Wereldreis - mei 2013 by Studio Globo

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 26ste jaargang, nummer 5 - Afgiftekantoor Antwerpen X – P912119

Even wegdromen bij de kledij die in etalages hangt, terwijl om je heen het dagelijkse leven zijn gangetje gaat (foto: Marie Jeanne Smets).

mei 2013

Maleisië Thema : Mode 191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren én de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit!

www.detijdloopt.be

Nieuws uit Studio Globo

Leerkracht aan het woord

Reservaties inleefateliers Je werkt aan de wereld in je klas? Je zoekt interessante werkvormen om ervaringsgericht te leren? Dan bieden de inleefateliers van Studio Globo je leerlingen en jezelf de kans op een unieke ervaring. Als leerkracht heb je een cruciale rol in het traject: je volgt een nascholing, organiseert een project op school aan de hand van een lessenpakket en je komt met de klas naar een inleefatelier… Tijdens dat hoogtepunt proeven kinderen van de diversiteit die onze maatschappij kenmerkt en die ze als een rijkdom leren zien. Ze kijken achter de muur van onze samenleving en ontdekken hoe mensen er werken aan gelijke kansen. Of ze kruipen even in de huid van mensen in het Zuiden en ervaren hoe mensen wereldwijd aan verandering werken. Na het atelier biedt een nawerkingspakket de kans om de opgedane ervaringen te kaderen. Studio Globo heeft, verspreid over Vlaanderen en Brussel, een aanbod voor verschillende leeftijden. De reservaties voor de inleefateliers van Studio Globo gebeuren begin juni. Een aantal inleefateliers zijn snel volzet en werken met voorrangslijsten. Wanneer je interesse hebt om met je klas deel te

nemen aan de Achter de Muur, SuperWereldMol, Wonen op het Dak of Wonen en leven in…Congo, Peru, Guatemala, India of de Filippijnen, neem dan contact op met de betreffende afdeling. Uitgebreide informatie en contactgegevens zijn te vinden op www. studioglobo.be/inleefateliers

Identikit Naam: Lief Ooms School: De Sleutelbloem, Brecht Klas: 6e leerjaar Link met Studio Globo: inleefatelier de Filippijnen (Genk) In ons inleefatelier van de Filippijnen in Genk kregen we bezoek van een groep enthousiaste kinderen van de Sleutelbloem in Brecht, samen met hun al even enthousiaste leerkrachten. We spraken met Lief Ooms, juf in het zesde leerjaar. Dag Lief, hoe kwam jij in contact met Studio Globo? Ik kende Studio Globo al van tijdens mijn opleiding aan de hogeschool in Vorselaar. Maar via mijn voorganger, en de huidige leerkracht in het zesde leerjaar van de GBS De Sleutelbloem in Brecht, kwam ik er opnieuw mee in contact.

9–10-jarigen

Eerste kennismaking met leefwereld van mensen in het De SuperWereldMol zuiden.

in Gent

09 234 04 13

10–11-jarigen

Positief leren omgaan met diversiteit: interculturele vaar- Wonen op het Dak digheden, basisattitudes van openheid, respect

in Brussel

02 520 23 30

11-12-jarigen

Kennismaking met het dagelijkse leven van mensen in het Congo Zuiden. Door kinderen cognitief en affectief te betrekken bij Peru de realiteit van een land in het Zuiden, wordt het groeiproces Filippijnen van verbondenheid en solidariteit versterkt. Guatemala

in Antwerpen

03 235 20 76

in Genk

011 26 54 20

in Gent

09 234 04 13

in Roeselare

051 22 11 03

India Werken aan gelijke kansen, omgaan met armoede en sociale Achter de Muur uitsluiting

Hoe zag jullie mondiale project eruit op school en in de klas? Een goede voorbereiding op het inleefatelier is heel belangrijk. Hoe beter de kinderen zijn voorbereid, hoe sterker de inleefervaring van de kinderen en hoe meer respect ze opbrengen voor de manier van leven. Hoewel zo’n voorbereiding niet altijd gemakkelijk in te plannen is, vinden we het toch heel belangrijk om hierbij stil te staan. Tijdens de weken voor het atelier volgen we de voorbereiding die Studio Globo aanbiedt. Die is heel gevarieerd en maakt gebruik van interessant beeldmateriaal. Er is dan veel interesse voor radio Filippina. Daarnaast moeten de kinderen ook opmerkelijke weetjes over de Filippijnen naar voor brengen en proberen we ook steeds knutselwerkjes voor te bereiden voor het inleefatelier.

Het inleefatelier zelf vormt natuurlijk de kers op de taart. De kinderen zijn steeds heel enthousiast. De dag na het inleefatelier werken we klasoverschrijdend. De leerlingen doen een speeddate, waarbij de kinderen van de dorpen gaan uitwisselen met de kinderen die in de stad woonden. Ze krijgen dan ook een taak waarbij ze iets knutselen over het inleefatelier of de Filippijnen. Deze werkjes worden dan samengebracht in een tentoonstelling waarop we de medeleerlingen van de andere klassen en de ouders uitnodigen. De kinderen gidsen de bezoekers dan door de tentoonstelling. Waarom kies je voor een mondiaal project? Wat hoop je te bereiken bij je leerlingen? We vinden het belangrijk om kinderen in contact te brengen met andere culturen, om hen op zoek te laten gaan naar gelijkenissen en verschillen met hun eigen leven en cultuur. We laten hen ontdekken welke waarden belangrijk zijn voor de mensen in de Filippijnen en we willen hen leren om respectvol om te gaan met andere manieren van leven. Ten slotte is het ook een manier om hun eigen levenswijze en waarden kritisch te bekijken en in vraag te stellen. Ik denk wel dat we daarin slagen, maar ergens vrees ik een beetje dat ze toch verknocht blijven aan hun (materialistisch) denken. Zit de aandacht voor diversiteit en andere culturen/het Zuiden ook nog op andere manieren verwerkt in de school/ klaswerking? In alle klassen werken we regelmatig met de kalender en Wereldreis en tijdens de vasten organiseren we een voettocht waarbij we aandacht hebben voor het Zuiden. Ook als er iets in de actualiteit verschijnt, brengen we dit in de klas binnen.

INHOUD

voorwoord Dag lezer(es), Deze maand zetten we eens stapje in de modewereld. Dat past wel een beetje bij de tijd van het jaar: mei is bij ons traditioneel een maand waarin er wat te vieren valt en daar hoort feestelijke kledij bij. In mei maken heel wat kinderen zich klaar voor de ‘grote dag’: hun communie- of lentefeest. Het is een overgang naar een nieuwe fase in het leven van kinderen: een stapje dichter bij het ‘groot worden’. Groot worden doe je niet ‘zomaar’: samen met hun ouders en leerkrachten bereiden ze er zich lange tijd op voor en het feest is een kers op de taart. Deze Wereldreis gaat ook over ‘groot worden’. Naimaah, een meisje uit Maleisië staat een grote verandering te wachten: ze wordt twaalf en zal voor het eerst een hoofddoek dragen. Samen met haar moeder gaat ze op zoek naar een hoofddoek die bij haar past. Lees verder en laat je meevoeren naar Maleisië en de gezellige drukte van de shoppingcentra waar de verkoopsters van de kalenderfoto je uitbundig toelachen en je de mooiste stoffen laten zien. Veel kiesplezier. Emilie

colofon

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo (Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel, F 02 502 81 01) Weblink www.studioglobo.be/wereldreis

Nieuws uit Studio Globo: Reservaties inleefateliers......................2 Advertentie 11.11.11: De muziek bij de kalender ..............................................2 Voorwoord .......................................... 3 Wereldreisinfo Maleisië.......................................... 4 Heb je al gehoord van ... nasi lemak? .................................... 4 Foto-info........................................ 5 Thema-info: Mode............................ 5 Reiswoordenschat ........................... 5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad ................................ 6-8 Nu ben jij de ontwerp(st)er . .............. 7 Mode is niet overal gelijk .................. 8 Tweede graad..............................9-11 Brief van Lien ............................... 10 Songket weven .............................. 11 Derde graad..............................12-17 Webtips........................................ 13 Voer voor boekenwurmen ................ 13 De tudung ................................14-15 Bij het verhaal 'De tudung' ............. 16 Kleding door de eeuwen heen .......... 17 Tekening van de kalenderfoto........... 18 Leerkracht aan het woord: Lief Ooms .......................................... 19 Spiegelfoto........................................ 20

Le monde en classe (vertaling van wereldreis) is een uitgave van CNCD-11.11.11 (Handelskaai 9, 1000 Brussel, F 02 250 12 63) www.cncd.be/lemondeenclasse

Abonnement : 10 nummers voor € 16 Zie weblink voor andere formules. Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Vraag wijzigingen schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement. Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,60 + verzendingskost. Bankrekening : BE56 0682 3525 0588 Administratie : Jan Wynants (T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be) Redactie en medewerkers : Helga Vande Voorde (T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be), Patrick Van den Berghe (verhaal), Peter Van Wonterghem, Kathalyn Dutry, Stefan Potums, Sara Boels, Joris Cools, Emilie Deblock en Jan Debonnet Tekeningen : Jos Verhulst Foto's : Mark Henley (kalenderfoto op de cover), Lief Ooms (foto’s leerkracht aan het woord); Marie Jeanne Smets (spiegelfoto) Vormgeving : Marc Vermeiren Druk : De Wrikker cvba, Berchem Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding. Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11 v.z.w. en met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking

Wereldreis - 2013/5 - 3

Maleisië LANDENINFO

Zie ook: Wereldreis van februari 2011 en februari 2005. Ligging, landschap en klimaat Maleisië ligt in Zuidoost-Azië net ten noorden van de evenaar. Het land (329 758 km²) bestaat uit een aantal eilanden in de Andaman Zee in het westen en de Zuid-Chinese Zee in het oosten en twee grote delen: Malakka met hoofdstad Kuala Lumpur (KL) en een deel van het eiland Borneo. Het landschap van het schiereiland is erg bergachtig met zeer vruchtbare rivierdalen en havens aan de westkust. Het dichtstbevolkte gebied is de Klangvallei (bijna 7,5 miljoen inwoners) waar ook KL ligt. Op Borneo zijn slechts enkele grote steden. Ongeveer zestig procent van Maleisië is bedekt met tropisch regenwoud. Het evenaarsklimaat betekent jaarlijks gemiddeld 2,5 meter regenval en de temperatuur bedraagt gemiddeld 27 °C. Geschiedenis Maleisië wordt al tienduizenden jaren bewoond. Ongeveer 5000 jaar geleden kwamen nomaden en landbouwers uit China en Tibet, 2000 jaar geleden arriveerden handelaren uit India. In de 15de eeuw verdrong de islam hindoe-

ïsme en boeddhisme. Na eeuwenlange kolonisatie door Portugezen, Nederlanders en Britten, viel Japan in 1941 Malakka binnen als eerste wapenfeit van de Tweede Wereldoorlog in Azië. Tot voor de onafhankelijkheid in 1957 vochten de Britten om hun vroegere kolonie. Dezelfde driepartijencoalitie (van respectievelijk Maleiers, Chinezen en Indiërs) is voortdurend aan de macht geweest. In mei 1969 waren er rellen waarbij honderden Maleisische Chinezen door Maleiers werden vermoord. Talrijke belangrijke voordelen, enkel voor de ‘Bumiputras’ (inheemsen d.i. voornamelijk Maleiers), werden in de grondwet gebetonneerd: daartegen wordt nog steeds door de Chinezen en Indiërs wrok gekoesterd. Onder Eerste Minister Mahathir Mohamad werden belangrijke mensenrechten ingeperkt en de rechterlijke macht en de pers grotendeels gemuilkorfd. De huidige Eerste Minister Najib Tun Razak heeft het concept “eenheid in verscheidenheid” (1Malaysia) gelanceerd, maar protest blijft onderdrukt. Het is mogelijk dat de algemene verkiezing dit jaar voor de eerste maal de oppositie aan de federale macht brengt. Bevolking Maleisië is een federatie bestaande uit dertien deelstaten en drie federale gebieden. Maar de 29 miljoen Maleisiërs - bestaande uit Orang Asli (oorspronkelijke bevolking: 11%), Maleiers (50%), Chinezen (24%) en Indiërs (7%) wonen door elkaar in het ganse land. Er leven ook zo’n drie miljoen gastarbeiders uit o.m. Indonesië, Myanmar en Bangladesh waarvan een meerderheid mensen zonder papieren zijn. 3 op 5 is moslim (Maleiers zijn dat bij wet), 1 op Wereldreis - 2013/5 - Wereldreisinfo - 4

5 boeddhist. HDI : 61ste plaats (0,761). Economie Tot halverwege de 20ste eeuw was Maleisië een agrarische maatschappij. Maleisië behoorde ooit tot het Britse rijk en was gegeerd voor de export van tin en rubber. Nu is het land economisch meer divers en worden heel wat natuurlijke grondstoffen verhandeld zoals tin, rubber, koper, ijzererts, bauxiet, hout, petroleum, gas, ananas en kokosnoten. Daarnaast is er de productie van allerlei elektronische apparaten, voertuigen, textiel en chemicaliën. De dienstensector kent een enorme groei vooral vanwege het toenemende toerisme. De economische groei heeft bijgedragen tot harmonie en aanvaarding van de verschillende bevolkingsgroepen. Munt: ringgit (100 sen), MYR 1 = 0,24 euro.

HEB JE AL GEHOORD VAN … NASI LEMAK? Het nationale gerecht van Maleisië is ‘nasi lemak’ (Maleis nasi: rijst en lemak: vet, d.i. rijkelijk, romig). Het bestaat uit rijst geweekt en later gekookt in kokosmelk. De typische smaak wordt verkregen door er tijdens het koken bladeren bij te voegen van de schroefpalm (Pandanus). Sommigen voegen ook gemberschijfjes en/of citroengras toe. De rijst wordt warm gegeten samen met ‘ikan bilis’ (goudgeel gebakken ansjovis), knapperige komkommerschijfjes, geroosterde apennootjes, een gekookt eitje en verse sambal (pasta van chilipepers). Nasi Lemak wordt verpakt in een bananenblad, wat niet alleen ecologisch is, maar ook extra aroma toevoegt.

kledij, maar op het feest achteraf dragen zij dan heel westerse jurken. Voor mannen zijn er nauwelijks voorschriften. Enkel wanneer zij naar de moskee gaan om te bidden, kleden zij zich een beetje op. Vaak dragen zij dan een sarong: een wikkelrok. REISWOORDENSCHAT

Foto-info  De foto is gemaakt nabij de hoofdstraat van de oude centrum van Kuala Lumpur. De meisjes zijn verkoopsters in een stoffenwinkel. De kleurrijke weefsels, sierlijk gedrapeerd over mannequins, worden gebruikt om kledij te maken. Dat kunnen lange blouses, rokken of tudungs zijn. De winkel is gelegen in een grote overdekte markt. In veel Zuidoost-Aziatische landen gaan de meeste mensen op zo’n markt winkelen. De markt bestaat uit een groot gebouw, vaak verschillende verdiepingen hoog, met nauwe gangen waarlangs de winkeluitbaters hun waren uitstallen. Winkels die hetzelfde verkopen, bevinden zich in één gang. Voor veel mensen is het aangenamer om te winkelen in een overdekte markt om zo de hitte op straat te vermijden. De meeste markten zijn open van zonsopgang tot -ondergang. Dat betekent ook dat de winkelmeisjes lange dagen moeten kloppen en dat vaak tegen een laag loon. Meer en meer vind je in de grote steden (duurdere) shoppingcenters. Ook wie er niets wil kopen, gaat erheen, gewoon om te slenteren en naar de mooie uitstalramen te kijken. THEMA-INFO: MODE De belangrijkste reden voor de uitvinding van kleren was bescherming van het lichaam - bij gebrek aan volledige lichaamsbeharing - tegen omgevingsfactoren : koude, hitte, uv-straling, neerslag, stof en verwonding. Er spelen toch veel andere factoren mee die verschillen in kledij in tijd en ruimte

veroorzaken: geslacht, status, activiteit, religie, gewoonte, groepsdruk, schoonheid, stemming… Beide meisjes zijn gekleed zoals de meeste vrouwen in Maleisië. Opvallend is dat zij, ondanks het tropische klimaat, lange mouwen dragen en een tudung: dat heeft te maken met de islam. De kledij van de meisjes (en van de meeste islamitische vrouwen) contrasteert met de mannequins naast hen. Die tonen westerse feestkledij: nauw aansluitend met blote hals en armen. Toch zijn meisjes en vrouwen in Zuidoost-Azië erg modebewust. Niet iedereen houdt zich trouwens aan de voorschriften. Je ziet immers steeds meer meisjes met jeans of T-shirts op straat. De tudung zullen moslima’s echter steeds dragen: het haar bedekken, blijft immers de belangrijkste regel. Maar ook met de sluiers wordt creatief omgesprongen: je ziet ze in de meest extreme kleuren, met patronen of met goud- of zilverdraad in. Maleise meisjes beginnen de tudung meestal te dragen rond hun twaalfde. Op die leeftijd worden zij immers huwbaar geacht. Dat wil niet zeggen dat zij al meteen worden uitgehuwelijkt, maar vanaf dan wil men hen toch afschermen van de blikken van jongens. Voor meisjes is dit wel een ingrijpend moment. Toch kijken zij er vaak naar uit, omdat zij zo tot de wereld van de ‘volwassenen’ gaan behoren. Er bestaat een groot verschil tussen de kledij die de vrouwen op straat dragen en thuis. Wanneer zij bij hun familie zijn, dragen zij vaak veel lossere kledij. Veel meisjes dromen er ook van om te trouwen in typisch westerse bruidskledij. Voor het officiële en religieuze deel kleden zij zich in de voorgeschreven Wereldreis - 2013/5 - Wereldreisinfo - 5

brokaat: kostbaar satijnweefsel met zilver- of gouddraad op geborduurd (< Italiaans broccato < broca: naald). Hari Korban: islamitisch offerfeest. Hari Raya: groot feest op het einde van de islamitische vastenmaand. inslag: dwarsdraad die met een spoel tussen de scheringdraden in een weefsel wordt gebracht. Malakka: meest zuidelijke schiereiland van Azië. Maleiers: bevolkingsgroep in Indonesië, Brunei, Singapore, Maleisië en Zuid-Thailand. mannequin: etalagepop, (levend) pasmodel (< Frans < Middelnederlands mannekijn: mannetje, pop). mode: (tijdelijke) manier van kleden of ander gebruik (< Latijn modus: maat, leefwijze). moodboard: paneel waarop ontwerpers beelden, teksten en voorwerpen verzamelen om een bepaalde ‘sfeer’ aan te duiden. schering: lengtedraden of ‘ketting’ van een weefsel (< scheren: spannen). tudung: hoofddoek in Maleisië.

Eerste graad EINDTERMEN Wereldoriëntatie 1.1 waarnemen, 1.6 eigen mening, 3.3 zelfvertrouwen, 6.5 respect, 7 culturele leefwereld; 4.8 waarden en normen. Wiskunde 4.2 inzichten en procedures hanteren. Lesdoelen - De leerlingen vergelijken de overeenkomsten en verschillen in kledij van verschillende culturen; - verwoorden wat voor hen mode is; - verwoorden hoe kledij van invloed kan zijn op het zelfbeeld van een persoon; - rekenen de helft uit van een getal kleiner dan of gelijk aan twintig; - verwoorden dat afdingen een vorm van onderhandelen is over de verkoopprijs tussen verkoper en klant. BIJ DE FOTO Klasgesprek Toon de kalenderfoto en bespreek. - Wat zie je op de foto? (Vrouwen met tudung, etalagepoppen, stoffen, avondkledij…) - Waar kan deze foto genomen zijn? Verwijs naar de traditionele kledij van de vrouwen. - Wat vind je van de kledij van de poppen? - Wat vind je van de kledij van de vrouwen? - Bespreek het tropische klimaat. Wat zou jij dragen bij zo’n warm weer? - Vind je dat mooi? Denk je dat dit in de mode is? Verwijs naar de kleuren van de stoffen en de patronen. - Dragen mensen overal hetzelfde? - Waarom zien die vrouwen er zo uit? Maleisië is voornamelijk een Islamitisch land, een moslimvrouw bedekt haar hoofd, haar armen en haar benen. Maleise moslimvrouwen dragen een lange rok met daarop een hooggesloten blouse met lange mouwen, die tot onder de heupen valt. - Heb je zo’n kledij hier al gezien? MODE Modebeeld Laat de kinderen een collage maken met knipsels van kleren uit

allerlei (mode)tijdschriften. Het is de bedoeling dat zij aangeven wat voor hen mode is voor een speciale gelegenheid.

Een hoofddoek Vertel kort het verhaal van de tudung (werkblad E en F) over Naimaah, een moslimmeisje van twaalf dat voor het eerst een hoofddoek gaat dragen. “Vond zij het leuk om een hoofddoek te dragen?” De ontwerp(st)er De kinderen tekenen het sjabloon van het poppetje op een stuk karton. Het poppetje is Naimaah en zij moet naar een feest. Geef hen de opdracht om het poppetje te beplakken met overschotjes van stof en papier uit tijdschriften. De leerlingen zijn ontwerpers. Laat de leerlingen Naimaah aankleden met de kledij van de Maleisische moslimvrouwen. Vergelijk vervolgens de poppetjes met de collage. Gaan Maleise vrouwen gekleed als westerse vrouwen? Het is bijna Moederdag. In Maleisië wordt die ook wel op de tweede zondag van mei gevierd, maar dat is geen algemene traditie. Geef de kinderen de opdracht om zelf kledij te ontwerpen voor hun moeder op werkblad A. Mode is niet overal gelijk Mode is niet dezelfde in verschillende culturen. “Wat zou jij het liefste dragen? Wat zou jij zeker niet willen dragen?” Oplossing van werkblad B voor het tweede leerjaar: schaar 9, gele stof 5, goudkleurige draad 4, pareltjes 7, roze stof 10. Bewegingsoefening In deze activiteit laten we de kinderen lopen als mannequins. Bedoeling is om de kinderen te laten voelen dat een bepaalde houding ook bepaalde gevoelens meebrengt en dat lichaamstaal belangrijk is. Laat de kinderen op een rij gaan staan en in de houding van een mannequin staan: rechte rug, kin omhoog, handen in de zij, blik in de verte. Laat hen nu rondwandelen zoals op een catwalk. Welk gevoel geeft dit hen? Waarom?

Wereldreis - 2013/5 - Wereldreistips - 6

Nu ben jij de ontwerp(st)er In Kuala Lumpur verkopen ze leuke stofjes en kledingstukken. Hoe zou jouw moeder er uitzien nadat jij inkopen deed op de markt in Kuala Lumpur? Kleur en versier.

Wereldreis - 2013/5 - Werkblad A - 7

Mode is niet overal gelijk Ben je het eens met onderstaande zinnen? Teken dan een glimlach op de gezichtjes aan het einde van elke zin. Ik draag kledij om het warm te hebben â&#x20AC;&#x2122;s winters.

In de zomer

draag ik een lange broek en een hemd met lange mouwen. Ik draag kledij om erbij te horen. armen en benen. ben.

Ik hou van de zon op mijn

Ik draag kledij om te laten zien wie ik

Ik draag kledij omdat zij in de mode is.

kledij die gemakkelijk aanvoelt.

Ik draag

Ik let op mijn kledij om naar

een deftig feest te gaan. Winkelen in Kuala Lumpur Op een kleurrijke markt in Kuala Lumpur heeft Naimaah van alles nodig om nieuwe kledij te maken voor een feest. Op de markt moet zij telkens afdingen (= onderhandelen voor een lagere prijs is daar gebruikelijk). Help je Naimaah telkens de helft afdingen? Schrijf in de cirkel hoeveel ringgit Naimaah telkens afdingt. De ringgit is de munteenheid in MaleisiĂŤ.

schaar: 18 ringgit

goudkleurige draad: 8 ringgit 2 meter roze stof: 20 ringgit

1 meter gele stof: 10 ringgit

pareltjes: 14 ringgit Wereldreis - 2013/5 - Werkblad B - 8

Tweede graad EINDTERMEN Muzische vorming – Beeld 1.2 impressies, 1.3 beeldinformatie, 1.5 beeldend vorm geven. Nederlands – Spreken 2.2 informatie vragen, 2.6 interpretatie brengen Lezen 3.3 informatie beschrijven. Wereldoriëntatie 7 informatiebronnen. BIJ DE FOTO Laat de leerlingen aandachtig kijken naar de foto en vertellen wat zij zien. Een goede volgorde is om vragen te stellen die telkens vertrekken vanuit drie opeenvolgende stappen: “Wat zie je? Wat denk je? Wat voel je?” Een leuke opdracht is ook om kinderen in duo’s vijf woorden te laten opschrijven die zij spontaan associëren met deze foto. Nadien komen de woorden van de hele klas samen op een flap en bespreken zij de overeenkomsten en verschillen. BIJ DE BRIEF Situeer Maleisië op de wereldkaart. Werk voor deze lesactiviteit in groepjes van vier. Elk groepslid heeft een specifieke taak: iemand leest de brief van Lien (werkblad C) voor, iemand bewaakt de tijd, iemand schrijft kort de antwoorden neer, iemand brengt de antwoorden na het groepswerk naar voor (de rapporteur). Na het lezen van de brief, zoeken de kinderen met hun groepje zelfstandig naar een verklaring van de volgende woorden: hoofdstad – wolkenkrabber – winkelcentrum – hindoetempel – songket. Zorg daartoe voor een aantal hulpmiddelen in de klas (afbeeldingen, beeldwoordenboek…) Elke groep krijgt ook een vraag. Zelf ondersteun je waar nodig. De kinderen hebben vijftien minuten om de taak af te werken. Vragen: “Wie gaat er wel eens naar de markt? Wat koop je daar? Zijn er in België verschillende talen en culturen? Geef een voorbeeld. Kennen jullie meisjes of vrouwen die een hoofddoek dragen? Weet je waarom dat is? Voor welk feest draag jij je mooiste kleren?”

de twee vrouwen en van de drie paspoppen inkleuren met kleuren, motieven, patronen… die zij helemaal zelf kiezen. Misschien kan het moodboard hierbij inspireren? Show Er zijn vanuit het thema mode en kleding talloze activiteiten te koppelen vanuit Wereldoriëntatie en Muzische vorming, waarbij de vragen en interesses van de leerlingen een vanzelfsprekende motor kunnen zijn. Een voorbeeld vanuit het domein Beeld is om met de kinderen en ouders (winkels, sponsors, recyclagecentra…?) stoffen en doeken te verzamelen van allerlei kleuren en formaten. De bedoeling is dat de kinderen hiermee een kleine modeshow in elkaar steken door de doeken te wikkelen, knopen, draperen, enz. Er mag niet geknipt of genaaid worden, een veiligheidsspeld is eventueel toegelaten. De doeken kunnen dus nadien weer naar de eigenaar. Misschien kun je enkele ouders inschakelen om hier een fijne namiddag van te maken? Wij kunnen een kleine show geven voor onze eigen klas, voor andere klassen of voor ouders en eventueel ook mooie foto’s maken van onze creaties. Je zou het ook kunnen beperken en bijvoorbeeld afbakenen tot hoofddeksels. Veel plezier! Songket Met behulp van werkblad D weven de leerlingen een bijzonder stukje stof. De kinderen bepalen vooraf de vereiste grootte. Zij kunnen kiezen tussen een langwerpig stuk stof als armband of haarlint, of een bredere lap als onderlegger, beursje, boekomslag… met Moederdag in het verschiet. Eventueel moet het weefsel nadien worden dubbel geplooid en opzij dichtgenaaid, van een sluiting voorzien...

ZELF MODE MAKEN Mooie kledij De leerlingen krijgen een vooropdracht. Zij krijgen enkele dagen tijd om tekeningen, foto’s, stoffen en zelfs kledingstukken mee te brengen om samen een moodboard op te bouwen rond de invalshoek “Kleding en stoffen die ik mooi vind”. Alles wordt bij elkaar gezet en/of opgehangen in de gang of in een hoek van de klas, wat een goede aanleiding is voor een rijk gesprek hierover. De opdracht zelf bij het werkblad I – de tekening van de kalenderfoto - is heel eenvoudig. Zij mogen nu met kleurpotloden de kledij van Wereldreis - 2013/5 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2013/5 - Werkblad C - 10

Songket weven Songket is een glanzend weefsel met goud- of zilverdraad uit Maleisië of Indonesië. Dit brokaat is handgeweven met zijde of katoen. Wat heb je nodig? Langwerpig weefkarton (bv. 20 cm lang en 8 cm breed), dikke wollen draden, eventueel smal satijnlint en binddraad in goudkleur. Hoe ga je tewerk? Een weefkarton maak je van een stevig stuk karton. Het karton is de grootte van het lapje stof dat je wilt maken. Tip: maak zelf een weefstok door een gaatje te prikken in een stokje van een ijslolly.

In het karton maak je boven- en onderaan een inkeping van een cm diep, dit doe je elke centimeter van boven en onderzijde. Daar span je verticaal telkens een (of twee) scheringdraden strak op. Het begin en het einde van de draad kun je met plakband vastkleven. Nu kun je er met je vingers of weefstokje de inslagdraad doorweven van rechts naar links en terug. Duw met je vingers de inslagdraden telkens goed naar onder, maar zorg dat de breedte van het lapje gelijk blijft. Neem af en toe twee of meer scheringdraden op i.p.v. een: zo krijg je een tekening in het weefsel. Je kunt verschillende kleuren gebruiken en er ook gouddraden tussenwerken. In de losse eindjes maak je knopen. Als je klaar bent, kun je het lapje van het weefkarton halen. Zie www.youtube.com/watch?v=waPcVAMfYdM en www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040414_weven01  armband weven met plankje

Wereldreis - 2013/5 - Werkblad D - 11

Derde graad gebouwd in Azië.

EINDTERMEN Muzische Vorming – Beeld: 1.4 beeldend vormgeven. Nederlands – Luisteren: 1.9 informatie beoordelen; – Spreken: 2.6 gepaste taalregister hanteren; – Lezen: 3.4 informatie ordenen. Wereldoriëntatie – Tijd 5.7 tijdsperiode tijdsband. INSTAP BIJ DE FOTO Laat de leerlingen de foto van de kalender bekijken, maar bedek een deel. Laat zo eerst enkel de paspoppen zien en vraag de leerlingen om een reactie. “Wat zie je? Waar zou deze foto genomen kunnen zijn?” Toon daarna de hele foto zodat de leerlingen ook de verkoopsters zien. “Waar denk je nu dat deze foto is gemaakt?” Wat vinden de leerlingen van het contrast tussen de gesluierde vrouwen en de ‘schaars’ geklede westerse paspoppen? Wat vinden zij van de kleren? Laat hen vrij vertellen. Vertel daarna kort iets over Maleisië (en situeer op de wereldkaart) en de foto (zie Foto-info). BIJ HET VERHAAL

Oplossing (zin): Naimaah is trots. “Waarom is dat zo?” Zij is trots omdat zij nu ook een tudung mag dragen. TUDUNGS EN ANDERE SLUIERS Naimaah is moslima en in het verhaal gaat zij met haar moeder naar de stad om tudungs te kopen. Nu zij twaalf jaar is, zal zij ook een hoofddoek dragen. “Waarom is dat? Is er misschien iemand van de klas die zelf moslim is en daar wat meer over kan vertellen? Of misschien weet iemand het wel van een vriendje?” Experimenteren met sluiers Hoe kun je zo’n hoofddoek dragen? Nodig eens een moslima uit in de klas die het komt voordoen. Want je kunt verbaasd zijn over de verschillende modestijlen! Als je niemand kent om uit te nodigen in de klas, kun je als leerkracht ook zelf wat sluiers voorzien en met de leerlingen experimenteren. Je vindt vast filmpjes op internet die tonen hoe je een hoofddoek of sluier kunt dragen! Typ “youtube” + “hijab”. KLEDING EN MODE

De leerlingen lezen het verhaal ‘De tudung’ op werkblad E en F in stilte. Daarna nemen zij werkblad G. Op dit werkblad vinden zij allerlei stellingen over het verhaal, maar zijn zij juist of fout? Als zij het antwoord weten, hoort er een letter bij. Als zij alle stellingen juist beoordeeld hebben, lezen zij van boven naar onder een korte zin. Oplossing: 1. Fout, zij gaan met de bus; 2. Fout, zij is net twaalf jaar geworden; 3. Fout, vader regelde het uitstapje; 4. Juist; 5. Fout, zij hebben twee tudungs gekocht: één hoofddoek voor dagelijks gebruik en eentje voor de grote religieuze feesten; 6. Fout, Salma is haar oudere nichtje; 7. Juist; 8. Fout, zij gaan met vier: moeder, vader, Naimaah en Salma; 9. Juist; 10. Fout, zij dragen er in alle mogelijke kleuren; 11. Fout, Naimaahs ouders gaan naar dat museum; 12. Juist; 13. Juist; 14. Fout, zij waren de hoogste torens, maar ondertussen zijn er al vijf hogere wolkenkrabbers

Kleding door de eeuwen heen Al vele duizenden jaren dragen mensen kleding in de één of andere vorm. Op werkblad H staan enkele afbeeldingen van historische kledij uit verschillende werelddelen. Kunnen de leerlingen die in tijd en ruimte situeren? Oplossing: Oudheid: 13de eeuw voor onze jaarrekening – koningin Nefertari – Egypte Middeleeuwen: 1471-1493 – Tupac Inca Yupanqui – Peru Nieuwe tijden: 1700-1930 – vrouw met huik – Nederland Onze tijd: +/- 1965 – vrouw met mantelpak – Afghanistan (!) Mode uit de hele wereld Vaak associëren wij bepaalde kledij met een volk, een godsdienst of een land. Soms gaat het wel om clichés, maar ook die hebben ergens hun oorsprong. Zoek enkele foto’s van kledingstukken wereldwijd. Voorbeelden: kimono (Japan), sombrero (Mexico), tulband (India, Midden-Oosten), poncho (Zuid-Amerika), veren (inheemsen), salwar kamiz (Indië), mannenrokken (Schotland, Afrika, Oceanië)... Je vindt een presentatie op www.studioglobo.be bij Wereldreis  extra  mei 2013 Merk op dat op veel plaatsen in de wereld mensen dagdagelijks een T-shirt en jeans dragen. Veel ‘typische’ voorbeelden zijn historisch of toch traditioneel en worden slechts gedragen

Wereldreis - 2013/5 - Wereldreistips - 12

bij bijzondere gelegenheden. Toon de foto’s en laat de leerlingen per twee het antwoord op een blaadje noteren. Is er misschien een kledingstuk dat typerend zou kunnen zijn voor België? Laat de leerlingen maar fantaseren en misschien zelfs ontwerpen op papier! Modeshow in de klas Laat de leerlingen een modeshow houden in de klas. Dit kan op twee manieren (afhankelijk van de creativiteit van de leerlingen). 1) De leerlingen zijn zelf kledingontwerpers en ontwerpen eerst een kledingstuk op papier. Daarna gaan zij aan de slag. Dat kan met stof, maar het is zelfs leuk om te werken met recyclagemateriaal zoals kranten, wc-rolletjes, oude magazines... Dit kan best in duo’s of in groep zodat zij de creaties op elkaar kunnen maken. 2) De leerlingen zoeken iets uit hun eigen kleerkast of snuffelen in de kleerkast van hun ouders of grootouders en stellen een leuke outfit samen. Daarna bereiden de leerlingen een tekstje voor om hun outfit te presenteren tijdens de modeshow. Wat vinden de leerlingen van elkaars creaties?

onaliteiten vertegenwoordigd in onze klas? Wanneer is dat moeilijk of wat is er juist verrijkend aan? Laat de leerlingen hierover hun mening vrij vertellen. WEBTIPS Maleisië en Kuala Lumpur www.maleisie.be  veel doorklikmogelijkheden (Kuala Lumpur, winkelen) www.landenkompas.nl/maleisie www.landenalmanak.nl/maleisie.php www.geographia.com/malaysia/ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ geos/my.html www.nst.com.my  The New Straits Times www.malaysiapost.com  nieuws www.youtube.com/watch?v=F01aApBT5mE  lift Petronastorens www.kualalumpur.ws/klshopping/traditional.htm http://wikitravel.org/en/Kuala_Lumpur Mode http://blogs.wsj.com/scene/2011/04/18/why-some-womenwear-a-hijab-and-some-dont/ http://nl.elle.be/Fashion/We-love/WE-LOVE-100-jaarmodegeschiedenis-in-100-seconden www.google.com  afbeeldingen  songket http://de.wikipedia.org/wiki/Kleidung www.momu.be/  modemuseum Antwerpen www.modemuseumhasselt.be/#/educatiefaanbod www.brussel.be/artdet.cfm/4209  Museum voor het Kostuum en de Kant http://weekend.knack.be/lifestyle/radar/modegeschiedenis-wordt-verzameld-in-een-online-archief/article-4000250506479.htm VOER VOOR BOEKENWURMEN

DE ETNISCHE DIVERSITEIT IN MALEISIË Maleisië is een smeltkroes van verschillende etnische groepen. Hoe dat gekomen is, gaat ver terug in de geschiedenis. De verschillende etnische groepen in Maleisië (Maleiers, Chinezen en Indiërs) proberen vreedzaam samen te leven, maar toch hoor je hier en daar verhalen dat ook daar wel eens sprake is van discriminatie. Zo zijn er winkels die alleen Chinezen aannemen of worden Maleiers wel eens boos als je hen Indiër noemt. Het is een beetje te vergelijken met ons gevoel t.o.v. Nederlanders. Wat vinden de leerlingen hier van? België was altijd al een smeltkroes van verschillende bevolkingsgroepen. Is het gemakkelijk om samen te leven? Zijn er verschillende nati-

- Het moderne Maleisië. Corona. GLENDINNING, A. & HOLMES, J. Etten-Leur: Ars Scribendi, 2008. - Hoe groeit mijn T-shirt? FOKKENS, C., RAVE, A., KRESSE, E. ’s Hertogenbosch: Malmberg, 2002. - Insight Guide Maleisië. ROZENDAAL, F. e.a. Zeewolde: Cambrium, 2009. - Kampong Boy. KHALID, N. Soest: Catullus, 2008. - Kleding, wat zeg je ermee? Samsam, Amsterdam: KIT, 2013 nr. 2. - Kleurenpracht. LEGRAND, C. Hilversum: Fontaine Uitgevers, 2009. - Maleisië. Reizen met insidertips. Marco Polo reisgidsen. SCHNEIDER, C. Houten: Van Reemst, 2009. - Piepschuim in het poolijs – Kleding. JANSEN, P. Apeldoorn: Stichting Veldwerk Nederland, 2002. - Te Gast in Maleisië. HEUTS, S. e.a. Nijmegen: Informatie Verre Reizen VOF, 2009.

Wereldreis - 2013/5 - Wereldreistips - 13

De tudung “Naimaah, kom je nog? Straks missen we de bus!” Moeders stem klonk steeds dreigender. Naimaah keek nog even in de spiegel en bewonderde haar zwarte lokken. Het was de laatste keer dat ze die aan de buitenwereld zou tonen. Ze was immers net twaalf geworden en haar ouders hadden beslist dat het moment was aangebroken voor Naimaah om een tudung te dragen. Naimaah’s gemopper had weinig indruk gemaakt. “Ik was nauwelijks tien toen ik al mijn hoofd moest bedekken. En je hebt geluk dat we je dit jaar nog niet lieten deelnemen aan de vasten”, had haar moeder gezegd. Dus had Naimaah er zich maar bij neergelegd. Gisteren had ze op tv nog zitten kijken naar een modeshow waarin islamitische kledij werd gepresenteerd en de kleurrijke sjaals en modieuze gewaden hadden best wel indruk gemaakt! Op weg naar de stad was het behoorlijk druk zodat Naimaah voldoende tijd had om de mensen op straat te bekijken. Het viel haar op dat ook hier de meeste vrouwen tudungs in alle mogelijke kleuren droegen. Niet langer het eentonige zwart dat ze kende uit haar dorp. Ook op de Eerste Beurs voor Moslim- en Westerse Kledij kon je op de koppen lopen. Haar moeder had al snel een stand gevonden waar ze Naimaah enkele tudungs liet passen. Het was moeilijk kiezen. De blauwe tudung met fijne lijntjes paste perfect bij haar tuniek, maar ook de rode stond haar wel. En hoe vaak had ze niet met bewondering gekeken naar de lichtpaarse tudung van haar beste vriendin. En toeval of niet, die hoofddoek hing hier nu. Voor een prikje. Haar moeder had dan maar toegegeven: een eerste tudung voor dagelijks gebruik en ook nog eentje voor de grote religieuze feesten Hari Korban of Hari Raya. Op school keken Naimaah’s vriendinnen niet vreemd op. Het was immers de gewoonte dat meisjes rond hun twaalfde plots gesluierd op het schoolplein opdoken. Naimaah had zich eerst wel wat onwennig gevoeld. Salma, haar

oudere nichtje, had haar geholpen om de tudung vast te spelden. En haar vader had ’s ochtends nog eens geknipoogd. “Je ziet er beeldig uit, hoor”, had hij haar toegefluisterd. Na het eerste lesuur had Naimaah’s juf haar nog een hart onder de riem gestoken. “Ik weet het, het voelt vreemd, zo’n tudung, maar na een tijdje went hij wel en draag je hem met trots”. “Met trots”: Naimaah hoorde die woorden nog de ganse dag, zelfs toen haar beste twee vriendinnen tijdens de lunch vertelden over de leuke tochtjes die ze onlangs hadden gemaakt. ’s Avonds zat Naimaah wat teruggetrokken na te denken over haar nieuwe outfit. Haar moeder was nasi lemaki aan het bereiden. Naimaah’s vader zou zo meteen thuiskomen en hij hield er niet van te wachten op de avondrijst. Toen ze zaten te eten, kwam vader met een verrassing op de proppen. “We gaan samen een uitstapje maken naar Kuala Lumpur!” Meteen was Naimaah haar muizenissen vergeten. “Mag Salma dan mee?” vroeg zij. Enkele dagen later was het zover. Iedereen had uitgekeken naar het uitstapje naar de hoofdstad van Maleisië: “KL” (op z’n Engels uitgesproken als “kej el”), zoals de Maleisiërs haar noemen. De trein had hen gebracht tot in het oude treinstation. Wat een pracht, het leek wel een sprookjespaleis, vond Naimaah. “Gebouwd door de Britten”, wist haar vader. Ook “Dataran Merdeka”, het Onafhankelijkheidsplein met een paleisachtig gebouw, kon de familie wel bekoren. Maar het meest vergaapte Naimaah zich aan de kledij die de vrouwen droegen. De tudungs van de meisjes en vrouwen gaven kleur aan de stad. Ze maakten de stad zoveel mooier. Ze maakten van de stad iets om trots op te zijn. Maar zij zag ook westerse snit, met alle kleuren van de regenboog, hoge hakken, hier en daar een flard make-up. “Moet je die i

Wereldreis - 2013/5 - Werkblad E - 14

Rijstschotel en populair gerecht in Maleisië

vrouw zien”, fluisterde Salma. “Die lijkt zo uit een modetijdschrift geslopen.” Naimaah had wat onwennig aan haar hoofddoek geprutst. Ze had echt wel bewondering voor de vrouwen die hun tudung met zo veel flair droegen. Kon ze ook maar zo zijn! Ze was zo trots op haar krullen en nu bleven die verstopt onder dat stuk textiel. Hadden haar ouders wel de juiste beslissing genomen, toen ze haar opdroegen een tudung te dragen? ’s Middags was het gezin gaan eten in Chinatown, een wirwar aan straatjes met Chinese winkels en eetstalletjes. Knoedels en noedels, gelakte eend, zelfs geroosterd varken… Je zou het allemaal kunnen proeven. “Maleisië kent meer dan tien volkeren, waarvan wij - de Maleiers - de meerderheid uitmaken. En we leven steeds in harmonie.” Dat haar vader zo trots is op zijn land, blijkt elk jaar wanneer hij op Onafhankelijkheidsdag de Maleisische vlag uithangt. Maar geen haar op zijn hoofd dacht eraan om varkensvlees te eten!

de hoogste torens ter wereld. Ondertussen werden al vijf andere Aziatische wolkenkrabbers opgetrokken die boven hun 88 verdiepingen en 452 meter uittorenen. “Maar onze torens zullen altijd de mooiste blijven!” had vader gezegd. Op de brug die de twee torens verbindt, keken Naimaah en Salma door het glas. Beneden zich zagen ze de stad: grijze strepen met bewegende blokjes (de straten met auto’s) onderbroken door groene vakjes, die de parken voorstelden. Toen Naimaah naast zich keek en zag hoe een vrouw haar tudung had versierd met een gouden speldje, wist ze het opeens. Haar ouders hadden de juiste keuze gemaakt. Plots voelde ze zich helemaal opgelucht, nu was ze een grote meid!

“Pakcikii’, vroeg Salma, nadat ze haar bord noedels op had, “wanneer bezoeken we de Petronas torens?” Al de ganse dag wierpen de twee grote torens hun schaduw op de stad. Af en toe, wanneer Naimaah’s moeder voor de zoveelste keer een klerenwinkel was binnengestapt, verdwenen ze uit het zicht. “Ok, ik veronderstel dat jullie geen zin hebben om het Museum voor Islamitische Kunsten te bezoeken. Dus terwijl je moeder en ik daarheen gaan, kunnen jullie de torens bezoeken. Hier heb je geld voor tickets voor de de torens. Maar geen gekke toeren uithalen. En om vijf uur stipt spreken we af, zodat we nog de grote Jamek-moskee kunnen bezoeken. Die is nu weer geopend na een grondige opknapbeurt.” “Moet je dit voelen!” Salma was enorm opgewonden. “Het lijkt wel of we vliegen”. De twee meisjes stonden in de lift die hen naar boven bracht. De liften overbrugden in nauwelijks 41 seconden de 170 meter die hen scheidde van de grond tot de 41ste verdieping. De Petronas-tweelingtorens waren gebouwd in opdracht van de nationale oliemaatschappij: Petroliam Nasional Berhad. Ze waren ooit ii

Aanspreektitel voor vader of oudere man , ‘oom’

Wereldreis - 2013/5 - Werkblad F - 15

Verhaal 'De tudung': juist of fout Heb je het verhaal ‘De tudung’ goed gelezen? Dan weet je wel of de volgende stellingen juist of fout zijn. Omcirkel de letter die bij het juiste antwoord hoort. Juist

Fout

2. Naimaah is net 10 jaar geworden.

3. Naimaah heeft een uitstapje naar Kuala Lumpur gewonnen.

4. Kuala Lumpur is de hoofdstad van Maleisië.

6. Salma is de grote zus van Naimaah.

7. Het oude treinstation lijkt wel op een sprookjespaleis.

8. Vader gaat niet mee naar Kuala Lumpur.

9. Het gezin eet ’s middags in Chinatown.

10 In Kuala Lumpur dragende meeste vrouwen een zwarte hoofddoek.

11. Naimaah en Salma gaan naar het Museum voor Islamitische Kunsten.

12. Ze spreken om 5u weer af om nog een moskee te kunnen bezoeken.

13. De torens die Naimaah en Salma bezoeken, heten de Petronastorens.

14. De Petronastorens zijn de hoogste torens ter wereld.

Naimaah en haar moeder gaan met de trein naar de stad om een tudung te kopen.

Moeder heeft 3 tudungs voor Naimaah gekocht: 1 hoofddoek voor thuis, 1 hoofddoek voor school en 1 hoofddoek voor de religieuze feesten.

De zin die ik van boven naar onder kan lezen: . ........................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... Waarom is dat zo? ....................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... Wereldreis - 2013/5 - Werkblad G - 16

Kleding door de eeuwen heen Schrijf deze vier grote periodes op de juiste plaats in de tijdsband (‘nu’ is uiterst rechts): Onze tijd – Middeleeuwen – Prehistorie en Oudheid – Nieuwe tijden ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ Hier staan afbeeldingen van verschillende stijlen van kledij door de eeuwen heen: koningin Nefertari (13de eeuw voor onze jaarrekening); Tupac Inca Yupanqui (1471 - 1493); vrouw met huik (1700 - 1930); vrouw met mantelpak (+/- 1965)

..................................... ..................................... ..................................... .....................................

Schrijf er telkens bij uit welk land deze historische mannequins komen. Kies uit: Afghanistan – Egypte – Nederland – Peru. Wereldreis - 2013/5 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2013/5 - Werkblad I - 18

Nieuws uit Studio Globo

Leerkracht aan het woord

9–10-jarigen

Eerste kennismaking met leefwereld van mensen in het De SuperWereldMol zuiden.

in Gent

09 234 04 13

10–11-jarigen

Positief leren omgaan met diversiteit: interculturele vaar- Wonen op het Dak digheden, basisattitudes van openheid, respect

in Brussel

02 520 23 30

11-12-jarigen

in Antwerpen

03 235 20 76

in Genk

011 26 54 20

in Gent

09 234 04 13

in Roeselare

051 22 11 03

India Werken aan gelijke kansen, omgaan met armoede en sociale Achter de Muur uitsluiting

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 26ste jaargang, nummer 5 - Afgiftekantoor Antwerpen X – P912119

Even wegdromen bij de kledij die in etalages hangt, terwijl om je heen het dagelijkse leven zijn gangetje gaat (foto: Marie Jeanne Smets).

mei 2013