Wereldreis Mei 2011 by Studio Globo

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 24ste jaargang, nummer 5  Afgiftekantoor Antwerpen X – P912119

MEI 2011

Afghanistan (Kaboel) Thema : WATER

NIEUWS UIT STUDIO GLOBO Reservaties inleefateliers

De inleefprogramma’s van Studio Globo bieden jou en je klas een unieke ervaring. Als leerkracht heb je een cruciale rol: je volgt een nascholing, organiseert een project aan de hand van een lespakket en je komt met je klas naar een inleefatelier… Tijdens dat hoogtepunt proeven kinderen van de diversiteit die onze maatschappij kenmerkt en die ze als een rijkdom leren 9–10-jarigen

zien. Ze kijken achter de muur van onze samenleving en ontdekken hoe mensen er werken aan gelijke kansen. Of ze kruipen even in de huid van mensen in het Zuiden en ervaren hoe mensen wereldwijd aan verandering werken.

hebt om met je klas deel te nemen aan de SuperWereldMol, Wonen op het Dak, Wonen en leven in…(Congo, Peru, Guatemala, India of de Filippijnen) of Achter de Muur, neem dan contact op met de betreffende afdeling.

Dit alles geeft je voldoende materiaal om, terug in de klas, het verband te leggen met het dagelijkse leven van de leerlingen thuis, in de klas, op school en met de wijde wereld Studio Globo heeft een aanbod voor verschillende leeftijden. Onze inleefateliers vind je op vijf plaatsen, verspreid over Vlaanderen en Brussel.

Uitgebreide informatie en de contactgegevens zijn te vinden op www.studioglobo.be/inleefateliers

De reservaties voor de inleefateliers van Studio Globo gebeuren begin juni. Een aantal inleefateliers zijn snel volzet en werken met voorrangslijsten. Wanneer je interesse

Eerste kennismaking met leefwereld van mensen in het zui- De SuperWereldMol in Gent den.

10–11-jarigen Positief leren omgaan met diversiteit: interculturele vaardig- Wonen op het Dak heden, basisattitudes van openheid, respect 11-12-jarigen

in Brussel

09 234 04 13 02 520 23 30

in Antwerpen 03 235 20 76

B]ffakeYcaf_Û e]lÛ `]lÛ \Y_]dabck]Û d]n]fÛ nYfÛ e]fk]fÛ afÛ `]lÛ Congo Zuiden. Peru Filippijnen

in Genk

011 26 54 20

Guatemala

in Gent

09 234 04 13

India

in Roeselare

051 22 11 03

Werken aan gelijke kansen, omgaan met armoede en sociale Achter de Muur uitsluiting

Voorleesboeken of leesboeken nodig? Je lessen of de klas opluisteren? De klasbib aanvullen? Dat kan via www.11.be/winkel Een voorproevertje: ÝÛ Baf\]jYldYkÛe]lÛmalcdYhcYYjl]fÛ ÝÛ ;a]j]f]f[q[dgh]\a]Ûe]lÛ`gf\]j\]fÛ^glg¿kÛ ÝÛ Baf\]jZg]c]fÛ gn]jÛ nggjggj\]d]f Û kYe]fd]n]f Û Yf\]j]Û culturen, … ÝÛ A]m_\Zg]c]fÛgn]jÛYka]drg]c]jk Ûemdla[mdlmjYdake] Ûcaf\]j]fÛ en hun scholen over de hele wereld, … ÝÛ @f^gjeYla]n]ÛZg]c]fÛnggjÛ\]Ûbm^Ûg^Û\]Ûe]]kl]jÛ ÝÛ Û Meer info en bestellen op www.11.be/winkel Mail naar winkel@11.be of bel naar 02 536 11 22

VOORWOORD

INHOUD

Beste lezer, we hoorden het een tijd geleden nog eens uitgebreid in het nieuws: België behoort tot de grootverbruikers van water in de wereld. We moeten dit levensnoodzakelijke goed zelfs importeren om in onze dagelijkse behoefte te voorzien. Dat het niet overal ter wereld zo vanzelfsprekend is om aan voldoende (drink)water te komen, is genoegzaam bekend. Onderzoekers voorspellen voor de niet zo verre toekomst zelfs water-oorlogen omdat het tekort te nijpend zal worden. In deze etappe van Wereldreis, staan we uitgebreider stil bij het belang van water. Het dagelijkse leven van mensen in Afghanistan wordt er sterk door bepaald. Je krijgt opnieuw de kans om met je leerlingen te werken aan verbondenheid met mensen die leven aan de andere kant van de wereld. Het doet trouwens deugd om af en toe te horen hoe je dit als leerkracht in je dagelijkse praktijk aanpakt. We geven die ervaringen dan ook graag ‘het laatste woord’ van dit nummer. Heb je zelf iets te vertellen? Een boeiend mondiaal project uitgewerkt dat je wilt delen met collega’s? Laat het ons weten en we komen bij je langs voor een babbel in het kader van ‘Leerkracht aan het woord’. J.D.

COLOFON

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo (Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel, F 02 502 81 01) Weblink www.studioglobo.be/wereldreis

Nieuws uit Studio Globo : Reservaties inleefateliers ................ 2 11.11.11 : Voorleesboeken of leesboeken nodig ? .......................... 2 Voorwoord ...................................3 Wereldreisinfo Landeninfo Afghanistan ..............4 Heb je al gehoord van ... opium ? ...................................4 Foto-info .................................5 Thema-info : Water ....................5 Reiswoordenschat .....................5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad ..........................6-8 Creatief met een leeg zwembad ....7 De spaar-water-quiz ..................8 Tweede graad ....................... 9-11 Brief van Lien ......................... 10 Torenwachter : een spelletje uit Afghanistan ..... 11 Derde graad ........................12-17 Webtips ................................. 13 Voer voor boekenwurmen .......... 13 De evenwichtskunstenaar ...... 14-15 Afghanistan .......................... 16 Water .................................. 17 Tekening van de kalenderfoto .... 18 Leerkracht aan het woord : Jo Van der Fraenen ....................... 19 Spiegelfoto ................................. 20

Le monde en classe (vertaling van Wereldreis) is een uitgave van CNCD-11.11.11 (Handelskaai 9, 1000 Brussel, F 02 250 12 63) www.cncd.be/lemondeenclasse

Abonnement : 10 nummers + bijlage bij de 11.11.11-campagne voor ! 16 Zie weblink voor andere formules. Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Vraag wijzigingen schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement. Losse nummers zijn verkrijgbaar voor ! 1,60 + verzendingskost. Bankrekening : BE56 0682 3525 0588 Administratie : Jan Wynants (T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be) Redactie en medewerkers : Helga Vande Voorde (T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be), Jan Debonnet, Bea de Koster (verhaal), Jeannine Goudman, Ria Van der Mauten, Stijn Van Assche, Jill Vervoort, Frans Meul, Bob De Pooter Tekeningen : Jos Verhulst Foto's : Ahmad Masood/Reuters (kalenderfoto); Le.Mat (www.flickr.com) (spiegelfoto); Liesbet De Pooter (p. 2); Bob De Pooter (p. 19) Vormgeving : Marc Vermeiren Druk : De Wrikker cvba, Berchem Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding. Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11 v.z.w. en met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking

Wereldreis - 2011/5 - 3

Afghanistan LANDENINFO Ligging, landschap en klimaat Afghanistan is een binnenstaat in Azië. De oppervlakte bedraagt 652 090 km². Het landschap is zeer bergachtig (tot 7 492 m hoog) en in het noorden en het zuidwesten zijn vlakten. Er heerst een landklimaat : de temperatuurschommelingen zijn groot (zowel per dag als per jaar) en de neerslag valt vooral als sneeuw. De watervoorziening gebeurt door het smeltwater uit de bergen. Geschiedenis De Afghanen hebben - ook recent - een woelige geschiedenis achter de rug. In 1973 pleegde Muhammad Dawud een staatsgreep met de steun van de communisten en een deel van het leger. De koning werd afgezet en de republiek werd uitgeroepen. Opstanden van de islamisten werden onderdrukt. In 1975 stapten de communisten uit de regering. In 1978 deed deze partij een staatsgreep en Dawud werd samen met zijn familie vermoord. Een opstand van moslimfundamentalisten bracht het nieuwe regime aan het wankelen en dit vroeg einde 1979 bijstand aan de Sovjet-Unie. De moslimopstandelingen, getraind en bewapend door de VSA en gefinancierd door Saoedi-Arabië, wonnen veld. In 1989 verlieten de laatste

sovjetsoldaten Afghanistan. In 1992 veroverden opstandelingen Kaboel en kwam er een einde aan een progressieve lekenmaatschappij. Er brak een burgeroorlog uit tussen de verschillende etnische groepen en islamitische sektes. In 1996 veroverden de taliban Kaboel en vestigden een fundamentalistische soennitische staat gebaseerd op de sharia : vrouwen dienden binnenshuis te blijven, mannen moesten een baard laten staan, meisjes mochten niet meer naar school, muziek en televisie werden verboden. Er kwamen strenge straffen zoals zweepslagen, amputatie van een hand en stenigen voor wie bv. alcohol verkocht, stal of overspel pleegde. Eind 2001 verdreven de VSA samen met het Verenigd Koninkrijk de taliban. Er werden presidents- en parlementsverkiezingen gehouden (zie kalenderfoto juni 2007), waarbij o.a. de vrouwen voor het eerst mochten gaan stemmen ! Toch blijft de burgeroorlog voortduren en de taliban blijven vechten om het land te heroveren. Een internationale troepenmacht moet helpen de rust te bewaren : ook België stuurde militairen naar Afghanistan ! Bevolking In Afghanistan wonen ongeveer 30 miljoen mensen : Pathanen, Tadzjieken, Oezbeken, Hazara, Aimak, Turkme-

Wereldreis - 2011/5 - Wereldreisinfo - 4

nen … elk met hun eigen taal en cultuur. 99 % van de Afghanen is moslim. De Afghaanse bevolking behoort tot de armste ter wereld. 28 % van de jongens en 33 % van de meisjes leveren kinderarbeid. Een Afghaan wordt gemiddeld 44 jaar oud (een Belg 79). HDI : steeg naar de 155ste plaats van 169 landen met een lage 0,349. Economie De meeste Afghanen zijn boeren of veehouders. Landbouw vereist irrigatie en levert granen (tarwe, rijst, gerst, maïs), aardappelen, groenten, fruit, noten en heel veel papavers. De veehouders kweken runderen, schapen, geiten, kamelen en dromedarissen. Tapijten worden uitgevoerd en er zijn talrijke bodemschatten aanwezig. Munt : de afghani, AFN 1 = 0,0155 euro.

HEB JE AL GEHOORD VAN … OPIUM ? Opium is het gedroogde giftige melksap van een klaproos (Papaver somniferum) waarvan de verdovende middelen morfine en heroïne worden gemaakt. Afghanistan is de grootste opiumproducent ter wereld, vóór Myanmar. De teelt gebeurt vooral in het zuiden van het land. Toch neemt ook de teelt voor eigen gebruik overal toe als pijnstiller, zelfs voor jonge kinderen. Ook het aantal drugsverslaafden neemt elk jaar toe. Slechts een vierde van de opbrengst komt bij de telers terecht, de rest bij ambtenaren, krijgsheren en drughandelaars en bekostigt wapens. Voor de opiumban door de taliban leefden 200 000 families van de opbrengst. De regering probeert deze teelt gedeeltelijk te legaliseren om ze ook beter te kunnen controleren, maar door de oorlogssituatie is dit zeer moeilijk. De oogst werd vorig jaar gehalveerd, niet door toedoen van de autoriteiten of een antidrugsbeleid in westerse landen, maar door een schimmel op de planten. Dit maakt ook dat de prijzen enorm gestegen zijn, wat het weer aanlokkelijk maakt voor anderen om het als een winstgevend bedrijf te zien.

FOTO-INFO Deze foto is genomen in de Afghaanse hoofdstad Kaboel, met 2,8 miljoen inwoners de grootste stad van het land. Zij ligt tussen de Kaboelrivier en het Hindukusjgebergte op 1 815 m hoogte. In de winter vriest het ’s nachts tot -7 °C, terwijl in de zomer de temperatuur overdag oploopt tot 32 °C. Neerslag valt in de winter en de lente. De Kaboelrivier wordt vooral gevoed door smeltwater en wordt gebruikt voor irrigatie. Van mei tot oktober is het er droog. De heuvel Wazir Akbar Khan, genoemd naar een 19de eeuwse Afghaanse prins en krijgsheer, staat ook bekend als Zwembadheuvel (Pool Hill). In dit rijkere stadsdeel zijn veel overheidsinstellingen en ambassades gevestigd. Dit ‘zwembad’ werd door de Sovjets gebouwd in de jaren tachtig van vorige eeuw aan de rand van die buurt. In de zomer brengen de kinderen water van een nabijgelegen waterleiding naar het zwembad. Zo kunnen zij er een beetje in afkoelen en spelen.

THEMA-INFO : WATER Onze aarde wordt ook wel eens de blauwe planeet genoemd, want vanuit de ruimte lijkt zij een blauwe bol. Dat komt omdat 7/10 van haar oppervlakte is bedekt met water. Maar niet

al het water is drinkbaar ! Van de hele hydrosfeer is 97,5 % zout water dat wij terugvinden in zeeën en oceanen. Van de overige 2,5 % ‘zoet’ water is twee derde bevroren in poolkappen en gletsjers, bijna een derde is ondergronds water en een beetje zit als waterdamp en wolken in de lucht. Minder dan 0,01 % van alle water bevindt zich aan de oppervlakte in meren, rivieren enz. Daarom is het belangrijk zorg te dragen voor dat water, het niet te verspillen, maar er duurzaam mee om te springen ! De verwezenlijking van de Millenniumdoelstellingen is voor veel mensen en vooral ook kinderen een kwestie van leven en dood. En dat geldt in het bijzonder ook voor de toegang tot zuiver water (samen met sanitaire voorzieningen en hygiëne). In veel landen in het Zuiden is zuiver water niet zomaar beschikbaar. Het vormt vaak zelfs een groot probleem : ofwel is er te veel (regen)water en dan krijg je overstromingen, ofwel is er te weinig water en krijg je woestijnvorming. In beide gevallen zijn vaak duizenden mensen het slachtoffer. Een zesde van de wereldbevolking heeft geen toegang tot zuiver water, waardoor meer dan een miljard mensen het risico loopt op fatale ziekten. Elke dag sterven 10 000 mensen, waarvan 5 000 kinderen, door gebrek aan zuiver water en hygiëne. De belangrijkste oorzaak hiervan is niet het gebrek aan water, maar het verkwistende en nietduurzame gebruik van beschikbare waterbronnen. In sommige landen leggen vrouwen en kinderen lange afstanden af in de verzengende hitte om water te verkrijgen, dat dan vaak ook nog van slechte Wereldreis - 2011/5 - Wereldreisinfo - 5

kwaliteit is. Soms vangen zij het water op in toevallig gevonden blikken en jerrycans, die vroeger koolwaterstoffen of pesticiden bevatten en zo het water verontreinigen en de gezondheid schaden. Water dat van slechte kwaliteit is, kan talrijke ziektes veroorzaken, waaronder buiktyfus en cholera, soms met de dood tot gevolg. De Wereldgezondheidsorganisatie berekende dat elke mens minstens over 20 liter water per dag moet kunnen beschikken. Dit water moet bovendien op hoogstens een km van de woonplaats beschikbaar zijn via een distributienetwerk, een drinkfontein, een aangeboorde put, een beschermde bron of een regenwaterreservoir dat met een filtersysteem is uitgerust. Gebrek aan water belemmert ook de economische ontwikkeling van een land. Water speelt immers een belangrijke rol in de industrie en de landbouw. In de loop van deze eeuw dreigt water, dat alsmaar meer verontreinigd wordt en te lijden heeft onder overstromingen of droogte, een zeer schaars goed te worden. De behoefte aan water stijgt twee keer sneller dan de wereldbevolking. Het blauwe goud zou dus wel eens een ernstig politiek en economisch probleem kunnen worden, een fenomeen dat niet alleen het welzijn van de mens bedreigt, maar ook de wereldvrede ! REISWOORDENSCHAT binnenstaat : land dat volledig door andere landen omgeven is en niet aan de open zee grenst. grijs water : licht vervuild afvalwater van douche of wasmachine dat bv. kan dienen voor toiletspoeling en tuin. hydrosfeer : alle water op aarde. hygiëne = zindelijkheid : zorg voor een goede gezondheid, schoonhouden van zichzelf en zijn omgeving. irrigatie : bevloeiing. islamisme : politieke islam, waarbij geloof en staat niet gescheiden zijn. sanitair : wat de gezondheid aangaat. sharia : moslimwet. talib (meervoud taliban) : Afghaanse fundamentalistische moslim, ‘zoekende naar theologische kennis’.

Eerste graad EINDTERMEN Nederlands Spreken 2.5 De leerlingen kunnen vragen van de leerkracht i.v.m. een behandeld onderwerp beantwoorden. Wereldoriëntatie Gezondheid 1.19 beseffen dat het nemen van voorzorgen de kans op ziekten en ongevallen vermindert ; Natuur 1.24 met concrete voorbeelden uit hun omgeving illustreren hoe mensen op een positieve maar ook negatieve wijze omgaan met het milieu ; Maatschappij 4.3 het nut en het belang aangeven van een collectieve voorziening, waarvoor de overheid zorg draagt. Muzische vorming Beeld 1.4 plezier en voldoening vinden in het beeldend vormgeven en genieten van wat beeldend is vormgegeven. 1.5 beeldende problemen oplossen, technieken toepassen en gereedschappen en materialen hanteren om beeldend vorm te geven op een manier die hen voldoet.

idee waar de foto werd gemaakt ? Vertel het verhaal kort. De mensen ‘ontvluchten’ de drukte van de stad. Boven op de heuvel is de lucht zuiverder, daarom gaan de mensen er heen. De kinderen kunnen er spelen. Laat de leerlingen fantaseren : het zwembad staat er, het is leeg en wordt niet gebruikt om in te zwemmen. Waarvoor zouden zij het gebruiken ? De kinderen mogen het lege zwembad op werkblad A zelf aankleden naar hun fantasie. Wat is een origineel idee voor het gebruik van deze ruimte ? Water in Afghanistan In Afghanistan hebben de meeste huizen geen waterleiding. Alleen de rijksten hebben zuiver water. De meeste Afghanen hebben geen toegang tot drinkbaar water. Dagelijks sterven in de wereld 5 000 kinderen omdat zij ziek worden van het drinken en gebruiken van vervuild water. Laat de leerlingen nadenken : hoe komen mensen aan water in landen waar geen waterleiding is ? Water halen aan een put, in een rivier, een regenton… Zij moeten vaak ver lopen om het water te halen. AFSLUITER

INSTAP Wij spelen ‘Ren je rot’ met de kinderen. De vragen gaan over hun watergebruik en -verbruik, je kunt er daarna even over praten. De leerlingen staan op een rij, je stelt de vragen en zij lopen naar hun antwoord. Voor hun antwoord kiezen zij uit JA , NEEN of SOMS .

Maak met de klas een top 3 van tips om water te besparen, concreet en bruikbaar in de klas - op school - thuis. Zij vullen hierna werkblad B aan. Oplossing : vloer schrobben, planten besproeien en steen slijpen : emmer(s) rivierwater ; thee drinken, tanden poetsen : beker(s) drinkwater.

Ik neem elke dag een douche van een kwartier. Ik poets mijn tanden terwijl de kraan blijft lopen. Ik heb in de zomer een zwembad in de tuin. Wij wassen de auto met een emmer en een spons. Ik hou van waterspelletjes. Je kunt hier met de kinderen een kanttekening bij maken : hoeveel water verbruik je ? Zie derde graad. KERN Bespreek met de kinderen waar het water vandaan komt. “Waar in de natuur vind je water ?” Zee, beek, regen, kanaal, meer, plassen, afvalwater, smeltwater … “Is al dat water drinkbaar ?” Kom tot het besluit dat drinkbaar water kostbaar en ook schaars is. Het water moet gezuiverd worden eer je het kunt drinken, wij gebruiken zeer veel (te veel) water. De foto Laat de kinderen de foto bespreken. Wat zien zij daar ? Het lege zwembad, de jongens die er voetballen, de evenwichtskunstenaar, het jongetje Mahdi dat staat te kijken. Hebben zij een Wereldreis - 2011/5 - Wereldreistips - 6

Het zwembad is leeg. De kinderen komen er voetballen. Hoe zou jij het zwembad gebruiken ? Teken of schilder het in het zwembad. Of maak je liever een collage ?

Creatief met een leeg zwembad

Wereldreis - 2011/5 - Werkblad A - 7

De spaar-water-quiz Mahdi heeft niet veel drinkwater, maar in de rivier is er genoeg water. Welk water gebruiken hij en zijn familie ? Hoeveel ? Teken op de juiste plaats een of meer bekertjes of emmers. drinkwater

vloer schrobben

thee drinken

planten besproeien

tanden poetsen

steen slijpen Wereldreis - 2011/5 - Werkblad B - 8

rivierwater

Tweede graad EINDTERMEN Nederlands - Luisteren 1.3 De leerlingen kunnen informatie achterhalen in een uiteenzetting. Wereldoriëntatie 1.26 tonen respect en zorg voor de natuur vanuit het besef dat de mens voor zijn levensbehoeften afhankelijk is van het natuurlijk leefmilieu. 4.4 illustreren dat welvaart zowel over de verschillende landen in de wereld als in België ongelijk verdeeld is. Lichamelijke opvoeding 1.19 De leerlingen kunnen zich in een spel inleven en hierbij verschillende rollen waarnemen ; 1.14 kunnen ongeremd en spelend bewegen in het water ; 1.25 voelen zich veilig in het water en kunnen zwemmen. BRIEF VAN LIEN Lees de brief van Lien (werkblad C), maar toon de foto nog niet onmiddellijk. Bespreek even de actuele situatie in Afghanistan (zie Landeninfo). Kennen wij in onze omgeving ook ongebruikte bouwwerken, bekend als ‘grote nutteloze werken’ ? SPORT EN SPEL IN AFGHANISTAN 28 mei is de internationale dag van het spel. Waarom sporten mensen en spelen kinderen ? Ook de kinderen in Afghanistan houden van ravotten, maar niet iedereen heeft er even veel kans op. Sommige kinderen moeten al heel jong gaan werken en hebben er geen tijd voor. Toen de taliban het land regeerden, was het zelfs verboden om plezier te maken ! Nu is er veel aan ’t veranderen. Er gaan meer kinderen naar school, poppen en vliegeren zijn niet langer verboden, mensen mogen weer televisie kijken en naar de radio luisteren. De populairste spelen in Afghanistan zijn vliegeren, voetballen, skateboarden en basketbal. Maar kinderen kunnen nu ook weer leren muziek maken en zingen. Er zijn al sportscholen voor vrouwen en meisjes. Voordien mochten die niet aan sport doen, als men ze betrapte, werden zij gestenigd. Kinderen van de circusschool in Kaboel doen nog meer

dan acrobatische toeren uithalen. Tijdens hun voorstellingen leren zij de mensen dat het goed is om kinderen naar school te sturen, dat hygiëne belangrijk is en dat zij moeten oppassen voor landmijnen. Op werkblad D vind je een Afghaans spel. Ga bij de leerlingen na welke spelletjes zij in hun vrije tijd buiten spelen, met vrienden uit de buurt ... Wat zouden zij in een leeg zwembad kunnen spelen ? Op hetzelfde werkblad beschrijven zij een bekend of zelf uitgevonden spel. ZWEMLES Hierbij enkele oefeningen die je tijdens de zwemles kunt uitvoeren, eventueel in samenspraak met de turnleerkracht. Opwarming Springen of duiken in het water en zo lang mogelijk onder water blijven zwemmen. De afstanden kunnen aan de zijkant van het bad aangeduid worden met kegels. Water vervoeren Leren samenwerken : oefening per twee. De twee kinderen staan naast elkaar en houden samen één drijfplankje vast (het linker kind met de rechterhand en het rechter kind met de linkerhand). Samen springen zij het water in. Zij mogen enkele hun buitenste been gebruiken om te zwemmen. Geef eventueel elk een zwemvlies. Doel : samen de overkant bereiken. Water overbrengen. De kinderen moeten bekers met water overbrengen op een drijfplankje. Aan de overzijde staat een fles van 2 liter die zij moeten vullen. Verdeel de groep in twee ploegen en laat om het snelst de fles vullen. Let op : als het bekertje onderweg omvalt, mag het niet opnieuw gevuld worden ! Deze oefening kan moeilijker gemaakt worden door ze per twee te doen (zoals bij de bovenste oefeningen). Slot : waterquiz De leerlingen zwemmen tot in het midden van het zwembad. Daar staat de begeleider of leerkracht. De leerlingen moeten watertrappelen tot zij een vraag juist beantwoord hebben. Daarna mogen zij doorzwemmen naar het einde van het bad.

Wereldreis - 2011/5 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2011/5 - Werkblad C - 10

Torenwachter : een spelletje uit Afghanistan Na schooltijd spelen de kinderen in Afghanistan graag het spel ‘torenwachter’ op straat. Je hebt enkel een kleine bal nodig en het aantal spelers mag je zelf kiezen. De spelers staan met gespreide benen in een kring, zo dat de voeten van de buren elkaar raken. Eén speler staat in het midden met de bal. De speler in het midden probeert de bal tussen de benen van een medespeler te rollen. Deze moet snel de voeten samenzetten om de bal tegen te houden. Wie de bal doorlaat, moet uit de kring gaan staan. Het spel gaat door, totdat alle spelers uitgeschakeld zijn. Daarna begin je gewoon opnieuw ! Welk spelletje doe jij het liefst ? Probeer hieronder kort het spelverloop te beschrijven. Werk in stappen ! Stap 1 : Maak een woordspin met de naam van het spel in het midden. Stap 2 : Zoek een tiental sleutelwoorden bij het spel. Stap 3 : Schrijf het verloop van het spel op, aan de hand van je gevonden sleutelwoorden. Denk erom : korte, duidelijke zinnen ! Stap 4 : Maak er een tekening bij ter verduidelijking.

.................................

....................................................

Wereldreis - 2011/5 - Werkblad D - 11

Derde graad EINDTERMEN Wereldoriëntatie 1.1 De leerlingen kunnen gericht waarnemen en waarnemingen op een systematische wijze noteren ; 1.23 tonen zich in hun gedrag bereid om in de eigen klas en school zorgvuldig om te gaan met … water ; 6.11 een atlas raadplegen en enkele soorten kaarten hanteren gebruik makend van de legende, windrichting en schaal.

DE FOTO EN HET VERHAAL De leerlingen bekijken de kalenderfoto en lezen het verhaal op werkblad E en F. Spelende kinderen zie je overal in de wereld, maar in Afghanistan was het een tijd geleden zeer gevaarlijk. Waarom ? Sovjetbezetting, Taliban, krijgsheren, westerse troepen. De kinderen op de foto voetballen in een leeg zwembad. “Wat is er veilig en wat is er gevaarlijk ? Waarom is het zwembad leeg ? Is er in jouw gemeente ook een zwembad ?” Het zwembad is gelegen op een heuvel in de stad Kaboel. Beschrijf de omgeving. “Welke bergketen zie je op de foto ? Een atlas kan je helpen bij jouw zoektocht.” Hindukusj. “Waarom is de jongen op de springplank een domkop ? Waarom zou hij zulke dingen doen ?” AFGHANISTAN Baboer De mensen van Afghanistan zijn er trots op dat Baboer zo’n 500 jaar geleden koning van Afghanistan was. In het verhaal lees je dat hij koning werd toen hij twaalf jaar was. Baboer woonde toen niet in Afghanistan, maar in een klein koninkrijk aan de overkant van het Hindukusjgebergte en tegenwoordig een stuk van Oezbekistan. Hij was amper elf toen zijn vader verongelukte, maar als oudste zoon was hij de troonopvolger. Baboer wilde regeren over een groot land. Hij begon oorlog te voeren tegen zijn buurlanden,

maar werd zelf onder de voet gelopen. Hij besloot met zijn zwervend leger de bergen over te trekken om plundertochten te houden in Afghanistan. Het land beviel hem wel. Het was groot en veel warmer dan zijn vaderland. Baboer, die een groot natuurliefhebber was, veroverde het land en woonde er als koning. Hij liet prachtige tuinen aanleggen en zorgde voor irrigatiekanalen. Hij was zelf een geletterd man die vlot drie talen sprak. Waarschijnlijk is hij de eerste die zijn eigen belevenissen opschreef, zijn memoires. Maar hij was nog steeds heel ambitieus. Hij wilde nog meer land. Met zijn leger dat alsmaar machtiger werd, veroverde hij het ganse noorden van Indië. Zo werd hij keizer van één van de grootste landen ter wereld. Naar Afghanistan kon hij nooit meer terugkeren. Hij stierf in Agra (India). Zijn zoon liet in Kaboel een graftombe voor hem bouwen. Het land De natuur is in dit prachtige land niet overal even herbergzaam. De meeste Afghanen hebben al veel onrust en oorlogen meegemaakt. Daarom zijn zij niet altijd positief over hun land. Er is een gezegde dat toen God klaar was met de schepping, hij nog een stuk rots over hield en hij het Afghanistan noemde. “Voeg nog negen zinnen toe bij deze uitdrukking om er een verhaaltje van te maken.” De vlag In de twintigste eeuw heeft Afghanistan dikwijls zijn vlag veranderd. Zoek op hoe die vlag er tegenwoordig uitziet. De drie kleuren die gebruikt worden betekenen : verleden, onafhankelijkheid en toekomst. Bij elke kleur past een betekenis : zwart is verleden, rood is onafhankelijkheid en groen is de toekomst. “Beeld je in dat je in een land woont waar heel veel water is, hoge bergen en groene wouden vol dieren en prachtige planten. De mensen van het land houden vooral van de zon die ’s morgens rood opkomt en ’s avonds rood ondergaat. Kun jij een passende vlag tekenen ? Schrijf er bij waarom de vlag er zo uit ziet.” WATER Een kringloop Op de kalenderfoto zijn besneeuwde bergen, wolken en rivierdalen te zien en je merkt dat de zon schijnt. Bespreek de kringloop van het water en laat de leerlingen werkblad G verder invullen. Oplossingen : rivieren (deze antwoorden zijn ook gewoon af te leiden uit de ligging van de landen) N : Pandsj … Aralmeer O : Kaboelrivier … Indische Oceaan Z : Helmandrivier … Sistanbekken binnenstaten (behalve Afghanistan) in Centraal-Azië : Kazachstan, Kirgizië, Oezbekistan, Tadzjikistan, Turkmenistan.

Wereldreis - 2011/5 - Wereldreistips - 12

Watergebruik Bij ons is het huishoudelijke dagelijks gemiddeld 106 liter. 39,5 m³. voeding 5 vaat 7 toilet doorspoelen 33 lichaamshygiëne 38 wassen 13 poetsen en tuin 10

waterverbruik per persoon Op een jaar tijd is dat zo’n liter per dag l/dag l/dag l/dag l/dag l/dag

Bouw een klasgesprek op rond watergebruik. Welk waterverbruik is echt noodzakelijk ? Welk waterverbruik is luxe ? Bv. jacuzzi, zwembad … Waarvoor kunnen wij evengoed regenwater of ‘grijs water’ gebruiken ? Hoe kunnen wij ons waterverbruik beperken ? Maak een vergelijking tussen : kraantjeswater flessenwater dorstlessend dorstlessend goedkoop duur milieuvriendelijk verpakkingsafval altijd fris beschikbaar in de winkel halen zuiver en gezond soms te veel mineralen Hier en elders Bij ons komt drinkwater ‘gewoon’ uit de waterleiding. In het Zuiden is er niet altijd genoeg (drinkbaar) water en sterven dagelijks kinderen door een tekort aan zuiver water. Alle mensen hebben recht op veilig drinkbaar water. Toch zijn er meer dan een miljard mensen die geen toegang hebben tot zuiver water. Dit heeft grote invloed op hun gezondheid, hygiëne, voeding en economische ontwikkeling. Rivieren en beken zijn geen bron van zuiver water. Dieren komen er drinken en baden. Daardoor wordt het water vervuild en zit het vol bacteriën. Als mensen afhankelijk zijn van het water uit een rivier, kunnen zij zwaar ziek worden, vooral de kinderen tijdens de zomermaanden. Elk dorp zou over veilig water moeten beschikken. De leerlingen vullen werkblad H aan. Oplossingen : eigen antwoorden ; de stroken zijn bv. resp. 70, 22 en 8 mm lang ; een Noord-Amerikaan, een Afrikaan, zeven, neen : minder. AFSLUITER : WATERMASSAGE Verdeel de klas in groepjes van drie. Eén leerling ligt op zijn buik op de grond en langs weerszijde zitten twee andere leerlingen. Zij zijn de regen en reageren op de volgende commando’s : druppelen : zachtjes met één vinger nu en dan de rug aanraken ;

regen : met alle vingers zachtjes de rug aanraken ; stortregen : heel vlug en met alle vingers zachtjes op de rug duwen ; storm : een beetje harder drukken ; hagel : stevig drukken. WEBTIPS Afghanistan www.landenkompas.nl/afghanistan http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/country_profiles/1162668.stm http://articles.latimes.com/2010/oct/01/world/la-fg-1001afghan-opium-20101001 w w w. f a o . o r g / g e o n e t w o r k / s r v / e n / m e t a d a t a . show?id=34314&currTab=simple : neerslagkaart van Afghanistan Water www.milieuzorgopschool.be : MOS-thema water www.xard.be : Water is eindig http://users.telenet.be/annette-guy/calc/waterverbruik.htm : vergelijking waterverbruik http://documentatie.leefmilieubrussel.be : Zin in water, pedagogisch dossier voor basisscholen http://floodobservatory.colorado.edu/AMSR-E%20Gaging%20Reaches/IndexMap.htm : overstromingen www.waterloketvlaanderen.be VOER VOOR BOEKENWURMEN - Afghanistan. Erfenis van de oorlog. SAMSAM. Amsterdam : KIT, januari 2007. - Afghanistan. Landenreeks. VOGELSANG, W. Amsterdam / Den Haag / Brussel : KIT / Novib / 11.11.11, 2010. - Anna’s vader op missie. SCHALK-MEIJERRING, M. Houten : Den Hertog, 2010. - Moeders gerechten. Afghaanse traditionele recepten. ZAMANI, P. & HASSANI, M. Maastricht : Aynda, 2009. - Op reis naar nergens. HELSEN, M. Tielt : Lannoo, 2006. - Sluier over Kaboel. ELLIS, D. Utrecht : De Fontein, 2002. - Water, sanitaire voorzieningen en hygiëne voor iedereen! Brussel : Unicef België, 2009. - Waterbeheer. Zuinig met water. GANERI, A. & OXLADE, C. Etten-Leur : Ars Scribendi, 2010.

Wereldreis - 2011/5 - Wereldreistips - 13

De evenwichtskunstenaar

De man trapte zijn rechterbeen naar achteren. Hij hing al een tijdje in de lucht. Tenminste, zo leek het wel. Alsof iemand hem hoog daarboven aan een touwtje vasthield. Iemand die achter de overwaaiende, witte wolken school. Maar dat was niet zo. De man stond op zijn handen, boven op de gebogen uiteinden van het trapje. Het oude, roestige trapje naar het lege zwembad. Als je goed keek, zag je zijn armen lichtjes trillen onder zijn eigen gewicht. Mahdi had hem al een tijdje in de gaten. Hij stond in het doel voor zijn broer die voetbalde met zijn makkers. Maar de bal vloog steeds aan de andere kant heen en weer. Ze bleven maar in het diepe voetballen. In een leeg zwembad kon dat geen kwaad. Maar zo had Mahdi natuurlijk niets omhanden. De man trok zijn voeten en zijn hoofd in zodat zijn rug bol stond en hij zich niet nog kleiner kon maken. Mahdi keek ademloos toe. Wat werd het deze keer ? De man sloeg krachtig allebei zijn benen uit en spreidde ze uit elkaar. Dan krulde hij zijn hoofd en zijn borst opwaarts. Het leek wel of hij zweefde. De wind ging zachtjes door zijn bruine haren. “Kun je vliegen ?” vroeg Mahdi. De man keek hem aan met een vreemde blik. Alsof

hij wakker werd. Zijn ogen waren al net zo blauw als de lucht tussen de witte wolken. “Ben je een arend ?” Heel langzaam trok de man zijn voeten in, alsof het machtige klauwen waren waarmee hij op de rand van het zwembad landde. “Een arend heeft niet zulke lange benen”, zei hij. Hij zette eerst zijn ene en daarna zijn andere voet aan één kant van het trapje en rechtte zijn rug. Hij leek ineens zo groot. Hij keek Mahdi aan en legde zijn hoofd schuin, alsof hij voor hem boog aan het eind van zijn voorstelling. En dan kwam ineens een storm opzetten achter Mahdi’s rug. De bal stuiterde tegen de betonnen zijwand van het zwembad en er klonk luid gebrul. “Stomkop !” “Heb jij geen ogen in je kop ?” “In zijn rug, zeker. Hij stond er met zijn rug naartoe ! Man toch !” “Waar zat je weer met je gedachten ?” schreeuwde Ahmed die naar hem toe kwam rennen. Hij wilde Mahdi een oorvijg geven, maar Mahdi was sneller dan zijn broer. Hij spurtte naar het trapje en kromde zijn voeten om de ijzeren treden. Hij klom snel naar het droge. Voor hij naast de acrobaat ging zitten, vloog een schoen rakelings langs zijn oren. Maar het deerde hem niet. Mahdi ging met zijn rug naar het voetbal zitten. Dat was een risico. Misschien mocht hij nooit meer voor doelman spelen. Misschien mocht hij nooit meer de bal dragen voor zijn broer. Misschien mocht hij zelfs nooit meer mee naar de heuvel waarop het zwembad was gebouwd. Mahdi ademde diep de lucht zonder uitlaatgassen in. Kaboel lag aan zijn voeten. De acrobaat keek hem even aan en glimlachte. “Het lijkt of heel de stad van ons is.” Hij wees met een breed gebaar tot aan de bergen met hun witte toppen. “Dat wij dat zomaar eventjes met ons tweetjes hebben klaargespeeld”, zei hij. Hij knipoogde. Het was een grapje. “Baboer zat hier ook toen hij Kaboel had veroverd.” Mahdi knikte. Hij kende Baboer van geschiedenis. Baboer die koning werd toen hij twaalf was. En zijn graftombe van wit marmer staat er nog altijd, midden in het park met de fonteinen. Maar Baboers rijk klapte in elkaar. “En na Baboer de Russen”, zei de acrobaat. “Zij hebben

Wereldreis - 2011/5 - Werkblad E - 14

het zwembad gebouwd. Maar ik ken niemand die het ooit vol water heeft gezien. Er loopt geen waterleiding hier naartoe. Zelfs de huizen in deze buurt hebben niet allemaal stromend water.” Mahdi zei niets. Hij had de huizen gezien onderweg naar het zwembad. Het leken wel paleizen, met balkons en zuilen en torentjes en trapjes en grote ramen van spiegelglas zodat ze zichzelf konden zien. Mahdi en Ahmed en al zijn makkers. Hoe ze met zijn allen op de terreintjes tussen de omheiningen van beton en prikkeldraad in het afval graaiden omdat Ahmed zei dat hij iemand kende die er ooit een gouden horloge had gevonden. Ahmed kende allerlei mensen die dingen vonden en plotsklaps heel rijk werden, maar zelf was hem nog nooit zoiets overkomen. “Heeft niemand hier ooit gezwommen ?” zei Mahdi, terwijl hij achterom keek. Zijn broer was alweer aan het voetballen met zijn makkers. Ze hadden een meisje tussen de jassen gezet die het doel afbakenden. Een meisje ! “Misschien later,” zei de acrobaat, “als het weer vrede wordt.” Ze zwegen allebei, met gebogen ruggen. Alsof ze gebukt gingen onder al dat geweld dat nog altijd in de lucht hing. De Russen waren weg. En ook de taliban die de Russen hadden weggejaagd, zaten niet meer in de regering. Maar rust was er nog altijd niet in hun land. “Waarom doe je dat ?” vroeg Mahdi en hij gebaarde met zijn hoofd naar het trapje. De acrobaat keek hem van opzij aan. “Ik wil mijn spieren voelen”, zei hij. “Ik wil voelen dat ik niet dood ben.” Mahdi keek naar de Hindukusj in de verte. De scherpe, ruige, besneeuwde pieken. “Toen we daar overheen moesten, dacht ik ook dat ik dood ging. Ik wist niet dat de wereld zo koud kon zijn. We waren voor de oorlog naar Pakistan gevlucht en toen we na al dat lopen en die vreselijke kou terug waren in Kaboel, was er niks meer over van ons huis.” “En toen zijn jullie in een ander huis getrokken in de hoop dat de bewoners niet terug zouden keren ?” zei de acrobaat. Mahdi haalde zijn schouders op. Een mens moest overleven. “Op een dag komt alles weer goed”, zei de acrobaat. “Daar ben ik zeker van.” Hij stond op en liep weer

naar het trapje. “Intussen moet ik mijn spieren trainen tot de uiterste zelfbeheersing”, zei hij terwijl hij in zijn handen wreef als een man in het circus voor hij de trapeze vastpakt. “Voor mijn werk ruim ik landmijnen op. Dat is alvast een mooi begin.” Mahdi draaide zich naar hem toe, met zijn ellebogen om zijn opgetrokken benen. Hij kende de plekken met de rode linten waar de mijnen nog moesten worden opgeruimd. Hij mocht alleen in de buurt van blauwe linten komen. De mijnopruimer ging weer op zijn handen staan, met zijn lichaam als een zwevende plank in de lucht. Eerst aarzelend, toen steeds sneller, maaiden zijn benen door de lucht tot ze in een sluipende hoek bleven staan. “Ik ben een sneeuwluipaard”, zei hij, zonder Mahdi aan te kijken. “Zie je hem springen ?” Mahdi schrok toen hij een schrille stem hoorde. “Kijk, ik kan het zonder handen !” Hij trok zijn ogen tot spleetjes en keek tegen de zon in. Op de hoogste springplank aan de andere kant van het zwembad stond een jongen zich in alle mogelijke houdingen te kronkelen. “Wat ben ik ? Wat ben ik ?” riep hij. De jongens in het zwembad hielden op met voetballen. Ze lachten en klapten in hun handen en toen keken ze naar de mijnopruimer die de sneeuwluipaard zachtjes tussen de kromming van het ijzeren laddertje liet neerkomen. “Wat ben ik ? Wat ben ik ?” jende de jongen weer. “Een kameel, een yak, een marmot, een ezel ? I-a ! I-a !” Door zijn gewriemel en getrappel ging de springplank gevaarlijk aan het trillen. “Een domkop”, zei de mijnopruimer. Aan de andere kant van het trapje stapte hij in zijn schoenen. Mahdi voelde iets prikken in zijn buik. En ook alle andere kinderen in het zwembad hielden de adem in. “Wat als die domkop springt ?” vroeg de jongen met zijn kin uitdagend naar voren. “Dat is zijn zaak”, zei de mijnopruimer, die het lint in zijn broek opnieuw strikte. “Daar kan ik niks aan doen.” Toen draaide hij zich om en sprong van de betonnen rand. Als één man draaiden Mahdi en alle andere kinderen hun hoofd naar de hoge springplank. Die trilde. De domkop haalde zijn schouders op en liep – een beetje knullig – toch maar weer langs het trapje naar beneden.

Wereldreis - 2011/5 - Werkblad F - 15

Afghanistan

In de winter valt er neerslag in dit overigens droge land. Omdat de bergen zo hoog zijn, is dat vooral in de vorm van sneeuw. Tot laat in de lente komt er smeltwater uit de besneeuwde bergen en dat vormt heel wat rivieren. Sommige daarvan drogen op of eindigen in zoutmeren. Enkele stuwmeren zorgen voor bevloeiing en waterkracht. Veel water stroomt naar andere landen : waar stromen volgende rivieren naartoe ? Verbind met een golvende lijn elke rivier met zijn monding (gebruik een atlas).

Turkmenistan Oezbekistan : Aralmeer (een steeds krimpend zout meer)

In het zuiden : Helmandrivier

In het noorden : Pandsj Amoe Darja

Iran : Sistanbekken met meren en moerassen

In het oosten : Kaboelrivier Indus

Pakistan Arabische Zee (Indische Oceaan)

Je merkt dat Afghanistan zelf aan geen enkele oceaan grenst. Zoek op een staatkundige kaart de andere ‘binnenstaten’ van Centraal-Azië. Onderlijn het land dat enkel aan andere binnenstaten grenst.

.............................................................................

............................................................................. Wereldreis - 2011/5 - Werkblad G - 16

Water Ik gebruik water Water is niet alleen belangrijk voor het drinken en het eten van de mensen. Noteer op een apart blad waarvoor je van ’s morgens tot ’s avonds water gebruikt. Hoeveel liter is dat samen per dag ? .....................

Verbruik in de wereld Gemiddeld dient 70 % van het water voor de landbouw, 22 % voor de industrie en 8 % voor huishoudelijk gebruik. Teken bij elke tekening een passend strookdiagram volgens de percentages.

Waar haal je al dat water ? ...................................

landbouwverbruik

............................................................................. Duid aan waar je drinkwater voor nodig hebt. Hoeveel liter kraantjeswater kun je vervangen door regenwater ? .............. Doen ! Water in Afghanistan In Afghanistan wordt veel van het schaarse water gebruikt om velden te bevloeien, anders kunnen er geen gewassen groeien. Welke tips zou jij een Afghaanse jongen of meisje geven om met water om te springen ? ............................................................................. ............................................................................. Hoe kan het de toestand van de mensen verbeteren ? ............................................................................. ............................................................................. ............................................................................. Hoe kunnen zij aan zuiver water geraken ? ............................................................................. .............................................................................

industrieel verbruik

huishoudelijk verbruik

De totale hoeveelheid water die iemand per dag gebruikt, verschilt sterk in de wereld. Vergelijk maar eens : Afrika 0,5 m³ Azië 1,5 m³ Europa en Australië 1,9 m³ Noord-Amerika 3,5 m³ Zuid-Amerika 0,9 m³ Wie verbruikt het meest ? Wie het minst ? Hoeveel keer meer is dat ? Gebruikt een Aziaat meer water dan een Europeaan ?

Te veel of te weinig ? Verzamel berichten over water uit het nieuws en sorteer ze. Schrijf hieronder kort wat de gevolgen zijn voor de mensen ter plaatse. Te veel water Te weinig water

Wereldreis - 2011/5 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2011/5 - Werkblad I - 18

NIEUWS UIT STUDIO GLOBO

LEERKRACHT AAN HET WOORD

Reservaties inleefateliers

Uitgebreide informatie en de contactgegevens zijn te vinden op www.studioglobo.be/inleefateliers

De reservaties voor de inleefateliers van Studio Globo gebeuren begin juni. Een aantal inleefateliers zijn snel volzet en werken met voorrangslijsten. Wanneer je interesse

Eerste kennismaking met leefwereld van mensen in het zui- De SuperWereldMol in Gent den.

10–11-jarigen Positief leren omgaan met diversiteit: interculturele vaardig- Wonen op het Dak heden, basisattitudes van openheid, respect 11-12-jarigen

Door anderen beter te leren kennen, leer je hen respecteren.

in Brussel

09 234 04 13 02 520 23 30

in Antwerpen 03 235 20 76

B]ffakeYcaf_Û e]lÛ `]lÛ \Y_]dabck]Û d]n]fÛ nYfÛ e]fk]fÛ afÛ `]lÛ Congo Zuiden. Peru Filippijnen

in Genk

011 26 54 20

Guatemala

in Gent

09 234 04 13

India

in Roeselare

051 22 11 03

Werken aan gelijke kansen, omgaan met armoede en sociale Achter de Muur uitsluiting

In de gemeentelijke basisschool De Belhamel te Schellebelle praten we met Jo Van der Fraenen, al 15 jaar de enthousiaste klasleerkracht van het vijfde leerjaar. In deze kleine dorpsschool valt het snel op dat men zich verbonden voelt met de wereld: een poster van ‘groene school’, een affiche voor de schrijfweek van Amnesty International, het logo van het project ‘Millenniumschool’… Ik stap vol verwachting de schoolpoort door. Hoe typeer je De Belhamel? We liggen aan de rand van het dorp en beschikken over een grote troef: ons educatief reservaat van vier are groot met een vijver en een speelweide. We mogen ons een groene school noemen. Maar ook rond cultuur en mondiale vorming werken we intensief. We werken vaak projectmatig. We zijn geen echte leefschool, maar je mag ons zeker een doe-school noemen. Ik geloof niet echt in het werken met werkblaadjes en vanuit boeken. Ik probeer de wereld als uitgangspunt te nemen. Ons team is altijd bereid om mee op de kar te springen van nieuwe projecten. Natuurlijk heb je, net als overal, trekkers. Maar hier op een kleine school moet iedereen meetrekken om er wat van te maken. Iedereen doet mee: een musical, de dikke-truiendag, ons MOS-project, Saved by the bell, mondiale thema’s en zo voort. We werken vanaf dit jaar samen met een partnerschool in Zambia. Wat betekent zulk een mondiale samenwerking met een partnerschool in het Zuiden voor een basisschool? Het begon in 1996 met een samenwerking

met een school in Benin (West-Afrika). 11.11.11 zocht met een wedstrijd een school die voor een jaar een uitwisseling wou opstarten. Op basis van ons projectvoorstel werden we verkozen. Het project beviel ons zo dat we nog een negental jaren verder gewerkt hebben met die school. Eerst wisselden we uit op klasniveau: een brief schrijven, spelletjes uitwisselen. In het begin waren alle klassen betrokken, maar later spitste het project zich toe op de derde graad. We gingen over op een meer persoonlijke uitwisseling. Elke leerling kreeg een persoonlijke vriend in Benin. Zij wisselden brieven en foto’s uit. Dat maakte het contact voor de kinderen veel reëler. De communicatie was mogelijk dank zij de computer die we als prijs bij de wedstrijd kregen (onze eerste computer op school!). Toen onze contactpersoon in Benin stopte, doofde het project uit. Maar we misten die uitwisseling. Na een tweetal jaren nam ik contact met Vredeseilanden. Zij zochten een plaatselijke NGO die voor ons een andere school in Benin vond. Toch was ik er niet onverdeeld gelukkig mee: doordat alle contacten via een medewerker van de NGO liepen, hadden we veel minder het gevoel van echt te communiceren met de kinderen en de leerkrachten. Vorig jaar kregen we dan de kans om via Scholenbanden* ons te verbinden met de school in Zambia waar we nu sinds september mee samenwerken. De organisatie steunt ons logistiek en financieel in acties die we ondernemen. Zo beschilderen we de palen op onze speelplaats met Zambiaanse motieven. Een Ghanese kunstenaar helpt daarbij. Het feit dat er iemand uit een andere cultuur over de vloer komt, is voor onze kinderen die zelden of nooit in contact komen met bijvoorbeeld Afrikanen, al een hele ervaring. In het begin hadden sommige kinderen zelfs schrik van hem. De onthulling van het kunstwerk gaat gepaard met een Zambiaanse dag vol workshops, waarop we ‘s avonds ook de ouders uitnodigen. Een uitwisselingsproject vormt een rode draad doorheen de mondiale vorming. Het

stimuleert je als school om een voortdurende aandacht voor het mondiale in te bouwen. Je betrekt diverse deelthema’s die ermee te maken hebben: ecologie, ontwikkeling, armoede, … Waarom vind je deze initiatieven belangrijk? Wat wil je er mee bereiken bij de kinderen? Ik wil de kinderen waarden meegeven. Vooral respect voor hun medemensen, ongeacht de huidskleur of de afkomst. Door onwetendheid groeien er vooroordelen. Door anderen beter te leren kennen, leer je hen respecteren. Dat betekent dat je als leerkracht ook respect opbrengt voor de kinderen. Maar ook respect voor de natuur en de aandacht voor een duurzame manier van leven horen er bij. Daarom hebben we aandacht voor acties in het kader van de Millenniumdoelstellingen. “Het is wel leuk, maar het komt bovenop de gebruikelijke leerinhouden,” hoor ik leerkrachten soms zeggen. Wordt het allemaal niet een beetje veel? Van die gedachte krijg ik het ‘rietepetiet’. Ik probeer wat ik doe te verwerken in mijn andere lessen. Als begrijpend lezen kan je evengoed, of beter zelfs, een tekst lezen over het thema waar je mee bezig bent, dan een tekst uit een handboek. Of laat de kinderen een scenario schrijven voor een toneeltje waarmee je het project wil voorstellen: dat is een gedroomde stelles. Of laat ze in de lessen expressie dingen maken die geïnspireerd zijn door het project. De kinderen zijn dubbel gemotiveerd als wat ze maken of doen plots zin krijgt. Zo zijn we nu bezig in het kader van onze musical: we willen cd’s en dvd’s verkopen. De kinderen stellen een stappenplan op hoe ze dat zullen aanpakken, ze maken de teksten en illustraties voor een affiche, ontwerpen de hoesjes, berekenen kostprijs en verkoopprijs, maken excel-tabellen, … Dat betekent natuurlijk dat ik gelijkaardige oefeningen in het rekenboek of op de taalblaadjes niet doe. Maar de kinderen leren hetzelfde op een meer betrokken manier. Ieders talent kan aan bod komen. Door projectmatig te werken, leren de kinderen ook beter samenwerken en leren ze ook beter omgaan met elkaar en met elkaars verschillen. * Scholenband is een initiatief van VVOB: Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en technische Bijstand

Aan de Kapellekerk in Brussel voeren jongeren acrobatische toeren uit. Het is universeel: samen spelen, zich uitleven met andere kinderen en jongeren uit de buurt.