Wereldreis maart 2006

Wereldreis

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - Afgiftekantoor Brussel X - 19de jaargang - MAART 2006

Thema : STERREN

Reistips voor de eerste graad BIJ DE FOTO

India : Rajasthan Onze ster De Zon is ook een ster. Het is de ster die het dichtst bij ons staat. Zij is zo groot en brandt zo hard dat zij ons licht geeft en warmte.

Een ster is een brandende bol gas. Niet alle sterren zijn hetzelfde. Zij kunnen groter zijn of kleiner en zij hebben niet allemaal dezelfde kleur.

Heel lang geleden woonde er in India een koning.

Als het donker werd, zat hij dikwijls naar de sterren te kijken. Dan kwamen er wel honderd vragen in zijn hoofd. Geleerde mannen hadden hem verteld waar de bekendste sterren stonden en hoe ze heetten. En over de zon en de maan. Maar de koning wilde nog veel meer weten.

Blauwwitte sterren zijn het heetst. Zij branden hard en snel. Gele sterren zoals onze zon zijn minder heet en branden langzamer. De rode sterren zijn het minst heet.

Kleine rode sterren, rode dwergen, branden traag. Er zijn ook nog bruine dwergen. Dat zijn mislukte sterren.

Zij zijn nog kleiner en minder warm. Zij branden niet echt zoals de andere sterren.

Hij las veel boeken en leerde dat je met grote toestellen allerlei dingen kunt meten. Onmiddellijk liet de koning in zijn land ook zo’n toestellen bouwen. Zij zagen er erg vreemd en geheimzinnig uit. De plaats waar zij gebouwd werden, noemde hij : “Jantar Mantar”.

Schilder zelf een donkere nacht met verschillende sterren. Welke sterren zie je het best, welke het minst ?

De koning is al heel lang geleden gestorven. Ook zijn kinderen en de kinderen van zijn kinderen zijn al heel lang dood. Maar de vreemde toestellen staan er nog.

Elke dag komen er mensen kijken naar de Jantar Mantar.

De gebouwen zien er nog even geheimzinnig uit. Maar om te meten, hebben wij nu betere instrumenten.

Welke instrumenten ken jij om iets te meten ?

KIJK OMHOOG

Als je – zoals die koning – ’s nachts wanneer het pikdonker is, naar de hemel kijkt, zie je allemaal lichtjes. Dat zijn de sterren. Sommige sterren lijken in groepjes bij elkaar te staan. Zo’n groepje heet een sterrenbeeld. Eenvoudige afbeeldingen van sterrenbeelden vind je op http://www. njrs.nl/?nav=themas&sub=sterrenbeelden Aan de nachthemel zie je natuurlijk geen verbindingslijnen, die zijn erbij gefantaseerd.

Op werkblad 1 zie je enkele sterrenbeelden. Elk sterrenbeeld kreeg een naam. Verbeelden de kinderen zich hier misschien iets anders bij ?

Maanden en seizoenen Op werkblad 2 staan de sterrentekens van de dierenriem.

De kinderen leggen de puzzelstukken in de volgorde van de maanden.

Elk seizoen krijgt een gepaste kleur.

Daarna kleven zij de stukken tot een cilindervormige band, die het jaar voorstelt.

Reistips

is opnieuw in Rajasthan. Zij nam een foto en de wachter keek boos naar haar.

voor de tweede graad

Voer een klasgesprek rond de volgende begrippen : * sterren, * de Zon, * de Maan, * zonnestelsel met de planeten : Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus, Pluto, * eventueel planetoïden, kometen.

Informeer wat de kinderen weten over dit thema.

STERRENSCHIJN ?

Plan een bezoekje aan het Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht te Brussel (http://www.astro. oma.be/PLANET/welkom.html) of één van de Volkssterrenwachten : Urania (Hove), Mira (Grimbergen), Beisbroek (Brugge), Armand Pien (Gent), Europlanetarium (Genk) of Astrolab (Ieper). Allen bieden zij programma’s aan op kindermaat.

Op 3 en 4 maart 2006 vinden de sterrenkijkdagen plaats.

Die zaterdag kunnen wij ook genieten van de nacht van de duisternis (zie http://www.bblv.be/nacht/).

Een nachtelijk beeld van de aarde vanuit de ruimte (http://www.vvs.be/wg/lichthinder/) toont de enorme lichtvervuiling in West-Europa, de oostelijke VSA en Japan. Hoe komt dat ? Zijn dit arme of rijke landen ?

Hoe kunnen de kinderen zelf bijdragen tot minder verspilling ?

Op 29 maart is een gedeeltelijke zonsverduistering te zien.

Waarschuwing : kijk nooit naar de zon, niet via een spiegel, ook niet met een zonnebril en zeker niet met een verrekijker of telescoop. Een goed gebruikt eclipsbrilletje beschermt ook tegen de schadelijke onzichtbare straling.

Via het internet kun je prachtige beelden van het heelal bekijken op http://www.apod.nl en http://users.skynet. be/sky03361/html4/reis4.html JANTAR MANTAR

Bied de foto en brief van Lien (werkblad 3) aan. Lien PUBLICITEIT

De leerlingen brengen zelf info mee of zoeken er op met de computer. Zij werken in groepjes rond de verzamelde begrippen en brengen beknopt het groepsverslag naar voor. Het is niet de bedoeling dat dit een uitgebreid verslag vol moeilijke begrippen wordt.

Weetjes over de sterren Wist je dat … ?

Sterren zijn rond of ovaal. Zij lijken gepunt doordat zij zo schitteren.

Sterren zijn reusachtig groot. Zij lijken klein omdat zij zover van ons verwijderd zijn.

Sterren hangen niet stil. Zij verplaatsen zich door de ruimte.

Sterren schijnen niet alleen ’s nachts ! Overdag zien wij ze alleen niet. Dat komt doordat de zon de hemel te fel verlicht.

RUIMTECARILLON

Als verwerking van deze ‘sterrenstof ’ een knutselactiviteit (werkblad 4).

Windcarillons worden vaak aan veranda’s en balkons vastgemaakt, zodat je het klingelen van de aluminiumpijpjes hoort zodra de wind erdoorheen waait. Soms hangen carillons achter een deur zodat je iemand hoort binnenkomen.

Je kunt ze van allerlei materiaal vervaardigen. Wij gaan ze maken van dik karton.

Tijdsduur : 2 tot 3 lessen.

Reistips voor de derde graad VAN MENSEN EN STERREN

Het verhaal (werkblad 5 en 6) biedt heel wat stof tot discussie. De Reisinfo geeft een algemene schets van India. Vormen de leerlingen zich een genuanceerd beeld van dat enorme land ?

Bespreek daarna de kalenderfoto.

Wat is een sterrenwacht ? Wat bestudeert men daar ?

Behalve sterren ook andere hemellichamen. Wie heeft er al eens een sterrenwacht bezocht ? Waar kun je nog uitleg krijgen over de hemellichamen ? In een planetarium.

ASTRONOMIE

oceanen en de aanpalende zeeën. Doordat de aardas 23 ° helt en de Aarde in 365 dagen (en een kwart) om de zon draait, zijn er in onze streken vier seizoenen.

Door met een zaklamp (= Zon), een grote bal (= Aarde) en een kleine bal (= Maan) te werken, kun je deze omwentelingen in de ruimte tonen aan de leerlingen.

Zo kun je ook de maanstanden aantonen : nieuwe maan = geen zichtbare belichte maan, eerste kwartier = belichte rechterhelft van de op de aarde zichtbare kant van de maan, volle maan (de zichtbare helft is belicht), laatste kwartier = belichte linkerhelft. Men spreekt ook nog van wassende of toenemende maan en van afnemende maan.

Door met de zaklamp te schijnen, zien de leerlingen waarom sommige maanstanden ‘kwartier’ heten !

Soms zien wij een zonsverduistering : de maan schuift dan net tussen de zon en de aarde. Soms is er een maansverduistering : de aarde staat exact tussen de zon en de maan. Ook dit kun je in je klas visueel voorstellen met twee ballen en een zaklamp.

ASTROLOGIE

Bespreek met de leerlingen eerst de moeilijke woorden uit de eerste oefening op werkblad 7 en laat ze die daarna individueel oplossen. De tweede oefening kun je als partnerwerk opgeven. Laat de leerlingen eventueel boeken meebrengen van thuis of van de bib om meer info over de planeten op te zoeken (afstand tot de zon, tijd om rond de zon te draaien, snelheid van het draaien om de eigen as, diameter, manen enz…)

Oplossingen planeten – zonnestelsel – sterrenstelsels – heelal – telescoop – observatoria – ruimteschepen – luchtballonnen De volgorde van de planeten rond de zon is : Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus, Pluto (tussen 1979 en 1999 stond Pluto dichter bij de Zon dan Neptunus).

Aan de hand van de tekst kunnen de leerlingen de juiste naam bij elke planeet op de tekening zetten. Zij kunnen de planeten ook hun eigen kleurtje geven.

Aardse planeten : hete Mercurius geel, broeierige Venus bruin, waterrijke Aarde blauw, ijzerhoudende Mars oranje. Gasplaneten : stormachtige Jupiter rood gestreept, geringde Saturnus geel gestreept, ‘omgevallen’ Uranus groen, methaanrijke Neptunus blauw. Kleine koude Pluto wordt grijs.

Herinner de leerlingen eraan dat onlangs het hemellichaam ‘2003 UB 313’ als tiende planeet of plutino is benoemd. Al die ronde planeten volgen ellipsvormige banen in de ruimte, min of meer in een vlak, rond de zon, maar sommige banen kruisen elkaar !

De Zon, de Aarde en de Maan Door de aantrekkingskracht van de Maan, die in 28 dagen om de Aarde wentelt, kennen wij getijden in de

Wijs je leerlingen vooral op het verschil met astronomie.

Wat men ook moge beweren, astrologie is geen wetenschap ! Sterrenwichelaars gaan uit van de schijnbare en vermeende stand van sterren en planeten, terwijl het er in de ruimte heel anders uitziet dan vanop de aarde. In veel westerse tijdschriften vind je voorspellingen aan de hand van je sterrenteken. Laat de leerlingen eventueel zulke blaadjes meebrengen, dan kunnen zij de eerste oefening hiermee oplossen. Zelfs wie er niet in gelooft, kent wel zijn eigen sterrenteken ! Werkblad 8 is dan ook meer bedoeld als ‘spelletje’ en als kritische noot !

De tweede oefening gaat over de minder gekende oosterse horoscoop. Schrijf eerst de twaalf dieren op het bord en laat de leerlingen in groep bespreken welke eigenschappen die dieren zoal (zouden) hebben.

Daarna kunnen zij aan de hand van hun geboortejaar zien bij welk dier zij zelf ‘horen’ en besluiten of er iets klopt of niet.

Varken (geboortejaar 1995, 1983, 1971 …), rat (1996), os (1997), tijger (1998), haas (1999), draak (2000), slang (2001), paard (2002), schaap (2003), aap (2004), haan (2005) en hond (2006 en 1994 …). Hou rekening met het Chinese Nieuwjaar, dat in 2006 begon op 29 januari.

STERREN, SEIZOENEN EN MAANDEN

Een sterrenbeeld is een groep sterren die aan de hemel gegroepeerd lijken, maar die in werkelijkheid enorm ver van elkaar kunnen staan.

De Lente komt Het lentepunt is het snijpunt van de ecliptica met de hemelevenaar. Op 20 maart 2006 om 19.26 uur begint

de astronomische lente in het noordelijk halfrond (en de herfst in de zuidelijke hemisfeer) : dag en nacht zijn dan overal ter wereld even lang (equinox), want de zon staat loodrecht boven de evenaar.

Een kalender in India De maan-maanden van de hindoekalender zijn in twee periodes (paksha) verdeeld. De twee heldere weken heten shukla paksha en beginnen bij nieuwe maan (amawashya).

De twee sombere weken heten krishna paksha en starten bij volle maan (pumima).

Phagwa Het jaar begint voor hindoes met de lente. Hindoes en ook andere Indiërs, jong en oud, arm of rijk, vieren in 2006 op 15 (nieuwe maan) en 16 maart Holi Phagwa en wensen elkaar een gelukkig nieuwjaar : “Subh Holi !” ’s Avonds brandt een groot vreugdevuur en de volgende dag besproeit iedereen elkaar met water en verf.

MUSEUMTIP

In het Etnografisch Museum te Antwerpen focust vanaf 2 maart een tentoonstelling met een waaier aan educatieve activiteiten op Marokko, het onderwerp van ons juninummer.

BIBLIOGRAFIE

- Cosmic Architecture in India. The Astronomical Monuments of Maharaja Jai Singh II. A. Wolwahsen. Prestel, New York, 2001.

- Delhi, Agra & Jaipur. Dorling Kindersley, London e.a., 2000.

- Het zonnestelsel. Artidoc (groen kaftje). Artis-Historia, Brussel, 2000.

- Rajasthan et Gujarat. L’Inde des Caravanes. Guides Bleues.

Hachette Livre, Paris, 2001.

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo v.z.w. © 2006 Wereldreis, Studio Globo, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel, fax : 02 520 91 11 Website : http://www.studioglobo.be/wereldreis Abonnement : € 12,90 voor 10 nummers. Afzonderlijk nummer : € 1,30 Bankrekening : 068-2352505-88 Administratie : Ann Vermoesen. Tel. : 02 520 05 30.

E-mail : ann.vermoesen@studioglobo.be Redactie : Helga Vande Voorde. Tel. : 02 526 10 92.

E-mail : helga.vandevoorde@studioglobo.be Aan dit nummer werkten mee : Griet Ramaut, Jill Vervoort, Mieke Tonnard, Jeannine Goudman, Kristine Van Den Bogerd (tekeningen), Marc Vermeiren (vormgeving) Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding Wereldreis is gedrukt op TCF (totaal chloorvrij) en zuurvrij papier zonder toevoeging van optische witmakers ; de houtstof komt voor 100% van afval van zagerijen (Greentop) Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11 v.z.w. en met de steun van het D.G.O.S.

C O L O F O N

Wereldreis

India LANDENINFO

Ligging en landschap De federale republiek India (of Bharat) ligt in Zuid-Azië en heeft een oppervlakte van 3 287 260 km². Langs de noordgrens beschut het Himalayagebergte (tot ruim 8 000 m hoogte) tegen de koude noordenwinden.

De overvloedige neerslag stroomt via de Ganges en de Brahmaputra door vruchtbare valleien naar de Golf van Bengalen. Langs de Pakistaanse grens ligt de Tharwoestijn.

Het Dekanplateau, afgezoomd door heuvelrijen (450 tot 2 695 m), beslaat het schiereiland. Het moessonklimaat brengt acht maanden regen en vier maanden droogte.

Geschiedenis Muurschilderingen en de eerste vestigingen dateren van 9 000 jaar geleden. De 5 300 jaar oude Indusbeschaving werd +/- 4 000 jaar geleden opgevolgd door de Vedische met de eerste geschriften. Veroveringen uit Centraal-Azië brachten het Kush-rijk

en in de derde eeuw begon de gouden tijd voor India onder de Guptadynastie. Ook in het zuiden bloeiden cultuur en wetenschap in verschillende koninkrijken. Moslimsultanaten ontstonden bij het begin van het tweede millennium en de Mogoldynastie heerste van 1526 tot 1739.

Vanaf de 17de eeuw lieten de Europese koloniale machten hun invloed gelden, in 1857 kwam Indië onder de Britse keizerskroon. In 1947 werd India een seculiere staat en Pakistan en het latere Bangladesh scheurden af.

Bevolking India telt een bevolking van 1,1 miljard (!), waarvan 15 miljoen in de hoofdstad Delhi, 18 in Bombay (Mumbai), 13 in Calcutta (Kolkata) en 7 in Madras (Chennai). Hindi en Engels worden gebruikt door de regering, maar er zijn 23 officiële talen.

Behalve hindoes (82 %), zijn er ook tientallen miljoenen moslims, atheisten, christenen en sikhs.

Kleding is meestal van katoen gemaakt, in het zuiden dragen de mensen ook zijde en kunststof, in het noorden wol en kasjmier. Rijkere mensen dragen westerse kleren.

Rijst en tarwebrood vor men het basisvoedsel.

HDI : met 0,602 staat India 127ste op de wereldranglijst.

Economie Een kwart van de bevolking leeft nog onder de armoedegrens, terwijl de middenklasse welvarender wordt. Naast grondstoffen uit

Reisinfo - maart 2006

landbouw en mijnbouw, produceert India informatietechnologie, geslepen diamant, films, textiel, geneesmiddelen, chemicaliën en handwerk.

Goedkope bedrijfsdiensten worden aan het buitenland geleverd.

Munt : 1 Indiase roepie = 0,0190 euro.

FOTO-INFO

Jaipur is een stad met 2,3 miljoen inwoners in de staat Rajasthan in Noord-India. De stad werd gebouwd door Sawai Jai Singh II. Jai Singh vond dat zijn hoofdstad Amber te klein was. Hij bouwde een nieuwe stad volgens een eenvoudig, maar handig plan. Brede straten werden aangelegd en smallere straten kruisten de hoofdstraten en verdeelden de stad in blokken. Die blokken werden nog eens doorkruist met kleinere weggetjes en laantjes. Langs de hoofdwegen stonden prachtige huizen, allemaal in dezelfde stijl gebouwd, en grote bomen zorgden voor schaduw. De stad was verdeeld in negen rechthoekige sectoren.

In die mooie nieuwe stad bouwde Jai Singh ook een merkwaardig astronomisch observatorium. Hij was een geleerd man die zich bezighield met wiskunde en sterrenkunde. Hij ontwierp en verbeterde zelf meettoestellen. Als je de plaats bezoekt, lijkt het of je tussen zeer moderne kunstwerken staat. Maar de gebouwen die je ziet, zijn instrumenten. De plaats heet : Jantar Mantar (‘rekentoestel’).

In totaal ontwierp Jai Singh vijftien verschillende instrumenten die doordat zij zo groot waren - ook zeer nauwkeurige metingen toelieten. De instrumenten zijn zo goed bewaard gebleven dat men ze zelfs nu nog kan gebruiken. Jai Singh bouwde in totaal vijf sterrenwachten : de eerste in Delhi, de grootste in Jaipur en later nog drie in Mathura, Ujjain en Varanasi (Benares).

Wereldreis De eerste films waren echte heldenverhalen die altijd een goed einde hadden. Nadien kwamen er ook de meer ernstige films. Vooral de overgang naar de kleurenfilm deed de filmindustrie in India enorm groeien. De mensen konden in de film even hun dagelijkse sleur vergeten.

Door de groei van de filmmaatschappijen groeide ook de bekendheid van de echte grote filmsterren. De meeste Bollywoodfilms zitten vol drama, zang, dans, geweld en romantiek. De film dient om de mensen te vermaken en heeft meestal een goed einde. Een echte Bollywoodfilm kan drie tot vier uur duren.

THEMA-INFO : STERREN

Sterrenkunde Er werden al duizenden jaren geleden berekeningen gemaakt betreffende de stand van de Zon en de Maan in Egypte, Mesopotamië, India, China en MiddenAmerika.

Aristarchos van Samos (vierde eeuw v.C.), een Griekse astronoom, en de Indische sterrenkundige Aryabhata (500 n.C.) geloofden al dat de Aarde rond de Zon bewoog.

Jai Singh (1688 – 1743) las boeken van wetenschappers : Ptolemaios, Euklides, Perzische sterrenkundigen en Newton. Hij verbeterde ook de reeds lang bestaande tabel van de sterren die een vaste plaats aan de hemel hadden.

Een ster bepaalt de waarde Sterren zijn door de eeuwen heen zeer belangrijk gebleven. Niet alleen werden de sterren steeds meer en beter geobserveerd, maar de figuur van een ster ging dienen om de waarde van iets aan te geven. Als je in een hotel gaat logeren, heb je de keuze tussen een één-, twee-, drie, vier- of vijfsterrenhotel. Hoe meer sterren een hotel heeft, hoe meer luxe het biedt. De prijs van een vijfsterrenhotel is dan ook veel hoger dan van een tweesterrenhotel. Ook de restaurants hebben een sterrensysteem om hun kwaliteit aan te duiden.

In een restaurant met een ster kun je je aan een hoge rekening verwachten.

De sterren die in India het felst schitteren, zijn de filmsterren Film City in Bombay wordt terecht ‘Bollywood’ genoemd.

Film City bestaat uit gigantische filmstudio’s met massa’s decors waar dag en nacht films worden opgenomen.

Meer dan veertien miljoen Indiërs bezoeken dagelijks de bioscoop. Zelfs in tamelijk kleine dorpen kun je een filmzaaltje vinden. Voor de televisie zijn intrede deed, gingen de mensen niet alleen voor een film naar de bioscoop, maar ook om het nieuws te zien. Bij elke filmvoorstelling bracht men nieuwsberichten. De mensen zagen beelden van gebeurtenissen die plaats vonden over de ganse wereld.

Tegenwoordig is de Indiase filmindustrie de grootste van de wereld. Jaarlijks worden er ongeveer negenhonderd films gemaakt, dat zijn er meer dan twee per dag. Bollywood krijgt ook stilaan meer bekendheid in andere landen. In sommige landen is het populairder dan de Hollywood-films uit Amerika. Maar zelfs vanuit Amerika is er interesse voor de Indiase film. Steeds meer Indiase filmsterren gaan naar het buitenland voor opleidingen of om te acteren en buitenlandse sterren komen naar India.

Heel lang geleden dacht men dat de sterren aan de hemel goden waren. Nu worden de grote filmsterren als goden vereerd.

Ook in ons land kun je Indiase films bekijken, vooral op de verschillende filmfestivals. Het filmfestival van Turnhout, “Open doek”, loopt van 21 tot 30 april in Utopolis. Je kunt het programma bekijken op de website http://www.opendoek.be REISWOORDENSCHAT

astronomie = sterrenkunde : wetenschap van de eigenschappen van hemellichamen (< Grieks astèr : ster en nomos : wet). ecliptica : de schijnbare zonnebaan, snijlijn van de aardbaan om de Zon met de hemelbol. equinox : nacht(- of dag)evening, rond 21 maart en 23 september. obser vatorium : waarnemingspost (van hemellichamen). plutino : uit rots en ijs bestaand voorwerp in ons zonnestelsel in een baan buiten die van Neptunus. ster : lichtgevend hemellichaam ; gepunte figuur ; bekend persoon.

Reisinfo - maart 2006

Wereldreis

Sterrenbeelden

Maak een mooie tekening bij elk sterrenbeeld Werkblad 1 - maart 2006

Wereldreis

Sterrentekens Knip uit en leg in volgorde. Kleur de seizoenen en maak een jaarring.

ari

ei

ber

febru ari

ju ni

okto ber

ma art

apr il

ju li

augus tus

septem

decem ber

janu

novem ber

Werkblad 2 - maart 2006

m

Wereldreis

Werkblad 3 - maart 2006

Wereldreis

Ruimtecarillon Materiaal en gereedschap stuk karton potlood schaar

verf + verfborstels metalen pijpjes katoenen draad

Werkwijze Maak een ontwerp van een ster, de Maan, een planeet, de Zon, een komeet.

Knip of zaag je ontwerp uit het karton.

Maak gaatjes in de onderkant (waar de metalen pijpjes komen) en ook ĂŠĂŠn bovenaan waar je je ontwerp omhoog hangt.

Verf je werkje, versier eventueel met glitters en vernis.

Rijg de draad door de gaatjes en door de pijpjes en knoop vast.

Hang de pijpjes op verschillende hoogtes.

Hang je hemellichaam in de deuropening, als je de deur open doet, maakt je ster of planeet een muzikaal geluidje. Zo kun je horen als er iemand binnenkomt of kun je uren naar de sterren kijken (ook als de zon schijnt).

Werkblad 4 - maart 2006

Wereldreis

Van mensen en sterren Wij zijn slechts vier dagen in India als wij aankomen in Jaipur, zo’n 300 km ten zuidwesten van New Delhi, maar wij hebben het gevoel dat het vier maanden zijn. De zintuiglijke prikkeling van India doet de beelden van het thuisfront vervagen. In Jaipur belanden wij in een mensenzee. Overal waar wij voorbijkomen, is een gekrioel van mensen. Waar blijven zij toch vandaan komen ? In een land met ruim één miljard mensen is onze verbazing bijna ongegrond. Zij zitten, liggen, lopen, strompelen langs de straten met open afvoergreppels waaruit een vreselijke stank opstijgt. De enen zitten gehurkt met de knieën naast hun gezicht, terwijl hun armen verloren over hun knieën bengelen. De anderen liggen ineengerold in een lap die zelfs hun hoofd bedekt. Mannen dragen fier een tulband van verkleurd katoen om het hoofd, een witte lap tussen de benen.

Vrouwen lopen gekleed in roodgele, met gouddraad bestikte sari’s. Hun zilveren juwelen hangen achteloos, maar met een natuurlijke sierlijkheid, aan hun hals, enkels, armen en neusvleugels. Mensen van het platteland van Rajasthan. Zij komen in propvolle, gammele bussen naar de grote stad om er hun waren te verkopen. Hun verweerde, vermoeide gezichten verraden armoede, droogte, dorst.

Jonge studenten die wij in Jaipur ontmoeten, lachen met hen : “Die mannen kunnen niet eens deftig op een stoel zitten. Zij komen een eetstalletje binnen en nemen gehurkt plaats óp de stoel. Zij gebruiken geen zakdoek, maar snuiten hun snot op straat.” Als ik hen duidelijk maak dat wij binnenkort naar het platteland vertrekken, fronsen zij hun wenkbrauwen van ongeloof. Indiase jongeren in de steden koesteren andere dromen : een brommer, een goedbetaalde baan, een vriendin (liefst zo blank en westers mogelijk), geld, een reis naar Europa. Hoe kunnen wij, westerlingen, ons van die rijkdom afkeren om voor even op het Indiase platteland te gaan verblijven ? Een diepe kloof gaapt tussen ons.

Wij besluiten de geschiedenis van de stad in te duiken. Stadsmuren, paleizen, tempels, marktpleinen en

tuinen met fonteinen blijken nog geen drie eeuwen oud. Jaipur werd in 1733 de hoofdstad van Rajasthan ter vervanging van Amber, dat acht kilometer verderop ligt. Zij werd in zes jaar tijd gebouwd en staat bekend als de ‘roze stad’ : de gebouwen waren in die kleur geschilderd om op zandsteen te lijken.

De gevels ondergingen in 1876 een opknapbeurt ter verwelkoming van Prins Edward, zoon van de Britse koningin Victoria die - hoewel zij ook keizerin van India was - er nooit is geweest. Sindsdien moeten de bewoners hun huisgevels regelmatig in die kleur onderhouden, anders krijgen zij zware boetes.

De Tripolia Bazaar is de belangrijkste straat van de stad. Je kunt er keukengerei en specerijen kopen. De zijstraten hebben elk hun specialiteit, van groenten tot olielampen of edelstenen. Ongewoon voor India zijn de brede, rechte lanen die elkaar haaks kruisen en de stad in wijken verdelen. Sawai Jai Singh II liet deze naar hem genoemde stad bouwen. Zijn eretitel ‘Sawai’ betekent : “één en een kwart”, d.w.z. dat hij een buitengewoon man was. Deze maharadja las werken van Europese en Aziatische sterrenkundigen. Hij wilde de Indische kalender verbeteren en de stand van de zon nauwkeurig bepalen om landkaarten te maken. In totaal liet hij vijf sterrenwachten bouwen.

Wij brengen een bezoek aan Jantar Mantar, zijn ‘instrumentenhuis’. Het is alsof wij in een futuristische omgeving van steen, pleisterwerk en brons zijn terechtgekomen. Die ‘instrumenten’ zijn bouwsels van soms tientallen meter hoog en vormen een sterrenwacht.

Meetkundige vormen - cirkels, driehoeken en rechtopstaande zuilen - lijken kriskras door elkaar opgesteld, maar hun plaats is nauw-

Werkblad 5 - maart 2006

Wereldreis keurig bepaald volgens de stand van de hemellichamen. Zij zijn ook roze geschilderd, net als de meeste gebouwen in het stadscentrum. De wachter vertelt dat geleerden met deze eigenaardige gebouwen de hoogte van hemellichamen, de plaats van sterrenbeelden en het tijdstip van de dag nauwkeurig konden bepalen. Nog altijd maken astrologen gebruik van deze instrumenten om de komst van de moesson te voorspellen en de kans op droogte en hongersnood.

Onder de indruk van al die informatie verlaten wij de rustige, ommuurde ruimte.

“Pink city, stink city”, bloklettert de lndian Express, één van de kranten. Terecht, want de roze binnenstad van Jaipur doet niet onder voor de gejaagde drukte van New Delhi. Tussen de sputterende riksja’s en scooters verschijnen statige kamelen en lusteloze koeien die zich ongestoord door het verkeer bewegen terwijl het leven om hen heen kolkt. Er gebeurt zoveel ineens, teveel om alles tegelijk gade te slaan.

Met engelengeduld zitten mensen op de stoep oranje afrikaantjes tot geurige bloemenkransen te knopen. Opdringerige verkopers klampen ons aan met schaakspelletjes, plastic zonnebrillen en meer van die rommel. ‘Hello-mannen’ trachten ons mee te lokken naar de - uiteraard - beste sariwinkel van

de buurt. In kokende oliepotten staan mierzoete lekkernijen te pruttelen. De stoep ligt geplaveid met opzichtige godenprenten ... Het leven lijkt hier op twee snelheden te lopen : vóór een winkel met de allernieuwste elektronicasnufjes krijg je van een heilige man uitleg over je horoscoop.

Jonge mannen komen als vliegen op ons af : “Which country ? What’s your name ? Visiting Jaipur ? ” En een naamkaartje naar boven halend : “Look, from my friend in Belgium ! ” De gesprekjes eindigen meestal in één of andere winkel waar wij vriendelijk verzocht worden de koopwaren te bekijken en liefst nog te kopen. Een voorbijlopende man dist een verhaal op over zijn sitarconcerten en troont ons intussen mee naar een juwelierszaak van een vriend. “Just looking”, beaamt hij. Na het gloeiend kopje chai stappen wij woedend het winkeltje buiten, verwijten onszelf onze goedgelovigheid en nemen ons voor om nooit meer iemand te vertrouwen. Kop omhoog, recht voor ons uitkijkend, trachten wij alle commissiejagers te ontwijken. “You don’t like Indians ? ” is dan het onvermijdelijke antwoord. ’s Avonds, wanneer wij bij sluitingstijd nog steeds door de winkelstraatjes slenteren, botsen wij op de onweerstaanbare witte glimlach en fonkelende ogen van een man die ons uitnodigt in zijn huis.

De muur van argwaan brokkelt af. Ashok neemt ons mee naar een klein kamertje op de eerste verdieping, waar hoe langer hoe meer familieleden samentroepen om de Europese gasten te komen bekijken. Wij vleien ons neer in de zachte kussens op de grond, krijgen een kopje chai aangeboden en kijken met verstomming naar de vergane glorie in dit felgroene, vergeten kamertje vol mensen. Tussen de beschilderde zuilen en sierlijke bogen staan een bed en een televisiebak als enige huisraad. Deze onverwachte gastvrijheid van onbekende mensen doet ons onmiddellijk alle slechte ogenblikken van de voorbije dagen vergeten.

Wanneer wij onder een fonkelende sterrenhemel wegstappen, worden wij minutenlang nagewuifd door Ashok en zijn kinderen. “Kom volgende keer bij ons logeren !” klinkt het nog achter ons.

Naar Griet Ramaut

Werkblad 6 - maart 2006

Wereldreis

Astronomie = sterrenkunde Zoek deze woorden op in je woordenboek als je ze niet begrijpt. Schrijf ze dan op de juiste plaats in de tekst : telescoop, heelal, ruimteschepen, planeten, zonnestelsel, observatoria, sterrenstelsels, luchtballonnen.

Astronomie is de wetenschap die de ..............................................van ons eigen .............................................................. en van alle andere sterren en ............................. .............................................. in het ................................... bestudeert.

Sterrenkunde bestond al in het Oude Egypte en China ! Het meest gebruikte instrument is de ............................................................ Vroeger gebeurde het bestuderen van de hemellichamen vanuit ............................................................... aan de grond.

Nu worden de meeste waarnemingen gedaan vanuit ....................................................... en ........................................................................... om de storende invloed van de dampkring te vermijden.

Ons zonnestelsel

Lees aandachtig de tekst en schrijf de namen van de planeten op de juiste plaats bij de tekening.

• De Zon is de ster van ons zonnestelsel. Zij geeft ons licht en warmte.

• Daarrond draait een familie van kleine, steenachtige hemellichamen : de vier aardse planeten. Mercurius is de kleinste en ligt het dichtst bij de zon. Mars, de rode planeet genoemd omwille van zijn oranjerode stof, ligt verder van de zon dan de Aarde.

Venus, gelegen tussen Mercurius en de Aarde, zie je in de winter als morgenster en in de zomer als helderste avondster.

• Buiten de baan van Mars vinden wij een groot aantal gruishopen die hun eigen baan rond de zon volgen : de planetoïdengordel.

• Vervolgens komen wij aan de zware jongens van het zonnestelsel : de gasreuzen. Saturnus kun je herkennen aan de duizenden gasringen en zijn 23 manen ! Jupiter is de grootste van allemaal.

• Uranus en Neptunus zijn het verst van de zon verwijderd. Zij bestaan uit verschillende vormen van ijs en hebben geen duidelijke rotsachtige kern.

• Pluto is de kleinste van de planeten, kleiner dan onze maan. Samen met haar maan Charon wordt zij vaak als een dubbelplaneet beschouwd. Zij worden ook de ijsdwergen genoemd. Neptunus en Pluto kruisen soms elkaars baan en ‘wisselen’ dan voor 20 jaar van plaats.

Werkblad 7 - maart 2006

Wereldreis

Astrologie = sterrenwichelarij Astrologie mag je niet verwarren met astronomie ! Astrologie is geen wetenschap, maar een pseudo-wetenschap, waarmee de beoefenaren iemands toekomst proberen te voorspellen. Zij denken dat de bewegingen van de planeten en de sterren een invloed uitoefenen op het leven van de mensen.

In de loop van een kalenderjaar zien wij de zon schijnbaar in, maar eigenlijk voor een achtergrond van dertien sterrenbeelden verschuiven. Zij hebben allemaal een verschillende grootte : Vissen, Ram, Stier, Tweelingen, Kreeft, Leeuw, Maagd, Weegschaal, Schorpioen, Slangendrager, Boogschutter, Steenbok en Waterman. De dierenriem bestaat echter uit twaalf tekens van elk precies 30°. Hun symbolen heb je zeker al gezien. De zon staat trouwens niet meer voor de sterrenbeelden die de astrologie aanneemt.

Werd jouw verleden voorspeld ?

Schrijf hier op wat jou de voorbije dagen of maand is overkomen. Vermeld zo mogelijk data van bijzondere gebeurtenissen. …………………………………………………. …………………………………………………. ………………………………………………….

Kleef hier de horoscoop die op jou van toepassing was in die periode.

Duid eerst met een kleur de aanbevelingen aan die algemeen gelden (“let op je gezondheid”, “denk goed na over een belangrijke keuze” e.d.).

Blijven er nog echt duidelijke voorspellingen over ?

Stemmen die overeen met wat jou overkwam ? …………………………………………………. ………………………………………………….

Neem nu nog een willekeurige andere horoscoop en doe hetzelfde.

‘Tips om je voorspellingen voor 2006 te maken’ vind je op http://www.skepp.be bij ‘Nieuws’.

De Chinese dierenriem

De Chinese dierenriem is een twaalf jaar durende cyclus en is afkomstig uit het boeddhisme.

Volgens de overlevering riep de Boeddha alle dieren van China tot zich aan de zijde van zijn bed, maar er kwamen er slechts twaalf opdagen. Omdat hij deze dieren wilde eren voor hun toewijding, maakte hij voor ieder dier een jaar. Deze twaalf dieren waren : varken, rat, os, tijger, haas, draak, slang, paard, schaap, aap, haan en hond. Ieder dier heeft zijn speciale karaktertrekken en veel mensen geloven dat deze karaktertrekken van toepassing zijn op gebeurtenissen gedurende dat jaar. Zij geloven zelfs dat mensen die in dat jaar zijn geboren de karaktertrekken van het betreffende dier zullen overnemen !

Welk dier ben jij dan ? En je ouders ? En je broer of zus ? Rekenen maar !

En in India ?

In India leven veel hindoes : zij hechten veel belang aan de kosmos (het heelal) en bestuderen al sinds eeuwen de stand van de planeten. Voor alle belangrijke zaken en gebeurtenissen in hun leven, zoals geboorten, bruiloften, reizen, zakelijke overeenkomsten … raadplegen mensen - ook politici, zakenlui en filmsterren - een astroloog ! Je vindt afbeeldingen van de planeten op de tempels en jaarlijks worden er miljoenen kalenders uitgegeven waarop ‘goede’ en ‘slechte’ momenten staan aangegeven !

Werkblad 8 - maart 2006