Wereldreis April 2012

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 25ste jaargang, nummer 4  Afgiftekantoor Antwerpen X – P912119

APRIL 2012

Palestijnse gebieden Thema : DAGELIJKS LEVEN

NIEUWS UIT STUDIO GLOBO Maak jij de volgende Wereldreis mee? steeds op zoek naar mensen die deze groep willen versterken.

Spreekt jou dit aan? Heb je leuke ideeën om mondiale lessen uit te werken? Ga je graag op zoek naar informatie, woord en beeld op het internet of in bibliotheken? Schrijf je graag een interview uit? Wil je zo Wereldreis mee-maken? Klop dan zeker eens bij ons aan. We hebben vast en zeker een boeiend vrijwilligersaanbod voor jou.

Contacteer helga.vandevoorde@studioglobo.be of 02 526 10 92

Aan deze lesbrief werken veel mensen mee, o.m. een ploeg vrijwillig(st)ers. Zo zoeken Frans en Joris achtergrond- en beeldmateriaal over het land, de regio en het thema van elk nummer en verzorgen ze een uitgebreid documentatiepakket voor wie nadien aan de slag gaat. Enkele tientallen (toekomstige) leraren werken lessen uit voor de verschillende graden.

In deze groep vinden we enthousiaste studenten maar ook even gedreven ervaren rotten. Bob brengt dan weer regelmatig verslag uit van zijn bezoeken aan leerkrachten die in de dagelijkse praktijk vorm geven aan wereldbetrokken onderwijs. We blijven

Seminarie ‘Diversiteit in mijn klas: super!’

Onze maatschappij is multicultureel. Hoe we daarmee omgaan is erg divers. De ene ervaart het als een rijkdom, de andere stelt zich vragen over de impact van al die diversiteit op de samenleving. Ook in de klas doet de groeiende diversiteit de vraag rijzen naar een vernieuwde aanpak. Hoe stem je het onderwijs af op een realiteit die razend snel evolueert?

Op deze vragen zoeken we een antwoord tijdens het seminarie ‘Diversiteit in mijn klas: super!’ op woensdag 18 april van 10u – 16.30u in Katho-Kortrijk.

Voor leerkrachten van het lager onderwijs, studenten en docenten van de lerarenopleiding, studenten en docenten sociaal-cultureel werk, schoolbegeleiders e.a. geïnteresseerden Info: Studio Globo Roeselare, 051 22 11 03, roeselare@studioglobo.be Organisatie: Centre Gaïa en Studio Globo Inlichtingen en inschrijving: gratis via www.studioglobo.be/ superdiversiteit

Kom naar redactievergadering Meewerken lijkt je wel iets maar je twijfelt nog? Of je hebt goede ideeën om Wereldreis beter te maken? Iets wat je ons altijd al eens wou vertellen? Aarzel dan niet en kom naar onze redactievergadering. Eén keer per jaar nodigen we iedereen uit die aan Wereldreis meewerkt om stil te staan bij de voorbije jaargang en plannen te maken voor de volgende. We geven suggesties voor de kalenderfoto’s, we zoeken passende thema’s en activiteiten die aanspreken.

We stellen deze vergadering graag open voor iedereen die interesse heeft. Geef je mening en doe zelf inspiratie op. (Niet in het minst tijdens het bezoek aan ons inleefatelier Wonen op het dak.) Zo wordt Wereldreis ook volgend jaar een waardevolle en door vele mensen gedragen lesbrief.

Wanneer: woensdag 9 mei van 14 tot 17 uur Waar: Studio Globo afd. Brussel, Otletstraat 28/11 in Brussel (vlakbij station Brussel-Zuid) Laat weten of je erbij kunt zijn op info@studioglobo.be

Nieuwe Filippijnenkoffer Deze koffer bevat tal van mogelijkheden om op een ervaringsger ichte wijze de Filippijnen te leren kennen. Voor iedere leeftijdsgroep van de basisschool werkten we een aparte methodiek uit.

De oudste kleuters en de eerste graad maken kennis met Raichel. Een fotoverhaal brengt vijf thema’s en bijbehorende verwerkingsactiviteiten aan.

De tweede graad leert Ricanara kennen via beeldfragmenten en via tal van activiteiten die verbonden zijn aan vijf thema’s.

In de derde graad zullen vijf Filippijnse kinderen én evenveel ontdekdozen (waarin een Filippijns ingrediënt centraal staat) de leerlingen aanzetten tot exploreren en experimenteren om achteraf de ervaringen te delen met hun klasgenoten.

Het project wordt afgesloten met een spetterende fiësta. Met een ruim aanbod aan muzische activiteiten ben je zo aan het feesten, alleen in je klas of samen met andere klassen of zelfs met de hele school.

Meer info op www.studioglobo.be

INHOUD

VOORWOORD Beste leerkracht, Verander de postduiven door hun witte soortgenoten en het plaatje zou compleet zijn: vredesduiven in oorlogsgebied. Want zo kun je de Gazastrook wel noemen. De staat van de huizen en het puin in de straten spreken boekdelen. Over agressie, boycot, raketaanvallen, vernieling. De rauwe realiteit in de Palestijnse gebieden.

De spiegelfoto daarentegen getuigt van rust, zorg, ontspanning. Een tafereel dat je overal in Vlaanderen kunt spotten. We staan namelijk in de hele wereld bekend om de duivensport. Voor de meeste ‘liefhebbers’ is het een hobby. Maar ook hier neemt de commerciële druk, de prestatiedrang én het gebruik van doping erg toe. Tegenwoordig komen zelfs Chinese duivenmelkers naar Lier om prijsduiven aan te kopen tegen riante bedragen.

Toch dreigt ook deze volkssport op termijn te verdwijnen vanwege té arbeidsintensief. Tweemaal per dag een mengeling van granen en peulvruchten geven, dagelijks het drinkbaar water verversen, de etensbakken en het hok schoonmaken, wekelijks de manden reinigen… Belangrijk is ook dat de duiven af en toe kunnen uitvliegen. Als training voor de wedstrijdvluchten in de periode april t.e.m. september.

Kortom, zonder dagelijkse opoffering en toewijding lukt het niet. Dat veeleisend engagement wordt in veel families van de ene generatie aan de volgende generatie doorgegeven. Dàt is ook de essentie en de missie van elk onderwijs: het meest waardevolle van een samenleving voorleven en aanbrengen bij kinderen en jongeren. Vrede, solidariteit, positief omgaan met diversiteit, duurzame ontwikkeling, hoop. In één woord: verbondenheid.

Nieuws uit Studio Globo .................... 2 Maak jij de volgende Wereldreis mee? 2 Seminarie 'Diversiteit in mijn klas: super!' ......................................... 2 Nieuwe Filippijnenkoffer ................. 2 Voorwoord .................................... 3 Wereldreisinfo Palestijnse gebieden .................. 4 Heb je al gehoord van ... een groene lijn ? ........................ 4 Foto-info .................................. 5 Thema-info : Dagelijks leven ........ 5 Reiswoordenschat ..................... 5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad ............................6-8 Vrede ...................................... 7 Twee kinderen ........................... 8 Tweede graad ........................ 9-11 Brief van Lien ..........................10 Vragen bij de brief van Lien ........ 11 Derde graad ........................ 12-17 Webtips ...................................13 Voer voor boekenwurmen............13 Hadiel woont in een ingestort huis ..................... 14-15 De muur van de schande ............16 Palestina ................................17 Tekening van de kalenderfoto ......18 Mondiale vorming in de tweede graad ................................19 Spiegelfoto ...................................20

S.V.d.A.

COLOFON

© 2012

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo (Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel, F 02 502 81 01) Weblink www.studioglobo.be/wereldreis

Le monde en classe (vertaling van Wereldreis) is een uitgave van CNCD-11.11.11 (Handelskaai 9, 1000 Brussel, F 02 250 12 63) www.cncd.be/lemondeenclasse

Abonnement : 10 nummers voor € 16 Zie weblink voor andere formules. Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Vraag wijzigingen schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement.

Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,60 + verzendingskost. Bankrekening : BE56 0682 3525 0588 Administratie : Jan Wynants (T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be) Redactie en medewerkers : Helga Vande Voorde (T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be), Anna Bukhari (verhaal), Jeannine Goudman, Lieven Vanhoutte, Frans Meul, Lotte Devynck, Stefaan Van den Abbeele, Jan Debonnet Tekeningen : Jos Verhulst Foto's : Eman Mohammed (kalenderfoto), Roza De Mayer (spiegelfoto), Studio Globo (p.3), Liesbet De Pooter (p.19); Vormgeving : Marc Vermeiren Druk : De Wrikker cvba, Berchem Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding.

Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11 v.z.w. en met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking

Wereldreis - 2012/4 - 3

Palestijnse gebieden LANDENINFO Ligging, landschap en klimaat De Palestijnse gebieden bevinden zich in het Midden-Oosten. Behalve aan Israël grenst de Gazastrook (360 km²) aan Egypte en de Middellandse Zee, de Westelijke Jordaanoever (5 671 km²) aan Jordanië en de Dode Zee. OostJeruzalem werd door Israël geannexeerd.

De Middellandse Zeekust heeft milde, natte winters en droge, hete zomers.

Naar het zuiden en ten oosten van het gebergte, in de Jordaanslenk, is er weinig neerslag. Er is woestijnvorming en verzilting van het grondwater en vanwege de droogte moet men irrigeren.

Geschiedenis Egyptische farao’s heersten over de oostelijke Middellandse Zeekust. Ruim

3 000 jaar geleden stichtten Filistijnen, een Grieks volk afkomstig van Kreta, er stadsstaten, waaronder Gaza. Na verovering door Semieten, Grieken, Romeinen, (islamitische) Arabieren (van wie de huidige Palestijnen afstammen), West-Europese christenen en Turken, was Palestina een deel van het Ottomaanse Rijk tot 1917. Na de Eerste Wereldoorlog kregen de Britten van de Volkerenbond een mandaat over ondermeer Palestina (het huidige Israël en de Palestijnse gebieden). Na de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust zouden volgens het Verdelingsplan van de Verenigde Naties een Joodse en een Palestijns-Arabische staat worden gevormd. De Arabieren verwierpen het plan, terwijl de zionistische beweging het aanvaardde. In 1948 werd Israël opgericht op 78% van de oppervlakte in plaats van de voorziene 55%, waarop de Arabische landen een oorlog ontketenden. Dit alles leidde tot honderduizenden Palestijnse vluchtelingen. Bij de wapenstilstand werd de ‘Groene Lijn’ getrokken. Van 1948 tot 1967 bezette Egypte de Gazastrook. Na de Zesdaagse Oorlog in 1967 nam Israël de bezetting over. Na de Israëlisch-Palestijnse Osloakkoorden werd in 1994 de Palestijnse Autoriteit opgericht met beperkte bevoegdheden over hooguit een kwart van de Palestijnse gebieden. In 2005 trok Israël zich terug uit de Gazastrook, maar behield de controle over de grenzen, de zee en het luchtruim. Hamas won in 2006 de verkiezingen en nam in 2007 de macht illegaal over in Gaza. Sindsdien regeert de Palestijnse Autoriteit enkel over de Westelijke Jordaanoever. In 2011 verzoenden Hamas en Fatah zich met elkaar met het oog op de volgende verkiezingen. Israël kant zich tegen deze verzoening.

Bevolking In de Gazastrook wonen 1,7 miljoen mensen, waarvan 2/3 geregistreerd als vluchtelingen. De Westelijke Jordaanoever telt 2,6 miljoen inwoners. Vluchtelingenkampen blijven bestaan en veel Palestijnen zijn er geboren. De bevolking is jong en groeit snel. Behalve moslims zijn er ook christenen. Voorbij de Groene Lijn blijven Israëlische kolonisten (0,5 Wereldreis - 2012/4 - Wereldreisinfo - 4

miljoen) illegale nederzettingen bouwen op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem. Officiële talen zijn Arabisch, Hebreeuws en Engels.

HDI: 97ste met 0,645 (2010).

Economie Landbouw - deels bevloeid - levert fruit, groenten, graan, peulvruchten, kruiden en bloemen. Olijven, citrusvruchten en bloemen worden uitgevoerd. Veeteelt omvat schapen, geiten, runderen en kippen. Er zijn ook visvangst en bijenteelt. Industrie is kleinschalig (textiel, zeep, houtsnijwerk). Ook de overheid en de privé-sector (o.m. telecombedrijven) stellen mensen tewerk, maar de werkloosheid is hoog en een groot deel van de bevolking is afhankelijk van noodhulp.

Munt: Israëlische nieuwe shekel (ILS), Jordaanse dinar (JOD) en Egyptische pond (EGP). Vanwege de hoge inflatie doet men veel aan ruilhandel.

HEB JE AL GEHOORD VAN … EEN GROENE LIJN? Net zoals in Cyprus bestaat er in het Midden-Oosten een ‘Groene Lijn’. Zo’n groene lijn op de landkaart is een scheidingslijn die door een bestand is vastgelegd door verschillende partijen in een (gewapend) conflict. In Israël en de Palestijnse gebieden gaat het eigenlijk om de bestandslijn van 1949. Israël erkent die grens niet en wil de nederzettingen in Palestijns gebied inlijven. De internationale gemeenschap en de Palestijnen menen dat de Groene Lijn de grens moet worden.

Volgens het internationaal recht is de annexatie van land door middel van geweld illegaal.

Toegang tot een ziekenhuis in Israël wordt 1 op 7 keer geweigerd. Geneesmiddelen die toekomen, zijn meestal voorbij hun houdbaarheidsdatum.

Israël laat alleen afgewerkte goederen door en export is verboden. In 2010 werden schepen met hulpgoederen (voedsel, medicijnen en bouwmaterialen), mensenrechtenactivisten en journalisten aan boord aangevallen en in beslag genomen door het Israëlische leger.

FOTO-INFO Deze foto is gemaakt in Jabalia in het noorden van de Gazastrook. In november 2008 liep een staakt-hetvuren tussen Hamas en Israël af. De raketbeschietingen door Hamas werden weer heviger, waarna Israël een grote militaire aanval uitvoerde, officiëel om de raketbeschietingen onmogelijk te maken. Hierbij kwamen ruim 1400 Palestijnen en 17 Israëli’s om het leven.

De infrastructuur van de Gazastrook (scholen, ziekenhuizen en fabrieken) was grotendeels vernield. Door de blokkade is de heropbouw van Gaza tot op vandaag ernstig verhinderd.

Mohammed Khader, een 48-jarige Palestijn, voert duiven vóór de overblijfselen van zijn huis, dat werd vernield in januari 2009. De familie bleef de duiven eten geven van de noodhulp die ze ontvingen.

THEMA-INFO: DAGELIJKS LEVEN Iedereen heeft elke dag nood aan eten en drinken, aan een veilige plek om te wonen, aan de kans om te leren, werken en ontspannen. Voor veel

mensen in de wereld is dat echter niet vanzelfsprekend: door armoede, door natuurrampen, door aanslepende conflicten...

Het Israëlisch-Palestijns conflict is er een om land en water. Religieuze twistpunten bemoeilijken de oplossing.

Internationaal recht wordt op grote voet geschonden. Zo voeren beide partijen, Israël en de Palestijnse gewapende groeperingen, aanvallen uit op burgers.

Ondanks talrijke VN-resoluties blijft Israël nederzettingen en de Muur in Palestijns gebied bouwen. De grote meerderheid van de bevolking aan beide kanten wenst echter vrede.

In Gaza leven veel mensen in of naast het puin van hun huizen die stukgeschoten zijn door het Israëlische leger.

Israël voert regelmatig aanvallen uit en vanuit de Gazastrook werden tienduizenden zelfgemaakte raketten op Israël afgevuurd. Israël houdt de blokkade van Gaza nog steeds in stand.

De helft van de jongeren is werkloos.

Tweederde van de bewoners leeft onder de armoedegrens van 2 dollar p.p. per dag. Basisvoorzieningen worden door Israël gecontroleerd: drinkwatervoorziening en afvalwatersystemen worden verstoord, toegang tot elektriciteit is beperkt, er is uitvoerverbod voor landbouwproducten, toegang tot de zee voor visserij is beperkt, brandstof en grondstoffen voor de lokale economie worden tegengehouden, huizen heropbouwen mag slechts na toestemming van Israël en invoer van beton en cement is verboden…

Hierdoor is ook de gezondheid van de bevolking slecht: 17 % van de kinderen beneden vijf jaar lijdt aan ondervoeding.

Wereldreis - 2012/4 - Wereldreisinfo - 5

REISWOORDENSCHAT Arabische wereld: gebied in NoordAfrika en West-Azië waar Arabisch wordt gesproken.

Fatah: Palestijnse gematigde politieke partij.

Hamas: Palestijnse islamistische verzetsbeweging en partij, volgens de EU een terroristische organisatie, erkent Israël niet en zweert het geweld niet af.

Israëli(-ër)/-sche): inwo(o)n(st)er van Israël. jood: aanhanger van het jodendom, een monotheïstische godsdienst.

Jood: lid van het Joodse volk.

Palestijn: lid van het Palestijnse volk.

Midden-Oosten: gebied in het westen van Azië en het noordoosten van Afrika waar de eerste landbouwbeschavingen van de ‘Vruchtbare Sikkel’ ontstonden. moslim: aanhanger van de islam, een monotheïstische godsdienst.

VN-resolutie: besluit van de Verenigde Naties.

Semiet: iemand die een Semitische taal (Arabisch, Amhaars, Tigrinya, Hebreeuws…) spreekt.

Shoah = Holocaust: Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog (vernietiging). soek: oosterse (overwelfde) winkelstraat met werkplaatsen.

UNRWA: organisatie van de VN die instaat voor de sociale voorzieningen aan de vijf miljoen Palestijnse vluchtelingen van 1948 en hun nakomelingen. zionisme: streven naar een Joodse staat in Palestina (< Zion: berg in Jeruzalem).

Eerste graad EINDTERMEN Muzische vorming 1.3 (beeldinformatie).

Lichamelijke opvoeding 1.19 (in spel inleven en verschillende rollen waarnemen).

Wereldoriëntatie 3.4 (omgaan met elkaar), 4.12 (racisme), 4.13 (rechten van de mens).

BIJ DE FOTO Laat de kinderen vertellen wat ze op de foto zien. Focus op de duiven.

“Hoeveel zie je er? Van wat is de duif (met een olijftak) het symbool? Waarom dromen mensen van vrede? Wat is vrede voor kinderen? Wie is er het eerste slachtoffer van een oorlog of van geweld?”

De zwakkere mensen, dus ouderen (opa/oma) en kinderen.

Op werkblad A staat een (vredes)duif. Na kleuren en uitknippen worden de duiven in de klas opgehangen. Verwijs eventueel nar het verhaal van Noach in Tenach, Bijbel en Koran.

De Palestijnen kanten zich tegen die bezetting en willen een Palestijnse staat. Sommige Palestijnen willen dit door geweld bereiken en schieten raketten naar de Israëlische dorpen. Als straf sloot Israël Gaza van de buitenwereld af en hield internationale konvooien met hulpgoederen tegen.

Palestijnen voeren nu veel levensnoodzakelijke goederen aan via tunnels.

Schipper mag ik overvaren? … Moet ik dan ook tol betalen, ja of nee?

Dit liedje is haast onlosmakelijk verbonden aan het spelletje waarbij één kind de ‘schipper’ speelt en alle andere kinderen aan een bepaalde voorwaarde moeten voldoen alvorens zij mogen oversteken.

Deze voorwaarden moeten een illustratie zijn van de levensomstandigheden die de Palestijnen in de Gazastrook ondergaan: - met de handen achter de rug lopen (onvrijheid); - de mond dichthouden en in een afgezonderde plaats staan of niet met het liedje mogen meezingen (geen vrijheid van meningsuiting); - met de ogen toe stilstaan gedurende vijf minuten (geen vrijheid om te reizen).

Kinderen die niet aan deze voorwaarde voldoen, mogen ook oversteken, maar zullen door de schipper achtervolgd worden tot ze door hem worden getikt. Degene die het eerst wordt getikt, is de volgende schipper. Kinderen die voordien getikt werden, moeten in een cirkel samen blijven staan. De cirkel wordt op de grond met krijt getekend en is niet groot zodat er niet veel plaats is (overbevolking).

GAZA De dichtbevolkte Gazastrook is een deel van de Palestijnse gebieden.

Joden werden voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog erg vervolgd in Europa en maakten verschrikkelijke dingen mee.

Daarom wilden zij een eigen land. Reeds voor de Tweede Wereloorlog trokken zionistische Joden naar Palestina, waar het jodendom vandaan kwam. Palestina werd toen voornamelijk bewoond door de Palestijnen, die niet bereid waren om hun land en hun grond af te staan. Er kwam dan ook oorlog en sedert 1967 bezet Israël de Palestijnse gebieden.

TWEE KINDEREN De leerkracht leest zinnen voor van werkblad B. De naam Abir bestaat zowel in het Hebreeuws als in het Arabisch. Een helft van de klas let op zinnetjes over de jongen, de andere helft over het meisje. De leerlingen kijken hun resultaat na met het werkblad. De twee kinderen verschillen weinig van elkaar! Bespreek.

Voor een recept van hummus (als afsluiter): zie de augustuspagina van de Wereldkalender.

Wereldreis - 2012/4 - Wereldreistips - 6

Vrede Kleur, knip uit en steek het olijftakje in de bek van de duif.

Wereldreis - 2012/4 - Werkblad A - 7

Twee kinderen

sjalom !

salam !

Abir is een Palestijns meisje

Abir is een IsraĂŤlische jongen

Abir is dol op schapenvlees en hummus

Abir is dol op schapenvlees en hummus

Abir schrijft van rechts naar links Abir schrijft van rechts naar links de eerste letters van het de eerste letters van het Arabische alfabet zijn alif en

Hebreeuwse alfabet zijn alef

ba

en bet

Abir gaat naar school

Abir gaat naar school

haar mama is moslim en haar papa is christen

zijn mama is joods en zijn papa is niet gelovig

salam betekent vrede, Abir zegt het als zij iemand begroet

sjalom betekent vrede, Abir zegt het als hij iemand begroet

Wereldreis - 2012/4 - Werkblad B - 8

Tweede graad EINDTERMEN Wereldoriëntatie 1.23 (zorgvuldig omgaan met water), 3.6 (geweldloze oplossing), 6.11 (atlas raadplegen).

Leren leren 2 (informatiebronnen).

Sociale vaardigheden 1.6 (kritisch zijn).

ICT 4 (zelfstandig leren).

Muzische vorming 1.5 (technieken en materialen).

INLEIDING Water Het conflict tussen Israël en Palestina heeft veel met land en water te maken. Israël bouwt illegale nederzettingen (kolonies) op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem. Die nederzettingen (al meer dan 100) en de muur bevinden zich op de meest vruchtbare landbouwgronden met veel waterbronnen. Palestijnen moeten Israël betalen voor het water dat Israël zelf ontvreemdt uit de Palestijnse gebieden. Water is van levensbelang om aan landbouw te kunnen doen: het is in het Midden-Oosten ’s zomers zeer warm en droog. En in het ‘heilige’ land heeft water een belangrijke symbolische betekenis: denk aan het dopen met water, de vele bronnen die als een heilige plaats van het Oude Testament worden gezien, het water dat nodig is voor Turkse baden en voor moslims om zich ritueel te reinigen…

Brainstorm als instap Laat de kinderen allemaal een tijdje nadenken als ze het woord ‘water’ op het bord zien en welke woorden ze er mee associëren. Verzamel de woorden op het bord en trek cirkels die de woorden kunnen groeperen zoals - water als gebruiksvoorwerp (wassen, reinigen), - als nutsvoorwerp (planten, leven, drinken), - als ontspanningsvoorwerp (ontspanning, spelen, zwemmen) en

- als gevoelsvoorwerp (geluk, frisheid, rijkdom, wellness).

Deze instap kan dienen om de brief van Lien samen te vatten.

DE BRIEF EN DE FOTO De leerlingen lezen de brief (werkblad C).

Op de foto zie je een meisje met een boekentas op de rug, de was hangt te drogen in de zon, die grote pan dient waarschijnlijk om iets lekkers in te bereiden... Ondanks een ramp die dit gezin heeft getroffen, gaat het dagelijkse leven zijn gang.

Werkblad D: Jabalia (Jabaliya) ligt in de Gazastrook, Nabloes (Nablus) bevindt zich op de Westelijke Jordaanoever.

De leerlingen kunnen zelf een stuk toiletzeep maken voor Moederdag.

De leerkracht moet goed toezien op het gebruik van loog. Als alternatief worden zeepvlokken of restjes zeep herwerkt tot een nieuw stuk.

Het wordt helemaal een fantastisch geschenk door een mooie vorm te gebruiken of door toevoeging van kleurstof en/of parfum.

Voeg voor de laatste vraag elementen uit de tekst en de brainstorm samen.

Wereldreis - 2012/3 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2012/3 - Werkblad C - 10

Vragen bij de brief van Lien Zoek op het internet of in de boekenhoek een antwoord op de onderstaande vragen. t 8BBS MJHHFO EF 1BMFTUJKOTF HFCJFEFO +BCBMJB Nabloes? Zoek het op een kaart. http://maps.google.be

t 8JF XBSFO LSVJTWBBSEFST h t t p : / / w w w. i s e l i n g e . n l / S c h o l e n p l e i n / pabolessen/0405d2amiddeleeuwen/kruistochten.htm http://members.chello.nl/m.haring3/kruistochten. htm#_Invloeden_en_Gevolgen

t )PF XPSEU [FFQ FJHFOMJKL HFNBBLU www.hoedoe.nl/wetenschap-techniek/scheikunde/ hoe-maak-ik-zeep www.nablussoap.eu/over-nablus-soap/?lang=nl

t 8BU JT FFO TPFL http://nl.wikipedia.org/wiki/Soek

t 8BBSPN JT EF WSJKEBH JO /BCMPFT FFO CJK[POEFSF dag? http://mens-en-samenleving.infonu.nl/ religie/6435-het-gebed-in-de-islam.html

t 8BBSPN JT JFEFSFFO UFWSFEFO JO &M #BESPPN

Wereldreis - 2012/4 - Werkblad D - 11

Derde graad EINDTERMEN Nederlands - spreken 2.6 (interpretatie), 2.9 en 2.10 (discussie); lezen 3.3 (teksten), 3.4 (ordenen).

Wereldoriëntatie - gezondheid 1.17 (gezonde levensgewoonten); maatschappij 3.6 (geweldloze oplossing), 4.11 (vluchtelingen), 4.13 (Rechten van de Mens en van het Kind), 4.14 (internationale organisaties); ruimte 6.2 (kaart en globe), 6.9 (dagelijks leven).

INSTAP Vraag de leerlingen informatie te verzamelen over de Gazastrook en het conflict tussen Palestina en Israël. Bespreek daarna in de klas hun documentatie. Afhankelijk van de reacties kun je hen eventueel indelen in twee groepen: een die Israël en een die de Palestijnen verdedigt. Je kunt ook de argumenten in partnerwerk laten opschrijven en daarna op het bord in twee kolommen schrijven en bespreken. Het is belangrijk om de actualiteit in het oog te houden.

blijven zorgen als je moest vluchten? Wat zou je zeker willen meenemen als je uit je huis moest vluchten? Zouden Israëlische kinderen anders zijn dan Palestijnse? En dan jullie?”

Palestijnen en Israëli’s komen bijna niet meer in contact met elkaar en kennen elkaars leefwereld niet. De eerste stap naar overleg en verzoening is dat je de ander kent, ontmoet en begrijpt. Dat is ook Hadiels wens.

WERKBLAD G EN OPLOSSINGEN Muren van schande Er staat niet alleen een Muur op de Westelijke Jordaanoever, er is ook een hek rond de Gazastrook. In 2010 doorbraken Palestijnen van Gaza de grensovergang naar Egypte om gewoon boodschappen te doen of te vluchten. Er zijn maar liefst 59 Palestijnse vluchtelingenkampen in Jordanië, Libanon, Syrië, de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook. Vijf miljoen Palestijnse vluchtelingen worden dagelijks gevoed, gekleed en onderdak gegeven door de UNRWA. Woordverklaring (opdracht 2) Blokkade: wanneer alle grensovergangen gesloten zijn en er geen vrij verkeer van personen en goederen is.

Zilt: lichtjes zout (water).

Nierfalen: wanneer je nieren niet normaal werken, kan op de duur dodelijk zijn.

Internationaal recht: regels opgesteld voor alle landen – voor het eerst in 1648, vooral humanitair recht dat burgers wil beschermen evolueerde sterk na de Tweede Wereldoorlog.

Bevoorrechte status: wanneer iemand (of een land) meer mag dan iemand anders.

Gevolgen voor het dagelijkse leven (opdracht 3) het water de gezondheid de arbeid verzilting van het vuil water: ziek- meer werklozen water ten vernieling van de minder eten minder handel pijpleidingen waterputten stor- geen geneesmid- stop huizenbouw ten in delen WERKBLAD H EN AFSLUITER

DE FOTO EN HET VERHAAL Laat de leerlingen de foto bekijken en vertel dat ze is genomen in de Gazastrook waarover ze informatie opzochten. Laat hen dan werkblad E en F individueel lezen. Bespreking: “Welke taken hebben Hadiel en haar broertjes? Hebben jullie die thuis ook? Zijn er kinderen in de klas die ook gevlucht zijn?

Zijn er kinderen waarvan de grootouders gevlucht zijn en waarom?” Zo ja, laat hen vergelijken met hun reden om te vluchten. “Wie heeft er huisdieren? Zou je voor hen kunnen

Palestina Laat de leerlingen eerst in hun atlas Israël en Palestina opzoeken en ook verwoorden: buurlanden, plaats in het MiddenOosten, ten oosten van de Middellandse Zee enz.

Mogelijke oplossingen van het werkblad: - Het gebied is heel veel kleiner geworden.

- De meeste Palestijnen hebben geen rechtstreekse toegang meer tot de zee. De Palestijnen wonen zeer verspreid. Als Palestijnen van de Westoever en Gaza op bezoek bij elkaar zouden willen, moeten ze over Israëlisch grondgebied.

- De tweestatenoplossing, met de oprichting van een Pales-

Wereldreis - 2012/4 - Wereldreistips - 12

tijnse staat naast Israël, is de enige manier om duurzame vrede tot stand te brengen.

Er zouden nog wel problemen zijn, maar het dagelijkse leven zou allicht een stuk makkelijker zijn en er zouden minder slachtoffers vallen.

Kinderrechten in het gedrang Niet alleen de Mensenrechten in het algemeen, maar ook de Kinderrechten worden geschonden in de Gazastrook, waar kinderen meer dan de helft van de bevolking uitmaken.

- Recht op zuiver water (water is schaars door het klimaat en nu zijn door de oorlog de leidingen stuk; meer dan 90 percent van het drinkwater is sterk vervuild).

- Recht op bescherming in conflictsituaties.

- Recht op onderdak (veel huizen kapotgeschoten).

- Recht op gezondheidszorgen (sommige patiënten die niet in Gaza verzorgd kunnen worden, krijgen geen toestemming om het gebied te verlaten).

- Recht op voeding en kleding (door armoede en door blokkade).

- Recht op zelfbeschikking (de Palestijnen willen een eigen staat).

Taboulé Een lekker en gemakkelijk gerecht om samen te kokkerellen en te smullen!

Het is gemakkelijk en zeer snel te bereiden en vermits je niets moet opwarmen, kan het gewoon in de klas. Het bestaat voornamelijk uit verse groenten en behoort dus tot de gezonde keuken! Laat de leerlingen zelf verwoorden waarom dit een gezond gerecht is.

WEBTIPS Palestijnse gebieden www.israel-palestina.info/palestijnse_gebieden.html o scholierenpagina www.11.be/landen/land/detail/palestina_israel,3576 www.vecip.com o Vrije Encyclopedie van het Conflict Israël - Palestina www.mo.be/sites/default/files/MO-paper56_Palestina.pdf Erkenning van de Palestijnse staat: een game changer?

Herremans, B. Brussel: MO*-paper, sept. 2011.

http://conflictenteller.nl/conflict?cid=33 o Israël - Palestina www.vrede.be o Israël - Palestina www.amnesty.nl/mensenrechten/landen/israel-en-de-bezettegebieden www.ochaopt.org/documents/ochaopt_atlas_opt_general_december2011.pdf o kaart www.palestinasolidariteit.be/ o kaartjes 1947, 1949, nu www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/12/29/over-hetmisbruik-van-de-term-antisemitisme www.hernehim.nl/gaza-engagement.htm o Waste land (een gedicht over Gaza) www.broederlijkdelen.be o Educatieve achtergrond o Conflict in een notendop, kaarten, artikels, achtergrondinformatie + Tijdslijn Dagelijks leven www.4shared.com/dir/UU5CLU7N/WR1204_Gaza.html o foto’s www.unicef.org/photoessays/42875.html o foto’s van kinderen in Gaza www.fos-socsol.be/cntnt/zuidwerking/palestina/palestina_fos. php www.waternet.be/nederlands/posters_water_Palestina.pdf o water www.vredesactie.be/page.php?id=183 o War starts here VOER VOOR BOEKENWURMEN - Atlas of the conflict. SHOSHAN, M. Rotterdam: 010 Publishers, 2010.

- Een nog prille Palestijnse dooi. B. Brussel: COV, 28 mei 2011.

- Gaza: geschiedenis van de Palestijnse tragedie. CATHERINE, L. & DUCAL, C. Berchem: EPO, 2009.

- Ik had een vriend in Gaza. ZENATTI, V. Kampen: Callenbach, 2010.

- Israël en Palestina. KING, J. Etten Leur: Ars Scribendi, 2006.

- Israël in 60 dagen. GLIDDEN, S. Amsterdam: Oog & Blik/De Bezige Bij, 2011.

- Palestijnse gebieden. Landenreeks. SOETERIK, R. Amsterdam: K.I.T. Publishers, 2010.

- Palestina, een land in wording? DE RIDDER, H. & JANSEN, O. Nijmegen: Centrum voor Mondiaal Onderwijs, 2009.

- Straks wordt beertje nat. Gedichten van kinderen en jongeren over pesten, oorlog, vrede en vriendschap. Mechelen: Bakermat, 2004.

- Terreur van alle kanten. VAN KESTEREN, G. O . Amsterdam: Global Village Media, april 2009.

- Waarom naar Gaza? VOIGT, J. Utrecht: Ef & Ef Media, 2011.

- War starts here. Berchem: Vredesactie, z/j.

Wereldreis - 2012/4 - Wereldreistips - 13

Hadiel woont in een ingestort huis “OOO, kijk eens: de duiven zijn terug!” Hadiel maakt een sprong van vreugde. Vader komt snel naar buiten met een zak vol oud brood. Zilver, de mooiste duif, duikt meteen met een sierlijke boog naar beneden. Hadiel herkent hem uit duizenden. Zijn veren glanzen in de zon en zijn kop zit vol kleuren: roze, blauw, paars en zilver.

Beneden stond moeder al klaar met twee grote koffers. Haar broertjes stommelden onhandig rond in het donker. “Sukkel, geef die trui hier, die is van mij” fluisterde haar oudste broer Ali boos. “Schiet toch op”, riep moeder zenuwachtig. In de verte hoorde ze schieten. Buiten stond de taxi van Hadiels lievelingsoom Walid. In het pikdonker reden ze naar het huis van tante. De koplampen waren uit en oom Voorzichtig gaat Hadiel op een stuk beton zitten. Walid reed heel snel. “Waarom gaan we weg?” had Boven haar hoofd flappert de was, die moeder van- Hadiel gevraagd, maar haar vader zei alleen dat het morgen tussen de ingestorte huizen heeft opgehan- te gevaarlijk was om thuis te blijven. gen. Vol verbazing kijkt ze naar Zilver. Niemand had verwacht dat hij ooit nog terug zou komen. Waar Toen ze na een maand terugkwamen was hun straat zou hij al die tijd gewoond hebben? En wie zou hem gebombardeerd. Waar eerst betonnen huizen stoneten hebben gegeven? den, liggen nu grote bergen puin en steen. “We hebben geluk gehad”, zei moeder, “van ons huis is Een half jaar geleden zag Hadiel Zilver voor het nog een stukje over.” Toen draaide ze zich snel om, laatst. Toen begon de oorlog tussen Gaza en Israël. maar Hadiel had al gezien dat haar moeder huilde.

Elke nacht werd Hadiel wakker van de straaljagers Ook de duiven waar vader zo trots op was, waren die over hun huis vlogen. Ze bombardeerden de verdwenen. schuilplaatsen van de Palestijnse leiders, maar ook wegen en regeringsgebouwen. En soms ook scholen Daarna brak er een vreemde tijd aan. Met hun hanen huizen van gewone mensen. den ruimden ze de stukken steen, het stof en alle rommel in hun huis zo goed mogelijk op. Eigenlijk De derde week van de oorlog stond vader opeens ’s is het geen huis meer, maar een soort tent. Een tent nachts bij haar bed. Hij fluisterde: “Hadiel, kleed je van stukken beton. Het plafond is scheefgezakt. Er aan, we moeten zo snel mogelijk weg. Doe zachtjes.” zijn geen deuren en ramen meer omdat de muren Voorzichtig zette hij de kaars op het kastje zodat ze zijn ingestort. Vader vond twee grote platen ijzer bij haar kleren kon vinden. Omdat de elektriciteitscen- de garage aan de overkant van de straat. Samen met trale was gebombardeerd, deed het gewone licht het oom Walid zette hij ze onder het scheefgezakte dak. niet meer.

Ze dienen nu als een soort muur. Als ze ’s avonds gaan slapen, hangt hij er een gordijn tussen.

Binnen was alles door dieven gestolen.

Gelukkig heeft vader met Ali tussen de kapotte huizen een tafel en twee stoelen gevonden. Die staan nu in hun betonnen tent. Bij het kantoor van de Verenigde Naties kregen ze een gaskooktoestel. En gele plastic jerrycans.

Elke dag gaan haar broertjes drie keer water halen. Hadiel helpt haar moeder met wassen en vegen. Ze haat dat vegen.

Hoe vaak je ook veegt, het wordt nooit schoon met al die rotzooi buiten.

Wereldreis - 2012/4 - Werkblad E - 14

Vaak dacht Hadiel terug aan de tijd toen alles nog normaal was. Ze miste de duiven. Haar vader was veranderd door de oorlog. Vroeger was hij altijd vrolijk en wat er ook gebeurde, hij maakte altijd wel een grapje. Vaak vertelde hij ’s avonds, als ze in de schemer op het balkon zaten, verhalen over vroeger.

Verhalen die hij weer van zijn vader en moeder had gehoord. Steeds vertelde hij weer nieuwe dingen over het leven van opa en oma voor ze in 1948 naar Gaza moesten vluchten. Het was toen ook oorlog.

Tussen Israël en de Arabische landen er omheen.

Ook toen verlieten mensen ’s nachts stiekem hun huis omdat het er te gevaarlijk was. En ook opa en oma hadden hun oude huis nooit meer teruggezien.

Want toen ze in Gaza aankwamen, mochten ze niet meer terug.

Sinds ze terug zijn, is er aan hun kapotte huis niet veel veranderd. Omdat de grens gesloten is, kan er geen beton en cement naar binnen. Sommige Palestijnen smokkelen daarom stiekem spullen door tunnels onder de grens door. Dat is gevaarlijk en daarom zijn die spullen heel duur. Dat kan haar vader niet betalen. Oom Walid is ook smokkelaar. Soms brengt hij snoepgoed of een nieuwe trui voor Hadiel mee.

En dan vertelt hij spannende verhalen over hoe hij net is ontsnapt aan een soldaat of over hoe mooi de meisjes aan de andere kant van de grens zijn.

Die avond in bed denkt Hadiel aan de duiven die terug zijn gekomen. Waar zou Zilver al die tijd geweest zijn? Zou hij over de grens zijn gevlogen?

Duiven hebben vleugels, die kunnen overal heen.

Hoe zou het zijn om een duif te zijn en gewoon weg te kunnen vliegen? Zou haar vader daarom zoveel van zijn duiven houden? Omdat ze wel overal heen kunnen, terwijl voor Palestijnen de grens altijd dicht is? Ze voelt haar hoofd zwaar worden. Afgelopen nacht heeft ze bijna niet geslapen. Langzaam vallen haar ogen dicht en begint ze te dromen…

hebben witte kuifjes. Ze hoort vleugelslagen naast zich. Het is Zilver. “Waar ben je al die tijd geweest?” vraagt ze. Ze ziet Gaza onder zich steeds kleiner worden. Alsof ze uitzoomt op Google Earth.

“Ik zal het je laten zien”, antwoordt Zilver. Ze vliegen over de grens. Daar ligt het stadje Sderot. De huizen zijn wit, met tuinen vol bloemen. Dan ziet Hadiel een school. Er spelen kinderen op het plein. Boven het gebouw is een extra betonnen dak gemaakt als bescherming tegen de raketten uit Gaza. Haar school had geen betonnen dak tegen de bommen van Israël.

Wie zou dat kunnen betalen? De mensen in Gaza zijn veel te arm. Zouden Israëlische kinderen anders zijn dan Palestijnse kinderen? Of zouden ze dezelfde spelletjes spelen? En wat zouden ze doen in de klas?

Nieuwsgierig begint Hadiel te dalen. Als ze nog iets lager is, kan ze door het raam van de school naar binnen kijken...

Met een schok wordt Hadiel wakker. Ali heeft in haar tenen geknepen die onder de te korte deken uitsteken. “Rotjong!” Ze vliegt overeind. Ali gilt en rent naar buiten. Hij lacht en ineens moet Hadiel ook lachen. “Ik krijg je wel, jochie!” roept ze hem na. Ze zwaait naar Zilver, die op de waslijn zit. Klapwiekend vliegt hij op en gaat op de punt van het dak zitten. Binnen neuriet haar vader een liedje. De duiven zijn terug! Misschien komt alles wel weer goed.

De lucht is blauw en de zon staat heel hoog. Hadiel voelt hoe haar vleugels sterke slagen maken. Beneden ziet ze de zee en het strand. En Gaza. De betonnen huizen staan vlak bij elkaar, de straten en steegjes lijken donkere tunnels ertussen. De wind strijkt door haar veren. Nog hoger. Nu ziet ze de zee. De golven Wereldreis - 2012/4 - Werkblad F - 15

De muur van de schande Opdracht 1: lees onderstaande tekst en markeer de gevolgen van de muur voor de mensen in de Gazastrook Met de bouw in 2009 van een metalen hek - 20 tot 30 meter diep - op de grens tussen de Gazastrook en Egypte hoopten Israël en Egypte komaf te maken met de smokkel van wapens via de honderden tunnels. Gezien de blokkade van de Gazastrook door Israël en Egypte, waren deze de enige uitweg voor de Palestijnen om hun dagelijkse behoeften (voedsel, kleding, brandstof, geneesmiddelen…) in te vullen.

Volgens waterdeskundigen vernielt dit hek het ondergrondse wateropvangsysteem en worden de waterlagen vervuild met zilt water. Pijpleidingen naast de muur worden gevuld met zout water van de Middellandse Zee. Smokkeltunnels storten in, maar ook waterputten voor drinkwater, landbouw en de industrie worden hierdoor vernield.

De lokale markten in de Gazastrook hebben niet langer voedsel en bouwmaterialen ter beschikking door het instorten van de handel via deze tunnels. De armoede is dramatisch toegenomen doordat 30 000 extra Palestijnen werkloos werden, die actief waren in de tunneleconomie.

Het al veel te zoute drinkwater voor de Palestijnen wordt alleen nog zilter met allerlei medische gevolgen zoals bv. nierfalen. Bovendien dreigen naast honderden smokkeltunnels, veel gebouwen nabij de muur volledig in te storten.

De blokkade gaat in tegen het internationale recht en wordt geregeld veroordeeld door de internationale gemeenschap, maar de opheffing ervan door passende maatregelen wordt niet afgedwongen. Israël heeft bij de EU een bevoorrechte status als handelspartner, maar exporteert producten uit de illegale nederzettingen als “Israëlische producten”.

De Europese ministers hebben in 2008 beslist om de relaties met Israël nog te versterken.

Opdracht 2: zoek de onderstreepte woorden op in je woordenboek of op internet.

Opdracht 3: vul nu dit schema aan met gevolgen voor het dagelijkse leven; kies uit je gemarkeerde woorden! het water

de gezondheid

Wereldreis - 2012/4 - Werkblad G - 16

de arbeid

Palestina?

Opdracht: zoek kaartjes van Israël / Palestina van (voor) 1947 tot nu en zoek een antwoord op de volgende vragen.

Is het gebied waarover de Palestijnen kunnen beschikken een beetje / veel / heel veel kleiner / groter geworden? ................................................................................................................................................................

Is dit een eerlijke verdeling? Welke problemen denk je dat dit allemaal met zich meebrengt? Kijk goed naar de laatste kaart!

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

Denk je dat die problemen opgelost geraken als Palestina een onafhankelijke staat wordt? ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

Kun je aan de hand van enkele voorbeelden aantonen dat door het conflict tussen Israël en Palestina sommige kinderrechten niet gerespecteerd zijn? Welke? Voor wie? ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

Taboulé Dit gerecht is gekend in verschillende landen aan de Middellandse Zee. In Tunesië en Marokko bv. maken ze dit met couscous (harde tarwemeel, met zout water gemengd) i.p.v. met bulgur (harde tarwegrutten, vooraf gestoomd en gedroogd).

Ingrediënten (voor twee personen) - een bosje peterselie - enkele takjes verse munt - zout en peper - 2 tomaten - ½ komkommer - 1 eetlepel olijfolie - 100 gram fijne bulgur - 1 eetlepel citroensap - 1 ui

Bereiding Week de bulgur 40 minuten in koud water en knijp hem dan goed uit. Hak de ui, de peterselie en de munt fijn. Snij de tomaten in stukjes (verwijder de zaadjes). Schil de komkommer en snij haar in fijne stukken. Meng alles in een grote kom en breng op smaak met peper en zout. Meng de olijfolie en het citroensap er ook nog door.

Lekker bij plat brood (Marokkaans, Turks, Perzisch) en met yoghurt!

Wereldreis - 2012/4 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2012/4 - Werkblad I - 18

MONDIALE VORMING IN DE TWEEDE GRAAD

Na wat opzoekingswerk en vanuit de contacten met leerkrachten, stellen we vast dat er weinig leermiddelen en programma’s mondiale vorming bestaan voor kinderen van de tweede graad basisonderwijs.

Nochtans is dit een heel interessante leeftijd om te werken rond openheid, diversiteit… en de wereld!

Een interessante doelgroep De ervaringen in het inleefatelier SuperWereldMol1 leren ons dat 8 tot 10-jarigen meestal nog niet in staat zijn om zich te verplaatsen in tijd en ruimte én dat ze nog niet zoveel verbanden kunnen leggen als leerlingen uit de derde graad. Anderzijds vragen ze inhoudelijk toch meer uitdaging dan jongere kinderen. Het lijkt een doelgroep te zijn die tussen twee stoelen valt. Of is het een belangrijk scharniermoment?

Het is in ieder geval een zeer boeiende leeftijd om mondiale vorming aan te bieden. Meestal zijn ze nieuwsgierig, leergierig, enthousiast en laten ze zich nog dikwijls meeslepen in hun fantasie. Ze zijn nog sterk met zichzelf bezig, maar kunnen zich al verplaatsen in een concrete leefsituatie van andere kinderen. Op voorwaarde dat die leefsituatie gelinkt is aan hun eigen ervaringen. Ze vertonen een grote betrokkenheid op andere mensen en op maatschappelijke thema’s zoals armoede of klimaat als die concreet worden ingevuld.

Ze hebben nog geen vastgeroeste stereotypen, en als ze die uiten, is dit meestal doordat ze die nazeggen van ouders, vriendjes, media…

Kortom, het is een goed moment om de wereld in de klas én in hun leefwereld binnen te brengen!

Hoe doe je dat nu?

Een goede en eenvoudige manier om het Zuiden in de klas te brengen, is door een kind voor te stellen via beelden en voorwerpen. Het is leuk om een leeftijdsgenootje gedifferentieerd te presenteren. Kinderen zullen zich op die manier vlugger verplaatsen in die ander zijn leefwereld. Als je daarbij nog eens focust op de innerlijke kwaliteiten van het kind i.p.v. op de uiterlijke verschillen, zorg je voor herkenbaarheid en verbondenheid. Hieronder geven we nog enkele aandachtspunten om die herkenbaarheid en verbondenheid te versterken.

- Kies voor betrokken kennis. Zorg voor informatie die herkenbaarheid en nieuwsgierigheid oproept. Leg de nadruk op de leefwereld van de kinderen. Praat over dagdagelijkse gebeurtenissen die hen interesseren: vriendschap, lievelingsgerecht, naar school gaan…

- Geef aandacht aan een actueel, juist, verscheiden en positief herkenbaar beeld.

Probeer stereotypen te nuanceren door er een ander, genuanceerd beeld naast te zetten. Zorg ervoor dat je met je voorstelling niet in de val trapt van eenzijdig te zijn en geef voldoende aandacht aan moderne elementen. Als je weet dat sommigen denken dat iedereen in Senegal op blote voeten loopt, toon dan de voetbalschoenen van het kind dat je voorstelt. Denkt men dat ze er alles zelf maken (uit hout, klei…) toon dan de gsm waarmee hij/zij graag naar de radio

luistert.

- Probeer het kind voor te stellen op een meervoudige, complexe manier, niet als vertegenwoordiger van zijn cultuur. Zorg voor een persoonlijk verhaal, met emotionele elementen die herkenbaar zijn voor de kinderen in de klas. Zo kan je in de klas een vriendenboek maken. Maak ook een pagina voor het kind dat je voorstelt. Wat is zijn/haar lievelingsmuziek, kledij, eten, kleur, enz.? Zoek naar de gelijkenissen tussen de kinderen.

- Zorg voor een ervaringsgerichte en actieve aanpak. Laat de kinderen een aantal aspecten ervaren van het leven van de jongen of het meisje dat je voorstelt. De indrukken die ze hierdoor opdoen, zijn meestal veel sterker dan bij een klassieke informatieoverdracht.

Leer hen een spel dat ze ook in Senegal op de speelplaats spelen. Laat hen proeven van en ruiken aan producten uit Senegal. (Vele zijn in de eigen supermarkt te verkrijgen).

En wat met uitspraken over armoede?

Wij kiezen ervoor om met deze doelgroep op een impliciete manier te werken aan vooroordelen en stereotypen. Een kind dat wij voorstellen, kan in armoede leven, maar daar leggen wij zelf de aandacht niet op. Als kinderen dan uitspraken doen over armoede, hoef je die ook niet onder stoelen en banken te steken, maar neem ze niet als uitgangspunt. Kinderen zitten waarschijnlijk reeds met een aantal beelden in hun hoofd, overgenomen uit de media of van familie en vrienden. Met ander woorden: maak van jouw vertrekpunt een positief vertrekpunt.

Als je een probleem bespreekbaar wilt maken, is het belangrijk ervoor te zorgen dat je voldoende context kan schetsen en dat je aandacht hebt voor systeemdenken2. Welke oorzaken liggen aan de basis van het probleem? Welke initiatieven nemen mensen ter plaatse om iets aan de situatie te doen? Dit wordt al moeilijk voor een tweede graad: cognitief zijn de kinderen onvoldoende in staat om deze processen te begrijpen. Door het probleem (van bv. armoede) té eenvoudig voor te stellen, kan dit leiden tot een negatieve beeldvorming (bv. medelijden). De materie kan namelijk niet diep genoeg uitgespit worden omdat er op die leeftijd te weinig inzichtelijk vermogen is.

Dat komt later…

1 SuperWereldModel (SWM) is een traject voor de 2de graad waarbij de kinderen mee op onderzoek gaan met de SWM en tijdens het inleefatelier en de nawerking kennismaken met leeftijdsgenootjes uit India, Senegal en Guatemala. Meer info op www.studioglobo.be 2 Zie ook p.19 in het februarinummer van Wereldreis 2012.

Freddy leeft voor zijn postduiven. Hij is er elke dag mee bezig. Het vraagt toewijding, blijvende inzet en veel opoffering. Net als werken aan vredeâ&#x20AC;Ś

191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren ĂŠn de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit!

www.detijdloopt.be