Wereldreis Juni 2012 by Studio Globo

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 25ste jaargang, nummer 6  Afgiftekantoor Antwerpen X – P912119

JUNI 2012

Kirgizië Thema : ZOMER

NIEUWS EN CAMPAGNE Reservaties inleefateliers

Je droomt van een wereldbetrokken klas? Je werkt graag ervaringsgericht? Dan bieden inleefprogramma’s van Studio Globo jou en je klas de kans op een unieke ervaring.

9–10-jarigen

Als leerkracht heb je een cruciale rol: je volgt een nascholing, organiseert een mondiaal of intercultureel project in je klas a.d.h.v. een lessenpakket en je komt met je klas naar een inleefatelier… Tijdens dat hoogtepunt proeven kinderen van de diversiteit die onze maatschappij kenmerkt en die ze als een rijkdom leren zien. Ze kijken achter de muur van onze samenleving en ontdekken hoe mensen er werken aan gelijke kansen. Of ze kruipen even in de huid van mensen in het Zuiden en ervaren hoe mensen wereldwijd aan verandering werken. Studio Globo heeft een aanbod voor verschillende leeftijden verspreid over Vlaanderen en Brussel. De reservaties voor de inleefateliers van Studio Globo gebeuren begin juni. Een aantal inleefateliers zijn snel volzet en werken met voorrangslijsten. Wanneer je interesse hebt om met je klas deel te nemen aan de Achter de Muur, SuperWereldMol, Wonen op het Dak of Wonen en leven in…(Congo, Peru, Guatemala, India of de Filippijnen), neem dan contact op met de betreffende afdeling. Uitgebreide informatie en contactgegevens zijn te vinden op www.studioglobo.be/inleefateliers

Eerste kennismaking met leefwereld van mensen in het zuiden.

De SuperWereldMol in Gent

10–11-jarigen Positief leren omgaan met diversiteit: interculturele vaardigheden, Wonen op het Dak basisattitudes van openheid, respect

in Brussel

11-12-jarigen

in Antwerpen

Kennismaking met het dagelijkse leven van mensen in het Zuiden. Congo Door kinderen cognitief en affectief te betrekken bij de realiteit van Peru een land in het zuiden, wordt het groeiproces van verbondenheid Filippijnen en solidariteit versterkt. Guatemala

Abonnementen Wereldreis Een abonnement op Wereldreis loopt per schooljaar of per kalenderjaar. De abonnementen die aflopen, worden automatisch vernieuwd (tenzij dit anders werd doorgegeven, bv. voor gemeenten die werken met een bestelbon). Heb je een schooljaarabonnement? Neem dan voor wijzigingen aan aantallen of formules vóór 15 juni contact op met Jan Wynants op het secretariaat van Studio Globo: info@studioglobo. be of telefonisch op 02 520 05 30. Prijzen voor de abonnementen: - abonnement Wereldreis: 16 euro per jaar. (10 nummers Wereldreis) - 1+1 abonnement: 34 euro per jaar (1 abonnement Wereldreis + de Wereldkalender) - 6+6 abonnement: 170 euro per jaar (6 abonnementen Wereldreis en 6 kalenders voor de prijs van 5) Dit geldt enkel voor verzending naar één adres.

02 520 23 30 03 235 20 76

in Genk

011 26 54 20

in Gent

09 234 04 13

India Werken aan gelijke kansen, omgaan met armoede en sociale uit- Achter de Muur sluiting

09 234 04 13

051 22 11 03 in Roeselare

INHOUD

VOORWOORD Beste leerkracht, Wie al vele jaren met de 11.11.11-kalender werkt in de klas, heeft deze maand misschien een déjà-vu gevoel. Zij of hij is niet alleen. Ook ik denk spontaan aan andere mooie foto’s uit dezelfde regio. Verschillende verhalen en werkbladen komen mij voor de geest. Over nomaden die ’s zomers met hun kudde rondtrekken in de steppe van Centraal-Azië. Ga maar eens op zoek naar de kalender van 1995. Ruiters te paard in de wijdse velden, of binnenkijken in hun ronde tent van vilt en hout. Voeg er nog oktober 2006 en juni 2009 bij en je krijgt een prachtige fotomuur. In dit nummer zoomen we in op het thema zomer. Het seizoen dat in Kirgizië zorgt voor kleine volksverhuizingen naar hooggelegen bergweilanden. Over ‘uittocht’ kun je ook spreken als je denkt aan de honderdduizenden Europeanen die in het buitenland op vakantie gaan. Ook sommige leerlingen zullen tijdens juli of augustus hun (t)huis verlaten en een andere horizon opzoeken. Op reis met hun ouders, op kamp met de jeugdbeweging of de mutualiteit, op sportkamp met de club… Met of zonder tijdelijke en verplaatsbare tenten, caravans en mobilhomes. Na tien virtuele wereldreizen in de klas trekken ze ‘r echt op uit en komen ze terecht in minder vertrouwde omgevingen, in een andere cultuur, bij ‘vreemde’ mensen, elk met hun eigen aard. Mogen ze met een open blik, een betrouwbaar referentiekader en voldoende interculturele vaardigheden (zie p.19) zich verder oriënteren in de wereld. Doorheen de confrontatie en op basis van eigen ervaringen. Het leven blijft de beste leerschool.

Nieuws en campagne ........................ 2 Abonnementen Wereldreis ................ 2 Saved by the bell ............................. 2 Voorwoord .................................... 3 Wereldreisinfo Kirgizië .................................... 4 Heb je al gehoord van ... joerten? ................................... 4 Foto-info .................................. 5 Thema-info: Zomer .................... 5 Reiswoordenschat ..................... 5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad ...........................6-8 Melk komt van zoogdieren ........... 7 Jij kent vast ook Kirgizisch! ......... 8 Tweede graad ........................ 9-11 Brief van Lien ..........................10 Kirgizië-kruiswoordraadsel ......... 11 Derde graad ........................ 12-17 Webtips ...................................13 Voer voor boekenwurmen............13 Het waterpistool van Jamilia .............................. 14-15 Kirgizische vertelkunst ..............16 Zonder boeken of horloges .........17 Tekening van de kalenderfoto ......18 Voorbij de kleuren .........................19 Spiegelfoto ...................................20

Een deugddoende vakantie toegewenst en graag tot volgend schooljaar! S.V.d.A.

COLOFON

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo (Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel, F 02 502 81 01) Weblink www.studioglobo.be/wereldreis

Le monde en classe (vertaling van Wereldreis) is een uitgave van CNCD-11.11.11 (Handelskaai 9, 1000 Brussel, F 02 250 12 63) www.cncd.be/lemondeenclasse

Abonnement : 10 nummers voor € 16 Zie weblink voor andere formules. Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Vraag wijzigingen schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement. Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,60 + verzendingskost. Bankrekening : BE56 0682 3525 0588 Administratie : Jan Wynants (T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be) Redactie en medewerkers : Helga Vande Voorde (T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be), Patrick Vanden Berghe (verhaal), Mélusine Mallender, Marijke Huvenne, An Van den Broeck, Jill Vervoort, Joris Cools, Liesbet Niveau, Stefaan Van den Abbeele, Jan Debonnet Tekeningen : Jos Verhulst Foto's : Thoma Grabka/Laif (kalenderfoto op de cover), Studio Globo (p.2 en 19), Roza De Mayer (spiegelfoto p.20); Vormgeving : Marc Vermeiren Druk : De Wrikker cvba, Berchem Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding. Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11 v.z.w. en met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking

Wereldreis - 2012/6 - 3

Kirgizië LANDENINFO Ligging, landschap en klimaat Kirgizië of Kirgistan ligt in Centraal-Azië in het Tiensjangebergte (tot 7 439 m hoog). Kirgizië grenst aan China, Kazachstan, Oezbekistan en Tadzjikistan. De oppervlakte is 198 500 km². Het landschap is erg afwisselend: van groene bergweiden met hier en daar naald- en loofbossen tot maanlandschappen met kleurrijke rotsen; bergen met hun altijd besneeuwde toppen en veel grote meren. De jailoos worden in de lente en de zomer door de herders gebruikt om kun kuddes geiten of schapen te hoeden. Ook runderen en paarden komen veel voor. In de winter zijn de jailoos verlaten. De temperatuur daalt dan tot -30 graden en er ligt sneeuw. Geschiedenis Kirgizië wordt al sinds de achtste eeuw door etnische Kirgiezen bewoond. Aan het begin van de 13de eeuw werd het ingelijfd in het Mongoolse Rijk en het bleef eeuwen onder die Mongoolse invloedssfeer, tot het in de achttiende eeuw door China werd veroverd. In 1876 werd het ingelijfd bij het Russische Rijk en in 1918 veroverd door het Rode Leger. Tussen 1924 en 1936 werd het geleidelijk omgevormd tot een van de 15 Sovjetrepublieken. Het is sinds 1991 een onafhankelijke republiek. Eind 2011 werden de verkiezingen gewonnen door de voormalige premier Almazbek Atambajev.

Bevolking Kirgizië heeft 5,5 miljoen inwoners, waarvan 852 000 in de hoofdstad Bisjkek. Heel wat Kirgiezen zijn nomaden: in de lente en de zomer trekken zij rond met hun kuddes; in de winter keren de Kirgiezen terug naar hun huis in de dorpen of zetten zij hun joert op in lagergelegen delen van het land. Steeds meer Kirgiezen gaan naar de stad om te studeren en te werken. Toch hebben de meeste stedelingen ook dieren, dat is immers hun rijkdom. Zij laten de dieren dan achter bij de herders die er voor zorgen.

school. De meeste kinderen hebben weinig speelgoed; zij spelen met de dingen die zij in de natuur vinden (bv. stenen, stukjes stof). Bruidroof is onwettig maar gangbaar in landelijke gebieden.

Kirgiezen eten veel brood, rijst, boter, kaas… Vlees houden zij voor speciale gelegenheden. Het vet van de dieren wordt wel dagelijks gebruikt, bv. als broodbeleg. Thee en koemis zijn hun lievelingsdranken.

Economie De economie was tot 1991 volledig gericht op de Sovjet-Unie. In de valleien worden naast voedingsmiddelen ook katoen en tabak geteeld, de veeteelt levert wol en vlees. De ondergrond bevat goud en zeldzame aardmetalen; de industrie heeft weinig belang. Een half miljoen gastarbeiders in Rusland en Kazachstan leveren een kwart van het BNP. Munt: de Kirgizische som, KGS 1 = 0,0162 euro.

Kinderen leren al van jonge leeftijd paardrijden. Het paard is dan ook het belangrijkste vervoermiddel. Als zij oud genoeg zijn, mogen de jongens mee naar de jailoos. Vier op vijf kinderen lopen

Wereldreis - 2012/6 - Wereldreisinfo - 4

De officiële taal is Kirgizisch, dat verwant is met Turks. Het maakt, zoals het Russisch, gebruik van het cyrillische schrift. De meeste Kirgiezen spreken ook Russisch en een beetje Duits. Er zijn vooral moslims en Russisch-orthodoxe christenen. HDI: 112de met een middelmatige 0,598.

HEB JE AL GEHOORD VAN … JOERTEN? Centraal-Aziatische nomaden wonen in joerten of yurta’s, ronde tenten gemaakt uit vilt. Een joert heeft een voordeur of gordijn en een rond dak met een ‘kroon’, waardoor de kachelpijp steekt. Die kroon staat op de vlag van Kirgizië. Bij de opbouw van een joert wordt eerst een houten frame rechtgezet. Daarop plaatst men stokken die toelopen naar het midden. Daarna bedekt men het houten gebinte met vilten doeken. In de joert legt men tapijten. Elke joert heeft een kachel waarop men kookt en die dient voor verwarming. Als brandstof gebruikt men uitwerpselen van dieren. Achteraan de joert ligt steeds een stapel dekens. Hoe meer dekens, hoe rijker de familie. De dekens worden natuurlijk vooral gebruikt om de mensen tijdens het slapen warm te houden.

zich verder bezig met de dieren en met het kaasmaken. Soms ook met de bijenkorven, die honing leveren om ’s morgens ongezuiverd te eten ofwel te koop aan te bieden. Als de nacht valt, stopt alles: de zon beheert de uren.

FOTO-INFO De foto werd genomen in het zuiden van Kirgizië, tussen Osh (tweede grootste stad) en Sary Tash, niet ver van de drielandengrens tussen Kirgizië, Tadzjikistan en China. Je ziet een typisch beeld, met joerten tegen een groene en wat heuvelachtige achtergrond, veel vrouwen met kinderen, vee en een stapel gedroogde mest. THEMA-INFO: ZOMER De zomer is de mooiste tijd van het jaar, het ogenblik waarop je - eindelijk - het huis uit kunt zonder kou. Kortom wanneer het mogelijk is ongehinderd buiten te zijn, zeker in Kirgizië. In het begin van de zomer, als de lange winter ernstige tekenen van zwakheid begint te vertonen, wordt de klim naar de bergweiden georganiseerd. Het hele gezin treft voorbereidingen en zodra de joerten zijn afgebroken, begint de dagenlange tocht naar boven. Eenmaal aangekomen op de hoogvlakten - waar het ’s winters onmogelijk zou zijn te verblijven, maar waar het gras voedzamer is - wordt het joertendorp weer opgetrokken voor de hooguit

drie maanden die de zomer duurt en de dieren worden losgelaten op de weiden. Dan nemen tegenwoordig veel mannen afscheid van hun familie: zij vertrekken naar Rusland op zoek naar beter betaald werk, dat hen toelaat een deel van het gezinsinkomen te verzekeren. Vrouwen en kinderen blijven alleen achter, hopend dat hun echtgenoot en vader op het einde van de zomer terugkeert. De bezigheden worden geregeld volgens voorouderlijke gewoonten. Kalfjes worden geboren en de melk moet met hen worden gedeeld. Melk is het basisvoedsel in die streken. De mensen drinken haar warm of koud, maken er room van om brood in te soppen, of boter en een beetje kaas als noodzakelijke vetstoffen om de komende winterkoude te verdragen. Elke avond worden de koeien, die halfvrij leven, binnen omheiningen verzameld om te melken. De kinderen, dikwijls van dienst voor het melken, moeten er op letten niet alles uit de uier te melken, zodat er voldoende overblijft voor het kalfje dat op de weide achterbleef. De hele tijd door hoor je de kalveren luidkeels op hun moeder roepen zodat het in de vallei weerklinkt. Dat houdt pas op als de koeien weer bij hun kleintjes zijn. Terwijl de mannen afwezig zijn, hangen de vrouwen aan elkaar, solidair. Hun bezigheden zijn eenvoudig. Na het melken en de verwerking van de zuivel, verkopen de kinderen met vakantie de producten enkele kilometers verderop langs de weg. De vrouwen houden Wereldreis - 2012/6 - Wereldreisinfo - 5

Maar ondanks de drukke bezigheden in dit moeizame leven in afzondering, is de zomer een vreugdevolle tijd waarin veel wordt gelachen. Het is het plezier om vrij te zijn, om buiten te lopen zonder belemmering of toezicht. Geen snijdende wind, geen bijtende kou waardoor je ineenduikt rond de kachel in de joert. De zon brandt zelfs soms voor deze vrouwen en kinderen die de koude gewoon zijn. Maar wat doet het deugd niet meer al die beschermende lagen op je rug te dragen! Dus is elk ogenblik een aanleiding tot blijdschap, een voorwendsel tot spel en het gelach klinkt voortdurend tussen de bergen. Want binnenkort, veel te snel, keert de koude terug… Dan moeten zij de joerten opnieuw uit elkaar nemen, de dieren samendrijven en weer afdalen naar de laaggelegen valleien. En eens de winter van acht maanden aanbreekt, dikwijls erg bar, worden herinneringen opgehaald aan de pleziertjes van de voorbije zomer… en kijken zij uit naar de dag dat die terug zal keren! REISWOORDENSCHAT ayran: drank van gegiste en licht verzuurde melk met water en zout. jailoo: zomerweide in de bergen, waarop de nomaden hun kuddes laten grazen (< yaylak: zomerplaats). kefir: een licht alcoholische soort yoghurt. koemis: nationale drank van Kirgizië, gemaakt van gegiste paardenmelk met een alcoholgehalte van 0,5 tot 3 %. nomaden: mensen of bevolkingsgroepen die geen vaste woonplaats hebben en gewoonlijk met hun vee rondtrekken om het te laten grazen. vilt: stof bestaande uit onder druk met vet of zeep ineengewerkte wol of ander dierlijk haar of vezels, meestal in verschillende lagen opeengeperst.

Eerste graad EINDTERMEN Wereldoriëntatie 1.12 (leefgewoonten en klimaat), 1.16 (voedsel = energie), 4.1 (arbeid, mannen en vrouwen), 6.9 (dagelijks leven). Nederlands 6.2 (interesse in andere talen en culturen), 6.5 (aandacht voor taalsysteem: meervoudsvormen). Beeld 1.4 (beeldend vorm geven). BIJ DE FOTO

De uitwerpselen van de koeien, die grote bruine platen, laten zij drogen: daarmee maken zij vuur. Iedereen werkt mee: vrouwen maken van de melk boter, yoghurt, kefir, ayran en kaas. De kinderen verzamelen koeienplaten en leggen die te drogen. Iedereen is echt wel tevreden, er wordt veel verteld, gelachen, gewerkt en gespeeld. Jamilia had een waterpistool gevonden: zie nu maar hoe leuk zij het vinden! Vóór de derde volle maan komt, moeten zij weer in de stad zijn! Hoeveel dagen zouden dat zijn? Wat willen volgende spreekwoorden zeggen? - Paarden zijn de vleugels van de Kirgiezen. - Zonder paard is als zonder benen.

Een kringgesprek Bekijk samen met de kinderen de nieuwe foto. Laat hen vertellen wat zij zien. “Wie zie je? Wat doen zij? Wat zat er in die pot? Wat heeft de andere vrouw in haar hand? Hoe is de sfeer daar? Welk seizoen is het daar? Hoe weet je dat? Hoe ziet de woning eruit? Is dat hun echte huis? Wat ligt er op de grond? Waar zijn de mannen?” Aansluitend vertellen Lien is deze maand in Kirgizië, een land ver van de zee en met veel hoge bergen. De winters zijn bar koud, het vriest vele graden onder nul en de families wonen dan in huizen in de stad. Deze foto is gemaakt in de hete zomer. Het is de gewoonte dat de families dan naar de weiden in bergen trekken. Zij bouwen er een joert (zie ook Wereldreis juni 2009: Mongolië). Terwijl de mannen met hun kudden de weiden intrekken of in het buitenland gaan werken, zorgen vrouwen en kinderen voor het kamp en voor de wintervoorraad. Zomertafereel Zoals je ziet op de foto, is het best gezellig: hun joert is hun huis en de uitgestrekte weide met de bergen is hun tuin. Het is lekker warm. Melk is een basisvoedsel en heel belangrijk!

OPDRACHTEN Op de grond liggen enkele versleten tapijten. Maken jullie een nieuw? Iedereen krijgt een lapje stof (vilt) van 15cm bij 15cm of iets groter, afhankelijk van het aantal kinderen. De leerlingen kunnen dat zelf versieren, al naar gelang de verworven vaardigheden: er stukjes op naaien, een patroon borduren, er iets op schilderen met stofverf, er gekleurde woldraden opkleven in een patroon… Al die lapjes worden dan aan elkaar genaaid als speeldeken voor de (kleuter)klas. Werkblad A kan in groepjes en door het tweede leerjaar individueel worden gemaakt. Lees de woorden op werkblad B eerst klassikaal voor! Daarna trekken de leerlingen in groepjes de juiste pijlen. Vergelijk en bespreek de resultaten dan klassikaal. Sleutel: dokter = doktoer; koffie = kofee, thee = tsjaj; douche = doesj; juni = i-joen; goed = jaksjo. Allochtone kinderen in de klas hebben in hun taal misschien ook woorden die wij best kunnen begrijpen? Laat hen maar zoeken!

Wereldreis - 2012/6 - Wereldreistips - 6

Melk komt van zoogdieren 1) Wie geeft melk? Trek een pijl naar de fles. 2) Kun jij ook van die melk drinken? Ja? Trek dan de pijl door van de fles naar “ik”. paarden schapen vissen vogels geiten slangen panters koeien

Ken je nog dieren die melk geven? Trek je ook de pijlen? Zet naast elke groep dieren hoe zo één dier heet bv. paarden 1 paard schapen

1 ……………………

vissen

1 ……………………

vogels

1 ……………………

geiten

1 ……………………

slangen

1 ……………………

panters

1 ……………………

koeien

1 ……………………

Wereldreis - 2012/6 - Werkblad A - 7

Jij kent vast ook Kirgizisch! Trek een pijl naar het juiste woord GRNWHU

ɞ ɭ ɲ GRHVM

NRIILH

ɢ ɸ ɧ L MRHQ

WKHH

ɹ ɤ ɲ ɺ MDNVMR

GRXFKH

ɞ ɨ ɤ ɬ ɭ ɪ GRNWRHU

MXQL

ɤ ɨ ɮ ɟ NRIHH

JRHG

ɱ D ɣ WVMDM

Kirgizisch cyrillisch alfabet Ⱥ D Ȼ ɛ ȼ ɜ Ƚ ɝ Ⱦ ɞ ȿ ɟ Ȭ ɺ ɀ ɠ Ɂ ɡ ɂ ɢ Ƀ ɣ Ʉ ɤ

XLW spraak a b v g d e, je jo zj z i j k

Ʌ ɥ Ɇ ɦ ɇ ɧ Ԙ ԙ Ɉ ɨ Ԧ ԧ ɉ ɩ Ɋ ɪ ɋ ɫ Ɍ ɬ ɍ ɭ Ԛ ԛ

l m n ng o eu p r s t oe u

Wereldreis - 2012/6 - Werkblad B - 8

Ɏ ɮ ɏ ɯ ɐ ɰ ɑ ɱ ɒ ɲ ɓ ɳ ɔ ɴ ɕ ɵ ɖ ɶ ɗ ɷ ɘ ɸ ə ɹ

f ch ts tsj sj sjtsj

y j e joe ja

Tweede graad EINDTERMEN Nederlands - spreken 2.5 en schrijven 4.6 (vragen beantwoorden), 7 (culturele diversiteit). Muzische vorming - drama 3.3 (tekst weergeven). Wereldoriëntatie 1.4 (biotopen), 2.1 (grondstoffen), 2.6 (natuurlijke verschijnselen), 2.9 (technieken), 4.7 (gezin), 6.9 (dagelijks leven), 6.10 (landschap).

olifanten, regenpijp, flatgebouwen… Spelverloop: een leerling begint met “Ik ga naar de bergen in Kirgizië en ik zie daar…” en vult aan met een juist woord, de volgende leerling herhaalt en vult nog verder aan. Als een leerling een verkeerd woord zegt, mag hij/zij niet meer meedoen. Het spel is gedaan als alle juiste woorden aan bod zijn geweest.

DE FOTO EN DE BRIEF

Voer een klasgesprek over de foto. - Wat zie je? Bergen, tenten, kinderen en vrouwen, droge koeienvlaaien, gras… - Wat gebeurt er? Zij lachen, koken… Hoe zien de woningen eruit? Ga hier in op de bouw van een joert: houten frame, vilten doeken, deur is gordijn, schoorsteen door het dak voor de kachel, in de joert: gordijnen; achteraan dekens die hun rijkdom vormen. Ga in op de functies van koeienvlaaien als brandstof en op de joert (gemakkelijk te verplaatsen, dit is nodig omdat het nomaden zijn). Waarom trekken zij naar de bergen, denk je? Wat denk je dat zij daar eten en drinken? Melk (koud of warm), kaas, yoghurt, brood, thee, vlees…

Lees samen de brief van Lien op werkblad C. Vul de informatie van daarnet nog verder aan. “Wat weten wij nu nog?” Oplossing van werkblad D: Almazbek ATAMBAJEV 1 2 3 4 5 6 7 8 9

M J

A T A M B A J E

D A I E O Z O K

E P L S T I E E

N I O T E E R N

J O

T S

R T S

ACTIVITEITEN Ik ga naar de bergen… Hang als voorbereiding op het bord verschillende woordkaarten: joert / weide / eeuwige sneeuw / schapen / koeien / boter / koeienvlaaien / tapijten… (zie woorden uit brief en klasgesprek) en vul aan met woorden die er niet bij horen:

Lucky Luke in Kirgizië Voorbereiding: de leerlingen gaan in een cirkel staan, in het midden staat iemand met een waterpistool (al dan niet gevuld). Spelverloop: de leerling in het midden draait om zijn as, wanneer hij wil, stopt hij, richt zijn pistool op wie voor hem staat en roept zijn naam. Die leerling X bukt; zijn twee buren draaien dan om het eerst één keer om hun as, doen alsof ook zij een pistool vast hebben en roepen “pang”. Wie als laatste omgedraaid was en “pang” heeft geroepen, moet gaan zitten. Leerling X staat weer recht en ook de ‘eerste’ mag verder spelen. Het spel is gedaan als er nog maar twee leerlingen in de kring staan. Oh nee, wie steelt er uit de joert? Benodigdheden: 2 tenten + een 25-tal dekentjes of kussens. Speluitleg: dekens zijn rijkdom in Kirgizië. De kinderen halen soms wel eens deugnieterij uit en gaan een deken stelen uit een andere joert. Daarover het volgende spel: twee ploegen hebben ieder hun tent aan de andere kant van het plein. In iedere tent liggen evenveel dekens. Als het startsignaal wordt gegeven, lopen beide ploegen naar de andere tent, nemen er 1 deken en brengt haar naar hun tent. Zo tot het eindsignaal wordt gegeven (na 6 minuten). Na het eindsignaal worden de dekens geteld; de ploeg met de meeste dekens is de winnaar. Drama Hiervoor heb je kaartjes nodig met daarop: boter karnen / joert opzetten / schapen melken / boter verkopen / de kudde hoeden / mest stapelen… Verloop: ieder groepje (van drie leerlingen) krijgt een kaartje. Zij maken een kort mimespel over hun kaartje. Ieder groepje brengt het mimespel voor de klas. De andere leerlingen raden welke activiteit uit Kirgizië het is.

Wereldreis - 2012/6 - Wereldreistips - 9

Wereldreis - 2012/6 - Werkblad C - 10

Kirgizië-kruiswoordraadsel Drie woorden krijg je cadeau: jailoos - dekens - nomaden 1. Mensen die rondtrekken, noemen wij … 5. 2. Op de grond in de tent liggen… 6. 3. Weilanden noemen zij … 7. 4. Hun brandstof voor de kachel - TIP: uitwerpselen 8. van dieren, noemen we… 9.

Een vet product dat de vrouwen van melk maken In welk werelddeel ligt Kirgizië? Hoe noemen zij hun tent? Hun rijkdom bestaat uit… Stof waaruit hun tent is gemaakt.

Als je het juist hebt opgelost, lees je vertikaal de familienaam van de president van Kirgizië.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Antwoord: de naam van de president is: Almazbek __ __ __ __ __ __ __ __ __ (Ⱥɥɦɚɡɛɟɤ Ⱥɬɚɦɛɚɟɜ

Wereldreis - 2012/6 - Werkblad D - 11

Derde graad EINDTERMEN Nederlands - Spreken 2.6 (interpretatie); Strategieën 5.2 (manier van spreken). Wereldoriëntatie - Natuur 1.13 (aarde en zon) - Tijd 5.3 (planning), 5.6 (afstamming). Sociale vaardigheden 1.5 (leiding geven).

en lichaamstaal. Met werkblad H gaan zij dieper in op enkele aspecten van de Kirgizische cultuur.

BIJ DE FOTO Op de foto zie je een typisch tafereel van het dagelijkse leven in Kirgizië voor vrouwen en kinderen van nomaden. Je kunt zien hoe zij in de zomer wonen en wat zij dan doen. De mannen werken in het buitenland of trekken met hun kudden de heuvels in op zoek naar graasland. Overal liggen grote bruine plakken te drogen. Zie je de stapel rechts op de foto? Weet je wat het is? Waarvoor gebruikt men dat? Wat zit er in de pot? Waarvan is het gemaakt? Waar haalt men de melk? Waarvan zijn de doeken gemaakt die op de grond liggen? Je ziet hun zomerwoning, de joert. Waarvan is die gemaakt? Waarom is het voor deze families gemakkelijker om in de zomer in een joert te wonen? De families blijven meestal bij elkaar in de buurt wonen en werken samen in groep. Op het terrein staan verschillende joerten bij elkaar. De vrouwen werken samen bij hun dagelijkse taken. Hoe is de sfeer tijdens het werk? Vergelijk even met het leven bij ons. Sommige mensen leven in de zomer ook even in een andere woning. Geef daarvan voorbeelden. Waarom doen zij dat? In Kirgizië is de temperatuur in de zomer hoog, maar in de winter zeer laag: van + 30°gaat het tot – 30°. Daarom brengen de herders in de winter de dieren naar het dorp in de vallei waar zij meer beschermd zijn tegen sneeuw en ijs. Zij wonen dan met hun familie in een houten of stenen huis, dat steviger is en beter bestand tegen de koude. De mensen leven voor en van hun dieren. Wat doen zij voor hun dieren? Hoe leven zij van hun dieren? HET VERHAAL EN DE WERKBLADEN De leerlingen lezen het verhaal op werkbladen E, F en G. Daarna vertellen zij elk een stukje met passende intonatie

Opvoeding van de kinderen Paarden zijn heel belangrijk voor de herders van Kirgizië, ook al nemen auto’s en tractors tegenwoordig een belangrijke plaats in. Maar zelfs op de moeilijkst bereikbare plaatsen geraak je met een paard. Daarom leren kinderen, vooral jongens, paardrijden als zij drie of vier jaar oud zijn. Hun paard wordt een zeer belangrijk bezit waarmee zij vele uren doorbrengen en dat zij dan ook goed verzorgen. Zij worden meestal later ook herder, al gaan tegenwoordig wel meer en meer kinderen naar school en studeren zij daarna verder in de stad. Velen van hen zoeken nadien een baan in de stad. Voor diegenen die herder worden, is hun leerschool vooral het dagelijkse leven. Zij krijgen stilaan meer taken en leren zo van de volwassenen hoe zij als herders kunnen overleven met hun kudde en hun gezin. De jongens trouwen met een meisje van een andere herdersfamilie, want ook zij is opgeleid om dit harde leven aan te kunnen. Zij leren koken met de dingen die zij ter beschikking hebben, zij maken hun eigen stoffen, vooral vilt, en zij weten hoe zij een joert moeten helpen opzetten. Zij leven in een groep van verschillende families. Zo kunnen zij steeds op elkaar rekenen voor hulp. De jongens gaan al vroeg mee met de herders naar de zomerweiden en leren daar de verzorging van de dieren en hun plaats binnen de groep. De herders kiezen als leider de man met de meeste ervaring en aanzien. Hij weet waar de beste weiden liggen en waar water te vinden is en hij kan onderhandelen als dat nodig is. Alles gebeurt volgens regels die al eeuwen gelden. Het is belangrijk dat men naar de leider luistert, want daar kan het leven van mens en dier van afhangen. Iedereen kent zijn taak binnen de groep en het is belangrijk dat die heel goed wordt uitgevoerd zodat de groep op iedereen kan rekenen. Verhalen van vroeger Verhalen nemen een bijzondere plaats in. Mooie en belangrijke

Wereldreis - 2012/6 - Wereldreistips - 12

gebeurtenissen worden verder verteld in verhalen. Er zijn ook echte verhalenvertellers, de ‘teukmeu-akyn’, die zeer emotioneel kunnen vertellen. Dat horen en zien de mensen het liefst. Omdat men vroeger niets opschreef, maar gewoon aan elkaar doorvertelde van generatie op generatie, bestaan er zeer oude verhalen over de verschillende stammen. Oude mensen vertellen aan hun kinderen en kleinkinderen verhalen over hun voorvaders. Wij weten zelden wie onze voorouders zijn, maar de Kirgiezen kennen de verhalen van hun families en van hun volk. Sommigen kennen de namen van hun voorvaderen tot in de zevende generatie. Vroeger kende men ook geen jaartelling: men rekende in generaties. Nog altijd zijn er mensen die zonder horloge leven, want dat geeft alleen maar spanningen. Zij houden wel van onbekommerd praten over koetjes en kalfjes, gezellig bij een kopje thee. Het kan dus gebeuren dat wanneer een Kirgies niet verschijnt op een afspraak, hij enkele dagen later opdaagt met een of andere banale uitleg. De doden Het is niet verwonderlijk dat ook hier de doden met veel respect worden behandeld. Dat is te merken aan de begraafplaatsen aan de rand van elke stad of dorp. De begrafenis is een lange en dure gebeurtenis. Omdat de herders tijdens hun leven een trekkend bestaan hebben, beschouwen zij de dood als een blijvende thuis. Daarom besteden zij opvallend veel aandacht en geld aan een grafkelder. De hele familie draagt daar voor bij. Een graf kost ongeveer zoveel als een paard. Op 8 mei worden in Kirgizië alle doden herdacht. “Wat vieren wij op 8 mei?” Het einde van de Tweede Wereldoorlog. WEBTIPS Kirgizië www.helvetas.kg o algemene informatie over het land http://home.planet.nl/~verpa046/index.html o in het Nederlands www.youtube.com/watch?v=Hc_8D2ddRdk&feature=end screen&NR=1 o foto’s http://home.planet.nl/~verpa046/mensen1/mensen1.html www.khm.uio.no/utstillinger/kirgisistan/english/361.html o nomadisch verleden , 421 o relaties, 531 o joert, 611 o eetgewoonten, 621 o thee

www.youtube.com/watch?v=ZKJYAYW_OAw&feature=related o opzetten van een joert www.youtube.com/watch?v=b9mSuDE7CTI&feature=rel ated o vilt maken www.youtube.com/watch?v=BDoRr4fQ3HA&feature=endscreen&NR=1 o vilten tapijt www.lessenpakket.be/lesson/files/zuivel1.pdf o boter karnen (p. 12)

VOER VOOR BOEKENWURMEN - Brokken van de Sovjet Unie. Flitslicht. ADAMS, S. Leidschendam: Biblion, 2005. - Central Asia. Lonely Planet. MAYHEW, B., BLOOM, G., NOBLE, J. & STARNES, D. Victoria, Australia: Lonely Planet Publications, 2007. - De gouden capuchon: een reis door Kirgizstan, West-China en Tibet. VAN RIJN, F. Rijswijk: Elmar, 2007. - Kirgistan: Terskej - Alatau - Traverse von Kyzyl Suu nach Ak Suu. Trekking im Tienschan. Outdoor. Der Weg ist das Ziel. TSCHERSICH, K. Welver: Conrad Stein Verlag, 2005. - Kyrgyz Republic. Kyrgyzstan : Heart of Central Asia. STEWART, R. & WELDON, S. Hong Kong: Odyssey Books & Guides, 2008. - Kyrgyzstan. The Bradt Travel Guide. MITCHELL, L. Chalfont St Peter, Bucks: Bradt Travel Guides Ltd, 2008.

Wereldreis - 2012/6 - Wereldreistips - 13

Het waterpistool van Jamilia “Stop, Daniar, stop of ik val!” Jamilia drukt zich stevig tegen de rug van Daniar. Die heeft zijn paard net aangespoord harder te rijden. Wanneer hij de nagels van Jamilia door zijn vilten hemd voelt prikken, houdt hij in. Aan de voet van de heuvel komen ze tot stilstand. “Daniar, wil je me beloven nooit meer zo hard te rijden? Ik weet dat Karanagh het beste paard van de jailoo is, maar je maakte me echt bang”, hijgt Jamilia na. “En, je weet dat mijn moeder niet wil dat we zo ver van huis gaan!” “Ok, bange wezel”, zegt Daniar lachend, “ik breng je wel terug naar de joert.”

gezwind van Karanagh en helpt Jamilia uit het zadel dat hij speciaal voor haar op de gespierde rug van zijn paard heeft gelegd. Jamilia loopt snel naar het doek dat als voordeur dienst doet. “Jamilia,” hoort ze Daniar zachtjes zeggen, “wacht even, ik wou je nog iets vragen!” Twee dagen later is Jamilia al vroeg op. Van een grote shirdak* heeft ze een rugzak gevouwen. Daar steekt een bundeltje kledij in, wat houten keukengerei en een popje dat aan Irfan, haar broertje, toebehoorde. Buiten zijn de mannen druk in de weer. Lastpaarden worden gesjord, haverzakken worden dichtgebonden. Ook Daniar heeft geen oog voor Jamilia die wat verloren loopt in alle drukte en zich dus maar bezighoudt met Irfan. Plots klinkt een krachtig “Ladna*, we vertrekken!” Ilytch, het stamhoofd, geeft het teken voor vertrek. Jamilia’s moeder gaat naar Jamilia. “Jamilia, zorg goed voor jezelf en vergeet vooral niet om…”. “… om de koemis niet te laten verklonteren. Ik weet het, mams”, onderbreekt Jamilia haar moeder. “Als alles goed gaat, kom ik terug voor er drie volle manen zijn verstreken!” Haar moeder probeert haar bezorgdheid te verstoppen door steeds weer haar hoofddoek glad te strijken. Even later zet de karavaan zich in beweging: vooraan een paar mannen die sneller rijden om een goede kampeerplek te vinden, dan Jamilia en Daniar die op het materiaal moeten passen en achteraan de herders die de grote kudde geiten hoeden. Het is de eerste keer dat Jamilia aan de ‘trek’ deelneemt. Een van de jonge meisjes die de voorbije jaren heeft gekookt, verwacht nu een baby. En daarom heeft het stamhoofd beslist dat Jamilia haar plaats zou innemen. Jamilia heeft een klein vermoeden dat Daniar daar wel voor iets tussen zit.

Daniar en Jamilia wonen aan de oever van een van de meren in Kirgizië. Hun ouders zetten elk jaar hun joert naast elkaar op, zodat ze samen waren opgegroeid. Daniar is enkele jaren ouder – hij mag sinds vorig jaar de volwassen mannen vergezellen naar de grote jailoos in de bergen. Elke lente, wanneer de sneeuw begint te smelten, nemen de mannen hun kuddes mee naar de groene weiden. Deze ochtend was Daniar komen langsrijden bij de joert van Jamilia. Ze was haar moeder aan het helpen boter te karnen. Die had daarvoor een opengesneden geitenhuid gevuld met melk waarna ze de dichtgenaaide huid aan twee dikke stokken had gehangen. Daarna had Jamilia met een stok staan kloppen op de buidel tot haar armen Eindelijk is Jamilia op de plek gekomen die is uitgeloodzwaar waren geworden. En dus was ze maar al kozen als voorlopige kampplaats. De volgende dagen te blij dat Daniar was komen aanrijden. zullen de herders op zoek gaan naar gras en water. Als er voldoende is voor de kuddes, dan zullen ze hier De zon heeft haar daling naar de horizon ingezet blijven. Jamilia is eropuit gestuurd om de uitwerpwanneer ze de tien joerten naderen die hun kleine selen van jaks* te verzamelen. De jaks blijven ook in nederzetting telt. Uit het ronde gat bovenaan elke de winter op deze hoogte, want ze zijn bestand tegen joert komt een kleine pluim rook, iedereen is zich aan de hevigste koude. Hun hard geworden uitwerpselen het voorbereiden op het avondeten. Daniar springt worden al eeuwenlang als brandstof voor de kachel Wereldreis - 2012/6 - Werkblad E - 14

gebruikt. Dit jaar zijn de jaks minder talrijk geweest en dus moet Jamilia steeds hoger. Ze klimt naar een vooruitstekende steen waar ze ook een mooi uitzicht op de omgeving heeft. Aan een rots gekomen hoort ze iets, het lijkt wel gegrom. Daniar heeft haar ’s ochtends nog gewaarschuwd voor de wolven die zich in deze periode van het jaar tussen de rotsen terugtrekken. Maar haar nieuwsgierigheid belet Jamilia om terug te keren en dus gaat ze behoedzaam verder. Ze is al aan de ingang van een grot wanneer ze plots recht in twee groene ogen kijkt. Een wolf? Net wanneer ze wil weglopen, denkt ze aan de wijze raad van Daniar: “Niet weglopen, maar blijven staan en terugkijken. Dan zal de wolf zelf bang worden en je met rust laten!” Het duurt een tijdje voor haar ogen aan het donker gewoon worden. Nee, het is geen wolf, maar… een hond! “Wat doe jij hier”, vraagt ze, “zo helemaal alleen?” Het vel van de hond heeft een gelige kleur alsof hij al lang geen zonlicht meer heeft gezien. Jamilia neemt een besluit. Ze pakt haar mandje met droge uitwerpselen, haalt er een touw uit en bindt dat voorzichtig rond de hals van de hond. Langzaam daalt ze af naar de vlakte. De hond volgt haar trouw, alsof hij al altijd bij haar heeft gehoord. “Nee en nog eens nee”, spreekt Ilytch. “Als die hond gebeten is door een wolf, is hij een gevaar voor de kudde. Ik wil niet dat hij zelf een van de schapen aanvalt. Dus morgen breng je hem terug.” – “Eén, hij is niet gebeten en twee, díe hond heet Geeltje!” Jamilia schrikt zelf van haar woorden. Ze heeft daarnet Daniar al overtuigd en nu zal ze ook niet toegeven aan het stamhoofd. “Ik hou hem weg van de kudde en ik pas wel helemaal alleen op hem!” Voor Ilytch is het

gesprek echter al voorbij. Daniar knikt naar Jamilia. Als ze zich niet in nesten wil werken, kan ze maar beter naar Ilytch luisteren. Maar daar heeft Jamilia geen zin in en dus besluit ze om Geeltje niet weg te doen. Overdag bindt ze hem vast aan een stok; ’s avonds als ze de herders ziet terugkeren, sluit ze hem op in het hok dat ze Daniar laat bouwen. Nu hij de hond niet meer ziet, lijkt het alsof Ilytch het bestaan van Geeltje al is vergeten. Enkele dagen later is de brandstof voor de kachel op. Jamilia heeft zich aangeboden om nieuwe uitwerpselen te verzamelen. Zo kan ze Geeltje nog even uitlaten en heeft ze nog wat tijd voor zichzelf. Ze is opnieuw bij de rotsen gekomen waar ze haar speelkameraad heeft gevonden. Het is warm en dus gaat ze op zoek naar schaduw. Voorbij de grot vindt ze een paadje dat naar een andere vlakte leidt. Plots begint Geeltje te grommen. Jamilia volgt zijn blik en ziet beneden aan de voet van de rots twee vrachtwagens. Enkele mannen zijn bezig een omheining aan te brengen, alsof ze een deel van de vlakte aan het afbakenen zijn. Jamilia wacht tot de mannen klaar zijn en in hun vrachtwagens wegrijden. Samen met Geeltje loopt ze naar beneden. Wanneer ze in het kamp komt, valt haar meteen de enorme troep op: blikken, etensresten, vertrappelde pakjes sigaretten… Maar tussen die rommel ligt ook iets wat er helemaal niet thuishoort… “Een waterpistool”, grinnikt Daniar nog na. “Denken die Chinezen nu echt dat ze ons daarmee kunnen afschrikken!” Jamilia kijkt bedrukt. Ze had toch minstens wat meer respect verwacht. Bij haar thuiskomst was ze namelijk meteen naar Daniar gelopen en had hem verteld wat ze had gezien. Daniar had op zijn beurt Ilytch ingelicht. Die was ontstemd. Hij had aan iedereen uitgelegd dat de Chinezen de grens overstaken omdat hun weides door de aanhoudende droogtes niet langer groen en mals waren. Ze namen de jailoos in en spanden er een draad rond, zodat de Kirgiezen de grond die hen al eeuwenlang toebehoorde, niet langer konden gebruiken! Na het avondeten, toen de mannen al waren gaan slapen, had Jamilia aan Daniar getoond wat ze had zien liggen in het kamp van de Chinezen. “Als jij het waterpistool niet leuk vindt, dan geef ik het wel aan

Wereldreis - 2012/6 - Werkblad F - 15

Vervolg van het verhaal Irfan of aan mams, wanneer we thuiskomen. Dan hebben ze iets dat hen aan mij doet denken als ik van huis ben”, zei ze.

na de zomer zullen ze hun omheining verwijderen. En Geeltje…? Die mag van Ilytch bij Jamilia blijven!

De volgende dag rijden Ilytch en zijn mannen naar de Chinezen. Na veel gepraat en na het uitwisselen van koemis en Chinese sigaretten sluiten ze een akkoord. De Chinezen zullen een stuk van de jailoo innemen dat nog door niemand wordt gebruikt en

* shirdak: groot vilten tapijt, bestaande uit verschillende patronen * ladna = oké * jak: rund uit Centraal-Azië met een erg dikke vacht

Kirgizische vertelkunst De vertelkunst van de Kirgizische ‘teukmeu-akyn’ is opmerkelijk. Teukmeu-akyn wil zeggen: “hij uit wie de woorden vloeien”. Hij speelt bij het vertellen ook een beetje toneel. Hij moet bij het verhaal overdreven lachen of wenen, roepen of fluisteren naargelang wat hij te vertellen heeft. Opdracht Verdeel het verhaal in kleine stukjes. Elke leerling krijgt een klein stukje. Ieder vertelt om de beurt zijn deeltje van het verhaal op de wijze van de teukmeuakyn. Je mag de tekst niet aflezen en je moet door gebaren en je gezichtsuitdrukking het verhaal kracht bijzetten. Nadat de laatste leerling aan de beurt was, is het verhaal af. Wereldreis - 2012/6 - Werkblad G - 16

Zonder boeken of horloges Een kudde leiden Leiding geven is niet gemakkelijk. Kun jij iemand ergens naartoe loodsen? Opdracht Verdeel de klas in twee kampen. Elk kamp kiest een leider. De leider moet zorgen dat elk lid van zijn kamp aan de overzijde van de ruimte geraakt door aanwijzingen te geven. De leider bevindt zich zelf ook aan de overzijde. Eén lid van elk kamp wordt geblinddoekt. Als hij aan de overzijde is, mag een tweede lid geblinddoekt worden. Het kamp dat als eerste volledig aan de overzijde is, heeft de beste leider. Let op: er zijn tegelijk twee leiders die roepen. De leden moeten de stem van hun eigen leider volgen om in het juiste kamp terecht te komen. Kamp 1: leider ………………………….

Kamp 2: leider ………………………….

Voorouders Sommige mensen in Kirgizië kennen hun voorouders tot zeven generaties. Hoe ver geraak jij? Je kunt de hulp van ouders of grootouders gebruiken. Opdracht Zoek jouw voorouders in strikt vrouwelijke lijn (d.w.z. je schrijft de naam van jezelf, dan die van jouw moeder, jouw grootmoeder langs moederszijde…) of in mannelijke lijn (jij, jouw vader, zijn vader enz.) of je kiest telkens een van beide. ik: ......................................................................................... mijn ouder (moeder/vader): .................................................. mijn grootouder: .................................................................. mijn overgrootouder: ............................................................ mijn betovergrootouder: ....................................................... mijn oudouder: .................................................................... mijn oudgrootouder: ............................................................ Tijd Er zijn Kirgiezen die niet houden van horloges omdat die tot spanningen leiden. Je moet altijd overal op tijd zijn als je het uur kent. Zij houden van gezelligheid en vergeten daardoor wel eens een afspraak. Dan verzinnen zij maar een uitvlucht. Misschien zouden zij wel een uurwerk willen dragen als er geen uren op staan maar gebeurtenissen en als er voor alle zekerheid ook enkele uitvluchten bij staan. Opdracht Teken voor jezelf een horloge waarop in plaats van de uren de gebeurtenissen van de dag staan in kleine tekeningetjes. En minstens één uitvlucht voor iets waar je te laat gaat komen. Begin met een bed voor het opstaan en als je rond bent, kom je terug bij het bed voor het slapengaan. Wereldreis - 2012/6 - Werkblad H - 17

Wereldreis - 2012/6 - Werkblad I - 18

VOORBIJ DE KLEUREN nemen echter dikwijls genoegen met één kant, één verklaring, één perspectief. Door te luisteren naar de verhalen en visies uit een andere school, verbreden we ons beeld en leren we ons inleven in het perspectief van anderen. Werken aan correcte beeldvorming: door onze persoonlijk gekleurde bril delen we mensen op in categorieën, brengen we onvermijdelijk veralgemeningen aan en ontstaan er stereotypen. Het langzamerhand leren kennen van een andere klas vormt een perfecte gelegenheid om je hiervan bewust te worden. Door te zorgen voor positieve ervaringen (goede contacten, herkenning) is het mogelijk om negatieve beelden te ontkrachten en positieve gevoelens op te wekken t.a.v. de andere. Flexibiliteit en codewisseling: elke klas heeft haar eigen gewoonten en afspraken. Dankzij de onderlinge contacten, leren kinderen andere codes kennen en worden ze aangezet om zich aan te passen aan nieuwe omgevingen en onverwachte situaties die zich voordoen. Kiezen voor dialoog en samenwerking: door naar elkaar te luisteren en op een evenwaardige manier tot uitwisseling van betekenissen te komen, komt diversiteit tot haar recht. Door in dialoog te treden en samen met een andere klas te werken aan een gemeenschappelijk project, worden de leerlingen uitgedaagd om de onderlinge diversiteit als meerwaarde te benutten. Leren van elkaars visies, ervaringen en competenties: o.i.v. onze interactie met anderen doen we nieuwe ideeën op en leren we dingen bij. Een school uit een andere omgeving vormt een spiegel die ons helpt te reflecteren over onszelf, over het samenleven in onze klas en de buurt. In het licht van andere waarden en gewoonten leren we onze eigen levenswijze, schoolcultuur en dagdagelijkse gewoonten beter kennen en relativeren.

aan volgende voorwaarden voldaan wordt:

Een klasuitwisseling geeft je de kans om jezelf en je leerlingen uit te dagen en te trainen in bovenstaande competenties, op voorwaarde dat het contact met de andere klas op een positieve manier verloopt en er

Ben je geïnteresseerd in meer achtergrondinformatie, tips en methodieken om zelf een grensdoorbrekende klasuitwisseling op te zetten? Vraag dan onze brochure of nascholing aan!

We lichten een tipje van de sluier op voor wie niet aanwezig kon zijn op de studiedag. Bij een grensdoorbrekende klasuitwisseling organiseren we (in)directe contacten tussen twee klassen met het oog op het creëren van verbondenheid binnen de eigen klas, met de andere klas, en met de wereld. Die verbondenheid wordt gerealiseerd doordat leerkrachten en leerlingen positief leren omgaan met de aanwezige diversiteit door het toepassen van de volgende competenties: - Diversiteit erkennen: achter de schoolpoort schuilt een waaier aan gelijkenissen en verschillen op het vlak van uiterlijk, levensstijl, talenten, interesses, familiale en etnische achtergrond, talenkennis, enz. Kinderen ontdekken ze spontaan en ervaren die na een tijdje als vanzelfsprekend. Toch zijn niet alle aspecten van de maatschappelijke diversiteit vertegenwoordigd in een klas. Een uitwisselingsproject biedt leerlingen de kans om hun diversiteitsbeleving en leerkansen te vergroten. - Meerperspectiviteit en empathie: aan elk verhaal zijn verschillende kanten. We

- Wees je bewust van je voorbeeldrol als leerkracht of begeleider en probeer dus zelf om voorgaande competenties te verwerven en uit te stralen. - Betrek zoveel mogelijk partijen bij je project: kaart je project aan tijdens de personeelsvergadering en ouderraad. Vertel de andere klassen over een nakend schoolbezoek door de onbekende klas. Zorg voor een publiek plekje op de speelplaats of in de refter met foto’s en een voorstelling van het project. - Reageer systematisch op stereotypen door in gesprek met je leerlingen tot een meer genuanceerde realistische kijk te komen. Ga samen op zoek naar de reden van hun uitspraken of gedrag en laat ook de mening van andere leerlingen horen. Beoordeel de leerling niet maar wel zijn uitspraken. - Bewaak de gelijke status van de groepen: aantal leerlingen, socio-economische achtergrond, taalvaardigheid, enz. Een ongelijke status kan er immers toe leiden dat de groep met hoge status dominant gedrag vertoont en de andere groep na verloop van tijd wrok koestert tegenover de eerste. - Zorg voor intensieve en herhaaldelijke contactmomenten, zodat ook gevoelens worden uitgewisseld en groepsgrenzen doorbroken worden. - Zorg voor een gemeenschappelijk doel of project, zoals een grote gezamenlijke activiteit of een gemeenschappelijke ‘tegenspeler’. Een gemeenschappelijk doel leidt meestal tot een gedeelde positieve ervaring, waarbij kinderen minder op onderlinge verschillen gaan letten. - Vertrek vanuit herkenning. Door op zoek te gaan naar gelijkenissen in het dagelijks leven en in hun gevoelswereld, komen verschillen op de tweede plaats en kunnen we grenzen tussen landen, taalgemeenschappen, onderwijssystemen, enz. in vraag stellen.

Alles en iedereen naar buiten: onthaalkinderen, een glijbaan, een speelhuisjeâ&#x20AC;Ś Wie kan een zeepbel vangen?

191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren ĂŠn de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit!