Wereldreis september 2015 by Studio Globo

R 20 E B M E EPT

n e z n gre

n a t s i n a H g F a

nieuws van studio globo Bellen en rinkelen voor onderwijs De Internationale dag van de Leerkracht is de ideale gelegenheid om het recht op onderwijs overal en voor iedereen nog eens duidelijk in de verf te zetten. Naar jaarlijkse gewoonte organiseert Studio Globo Saved by the bell, een internationale oproep voor meer en beter onderwijs overal ter wereld. Op de Dag van de Leerkracht, dit jaar op maandag 5 oktober 2015, vieren we Saved by the bell. Dan laten we overal in het land onze schoolbellen extra rinkelen, omdat miljoenen kinderen en jongeren op aarde nooit een schoolbel horen. Nochtans is onderwijs de hefboom voor ontwikkeling en gelijke kansen. 2014 was een succeseditie met meer dan 130.000 deelnemende leerlingen in heel het land. Maar alles kan beter, en dus gaan we dit jaar voor nog meer aandacht, nog meer schoolbellen en nog meer kinderen in de bres voor goed onderwijs overal en voor iedereen! Wat? Saved by the bell: een rinkelende oproep voor onderwijs overal en voor iedereen Wanneer? Op maandag 5 oktober ’15, de Internationale dag van de Leerkracht Meedoen? Registreer je school vanaf 4 september via www.savedbythebell.be. Je vindt op die website ook alle praktische informatie, mediamateriaal en lestips om van 5 oktober een feestelijke roep om kwalitatief onderwijs te maken.

Vredesweek: doe mee met je klas Tussen de internationale dag voor de vrede (21 september) en die voor geweldloosheid (2 oktober) ligt de Vredesweek. Voor deze 26e editie voert Vredesweek campagne voor Congo met de slogan ‘Kies voor vrede! Ontwapen Oost-Congo’. Al meer dan 20 jaar is het onveilig in het oosten van de Democratische Republiek Congo. Af en toe escaleert de situatie tot een open oorlog. De bevolking in OostCongo wil eindelijk in vrede leven, zonder het geweld van rebellengroepen. Studio Globo levert educatief materiaal om deze campagne te ondersteunen. Laat jonge kinderen kennismaken met Mama Betty aan de hand van onze kleurrijke fotoset. Of leen een van onze Congo-voorwerpenkoffers uit bij Studio Globo in je buurt! Alle informatie over de Vredesweek vind je op www.vredesweek.be.

Ik heet Isiz en ik woon in Afghanistan. Hier vormen de bergen grenzen.

• Wat zijn dat: grenzen? • Het leven van Isiz • Is dit leuk of niet leuk?

• Maak kennis met Afghanistan • De brief van Isiz • Soorten grenzen

• Grenzeloos verdriet • Grenzen stellen • Wat zou jij doen?

Foto : Wik imedi a

Dit schooljaar in Wereldreis: grenzen in Afghanistan, visvangst in de DR Congo, werk in Bangladesh, warm en koud in Rusland, drinkwater in Pakistan, bron in India, zout in Ethiopië, waterpret in Brazilië, overgang in Myanmar en rijst in China.

• Zoek de grens

oplo s s i n g e n , e i n d t e r m e n , w e b t i p s e n bee l d e n v i n d j e v ia o n z e w eb sit e w w w. s t u d io gl o b o . b e wereldreis - nummer 7 / september 2015

g r e n z en Deze foto is gemaakt in het Pamirgebergte* in de Afghaanse provincie Badachsjan. De landsgrens vormt hier - langs bergkammen en rivieren - een smalle uitloper tussen Tadzjikistan (in het noorden) en Pakistan (in het zuiden), zodat Afghanistan over een afstand van 92 km ook aan China grenst (in het oosten). In de verte leidt een hooggelegen bergpas naar het Karakorumgebergte in Pakistan. Op de voorgrond zie je een groep vrouwen uit Sarhad, het meest verafgelegen dorpje van de Wachanvlakte op 3 400 m hoogte. Op een koude ochtend halen zij - op de rand van vriezen en dooien - aan een beekje smeltwater voor hun huishouden.

Een grens is een scheidingslijn tussen twee eenheden. Natuurlijke grenzen zoals bergketens, kusten en rivieren, maar ook kunstmatige frontlijnen en politieke verdragen dienden om een gebied, bv. een land, af te scheiden. Merktekens zijn dan nodig om de grens zichtbaar te maken. In hoge bergen bereik je vegetatiegrenzen en de sneeuwgrens die wisselt volgens de seizoenen. Mensen bakenden een tuin, boomgaard of park af met een omheining. Naast een tekst blijft een kantlijn vrij om opmerkingen in de marge te kunnen maken. Maar vaak zijn grenzen ook denkbeeldige lijnen of zelfs vage stroken. Landsgrenzen lopen door in zee om territoriale wateren af te bakenen. De horizon of ‘einder’ gold lang als de uiterste limiet van de wereld. Wetten leggen randvoorwaarden op in de maatschappij. Grenzen vervagen ook: een stad is meestal niet meer ingeperkt door een muur, binnen de Schengenzone zijn er geen grenscontroles voor personenverkeer… Het onderwerp ‘grenzen’ kan dus breed worden ingevuld: grensconflicten, persoonlijke, culturele en economische grenzen, grenzen voor leeftijd en snelheid... Grenzen zijn zeer aanwezig in onze maatschappij, we komen er elke dag tegen. Daarom besteden we er in dit nummer van Wereldreis extra aandacht aan. Aan de leerkracht om te bepalen wat de leerlingen ervan onthouden.

wereldreis - nummer 7 / september 2015

aFgHanis ta n Wachan is een 350 km lange strook hoogland (> 2000 m) in het noordoosten van Afghanistan. Een zijderoute zorgde voor een rijk verleden: handelskaravanen, pelgrims en legers reisden er doorheen. De Chinese boeddhistische monnik Hsuan Tsang (7de eeuw), Marco Polo (13de eeuw) en de mogol Mirza Muhammad Haidar (rond 1545) hebben Wachan bezocht. China en Tibet betwistten het rijke Wachanhandelskoninkrijk in de 7de en 8ste eeuw. Eind 19de eeuw heeft “The Great Game” het Wachanrijk doen uiteenvallen in een bufferzone tussen de Britse en Russische koloniale rijken in Centraal-Azië. In de 20ste eeuw werden de Wachangrenzen met de Sovjetunie en de Volksrepubliek China gesloten, vandaag is enkel de grens met Tadzjikistan open. Het is Afghanistans vreedzaamste streek. De bevolking (ongeveer 12 000) bestaat uit Wachi boeren en Kirgizische nomaden. In het oosten liggen de Kleine (100 km lang) en de Grote Pamir* (60 km, maar hoger gelegen), dalen waar Kirgiezen wonen. De Wachan-, Panj- en Amu Darjarivier stromen tegen een achtergrond van hoge Hindoekoesjtoppen, waaronder Afghanistans hoogste top Noshaq (7 492 m). Isjkasjim is het enige stadje, Qila-e Panja en Sarhad-e Broghil zijn de voornaamste dorpen. In het westen wonen tienduizend Wachi (sinds meer dan 2 500 jaar) in dorpen. Ze spreken Wachi, een Oost-Iraanse taal, en zijn Ismailivolgelingen van de Aga Khan. Ze planten gerst, erwten, aardappels en abrikozenbomen en houden lastdieren zoals jaks, ezels, kamelen of paarden. De Kirgiezen, Turkse nomaden, komen oorspronkelijk uit Mongolië. Elke zomer kwamen ze naar Afghanistan, maar na de Sovjetrevolutie (1917) gingen ze niet meer terug. Na de Sovjetinval in Afghanistan (1978) verhuisden er 1 300 naar Oost-Turkije, waardoor er nog 1 400 overblijven. Ze spreken Kirgizisch en Wachi en zijn soennitische moslims. Ze leven boven 4 000 m op vruchtbare graslanden in joerten*, kweken schapen, geiten en lastdieren en drijven handel met de Wachi. HDI: de menselijke ontwikkelingsindex van Afghanistan bedraagt 0,468 en daarmee staat het land op een lage 169ste plaats van 187 landen. Munt: de afghani, EUR 1 = AFN 65,82.

Heb je al geHoord van... de aga KHan? Dit is de naam voor de imam* van de ismailis, hij wordt beschouwd als een afstammeling van de Profeet Mohammed via zijn schoonzoon Ali. Ismailis zijn een tak van de sjiieten, die voornamelijk in India, Pakistan en Afghanistan wonen. De huidige, 49ste imam heet Shah Karim IV. Zijn grootvader was Volkenbondvoorzitter, zijn vader Pakistans VN-ambassadeur en zijn oom VN-Vluchtelingencommissaris. Zijn broer staat aan het hoofd van de Aga Khan Stichting die gefinancierd wordt door het aanzienlijke fortuin van de Aga Khan terwijl zijn dochter en zoon werken bij het ‘Aga Khan Development Network’ dat in Wachan actief is voor o.a. onderwijs, vrouwenrechten, gezondheid, wegenaanleg en er ecologisch-sociaal verantwoord toerisme ontwikkelt.

* im am : vo or so en nit isc he m os lim s is da t ee n vo or ga ng er in he t ge be d, vo or de sji iet en is he t de ge es te lijk e lei de r va n de he le gemeenschap. * joert: vilten tent van no maden in Centraal-Azië. * Pamir: gebergte in Centr aalAz ië ; gr en sr ivi er tu ss en Afghanistan en Tadzjikist an; ho og ge leg en (> 3 50 0 m) be rg va lle i in U- vo rm m et zomers grasland.

wereldreis - nummer 7 / september 2015

10'

wa t een ui t z i C H t Werkvorm

Verloop

Dit heb je nodig

Vraag door over het landschap, de kledij, welke mensen er op de foto staan… Waaraan denken jullie als jullie naar de foto kijken? Wat denken jullie dat de mensen op de foto aan het doen zijn? Wat zien jullie achteraan op de foto? (bergen) Zijn er in ons land ook zo’n hoge bergen? (neen, wel heuvels) Waar denk je aan wanneer je over bergen hoort? (steile hellingen, rotsen, bergbeklimmen, mooi uitzicht, sneeuw, hoogtevrees…)

klasgesprek

kalenderfoto

Wat zien jullie op de foto?

15'

d i t is mijn l an d Werkvorm

kennis verwerven

Dit heb je nodig werkblad A

Verloop

Bekijk met de leerlingen de foto’s één voor één en bespreek ze. Wat zien jullie allemaal? (stad, weiden, bergen) Zijn er dingen die jullie kennen/ herkennen? Wat vinden jullie van het huis van Isiz? Hoe ziet Isiz eruit? Lijkt zij op kinderen uit ons land? Wie van jullie heeft ooit al zo’n hoge bergen gezien? Die bergen vormen een grens.

wa t zijn d at : g re n z e n ? Werkvorm

eigen grenzen ontdekken individueel werk voor de durvers

Dit heb je nodig

werkblad B rood en groen potlood

Verloop

Bespreek met de leerlingen het begrip ‘grenzen’. Bv. “daar waar het ene ophoudt en het andere begint”. Kunnen zij voorbeelden geven van grenzen? Suggestie: ga even naar buiten met de leerlingen. Wat vormt de grens tussen de klas en de gang? Wat vormt de grens tussen de klas en de speelplaats? Wat vormt de grens tussen de school en de buurt? Probeer voor de leerlingen het begrip ‘persoonlijke grenzen’ concreet te maken. Op werkblad B staan allemaal verschillende situaties. Laat de leerlingen aanduiden met een groen potlood wat zij leuk zouden vinden, en met een rood potlood wat zij niet echt leuk vinden. Bespreek nadien enkele situaties. Wie vond situatie X wel leuk, wie niet leuk? Hoe komt dit? De grenzen van de leerlingen liggen op andere plaatsen. Vertel dat grenzen ook persoonlijk kunnen zijn. Dit wil zeggen dat wanneer je iets wel of niet leuk vindt, je dan je grens aantoont.

10'

grenzen o v e r a l Werkvorm klasgesprek

Dit heb je nodig kalenderfoto spiegelfoto

15'

Verloop

Bekijk samen met de leerlingen de spiegelfoto. Welke gelijkenissen vinden ze met de kalenderfoto? Is al iemand van jullie aan zee geweest? Naar een ander land gegaan? Welke andere grenzen kennen we nu?

wereldreis - nummer 7 / september 2015

H e t l e v en va n isiz

woon k i . z i . n is ik be ghanistan in af ia ikimed Foto: W

Foto: HQ Allied Rapid Reaction Corpsâ&#x20AC;&#x2122;s

el is de ho of van m ijn la dstad nd. Foto: W illiam J ohn Ga uthier

Hier staat mijn huis. in de lente bloeien er veel bloemen. Foto: Flickr

Kabo

de wi nter b egint Foto: T hier v om Ha roeg rtley

een berg kan een grens zijn. een muur ook.

n aam : wereldreis - nummer 7 / september 2015

is dit leuK  oF niet leuK

naam :

wereldreis - nummer 7 / september 2015

?

maaK Kenn i s m e t aFg H a n is ta n Werkvorm

Verloop

brainstormen

Toon de kalenderfoto. Laat de leerlingen er even naar kijken. Lok spontane reacties uit. Indien leerlingen dingen weten over de foto, laat ze deze dan verwoorden. Wat zien jullie op de foto?

Dit heb je nodig

Foto: Matthieu Paley

kalenderfoto

Vraag door over het landschap, de kledij, welke mensen er op de foto staan… Waaraan denken jullie als jullie naar de foto kijken? Wat denken jullie dat de mensen op de foto aan het doen zijn? Zou deze foto bij ons kunnen genomen zijn? Waarom wel/niet? Wat zien jullie op de achtergrond op de foto? (bergen) Vertel de leerlingen dat de foto in Afghanistan is genomen. Vraag of er leerlingen al over Afghanistan hebben gehoord. Laat eventueel een leerling het land Afghanistan aanduiden op de wereldkaart.

35'

welKe grenzen Ken jij? Werkvorm

Verloop

Dit heb je nodig

Houd een gesprek met de leerlingen over soorten grenzen. Welke grenzen zijn er allemaal?

leergesprek over soorten grenzen individuele opdrachten werkblad C werkblad D

Lees samen met de leerlingen werkblad C.

Probeer bij de leerlingen het begrip ‘grenzen’ duidelijk te maken. Mogelijke soorten grenzen: natuurlijke grenzen, persoonlijke grenzen, fysieke grenzen, grenzen in geloof, grenzen tussen landen, grenzen in het verkeer, grenzen in de woning, kunstmatige grenzen… Verwijs ook naar afspraken die een grens aangeven. Bekijk met de leerlingen werkblad D. Bij oefening 1 staan afbeeldingen van verschillende soorten grenzen. Laat de leerlingen de juiste soort grens bij het juiste beeld plaatsen. Bespreek daarna met de leerlingen de antwoorden en waarom zij die grens aan die bepaalde prent koppelden. Ga daarna naar de tweede oefening. Verwijs kort terug naar de grenzen die Isiz altijd ondervindt om water te halen. Laat de leerlingen hun persoonlijke grens opschrijven, neertekenen… Indien er nog tijd is, kun je de leerlingen laten vertellen over hun persoonlijke grens. Geef ter inspiratie aan de leerlingen ook een voorbeeld van een persoonlijke grens van jezelf.

o nze gren z e n Werkvorm

open gesprek

Dit heb je nodig spiegelfoto

10'

5' Ve rl oop

Bekijk samen met de leerlingen de spiegelfoto. Laat leerlingen vertellen wat ze zien, waaraan ze denken als ze naar de foto kijken… Welke grenzen kun je onderscheiden? Vraag tot slot naar hun ervaring met grenzen. Is iemand al over de landsgrens geweest? Waaraan merkte je dat? wereldreis - nummer 7 / september 2015

d e br ie F va n isiz

salam

1 september 2015 Mijn naam is Isiz. Ik woon in Wachan. Dat is een deel van Afghanistan dat grenst aan verschillende andere landen. De streek waar ik woon, is zeer bergachtig en heeft prachtige landschappen. Hier groeien weinig bomen, maar wel gras en kruiden. In de lente bloeien er veel bloemen. We wonen aan de voet van de bergen en mijn ouders doen aan landbouw. Onze huizen zijn gemaakt van leem. Er wonen ook mensen die in de zomer met hun geiten, schapen en jaks naar boven trekken. Als het kouder wordt, keren ze terug naar de vallei. Binnenkort gaat het weer sneeuwen. De bergen maken het moeilijk om hier te leven. Maar ik ben het wel gewoon zo en het is hier vredig.

Foto: Wikimedia

Op de foto zie je mij met enkele vrouwen water halen aan de voet van de bergen. Stromend water is er niet in huis, dus halen we smeltwater uit een beek. Dat water is ijskoud en we moeten het in emmers en bussen naar huis dragen. Hoe ver moet jij gaan om aan water te geraken? De bergen vormen een grens tussen waar wij wonen en de rest van het land. Het is niet gemakkelijk om die grens over te steken. Ik vroeg mij af, welke grenzen moet jij soms oversteken? Of welke grenzen wil jij graag nog verleggen? Laat niets je tegenhouden! Als je iets echt wil, kun je het misschien wel bereiken door tot het uiterste Foto: Anders Wikstrรถm te gaan. Veel succes ermee, ik hoor nog van jullie! Hier wonen ook veehouders die rondtrekken met hun joert*.

Liefs,

isiz

naam :

wereldreis - nummer 7 / september 2015

s o o r t e n g r e n z en Plaats de juiste soort grens bij de juiste prent, kies uit M: een grens die de mens maakt N: een grens die de natuur maakt L: een grens die je lichaam heeft B: een grens die je beschermt

................................................ ................................................

Welke grens wil jij ooit nog over? Teken of schrijf het hier.

wereldreis - nummer 7 / september 2015

wa t zijn g re n z e n ? Werkvorm

voorkennis ophalen in groepjes land aanduiden op een wereldkaart

Dit heb je nodig

kalenderfoto wereldkaart (politiek en/of fysisch)

Verloop

Schrijf in het midden van het bord het woord ‘grenzen’. Groepjes leerlingen denken na over wat er bij hen opkomt bij het horen van dit woord. Van elk groepje komt iemand naar voor om een woordspin te maken. Ga een gesprek aan over het begrip grenzen met enkele W-vragen: Wat? Waarvoor? Wanneer? Waarom? Wat is de letterlijke en figuurlijke betekenis van ‘grenzen oversteken’? (een landsgrens, maar ook grenzen bij jezelf) Wat betekent: “Grenzen verleggen? Een leerkracht stelt grenzen? Iemand die zijn grenzen niet kent? Een persoon met een beperking stoot op grenzen?” Toon nu de kalenderfoto en bespreek ze met de leerlingen. Wat kan op deze foto een grens zijn? (vlakte/ berghelling, land/ lucht, vriezen/ dooien, vrouwen/ mannen…) Vertel de leerlingen dat de foto genomen is in Afghanistan. Laat de leerlingen het land zoeken op een wereldkaart.

d e grenzen van i s i z Werkvorm

klassikaal lezen en bespreken interactiespel per twee groepsbevordering

Dit heb je nodig

werkblad E en F werkblad G werkblad H open ruimte (speelplaats, sporthal) blinddoek

10'

35’

Verloop

1. Lees samen met de kinderen de tekst op werkblad E en F. Verduidelijk eventueel moeilijke begrippen. Maak ruimte voor het uiten van emoties. 2. Ga in op de zin “Het zijn grenzen waar je niet zomaar overheen kunt”. Over welke grenzen gaat het hier? (bergen) 3. Bespreek met de leerlingen nog heel wat andere elementen die een grens kunnen vormen. Probeer met de leerlingen te komen tot een aantal soorten, waaronder zeker natuurlijke én persoonlijke grenzen. 4. Wat weten de leerlingen over persoonlijke grenzen? Op werkblad G staan verschillende spelen om persoonlijke grenzen te ontdekken. Laat de leerlingen dit ervaren in een open ruimte. Geef de opdrachten één voor één en bespreek achteraf. Wat zou de bedoeling van deze spelen kunnen zijn? Het niet respecteren van iemands grenzen is een aspect van pesten. 5. Ga terug met de leerlingen naar binnen. Laat werkblad H individueel invullen. Daarna overloop je de situaties klassikaal. Vraag telkens aan de leerlingen waarom ze A, B of C hebben gekozen.

gr enzelo z e v e rbe e ld in g Werkvorm klasgesprek

Dit heb je nodig kalenderfoto spiegelfoto

5’

Verloop

Toon de leerlingen de spiegelfoto. Wat zie je hier op? Wat zijn de gelijkenissen en verschillen met de kalenderfoto? Verwijs nu terug naar het zinnetje “Haar verbeelding is grenzeloos” uit het verhaal. Wat betekent dit zinnetje? En wat kan het verband zijn met de spiegelfoto? (Het uitzicht is grenzeloos.) Bespreek tot slot met de leerlingen of hun verbeelding ook soms grenzeloos is. Wie heeft er veel fantasie?

wereldreis - nummer 7 / september 2015

grenzeloos verdriet Het is nog vroeg in de ochtend, een groepje vrouwen is op weg naar de rivier om water te halen. Het zijn Wachivrouwen, ze wonen in de Wachancorridor, een stukje van Afghanistan dat grenst aan China, Pakistan en Tadzjikistan. Het is een bergachtige streek, waar niet veel groeit. Voor de mensen die er wonen, is het leven er eenvoudig en tegelijk bikkelhard. In de winter is het er ijzig koud en water moeten ze halen in een beekje met smeltwater, want er is geen stromend water in huis. De Wachi’s leven van hun schapen, jaks en kamelen. Ze wonen in lemen huizen aan de voet van de bergen. Foto: Geoffrey Degens

Het groepje vrouwen is stil vandaag. Ajar huilt met kleine schokjes, haar baby’tje is gisteren gestorven. Ajar kon haar kindje niet voeden. Daarom gaf ze de baby jakmelk, maar het kleintje verteerde de melk niet goed. Isiz wil haar oudere zus Ajar troosten, maar ze weet niet goed hoe, het is de eerste keer dat ze haar zus zo droevig ziet. Het was zo’n mooi baby’tje, een klein meisje met fel groene ogen. Er sterven vaak kleine kinderen in hun gemeenschap, maar dat maakt het niet minder erg. Tella Bu, de oudste vrouw van de groep, probeert Ajar wat op te monteren, maar Ajar reageert boos. “Ik wil hier weg!” tiert ze. “Ik wil naar Kaboel, daar had mijn kindje niet moeten sterven!” Ze roept nog wat, maar de wind neemt de kwade woorden met zich mee. Isiz weet dat haar zus gelijk heeft, in de grote stad zijn er dokters en ziekenhuizen, zij hadden Ajars baby kunnen redden. Ajar melkt een jak van hun kudde.

Isiz zou ook graag in de stad wonen. Hun oom Assan heeft een televisie die aangesloten is op een zonnepaneel met Chinese batterijen. Als er tijd is, kijken ze met z’n allen. Isiz houdt vooral van Bollywoodfilms. Dat zijn films uit India, waarin veel wordt gedanst en gezongen. Het verhaal gaat altijd over een jongen en een meisje die veel van elkaar houden, maar die eerst allerlei moeilijkheden moeten overwinnen voordat ze met elkaar kunnen trouwen. De meisjes in de film lijken altijd prinsessen, ze dragen sari’s met goudglitters. In haar verbeelding droomt Isiz dat ze ook met zo’n sari in de lucht zweeft en in de armen van een prins belandt. “Later wil ik ook prinses worden”, zei Isiz laatst hardop. “Kindje toch”, antwoordde Tella Bu. “Wat haal jij in je hoofd. Kijk eens goed naar buiten, hoe dacht je over al die bergen heen te geraken?” Het is waar, ze zitten hier vast tussen de bergen. Het zijn grenzen waar je niet zomaar overheen kunt. Soms komt er wel een handelaar uit de stad naar hun dorp, maar die is een hele tijd onderweg en veel goed nieuws brengt die niet mee. “Wat jullie op tv zien, dat is allemaal gelogen”, zegt hij. “Zelfs de nieuwsberichten zijn niet waar.” Hij vertelt hen hoe het er echt aan toe gaat elders in het land. “Er is nog steeds oorlog. Nergens ben je echt veilig. Hier zijn jullie vrij, jullie vrouwen kunnen ongesluierd rondlopen. Maar waar ik woon, is dat niet het geval.” Isiz moest om zijn woorden lachen, want wie haalt er dan water en wie zorgt er dan voor de schapen? Maar de handelaar berispte haar. “Tot voor kort mochten vrouwen in de stad zelfs niet hardop lachen, want stel je voor dat een man hun stem kon horen. Op sommige plaatsen lijkt die wereldreis - nummer 7 / september 2015

akelige tijd terug te komen. Op die plekken willen jullie echt niet wonen, het leven van een vrouw stelt er niet veel voor. Jonge meisjes als jij moeten er trouwen met oude mannen als ik. En dat wil je toch niet?” Isiz lachte nog harder, tot ze besefte dat het rondom haar akelig stil werd. Ze dacht dat de oude man een domme grap had gemaakt, maar ze vergiste zich: wat hij zei, was waar. Isiz had hem ernstig aangekeken, ze kon zich niet voorstellen dat ze iedere ochtend naast zo’n oude man wakker zou worden. Nee, onmogelijk. Ondertussen zijn ze bij het water aangekomen. Ze vullen de gele jerrycans. “Was je gezicht, Ajar”, beveelt Tella Bu. “Geef je verdriet met het water mee.” Ajar knielt neer bij het water, ze schept haar handen vol en dompelt haar gezicht er in. Het water doet haar zichtbaar goed. Ze huilt niet langer. Het lijkt alsof ze haar verdriet stil in haar hart opbergt. Isiz vraagt zich af, of Ajars zoute tranen nu met het water mee reizen. Het water dat zich overal een weg weet te vinden, het water dat geen grenzen kent. Misschien schept een prins voorbij de bergen, in een ander land, het stille verdriet van haar zus op.

Besneeuwde bergen van de Hindu Kusj Foto: Wikimedia

naam :

wereldreis - nummer 7 / september 2015

grenzen stellen

Door deze spelletjes kun je nagaan waar je persoonlijke grenzen liggen. a) De leerlingen staan per twee in de ruimte. De voorste van de twee wordt geblinddoekt. De achterste zegt waar de leerling met blinddoek heen moet. De geblinddoekte begint op het signaal naar een doel te lopen. Laat een parcours volgen of hindernissen ontwijken. De andere leerling zegt wanneer de geblinddoekte moet stoppen. b) Leerling 1 staat aan de ene kant van de ruimte, leerling 2 aan de andere kant. Leerling 2 doet telkens een stapje in de richting van leerling 1. Leerling 1 vraagt na iedere stap of hij/ zij een verschil voelt. Als de grens bereikt is, vraag je wat er op die grens gebeurt: wat merk je (warm worden, trillen, verstarren, adem inhouden enz.) en waar voel je het (nek, buik, handen enz.)? Doe dit nu opnieuw, maar leerling 1 geeft aan leerling 2 aan wanneer die moet stoppen. Vergelijk daarna de grens bij de verschillende leerlingen. c) De leerlingen gaan in twee rijen tegenover elkaar staan. Tussen de twee rijen moet minstens tien meter zitten. Op teken van de leerkracht rent de ene rij leerlingen heel snel naar de andere rij leerlingen toe. Ze stoppen pas vlak voor de neus van een andere leerling. Bespreek met de leerlingen de oefening: geeft dit een onprettig gevoel? Vanaf wanneer was dit onprettige gevoel er? Doe dit nu opnieuw, maar de leerlingen die stilstaan, geven aan de leerling die op hen afkomt aan wanneer deze moet stoppen. Vergelijk daarna de grens bij de verschillende leerlingen. d) De leerlingen worden in groepjes van twee verdeeld. Leerling 1 gaat 10 meter verderop staan met de rug naar leerling 2. Leerling 2 begint op het teken van de leerkracht naar leerling 1 te stappen. Welk gevoel krijgt leerling 1 als iemand van achteraan op hem/haar afkomt? Waar zit de grens? Vanaf wanneer wordt het onaangenaam? Doe dit nu opnieuw, maar leerling 1 mag nu aangeven aan leerling 2 wanneer deze moet stoppen. Vergelijk met de andere leerlingen. e) Doe oefening b opnieuw, maar deze keer telkens op een andere manier: 1. Verander de gezichtsuitdrukking: loop eerst neutraal op de andere leerling af, dan blij, dan boos… 2. Verander de manier van lopen: een zenuwachtige looppas, een rustige looppas, een luie looppas, een opgewekte looppas… 3. Verander de partner: eerst een jongen, daarna een meisje, twee vrienden die naar elkaar toelopen… 4. Laat de leerlingen ook een variant verzinnen. TIP: bij de oefeningen is het leuker als de helft van de leerlingen niet weet wat er zal gebeuren. Zo krijg je nog een duidelijker effect van waar de grens ligt van die leerlingen!

n aam : wereldreis - nummer 7 / september 2015

wa t z o u j i j d o e n ? Lees de verschillende situaties en duid het antwoord aan hoe jij zou reageren. 1. Je zit met je ouders aan tafel en het lamsvlees is koud. Wat doe je? A. Ik weiger nog te eten. B. Ik vertel dit aan mij ouders en vraag of er warmer vlees op tafel kan komen. C. Ik zeg niks en eet mijn lamsvlees gewoon op.

2. Je bent op een avond alleen thuis en plots valt de stroom uit. Wat doe je? A. Ik blijf rustig en probeer mijn ouders te bellen. B. Ik weet niet goed wat te doen, dus ik ga bij de buren langs. C. Ik word een beetje bang en loop snel de straat op in de hoop nog andere mensen te zien. 3. Je ziet dat een leerling op de speelplaats gepest wordt. Wat doe je? A. Ik loop naar het groepje en zeg dat ze er onmiddellijk mee moeten stoppen. B. Ik ga naar de leerkracht en vertel wat er aan de hand is. C. Ik doe niets, want ik wil zelf niet worden gepest. 4. Je bent verliefd op een jongen/ meisje. Hoe zeg je het hem of haar? A. Ik vertel het gewoon tegen hem/haar. B. Ik stuur een briefje, berichtjeâ&#x20AC;Ś en zet er misschien mijn naam bij. C. Het vertellen? Ik durf nog niet naar hem/haar kijken! 5. Je vriend heeft een nieuwe T-shirt gekocht en vraagt wat je ervan vindt. Je vindt het T-shirt eigenlijk niet zo mooi. A. Ik vertel eerlijk dat ik het T-shirt niet zo mooi vind. B. Ik zeg dat hij er wel mee staat, maar dat het niet mijn smaak is. C. Ik vertel hem dat het een leuk T-shirt is, want ik wil hem niet kwetsen.

naam :

wereldreis - nummer 7 / september 2015

Moeders zonder grenzen: meertalige sprookjes verteld door moeders en kinderen Verhalen op papier gezet door negen moeders uit Oostende die hun kindertijd doorbrachten in hun moederland en op volwassen leeftijd naar België migreerden. Het boek bevat de verhalen in de moedertaal van de vrouwen en in het Nederlands, met daarnaast telkens een stukje achtergrond over het leven van de vrouwen. DESSEIN, Tine; VANHOORNE, Bieke; MYLLE, Jeroen & DVORKINA, Liz. Brussel: FMDO, 2014. Vanaf 10 jaar.

Afghanistan Op deze website kun je heel wat artikelen vinden die gaan over het land Afghanistan. Er zijn reportages, interviews, portretten, magazines, lestips voor leerkrachten en nog veel meer te vinden. www.samsam.net, intikken in de zoekbalk: ‘Afghanistan’. Vanaf eerste leerjaar te gebruiken.

Afghanistan - touch down in flight Twee jaar lang werkte de Duitse journalist en filmregisseur Lukas Augustin voor een hulporganisatie in Kaboel, de hoofdstad van Afghanistan. Tijdens het leven daar was Lukas getuige van een beeld van de hoofdstad dat de meesten van ons nooit zullen zien. Het resultaat hiervan is deze kortfilm. Een prachtig werk dat de schoonheid van het land toont, maar eveneens het (tegen-)beeld van wat we vaak zien op het nieuws. AUGUSTIN, Salome & Lukas. Duitsland, 2011. https://vimeo.com/31426899. Vanaf 8 jaar.

Pamir, Oubliés sur le Toit du Monde / Pamir, Vergessenes Volk auf dem Dach der Welt In het uiterste oosten van de Wachan-

corridor in Afghanistan bevindt zich een woestijngebied tussen de hoogste bergketens ter wereld. Op meer dan 4 200 m hoogte doorstaan zo’n 1 150 Kirgizische Afghanen koude, armoede en absolute afzondering in het Pamirgebergte. Deze beelden onthullen een zelden gefotografeerde wereld en getuigen van het bijzondere leven, ruw en fascinerend, van een volk dat gehecht is aan zijn grond. De etnografische commentaren vervolledigen dit buitengewone fotoboek tot een unieke reisbelevenis in het hart van Azië. PALEY, Matthieu; PALEY, Mareile & CALLAHAN, Ted. Parijs: Ed. de la Martinière / München: Knesebeck, 2012.

Afghanistan. Landenreeks. De Landenreeks is de betrouwbare bron van informatie over meer dan zestig landen in de wereld. De Landenreeks geeft een toegankelijk beeld van waar het in een land nu werkelijk om draait. Zonder in clichés te vervallen, schetst de reeks het gewone en het bijzondere van een land, en legt het ook het karakteristieke van zijn bevolking bloot. Deze uitgave gaat over het land Afghanistan. VOGELSANG, Willem. Amsterdam: KIT Publishers, 2010. Volwassenen.

Afghanistan – een geschiedenis Afghanistan is door zijn strategische ligging in Centraal-Azië al eeuwenlang een kruispunt van internationale wegen. Het onherbergzame gebied is een lappendeken van volken. "Afghanistan - een geschiedenis" biedt geïnteresseerden de historische achtergronden om de huidige en komende ontwikkelingen van land en regio op de voet te kunnen volgen. VOGELSANG, Willem. Amsterdam: Bulaaq, 2007. Volwassenen.

Wakhan

Beelden uit de Wachanvallei www.studioglobo.be/wereldreis/ Wachan wereldreis - nummer 7 / september 2015

ZOEK DE GRENS Kleur de letters van het woord “grens”.

Doorstreep de woorden die “grens” betekenen (van links naar rechts, van boven naar beneden). beperking buitenkant lijn maximum plafond rand scheiding uiterste Doorbreek de moeilijkheidsgrens. Vind deze woorden in het grote rooster. Hier kunnen de woorden behalve horizontaal en verticaal ook diagonaal staan. afbakening afgrenzing afpalin afperking begrenzin buitenkant einde eindpunt grens grenslijn grenslinie limiet omkadering scheidingslijn

naam:

wereldreis - nummer 7 / september 2015

leerkracht aan het woord

Foto: Lotte Nouwen

Ik ben Lotte Nouwen … … en ik werk in opvangcentrum voor asielzoekers ‘De Bark’ in Heusden-Zolder. Wij hebben met de kinderen van De Bark gewerkt met de speelgoedkoffer van Studio Globo.

Was het de eerste keer dat je met een koffer van Studio Globo werkte? Ja, ik heb de activiteit samen met Stijn Vanherck, onze vrijwilliger, gedaan. Stijn geeft les in basisschool ‘ De Luchtballon’ in Heusden-Zolder. Dit is de school waar onze kinderen naartoe gaan. Aangezien het de eerFoto: Lotte Nouwen ste keer was dat we met de speelgoedkoffer werkten, was het wel een beetje zoeken. We hadden de handleiding allebei op voorhand bekeken, maar we konden ons toch nog niet helemaal voorstellen hoe het precies in zijn werk zou gaan. Maar nu we een eerste keer met de koffer gewerkt hebben, denken we dat het een volgende keer vlotter zal verlopen. Hoe verliep de activiteit? We hebben de kinderen opgedeeld in 2 groepen (kleuters en lagere schoolkinderen). Stijn en ik hadden ons verkleed met traditionele kledij van India, zo kregen we de kinderen al een beetje in de sfeer.

STUDIO GLOBO

Huidevettersstraat 165 1000 Brussel 02 520 05 30 wereldreis@studioglobo.be www.studioglobo.be/wereldreis

Bij de kleuters hebben we gewoon de kisten met speelgoed (Congo, Guatemala, India en Marokko) op tafel gezet en hebben we het speelgoed er stuk voor stuk uitgehaald. Vooral de dieren bleken populair te zijn en daarom zijn we hier nog wat verder op ingegaan. Bv. Slang nadoen (Congo), kikkergeluiden nabootsen (Guatemala), … Als overgang tussen de kleuters en lagereschoolkinderen heeft meester Stijn met enkele dieren poppenkast gespeeld. Hij heeft een verhaaltje verteld dat in de handleiding stond. Daarna hebben 2 kinderen zelf nog een verhaaltje naar voren gebracht. Bij de kinderen van de lagere school hebben we eerst de fotoboekjes getoond. Daarna hebben een aantal activiteiten gedaan: we hebben met de bikkels (Congo) gespeeld, met de jacks (Guatemala) gespeeld, we hebben vliegtuigjes uit India gemaakt … De kinderen hebben ook nog een vliegtuigwedstrijdje georganiseerd! Wat vonden de kinderen van het speelgoed? De kinderen vonden het speelgoed tof en hebben zich er enorm mee geamuseerd. De kinderen hebben allemaal de kledij die in koffer zat eens mogen aandoen. Dat vonden ze heel leuk, er werd veel gegiecheld. Opvallend was wel dat de kinderen het speelgoed niet (her)kenden. Ik heb wel een aantal speeltuigen aan een Congolese dame getoond en die was laaiend enthousiast. Is het voor herhaling vatbaar? Spijtig genoeg was de tijd te kort, want we konden uren blijven doorspelen. Voor ons is dit zeker een activiteit die we willen herhalen. Foto: Lotte Nouwen

© 2015 – ISSN: 1375-2219 – 28ste jaargang, nummer 7 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Piet Spanhove, Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel | ABONNEMENTEN lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Vraag wijzigingen schriftelijk of via e-mail aan tot één maand voor het aflopen van het abonnement. 10 nummers voor € 18, andere formules mogelijk | INFO EN ADMINISTRATIE Jan Wynants (02 520 05 30, wereldreis@studioglobo.be) | LE MONDE EN CLASSE, de Franstalige uitgave van Wereldreis, wordt uitgebracht door CNCD-11.11.11, www.cncd.be/lemondeenclasse | REDACTIE EN MEDEWERKERS Helga Vande Voorde (02 526 10 92, helga.vandevoorde@studioglobo.be), Karla Stoefs (verhaal), Peter Van Wonterghem, Marion Claeys, Ilse Van Ceulen, Sofie Maurissen, Geert Van Malderen | FOTO’S Matthieu Paley (p. 1, 4), Delphine Otte (p 4, 20) | TEKENINGEN Cédric De Mûelenaere | VORMGEVING Marc Vermeiren | DRUK De Wrikker cvba, Berchem

Niet ve r wissele over de land sg n Foto: D natuur- en c rens, in Cap Bla ultu elp h u in r la e n Otte dscha nc Nez, rake p af. n la

lkaar e

nd en zee e