Wereldreis December 2011 by Studio Globo

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 24ste jaargang, nummer 10  Afgiftekantoor Antwerpen X – P912119

Een brugje over een sloot of vijver heeft vaak iets idyllisch. Alsof het water uitnodigt tot even verpozen. Soms alleen, om tot rust te komen. Of juist samen met vriend(inn)en, om bruggen te bouwen naar elkaar.

DECEMBER 2011

Iran Thema : JEUGD 191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren én de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit!

www.detijdloopt.be

NIEUWS UIT STUDIO GLOBO Herabonnering Wereldreis 2012

LEERKRACHT AAN HET WOORD mité is zeer verscheiden. Natuurlijk kan het altijd beter, maar een aantal mama’s zitten mee in het kernteam en anderen helpen bij activiteiten zoals het grootouderfeest of het schoolfeest of ze rijden bij uitstappen. Wat we op onze buitenmuren schilderen, proberen we echt wel waar te maken in de dagelijkse werking.

In de kijker: Samsam, wereldtijdschrift voor kinderen

De abonnementen op Wereldreis worden automatisch vernieuwd. Wanneer wij dus geen bericht kregen over wijzigingen in aantallen of adresgegevens, krijg je vanaf januari de lesbrieven Wereldreis zoals voorheen. Indien er toch nog wijzigingen zijn, vragen we om dit zo snel mogelijk te melden via een e-mail naar info@ studioglobo.be of per fax naar 02 502 81 01 van Studio Globo. Voor de abonnementen die per schooljaar lopen, verandert er natuurlijk niets. Abonnees die expliciet lieten weten dat ze geen automatische herabonnering wensen, worden vooraf door ons gecontacteerd. Het nieuwe jaar is ook een uitstekende gelegenheid om collega’s die nog niet met Wereldreis werken, te overtuigen om ook op de kar te springen. Wist je trouwens dat je bij 5 abonnementen Wereldreis + Wereldkalender, een gratis abonnement extra krijgt? Wijs hen de weg naar www.studioglobo.be/wereldreis waar ook een proefnummer te downloaden is.

Grensdoorbrekende klasuitwisselingen Studiedag - 29 februari 2012 - Provinciehuis Leuven Heb je altijd al eens een uitwisselingsproject willen opzetten met een andere klas, uit een andere omgeving, met leerlingen met een andere achtergrond? Maar je hebt nog vragen over hoe je dit aanpakt? Of je doet dit al jaren en je zoekt nieuwe ideeën? Tijdens deze studiedag steek je heel wat achtergrondinformatie, methodieken en tips op. Kom op woensdag 29 februari 2012 van 9-13u naar het Provinciehuis in Leuven en laat je inspireren. Info en inschrijvingen: Studio Globo Brussel, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel brussel@studioglobo.be 02 520 23 30 - www.studioglobo.be/klasuitwisselingen

Samsam, wat? Samsam is een Nederlands tijdschrift voor jonge wereldburgers (9-13 jaar) dat in België verspreid wordt door Studio Globo. Het is universeel genoeg zodat ook kinderen in Vlaanderen en Brussel zich aangesproken weten. Samsam is een oud woord voor: samen, allebei, hetzelfde. Samsam gaat over: samen delen, samen leven, samen spelen, samen leren en samen verantwoordelijk zijn voor een duurzame wereld. Waarom Samsam? Kinderen leven in een internationaal georiënteerde maatschappij. Om hun positie als jonge wereldburgers te kunnen begrijpen, zijn inlevingsvermogen, kennis, inzicht en vaardigheden nodig. Aan deze competenties levert Samsam een belangrijke bijdrage. Samsam leert kinderen dat we samen verantwoordelijk zijn voor een duurzame wereld. In Samsam komen kinderen zelf aan het woord in beeld en tekst. Het blad is ongebonden, journalistiek en educatief. Door de jarenlange ervaring (Samsam verschijnt sinds 1975) bouwde de redactie heel wat expertise op. Samsam verschijnt 7 keer per jaar. Daarnaast is er ook een digitale nieuwsbrief en vind je op de website www.samsam.net een pak bijkomende foto’s, filmpjes, verhalen en informatie. Samsam vormt een ideale aanvulling op de maandelijkse verkenning in Wereldreis. Planning 2012 (onder voorbehoud van wijzigingen) januari

Nigeria, olie

maart

webexpeditie

april

Somaliland, burger zonder grens

mei

Brazilië, recycling

september Colombia, ruzie en goedmaken oktober

thema Kinderboekenweek (NL) 2012

november

Bangladesh, overstromingen: hoe voorkom je die?

Praktisch - Een individueel jaarabonnement (7 nummers) kost 9 euro - Samsam kan ook als groepsabonnement aangevraagd worden: 90 euro voor 25 exemplaren. Abonneren kan bij: Studio Globo, Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel 02 520 05 30 - info@studioglobo.be

De buitenkant klopt met de binnenkant Ilse Geirnaert werkt al 8 jaar in het 5de leerjaar van de Broederschool Driegaaien in Sint-Niklaas. Een kleine, gezellige school met één klasje van elk leerjaar. De klas van Ilse telt een ruime diversiteit aan kinderen. En dat vindt Ilse een groot voordeel. Daarover vertelt ze ons met heel veel enthousiasme en gedrevenheid. Jullie zijn een kleine school. Wat zijn de voordelen daarvan? Doordat we een kleine school zijn, organiseren we nogal wat projecten met heel de school of met enkele klassen. Zo hebben we volgende week een vriendschapsdag. Omdat je met weinig mensen moet afspreken, doe je zulke dingen misschien makkelijker. In onze kleine school zitten wel veel kinderen met verschillende achtergronden. In mijn klas zitten Vlaamse, Marokkaanse, Turkse en Indiase kinderen. Zowel op de speelplaats als in de klassen loopt de samenwerking en het samenleven tussen dat gemengde publiek bijzonder goed. Ik ken leerkrachten die er feestelijk voor zouden bedanken… Tijdens mijn keuzestage in het 3de jaar BALO koos ik een school in het Gentse met veel migrantenkinderen. Het was een fijne ervaring om met die groep te werken. In de school waar ik nu sta, wou ik al altijd komen werken. Doordat het een kleine school is, ken je bijna alle kinderen bij naam. Daarenboven zijn we een jong team dat heel goed samen werkt. De diversiteit is een meerwaarde: de kinde-

ren brengen zelf heel wat informatie binnen die je anders als leerkracht zelf moet vertellen. We doen hier ook heel veel om alle ouders bij de school te betrekken en ik heb het idee dat we daarin slagen. Toen ik aankwam, viel me inderdaad de slogan op de schoolmuur op: “Hier mogen ouders mee-werken, mee-denken, meevoelen, mee-doen!” Boeiend en uitdagend. Hoe maken jullie dit waar? Ouders betrekken begint in de kleuterschool. De ouders halen de kinderen op in de klassen. Daardoor hebben ze contact met de leerkracht. Ouders komen in de jongste kleuterklassen verhaaltjes vertellen of voorlezen. Perfect Nederlands spreken is daarbij geen vereiste. De leerkrachten spreken allochtone ouders uitdrukkelijk aan om hieraan mee te doen. Bij verjaardagen mogen de ouders met hun jarige in de klas komen vieren. Ook door de blogs van de klassen op de website kunnen alle ouders volgen wat er op school gebeurt. We organiseren spelletjesnamiddagen waar zowel allochtone als autochtone ouders naartoe komen om mee te spelen. Door hen persoonlijk aan te spreken, proberen we zoveel mogelijk ouders op een oudercontact te krijgen. In september is dat in elk geval goed gelukt. De directeur speelt daar ook een grote rol in door heel vaak aan de poort te staan bij het begin en het einde van de klasdag. Ouders en kinderen hebben geen schrik om hem aan te spreken. Hij kent ouders en kinderen. Zo wordt de drempel van de school een heel stuk verlaagd. Ook het ouderco-

Welke voordelen heeft diversiteit in jouw klaswerk? Hoe benut jij die verscheidenheid? Het begint natuurlijk met goed te luisteren naar wat de kinderen komen vertellen. Zo ontdek je aanknopingspunten met hun leefwereld waarop je kan inspelen. Om een voorbeeld te noemen: in de godsdienstles is het heel boeiend om te horen dat religie voor de ene heel erg belangrijk is, terwijl het voor anderen dan weer een heel stuk minder aanwezig is in hun leven. In dat verband betrekken we ook alle kinderen bij de vieringen die we doen. Die houden we in de refter om geen onnodige drempels op te werpen. Elke maand werken we ook met Wereldreis. Dat is meestal een mooie aanleiding om verbanden te leggen met de achtergronden die kinderen meebrengen. In het nummer over India ging het over henna-schilderingen. Dan is de link snel gelegd met de Marokkaanse gewoonte om handen te beschilderen als het feest is. Dit jaar heb ik een klas die graag vertelt. Daardoor gebruiken we de werkblaadjes dit jaar een stuk minder en werken we veel meer met de verhalen die de kinderen zelf aanbrengen over het thema. Ik maak wel veel gebruik van de informatie over websites e.d. die in de lesbrief wordt aangereikt. Ons smartbord maakt het heel fijn om daarmee aan de slag te gaan. Wat trekt je vooral aan in Wereldreis? Ik vind het vooral belangrijk dat Wereldreis aan de kinderen een veel breder en meer divers beeld geeft over mensen in het Zuiden. In de media zie je toch maar een bepaald beeld van arme mensen die niks hebben en niks kunnen en die leven in kleine dorpjes. Terwijl je in het Zuiden ook bruisende steden hebt en mensen die van aanpakken weten en gelukkig zijn. Doordat sommige landen in de loop der jaren meerdere keren aan bod komen, ontdekken ze verschillende verhalen en wordt hun beeld van de werkelijkheid rijker en juister. Ik hoop dat de kinderen de brede en respectvolle blik om naar mensen te kijken, meenemen in hun verdere leven. Daarvoor doe je het.

INHOUD

VOORWOORD Beste leerkracht, Uit beperkt onderzoek1 blijkt dat vier op de vijf kinderen uit het 6de leerjaar een eerder stereotiep beeld van het Zuiden hebben. Armoede, gebrek aan hygiëne en ziektes zijn elementen die vaak terugkomen in hun antwoorden. Anderzijds vinden ze het wel boeiend om te horen hoe hun leeftijdsgenootjes daar leven en denken ze terecht dat ‘er genoeg voedsel is, maar het is niet eerlijk verdeeld’. De eerste vaststelling is te begrijpen vanuit de dagelijkse impact van de publieke opinie die gevoed wordt door de media. Eenzijdige televisiebeelden, foto’s en illustraties beïnvloeden hun kijk. Wanneer de meningen en opvattingen van thuis dit weinig genuanceerde beeld ook nog ‘ns bevestigen, wordt de invloed van de school kleiner. Toch blijft jouw visie belangrijk: kinderen nemen haar voor waar aan. Hoopgevend is ook hun spontane interesse voor het dagelijkse leven van andere kinderen. Het is die open instelling waarbij we met Wereldreis aansluiten, maar die we ook voeden. Elke maand opnieuw met positief nieuws en ander beeldmateriaal. Zo ben jij een brug naar onbekende einders. Licht in de duisternis. Graag tot in 2012. Samen in de tegenstroom. S.V.d.A.

Het Expertisecentrum Ervaringsgericht Onderwijs (KU Leuven) bevroeg 487 kinderen en 34 leerkrachten van het 6de leerjaar uit 24 scholen.

COLOFON

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo (Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel, F 02 502 81 01) Weblink www.studioglobo.be/wereldreis

Nieuws uit Studio Globo Herabonnering Wereldreis 2012 ........ 2 Grensdoorbrekende klasuitwisseling ............................ 2 In de kijker : Samsam, wereldtijdschrift voor kinderen ........ 2 Voorwoord .................................... 3 Wereldreisinfo Iran ........................................ 4 Heb je al gehoord van ... Nieuwe neuzen ? ....................... 4 Foto-info .................................. 5 Thema-info : Jeugd .................... 5 Reiswoordenschat ..................... 5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad ............................6-8 Uit Iran .................................... 7 De een waakt, de andere niet ....... 8 Tweede graad ........................ 9-11 Brief van Lien ...........................10 Perzische woorden in het Nederlands .............................. 11 Derde graad ........................ 12-17 Webtips ...................................13 Voer voor boekenwurmen............13 Jong zijn in de Islamitische Republiek Iran .................... 14-15 Verzen uit Iran .........................16 Schrijf zelf een gedicht ...............17 Tekening van de kalenderfoto ......18 Leerkracht aan het woord : Ilse Geirnaert ................................19 Spiegelfoto ...................................20

Le monde en classe (vertaling van Wereldreis) is een uitgave van CNCD-11.11.11 (Handelskaai 9, 1000 Brussel, F 02 250 12 63) www.cncd.be/lemondeenclasse

Abonnement : 10 nummers voor ! 16 Zie weblink voor andere formules. Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Vraag wijzigingen schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement. Losse nummers zijn verkrijgbaar voor ! 1,60 + verzendingskost. Bankrekening : BE56 0682 3525 0588 Administratie : Jan Wynants (T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be) Redactie en medewerkers : Helga Vande Voorde (T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be), Jan Debonnet, Stefaan Van den Abbeele, Katelijne Hermans (verhaal), Lieven Vanhoutte, Mikke Maerschalck, Joris Cools Tekeningen : Jos Verhulst Foto's : Michel Laplace-Toulouse/Reuters (kalenderfoto); Roza De Mayer (spiegelfoto); Liesbet De Pooter (p. 2), fuzheado (flickr.com) (p. 19) Vormgeving : Marc Vermeiren Druk : De Wrikker cvba, Berchem Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding. Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11 v.z.w. en met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking

Wereldreis - 2011/10 - 3

Iran LANDENINFO Ligging, landschap en klimaat Iran (1 646 200 km² groot) ligt ten noorden van de Perzische Golf. Bergketens (Zagros en Elboers tot 5 671 m) omringen plateaus. Er komen veel aardbevingen voor. In het centrum en oosten zijn woestijnen en zoutmeren, enkel langs de Kaspische Zee valt veel neerslag. De temperatuurverschillen kunnen zeer groot zijn. Geschiedenis In Iran bloeide een van de vroegste beschavingen: 5 000 jaar geleden waren er al steden en werd schrift gebruikt. Perzische volkeren kwamen vervolgens uit Centraal-Azië. Het land, dat vroeger Perzië heette, strekte zich in de 6de eeuw voor onze tijdrekening uit van India tot Griekenland. Op het islamitische kalifaat volgden sinds de middeleeuwen sjahs van verschillende dynastieën. Iran werd nooit gekoloniseerd. In de 20ste eeuw leunde de sjah aan bij het Westen en voerde hij talrijke hervormingen door. Maar hij sloot ook veel opposanten op, verwaarloosde de arme boeren en verspilde veel geld aan zijn familie. Studenten, politieke partijen en islamitische leiders, onder wie ayatollah Khomeini, eisten zijn ontslag. In 1979 kregen de opstandelingen de macht in handen. De coalitie viel uiteen, de

religieuzen kregen de bovenhand en zij installeerden de Islamitische Republiek Iran, een theocratie. De islam werd de leidraad voor alle beslissingen. Iraniërs kiezen, net zoals in veel Westerse landen, een parlement en een president. Maar de politici moeten rekening houden met de adviezen van de hoge islamitische geestelijken die wetten kunnen afvoeren. Bevolking Er zijn 75 miljoen Iraniërs. De hoofdstad Teheran telt 8,4 miljoen inwoners. Het overgrote deel van de Iraanse bevolking is sjiitisch moslim, maar ook joden, christenen en zoroasters mogen hun godsdienst belijden. De verschillende Iraanse bevolkingsgroepen spreken naast hun eigen taal ook Perzisch (Farsi). HDI: hoog op de 72ste plaats met 0,702. Economie Iran is een belangrijke aardolie- en aardgasproducent en is daardoor geen arm land: de wegen zijn er meer dan behoorlijk en bijna overal is er stromend water en elektriciteit. De eerste zonnecentrale en kernreactor zijn in werking gesteld. De landbouwbedrijven in de vruchtbare valleien zijn klein. Er is veel werkloosheid. Munt: Iraanse riyal, IRR 1 = 0,00007 euro.

Wereldreis - 2011/10 - Wereldreisinfo - 4

HEB JE AL GEHOORD VAN … NIEUWE NEUZEN? Wie als een wat naïeve toerist in Iran rondwandelt, denkt de eerste dagen dat onwaarschijnlijk veel mensen met hun gezicht letterlijk tegen de muur zijn gelopen. Eindeloos veel jonge meisjes, en ook een heleboel jongens, verbergen hun neus onder een pleister of wandelen rond met een dik verband op hun gezicht. Enig speurwerk leert dat al die bepleisterde jongeren zich een nieuwe neus hebben laten aanmeten en dat plastische chirurgie heel populair is bij de Iraanse jeugd. Vooral meisjes trekken vanaf hun 16de (of jonger) naar een arts voor een nieuwe neus. Zij moeten volgens de strenge islamitische regels hun haren bedekken met een hoofddoek en zedige kledij dragen. En dus leiden zij alle mannelijke aandacht naar hun gezicht, met heel veel maquillage en een fijne, slanke neus. Op het vlak van neuscorrecties haalt Iran de wereldtop. Vele honderden al dan niet speciaal opgeleide artsen verdienen er hun geld mee, vele tienduizenden vrouwen maken er elk jaar gebruik van. Er is zelfs sprake van neuscorrectietoerisme vanuit de buurlanden. Prijzen zouden schommelen tussen 700 en 3 000 euro, al wil niemand daar veel uitleg over geven. En ook jongens doen meer en meer mee en willen een rankere neus om hun vriendinnetjes te verleiden. Dat sportievelingen met dat verbouwde orgaan een tijdlang geen voetbal mogen spelen, nemen zij er onverstoord bij. Een nieuwe neus is ook een statussymbool en zelfs wie het niet kan betalen, loopt soms maandenlang met een grote pleister rond, kwestie van de juiste - of de verkeerde - indruk te wekken. Niets is wat het lijkt in Iran!

kinderen naar dure privéscholen waar de klassen kleiner zijn en de leerkrachten beter worden betaald. Lang niet alle Iraanse kinderen blijven tot hun 14de op de schoolbanken zitten, zoals de wet het voorschrijft. Vooral arme ouders zetten hun kinderen al jong aan het werk: op de boerderij, in tapijtweverijen, als huispersoneel of als straatverkoper.

FOTO-INFO Perzisch voor beginners: pol = brug, se = drie, si = dertig. Si-o-se Pol: de voetgangersbrug met drieëndertig bogen in Isfahan, de derde stad van Iran. De Si-o-se Pol of Allahverdi-Khanbrug is één van de elf bruggen over de Zayandeh, de rivier waarop roeiwedstrijden plaatsvinden en waarin volop wordt gevist. Maar als ’s zomers de regen te lang uitblijft, wat regelmatig gebeurt, verandert de rivier in een kurkdroge, gebarsten zandvlakte. In de 16de en 17de eeuw was Isfahan de hoofdstad van een groot Perzisch rijk. In 1602 liet Allahverdi Khan, eerste minister onder sjah Abbas de Grote, de Si-o-se Pol bouwen. De brug verbond het centrum van de islamitische hoofdstad met de christelijke, Armeense wijk op de andere oever van de rivier. De stenen brug is 290 meter lang en 13,5 meter breed en telt, aan beide zijkanten, 33 bogen en galerijen. Zij is opgetrokken uit baksteen, voor die periode een bouwwonder. Vier eeuwen later is het kunstwerk nog altijd een geliefde wandelplek voor de inwoners en bezoekers van Isfahan.

Vooral ’s avonds flaneren duizenden mensen bij het water of slurpen een glaasje in het theehuis aan de voet van de verlichte brug. Tot enkele jaren geleden werd er ook volop gelurkt aan waterpijpen waarin appeltabak werd gerookt, maar die zijn stilaan verdwenen. Hun dampen zouden de oude stenen én de longen van de rokers aantasten. THEMA-INFO: JEUGD

Jongeren onder 18 jaar kunnen in Iran ter dood worden veroordeeld en dat is hoogst ongewoon in de 21ste eeuw. Volgens Amnesty International zijn er in 2009 in Iran 388 doodvonnissen uitgevoerd, één van de hoogste aantallen ter wereld. Vier jongens en een meisje werden in 2009 opgehangen of geëxecuteerd. De jongeren waren allemaal ouder dan 18 toen het doodvonnis werd uitgevoerd, maar zij waren minderjarig toen zij iemand vermoordden of verkrachtten.

De 10- tot 19-jarigen maken 18 % van de wereldbevolking uit, samen zijn zij met 1,2 miljard ! In Iran is de verhouding dezelfde, in België (en andere westerse, vergrijsde landen) slechts 12 % en Afrika is het ‘jongste’ werelddeel met 23 %. Kijken wij naar de 10- tot 25-jarigen, dan staat België bijna onderaan met 18 % en Iran dicht bij de top met 36 %. De president van de islamitische republiek Iran roept gezinnen op om meer kinderen te hebben en belooft extra financiële steun aan jonge ouders. Dat vindt niet iedereen een goed idee. Velen vrezen dat meer kinderen ook meer werkloosheid en meer armoede zullen betekenen. Daarom werd er jarenlang gepleit voor maximum twee kinderen per gezin. Maar de president wil daar nu graag weer verandering in brengen. Iran heeft de voorbije jaren grote sommen geïnvesteerd om het onderwijs uit te breiden tot in de kleinste dorpen en de meeste Iraanse kinderen gaan tegenwoordig naar school. Lager onderwijs is trouwens gratis, tenminste in de overvolle staatsscholen. Veel Iraniërs die het kunnen betalen, sturen hun Wereldreis - 2011/10 - Wereldreisinfo - 5

REISWOORDENSCHAT ayatollah: hooggeplaatste geestelijke in het sjiisme. imam: voorlezer van het gebed in de islam, bij sjiieten interpreteerder van de Koran. monotheïsme: geloof in één god. sjah: koning (< Perzisch). sjiisme: in Iran overheersende strekking van de islam die Ali, neef en schoonzoon van Mohammed, als eerste imam beschouwt. theocratie: staatsvorm waarbij de macht, uitgeoefend door de hoogste religieuze leider, verondersteld wordt rechtstreeks afkomstig te zijn van God.

Eerste graad BIJ DE KALENDERFOTO “Wat zien wij? Wat kunnen wij over deze brug vertellen? Hoeveel bogen telt de brug? Waarvoor dient een brug? Waarom is de brug vooral ’s avonds aantrekkelijk?” Bekijk en beluister Youtube om een idee te hebben van de magie die uitgaat van de brug. De brug heet Si-o-se Pol. Het is een brug met drieëndertig bogen, die in de Iraanse stad Isfahan de rivier overbrugt. Deze brug is vandaag een toeristische attractie en een punt waar ouders met hun gezin als ontspanning komen. Kinderen spelen er, jongeren komen er samen om afspraakjes te maken en stiekem naar elkaar te kijken. Er is een theehuis en je kunt er volkliederen horen zingen, meestal is dit klassieke Iraanse liefdespoëzie. ONDEUGENDE JEUGD In een streng islamitisch land als Iran is de jongerencultuur totaal anders dan bij ons. Geen jeugdclubs of jongerencafés, bioscopen vertonen weinig westerse films, popconcerten kunnen alleen in kleine verdoken zaaltjes, sportvelden zijn strikt gescheiden. Alcoholische dranken zijn verboden. Op dit alles ziet de politie streng toe. Omwille van nagellak, een te korte jas of ander ‘aanstootgevend’ gedrag kun je worden opgepakt en moeten je ouders een boete betalen. Toch worden de vele regels vaak overtreden. “Doe jij soms ook iets dat eigenlijk niet mag? Ben jij wel eens ondeugend? Waarom doe je dat? Word je dan gestraft? Wat vind je daarvan?” IRAN Spelletje Op werkblad A vind je een Iraans spel. Het liedje lijkt op “ Sous le Pont d’Avignon, on y danse” of ” Alles in de wind”. “Hoe zouden de kinderen nu in Iran dit spelletje doen?” Niet gemengd, maar in twee afzonderlijke groepen: jongens en meisjes. Tulpen uit Amsterdam?

Op werkblad A vinden de kinderen een tekenoefening met de mensenrechtentulp. In 2009 won de Iraanse Shadi Sadr deze Nederlandse prijs voor verdedigers van mensenrechten. Zij zet zich vreedzaam in als advocate, journaliste en onderzoekster voor de rechten van vrouwen in Iran.

Tapijt Perzische tapijten zijn wereldberoemd. Leren de leerlingen a.d.h.v. werkblad A een mini-tapijt knopen met een Perzische- of sennehknoop? Die is genoemd naar de stad Sanandaj in Iraans Koerdistan. VERHALEN In Iran is verhalen vertellen een echte kunstvorm. In theehuizen wordt samengekomen om naar verhalen te luisteren Vertel het verhaal “De een waakt, de ander niet”, dat is uitgebeeld op werkblad B. Zie http://www.beleven.org/verhaal/de_een_waakt_de_ander_niet Het lijkt sterk op ons sprookje “Hansje en Grietje”. Kinderen verdwalen in het bos, zij komen - aanvankelijk tot hun opluchting - terecht bij een heks die mensenvlees lust. Het oudste kind, een verstandig meisje, verzint een list die tot hun redding leidt. “Toch zijn er kleine verschillen: welke?” Er zijn een broertje en twee zusjes. De heks woont in een grot en wordt opgesloten. De kinderen merken dat er veel gelijkenissen zijn.

Tulpen komen oorspronkelijk niet uit Nederland, maar uit Iran. Duizenden jaren geleden werden zij al gekweekt en verspreidden zij zich naar China en Turkije. In Nederland kwamen zij in de 16de eeuw toe en leidden tot een echte tulpomanie met als gevolg speculatie en een ineenstorting van de markt. Wereldreis - 2011/10 - Wereldreistips - 6

Uit Iran Spelletje De kinderen vormen twee per twee een rij en beelden een brug uit waar je onder kunt gaan. Dit was vroeger een soort reidans of bruiloftdans. Terwijl zij per twee onder de brug gaan, zingen zij een ritmisch liedje.

Tulp Kleur deze tekening in met helle kleuren.

Perzische knoop Deze tapijtknoop wordt met de vingers of met een haakje gevormd.

Wereldreis - 2011/10 - Werkblad A - 7

De een waakt, de ander niet

Op welk sprookje lijkt dit? ........................................................................................................... Waarom? Welke gelijkenissen zijn er? ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... Welke verschillen merk je? ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... Wereldreis - 2011/10 - Werkblad B - 8

Tweede graad EEN BRUG EN EEN BRIEF Bekijk samen met de kinderen de foto en bespreek (zie Foto-info). “Waar in de wereld zou deze brug staan? Waarom is deze brug gebouwd? Waarvoor dienen de bogen in de brug? Uit welk materiaal is de brug gemaakt? Wanneer werd de brug gebouwd?” De leerlingen lezen de brief van Lien (werkblad C). Nieuwjaar wordt in Iran gevierd als Noroez. Dit gebeurt in Iran op 20 (in 2012) of 21 maart, het begin van de lente en de datum van het belangrijkste zoroastrische feest. De Perzische zonnekalender is uiterst nauwkeurig. “Wat hoort er bij ons Nieuwjaar? Hoe vieren jullie dit feest?” Het zoroastrisme Wellicht een tiental eeuwen voor onze jaartelling leefde in Perzië de profeet Zarathoestra, of Zoroaster, de grondlegger van één van de oudste monotheïstische godsdiensten ter wereld. Zijn volgelingen vereren de godheid Ahoera Mazda, de schepper van de wereld.

minuten) waardoor zij worden gedwongen om beslissingen te nemen en het niet bij praten kunnen laten. Je kunt werken met een taakverdeling of hen dit zelf laten uitzoeken.

IRAN Iran is een land met grote tegenstellingen: niet alleen in het landschap (palmstranden en skigebieden), maar ook op cultureel (middeleeuwse moskeeën en weblogs), politiek-religieus (wereldvreemde soefi’s en machtige geestelijke leiders) en sociaal vlak (sloppenwijken en superrijke villa’s).

In de 3de eeuw na Christus werd het zoroastrisme de staatsgodsdienst in het Perzische rijk. In de 7de eeuw zou de islam die rol overnemen. Maar het zoroastrisme laat ook nu nog zijn sporen na: heel wat Iraanse kinderen hebben oude zoroastrische namen zoals Bahman of Pari. Zoroastrische gelovigen hebben eerbied voor water, lucht, aarde en vuur. Zij bidden in de richting van het licht en vereren hun god Ahoera Mazda in tempels waar een eeuwig vuur brandt. Daarom kregen zij de onjuiste bijnaam “vuuraanbidders”. De drie wijzen (de drie koningen) waren wellicht zoroastrische priesters uit Perzië. Gelovigen moeten drie richtlijnen respecteren: goede woorden spreken, goede daden verrichten en goede gedachten hebben. Wie die adviezen volgt, stapt na zijn dood over een brede brug de hemel in. Wie meer kwaad dan goed heeft gedaan, stort van de brug in de afgrond van de hel. Een brug bouwen als groepswerk Materiaal per groep van vier: twee luciferdoosjes, een speelgoedautootje, drie A4-bladen, een schaar, lijm. Opdracht: met dit materiaal een brug bouwen die voldoende stevig is om het gewicht van het speelgoedautootje te kunnen dragen zonder te begeven. Bedoeling is het creatief denken te stimuleren waardoor de kinderen het blad papier gebruiken als zijsteunen voor de brug en een ander blad gebruiken als dubbele leggers die zij vastkleven. Stel een duidelijke tijdsbeperking in (bv. 45

Farsi, een Perzische taal, is verwant met het Nederlands: ‘dochter’ of ‘meisje’ is bijvoorbeeld in het Perzisch ‘dokhtar’, ‘moeder’ is ‘madar’, ‘ster’ is ‘setare’ en ‘naam’ is ‘nam’. Ook komen enkele van onze Nederlandse woorden uit het Perzisch: op werkblad D maken de leerlingen daar een oefening rond. Oplossing (alfabetische volgorde): bazaar, gitaar, karavaan, paradijs, perzik, schaak, sjaal, sorbet, tulband, tulp. Je kunt nog aanvullen met karaf, spinazie, kandij, pistache, kaviaar, karkas, pyjama, divan, balkon, kiosk, pagode, talk, brons, kaki, tamboer, taifoen, magie…

Wereldreis - 2011/10 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2011/10 - Werkblad C - 10

Perzische woorden in het Nederlands Orden de onderstaande woorden alfabetisch. Zoek dan de betekenis op in een woordenboek.

tulp: .............................................................

gitaar: .........................................................

.............................................................................

schaak: ........................................................

sorbet: ........................................................

.............................................................................

paradijs: ......................................................

tulband: ......................................................

.............................................................................

sjaal: ...........................................................

bazaar: ........................................................

.............................................................................

................................................................

...............................................................

................................................................

...............................................................

perzik: ...........................................

karavaan: ......................................

.............................................................................

Wereldreis - 2011/10 - Werkblad D - 11

Derde graad BIJ DE FOTO EN HET VERHAAL Wat zien de leerlingen op de foto? - “Beschrijf de sfeer. - Hebben de kleuren van de foto betekenis? - Zijn er personages op de foto? Wat zouden die daar doen? - Welke gesprekken zouden zij daar voeren? - Wat zou kunnen gebeurd zijn voor en na het nemen van de foto?” Zij lezen (of de leerkracht vertelt) het verhaal “Jong zijn in de Islamitische Republiek Iran” op werkblad E en F. De nieuwe leiders hebben strenge morele regels opgelegd: meisjes moeten vanaf de lagere school een hoofddoek dragen, strakke kledij en alcohol zijn verboden, westerse muziek wordt aanstootgevend bevonden en is niet toegelaten en veel films raken nooit door de censuur. JONG ZIJN IN IRAN Jeugd Vanaf 7 jaar worden jongens en meisjes apart opgevoed. Tussen 12 en 16 jaar zoeken zij wel contact met elkaar. Vanaf 17 jaar is er sprake van relatievorming. Er is voor jongens op 18-jarige leeftijd verplichte, twee jaar durende legerdienst. Bij het einde van het middelbaar onderwijs is er een verplicht examen, waarna bepaald wordt wie er eventueel universitair onderwijs mag volgen. Ongeveer 3 tot 400 000 jongeren kunnen naar de universiteit. Er zijn gearrangeerde huwelijken. Meisjes moeten vaak tot hun dertigste wachten om te kunnen huwen, omdat jongens eerst dan genoeg gespaard hebben om een huis of appartement te kunnen huren of kopen. Er is wel een vorm van tijdelijk huwelijk om toch seksuele betrekkingen te kunnen hebben. Veel jongeren zijn zonder hoop en emigreren naar het buitenland. Velen zijn tegen het regime, liegen en leiden een dubbel leven. In het geheim gaan de jongeren hun gang op vlak van seks, alcohol, drugs, moderne muziek, kledij, homorelaties, terwijl dit allemaal erg gereglementeerd is in het openbaar. Er is echter ook een dubbelzinnige houding van de overheid, soms reageert zij streng en soms minder streng. De regering duldt bijvoorbeeld wel druggebruik omdat die jongeren meestal minder kritisch zijn tegenover het regime.

Onderwijs Kinderen gaan vanaf hun zesde verplicht naar school voor vijf jaar basis- en drie jaar middelbaar onderwijs. Er gaan meer meisjes dan jongens naar school, maar zij zitten in aparte klassen met gemiddeld 31 leerlingen. Meisjes dragen een kapje: op de basisschool een wit of roze, in het middelbaar en het hoger onderwijs een zwart. Godsdienstlessen zijn zeer belangrijk. Al in het basisonderwijs krijgen de leerlingen per week minstens 2 uur Koranstudie en 2 uur religieuze studies. In het middelbaar leren zij ook Arabisch omdat de Koran in het Arabisch is geschreven. Zelfs voor het toelatingsexamen voor de universiteit wordt onderzocht of kandidaten wel volgens de islamitische voorschriften leven. Ook veel meisjes gaan naar de universiteit of het hoger onderwijs. Zij krijgen ondanks hoge diploma’s veel minder kansen op de arbeidsmarkt. Sport Buzkashi (zie Wereldreis februari 2009), polo en worstelen zijn traditioneel populaire sporten in Iran, maar nu is voetbal er volkssport nummer één. Het voetbalstadion is de enige plek waar jongeren massaal samen komen. Vrouwen mochten er tijdens de theocratie niet in. Het bekijken van mannenbenen zou hen wel eens op onzedige gedachten kunnen brengen! Maar toen het Iraanse elftal tijdens de Wereldbeker van 2002 uitzonderlijk goed presteerde, werd het bij terugkeer spontaan verwelkomd in een van de grote voetbalstadions van Teheran. Zowel jongens als meisjes waren in het stadion en juichten de voetballers toe. De politie trad niet op en het feest verliep op een ordelijke manier. Er werd in de Kamer van volksvertegenwoordigers zwaar gediscussieerd over deze feiten. Toch werd dank zij de spontane actie van de jonge meisjes de wet aangepast. Sindsdien is er een apart vrouwenvak in het voetbalstadion. Films en cineasten De Iraanse film is vanuit cinematografisch oogpunt waardevol en geeft ons vaak een inkijk in het maatschappelijk leven. Sommige cineasten krijgen problemen met het regime en belanden zelfs in de gevangenis. Heel vaak spelen kinderen en jongeren er een belangrijke rol in. Enkele voorbeelden van films, verdeeld in België, soms op dvd beschikbaar: Offside (Jafar Panahi, 2006); No One knows about Persians Cats (Bahman Ghobadi, 2010); My Tehran for Sale (Guanaz Moussavi, 2008); Persepolis (Marjane Satrapi, 2007); Dog Sweat (Hossein Keshavarz, 2010); The White Meadows (Mohammad Rasoulof, 2009); The Green Wave (Ali Samadi Ahadi, 2010).

Wereldreis - 2011/10 - Wereldreistips - 12

Jeugd

PERZISCHE VERZEN “De tuinman en de dood” van P.N. van Eyck, waarin sprake is van de stad Isfahan, is in gepaard rijm geschreven (rijmschema aa bb cc….): kennen de kinderen zo’n gedichten of liederen? In heel Iran, maar bijzonder in Shiraz, ontmoet men jongeren die de dichtregels uit hun geliefde poëziebundels uit het hoofd kennen. Shiraz is de geboorteplaats van de grote Perzische dichters Saadi (13de eeuw) en Hafez (14de eeuw). In het gedicht ‘De rozentuin’ op werkblad G verheerlijkt Saadi het ‘reizen in de wereld’; in het tweede deel zingt hij de lof van zijn geboortestad. Lees het gedicht een paar keer, ook hardop. “Zitten er beelden in het gedicht? Zoek beelden die spreken.” De wereld was voor mij een huis… De zuiverheid van helder Shiraz. In het gedicht zitten letterlijke gevoelens en woorden die gevoelens oproepen. “Zoek enkele voorbeelden daarvan.” Deze onuitputtelijke bron maakte mijn omzwervingen minder zwaar… Die ene stad waar de buitenwereld niet bestaat. De leerlingen schrijven zelf een gedicht met behulp van werkblad H. WEBTIPS Iran en Isfahan www.irannieuws.com/iran http://fr.wikipedia.org/wiki/Ispahan http://ace.home.xs4all.nl/Literaria/Poem-Eijck.html www.youtube.com/watch?v=LbkMkwYgLMg&NR=1 www.youtube.com/watch?v=lfFM4VoC3tI&feature=rela ted w w w. y o u t u b e . c o m / w a t c h ? v = u n m _ K c i _ AKc&feature=related www.talenhuis.com/pen/noowroez/noow.htm#LIEDJE

http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/ dyb2008/Table02.pdf http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/ dyb2008/Table07.pdf o zoek Iran www.unicef.org/statistics/index_step2.php? gegevens voor 2009 www.elsevier.nl/web/Nieuws/Buitenland/271882/Ahmadinejad-belooft-geld-voor-meer-Iraanse-kinderen. htm?rss=true www.depers.nl/buitenland/510030/Iraanse-Death-Row-zitvol-met-kinderen.html www.xi-online.nl/film/cinema-iran-van-koningen-enkinderen/ VOER VOOR BOEKENWURMEN - De Heilige Wereldoorlog. Halfweg de kruistocht tegen het moslimterrorisme. LAMBRECHT, J. Leuven: Van Halewyck, 2009. - De mooiste van de hele wereld. STASSIJNS, K. Amsterdam: Atlas, 2011. - Duizend-en-een-dromen. Een reis langs de trans-Iraanse spoorlijn. DE CRAEMER, A. & DE PUE, P.-J. Tielt: Lannoo / Spectrum, 2010. - Het zwarte visje. BEHRANGI, S. Breda: de Geus, 1986. - Iran. De derde revolutie. Het dagelijkse leven achter het nieuws. TIELEMAN, D. Leuven: Van Halewyck, 2009. - Iran. Landenreeks. HESHMAT, S. & MEDEMA, N. Amsterdam: KIT Publishers, 2008. - Iran: de kunst van het ontwijken. Censuur en verzet in de Islamitische Republiek Iran. VERSTRAETE, P. & VAN GOETHEM, P. Leuven: Acco, 2011. - Op bezoek in Iran. KERSBERGEN, P. Amsterdam: KIT Publishers, 2008. - The State of the Worlds Children. Adolescence: An Age of Opportunity. New York: Unicef, 2011. - Van onze correspondent. Teheran. OMIDI, C. Amsterdam: KIT Publishers, 2009. - Wie van ver komt, kan veel verhalen. Sprookjes, mythen en legenden verteld door vluchtelingen. Amsterdam: Vluchtelingen Werk, 1990.

Wereldreis - 2011/10 - Wereldreistips - 13

Jong zijn in de Islamitische Republiek Iran Bahman is razend enthousiast. Hij is pas twaalf, maar vanavond mag hij met z’n zus Pari naar de Si-o-se Pol in Isfahan. De brug is één van de drukst bezochte plekken van de stad en vooral jongeren flaneren er graag in de buurt, op zoek naar wat amusement. Het islamitische Iran is geen plek waar pubers gemakkelijk pret kunnen maken. Er zijn geen toffe jongerencafés, in de bioscopen kun je enkel naar Iraanse films gaan kijken, popconcerten kunnen alleen stiekem in kleine zaaltjes en sportvelden zijn strikt gescheiden. En dus zoeken jongens en meisjes elkaar op in parken, in internetcafés of bij de Drieëndertigbogenbrug. Dat weten ook Bahmans ouders en daarom moet hij als twaalfjarige jongen achter Pari en haar vriendin Nenuphar aanhollen en een oogje in het zeil houden. Onduidelijke spelregels Als het drietal tegen acht uur ’s avonds bij de fel verlichte brug aankomt, loopt er al een massa volk rond. Onder de bogen van de Si-o-se Pol zitten jonge en oudere koppeltjes hand in hand, een jongen heeft een snaarinstrument meegebracht, een meisje luistert naar haar mp3-speler. En af en toe waait je een wolk marihuanarook tegemoet. Politie en ordediensten grijpen niet in, tenminste vanavond niet. Maar morgen misschien wel. In Iran weet je nooit. De voorbije jaren hebben de islamitische leiders een eindeloze reeks fatsoensreglementen uitgevaardigd: Bahman mag niet te veel gel in z’n haar smeren, Pari en Nenuphar moeten sobere en losse mantels dragen, er mogen geen haren onder hun donkere hoofddoek uitpiepen, ze mogen niet naar luide muziek luisteren en zeker niet hand in hand met een vriendje rondlopen. Zowat alles wordt geregeld… En daarna worden de regels soms vergeten, loopt Nenuphar met een groene jas rond, heeft Pari haar paarse hoofddoek uitdagend naar

achteren geschoven en hopen ze bij de brug één van de buurjongens te ontmoeten. Mag het of mag het niet? Zedeloos gedrag Een paar maanden geleden stond de politie ’s avonds plots voor de deur van Bahmans huis. Z’n ouders moesten dringend mee naar het commissariaat, waar Pari en Nenuphar werden vastgehouden. Samen met tientallen andere meisjes waren ze van de straat geplukt. Ze zouden zich zedeloos gedragen hebben, ze hadden nagellak op en hun jassen waren te kort. De nagellak moesten ze er op het commissariaat afschrobben, ze kregen een donderpreek en een boete, en ze mochten pas naar huis nadat hun ouders een lange, donkere jas hadden gebracht. Enkele jaren geleden riskeerden ze voor zo’n overtredingen nog stok- of zweepslagen, maar nu blijft het doorgaans bij een geldboete. Vreemd toch… ze liepen al weken lang in hun korte jasjes rond en niemand had hen iets verweten. Maar opeens werden de regels strikter toegepast en verdwenen de korte jassen uit het straatbeeld. Voor even toch… Want vanavond flaneren Pari en Nenuphar alweer in groen en paars, en vragen ze Bahman uit te kijken voor politiemannen. Wat gebeurt er in de wereld? Ook Bahmans ouders spelen, net zoals miljoenen Iraniërs, elke dag kat en muis met de politie. Niet om verkeersboetes te vermijden, wel om televisie te kunnen kijken. Volgens de islamitische regels mogen Iraniërs alleen de nationale tv-kanalen opzetten, waar zwaar gesluierde journalistes het nieuws van de dag brengen en juffen in zwarte kleren duffe verhalen lezen voor kinderen. Dat gaat snel vervelen en dus wordt er volop gezapt naar buitenlandse satellietkanalen. Ook Bahman weet waar hij High School Musical en The Simpsons kan vinden. Paraboolantennes zijn officieel verboden in Iran, maar in alle steden staan de daken vol met grote schotels. Je kunt er niet naast kijken. Ook de politie heeft het opgemerkt. Maar maandenlang gebeurt er niets… Tot de regering opeens een nieuwe zedelijkheidscampagne lanceert en de antennes van de daken laat halen. Even kijkt iedereen naar de saaie

Wereldreis - 2011/10 - Werkblad E - 14

Iraanse programma’s en de lezingen uit de koran… En dan begint de zoektocht naar een nieuwe schotelantenne. Voor het internet gelden dezelfde, onduidelijke regels. Een heleboel sites met muziek, foto’s of politieke verhalen worden weg gefilterd, evenveel andere sites glippen door de mazen van het net. Heel af en toe, bijvoorbeeld na grote protestbetogingen, wordt de internetkraan helemaal dichtgedraaid en vallen zowat alle verbindingen uit. Maar na een tijdje loopt het weer vlotter en zitten Bahman, Pari en Nenuphar urenlang te chatten, muziek te beluisteren en verboden beltonen te downloaden. Ook op de brug rinkelen voortdurend gsm’s, worden sms’jes uitgewisseld en afspraakjes gemaakt. Bahman gaat morgen op schooluitstap en wil met z’n vrienden één en ander regelen. Scholen voor jongens of meisjes Bahman kijkt z’n ogen uit op de Si-o-se Pol. Hij sjokt achter de giechelende meiden aan en gluurt af en toe naar de jonge meisjes van zijn leeftijd die met hun ouders op stap zijn. Veel meisjes van twaalf kent Bahman niet; Iraanse scholen zijn niet gemengd, sportclubs of verjaardagsfeestjes ook niet. De twaalfjarige leerlingen van de meisjesscholen die hij overdag op straat ziet, hebben allemaal een uniform aan, vaak een donkerroze of blauwe lange broek en mantel. Meisjes moeten op school ook een hoofddoekje dragen van een model dat kloosterzusters lang geleden in België hadden. Jongens hebben geen uniform. ’s Avonds blijven alle uniformen in de kast en dragen de meeste meisjes op de brug een hoofddoekje dat meer lijkt op een los sjaaltje en voortdurend van hun haren dreigt te glijden. Soldatenbegraafplaatsen Toen de leraar in de klas aankondigde dat ze naar de Rozentuin zouden trekken, dacht Bahman aan een reusachtig park met geurende bloemen, maar hij had het helemaal mis. De “Rozentuin van de martelaren” is een enorme oorlogsbegraafplaats waar duizenden en

duizenden jonge mannen in eindeloze rijen naast elkaar liggen. Zij sneuvelden in de oorlog die Iran tussen 1980 en 1988 uitvocht met buurland Irak. Iraanse jongeren, sommigen amper veertien jaar oud, trokken massaal naar het slagveld. “Ze wilden hun leven geven voor het islamitische vaderland, een martelaar worden en zo rechtstreeks naar de hemel gaan”, vertelt de leraar. Maar Bahmans vader heeft een andere verklaring. Volgens hem oefenden sommige religieuze leiders veel druk uit op jongeren en hun ouders om de pas opgerichte ‘Islamitische Republiek Iran’ te verdedigen. Wie niet wilde gaan vechten, werd met een scheef oog bekeken. Vele honderdduizenden strijders kwamen nooit meer terug naar huis. Nog elke dag zitten rouwenden bij de graven in de Rozentuin, vooral vrouwen die wenen om een broer, een echtgenoot of een kind dat jaren geleden is gesneuveld. Alle graven zijn identiek, met een grote foto van de dode en een Iraanse vlag. Alle Iraanse dorpen en steden hebben hun eigen oorlogsbegraafplaats.

Jongeren als Bahman, Pari en Nenuphar gaan er geregeld op schoolreis, net zoals duizenden Britten nog elk jaar de graven van de Eerste Wereldoorlog in de IJzervlakte bezoeken. Alleen zijn de Iraanse doden in eigen land begraven en staan er tulpen als symbool van de gesneuvelden, geen klaprozen zoals bij de oorlogsgraven van het Britse Gemenebest in West-Vlaanderen. Maar de tulpen zijn voor morgen; vandaag wordt Bahman volledig opgeslorpt door de avonturen op de brug…

Wereldreis - 2011/10 - Werkblad F - 15

Verzen uit Iran Iran wordt het land van poëzie, nachtegalen en rozen genoemd. Iran houdt van zijn dichters, ook al zijn zij eeuwen geleden overleden. Zo is het heldendicht Shahname (Het boek der koningen) in het hele land beroemd. De bijna 60 000 verzen zijn geschreven in gepaard rijm door Ferdausi tussen 977 en 1010. Nadat de Mongolen Perzië binnenvielen, zwierf de vluchteling en dichter Saadi door vele landen. In zijn werken verwijst hij naar reizen die hij zou hebben gemaakt naar het Midden-Oosten, Indië en CentraalAzië. Daarmee vertoont Saadi veel overeenkomsten met Marco Polo, die door dezelfde gebieden trok tussen 1271 en 1294. Saadi bezocht op zijn reizen veel theehuizen, waar hij verhalen uitwisselde met handelaren, boeren, priesters, dieven en filosofen. Deze gesprekken dienden vaak als basis voor zijn proza en poëzie. Hieronder lees je een fragment uit “De Rozentuin” van Saadi uit 1258. De wereld was voor mij een huis; Waar kennis voor het rapen lag, Ik zwierf door talrijke klimaten, En zoog de gedachten op Van geesten, wier velerlei vruchten De grond van mijn overtuiging werden. Deze onuitputtelijke bron Maakte mijn omzwervingen minder zwaar; In iedere plaats trof ik wat aan, En van elke oogst nam ik mijn deel, Maar geen enkele plek benaderde, De zuiverheid van helder Shiraz; Voor eeuwig zalig is die ene stad Waar de buitenwereld niet bestaat! De verzen en citaten van Saadi leven nog steeds in de dagelijkse taal van de Iraniërs. In de hedendaagse cultuur van Iran worden zijn gedichten veel gebruikt in traditionele muziek. Ook jongeren voelen zich aangetrokken tot deze literatuur, vooral nadat een rockband zich liet inspireren door de Perzische verzen voor hun liedteksten.

Wereldreis - 2011/10 - Werkblad G - 16

Schrijf zelf een gedicht Bv. een brugliefdesgedicht Stap 1: Schrijf een blad vol met woorden die te maken hebben met de kalenderfoto. Enkele vragen kunnen je helpen: “Wat zie je? Wat hoor je? Wat voor weer is het? Zijn er mensen? Hoe zijn zij gekleed? Wat doen ze? Welke herinneringen, gevoelens, emoties, verlangens associeer je met deze plek?” Stap 2: Neem een tweede blad en schrijf hierop ideeën voor een liefdesgedicht. Het mogen clichés zijn, maar je kunt ook heel originele dingen vinden. Bv. je ogen zijn zo helder als de hemel; achter die sluier zit mijn liefde verborgen; met de rook van de waterpijp stuur ik jou mijn liefde…

Stap 5: Wees trots op je gedicht, laat het aan vrienden, leerkrachten en familie lezen, lees het voor en stuur het op naar… Meer schrijftips Sms-gedicht Je hebt maar 160 tekens (inclusief spaties) om je boodschap over te brengen. Schrappen dus. Lees wat je geschreven hebt en verwijder alles wat overbodig is. Probeer er wel voor te zorgen dat je bericht poëtisch blijft. Schrijf een gedicht over één thema dat in het verhaal bij de kalenderfoto aan bod komt Bv. over de jonge Iraanse soldaten

Stap 3: Leg de twee bladen naast elkaar en zoek korte verzen waarin je de fotowoorden verbindt met liefdeswoorden. Probeer onverwachte poëtische combinaties. Bv. heldere liefde achter grijze sluier de hemel weerkaatst het water je zal onder mijn bruggen wonen Stap 4: Zoek tussen je verzen een sterk eerste vers en plak de andere verzen er achter. Misschien kun je niet al je vondsten gebruiken, eventueel maak je nog een tweede gedicht, maar je zal merken dat er al snel een gedicht ontstaat. Voeg hier of daar wat woorden bij of pas je zinnen aan zodat alles mooi in elkaar klikt.

Groepsgedicht Maak een lijst van de antwoorden op de vragen bij de kalenderfoto en deze van stap 1. Of verzamel ze in een woordenweb op het bord. Dan combineer je deze woorden uit het woordenweb in een klassikale oefening om een groepsgedicht te schrijven.

Wereldreis - 2011/10 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2011/10 - Werkblad I - 18

NIEUWS UIT STUDIO GLOBO Herabonnering Wereldreis 2012

In de kijker: Samsam, wereldtijdschrift voor kinderen

Nigeria, olie

maart

webexpeditie

april

Somaliland, burger zonder grens

mei

Brazilië, recycling

september Colombia, ruzie en goedmaken oktober

thema Kinderboekenweek (NL) 2012

november

Bangladesh, overstromingen: hoe voorkom je die?

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 24ste jaargang, nummer 10  Afgiftekantoor Antwerpen X – P912119

DECEMBER 2011