisjes? Over geloof daar?” De Webtips kunnen hierbij helpen! Mali kwam ook al aan bod in Wereldreis van mei 2009, maart 2004, januari 1999 en februari 1995. Gebruik hier een coöperatieve werkvorm zoals: placemats, denk-tweetal-vertel, genummerde hoofden, binnenbuitenkring e.d. Je vindt hierover informatie op diverse webpagina’s. BIJ HET VERHAAL De toekomst van Fatou Er kan beslist een discussie worden aangegaan over godsdienst/religie en vormen van (bij)geloof. Hier kan een beknopt overzicht worden gegeven over de grote levensbeschouwingen (christendom, islam, humanisme…) en over lokale vormen van geloof (natuurreligie, voodoo …). Een voorbeeld hiervan vinden wij in de tekst, namelijk de hogon. Wat voor iemand is die man? Wat kan die man? Wat doet hij voor anderen? Wat verwachten mensen

Vragen en opdrachten als begrijpend lezen Oplossingen van werkblad G a) warm - vliegen, Niger - aanvoer, regenseizoen - oogst. b) - die: potten gemaakt uit klei; ze: de vrouwen uit Kalabougou (het pottenbakkersdorp). - hij: de hogon, een wijze man; hen: de dorpelingen. c) demon, bladeren, handelaars, loof, giftig; terwijl, geheimzinnig, grote. d) sorgo, bogolandoeken, hogon. DE MILLENNIUMDOELSTELLINGEN Een stand van zaken in de wereld Het aantal mensen dat in extreme armoede leeft, is gedaald van 1,8 miljard in 1990 naar 1,4 miljard in 2005. Als het tempo zich voortzet, zal een halvering van het percentage in 2015 worden gehaald. De vooruitgang is echter zeer ongelijk verdeeld over de wereld en door de sterke bevolkingsgroei is het aantal armen tussen 1990 en 2005 met 100 miljoen toegenomen. Het percentage werknemers in arme landen dat minder dan één dollar per dag verdient, is afgenomen van 30 % in 1997 naar ongeveer 20 % in 2007. Vrouwen in ontwikkelingslanden zijn oververtegenwoordigd. In 1990 lag het percentage ondervoede kinderen beneden vijf jaar in ontwikkelingslanden op 33 %. In 2006 was dit gedaald naar 26 %. De stijgende voedselprijzen van de laatste tijd kunnen ook deze winst gedeeltelijk weer verloren doen gaan. In 1990 ging 80 % van de kinderen in de basisschoolleeftijd naar school, in 2008 was dat gestegen tot 89 %. Zelfs in Afrika ten zuiden van de Sahara is dit percentage gestegen van 53 naar 76 %. Slechts 54 % van de kinderen in ontwikkelingslanden geniet voortgezet onderwijs, in Afrika ten zuiden van de Sahara is dat nog geen kwart van de kinderen. Het percentage meisjes dat naar de basisschool gaat ten opzichte van het percentage jongens is toegenomen van 87 % in 1991 tot 96 % in 2009. De doelstelling van 100 % lijkt in veel regio’s haalbaar. Wereldwijd spelen mannen nog steeds een dominante rol in de politieke macht. Het aandeel vrouwen in het parlement in ontwikkelingslanden steeg van 10 % in 1990 tot 18 % in 2010. Traditioneel werken veel vrouwen in het Zuiden in de landbouwsector en zijn zij juist ondervertegenwoordigd in andere sectoren. Dit maakt hun positie kwetsbaar. Veel van het werk is er onbetaald en de vrouwen missen de grotere zekerheid en

Wereldreis - 2013/1 - Wereldreistips - 12

sociale bescherming van loonarbeid. Tussen 1990 en 2008 steeg het aandeel vrouwen dat buiten de landbouwsector werkt licht in alle ontwikkelingsregio’s. Laat de leerlingen in groepen de overige vijf doelen behandelen. Er is duidelijk vooruitgang, maar de doelen zullen wellicht niet alle worden gehaald. De machtshebbers moeten er blijvend attent op worden gemaakt om voldoende inspanningen te leveren en de nodige stappen te zetten. Oplossing werkblad H Millenniumdoel 4: Een degelijke vooruitgang maar toch hinkt Afrika nog achterop… Ook hier vooral de aandacht en inspanning richten op Afrika. Meerdere landen in Afrika.

www.congocookbook.com/staple_dish_recipes/to.html  tô (gerecht) www.sacredsites.com/africa/mali/dogon.html www.google.be  Mali, Mopti www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071204_vrouwman01 Toekomst www.millenniumdoelen.nl/Millenniumdoelen/Millenniumdoelen www.dewereldvandevn.nl/de_verenigde_naties/millenniumdoelen www.ncdo.nl/content/atlas-voor-het-onderwijs  millenniumdoelen op kaart http://mdgs.un.org/unsd/mdg/Default.aspx

Millenniumdoel 5: Vooruitgang, maar niet genoeg… Ook weer vooral Afrika bijstaan, in het bijzonder ook de tienermoeders. Meerdere landen in Afrika. Millenniumdoel 6: Flinke winst maar totaal aantal neemt toe. De huidige inspanningen volhouden en indien mogelijk uitbreiden. Diverse Afrikaanse landen, Argentinië, Chili, Indonesië, Vietnam. Millenniumdoel 7: Er is hoop dat dit doel kan en zal gehaald worden Inzetten op minder uitstoot van CO2 en het aantal inwoners in sloppenwijken verminderen. Australië, China, Spanje, SaoediArabië, Nieuw-Zeeland. Millenniumdoel 8: Een vooruitgang, maar nog niet voldoende! Ontwikkelingshulp moet blijven stijgen (0,7%), medicijnen moeten voor iedereen bereikbaar zijn en ook internet voor iedereen! Canada, Australië, Japan, Italië, Portugal, Griekenland. WEBTIPS Mali www.alkaye.com/mopti5.htm www.dewereldmorgen.be/dewemo_search/Mali  recente artikels i.v.m. Mali https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ geos/ml.html www.mo.be/search/apachesolr_search/Mali www.landenweb.com/mali www.tweereizigers.nl/mali.htm www.worldheritagesite.org/mali/reisverslag.php www.flickr.com/photos/marcobellucci/3452949446  pottenbakken http://en.wikipedia.org/wiki/B%C3%B2g%C3%B2lanfini  Bogolan (doeken)

VOER VOOR BOEKENWURMEN - Affichekrant. Afrika moet sneller vooruit. Brussel: 11.11.11, 2010. - Kinderen en gezondheidszorg. Unicef Wereldklassen. Den Haag: Unicef Nederland, 2004. - Mali. Landenreeks. BAKKER, E. Amsterdam: KIT Publishers, 2009. - Mali. Sprookjesland van zand. samsam. Amsterdam: KIT, 2005. - Mali. The Bradt Travel Guide. VELTON, R. Chalfont St. Peter (Bucks), 2007. - Snelcursus: Hoe kan je over de toekomst nadenken? Kleurrijk Vlaanderen. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 2002. - Sunjata, een muzikaal verhaal. EMBRECHTS, P. & CLEMENT, S. Tielt: Lannoo, 2008. - W@ = D@. Diegem: Sanoma Magazines, 2006. - Wereldmeiden: acht schrijvers, acht landen, acht onvergetelijke verhalen. BRANDT CORSTIUS, J., KROONENBERG, Y. e.a. Amsterdam: Plan Nederland, 2010.

Wereldreis - 2013/1 - Wereldreistips - 13

De toekomst van Fatou Ik ben samen met Fatou, een kleurrijk meisje uit Mopti, op weg naar de markt. En zij vertelt me in een onophoudelijke stroom van woorden: Er was eens een jonge boer, hier in Mali, die een nieuw stuk land wou bewerken. Toen hij de grond geploegd had, verscheen er echter een boze geest. De boer had het recht niet dit land in gebruik te nemen. Het was immers van hem, de gevaarlijke, indrukwekkende en zeer sluwe boze geest (dit waren zijn eigen woorden). “Maar jij gebruikt het land toch niet”, antwoordde de jongeling. “En trouwens, mijn vrouw en ik verwachten een kind. Hoe zullen wij dat moeten voeden?” De gevaarlijke, indrukwekkende en enorm sluwe boze geest bekeek het werk dat de boer reeds verzet had en bedacht een plannetje. “We doen het zo: jij zaait en verzorgt de planten en doet al het werk. Maar als het regenseizoen voorbij is, krijg jij alles wat boven de bodem groeit en ik alles wat in de grond zit.” En zo gebeurde het: de boer zaaide en zorgde voor de planten en wanneer die volgroeid waren oogstte hij de sorgo. Hij kon de opbrengst op de markt tegen een mooi bedrag verkopen. Toen de gevaarlijke, indrukwekkende en verschrikkelijk sluwe boze geest zelf naar de markt ging, lachten de handelaren hem uit: de wortels van de sorgoplant, daar wilden zij geen geld voor geven! Woedend veranderde hij de afspraak: “Dit jaar krijg IK wat boven de grond groeit en JIJ wat in de grond zit!” En zo gebeurde het. Dit jaar had de boer echter aardappelen geplant. En de knollen verkocht hij op de markt voor een mooie prijs. Toen de demon er de bladeren van de aardappelplant probeerde te verkopen, lachten de handelaars hem opnieuw uit. Het loof van de aardappel is immers giftig. De boze geest bleek iets minder gevaarlijk, indrukwekkend en sluw te zijn dan hij zelf dacht. Beschaamd als hij was omdat hij zich in de luren had laten leggen door een jonge boer, duurde het nog vele jaren voordat hij zichzelf nog eens in de streek vertoonde. De boer daarentegen werd zeer oud en kreeg een heel grote familie met veel kinderen en kleinkinderen.

“Dat...” ze wijst naar een grote zak vol graankorreltjes die voor één van de kraampjes staat “…is sorgo”. Nu begrijp ik het: enkele dagen geleden had de gids ons verteld dat hier in Mali een ander type graan wordt verbouwd dan in Europa. Een soort die veel beter tegen warmte en droogte kan. Dat moet dus sorgo zijn. In een ander kraampje, naast dat van een slager die vanwege de warmte nogal veel last heeft van de vliegen, herken ik tussen de zeep en soda ook de bollen karité. Ik had op het platteland gezien hoe men van noten lichaamscrème vervaardigde. “Goed voor de huid” zegt Fatou. Ik begin te blozen. Zou ze dat puistje op mijn kin opgemerkt hebben?

Van op deze plek hebben we een mooi zicht op de rivier en de haven. De Niger is de levensader van Mali, zo zegt men wel eens. Grote prauwen, volgestouwd met waren als rijst, sorgo en gedroogde vis, en ook wel overdekte passagiersboten vertrekken hier naar Ségou in het zuiden. Ofwel in de andere richting naar het legendarische Timboektoe. Maar het verkeer over de Niger loopt niet alleen stroomop- en stroomafwaarts. Enkele prauwen dwarsen we de rivier vanaf de andere oever. “Zij komen van Kalabagou” vertelt Fatou me. “Kom, laten we gaan kijken!” Mannen zijn bezig één van de prauwen uit te laden: stapels potten van rood Ondertussen zijn we al op de markt aangekomen en en oranje aardewerk in verschillende vormen en ik vind het verhaal erg mooi, maar toch begrijp ik maten. het niet helemaal. “Kalabagou is het pottenbakkersdorp aan de andere “Wat is sorgo eigenlijk, Fatou?” kant van de Niger. De vrouwen draaien er potten Wereldreis - 2013/1 - Werkblad E - 14

uit klei. Die worden dan naar de rand van het dorp gebracht en bedekt met stro en hout op elkaar gestapeld. Om de potten te bakken, steken ze ’s avonds een groot vuur aan dat tot ’s ochtends blijft smeulen. Dan zijn ze klaar en worden ze hier verkocht. Kom mee! Ik wil je nog iets laten zien!” We lopen over de drukke markt naar een winkel met bijzondere stoffen. “Je kunt zien dat het momenteel het droge seizoen is. Anders zouden de mensen op het veld zijn te vinden en niet op de markt. Adama hier werkt wel het hele jaar door in de stad. Hij maakt bogolandoeken.” Ze stelt me voor een man die een smalle strook stof zit te weven. “Deze stroken worden aan elkaar genaaid en dan in een verfstof ondergedompeld. Vervolgens worden ze met motieven beschilderd, zoals die daar aan de muur.” Tegen de wand hangt een prachtig bruin kleed met zwarte zigzagfiguren. “Weet je waarvan ze die verfstoffen maken? ... Neen, natuurlijk weet je dat niet. Wel, ze maken ze uit de modder van de rivier.” Ze ziet me vol ongeloof naar het slijk langs de Niger kijken en schiet in de lach. Op de terugweg komen we langs een merkwaardig kraam. Het ligt er vol schelpen, schildpaddenruggen, het vel van een slang en vogelschedels. Fatou vertelt me dat deze dingen krachtige eigenschappen hebben die gebruikt kunnen worden om onder meer liefdesproblemen op te lossen. De man probeert ons een drankje te verkopen. Het sap van de baobab, vermengd met gemalen tanden, is zeer goed tegen hoofdpijn, verzekert hij ons. Het recept zou hij gekregen hebben van een wijze man uit het land van de Dogon, zo’n 100 km hiervandaan. Deze man, men noemt hem hogon, woont alleen in een grot tegen de wand van een rots en leeft van wat de dorpelingen hem geven. In ruil geeft hij hen raad en geneest hij zieken. Er zou een heilige bron in zijn woonst ontspringen. Daarom mag hij de grot nooit verlaten. Terwijl we verder trekken, merkt Fatou dat ik niet helemaal overtuigd ben door de verkoper en zijn drankjes.

“Toen mijn grootmoeder ziek werd, hebben we zo’n heilige man gevraagd wat we konden doen om haar te helpen. Hij gaf ons een fles water. Heilig water zei hij. En inderdaad, na er van te drinken, werd mijn grootmoeder beter.” Zou het dan toch kunnen? “Die man was wel niet de enige die we hebben geraadpleegd. De vrouw uit dat huis daar gaf ons iets dat we bij dat water moesten doen.” Terwijl ze dit zegt, glimlacht Fatou geheimzinnig en kijkt ze me met grote ogen aan. “Maar wat voor een vrouw woont er dan in dit huis? De hogon van Mopti?” “Je kunt lezen, niet?” “Jawel!” We staan nu recht voor de ingang van het gebouw. Boven de poort lees ik op een groot bord de volgende woorden: “Hôpital Sominé Dolo”. En weer schiet Fatou in de lach.

Wereldreis - 2013/1 - Werkblad F - 15

De toekomst van Fatou: vragen en opdrachten a) Verbind oorzaak  gevolg Het is warm weer. De Niger is de levensader. Het regenseizoen is voorbij.

Er zijn veel vliegen. De boer oogst. Er is een aanvoer van waren en er passeren veel mensen.

b) Verwijswoorden: naar wie of wat verwijzen ze? - Die worden dan naar de rand van het dorp gebracht en bedekt met stro en hout op elkaar gestapeld. ’s Avonds steken ze dan het grote vuur aan dat tot ’s ochtends blijft smeulen. Die: ............................................................................................................. ze: ............................................................................................................... - In ruil geeft hij hen raad en geneest hij de zieken. hij: . ............................................................................................................. hen: .............................................................................................................

c) Vul de zinnen correct aan Toen de …………… er de ………………… van de aardappelplant probeerde te verkopen, lachten de …………………hem opnieuw uit. Het ……………van de aardappel is immers ……………. . …………… ze dit zegt, glimlacht Fatou ………………… en kijkt ze me met …………… ogen aan. d) Geef het juiste woord bij elke omschrijving • Een ander type graan dan in Europa, een soort die veel beter tegen warmte en droogte kan: ……………………………… • Doeken van smalle stroken stof die aan elkaar worden genaaid, dan in een verfstof ondergedompeld en daarna met motieven beschilderd: ……………………………… • Een wijze man, die alleen in een grot tegen de rotswand woont en leeft van wat de dorpelingen hem geven: ………………………………

Wereldreis - 2013/1 - Werkblad G - 16

Wereldreis - 2013/1 - Werkblad H - 17

8: In 2015 is er meer eerlijke handel, schuldenverlichting en hulp

7: In 2015 leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu

6: In 2015 is de verspreiding van ziektes als aids en malaria gestopt

5: In 2015 sterven er minder vrouwen door zwangerschap

4: In 2015 is kindersterfte sterk afgenomen

3: In 2015 hebben alle mannen en Goed op weg, maar nog veel werk Vooral vrouwen ook aan de slag Enkele landen in Afrika vrouwen gelijke rechten aan de winkel helpen in sectoren buiten de landbouw

2: In 2015 gaan alle jongens en Positieve evolutie, maar de kwaliteit Vooral Afrika bijstaan en dan meer Enkele landen in Afrika meisjes naar school moet beter. bepaald het voortgezet onderwijs.

Halen wij de millenniumdoelen tegen 2015? Wat zijn de vooruitzichten? Wat is al gerealiseerd? Wat loopt goed? Wat zijn de grote problemen? Om hierop een mogelijk antwoord te geven, gaan wij te rade bij websites, zoals www.ncdo.nl (kies dan voor Millenniumdoelen Atlas: daar krijg je een overzicht, een stand van zaken, o.a. in de vorm van de wereldkaart + commentaar). Aan de hand van de gegeven informatie zijn de eerste drie doelen ingevuld in de tabel; de andere doelen kun je op eenzelfde manier vervolledigen met informatie op websites. Doel Stand van zaken Wat nog te doen? Waar vooral? 1: In 2015 zijn extreme honger en Vooruitgang, maar toch nog onge- Een sterkere inspanning in Afrika, Meerdere landen in Afrika, maar armoede uitgebannen lijk verdeeld. o.a. het â&#x20AC;&#x2DC;beherenâ&#x20AC;&#x2122; van de voedsel- ook nog Colombia en Oezbekiprijzen. stan

Wat met de millenniumdoelen?

Wereldreis - 2013/1 - Werkblad I - 18

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 26ste jaargang, nummer 1 - Afgiftekantoor Antwerpen X – P912119

Iedereen maakt zich graag eens mooi, of het nu in België of in Mali is: het is iets van alle leeftijden en culturen.

januari 2013