Wereldreis maart 2013 Congo by Studio Globo

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 26ste jaargang, nummer 3 - Afgiftekantoor Antwerpen X â&#x20AC;&#x201C; P912119

MaaRT 2013

Democratische Republiek Congo Thema : Muziek

Nieuws uit studio Globo Wat zit er in de koffer?

Enkele voorbeelden:

Kleuters: Kwansi en ik ...Kwansi en Mataya eten vlug want vandaag gaan ze naar oma en opa. Wat leuk! Misschien heeft oma wel iets lekkers klaargemaakt. Mataya draagt het bananenblad. Kwansi neemt een kom met eieren mee. Een cadeau voor oma! Ze vertrekken en stappen goed door. Opeens flitst er iets voor Kwansi’s voeten. “Een slang”, gilt ze. De kom valt uit haar handen op de grond. “Krakkerdekrak!” De eieren breken. Ze zijn allemaal kapot. “Nu hebben we geen cadeau meer voor oma”, jammert Kwansi...

Ken je de reeks voorwerpenkoffers van Studio Globo al? Met gebruiksvoorwerpen, kledij en instrumenten dompel je je leerlingen onder in een andere cultuur. Geen game of dvd kan het gevoel van echte voorwerpen vervangen. Ze vormen dan ook de kern van elke koffer. De bijbehorende mediamaterialen, de verhalen en de begeleidingssuggesties verrijken de voorwerpen met de nodige achtergrond en context. Je hebt prachtig materiaal in handen om met je leerlingen te werken aan wereldwijde verbondenheid. Je werkt aan openheid en respect voor andere culturen en wekt verwondering op voor de vindingrijkheid en levenskracht van mensen uit het Zuiden. Aanleidingen om met een koffer aan de slag te gaan, kunnen heel divers zijn: een mondiale dag, dit nummer van Wereldreis dat je wat uitgebreider wil behandelen of een gebeurtenis uit de actualiteit… Waar? Kijk op onze website (www.studioglobo.be/adressen) waar je de koffers kan ontlenen. Voor wie? Er zijn zowel koffers voor het lager als voor het kleuteronderwijs.

Aan de hand van een boeiend verhaal maken de kinderen kennis met Kwansi en haar leefwereld (een dorp in Congo aan de rand van het regenwoud). De grote vertelfoto’s en het verhaal geven aanleiding tot een gesprek over gewoonten, gevoelens, verschillen en gelijkenissen tussen de kinderen. De authentieke voorwerpen en de activiteiten geven volgende thema’s een mondiale inkleuring : Op stap, Mijn familie, Smakelijk.

Lagere school: Congo-koffer Deze koffer bevat muziekinstrumenten, speelgoed, sieraden en meer dan 50 voorwerpen die gebruikt worden rond het huis en in het woud. Verder vind je in de koffer ook een kledingpakket voor de begeleider. Op aanvraag kan je ook een kledingpakket voor kinderen huren.De handleiding geeft je ideeën voor een project rond Congo of Centraal-Afrika, met o.a. 27 doefiches waarmee de leerlingen individueel of klassikaal aan de slag kunnen.

INHoUd

voorwoord Dag lezer(es), Deze maand zien we een bijzondere foto op de wereldkalender: celliste Joséphine oefent onverstoorbaar haar muziekstukken terwijl aan de andere kant van de schutting de dagelijkse karavaan aan pendelaars passeert. Op de achterflap van deze Wereldreis zien we met dezelfde passie een straatmuzikant de omstaanders en voorbijgangers trakteren op pianomuziek. De straat wordt hier het podium, de omstaanders zijn je publiek. Het is universeel: ben je nu in Congo of speel je op de drukke Meir in Antwerpen, het gevoel blijft hetzelfde. Het is fijn om je passie met anderen te delen. Om omstaanders je talent te laten zien en hen de kans te geven jou iets terug te geven in de vorm van applaus of appreciatie. Doe zoals deze artiesten, maak deze maand van je klas een podium en laat de kinderen genieten van elkaars (muzikale) talenten. Start elke dag met een andere muzikale noot en laat je kinderen zo de enorme diversiteit ervaren, die er alleen al in je klas aanwezig is. Emilie

colofoN

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo (Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel, F 02 502 81 01) Weblink www.studioglobo.be/wereldreis

Nieuws uit Studio Globo: koffers ......... 2 11.11.11 Muziek bij de kalender .......... 2 Voorwoord .................................... 3 Wereldreisinfo DR Congo ................................. 4 Heb je al gehoord van ... duimpiano? .............................. 4 Foto-info .................................. 5 Thema-info: muziek .................... 5 Reiswoordenschat ..................... 5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad ...........................6-8 Cello ....................................... 7 Muziek maken ........................... 8 Tweede graad ........................ 9-11 Brief van Lien ..........................10 Olele moliba makasi .................. 11 Derde graad ........................ 12-17 Webtips ...................................13 Voer voor boekenwurmen en filmfanaten ..............................13 Thank you for the music ........ 14-15 Orkesten .................................16 Congolese muziek .....................17 Tekening van de kalenderfoto ......18 Leerkracht aan het woord: Rabiye Güler .................................19 Spiegelfoto ...................................20

Le monde en classe (vertaling van wereldreis) is een uitgave van CNCD-11.11.11 (Handelskaai 9, 1000 Brussel, F 02 250 12 63) www.cncd.be/lemondeenclasse

Abonnement : 10 nummers voor € 16 Zie weblink voor andere formules. Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Vraag wijzigingen schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement. Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,60 + verzendingskost. Bankrekening : BE56 0682 3525 0588 Administratie : Jan Wynants (T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be) Redactie en medewerkers : Helga Vande Voorde (T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be), Kris Berwouts (verhaal), Benoît Van Maele, Caroline Dewilde, Dave Verbeure, An Van den Broeck, Jeannine Goudman, Joris Cools, Bob De Pooter, Emilie Deblock en Jan Debonnet Tekeningen : Jos Verhulst Foto's : Andrew McConnel (kalenderfoto op de cover), Bob De Pooter (p. 19), Marie Jeanne Smets (spiegelfoto p.20) Vormgeving : Marc Vermeiren Druk : De Wrikker cvba, Berchem Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding. Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11 v.z.w. en met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking

Wereldreis - 2013/3 - 3

dr congo LANDENINFO Wist je dat nergens ter wereld twee hoofdsteden dichter bij elkaar liggen dan Kinshasa en Brazzaville? Kinshasa is de hoofdstad van wat tot 1960 een Belgische kolonie was, nu de Democratische Republiek (zie Wereldreis van april 2011). Brazzaville is de hoofdstad van de Republiek Congo, voorheen een Franse kolonie. Beide steden worden alleen van elkaar gescheiden door de machtige Kongostroom. Kinshasa Tot in 1966 heette de stad Léopoldville, genoemd naar de Belgische koning Leopold II. Hij was het die in de negentiende eeuw, gedreven door zijn zucht naar machtsuitbreiding en de toen al legendarische natuurlijke rijkdommen van het gebied, er een levenswerk van maakte om Congo te koloniseren. Zijn naam werd in 1881 gegeven aan een kleine nederzetting die gestaag groeide en in 1929 het administratief centrum en in 1941 de hoofdstad werd van de kolonie. In 1945 waren er 100 000 inwoners. Op het einde van de jaren zestig werd hun aantal op een half miljoen geschat, vandaag op zo’n tien miljoen. Het leven in de stad is anders dan op het platteland. De algemene opinie is dat de problemen in Congo het meest schrij-

nend zijn. Vooral de hoofdstedelingen hebben het zwaar te verduren. De dagelijkse strijd om het bestaan is in de stad zwaarder dan op het platteland, vooral economisch. Eigenlijk leven veel stedelingen op de rand van de hongersnood. Omdat de wegen zo slecht zijn, hangen zij af van geïmporteerd voedsel, maar dat kunnen zij vaak niet betalen. Het belangrijkste bestanddeel van de dagelijkse maaltijd is maniok en die heeft een lage voedingswaarde. Wie kan, tracht om in de nabijheid van de woning een lapje grond te bewerken, maar door de hoge huurprijzen is dat slechts voor een kleine groep weggelegd. Verstedelijking kwam in Congo pas in de jaren veertig echt op gang. De leegloop van het platteland werd echter versneld door het geweld sinds de jaren negentig. Elke dag komen totaal berooide gezinnen aan in de steden, in de hoop daar minstens hun fysieke veiligheid te herwinnen. Een stad als Kinshasa is tegelijkertijd een maatschappelijk laboratorium en een sociale tijdbom. Door de aanstekelijke kruisbestuiving tussen mensen met verschillende culturele en etnische achtergronden tintelt de lucht in de hoofdstad van de nieuwe ideeën. Er heerst een indrukwekkende debatcultuur onder intellectuelen en militanten van de civiele maatschappij. De keerzijde van de gigantische mensenmassa is de armoede en het gebrek aan kansen: enorm frustrerend voor de bevolking waarvan ongeveer de helft jonger is dan twintig. De mensen worden geconfronteerd met grote werkloosheid. De schaarse werknemers en ambtenaren die wel werk vinden, hebben een loon - als het al wordt betaald dat vaak zo laag is dat zij er niet Wereldreis - 2013/3 - Wereldreisinfo - 4

van kunnen leven. Volgens de economische statistieken is Kinshasa morsdood, maar als je in de straten rondloopt, merk je een bruisende activiteit: op de puinhoop van de officiële economie heeft zich een parallelle economie ontwikkeld. De zelfvoorzienende landbouw en een wildgroei aan informele handwerkbedrijfjes en handelsactiviteiten vormen er de basis van het dagelijks overleven. Of het nu gaat om het poetsen van auto’s en schoenen, het verkopen van zelfgebakken brood, het herstellen van horloges en brillen, het openhouden van een kapsalon of een naaiateliertje op straat, het maken van kookpotten, meubelen en zeep, of het aan de man brengen van groenten en fruit: mensen voorzien in hun levensonderhoud door de schamele vruchten van hun arbeid te verkopen aan mensen die even arm zijn als zijzelf. Het zijn overlevingsmechanismes, maar tegelijk de uiting van een onwaarschijnlijke creativiteit en levenslust.

HEB JE AL GEHOORD VAN … EEN DUIMPIANO? In Midden-Afrika bespelen de mensen dikwijls zelfgemaakte muziekinstrumenten. Bij de duimpiano of kalimba zitten metalen tongen van verschillende lengte vastgemaakt op een klankkast van hout, een uitgeholde kalebas of zelfs het schild van een schildpad. De vorm en grootte kunnen sterk verschillen. De zeven tot vierentwintig plaatjes van de lamellofoon zijn dikwijls platgeklopte spijkers, lepelstelen of spaken van een fietswiel. Het instrument wordt bespeeld met de duimen.

FOtO-INFO Joséphine zit haar muziek in te studeren op een binnenplaats in Kinshasa. Overdag is zij marktkraamster, maar ’s avonds oefent zij op haar cello. Zij is celliste in het OSK (Orchestre Symphonique Kimbanguiste) in Kinshasa. Dit symfonische orkest bestaat uit ruim tweehonderd amateurs. De leden raken elders aan de kost en herstellen of maken soms zelf hun instrument. Zij brengen Europese klassieke muziek van Beethoven, Ravel, Händel, Orff… Daardoor zijn zij uniek in Midden-Afrika. tHEMA-INFO: MUZIEK Congo is een lappendeken van cultuur. Honderden volkeren, elk met hun eigen taal, hebben samen een mozaïek aan kunststijlen ontwikkeld. De beeldende kunst is overdonderend en heeft in het begin van de twintigste eeuw vooraanstaande kunstenaars als Picasso, Matisse en Modigliani beïnvloed. Op die manier heeft de Congolese kunst mee vorm gegeven aan onze Europese kunstgeschiedenis. De Congolese beeldhouwkunst kent vele stijlen en materialen, maar in de meeste gevallen is zij functioneel. Geen kunst voor de kunst: de kunstwerken stuk voor stuk een rol in het dagelijks leven. Dikwijls ligt die op het vlak van het sacrale, de religie. Zo hebben de maskers en beelden een duidelijke plaats in de vooroudercultus, bij begrafenisceremonieën, bij vruchtbaarheids- en initiatierituelen. Deze rol is gaandeweg verdwenen door de kolonisatie en de bijhorende kerstening.

De laatste twintig jaar is er in Kinshasa een levendige scène van hedendaagse schilders, die er goed in geslaagd is toegang te vinden tot een breed publiek, zowel in Congo zelf als in het buitenland. Mensen als Cheikh Ledy, Bodo en vooral Chéri Samba hebben een zeer herkenbare stijl ontwikkeld, waarin met veel humor allerlei scherpe sociale en politieke commentaren worden geformuleerd. Ook de postkoloniale generaties schrijvers hebben verdienstelijke pogingen ondernomen om de veelzijdige orale genres uit de traditionele samenlevingen (sprookjes, fabels, epossen, kronieken, liederen, rituele teksten, raadsels, spreekwoorden enz.) in een modernere vorm te gieten. Het probleem is echter dat literatuur afhankelijk is van een intellectuele middenklasse. Het Belgische koloniale model is nu niet onmiddellijk een ideale ondergrond geweest voor een bloeiend intellectueel en literair leven. Verder heb je daarvoor niet alleen vrijheid van meningsuiting nodig, maar ook een functionerend boekbedrijf en uitgeverswezen. Op geen van die terreinen gooide Congo hoge ogen. Maar zelf vinden de Congolezen hun muziek hun belangrijkste bijdrage aan de mars der volkeren. Net als de beeldende kunst en de mondeling overgeleverde woordkunst, behoort ook de muziek tot het cultureel erfgoed van iedere Congolese gemeenschap. De traditionele muziek was vroeger vooral verbonden met bepaalde feesten en rituelen, maar had daarnaast ook een ontspannende functie. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er rond de opkomende industrie en de groeiende steden een heterogeen, zelfs kosmopolitisch Wereldreis - 2013/3 - Wereldreisinfo - 5

milieu. Congolezen van verschillende achtergronden gingen samenleven in volkswijken, samen met migranten uit andere Afrikaanse landen en de Caraïben. Uit deze smeltkroes ontstond een nieuwe muziekvorm, geïnspireerd door de Latijnse ritmes en ondersteund door geïmporteerde westerse instrumenten. Uiteindelijk veroverde de nieuwe Congolese muziekstijl de hele wereld... Muziek is overal in Kinshasa. Meestal komt zij voort uit slechte boxen, zelfgemaakte instrumenten en heel luid. REISWOORDENSCHAt muziek = toonkunst: geordende klanken volgens ritme, tempo, sterkte, klankkleur en melodie, voortgebracht door stemmen of instrumenten (< Grieks mousikè technè: kunst van de Muzen). orkest: ruimte in het Griekse theater, waar musici (en dansers) zich bevonden; later ging de naam op de muzikanten zelf over (< Grieks orchèstra: halfrond voor toneel). partituur: de volledige notering van alle noten van een muziekstuk voor de muzikanten en de dirigent. soukous : Congolees muziekgenre uit de 20ste eeuw, snelle vorm van rumba (‘feest’ in het Spaans), maar sneller en er doen ook elektrische gitaren mee (< Frans secouer: schudden). subcultuur: cultuur van een bepaalde groep die afwijkt van de heersende cultuur. suite: muziekstuk uit meerdere delen (< Frans suite: opeenvolging). symfonie: samenklank; klassiek muziekstuk, gespeeld door verschillende instrumenten (< Grieks sym: samen en fonè: klank).

Eerste graad EINDtERMEN

MUZISCHE VORMING

Muzische vorming - Beeld: 1.2, 1.3, 1.5; Muziek: 2.1, 2.2, 2.3; Beweging: 4.1, 4.2, 4,4; Media: 5,5.

Beeld De kinderen maken muziekinstrumentjes. Bv. schudbekers, rammelaars, trommels enz. Deze kunnen ook gebruikt worden om de ‘Indépendance cha cha’ te begeleiden.

BIJ DE FOtO Laat cellomuziek klinken in de klas. “Bekijk de foto. Wat staat er op? Wie zou die vrouw kunnen zijn? Welk instrument bespeelt zij? Heeft zij veel toeschouwers? Wat doen de anderen? Luisteren zij naar de muziek? Waar zou de foto genomen zijn?” Zie Foto-info. CONGO IN DE KLAS Stel een orkestje samen. De kinderen musiceren met eenvoudige middelen (zoals in de handen klappen, met de voeten stampen, met twee blokjes tegen elkaar tikken, met potloden tegen de bank trommelen…) ritmisch op Afrikaanse muziek. Een passend nummer is bv. de “Indépendance cha cha”. Kijk en luister op www.youtube.com/watch?v=reModLpEloc of www.youtube.com/watch?v=vlZGklbks9E. Dit was in 1960 een grote hit. Het gaat over de onafhankelijkheid van Congo. Vergelijk het met deze versie: www.youtube.com/ watch?v=OTQtIaZ0Bs0&feature=related of www.youtube. com/watch?v=0y6BjNJD0ZM . Hoor je verschillen? Welke taal hoor je? Benoem het ritme als “boem – chachacha – rust”. Het is voor de kinderen gemakkelijker om dit zachtjes mee te zeggen. Later kunnen zij dit in hun hoofd doen. We horen ook Franco, de gitaartovenaar aan het werk. Hoor je zijn solo? Lees www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/congo/100425_Congo_muziek en bekijk daar de geschiedenis van Indépendance cha cha.

Maak werkblad A. Kleur de cello in met wasco’s. Knip de golvende stroken uit. Kleef twee vellen zwart A4-papier aan elkaar (staand boven elkaar) en kleef de stroken in de juiste volgorde op het blad. Laat telkens wat zwarte ruimte over. Bekijk enkele kunstwerken van Chéri Samba op http:// africanartists.blogspot.be/2010/11/cheri-samba-i-cartoonist. html die goed bij de opdracht passen. Wat valt er op? Beweging De bekendste vorm van Afrikaanse muziek is de soukous. Het is moeilijk om op deze muziek stil te blijven zitten. Laat de kinderen hier vrij op bewegen. Afrikanen gebruiken hun heupen. Probeer het ook maar eens! www.schooltv.nl/beeldbank/clippopup/20071204_dans01 Muziek Joséphine speelt in een symfonisch orkest. Er zijn verschillende groepjes (families) muzikanten in een orkest: de strijkers, de koperblazers, de houtblazers en het slagwerk. Op de interactieve site www.garritan.com/audition_hr/ kun je kennismaken met het orkest. Je kunt zien op welke plaats de muzikanten zitten en je kunt ook luisteren naar geluidsfragmenten. Vergelijk met de instrumenten op werkblad B. Welk instrument zouden de kinderen graag kunnen bespelen?

Wereldreis - 2013/3 - Wereldreistips - 6

cello

Wereldreis - 2013/3 - Werkblad A - 7

Muziek maken Geluid ontstaat doordat lucht trilt. Zingen doe je met je eigen stem en muziek kun je ook maken door in de handen te klappen, te fluiten… Maar er bestaan ook een heleboel muziekinstrumenten. Snaarinstrumenten hebben één of meerdere snaren (soms vele tientallen). Die snaren staan gespannen over een klankkast. Je kunt ze doen trillen door er op te tokkelen (met de vingers of een plectrum), er met een strijkstok over te wrijven of ze met hamertjes aan te slaan. Blaasinstrumenten maken geluid door lucht over een opening of door een spleet te blazen. Sommige blaasinstrumenten hebben een mondstuk, zodat de lippen de lucht doen trillen. Op slaginstrumenten speel je door er met de handen of met stokken op te slaan, door het te schudden of te wrijven. Het materiaal kan zelf klankrijk zijn of er kan een vel over gespannen zijn dat trilt. Welk muziekinstrument bespeelt deze muzikant? .......................................................................... Tot welke groep instrumenten behoort het? .......................................................................... Welke muziekinstrumenten ken je nog? .......................................................................... Wereldreis - 2013/3 - Werkblad B - 8

Tweede graad EINDtERMEN Wereldoriëntatie: 1.12, 3.1, 4.4, 6.9, 7. Muzische vorming: 1.6, 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 6.2, 6.3, 6.5.

en de mooie, inspirerende muziek die vol mogelijkheden zit, binnen de schutting. Voor Joséphine is het niet gemakkelijk om te gaan oefenen omdat er veel gevaar is op de weg. AFRIKAANSE MUZIEK

WERELDMUZIEK Benodigdheden: verschillende cd’s of pc met internet en website: www.schooltv.nl/plein/templates/detail/spelletjepopup.jsp?nr=1797087&item=2094771 De leerkracht laat verschillende muziekjes horen, de leerlingen raden welke muziek uit Afrika komt. Tips: Noord-Amerika (bv. Greenday, Madonna), Cariben (Bob Marley), ZuidAmerika (panfluit), België (Spring, De mens), Afrika (Papa Wemba...), Azië (Chinees, Nepalees liedje). Eindig met een fragment van het symfonische orkest uit Congo.

Vrije expressie Benodigdheden: schildergerei + A3-blad met grote notenbalken, zie www.margrietverbeek.nl/muziekpapier.html. De leerkracht laat verschillende Congolese liedjes horen (telkens 3 min.): www.musicvideos.the-real-africa.com/ congo/ . Met een penseel schilderen de leerlingen het ritme of de melodie zoals zij die voelen. Voor ieder lied gebruiken zij een andere kleur.

Olele Moliba makasi Beluister het wiegelied Olele moliba makasi (werkblad D) op www.youtube.com/watch?v=gTaeUh2nhik De betekenis van de tekst in het Lingala: “Olele! olele! De stroming is zeer sterk. Roei! Roei! Zijn land, zijn land is de Kasaï* Eh eho, eh eh eheho, laat de Benguela** komen. Kom! Kom! De moedige. Kom! Kom! De vrijgevige! Kom! Kom!”

* rivier en district in Congo; ** koude zeestroom aan de westkust van Afrika.

KRINGGESPREK OVER DE FOtO De leerkracht vertelt dat zij vooral gaan werken rond Afrikaanse muziek (en zelfs uit een bepaald land) en toont de foto. “Welk land zou het zijn?” De fotograaf nam de foto in Kinshasa, de hoofdstad van de DR Congo. Toon dit op de kaart. Vertel dat er bijna evenveel inwoners in Kinshasa wonen als in heel België. De leerlingen vertellen wat zij weten en de leerkracht vult aan (zie Reisinfo). “Wat zie je?” (vrouw die cello speelt, autoband, vuil, bordje, schutting, vrouwen op straat in panje). De brief van Lien (werkblad C) wordt gelezen. We zien duidelijk twee verschillende werelden: de sombere, arme en rumoerige kant van de stad buiten de groene schutting

Gebaren worden al zittend in kleermakerszit in een kring uitgevoerd: • O le lee  met beide handen golvende beweging vooruit maken Moliba  met beide handen grote boog neerwaarts maken Makasi  spierballen laten zien met beide armen • Mboka na ye  met handen: geven van jezelf naar een ander • Mboka mboka kasaï  met handen: geven van jezelf aan de hemel • Eeeeooooo  met gekruiste armen met beide handen op je knieën slaan • Bengue la  (niets doen) • O-ya o –ya  met gekruiste armen afwisselend links en recht op je knie slaan (op het ritme) Een karaokeversie vind je op http://marie.laurencin.overblog.com/article-23052388.html

Wereldreis - 2013/3 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2013/3 - Werkblad C - 10

olele moliba makasi

Wereldreis - 2013/3 - Werkblad D - 11

derde graad BESPREKING VAN DE FOtO “In welk land denken de leerlingen dat deze foto is genomen? Wat is er eigenaardig op de foto? Welk instrument? Waar speelt deze dame? Zijn er toehoorders?” Joséphine is eigenlijk marktkraamster van beroep, muziek is haar hobby. “Wie leert er in de klas een muziekinstrument bespelen? Welk? Waar?” BESPREKING VAN DE tEKSt Op werkblad E en F komen nogal wat moeilijkheden voor, zodat je de tekst best met de kinderen samen leest. Lezen zij individueel, laat hen enkele woorden opzoeken in hun woordenboek en bespreek dan op voorhand een aantal zaken met hen. Symfonisch orkest (een orkest waarin alle klassieke muziekinstrumenten meespelen en dat bedoeld is om klassieke muziek te spelen, veel componisten schreven symfonieën) – een ritueel (een reeks handelingen die in een bepaalde cultuur worden gebruikt, bv. bij een uitvaart, aan tafel, op een feest…) – Indépendance (Frans voor onafhankelijkheid) – het firmament (het hemelruim, hier dus “aan de top”) – restanten (diegenen die zijn overgebleven) – frontmen (Engels voor leiders) – hun split (het feit dat zij uit elkaar zijn gegaan, niet meer samen spelen) - het heeft wonden geslagen (figuurlijk “het heeft de mensen verdriet gedaan”) – belichaamd worden door (herkend worden, voorgesteld worden in een persoon) – compensatie (vergoeding) – heksenketel (drukke bedoening), chaotisch (rommelig) – populair (door iedereen gekend) – de uitdrukking “geld binnenhalen met scheepsladingen tegelijk” (heel veel geld verdienen: in een schip kunnen veel goederen tegelijk worden geladen!) – pleitbezorger (iemand die iets verdedigt) – de Grote Baas (de vroegere president Mobutu) – hofnar (vroeger iemand aan het hof van de koningen om

hen te vermaken, dikwijls een dwerg) – minstreel (muzikant en zanger in de Middeleeuwen; hij trok van burcht naar burcht om de mensen te vermaken) – big business (Engels voor zaken waarmee je veel geld kunt verdienen) – aan de man brengen (doen verkopen aan de mensen door reclame te maken) – campagne (een actie voeren om iets bekend te maken, vgl. verkiezingen) – een schroothoop (letterlijk: een hoop oud ijzer, figuurlijk: tussen de rommel). Wanneer Joséphine spreekt over “armoede, plundering, oorlog en geweld”, kun je even aanhalen dat Congo ooit een Belgische kolonie was waar de zwarten ook hard moesten werken op plantages van de blanke Belgen en in de mijnen. Nu is er al jaren een burgeroorlog aan de gang waarbij ook vrouwen, kinderen en oude mensen niet gespaard blijven, dorpen worden geplunderd, kinderen worden ontvoerd om verder te leven als kindsoldaten en ganse gemeenschappen verdwijnen. IN DE LES MUZISCHE VORMING Nadat de leerlingen de tekst hebben gelezen, kun je enkele muziekfragmenten laten horen (zie ook Webtips). - Een stukje uit een cellosuite van Bach (daarover praat Joséphine in de tekst): www.youtube.com/watch?v=S6y uR8efotI&list=PLD7406E208F66FD76&index=1 - “Ode aan de vreugde”, het Europese volkslied uit de 9de symfonie van Ludwig van Beethoven (daarop oefent het orkest volgens de fotograaf ): www.youtube.com/ watch?v=Y6E3S2IkBcQ: 9de symfonie van Beethoven - Een lied van Franco: www.youtube.com/watch?v=SbXM43J-EI - Een lied van papa Wemba: www.youtube.com/ watch?v=nJYyvIzzHxk - Een lied van Kofi Olomide: www.youtube.com/ watch?v=8meB7hyGl5Y Symfonische en andere orkesten Laat de leerlingen werkblad G zelfstandig oplossen en bespreek. Via volgende website kunnen zij alle instrumenten apart aanklikken en beluisteren: www.digischool.nl/mu/ leerlingen/mt/instrumenten/instrum3.htm Oplossingen: strijkers: viool, altviool, cello, contrabas / houtblazers: piccolo, dwarsfluit, hobo, klarinet, fagot / koperblazers: hoorn, trompet, trombone, tuba / slagwerk: bekkens, xylofoon, pauken… / tokkelen toetsinstrumenten: harp, piano, orgel... Aan het hoofd staat de dirigent met de partituur (iedere muzikant heeft zijn eigen bladmuziek). Laat “Peter en de wolf ” horen, waar een aantal instrumenten in het verhaal aan bod komen. CONGOLESE MUZIEK De tekst op werkblad H kun je best met de leerlingen samen lezen en per paragraaf bespreken, vermits er nogal wat

Wereldreis - 2013/3 - Wereldreistips - 12

geschiedenis in vervat zit. Traditionele muziek: wat de voorouders speelden en zongen. Vergelijk met bij ons enerzijds de klassieke muziek die men op cd’s, in de radio en in concerten beluistert en anderzijds de volksmuziek (laat enkele volksliedjes opnoemen, zingen of beluisteren). De leerlingen kunnen ook vertellen welke muziek zij thuis beluisteren, welke muziek er bij feesten wordt gespeeld en hoe uitvaarten hier bij ons verlopen (religieus en niet-religieus). Je kunt hier ook de uitvinding van de radio en de platenspeler aan het einde van de 19de eeuw bespreken. Beide uitvindingen werden pas voor het grote publiek bereikbaar tussen de twee wereldoorlogen. Wel leuk om hier even met de leerlingen een tijdlijn te maken zodat zij zien hoe lang de mensen het zonder deze technologieën hebben gesteld, zelf musicerend en zingend! De moderne klassieke gitaar dateert van 1935. Logisch dus dat het tot na de Tweede Wereldoorlog duurde eer men in Afrika met de gitaar kennis maakte. Een uitgebreide geschiedenis van de gitaar vind je op: www.guitarinsite.nl/Geschiedenis.php Latijns-Amerikaanse ritmes: bespreek eerst over welke landen van Amerika het gaat, opzoeken in atlas! Ook het verhaal van de zwarten die uit Centraal- en West-Afrika werden weggevoerd als slaven, in erbarmelijke toestanden in het ruim van de ‘slavenschepen’, om in Amerika te gaan werken op de plantages (suikerriet in de Caraïben, katoen in de VS en later ook bananen en ananas) en in de mijnen (goud, tin). Aanbevolen lectuur voor de leerlingen hierover is “De negerhut van oom Tom”. De ‘kampioenen’ van de slavenhandel waren Portugal, Nederland, Engeland, Frankrijk, Spanje, Denemarken en Zweden. De opdracht over de Afrikaanse muziekinstrumenten kunnen de leerling individueel of in groep maken. Aan de naam van het instrument kunnen zij meestal wel weten hoe het er ongeveer moet uitzien en dus ook een broertje van hier eraan koppelen. Op genoemde site vinden de leerlingen uitleg over en afbeeldingen van deze instrumenten: Oplossingen (tussen haakjes: een gelijkaardig instrument bij ons) 1. muziekboog (blazeveer), 2. shekere (rammelaar, sizzlebekken), 3. Congolese harp (harp), 4. spleettrommel (woodblock), 5. djembé (conga), 6. balafoon (xylofoon), 7. kora (harp of luit), 8. duimpiano (speeldoos), 9. Congolese hoorn (jachthoorn), 10. ritmestokjes (claves). WEBtIPS Congo http://congo-dr.startpagina.nl http://eeuwvandestad.nl/archives/5070  essay over Kinshasa www.google.be  Congo, Afbeeldingen, Dagelijks leven in Kinshasa

Muziek www.traditional-songs.com www.cobra.be/cm/cobra/muziek/muziekrecensie/1.1189754  Kinshasa Symphony documentaire met doorkliks: project, film, trailer, verschillende uitvoeringen door het orkest www.youtube.com/watch?v=mq0D5kq9ePE  Paraguay Landfill Harmonic http://videoakker.blogspot.be/2012/07/kalimba.html www.frankossen.com/Muziekinstrumenten-Encyclopedie. htm www.mim.be/nl/  muziekinstrumentenmuseum Brussel  lager-onderwijs en modeku www.afrikamuseum.nl/ontdek/afrikaansemuziek.php http://wereldjournalisten.nl/artikel/2010/05/20/top_50_afrikaanse_muziek/  lijst www.lesidee.nl/oudedoos/thema78/instrumenten/instrumenten.htm  lesidee 22 duimpiano maken www.yourhobby.nl/forumorgel/index.php?topic=4673.0  Bach op duimpiano www.youtube.com/watch?v=Aj5tlEhUZog  Cojack, exgitarist van Werrason, speelde ook bij Papa Wemba www.youtube.com/watch?v=hVwGxKXvBHQ  Karindula, stadsmuziek en acrobatieën uit Katanga

VOER VOOR BOEKENWURMEN EN FILMFANAtEN - Congo. Mensen – politiek – economie – cultuur – milieu. Landenreeks. BERWOUTS, K. Amsterdam/ Den Haag/ Brussel: KIT Publishers/ Novib/ 11.11.11, 2001. - Kinshasa - Tales of the invisible city. DE BOECK, F. & PLISSART, M.-F. Amsterdam: Ludion, 2004 . - Maniok en patatten. Omgaan met diversiteit door Afrikaanse ogen. Borgerhout: Antwerps minderhedencentrum de8, 2008. - Piccolo, Saxo et Compagnie. POPP, A. (muziek) VILLAMIZAR, M. & GUTIERREZ, E. film 2006/ dvd 2007. - Radio Congo. Onmogelijk is niet Congolees (filmpjes van Man bijt hond). DELBARE, L. Brussel: Trias/ Woestijnvis/ VRT, 2007. - Wonen en leven in Congo (handleiding en leerlingenboekje). DESTOOP, K. e.a. Antwerpen: Studio Globo, 2004. - Zelfs onze eigen muziek moeten we importeren: 50 jaar Congolese onafhankelijkheid. GORIS, G. Brussel: MO* nr 76, 2010.

Wereldreis - 2013/3 - Wereldreistips - 13

Thank you for the music De zangers en muzikanten werden echte helden. Zeg maar gerust halfgoden. Onze grootouders dweepten met Franco of Joseph Kabasele. Van deze laatste heb je misschien “Indépendance cha cha” al gehoord? Het schalde uit alle boxen toen we in 1960 baas in eigen land werden. Onafhankelijk, zoals dat heet. Op elke nationale feestdag hoor je het nog steeds. We vieren die op 30 juni. Onze ouders hadden andere helden. Papa Wemba en Kofi Olomide. Ze noemden onze muziek soukous. Je weet hoe belangrijk de voorouders zijn voor ons. Daar hoor je nog het Franse woord secouer in, schudWel, in hun tijd waren zij ook al gek op muziek. den. En schudden deden ze, iedereen stond de hele In elk dorp, rond elk vuur werd muziek gespeeld. avond op de dansvloer. Er was altijd wel iemand met een trom en ook de duimpiano’s waren nooit ver weg. Het hing allemaal Vandaag zijn er allerlei scholen en genres, met aan een beetje af van waar je woonde. Elke streek, elke het firmament mensen als Fally Ipupa en de resgroep had zijn eigen instrumenten. Geen feest, geen tanten van de gesplitte megagroep Wenge Musica (rond hun frontmen Werrason en JB Mpiana, hun ritueel of ze speelden een hoofdrol. split heeft hier meer wonden geslagen dan die van de Beatles destijds in Europa). Rond hen had zich een hele subcultuur ontwikkeld van blitse auto’s, chique maatpakken, juwelen, merkhorloges en andere luxe-artikelen. Een Congolese cool die nog het best belichaamd werd door Papa Wemba’s SAPE (Société des Ambianceurs et des Personnes Elégantes). Wij hier in Congo vinden onze muziek niet alleen het beste wat ons land de wereld te bieden heeft, we vinden haar ook een terechte compensatie voor alle leed dat ons land heeft getroffen. Want zeg nu zelf, wat wij hier over ons heen hebben gehad aan armoede, plundering, oorlog en geweld… Daar mag wel iets tegenover staan. Maar God slaat niet zonder te zalven. Hij gaf ons de muziek. Ik heet Joséphine. Ik woon in Congo. En ik ben gek op muziek. Niet echt geweldig verrassend nieuws, hoor ik je denken. Welke Congolees is er nu niet dol op muziek? Je hebt gelijk. Wat mij in de ogen van veel landgenoten een beetje raar maakt, is het feit dat ik hou van klassieke muziek. Ik speel zelf cello. Samen met een groep vrienden vormen we een symfonisch orkest. Met zijn allen tellen we 200 zielen. Het orkest bestaat al vijftien jaar.

Later kwamen de gitaren. De blanken hadden platen meegebracht met heerlijke ritmes uit LatijnsAmerika. Onze muzikanten waren er onmiddellijk dol op en speelden ze na. Niet zomaar, ze pasten ze aan onze talen aan en verwerkten er onze instrumenten in. Ze gingen hun eigen platen maken. Ze werden wereldberoemd. Eerst bij ons, later in de buurlanden en de rest van Afrika. Uiteindelijk over de hele wereld.

Ik ben er zelf ook dol op. Maar het allerliefst luister ik naar andere muziek. Mijn helden zijn Bach en Mozart en Beethoven. Samen met de vrienden uit het klassieke orkest proberen we een rustpunt te zijn in de heksenketel Kinshasa. Tien miljoen mensen krioelen door elkaar op deze mierenhoop. En net als elke mierenhoop ziet Kinshasa er erg chaotisch uit. Maar als je beter kijkt, zie je wel beter. We lopen wel allemaal door elkaar, maar er zit ook een systeem in. Van ’s morgens tot ’s avonds proberen we met zijn tien miljoen te overleven. Wij ook. Misschien dacht je dat we als klassieke muzikanten goed betaald worden. Niet dus. We

Wereldreis - 2013/3 - Werkblad E - 14

doen dit omdat we vinden dat we dat moeten doen. Omdat we iets willen delen. We krijgen er veel voor terug. Maar verdienen doen we er niets mee. Elk van ons heeft zijn eigen baan en pas als die gedaan is, komen we samen. Joseph bijvoorbeeld speelt altviool. Ons orkest zou niet zonder hem kunnen. Omdat hij een goede muzikant is natuurlijk, maar Joseph is ook een geweldige elektricien. Erg handig als de stroom weer eens uitvalt tijdens de repetitie. Soms zie je hem vaker bovenop zo’n paal zitten om de draden te herstellen, dan dat je hem tussen ons zijn deel van de partituur hoort meespelen. Maar moeilijk gaat ook. Een werkdag begint doorgaans om zes uur in de ochtend en duurt vaak tot laat in de avond. Soms kunnen we pas om middernacht beginnen repeteren. Toch houden we vol. Het houdt onze droom levend, en de droom van ons publiek. De droom van een betere toekomst.

Neen, dan ligt het in ons orkest wel anders. Geen geld, geen glitter. Als ik op een schaars vrij ogenblik wat oefen, dan zet ik me op het koertje, half parking, half vuilnisbelt. Alleen wat golfplaten scheiden me van het lawaai van de stad. Dan vind ik schoonheid en troost in één van Bach’s wondermooie cellosuites. Soms moet ik lachen. Dan stel ik me voor hoe Bach vanuit de hemel neerkijkt op mij, een zwarte vrouw die op een schroothoop zijn muziek zit te spelen, nog niet wetend hoe ze haar kinderen volgende week moet eten geven. Die mens gaat nog geen klein beetje verschieten, denk ik dan. Maar ik weet ook: de oude meester voelt de liefde die ik voel voor de goddelijke klanken die hij schreef. Dan is er geen schroothoop meer, niemand is zwart of blank, rijk of arm. Dan is er alleen nog de muziek die ons verenigt, over de eeuwen heen. Dat was zo in de dagen van de voorouders en dat is nog zo vandaag.

Als ze echt goed zijn, lukt het de collega’s van de populaire muziek wel om het grote geld binnen te halen. Met scheepsladingen tegelijk. Iederéén komt kloppen op hun deur. De politici bijvoorbeeld. Onze vroegere president Mobutu had het al vroeg begrepen: de muzikanten waren de hele tijd op de radio. Ze hadden invloed in de volkswijken, op de jeugd. En ze hoéfden het niet over chicks & Saturday night fever te hebben in hun liedjes. Hij slaagde erin de grootsten aan zich te binden. Zo werd de volksjongen Franco (door velen als dé grootste beschouwd) een belangrijk pleitbezorger van de Grote Baas. Toen die werd afgezet, stonden anderen gereed om hetzelfde te doen voor de Nieuwe Grote Baas, Kabila. Zo ging dat verder tot vandaag. Het doet me een beetje denken aan de hofnarren en minstrelen aan het hof van jullie koningen vroeger. Of zie ik dat verkeerd? Het gaat natuurlijk niet alleen om politiek. Muziek is ‘big business’ in Congo. Grote internationale bedrijven geven veel geld uit om hun frisdrank, mobiele telefoonnetwerken en hun bier aan de man te brengen. Hun campagnes kosten meer dan wat het ministerie van onderwijs per jaar kan besteden voor het hele land. Allemaal hollen ze achter onze sterren aan.

Wereldreis - 2013/3 - Werkblad F - 15

orkesten Een groot symfonisch orkest omvat strijkers, zogenaamde houten koperblazers, slagwerk en tokkelen toetsinstrumenten (eigenlijk zijn die laatsten ook snaar-, blaas- of slaginstrumenten, maar dan met een klavier). Elke familie bevat verschillende muziekinstrumenten, van klein (hoge tonen) naar groot (lage tonen). Probeer ze hier correct samen te stellen voor een symfonieorkest. 1. De strijkers (snaarinstrumenten die met een strijkstok worden bespeeld): ....................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... 2. De houtblazers (de klank wordt gevormd door luchttrillingen langs een rand of riet(en) bovenaan een buis met openingen): ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... 3. De koperblazers (de klank wordt gevormd door trillende lippen in het mondstuk van een buis die langer of korter wordt gemaakt): ................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... 4. Het slagwerk: ................................................................................................................................................. ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... 5. De tokkelen toetsinstrumenten: ................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................

Aan het hoofd van het orkest staat natuurlijk de ............................................... Het papier waarop alle te spelen ‘muziekpartijen’ staan uitgeschreven die het orkest moet spelen, noemt men een ...................................................................... Er bestaan heel wat andere muziekensembles in de wereld. Welke instrumenten worden bespeeld in een mariachiorkest (Mexico), gamelan (Indonesië), takht (Midden-Oosten), steelband (Cariben), samba-ensemble (Brazilië), gagaku (Japan), chaâbi-orkest (Algerije), fanfare (Congo)…? Schrijf de namen in een andere kleur bij de juiste familie. Wereldreis - 2013/3 - Werkblad G - 16

congolese muziek De traditionele muziek in Congo was vroeger verbonden met bepaalde feesten en rituelen, zoals geboorten, huwelijken, begrafenissen enz… Op een begrafenis bv. werd er wel drie dagen en nachten lang muziek gespeeld! Toch had muziek ook een ontspannende functie. Na de Tweede Wereldoorlog werden stilaan ook westerse muziekinstrumenten zoals de koperen blaasinstrumenten, maar vooral de gitaar ingevoerd. Ook de Latijn-Amerikaanse ritmes en vooral de Cubaanse ‘son’ werden gretig overgenomen. Dat is logisch, vermits de nakomelingen van de zwarte slaven in Midden-Amerika hun oude Afrikaanse liederen en ritmes ook nog behouden hadden en verweven in die son... Dankzij de platenindustrie die goedkoper werd, veroverde deze Congolese jazz of rumba de wereld. In de jaren zestig begonnen Congolezen hem zelf “soukous” te noemen! Enkele bekende zangers van toen die nog steeds populair zijn: Franco en Papa Wemba. Afrikaanse muziekinstrumenten Hieronder staan tien muziekinstrumenten beschreven die in Congo worden bespeeld. Kijk maar eens op www.maryamma.nl/informatie/afrikaanse_instrumenten.php Zet de juiste naam bij elk nummer: balafoon, Congolese harp, djembé, duimpiano, muziekboog, shekere, ritmestokjes, spleettrommel, Congolese hoorn, kora. 1. Dit instrument lijkt op een boog waarmee pijlen worden geschoten: 2. De pareltjes geven een ratelend geluid als je ermee schudt: 3. De snaren van dit sierlijke voorwerp bespeel je met je vingers: 4. Een klankkast met een gleuf en twee stokken erbij: 5. Ook bij ons hoor je nu vaak deze verre neef van de trommel bespelen: 6. Dit instrument kun je vergelijken met onze xylofoon: 7. Gemaakt van een halve kalebas en bespannen met een vel en 18 snaren om te bespelen: 8. Een houten kistje en ijzeren lamellen om met je duimen te tokkelen: 9. De gekromde hoorn van een dier met een gaatje om de lucht door te blazen: 10. Twee houten stokjes en maar op elkaar tikken:

............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. .............................................................

Zoek voor ieder ook een gelijkaardig instrument bij ons.

Wereldreis - 2013/3 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2013/3 - Werkblad I - 18

leerkracht aaN het woord Over kinderen en hun talenten

Rabiye Güler In de Stedelijke Basisschool De Spiegel te Antwerpen worden we ontvangen in het vierde leerjaar van Rabiye Güler. Ze vertelt gedreven over haar werk in een school en haar klas van 24 kinderen die heel divers is samengesteld. Een probleem? Neen, niet voor Rabiye die ons overtuigt dat diversiteit meer kansen tot leren biedt dan dat ze hindernissen opwerpt. Hoe ben je er toe gekomen om leerkracht te worden? Ik ben van oorsprong Turkse. Jammer genoeg zijn er nog steeds weinig leerkrachten met een anderstalige of meertalige achtergrond in het onderwijs. Zelf heb ik als kind uitsluiting ervaren want ik zat in een klas met bijna allemaal Nederlandstalige kinderen. Je hebt dan natuurlijk een taalachterstand. Sommige leerkrachten beschouwden mij daarom als minderwaardig. Vandaar komt mijn motivatie om te laten zien dat anderstaligen evenveel kunnen als Nederlandstaligen. Door mijn taak als leerkracht kan ik een rolmodel zijn voor anderstalige kinderen. Je kan als anderstalige ergens ‘geraken’. Daarom ook vind ik het ongelooflijk belangrijk om in mijn klas alle kinderen evenwaardig aan bod te laten komen. Alle kinderen, ook anderstaligen, moeten graag naar school komen. Daar begint het bij. Zij moeten herkenning en aansluiting vinden bij hun eigen leefwereld. Zo vergroot hun welbevinden. Aandacht voor diversiteit zit soms in kleine dingen. Zo hangen er in mijn klas naast de gewone kalender ook een Chi-

nese, een Poolse en een moslimkalender. Want onder andere die nationaliteiten zitten dit jaar in de groep. Kinderen moeten zich thuis voelen in de klas. Hoe verwerk je die aandacht voor de diversiteit in je lessen? Ik probeer ‘diversiteit’ heel breed te bekijken. Niet enkel gericht op nationaliteit of afkomst, maar ook de diversiteit tussen jongen-meisje, jong- oud. Ik wil vooral laten ervaren dat iedereen eigen talenten heeft en dat samenwerken rijker wordt als de verschillende talenten aan bod mogen komen. Ik gebruik heel vaak werkvormen zoals drama en rollenspel. Ik probeer hoe langer hoe meer situaties te gebruiken die reëel op school gebeuren zoals bijvoorbeeld ruzie op de speelplaats. Van daaruit zoeken we dan met de klas hoe we beter kunnen omgaan met elkaar en met elkaars verschillen. Zo had ik bijvoorbeeld een kind in de klas dat heel vaak kwam klikken en op een negatieve manier aandacht vroeg. Als gevolg daarvan lag hij niet goed in de groep. We spraken af om twee keer per dag na de speeltijd op een ‘positieve’ manier te klikken. Met andere woorden, om goeie dingen van elkaar te vertellen. Het kind is veel rustiger geworden en de sfeer in de klas is er erg door verbeterd. Ik probeer ook de voorkennis en de belangstelling van de kinderen aan bod te laten komen. Zo hebben twee kinderen vorige week

zelf een PowerPointpresentatie gemaakt in het kader van ons WO-thema ‘ het weer’. Het is immers niet altijd de leerkracht die zaken moet aanbrengen en vertellen. Kinderen kunnen op dat vlak heel wat en zo komen hun talenten komen naar voor. Je kan talenten ook tot hun recht laten komen door aandacht te geven aan leerdomeinen die soms weinig aan bod komen zoals bijvoorbeeld techniek. We hebben een vogelhuisje in elkaar geknutseld: samen een stappenplan opgezet, samen materiaal gezocht, gezocht hoe we de onderdelen moesten verzagen, vertimmeren, lijmen, … De methodiek van CLIM (Coöperatief Leren in Multiculturele groepen) kwam hier goed van pas. Het is indrukwekkend om te zien wat kinderen leren met zulke activiteit: afspraken maken, samenwerken, maar ook kennis van materialen, inzicht, vaardigheden, … en je ziet plots onverwachte talenten opduiken bij kinderen die anders minder aan bod komen. Het geeft een grote voldoening als je merkt dat kinderen bijleren en blij zijn en dat de ouders dat ook appreciëren. Je hebt deelgenomen aan het inleefatelier ‘Wonen op het dak’ van Studio Globo. Hoe heb je dat ervaren? De directeur suggereerde om deel te nemen, want zelf kende ik het project niet. De aandacht om te leren omgaan met diversiteit leeft immers in de hele school. Het was een fijne ervaring, en ik heb er geen spijt van dat ik deelnam. Ik stond er versteld van hoe het inleefspel de kinderen leert samen te werken en hoe je plots nieuwe aspecten van een kind ontdekt. Een stille leerling in de klas ontpopt zich als een voortrekker, een kind dat altijd op de voorgrond staat kruipt in de rol van volger, enz. Belangrijk is de reflectie achteraf. Door de video te bekijken die wordt opgenomen tijdens het inleefspel kan je stilstaan bij wat er gebeurde aan interactie en reacties. Van daaruit leg je dan linken naar de dagelijkse klassituatie en vraag je je af “Wat hebben we nu geleerd en hoe kunnen we dat verder gebruiken?”. Ik neem die inzichten doorheen het jaar mee en verwijs er geregeld naar terug als gelijkaardige situaties zich aandienen. Dan zijn kinderen écht aan het leren. Rekening houden met de belangstelling en de talenten van de kinderen maakt het lesgeven niet moeilijker. In tegendeel, het wordt veel eenvoudiger en zeker veel boeiender! Bob De Pooter

Ook in BelgiĂŤ delen muzikanten hun talent met de voorbijgangers (foto: Marie Jeanne Smets).

191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren ĂŠn de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit!