Wereldreis - juni 2013 by Studio Globo

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 26ste jaargang, nummer 6 - Afgiftekantoor Antwerpen X â&#x20AC;&#x201C; P912119

Spiegelen in een regenplas (foto: Karen Nachtergaele).

juni 2013

Jemen Thema : spiegelbeeld 191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren ĂŠn de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit!

www.detijdloopt.be

Nieuws en campagne Speelgoedkoffer, Een spiegel op de wereld

1, 2, 3…piano

Een koffer met meer dan 70 stuks speelgoed van kinderen uit India, Marokko, Guatemala en Congo. Ontdek samen met je leerlingen hoe zij spelen en leven. Via verschillende methodieken -spel, klasgesprek en groepswerk– ontdekken leerlingen van de 1ste en 2de graad dat speelgoed een spiegel is op de wereld. Wie spelend verder kijkt zal meer leren over natuur, techniek, creativiteit, verkeer, dagelijks leven en samen spelen.

Een klasboek voor de tweede graad van het lager onderwijs Maak via foto’s, activiteiten en filmpjes kennis met 3 wereldreporters uit Senegal, India en Guatemala: Ogo, Samiksha en Maria!

Speelgoed weerspiegelt de maatschappij in het klein, dat is de kerngedachte van de nieuwe wereldspeelgoedkoffer van Studio Globo. Hij is bedoeld voor leerlingen van het eerste tot het vierde leerjaar. In de kist zitten zeventig stuks speelgoed waarmee ècht gespeeld mag worden. Deze keer geldt: aanraken mag! Het speelgoed komt van kinderen uit vier landen: India, Marokko, Guatemala en Congo.

De verschillende facetten van een samenleving, komen aan bod aan de hand van spiegels: de verkeersspiegel, de samenspeelspiegel, de natuurspiegel, de nadoe-spiegel, de professorsspiegel, de creaspiegel. De achteruitkijkspiegel bijvoorbeeld staat voor het speelgoed dat een link heeft met transport en verkeer, een spiegelend dienblad weerspiegelt het dagelijkse leven en in een zwarte steen spiegelt zich de natuur.

Maak kennis met deze nieuwe materialen tijdens onze vormingen van het najaar. Alle info en inschrijven op www.studioglobo.be/vorming2degraad

Een abonnement op Wereldreis loopt per schooljaar of per kalenderjaar. De abonnementen die aflopen, worden automatisch vernieuwd (tenzij dit anders werd doorgegeven, bv. voor gemeenten die werken met een bestelbon). Heb je een schooljaarabonnement? Neem dan voor wijzigingen aan aantallen of formules vóór 15 juni contact op met Jan Wynants op het secretariaat van Studio Globo: info@studioglobo. be of telefonisch op 02 520 05 30. Prijzen voor de abonnementen: - abonnement Wereldreis: 17 euro per jaar. (10 nummers Wereldreis) - 1+1 abonnement: 35 euro per jaar (1 abonnement Wereldreis + de Wereldkalender) - 6+6 abonnement: 175 euro per jaar (6 abonnementen Wereldreis en 6 kalenders voor de prijs van 5) Dit geldt enkel voor verzending naar één adres.

Een spiegel op de wereld: aan de slag met de wereldspeelgoedkoffer

Vanuit de verhalen van de kinderen leren de kinderen het universele van spelen en speelgoed kennen. Zo verkleden kinderen overal ter wereld zich om ‘mama of papa’ te spelen, maar niet overal zullen ze dezelfde kleding daarvoor aantrekken. Als je dan gaat kijken welke kleding ze dragen, dan kom je veel te weten over de leefwereld van dat kind.

Beschikbaar vanaf september 2013. Meer info op pagina 19.

Abonnementen Wereldreis

Voorbij de kleuren

Je vertrekt met de kinderen vanuit hun eigen speelgoed en leefwereld. De leerlingen vertellen over hun eigen speelgoed en ontdekken het speelgoed van de vier kinderen. Via het speelgoed voelen de kinderen zich verbonden met elkaar en hun leeftijdsgenootjes in Marokko, Congo, Guatemala en India. De koffer maakt gebruik van een afwisseling van ervaringsgerichte werkvormen. Als slot werken de leerlingen aan een speelgoedkunstwerk. Zo verwerken ze op een muzische manier de opgedane indrukken en ervaringen.

Praktisch Waar ontlenen? Je kan de speelgoedkoffer ontlenen in elke Studio Globo afdeling. Kijk voor de adressen op www.studioglobo.be. Prijs? € 23 per 2 weken per box. Indien gewenst sturen we de handleiding 2 weken op voorhand op. Hiervoor worden enkel verzendingskosten aangerekend.

In de speelgoedkoffer zitten twee autootjes van Rachid uit Marokko. Hij speelt er taxichauffeur mee. Met zijn blauwe Mercedes vervoert hij de mensen die ver moeten reizen. Hij verdient natuurlijk meer geld dan zijn broertje Said die met de kleine rode Peugeot, mensen rondrijdt voor korte afstanden. Belangrijke mensen hebben meestal de taxi van Rachid nodig.

In de koffer zitten poppetjes en zeteltjes. Ze zijn van Gloria uit Congo. In het spel van Gloria zitten de mannetjes op de zetels. De zetels staan langs de straatkant en ze laat de mannetjes gaan zitten om er gezellig te praten.

In de speelgoedkoffer zitten lokfluitjes uit Guatemala. Alonso kan heel mooie geluiden maken met zo’n fluitje en jawel, de vogels in de buurt komen dan steeds nieuwsgierig dichterbij en beantwoorden zijn roep! Alonso vindt dit superleuk.

INHOUD

voorwoord Dag lezer(es), De spiegels op de foto van deze maand spreken tot de verbeelding. Ze weerspiegelen een straat met heel wat bedrijvigheid. Een kleine jongen kijkt in de spiegels. Kijkt hij naar zichzelf? Of naar de wereld achter zich? Je hebt niet altijd een spiegel nodig om jezelf te kunnen zien. In heel veel zaken kan je jezelf spiegelen. Op de spiegelfoto op de achterflap spiegelt een jongetje zich in een waterplas. Ook in onze nieuwe wereldspeelgoedkoffer, waarover je op pagina 19 meer informatie vind, zitten verschillende soorten spiegels: een achteruitkijkspiegel, een spiegelend dienblad of wat dacht van een steen waarin je jezelf kan spiegelen? Naast de letterlijke betekenis, wordt de spiegel figuurlijk gebruikt in deze educatieve koffer: speelgoed is een spiegel voor de maatschappij. Wat een groep mensen belangrijk vindt, wordt weerspiegeld in waar kinderen mee spelen en hoe ze er mee spelen. Zo is speelgoed veel meer dan een paar lukraak gekozen voorwerpen: ze zijn dragers van gewoontes en tradities. Dit nummer van Wereldreis kijken we in de spiegel van het leven in Jemen. Hoe leven kinderen en jongeren er en wat zijn de gelijkenissen en verschillen met ons leven? Spiegel ze! Emilie

colofon

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo (Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel, F 02 502 81 01) Weblink www.studioglobo.be/wereldreis

Nieuws en campagne............................. 2 Speelgoedkoffer, Een spiegel op de wereld ...................... 2 1, 2, 3 ... piano................................... 2 Abonnementen Wereldreis.................... 2 Saved by the bell..................................2 Voorwoord .......................................... 3 Wereldreisinfo Jemen............................................ 4 Heb je al gehoord van ... Sidr honing van Jemen? .................... 4 Foto-info........................................ 5 Thema-info: Spiegelbeeld.................. 5 Reiswoordenschat ........................... 5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad ................................ 6-8 3D-portret ..................................... 7 Evaluatieformulier kunstwerk ............ 8 Tweede graad..............................9-11 Brief van Lien ............................... 10 Spiegelbeelden ............................. 11 Derde graad..............................12-17 Webtips........................................ 13 Voer voor boekenwurmen ................ 13 Het heden weerspiegelt het verleden .............................14-15 Himyar ........................................ 16 Mijn spiegels ................................ 17 Tekening van de kalenderfoto........... 18 Voorbij de kleuren. Een spiegel op de wereld: aan de slag met de wereldspeelgoedkoffer ........................ 19 Spiegelfoto........................................ 20

Le monde en classe (vertaling van wereldreis) is een uitgave van CNCD-11.11.11 (Handelskaai 9, 1000 Brussel, F 02 250 12 63) www.cncd.be/lemondeenclasse

Abonnement : 10 nummers voor € 16 Zie weblink voor andere formules. Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Vraag wijzigingen schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement. Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,60 + verzendingskost. Bankrekening : BE56 0682 3525 0588 Administratie : Jan Wynants (T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be) Redactie en medewerkers : Helga Vande Voorde (T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be), Marion Doise, Anna Bukhari (verhaal), Joke Verreth, Hilde Vandingenen, Kathalyn Dutry, Coroline Van Wijngaarden, Emilie Deblock en Jan Debonnet Tekeningen : Jos Verhulst Foto's : Tim Smith (kalenderfoto op de cover); Hillaire (foto autootjes), Coroline Van Wijngaarden (foto zeteltjes), Jerry Oldenettel (foto vogel); Karen Nachtergaele (spiegelfoto) Vormgeving : Marc Vermeiren Druk : De Wrikker cvba, Berchem Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding. Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11 v.z.w. en met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking

Wereldreis - 2013/6 - 3

Jemen LANDENINFO

Het land Jemen is een tot 3 660 m hoog land in Zuidwest-Azië. De westkust van Afrika ligt maar 25 kilometer verder en in de zuidelijke havenstad Aden zie je sterke invloeden uit India. In de hooglanden en aan de rand van Rub al Khali overheerst de Arabische invloed. De hoofdstad van Jemen is Sanaa. Die stad ontstond meer dan 2 500 jaar geleden op een belangrijke handelsroute en is daarmee één van de oudste voortdurend bewoonde steden van de Arabische wereld. De bijzondere architectuur is een grote trekpleister. De oude stad van Sanaa wordt vaak het grootste openluchtmuseum van de Arabische wereld genoemd en is uitgeroepen tot Werelderfgoed door Unesco. De lemen huizen, soms wel zeven verdiepingen hoog, hebben dezelfde kleur als de bergen rondom de stad. Rond de oude stad liggen de nieuwe wijken met brede autowegen en moderne gebouwen van beton, glas en baksteen. Geschiedenis Jemen verbond de oude culturen in het Midden-Oosten en koninkrijken beheersten er eeuwenlang de handel in specerijen en wierook. De islam deed zijn intrede in de 7de eeuw. Tussen 1517 en 1905 behoorde Jemen tot het Ottomaanse Rijk en daarna werd het gedeeltelijk onafhankelijk. De afgelopen jaren volgde het ene conflict het andere

op. Sinds 2004 is er in het noorden van Jemen oorlog tussen het regeringsleger en de Huthi-opstandelingen. Die vinden o.a. dat de regering niet genoeg geld geeft en te weinig scholen en ziekenhuizen bouwt. Door de oorlog zijn veel mensen gevlucht en kunnen veel kinderen niet naar school. In 2011 gingen opstandelingen in tegen het autoritaire regime van president Ali Saleh, die al dertig jaar aan de macht was. De president trad uiteindelijk af en er werden politieke hervormingen doorgevoerd. De nieuwe president Hadi heeft de situatie verbeterd, toch blijft de onrust voelbaar. De Jemenitische overheid, gesteund door de Verenigde Staten, en islamistische militanten van Al Qaeda leveren een constante strijd om de controle over verschillende gebieden te behouden. Bevolking Jemen heeft bijna 25 miljoen inwoners, de hoofdstad Sanaa ongeveer twee miljoen. Het grootste deel van de bevolking woont in kleine, vaak moeilijk toegankelijke bergdorpen. Het platteland is belangrijker dan de weinige steden en daardoor is de eeuwenoude stammencultuur, die er nog steeds heerst, erg belangrijk. De belangen van de staat zijn niet altijd dezelfde als die van de stam, dit veroorzaakt vaak problemen. Mannen mogen meerdere vrouwen hebben, vrouwen krijgen gemiddeld 6 kinderen. Volgens de stammencultuur ben je pas een echte man wanneer je een wapen hebt. Jongens dragen al jong een jambiya om hun middel en rond een jaar of 10 leren zij schieten met een kalasjnikov. Omdat veel mannen in Jemen wapens hebben, zijn er ook strenge straffen binnen de stammencultuur voor een man die iemand doodt. De familie van het Wereldreis - 2013/6 - Wereldreisinfo - 4

slachtoffer kan kiezen of zij bloedgeld eisen of bloedwraak. HDI: Jemen staat 160ste van 186 landen met een lage 0,458 (index voor 2012). Economie Vroeger was Jemen erg rijk, het lag op een belangrijke handelsroute. Momenteel is het land echter het armste en dichtstbevolkte van de Arabische wereld, met een van de hoogste geboortecijfers ter wereld (33 ‰). De verschillen tussen arm en rijk zijn ook erg groot. De economie heeft al vooruitgang geboekt op verschillende gebieden, maar men vreest voor economische en politieke problemen als de oliebronnen uitgeput raken. Munt: de riyal, YER 1 = 0,0035 euro.

HEB JE AL GEHOORD VAN … Sidr honing uit Jemen? Naar het schijnt zou de honing uit Jemen de beste zijn ter wereld, het is dan ook de duurste. De bijen die voor de honing zorgen, zijn heel zachtaardig, klein en aangepast aan het bergen woestijnklimaat. Zij halen nectar bij de bloemen van een groenblijvende jujubeboom (Ziziphus). De honing wordt vaak gebruikt in desserts: een bekend voorbeeld is ‘bint al-sahn’, een soort pannenkoeken gemaakt van meel en boter, besprenkeld met honing. Hij doet dienst als medicijn tegen maagklachten, verkoudheden, keelpijn, hoest, huidaandoeningen enz.

Foto-info  Op de foto zie je spiegels te koop hangen aan één van de eeuwenoude stadsmuren van 9 tot 14 m hoog in Sanaa. Een jongetje kijkt gefascineerd naar de wisselende weerspiegelingen van de marktdrukte. Die marktdrukte is er altijd geweest in Jemen. Het land ligt immers op het kruispunt tussen Afrika, het Midden Oosten en Azië. Romeinen kenden het als “Arabia Felix” of “Gelukkig Arabië”. Hier kwamen ook dure producten als wierook en mirre vandaan. In de smalle straatjes binnen de muren van de Oude Stad kun je nu nog steeds marktverkopers vinden die hun koopwaren van over de hele wereld aan de man proberen te brengen. Als je goed kijkt, zie je alleen maar mannen op straat. De vrouwen zijn onzichtbaar, verborgen achter de muren. Er is in Jemen een grote ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Vrouwen mogen bijvoorbeeld hun eigen huwelijkscontract niet tekenen. Het huwelijk wordt door de ouders of de familie geregeld. De man overhandigt een afgesproken som geld aan de vader van de bruid en voelt zich daardoor haar eigenaar. De vrouw moet beschermd worden voor de blikken van andere mannen. Zij mag niet buiten komen zonder toestemming van haar man en als zij buiten komt, moet zij zich sluieren. Meisjes gaan meestal wel naar school, maar zij worden meteen thuisgehouden als er karweitjes zijn. Hierdoor kan meer dan de helft van de vrouwen niet lezen of schrijven. Zij hebben zelfs geen identiteitsbewijs en kunnen

zonder toestemming van hun man het land niet uit. Binnenshuis hebben de vrouwen het wel voor het zeggen. Zij zorgen voor het huishouden en voeden de kinderen op. De mannen komen bij elkaar in de mannenkamer, de vrouwen in de keuken.

aan andere dingen. Volgend Leonardo Da Vinci zijn “de ogen de spiegel van de ziel” en Ernst Holmes vindt het leven zelf een spiegel “die zal weerspiegelen wat de denker erin denkt”. Het heden weerspiegelt als het ware het verleden. In Jemen is dat duidelijk zichtbaar, de geschiedenis heeft er zijn sporen achtergelaten. Het tijdperk waarin Arabische en Indische boten de Rode Zee en de Indische Oceaan domineerden, wordt tot op vandaag weerspiegeld op de Jemenitische gezichten, in het voedsel en in de hedendaagse gebruiken en architectuur.

THEMA-INFO: SPIEGELBEELD Een spiegelbeeld is wat men ziet als men in een spiegel kijkt. Alleen van mensen, dolfijnen en olifanten is het bewezen dat zij hun eigen spiegelbeeld herkennen. De spiegel en het spiegelbeeld komen in veel oude volksverhalen, mythen en sprookjes voor, waarschijnlijk omdat de spiegel door de primitieve mens als een magisch voorwerp werd beschouwd. Narcissus werd verliefd op zijn eigen spiegelbeeld en iedereen kent “Spiegeltje, spiegeltje aan de wand” uit Sneeuwwitje wel. Ook in bijgeloof spelen de spiegel en het spiegelbeeld een grote rol. “Een spiegel breken, brengt zeven jaar ongeluk”, is een gedachte die diep verankerend zit in het volksgeloof. Men dacht dat het spiegelbeeld de ziel van de mens voorstelde, bij een gebroken spiegel werd de ziel aangetast. In filosofische uitspraken wordt de functie van een spiegel vaak toegeëigend Wereldreis - 2013/6 - Wereldreisinfo - 5

REISWOORDENSCHAT Baab al-Jemen: belangrijkste toegangspoort tot de oude stad Sanaa. bloedgeld: geld dat de dader aan de familie van zijn slachtoffer moet, ter compensatie voor zijn misdaad. bloedwraak: iemand uit de familie van het slachtoffer doodt de dader. futah: traditionele omslagdoek met verschillende patronen voor een man. hamam: oosters (oorspronkelijk Romeins) badhuis met stoombad. jambiya: kromme dolk uit Jemen die status uitdrukt. qat: plant (Catha edulis) met stimulerende bladeren. Rub al Khali: grootste zandwoestijn ter wereld in de Grote Arabische Woestijn (Arabisch: het lege kwartier). sharshaf: een zwarte mantel met sluier, die de vrouwen helemaal bedekt. sjeik: man met aanzien in de Arabische wereld. soek: Arabische markt. thawb: lang wit hemdachtig kleed.

Eerste graad EINDTERMEN Muzische Vorming 1.6 beeldend weergeven. Sociale vaardigheden 1.6 mening formuleren. Wereldoriëntatie 4.8 waarden en normen. Leren leren 3 informatie verwerven en gebruiken. IK SPIEGEL MEZELF

een spiegel of gewoon voor het raam staan. Zij moeten zorgen dat er veel damp op komt (erop ademen) en dan snel zichzelf tekenen. Bespreek: “Is het moeilijk? Waarom (niet)?” Daarna maken zij een 3D-portret van een Jemenitisch kind. Zorg voor karton, verf, knopen, wol, stof, ijzerdraad… Er kan gebruik worden gemaakt van het stappenplan op werkblad A. Achteraf vullen zij Werkblad B in als evaluatie. IK ZIE, IK ZIE WAT IK NIET KAN ZIEN Vraag vooraf om een klein spiegeltje mee te brengen. Vertel dat Himyar in de spiegels kan zien wat er achter hem gebeurt. Dit proberen we ook in de klas. Iedereen zit vooraan in de klas met de spiegel in de hand. Zoek het voorwerp De leerkracht noemt een voorwerp en de leerlingen zoeken het met hun spiegel, zij mogen zich niet omdraaien. Zorg dat de voorwerpen zich achter de leerlingen bevinden. Waar ben ik? De leerkracht loopt rond achteraan in de klas, de leerlingen volgen alle handelingen met de spiegel. Laat de rol van de leerkracht ook eens overnemen door enkele leerlingen. IK, DE SPIEGEL

Bekijk samen de foto. Hou een klasgesprek: “Wat ziet Himyar in de spiegels?” Zichzelf, mannen, de markt… Kijk zelf eens in de spiegel: “Wat zie jij? Beschrijf. Kun je ook gevoelens zien? Hoe? Wat kun je niet/ wel zien in een spiegel?” SPIEGELTJE, SPIEGELTJE AAN DE WAND Vertel in de klas over kunstenaars die zichzelf schilderen/ tekenen. Vertel dat dit een zelfportret wordt genoemd. Laat enkele voorbeelden zien: Jan Van Eyck, Vincent Van Gogh, Frida Kahlo. Bespreek kort: “Hoe heeft de kunstenaar zichzelf uitgebeeld? Ziet die er echt zo uit?” De kinderen maken ook een zelfportret. Om te beginnen doen zij het op de snelle manier: laat de leerlingen voor

Begin met een opwarming. Vraag de leerlingen jou na te doen. Ga één voor één alle lichaamsdelen af, begin beneden met je voeten. Draai elk lichaamsdeel los, schud op het einde heel je lichaam dooreen. Laat de leerlingen in een grote lijn voor jou staan. Ga voor de groep staan en vertel dat zij de spiegel zijn. Alles wat jij doet, moeten zij nadoen, zo juist mogelijk. Begin bij een hand die je langzaam optilt en langzaam door de lucht beweegt. Blijf daarbij op je plek staan en kijk of de leerlingen de juiste hand bewegen. Blijf rustig doorbewegen en laat een ander lichaamsdeel bewegen. Beweeg ook minder voor de hand liggende lichaamsdelen. Geef onmiddellijk feedback. Spiegelen in tweetallen De leerlingen gaan nu het spiegelen oefenen in duo’s. Loop daarbij rond en kijk hoe het gaat. Laat hen even feedback geven op wat zij ervoeren: “Was het gemakkelijk om de beweging te volgen? Wat moet je doen opdat je de bewegingen goed kunt volgen?” Traag bewegen. Grote, duidelijke bewegingen maken. Laat eventueel enkele duo’s demonstreren. De andere leerlingen geven feedback op een positieve manier.

Wereldreis - 2013/6 - Wereldreistips - 6

3D-portret

a) Knip twee stukken karton (20 bij 15 cm). Gebruik één ervan als achtergrond. b) Teken op het andere een gezicht (ovaal) met de hals en de schouders. Knip het uit. c) Knip een kartonnen neus en lijm vast. Verf alles in huidskleur. Verf ook de achtergrond in één kleur. Laat de rand onbeschilderd d.m.v. schildersplakband. d) Wanneer alles droog is, kleef je knopen voor de ogen, wol of stof voor de haren. e) Kies een mooi bedrukt papier of stof voor de kleding. f) Lijm het hoofd op de achtergrond vast. Op de achterkant komen dan nog de naam en de datum. Wereldreis - 2013/6 - Werkblad A - 7

Evaluatieformulier kunstwerk Informatie kunstenaar Naam: ..................................... Datum: .................................... Materiaal ................................................. ................................................. .................................................

Informatie kunstwerk Naam/ titel: ............................. Doel: ....................................... Technieken ................................................. ................................................. .................................................

Vul de juiste kolom in.

+++

Wat vind je van de opdracht? Wat vind je van het resultaat? Had je respect voor het materiaal? Heb je goed opgeruimd? Wat vind de leerkracht van je werk? Wat vinden je ouders van het werk? Wat vinden je klasgenoten van je werk? Hoe moeilijk vond je de opdracht?

Wereldreis - 2013/6 - Werkblad B - 8

(heel)

(niet)

Tweede graad EINDTERMEN Muzische vorming: 1.1 oordelen over kunst, 3.5 gedachten uiten. Nederlands: 4.3 persoonlijke brief schrijven, 7 interculturele gerichtheid binnen taal. Wereldoriëntatie: 3.1 gevoelens uitdrukken, 4.7 verschillen respecteren. ICT: 4 zelfstandig leren, 6 digitale informatie. DE FOTO EN DE BRIEF Kennismaking met Sanaa Leerkracht leest de brief van Lien voor (werkblad C). Bespreek: wie, wat, waar? Kennen de leerlingen Jemen al? Verwijs naar vorige Wereldreisnummers over Jemen (juni 2010, oktober en april 2009, februari 2004). Laat eventueel de leerlingen wat extra informatie opzoeken (zie Webtips).

Hang lege kaders (zelfgemaakt) aan de muur. De ene groep kaders zijn spiegels in de stad Sanaa, de andere zijn spiegels uit de eigen stad of het eigen dorp. Elke groep hangt zijn afbeeldingen op de juiste plaats. Bespreek de gelijkenissen en de verschillen tussen Sanaa en onze eigen dorpen/ steden. Kijken door een andere spiegel Wij gaan eens een brief naar Lien schrijven. In deze brief beschrijven wij de stad of het dorp waar wij wonen. Overloop volgende onderdelen van de brief, sta stil bij hetgeen je er kunt schrijven. • Aanspreking: “Naar wie gaan wij schrijven?” Naar Lien, naar Himyar … • Inleiding: “Kent … ons?” Neen, wij gaan ons dus eerst voorstellen. • Midden: “Waarover kunnen wij vertellen? Wat is er hier zoal te zien?” Verwijs naar de spiegels van onze stad/dorp. “Wat kunnen wij hier doen?” • Slot: “Hoe gaan wij onze brief afsluiten?” De leerlingen kijken hun brief na en schrijven hem in het net. De leerkracht kan de brieven verzamelen en aan de redactie van Wereldreis bezorgen t.a.v. Lien. Laat de kinderen het werkblad D oplossen. Oplossing: 1. het vierde woord is juist; 2. persoonlijk antwoord; 3. persoonlijk antwoord; 4. zonder samenwerking bereik je niets: “veel handen maken licht werk”. Spiegelbeeld van Papa

Kalenderfoto Vertel dat de foto in de hoofdstad Sanaa is genomen. Wat zien de leerlingen op de foto? Waar in Sanaa kan deze foto genomen zijn? Denk aan de brief van Lien. Verwijs naar de eeuwenoude stadsmuren van de stad Sanaa waar de spiegels aan vasthangen. Kijk naar wat het jongetje in de spiegels ziet. Spiegelbeelden. “Wat valt er op?” Allemaal mannen. “Hoe zien zij er uit? Waarom zou dat zo zijn?” SPIEGELBEELDEN De spiegel tussen Sanaa en België Verdeel de klas in twee groepen. Laat Groep 1 foto’s opzoeken over de stad Sanaa. Laat Groep 2 foto’s opzoeken over hun eigen dorp of stad. Zie Webtips.

Benodigdheden: klei, verf, vernis, karton, allerlei materiaal en tijdschriften, foto’s, lijm, schaar.

Werkwijze: rol de klei uit en snij hem in 4 repen die om de spiegel (karton) passen. Maak de repen aan elkaar vast in de hoeken. Je maakt zo het fotokader. Daarna trek je met een tandenstoker het patroon dat je wilt hebben in de klei. Als jouw werk droog is, kun je het schilderen. Breng de volgende dag eventueel een laagje vernis aan. Op het karton plak je afbeeldingen en voorwerpen die jouw papa typeren. “Wat ziet jouw papa als hij in de spiegel kijkt? Er is meer dan wat je op het eerste gezicht ziet, kijk verder dan het spiegelbeeld. Wie is jouw papa? Wat vind je zo leuk aan hem? Wat vindt hij leuk?”

Wereldreis - 2013/6 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2013/6 - Werkblad C - 10

Spiegelbeelden 1. Waar staan de letters van het woord ‘muur juist in spiegelbeeld?

Schrijf zelf een geheime boodschap in spiegelschrift: ............................................................................. .............................................................................

ruum

muur

ruum

‫قفصت ال ةدحاو دي‬ Probeer het ook eens:

2. Schrijf je naam in spiegelschrift. Denk eerst goed na. In spiegelschrift draai je niet alleen de volgorde van de letters om, maar ook de letters zelf!

............................................................................. Letterlijke betekenis: “één hand kan niet klappen”. Wat wil dat zeggen? ............................................................................. ............................................................................. ............................................................................. ............................................................................. Ken je het spreekwoord dat wij daarvoor gebruiken? ............................................................................. ............................................................................. .............................................................................

Kijk daarna in een spiegel, ziet je naam er net zo uit als je normaal schrijft?

.............................................................................

3. Leonardo Da Vinci schreef vaak in spiegelschrift.

dleeblegeips Wereldreis - 2013/6 - Werkblad D - 11

Derde graad EINDTERMEN Nederlands: 3.3 informatie achterhalen, 6.2 respectvol reflecteren. Muzische vorming: 1.5 vormgeven, 4.1 genieten, 6.5 respect tonen. Sociale vaardigheden: 1.2 respect en waardering. ICT: 4 zelfstandig leren, 6 digitale informatie. CLOWNS EN SPIEGELS Vertel de leerlingen over een clownsact met spiegels: “Twee clowns komen samen in hun kleedkamer. De ene moet even weg terwijl de andere achterblijft en zichzelf begint te spiegelen in de grote spiegel. Per ongeluk breekt hij de spiegel. Snel ruimt hij alle brokstukken op en wanneer zijn vriend terugkomt, speelt hij dan zelf maar voor spiegel. De andere denkt zijn spiegelbeeld te zien. Alles gaat goed, totdat het spiegelbeeld een foutje maakt. De clown daagt zijn spiegelbeeld uit en maakt steeds snellere bewegingen, hierdoor geraakt het spiegelbeeld helemaal in de war. Hij kan de bewegingen niet meer volgen. De clown heeft begrepen dat er bedrog in het spel is en stapt door de lijst en grijpt het zogezegde spiegelbeeld bij zijn kraag.” Vertel de leerlingen dat zijzelf die act gaan naspelen. Laat hen per twee hierop oefenen. Sluit de oefening af met een toonmoment. DE KALENDERFOTO De leerlingen bekijken de foto. Zij stellen zichzelf voor dat zij de fotograaf zijn en uitleg moeten geven bij de foto. Zij schrijven neer wat zij zien op de foto en verzinnen een verhaal dat er bij hoort. Nadien lezen enkele leerlingen hun tekst voor. Bespreek klassikaal: “Is het verhaal realistisch (wat wel/ niet)? Klopt het verhaal met de foto?” Vertel dat de foto in de stad Sanaa is genomen. De leerlingen zoeken met behulp van de atlas in welk land Sanaa ligt. Daarna leggen zij met eigen woorden uit waar Jemen ligt (ten opzichte van andere landen, zee, evenaar…) Bespreek de onrust in Jemen met de leerlingen. Laat hen krantenberichten lezen of zelf artikels opzoeken op het internet (www.nieuwsblad.be, www.standaard.be, www.demorgen. be, www.hln.be, www.knack.be/nieuws, www.mo.be). HET VERHAAL Laat de leerlingen het verhaal (werkblad E en F) lezen. Dat dient als aanzet om te reflecteren over hun eigen leven en omgeving. Bespreek klassikaal wat men bedoelt in het verhaal met “In alles wat er nu gebeurt, weerspiegelt het verleden?” Laat de leerlingen Werkblad G maken a.d.h.v. het verhaal. Zij lossen de vragen op per twee, daarna worden de oplos-

singen klassikaal besproken. De oplossingen: 1. Fictie 2. Een jongen is samen met zijn familie gevlucht uit hun dorp omdat de regering hen verraden heeft. Hij woont nu in de hoofdstad Sanaa en luistert naar verhalen van zijn vader over het verleden. 3. Jongeren informeren over het leven in Sanaa. 4. Persoonlijk. 5. In alle richtingen door elkaar bewegen, met veel mensen bijeen. 6. Pick-up. 7. Wapen. 8. Is de titel die in de Arabische wereld wordt gegeven aan een man met aanzien. 9. Vb.: de soek, sjeik, Soefyaan, thawb, kalasjnikov verboden in Sanaa, kindsoldaten, Huthi-oorlog, theehuis, lemen stadsmuren, Baab al-Jemen, wierookkaravanen (verleden), Arabia Felix (verleden), mensen die moeten vluchten… Nabespreking verhaal Bespreek de persoonlijke mening en gevoelens van de kinderen bij het lezen van het verhaal. Je kunt verwijzen naar de actualiteit die in het begin van de les werd besproken. Er is meer op de wereld dan je op eerste zicht ziet en dat geldt ook voor de ommuurde stad. Ook Himyar heeft herinneringen die hij liever niet opnieuw oproept. BESCHOUWING ERFGOED De binnenstad van Sanaa is door Unesco in 1988 tot Werelderfgoed verklaard. Dit dankzij 103 moskeeën, 14 hamams en meer dan 6000 lemen huizen met typische versieringen en gebrandschilderde ramen. Zij zijn gebouwd voor de 11de eeuw en zijn een goed voorbeeld van de traditionele Arabische bewoning. De lokale technieken en materialen zijn met enorm veel vakmanschap gebruikt. Leg dit uit aan de leerlingen. Laat hen afbeeldingen zoeken van Sanaa en kijken naar elementen die naar het verleden verwijzen. De oude gebouwen staan er voor het grootste deel nog, maar toch zien wij ook veel modernere invloeden, laat de leerlingen hier ook enkele voorbeelden van zoeken op de foto’s (satellieten, gsm-gebruik, jeans, zendmasten…). Een beetje ICT Laat de leerlingen op de volgende site enkele andere zaken

Wereldreis - 2013/6 - Wereldreistips - 12

op de Werelderfgoedlijst bekijken: www.unesco.nl/erfgoedkaart/zoek . Zij doen dit door op de kaart de rode pinnetjes aan te klikken. Laat hen zeker ook het erfgoed bekijken, dat wij in België hebben. Bespreek achteraf: “Zijn er veel zaken tot Werelderfgoed verklaard? Waarom denk je dit?” Vraag enkele leerlingen of zij iets willen vertellen over het Werelderfgoed dat zij bekeken hebben (niet enkel België).

De leerlingen werken tot slot met werkblad H. Zij vergelijken hun resultaat met de kalenderfoto. WEBTIPS Jemen www.samsam.net/plaats/jemen www.samsam.net/item/7/foto-s-uit-jemen www.outoftheblue.nl/jemen/jemenis.htm www.arabischetaal.org/voorbeeldteksten/spreekwoorden  meer Arabische spreekwoorden www.landenweb.net/jemen/ www.yemen.nl/ www.oxfamnovib.nl/?id=GUID-44298D9723514184B8FE3F3F0EA64747  artikel vrouwenrechten in Jemen www.flickr.com/search/?q=yemen foto’s Sanaa www.tripadvisor.nl/LocationPhotos-g294015-Sanaa.html  foto’s www.unesco.nl/erfgoed/oude-stad-van-sanaa www.unesco.nl/erfgoed-kaart/zoek  Werelderfgoed op de wereldkaart

SPIEGELS OVERAL Opdracht: “Bekijk jezelf in de spiegel. Wat zie je? Waaraan herkent men jou? Zie je verschillen met andere kinderen? Kan uiterlijk iets vertellen over wie je bent (verwijs naar de jambiya’s die de mannen dragen in Sanaa)? Toon jij met je uiterlijk wie je bent? Waartoe je behoort? Wat zien anderen niet? Wat wil je liever verborgen houden voor anderen?” Laat de kinderen een doosje meebrengen met een deksel dat zij kunnen schilderen of versieren met gekleurd papier, glitter, stickers… Zij moeten ervoor zorgen dat het duidelijk is van wie het doosje is. De binnenkant van het doosje versieren de leerlingen ook. Zij proberen hun innerlijke weer te geven, hetgeen de mensen niet direct zien: persoonlijkheid, geheimen, gedachten, gevoelens... Bespreek eventueel klassikaal hoe je dit kunt doen (bv.: opgewekte persoonlijkheid = kleur geel, droevig = een traan…). Pictionary De leerlingen zijn nu zelf de persoon die in de spiegels kijkt. Zij trekken een kaartje, hierop staat wat zij zien in de spiegel (man met Kalasjnikov, man met jambiya, Jemenitische vrouw, man met futah aan, mooie, hoge gebouwen, drukke markt). Zij beelden uit hoe zij hierop zouden reageren, zowel met hun gezichtstuitdrukking als met hun lichaam. De rest van de klas kijkt op werkblad G en probeert te vinden wat hun klasgenoot ziet. Bespreek: “Wat denkt de klas? Zijn er verschillende antwoorden? Hoe zou jij reageren? Was het goed uitgebeeld?”

Spiegels http://nl.wikipedia.org/wiki/Spiegel_(optica) www.virtueelpracticumlokaal.nl/optics_nl/mirror_nl.html  doe-opdracht www.revfad.com/flip.html  zelf woorden in spiegelbeeld omzetten VOER VOOR BOEKENWURMEN - De wereld op zijn kop. ROZEMA, H. Amsterdam: Kit Publishers, 2005. - De vrouw die uit de lucht viel. STEIL, J. Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers, 2010. - Op bezoek in Jemen. DE GROOT, I. Amsterdam: KIT, 2010. - Te gast in Jemen. VAN TEFFELEN, K. Nijmegen: Informatie Verre Reizen VOF, 2002.

Wereldreis - 2013/6 - Wereldreistips - 13

Het heden weerspiegelt het verleden “Himyar is een meisje, Himyar is een meisje!” Terwijl hij in de spiegel kijkt, hoort Himyar in gedachten al de pesterige stem van zijn zusje Saieda. Want jongens van zijn stam, de Soefyaan, kijken niet in de spiegel. De spiegel, die is voor meisjes. Maar hier op de soek, terwijl zijn vader met zijn rug naar hem toe boodschappen doet, kan hij het niet laten. Snel kijkt hij in de spiegel die het laagste hangt. Hij kan er net zijn pas geknipte haar in zien. Hij zucht van verbazing. Is hij dat echt? Is die jongen met dat korte haar en dat nette hemd echt Himyar al-Amraani? Hij bijt op zijn pink om te zien of hij niet wakker wordt. Dan ziet hij in de spiegel dat zijn vader klaar is met boodschappen doen en snel draait hij zich om en rent achter hem aan.

grote stappen voor hem uit loopt. Maar vader hoort hem niet, die is veel te druk met bellen. Himyars vader is een belangrijke sjeik en de hele dag praat hij met andere belangrijke mensen over de toekomst van zijn stam. Want sinds twee maanden wonen Himyar en zijn familie in Sanaa en sindsdien is niets in hun leven meer hetzelfde als ervoor. Himyar kan het nog steeds niet helemaal geloven. Maar aan die tijd ervoor wil hij liever niet denken, dat doet hij alleen ’s avonds in bed zodat zelfs Saieda hem niet kan horen huilen. “Himyar, een cent voor je gedachten!” Zijn vader draait zich lachend om. Hij draagt een witte thawb en een donkerblauwe colbert. Zijn geruite hoofddoek hangt nonchalant over zijn schouders. Ook vader ziet er anders uit dan vroeger. Vooral dat hij geen kalasjnikov draagt, is een raar zicht. In het dorp van Himyar - Harf Soefyaan - droeg elke man een kalasj“Baba, is dit echt de alleroudste stad van het Midden- nikov. Himyar was net begonnen met leren schieten, Oosten?” roept hij tegen de rug van zijn vader die met zoals elke jongen van zijn stam. Maar toen begon de Huthi-oorlog. De stam van Himyar vocht samen met de regering tegen de Huthi-rebellen. Maar op een nacht werd iedereen wakker van een geweldige dreun. Voor ze tijd hadden om te begrijpen wat er gebeurde, kwam er nog een en nog een. Zijn zusje en zijn moeder gilden. “Ze bombarderen ons”, riep zijn vader en hij zei een heel lelijk woord. “Snel, iedereen op de trap, want de stenen muur rondom de trap is het sterkste van het huis.” De hele nacht zaten ze op de trap, terwijl om hen heen het gedonder door ging. Het was stikdonker en Himyar was verschrikkelijk bang. Zo bang was hij zijn hele leven nog nooit geweest. Maar hij zei niets, alleen Saieda huilde zachtjes, maar zij was dan ook een meisje. Toen het licht werd, ging zijn vader met zijn twee ooms buiten kijken. Pas toen het al donker was, kwamen ze terug. Vaders gezicht stond heel ernstig. “De regering heeft ons dorp gebombardeerd”, zei hij “Ze hebben ons verraden. De vader van Mohamed is dood en er zijn acht mensen gewond”. Hij keek in de verte en vervolgde toen: “We hebben met alle dorpsoudsten vergaderd en we hebben besloten vannacht nog te vluchten, voordat de bommenwerpers terugkomen.” Hij knikte naar Himyar: “Jij bent de oudste en al bijna Wereldreis - 2013/6 - Werkblad E - 14

een man, laat zien wat je waard bent.” De hele nacht hielp Himyar om zoveel mogelijk spullen in de pick-up te laden. De mensen die nog niet gevlucht waren, kwamen haastig afscheid nemen en in de vroege ochtend reden ze weg naar Sanaa, waar oom Saadiq, een broer van zijn vader woont. Zijn kalasjnikov moest vader bij de ingang van de stad afgeven, want in Sanaa zijn wapens verboden. Daarna veranderde Himyars leven heel snel. Oom Saadiq heeft een groot huis in de oude stad, waar ze kunnen wonen. En vanmorgen is Himyar voor het eerst in de grote stad naar school geweest. In nieuwe kleren en met kortgeknipt haar. “Mijn gedachten zijn hier!” roept Himyar naar zijn vader en dan: “Alsjeblieft Baba, gaan we naar het theehuis en vertel je dan over Sanaa? Is dit echt de aller-alleroudste stad van de wereld?” Hij zet zijn allerliefste glimlach op, maar zijn vader kijkt bedenkelijk naar zijn telefoon. Dan begint hij te lachen: “Vooruit Himyar, we gaan naar het theehuis en daar zal ik je over Sanaa vertellen. Je bent de eerste van de familie die in de grote stad naar school gaat en misschien ga je wel studeren, in plaats van op het land te werken. We zullen je leraren laten zien dat ook de Soefyaan alles over de geschiedenis van Jemen weten. Zorg dat we trots op je kunnen zijn!” Even later beklimmen ze de smalle trap naar het theehuis. Vanaf het balkon zien ze de oude soek en de dikke lemen stadsmuren met de Baab al-Jemen. Onder hen krioelen de handelaren met hun kleedjes vol koopwaar: jambiyas, snoepgoed, horloges, alles wat je maar kunt bedenken. “Zoals de soek er nu uitziet, zo is het al honderden jaren,” begint zijn vader, als ze in de koele schemer van het theehuis zitten, “want Sanaa was een van de belangrijkste steden voor de wierookkaravanen uit Zuid-Jemen en Oman”. De oude mannen om hen heen, die hier een waterpijp roken, knikken goedkeurend en zijn vader vervolgt: “Jemen werd in die tijd Arabia Felix, het gelukkige Arabië, genoemd, want het land was groen en vruchtbaar en de mensen werden rijk door de handel. Jemen was het mooiste land van het Midden-Oosten…”

Terwijl Himyar uitkijkt over de stad, voert de stem van zijn vader hem naar een andere wereld. De moderne auto’s, de cassetterecorders en de plastic schalen onder hem verdwijnen. In plaats daarvan ziet Himyar kooplieden met wierook en kostbare kruiden uit verre landen. Hij ziet honderden dromedarissen vol koopwaar en kooplieden, die ’s avonds bij hun kookvuren verhalen vertellen en het laatste nieuws uitwisselen. Als zijn vader een uur later stopt met vertellen, zucht hij van teleurstelling. Zijn vader pakt zijn hand en zegt: “Himyar, Himyar, je hebt je hele leven nog voor je om verhalen te horen, maar ik beloof je dat ik elke week een nieuw verhaal zal vertellen, net zolang tot je alles hebt geleerd dat ik weet. Want in alles wat er nu gebeurt, weerspiegelt het verleden. En zo kun je later ook beter begrijpen waarom we naar Sanaa moesten vluchten.” En dan nemen ze de trap naar beneden, terwijl zijn vader alweer druk aan het bellen is. Die avond sluipt Himyar heel zachtjes naar de kamer van Saieda. Hij knielt bij haar matras en fluistert: “Saieda, volgend jaar mag jij ook naar school. In de stad hoeven meisjes niet thuis te blijven zoals in Harf Soefyaan. Daarom zal ik je alles vertellen wat vader mij vertelt en wat ik op school heb geleerd. Want ook jij moet nu zorgen dat iedereen trots kan zijn op de Soefyaanstam.” En zachtjes begint hij te vertellen: “Lang, heel lang geleden, voor de geboorte van de profeet Mohammed, was Jemen een van de rijkste landen van de wereld en daarom noemde iedereen het Arabia Felix…”

Wereldreis - 2013/6 - Werkblad F - 15

Himyar Begrijpend lezen 1. Over welke soort tekst gaat het hier? o Fictie o Non- fictie 2. Waarover gaat het verhaal? . ...................................................................... . ...................................................................... . ...................................................................... . ...................................................................... . ...................................................................... . ...................................................................... 3. Wat was de bedoeling van de schrijver? . ......................................................................

7. Een Kalasjnikov is een o wapen o kledingstuk o soort wandelstok 8. Wat betekent sjeik? Zoek het op in je woordenboek. . ...................................................................... . ...................................................................... 9. Geef een voorbeeld van een feit dat je terug kunt vinden in de tekst. . ...................................................................... . ...................................................................... . ...................................................................... . ......................................................................

. ...................................................................... . ...................................................................... . ...................................................................... 4. Zou jij graag meemaken wat Himyar heeft meegemaakt? Waarom? . ...................................................................... . ...................................................................... . ...................................................................... . ...................................................................... 5. Krioelen, wat betekent dat? Zoek het op in je woordenboek. . ...................................................................... . ...................................................................... 6. Hoe heet de wagen die in het verhaal voorkomt? . ......................................................................

Wat ziet hij/ zij in de spiegel? Kijk goed naar je klasgenoot. Die reageert op iets dat hij of zij ziet in de spiegel. Wat zou het kunnen zijn? Kies uit de volgende zaken: - Man met kalasjnikov - Man met jambiya - Jeminitische vrouw - Man met futah aan - Mooie, hoge gebouwen - De drukke markt

Wereldreis - 2013/6 - Werkblad G - 16

Mijn spiegels Jijzelf staat in de plaats van de jongen. Wat zie jij in de spiegels? Beeld je een plek in jouw dorp of stad in waar je de spiegels hangt (een plek die je goed kent, die iets vertelt over jouw dorp of stad). Wat zou er in de spiegels te zien zijn? Teken de spiegelbeelden in de lege spiegels (hou er rekening mee dat alles in spiegelbeeld staat). Vertel aan de klas wat jij hebt getekend en waarom (laat het ook zien).

Wereldreis - 2013/6 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2013/6 - Werkblad I - 18