Wr 2012 09 by Studio Globo

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11 ISSN : 1375-2219 - 25ste jaargang, nummer 9  Afgiftekantoor Antwerpen X – P912119

Bangladesh (Dhaka) Thema : LICHT

Nr. 250 re ldre

NOVEMBER 2012

WERELDREIS BESTAAT 25 JAAR! Al die jaren bleef Wereldreis hoofdzakelijk het werk van honderden vrijwillig(st)ers: verhaalschrijvers, landenspecialisten, documentatiezoekers, tekenaars, fotografen, interviewers en natuurlijk leerkrachten. Overal werden bondgenoten gevonden: binnen werkgroepen vredesopvoeding van Pax Christi, tussen collega’s in basisscholen, in landencomités en 11.11.11-groepen, bij lectoren en studenten uit de lerarenopleiding, tijdens onderwijsbeurzen, via familie en vrienden… Van harte dankjewel aan iedereen! De eindredactie werd achtereenvolgens verzorgd door Stefaan Van den Abbeele, Khadija Zamouri en Helga Vande Voorde, educatieve medewerkers van 11.11.11 en Studio Globo.

“Vind jij dat je leerlingen liefst een zo juist mogelijk en een genuanceerd wereldbeeld krijgen? Ja? Ik ook. (…) Wereldreis gaat op zoek naar de waardevolle elementen in ieder mens, in ieder volk, in elke cultuur, in elk geloof.” Met die woorden begint het nulnummer dat 25 jaar geleden naar alle basisscholen werd verstuurd. Toen waren we te gast bij Assianié, de dorpssmid van Bouaké (Ivoorkust). 249 kalenderfoto’s later komen we terecht tussen vastende hindoes in Dhaka (Bangladesh). Want het concept van een ‘wereldreis in twaalf maanden’ bleek een succesformule. Oorspronkelijk was er alleen maar een aanbod voor de 3de graad, vanaf 1990 aangevuld met ‘de brief van Lien’ e.a. lestips voor de 2de graad, en vanaf 1993 werden ook suggesties uitgewerkt voor de 1ste graad. De lancering van ons tijdschrift was echter geen sprong in het onbekende. We konden terugvallen op de deskundigheid en de ervaring van een groep leerkrachten rond Bert De Wolf, Julien De Peusseleir en Hugo Van Cauwenberg, drie pedagogen uit de normaalschool van Gijzegem. Zij stelden sinds 1981 een bundel ‘lessuggesties bij de Derde-Wereldkalender voor de basisschool’ samen die jaarlijks verkocht werd tijdens de 11.11.11-actie. Met een maandelijkse lesbrief hoopten we vanaf 1988 beter te kunnen inspelen op de actualiteit en gemakkelijker ervaringen te kunnen uitwisselen. In elk nummer kwam er ook meer ruimte voor achtergrondinformatie, kopieerklare werkbladen en aankondigingen van solidariteitscampagnes.

Wie het archief induikt, kan in eerste instantie niet voorbij de evolutie in de grafische sector. Van een bij elkaar geniete brochure met minder oog voor de vormgeving naar een tijdschrift met verzorgde werkbladen en de kaft in vierkleurendruk. Dit laatste was één van de besluiten na een grondige evaluatie in 2005. Belangrijker lijkt me echter de vaststelling dat er in essentie weinig veranderd is doorheen de jaren. Van in het begin is de kalenderfoto de toegangspoort tot “mensen in andere werelddelen, met de onderwijzer(es) die hun leven ontsluiert en ontsluit, vanuit respect voor niet-Westerse culturen en met een goede dosis liefde voor vertrapte mensen. Met aandacht voor integratie in verschillende vakken en aansluitend bij de leerplannen.” Wie kijkt naar de concrete beginsituatie in de basisschool merkt dat er sinds de jaren 80 wél veel is veranderd. Migratie heeft ervoor gezorgd dat de populatie kinderen heel divers is geworden, niet alleen meer in de centrumsteden. Een bruisende mix van nationaliteiten, culturen, talen en levensbeschouwingen. Computers en smartborden brengen via internet de hele wereld in de klas, communicatie verloopt steeds meer via sociale media en elektronische leeromgevingen, een deel van de leerlingen en de leerkrachten reist naar verre bestemmingen of heeft familie in andere landen, sommige ouders zijn globetrotters en participeren aan het klasgebeuren. Het is aan Wereldreis hierop verder in te spelen met meer stimuli voor intercultureel leren, met handige weblinks, met interactieve uitdagingen via de website, met opdrachten voor begeleid zelfstandig leren, enz. Mocht je trouwens zelf de toekomst willen inkleuren, je bent welkom. In elk geval zit je op de eerste rij om de evolutie in de komende jaren op de voet te volgen.

INHOUD

VOORWOORD Geachte lezer, lezeres, Al 25 jaar lang 10 nummers van Wereldreis (WR). 10 x 25 = 250. Met deze eenvoudige rekensom komen we uit op een jubileumnummer. Dit markeren we met plezier. De kracht van WR zit in de eenvoud van het concept. Elke maand een wereldvriendelijke impuls: je brengt de kalenderfoto tot leven via een verhaal en lestips, aangepast aan de leeftijd van de leerlingen. Ook de doelstelling ademt eenvoud uit: integreer het mondiale zo naturel mogelijk in je dagelijkse klaspraktijk. Eenvoud is geen synoniem van simpel. Achter elk nummer steekt een samenspel van informatie opzoeken, een thema kiezen, lessen uitwerken, tekenwerk en vormgeving, drukken en verzenden. Het coördineren van alle betrokkenen, is dikwijls een huzarenstukje. Wat geschreven staat, is één ding. Wat er in de klas mee gebeurt, creëert meerwaarde. Leerkrachten zijn ‘meesters’ in het selecteren en aanpassen. We zijn blij dat we die creativiteit kunnen inspireren en stimuleren. Wereldreis is een mooi resultaat van samenwerking en synergie. Studio Globo werkt samen met 11.11.11 die de ‘Wereldkalender’ uitgeeft, zelf ook het resultaat van een Europese samenwerking. Samen met CNCD/11.11.11 verspreiden we onze lesbrief onder de noemer ‘Le monde en classe’ ook in het Franstalige landsgedeelte. WR is enkel mogelijk dankzij de vele vrijwilligers die hun deskundigheid en ervaring inbrengen. Dat is iets om te koesteren. Op p.2 staan we stil bij de historiek. Lees zeker tot het einde. Belangrijk is immers niet enkel terug te blikken, maar ook de toekomst tegemoet te treden. We moeten rekening houden met de veranderende wereld die tot in de klas zichtbaar is. Alleen dan zal WR de ‘digi-tand des tijds’ doorstaan.

Wereldreis bestaat 25 jaar!................. 2 Voorwoord .................................... 3 Wereldreisinfo Bangladesh (Dhaka) .................. 4 Heb je al gehoord van ... Lakshmi ................................... 4 Foto-info .................................. 5 Thema-info: Licht ...................... 5 Reiswoordenschat ..................... 5 Wereldreistips en werkbladen Eerste graad ...........................6-8 Licht ....................................... 7 De vlag .................................... 8 Tweede graad ........................ 9-11 Brief van Lien ..........................10 Schijnwerpers .......................... 11 Derde graad ........................ 12-17 Webtips ...................................13 Voer voor boekenwurmen............13 Dipika en de mooie dame ...... 14-15 Kraak de code ..........................16 Weten, durven, doen .................17 Tekening van de kalenderfoto ......18 Leerkracht aan het woord: Hoe blijft Wereldreis een topper ........19 Lien Van Erck ................................19 Spiegelfoto ...................................20

Los van de feestelijke kaft, is dit nummer zoals alle andere. In al zijn eenvoud is dat buitengewoon. P.S.

COLOFON

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo (Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel, F 02 502 81 01) Weblink www.studioglobo.be/wereldreis

Le monde en classe (vertaling van Wereldreis) is een uitgave van CNCD-11.11.11 (Handelskaai 9, 1000 Brussel, F 02 250 12 63) www.cncd.be/lemondeenclasse

Abonnement : 10 nummers voor € 16 Zie weblink voor andere formules. Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch verlengd. Vraag wijzigingen schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement. Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,60 + verzendingskost. Bankrekening : BE56 0682 3525 0588 Administratie : Jan Wynants (T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be) Redactie en medewerkers : Helga Vande Voorde (T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.be), Sophie Vanonckelen (verhaal), Marie-Paule van Gompel, Frans Meul, Jan Allegaert, Sieglinde Creemers, Piet Spanhove, Stefaan Van den Abbeele, Lien Van Erck, Emilie Deblock en Jan Debonnet Tekeningen : Jos Verhulst Foto's : K.M. Asad/Majority World (kalenderfoto op de cover), Lien Van Erck (p.19), visitflanders’photostream (spiegelfoto p.20) Vormgeving : Marc Vermeiren Druk : De Wrikker cvba, Berchem Verantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermelding. Deze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging - 11.11.11 v.z.w. en met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking

Wereldreis - 2012/9 - 3

Bangladesh LANDENINFO Ligging en klimaat Dhaka is de hoofdstad van de volksrepubliek Bangladesh (zie Wereldreis van mei 2012). De stad is gelegen aan de oostelijke oever van de Buringangarivier in de Gangesdelta. In Dhaka heerst een savanneklimaat. De temperatuur schommelt tussen 13 en 34 °C. Van mei tot september is er de natte moesson waarin vier vijfde van de jaarlijkse hoeveelheid neerslag (2 148 mm) valt. Het gebied is erg kwetsbaar voor de gevolgen van de klimaatverandering. Een stijging van de zeespiegel - die wereldwijd merkbaar is onder invloed van de opwarming van de aarde - heeft een enorme invloed op de bevolking. Bangladesh heeft 250 rivieren (ca. 8 000 km lang). Als de zeespiegel met één meter zou stijgen dan betekent dit dat er tien tot vijftien miljoen mensen worden getroffen. Deze klimaatvluchtelingen trekken massaal naar Dhaka. Geschiedenis van Dhaka Dhaka was in de zevende eeuw al een stad in een boeddhistisch rijk en la-

ter onder hindoeheersers, maar werd belangrijk onder de Monghols vanaf 1608. Het was lange tijd de hoofdstad van de regio Oost-Bengalen, daarna van Oost-Pakistan (1956) en van Bangladesh (1971). Bevolking Momenteel komen dagelijks duizenden mensen toe in de hoofdstad. Velen belanden in een van de vele overbevolkte sloppenwijken in Dhaka zoals de Korail, Moakhali en het schiereiland Kamrangirchar. Zij zijn gevlucht voor de overstromingen in het rivierengebied in het noorden of voor de cyclonen in het zuiden. Dhaka is de grootste stad van het land met momenteel 15 miljoen inwoners. Dhaka is één van de snelst groeiende maar ook armste miljoenensteden in de wereld. In de stad is er een schril contrast tussen enerzijds de sloppenwijken met smalle vuile straatjes en ontelbare markten en stalletjes en anderzijds de moderne en nieuw gebouwde shoppingcentra, wolkenkrabbers en moskeeën (ca.700). Dhaka wordt ook wel “Stad van moskeeën” genoemd omwille van het groot aantal moslims (83 %) naast hindoes (16 %) en wat christenen en boeddhisten. Dhaka kan deze massale toestroom van mensen amper bolwerken; de infrastructuur en de basisvoorzieningen zijn hierdoor zwaar belast. Naar schatting woont een derde van de bevolking in Dhaka in de sloppenwijken. Toch verkiezen de inwijkelingen om in Dhaka een leven op te bouwen omdat de kansen daar het grootst zijn. De toenemende luchten watervervuiling veroorzaakt door het verkeer en de industriele afval zijn een serieuze bedreiging voor de gezondheid en de levenskwaliteit. Wereldreis - 2012/9 - Wereldreisinfo - 4

Economie Dhaka is het handelscentrum voor suiker, thee, oliezaden, textiel en jute. Het ligt in het centrum van het grootste jutegebied ter wereld. De kledingsindustrie en haar zusterondernemingen stellen er meer dan twee miljoen vrouwen te werk en staan voor 80 % van de export van Bangladesh. Een kwalijke zaak zijn nog steeds de kinderarbeid en de te lage lonen in deze sector! Werk in een textielfabriek in Dhaka levert 28 euro per maand op. Rond de textielfabrieken ontstaan ook andere vormen van handel om tegemoet te komen aan de noden van de vele arbeiders. Munt: 1 Bengalese taka BDT = 0,0095 euro HDI: 146ste met 0,500. België staat op de 18de plaats met 0,867.

HEB JE AL GEHOORD VAN … LAKSHMI? Hindoeïsme is een verzamelnaam van verschillende tradities. Hindoes hebben erg veel goden. Goden en hun verschijningsvormen worden altijd mooi afgebeeld. De mannelijke goden zijn sterk en gespierd, de godinnen hebben prachtige lange zwarte haren en dragen schitterende kleding en juwelen. Maar de allermooiste godin is Lakshmi (spreek uit Lak-sj-mi), de echtgenote van Vishnu en godin van rijkdom en geluk. Hindoes hopen dat Lakshmi ervoor zal zorgen dat zij een goed jaar zullen hebben. Lakshmi wordt jaarlijks vereerd tijdens het lichtfeest Diwali.

ten rond het thema licht. Zo vereerde men in Egypte de zonnegod Ra, in Griekenland Helios en in het Romeinse rijk Sol Invictus (de onoverwinnelijke zon). Ook het Diwalifeest past in dit rijtje: na de zwaarbewolkte moessontijd schijnt de zon weer klaarder. Al deze feesten symboliseren ten diepste de overwinning van het licht op de duisternis en dus van het goede op het kwade, het leven op de dood. FOTO-INFO Op deze vierde kalenderfoto van 2012 uit Bangladesh (vgl. mei, juli en september) zie je een groepje hindoevrouwen tijdens het Diwalifeest in Dhaka. Diwali is een oogstfestival en een van de belangrijkste en vrolijkste hindoefeesten. Mensen geven elkaar dan cadeautjes in de vorm van zilver, nieuwe kleren of bijzondere Diwaligerechten. Er worden gebeden opgezegd en vuurwerk moet onheil verjagen. Het feest duurt vijf dagen en begint op de derde dag van de maanmaand Kartik volgens de hindoekalender. Op elk van de vijf dagen vinden andere rituelen plaats. De derde dag is de belangrijkste: dat is de dag waarop de godin Lakshmi wordt vereerd. Alle hindoes poetsen hun huis zo goed als zij kunnen. Elke lepel, elke zakdoek: alles wordt geboend en gewassen. Daarna versieren de mensen hun huis met lichtjes, net zoals wij met Kerstmis doen. De hindoes geloven dat een schoon huis met veel diya’s de godin Lakshmi zal verleiden om hun huis te bezoeken en geluk te brengen. Om hun huis nog aantrekkelijker te maken, versieren de vrouwen de buitenmuren of de grond voor het huis met rangoli. Ook kinderen helpen mee met het versieren. De vijfde en laatste dag van Diwali is broertjes- en zusjesdag. Op die dag zijn die extra lief voor elkaar en geven zij elkaar cadeautjes. In Bangladesh, een overwegend moslimland, voeren hindoes tijdens dit feest gedurende drie dagen het Rakher Upabasritueel uit. Vrouwen steken zelfgemaakte diya’s en kaarsen aan en vasten tot de vlammen doven. Door

te vasten hopen zij dat hun wensen in vervulling zullen gaan. Op schalen kun je bloemen zien, rijstkorrels, een klokje (om de godheid te roepen), een potje water, kurkuma, gouden zilverstukken. De hindoes vormen een kleine minderheid in het moslimland Bangladesh. Voor moslims is het verboden om God (Allah) af te beelden. Het zal voor hen vast niet gemakkelijk zijn om in een land te leven waar hindoes er juist een sport van maken om zoveel mogelijk goddelijke gedaanten voor te stellen! THEMA-INFO: LICHT Mensen, dieren en planten hebben zonlicht nodig om te kunnen leven en groeien. De donkere en koude winterdagen zijn dan ook geen gemakkelijke periode. In tal van culturen kent men tijdens deze donkere dagen feesten en rituelen die met licht te maken hebben. In de christelijke wereld denkt men in de eerste plaats aan Kerstmis, maar wist je dat kerst eigenlijk een veel ouder feest is? Voor onze Germaanse voorouders begon op 21 december het winterzonnewendefeest of Joelfeest, dat 12 dagen duurde. Van dan af beginnen de dagen weer langer te worden in het noordelijk halfrond. In Scandinavische talen heet Kerstmis tot op vandaag “jo(e)l”. De typische kleur voor kerstversiering is nog steeds rood. Dit verwijst naar de vuren en fakkels van de joelfeesten, want de liturgische kleur voor kerstmis is niet rood, maar wit. Ook in het Middellandse Zeegebied vierde men omstreeks deze periode feesWereldreis - 2012/9 - Wereldreisinfo - 5

REISWOORDENSCHAT diya = dipa: olielampje van klei of metaal. diwali = dipavali: feest van lichtjes (< Sanskriet dipa avali: rij lichtjes). Diwaligerechten: kokossnoepjes, patashe (kleine suikerschijfjes), poories (een soort gefrituurde gevulde broodjes), pakora’s (groentenbeignet), mithai (flapjes met geraspte kokosnoot of zoete pompoen, gekruid en bestrooid met rozijnen of nootjes), zoete rijst gekookt in kokosmelk. liturgische kleur: de kleur van het gewaad van een geestelijke tijdens een eredienst. rangoli: kleurrijke tekeningen, ontstaan in Bengalen, gemaakt van o.a. gekleurd poeder, gekleurde rijst, gekleurd zand of bloemblaadjes, gestrooid in verschillende patronen, meestal door vrouwen.

Eerste graad EINDTERMEN Nederlands 7.1 (interculturele gerichtheid, gedachten, belevingen, emoties verwoorden). Muzische vorming 1.4 (beeldend vormgeven), 1.5 (technieken toepassen met gereedschappen); 2.3 (openstaan voor muziek); 4.1 (genieten van beweging, dans). Wiskunde 1.1 (tellen), 1.10 (optellen, aftrekken). Wereldoriëntatie 4.8 (waarden en normen).

in een glazen yoghurtpotje. De kinderen maken zich mooi met hun zelfgemaakte sari’s of lungi’s en kralenkettingen. Help de jongens met hun lungi te draperen. Jullie houden samen een paar minuten stilte (bezinningsmoment).

VERKENNING BIJ DE KALENDERFOTO (30’) Bekijk de foto klassikaal. Laat de leerlingen vertellen, observeren en fantaseren. Deze foto is een heuse zoekplaat! Stel daarna gerichte vragen: “Wie zie je op de foto?” (vrouwen en twee kinderen) “Hoe zijn deze vrouwen aangekleed?” (lange kledij, veelkleurige sjaals, chique kledij, sierraden) “Wat doen de vrouwen?” (ze wachten, denken na, bidden, lezen) “Wat staat er voor hen?” (olielampjes en eten). Vertel nu meer over de foto en het thema (zie Reisinfo). Vraag naar dingen die de kinderen herkennen uit hun leefwereld. De leerlingen vullen daarna via partnerwerk werkblad A in en zien een ster verschijnen. DIWALI-FEEST VIEREN (5 × 25’) Stel aan de leerlingen voor om het Diwalifeest in de klas te houden. Wij maken er een individueel weekproject van. Bespreek kort dit feest en trek het open naar andere lichtfeesten. De bedoeling is dat zij eerst zelf mooie kleding en juwelen maken. Voorzie hiervoor oude lakens die je eerst zelf in repen knipt en dan in de klas samen mooi kunt beschilderen of bestempelen met allerhande vormen. Toon de leerlingen foto’s (van het internet) van een sari en een lungi. Dag 1 Stempels maken. Laat vormen boetseren uit klei. Laat sommige vormen met een tandenstoker bewerken zodat er een figuur ontstaat. Laat ze drogen. Dag 2 Laat de vormen beschilderen met verf. De leerlingen maken nu een patroon met de stempels op de stof. Laat dit opdrogen. Nu kun je ook kralenkettingen rijgen. Dag 3 Voorzie wat glitters om het geheel feestelijk af te werken. De leerlingen ontwerpen eerst vormen op de stof. Nadien overtrekken zij de vorm met knutsellijm en bestrooien die dan met glitters. Laat opnieuw drogen. Geef de leerlingen de opdracht om poetsgerief mee te brengen. Dag 4 Jullie poetsen de klas vandaag. Verdeel de taken: wie doet wat? Dag 5 Voorzie wat lekkers en zet op elke bank theelichtjes

BANGLADESH (25’ + 20’) Aan de hand van werkblad B kunnen de leerlingen individueel de kleuren van de vlag achterhalen. Nadien verklaar je de kleuren: zie derde graad in Wereldreis van mei. Het volkslied van Bangladesh is de Sonar Bangla (zie Wereldreis van mei). Vertel dit aan de leerlingen. Bekijk daarna het filmpje op youtube: www.youtube. com/watch?v=CI_8jSCMT3w Laat de leerlingen rechtstaan. Vestig de aandacht op de gracieuze armbewegingen. Kunnen jouw leerlingen dit nadoen? Laat nadien de Brabançonne horen. Kun je daarop ook zo mooi dansen? Neen, laat de leerlingen hierop marcheren. Bespreek de ritmeverschillen. Meer informatie over de kledij en de rode stip op het voorhoofd vind bij de Webtips.

Wereldreis - 2012/9 - Wereldreistips - 6

Licht Schrijf deze woorden in schoonschrift lampion diwali godin kaars Verbind de cijfers, wat komt tevoorschijn? Kleur mooi in 1

Zet het patroon verder

Wereldreis - 2012/9 - Werkblad A - 7

De vlag Vind jij de juiste kleuren van de vlag van Bangladesh? Los de oefeningen op. Ontcijfer dan met het geheimschrift. Je leest de kleur van boven naar onder. Geheimschrift : 1=d 2=n 3=o

4=o 5=r 6=o

7=g 8=r 9=e

Los op 3+4 =7

8–3= .

2+6 = .

9–3= .

1+2= .

4–0= .

5+4= .

5–4= .

2+0= .

Ik kleur de

g . . . .

ik kleur de

Goed zo! Kleur nu de vlag in de juiste kleur!

Wereldreis - 2012/9 - Werkblad B - 8

. . . .

Tweede graad EINDTERMEN Nederlands: 3.3 (tekst lezen), 4.4 (verhaal schrijven). ICT 8 (gebruiken om te communiceren). Wiskunde 4.2 (problemen oplossen). Wereldoriëntatie 2.9 (techniek als activiteit), 2.18 (nut van techniek). Muzische vorming 1.4 (beeldend vormgeven), 4.1 (genieten van beweging). BIJ DE BRIEF VAN LIEN (2 X 50’)

Als extra roulerend practicum kunnen de leerlingen proefjes doen met licht: www.proefjes.nl/categorie/licht

Lien is opnieuw in Bangladesh (zie september 2012). Vorm leesduo’s - de sterke lezer helpt de zwakke lezer - voor werkblad C. De leerlingen duiden de moeilijke woorden aan. Laat de leerlingen de tekst in eigen woorden navertellen en bespreek de moeilijke woorden. Introduceer het gebruik van het woordenboek en/of laat door de klas verklaren door de moeilijke woorden in een andere context te plaatsen of door er synoniemen van op te noemen. Bespreek de veerboot als vervoersmiddel en ga in op de vervoersmiddelen die wij hebben in België (bus, trein, tram, auto, fiets). Verwijs naar Nederland waar de veerboot meer wordt gebruikt. De leerlingen schrijven hun eigen spannende “Avontuur in het donker” (+/- 10 zinnen) bij een e-mail aan Lien. Leg uit hoe je een e-mail verstuurt. Toon het filmpje : www.schooltv. nl/beeldbank/clip/20080225_internet01 en bespreek het klassikaal. Sta stil bij het doorgeven van informatie. Laat dit - als bewegingstussendoortje - illustreren door de leerlingen een ‘wave’ door te laten geven. Laat ze elkaar daarna handen geven en stuur een armbeweging door. Daarna typen zij hun brief en sturen hem naar lien@studioglobo.be . Ondertussen maken zij een tekening bij de brief. Maar hoe kun je nog brieven versturen? (B-post) Hoe gebeurde dat vroeger? (postkoets, postduiven) Weetje: In Bangladesh zijn moeilijk dozen te vinden om iets te versturen. De mensen gebruikt katoenen doeken, aan elkaar genaaid en verzegeld met rode was. BIJ HET THEMA (15’ + 50’) Bekijk samen werkblad D. Laat de leerlingen even nadenken over schijnwerpers en stel daarna vragen. “Hoe reist licht?” (rechtdoor) “Welke voorwerpen worden niet verlicht? Waarom niet? Hoe tekenen wij dan die stralenbundel?” Zij doen dit door de korte zijden van het trapezium (het zoeklicht) te verlengen. Zo zullen sommige voorwerpen in de rivier buiten de stralenbundel vallen en niet beschenen worden door het zoeklicht. De leerlingen kleuren de voorwerpen die niet zichtbaar zijn rood.

Wereldreis - 2012/9 - Wereldreistips - 9

Vertel de Foto-info. Bekijk samen het filmpje over rangoli (zie Webtips). Geef de leerlingen een gekleurd A4-blad. Hierop experimenteren zij met rangoli. Gebruik zout of suiker. Laat de leerlingen hun werk zelf fotograferen. Print de foto’s en hang ze aan bord. De leerlingen vertellen over hun werk.

Wereldreis - 2012/9 - Werkblad C - 10

Schijnwerpers Op deze rivier varen ’s nachts drie boten met een schijnwerper. In de rivier zijn hindernissen: een steiger, waterlelies, een rivierdolfijn, drijfhout... En daar mag een boot niet tegen varen! Teken de bundels lichtstralen. Wat wordt belicht door de zoeklichten? Wat niet? Kleur de ‘gevaarlijke’ voorwerpen rood.

Wereldreis - 2012/9 - Werkblad D - 11

Derde graad EINDTERMEN

BIJ HET THEMA

Nederlands - lezen: 3.4 (informatie ordenen). ICT: 7 (voorstellen van informatie). Muzische vorming: 3.6 (toneelspel uitvoeren), 1.4 (beeldend vormgeven). Wiskunde: 4.2 (inzicht hanteren). Sociale vaardigheden:3 (samenwerken), 1.2 (respect opbrengen voor anderen), 1.6 (eigen mening formuleren). BIJ DE REISINFO EN HET VERHAAL (4 X 50’ + 2 X 50’) Laat de leerlingen in groepen van vier per computer met internetverbinding werken. Maak heterogene groepen. Geef in de groepen verantwoordelijkheden mee: de tijdsmeester houdt telkens de tijd in de gaten, de groepsleider zorgt ervoor dat iedereen evenveel aan bod komt en de bode gaat regelmatig eens kijken bij de andere groepen om ideeën op te doen. Geef een korte inleiding over Bangladesh en zeg de leerlingen dat zij zelfstandig gaan werken. De leerlingen lezen de informatie en markeren de belangrijke zaken in overleg. De leerlingen raadplegen de webtips en zij verwerken een thema uit dit nummer in een PowerPointpresentatie. Geef klassikaal uitleg over het gebruik van PowerPoint en over kopiëren en plakken van foto’s uit de bronnen. Laat drie gelijkenissen of verschillen opsommen met onze leefwereld. De leerlingen lezen het verhaal op werkblad E en F met veel expressie. Verdeel in heterogene groepen wat betreft expressieve vaardigheden. De leerlingen spelen nu dit verhaal na in de vorm van een toneel. Zij schrijven eigen dialogen van de personages aan de hand van het verhaal. Benadruk de mimiek, de expressie en het taalgebruik bij de uitvoering. Later wordt het beste toneelstuk gestemd door de klas en deze groep kan dit opvoeren in de eerste en tweede graad.

Andere lichtfeesten Diwali (dit jaar op 13/11) is een lichtfeest uit het hindoeisme, maar ook wij kennen lichtfeesten zoals Sint-Maarten, Kerstmis en Nieuwjaar. Met Sint-Maarten (11/11) worden vreugdevuren ontstoken, kinderen maken lampionnen of hollen bieten uit en gaan ermee van deur tot deur. Vaak worden er pannenkoeken of oliebollen gegeten. Aan de maankalender is het islamitische Nieuwjaar verbonden. Het vindt dit jaar plaats op 15/11. Boeddhisten kennen het lichtfeest Loi Kratong, het feest van de drijvende kaarsen. De wegdrijvende lichtjes nemen het ongeluk mee. Het wordt dit jaar gevierd op 28/11, de avond van volle maan. Ook in het jodendom viert men een lichtfeest: Chanoeka. Dit feest duurt acht dagen en begint dit jaar op 9/12 (soms in november). Men steekt hiervoor op de chanoekia of negenarmige kandelaar elke dag een kaarsje meer aan. In de Scandinavische landen viert men het sintluciafeest op 13/12. Op die dag trekken de jongste meisjes uit het gezin witte kledij aan en dragen een kaarsenkroon op hun hoofd. Vertel dit en laat ruimte om ervaringen uit te wisselen. Experimenteren met klei: een diya maken (50’) Laat de leerlingen enkele foto’s zien van diya’s (zie Webtips). De leerlingen maken individueel eerst een ronde vorm. Daarna hollen zij de vorm uit door hun duim erin te drukken. De wand van het potje is ongeveer overal even dik. Voorzie theelichtjes om de maat van het potje op af te stemmen. Oorspronkelijk wordt in het potje mosterdolie gegoten en wordt de wiek gemaakt uit katoenen reepjes stof.

Lichtseinen ontcijferen in lichtmorse (25’) De leerlingen brengen een zaklamp mee naar school. Leg klassikaal uit wat de bedoeling is en geef als voorbeeld het woord SOS. Dit wordt geseind als 3 korte, 3 lange, 3 korte signalen (zie tabel werkblad G). Deel het werkblad uit. Hierop staat het morsealfabet. De leerlingen bespreken per twee welk woord zij willen seinen. Zij schrijven op welke lichtseinen zij hiervoor nodig hebben. Verduister de klas. Er wordt geseind naar een ander duo in de klas. Dit duo tracht het woord te ontcijferen aan de hand van de tabel. De rollen worden ook omgedraaid.

Wereldreis - 2012/9 - Wereldreistips - 12

WIST JE DAT (25’) … microkrediet afkomstig is uit Bangladesh? Vertel over dit systeem. Introduceer door de leerlingen te laten nadenken: “Stel: je bent arm en ongeschoold. Wat zou je kunnen doen om toch geld te verdienen?” Muhammad Yunus is de oprichter van de Grameen Bank. Hij kreeg hiervoor in 2006 de Nobelprijs voor de vrede. Hij werd in 1940 geboren in Chittagong en hij studeerde economie aan de universiteit van Dhaka. Ten gevolge van de hongersnood in Bangladesh in 1974 verleende hij renteloze leningen van zijn eigen spaargeld aan de armen. Dit groeide uit tot de Grameenbank of ‘bank voor de armen’. Deze bank verleent krediet aan de armen van Bangladesh daar waar andere instellingen deze mensen in de kou laten staan. Dit systeem werd ondertussen door heel wat landen overgenomen. Met deze microkredieten kunnen de armen zich uit deze armoede onttrekken en een betere toekomst opbouwen. De mensen zoeken zelf partners die zij vertrouwen om het krediet terug te betalen. Zij lenen dus het bedrag in kleine groepen. Intussen doen meer dan vijf miljoen mensen, waarvan veel vrouwen, een beroep op deze microkredieten. Bijvoorbeeld voor de aankoop van een telefoontoestel zodat alle dorpelingen tegen betaling via telefoongesprekken in rechtstreeks contact staan met de andere dorpen. Er wordt o.a. gecommuniceerd over de prijzen van de gewassen en het vee. De boeren kunnen hun prijzen aanpassen aan de marktwaarde. Ga met de leerlingen naar een grotere ruimte. De leerlingen moeten individueel zo snel mogelijk zo veel mogelijk voorwerpen uit een emmer van de ene kant van de zaal naar de andere kant brengen. “Wie heeft het meeste? Hoe ging dit? Was het moeilijk? Zijn de kinderen moe?” Vorm nu twee teams. Geef dezelfde opdracht. Laat de leerlingen nadenken over de werkwijze. Hoe kan dit het snelste zonder dat iedereen aan en af loopt? Evalueer opnieuw: dit ging een stuk makkelijker! De leerlingen verzamelen sneller meer voorwerpen. Breng teamspirit in verband met het microkrediet waarbij iedereen zijn steentje bijdraagt. EINDOPDRACHT: WETEN, DURVEN, DOEN Alle teksten werden gelezen. Kopieer, lamineer en verknip werkblad H. Doe de kaartjes in een zakje. De leerlingen zitten in kring en trekken nu om beurten een kaartje. Zij beantwoorden de vraag of voeren de opdracht uit. Alle kaartjes blijven in het spel. Je kunt nu met de leerlingen filosoferen over sommige vragen (zie tip onderaan). Antwoorden: 1, 2, 3 = Diwali, 4 Godin van rijkdom en geluk,5 Lakshmi,6 fout vijf dagen, 7 zelfgemaakt olielampje, 8 tekeningen gemaakt uit gekleurd strooisel, 9 fout ravioli is een gerecht, 10 juist, 11 Kerstmis/ Halloween, 12 Ra, 13 kroon met kaarsen, 14 Kemon achho,21 subhobidaye.

De ‘durf jij’-vragen vormen een goede aanzet tot een filosofeerronde. Probeer een link te leggen met onze cultuur. Bij ons zijn bv. straten soms verlaten, daar is er volop leven dag en nacht. Er leven vele mensen op straat, ook kinderen. Waarvan zouden deze kinderen dromen? Waarvan dromen onze kinderen? Bij vraag 17 kun je vragen wat er anders is in Bangladesh (vervoer, klimaat, drukte, kinderarbeid) en wat gelijkaardig (verschillende culturen in een land, feestvieren, ergens in geloven, werken om te overleven). Ben jij gelovig? Geloven in verschillende goden: is dat moeilijker of gemakkelijker en waarom? (vraag 20)

WEBTIPS Bangledesh en Dhaka www.landenweb.net/BANGLADESH/ http://lighthousepro.nl/dirksreizen/ALBUMS-landen/ Paginas/Fotos_Bangladesh.html www.virtualbangladesh.com/ www.alexandervandergraaf.nl/Welkom/Landen/Bangladesh/ Dhaka/Dhaka.htm www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071205_modeindia01 www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071205_stiphoofd01 Licht http://astrobix.com/hinduism/post/kartik-month-2011significance-kartik-month.aspx http://fr.wikipedia.org/wiki/Divali diwali www.bhclondon.org.uk/bcelebarate.htm overzicht van feesten in Bangladesh www.4shared.com/folder/mhbK3QKR/WR1209_Dhaka. html foto’s van diwali, rangoli (om eventueel te laten kleuren) www.youtube.com/watch?v=QmwcyoT_Z_Q rangoli maken www.hellighart.nl docenten projecten overzicht Lichtfeesten VOER VOOR BOEKENWURMEN - Bangladesh. Landenreeks. VAN BEURDEN, J. Amsterdam: KIT Publishers, 2004. - Wat weten we over hindoeïsme? GANERI, A. Den Haag: Novib, 2000. - Weet wat je viert. Feest! HAVERKAMP, A. VANDEN HOUT, G. & WATERMAN, S. Zwolle: Waanders, 2008.

Wereldreis - 2012/9 - Wereldreistips - 13

Dipika en de mooie dame Dipika is een beetje zenuwachtig vandaag. Overal rond haar doet iedereen druk. Het valt niet mee om in de wijk van Dipika te wonen als je houdt van rust. Er wonen veel mensen in kleine huizen, gemaakt van klei en stro. Bijna in ieder huisje kun je baby’s horen huilen, kinderen horen lachen, ouders horen ruziemaken. Er blijft niet veel geheim in deze wijk. Gelukkig is er de tempel. Dipika is verzot op dit gebouw. Het ruikt er altijd zo heerlijk naar wierookstokjes. De beelden van de godin Lakshmi zien er ook altijd zo mooi uit. Elke dag krijgt de godin nieuwe slingers van oranje en witte bloemen rond haar hals. Haar ogen en haren zijn zo mooi, glanzend zwart. En haar kleren…“Hé Dipika! Dipika! Stop eens met dagdromen!” Door het geroep van Amma schrikt Dipika op uit haar gedachten. Amma is de moeder van Dipika en ze heeft voor de neus van haar dochter een hele stapel kommen en borden gezet. En een felgroene plastic emmer met water. De boodschap is duidelijk: Dipika moet afwassen. Elk bord, elk kommetje, elke lepel die haar familie bezit moet vandaag worden schoongemaakt. De zussen van Dipika vegen de grond voor het huisje. Straks maken ze mooie rangoli op de grond. Met wit poeder zullen ze op de grond sierlijke bloemenpatronen maken

en de bloemblaadjes inkleuren met felroze en paars poeder. Heel wat leuker dan afwassen, denkt Dipika, maar vol goede moed begint ze de stapel borden in het water te soppen. Morgen moet alles klaar zijn. Het hele huis en alles wat er in staat, zullen dan blinken. De familie van Dipika doet deze grote schoonmaak ieder jaar. Zo bereiden ze zich voor op Diwali, het feest van lichtjes dat vijf dagen duurt. Dipika’s ouders en haar broers en zussen zijn er rotsvast van overtuigd dat de godin Lakshmi tijdens de nachten van Diwali op bezoek komt in de huizen van de mensen. Maar Lakshmi komt enkel naar de huizen die glimmend proper zijn en mooi versierd zijn met rangoli, kaarsjes en lichtjes. De mensen in de wijk willen allemaal dat Lakshmi bij hen op bezoek komt. Lakshmi is immers de godin van de rijkdom en de mensen in de wijk zijn arm. Ze dromen allemaal van een stenen huis, mooie kleren zonder gaten en een stevig paar schoenen. Moeders hopen dat hun dochters naar school zullen kunnen gaan. De meeste meisjes in de wijk zijn nooit naar school geweest. Ze moeten hun moeder helpen in het huishouden. De twee grote broers van Dipika gaan wel naar school. Dipika is stiekem wat jaloers op haar broers. Ze hebben boeken met mooie prenten en een knap blauw schooluniform. Soms doen ze vervelend tegen hun zusje omdat Dipika niet kan lezen en haar broers wel. Die avond valt de hele familie uitgeput in slaap. Ze hebben allemaal hard gewerkt om het huis schoon te krijgen. Dipika slaapt onrustig. Ze draait en woelt. Ze droomt… “Dipika! Dipika! Wakker worden, meisje!” Dipika schrikt op uit haar slaap. Wie heeft haar wakker gemaakt? Ze kijkt rond in de kamer, maar ziet niemand. “Ik zal het vast gedroomd hebben”, mompelt ze en ze legt zich terug neer. Maar wanneer ze haar ogen sluit, hoort ze het weer. “Dipika! Waarom ga

Wereldreis - 2012/9 - Werkblad E - 14

je terug slapen? Wordt eens wakker en kom naar buiten”. Nu weet Dipika het zeker: ze heeft het niet gedroomd. Wie is die stem die haar roept? Tot haar eigen verbazing is Dipika niet bang. Ze stapt uit bed en loopt het huis uit, naar buiten. Daar ziet ze de mooiste vrouw staan die ze ooit heeft gezien. De dame draagt prachtige kleren gemaakt van gouden en zilveren draden. Ze draagt grote oorringen van goud. Op elke ring zit een gouden pauw. Hun staarten schitteren van de blauwe saffieren en groene smaragden. Hun ogen zijn rode edelstenen. In het licht van de volle maan schitteren de juwelen van de vrouw, zo hard dat Dipika haar ogen tot spleetjes moet dichtknijpen. Maar is het wel het licht van de maan? Het lijkt wel of de vrouw zelf licht geeft! “Tante Renu?” vraagt Dipika. “Ben jij dat, tante Renu?” Tante Renu is veel rijker dan de ouders van Dipika en ze brengt altijd mooie geschenken mee. “Wat denk je zelf, lieve Dipika? Lijk ik op die oude tante Renu van jou?” antwoordt de dame. “Euh nee, mevrouw”, stamelt Dipika. “U bent veel mooier dan zij.” “Dat dacht ik al”, zei de mysterieuze dame tevreden. “Luister eens, Dipika, waarom kom je niet gezellig bij mij zitten onder deze boom, dan kunnen we samen praten.” Daar moest Dipika geen twee keer over nadenken, al begreep ze niet goed waarom zo’n voorname mevrouw uitgerekend met haar wilde praten. In het midden van de nacht dan nog! De vrouw leek echter heel geïnteresseerd in de verhalen van het meisje. Dipika vertelde haar over Amma, die haar altijd de vuile klusjes liet opknappen. En over haar broers, die zo vervelend deden en haar dom vonden. En over de boeken met de mooie prenten, die ze zo graag wilde begrijpen. Langzaam werd de horizon vuurrood. De zon kwam al op! “Ik moet nu echt gaan, Dipika,” zei de mysterieuze vrouw, “maar eerst wil ik je bedanken voor dit fijne gesprek”. De vrouw bracht haar twee handen naar haar oor, maakte één van de pauwenoorbellen los en gaf het juweel aan Dipika. “Zorg er goed voor, Dipika, dan zullen al je wensen in vervulling gaan”, zei de dame en plots was ze verdwenen. “Hier is ze!” De broers van Dipika dansten rond haar. “Kijk dan, Amma, kleine domme Dipika ligt buiten

te slapen!” Opgelucht kwam Amma naar de boom voor het huis gelopen en nam haar versufte dochter in haar armen. “Oh, Dipika, waar was je toch? We konden je deze ochtend niet vinden. Waarom lig je hier buiten te slapen?” Dipika wreef de slaap uit haar ogen en besefte langzaam waar ze was. De boom voor het huis, die mysterieuze vrouw. Zou ze het allemaal gedroomd hebben? De pauwenoorbel! Waar was de oorbel? Dat zou het bewijs zijn dat ze niet gedroomd had! Ze voelde om zich heen. Hier, hebbes! “Kijk, Amma, wat ik gekregen heb vannacht!” riep Dipika.

“Baap re Baap! Bij de goden!” zuchtte Amma. “Wat is dat? Waar heb je dat gehaald? Je hebt het toch niet gestolen?” “Maar nee, Amma”, zei Dipika en ze vertelde het hele verhaal over haar ontmoeting met de mysterieuze vrouw onder de boom. “Weet je wat ik denk?” zei Dipika’s oudste broer, “Ik denk dat die vrouw Lakshmi was. Het is vandaag Diwali, dan komt Lakshmi op bezoek. Ik weet niet wat je hebt gedaan om persoonlijk bezoek te krijgen van de godin, maar het betekent dat je héél bijzonder bent! En dat al jouw wensen in vervulling zullen gaan!” En inderdaad, Dipika’s wensen gingen in vervulling. Haar ouders verkochten de pauwenoorbel en hadden genoeg geld om Dipika en haar zussen naar school te laten gaan. Alle drie kregen ze een mooi blauw schooluniform en konden ze boeken lezen met mooie prenten. Hoe ik dat zo goed weet? Simpel, ik ben Dipika en ik heb dit verhaal geschreven.

Wereldreis - 2012/9 - Werkblad F - 15

Kraak de code Jullie werken per twee aan deze opdracht. Ontcijfer samen de code die een ander duo naar je doorseint en kies een woord om door te seinen. Sein om beurten een letter door. Gebruik hiervoor onderstaande tabel. De woorden zijn: Dhaka, cycloon, moskee, jute, taka, Lakshmi, Kerstmis, Sint Lucia, Diwali, rangoli, diya, Chanoeka. Voorbeeld: SOS = …---… A B C D E F G H I J K L

․‒ ‒․․․ ‒․‒․ ‒․․ ․ ․․‒․ ‒‒․ ․․․․ ․․ ․‒‒‒ ‒․‒ ․‒․․

M N O P Q R S T U V W X

‒‒ ‒․ ‒‒‒ ․‒‒․ ‒‒․‒ ․‒․ ․․․ ‒ ․․‒ ․․․‒ ․‒‒ ‒․․‒

Y Z Ä Ö Ü Ch 0 1 2 3 4 5

‒․‒‒ ‒‒․․ ․‒․‒ ‒‒‒․ ․․‒‒ ‒‒‒‒ ‒‒‒‒‒ ․‒‒‒‒ ․․‒‒‒ ․․․‒‒ ․․․․‒ ․․․․․

6 7 8 9 . , ? ! : " ' =

‒․․․․ ‒‒․․․ ‒‒‒․․ ‒‒‒‒․ ․‒․‒․‒ ‒‒․․‒‒ ․․‒‒․․ ․․‒‒․ ‒‒‒․․․ ․‒․․‒․ ․‒‒‒‒․ ‒․․․‒

Noteer hier de code die je ontvangt: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ Het is dit woord: …………………………… Noteer hier het woord dat jullie zelf gaan seinen. Noteer ook de codetaal. Ons woord: …………………………… Dit is hiervoor de code: ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ Wereldreis - 2012/9 - Werkblad G - 16

Weten, durven, doen 1. Geef de naam 2. Is het Diwali of 3. Geef de naam 4 . W i e van het oogstfes- Diwela? van het feest van Lakshmi? tival. het licht.

i s 5. Geef de naam van de hindoegodin van rijkdom/ geluk.

6. Diwali duurt 7 . Wa t i s e e n 8. Wat zijn ran- 9. Rangoli is een 10. Hindoes hebzeven dagen: juist diya? goli? gerecht. Juist of ben meerdere goof fout? fout? den? Juist of fout?

1 1 . No e m e e n 12. Wat is de naam 13. Teken op bord 14. Zeg: “Hoe gaat 15. Durf jij in het lichtfeest bij ons. van de Egyptische wat de meisjes dra- het met je?” in het donker nog op zonnegod? gen op Sint Lucia. Bangla. straat? Waarom?

16. Vertel waarom Dhaka “stad van de moskeeën” wordt genoemd?

17. Durf jij op reis 18. Sta recht en 19. Afwassen, gras 20. Wat vind jij te gaan naar een vertel wat je weet maaien: is dat kin- van de vele hindoever land zoals Lien? over microkrediet. derarbeid? Waar- goden, waarom? Waarom? om?

21. Zeg “tot ziens” 22. Sta recht en in het Bangla. vertel wat je weet over het klimaat van Dhaka.

23. Geef opdracht aan iedereen om te zitten zoals op de foto.

24. Sta recht in de kring en leg uit wat je weet over Diwali.

Wereldreis - 2012/9 - Werkblad H - 17

25. Sta recht in de kring en vertel wat je weet over Dhaka.

Wereldreis - 2012/9 - Werkblad I - 18

LEERKRACHT AAN HET WOORD Hoe blijft Wereldreis een topper? We vroegen het aan Sieglinde Creemers en Jan Allegaert, lectoren aan de Katho in Tielt. Waarom is Wereldreis zo’n goed leermiddel voor mondiale vorming? Wereldreis blijft een topper omwille van het krachtige beeldmateriaal en de sterke verhalen die interactie uitlokken bij kinderen. De verscheidenheid aan in beeld gebrachte landen en thema’s bieden een open kijk op de grote wereld waarin we vandaag leven. Daarnaast is Wereldreis ook aantrekkelijk omwille van leergebiedoverschrijdende aanpak. Op welke wijze wordt movo en dit model aangeboden in de bacheloropleiding lager onderwijs? Wereldreis wordt voorgesteld in het tweede jaar van de opleiding en komt ook aan bod tijdens een inleefdag. Het wordt benaderd als één van de werkvormen die in het kader van movo kunnen gebruikt

worden. We merken dat studenten erdoor geïnspireerd geraken en wero-projecten uitwerken vanuit het wereldreisconcept, m.a.w. een identificatiefiguur die op reis vertrekt en via allerlei episodes een verhaal aan de man brengt. In het laatste semester kunnen studenten in het vak projectwerking ervoor kiezen om mee te werken aan een nummer. Hij/zij dient zich daarbij verder te verdiepen in de uitgangspunten van movo en in het concept van Wereldreis. Waar liggen de uitdagingen in een (klas)wereld die steeds maar digitaler wordt? De opgang van de digitale borden, het werken met ipads en computers i.p.v. met handboeken en werkschriften en het opgroeien van kinderen in een digitaal tijdperk mag Wereldreis niet negeren. De uitdaging zit niet zozeer in een aanpassing van het concept of de opbouw van maar wél in het benutten van kansen om Wereldreis ook op een digitale en interactieve manier toegankelijk te maken voor leerkrachten en kinderen.

Lien Van Erck Lien Van Erck is de ‘Lien’ naar wie in 1990 ‘de brief’ voor de tweede graad werd genoemd. Ze is ondertussen ook zelf leerkracht en trok voor haar stage naar Haïti. Wat trok jou aan om in je opleiding te kiezen voor een buitenlandse stage in Haïti? Ik ben opgegroeid met de nieuwsbrieven van Jeannine De Beleyr die ons op de hoogte hielden van het wel en wee van de Lien (Van Erck) in Haïti aan de slag doodgewone Haïtianen en het onderwijsproject Ti Solèy Leve. Mijn ouders adopteerden financieel een jongen, Clothère. Ook de verhalen over zijn jeugd en studies bepaalden mee mijn wereldbeeld. Zo ben ik van jongs af aan geboeid geraakt door Haïti en zijn mensen. De dictatuur, de natuurrampen, maar ook hun moed en levenslust fascineerden mij enorm. Wat heb je er samen met twee medestudenten juist gedaan? Elke voormiddag begeleidde ik er leerkrachten en gaf samen met hen les aan kleuters. We probeerden met hele kleine stappen zo ervaringsgericht mogelijk te werken. Daar waar vroeger enkel het geheugen werd getraind, stimuleerden wij de totale persoonlijkheidsontwikkeling. In die periode werd de school ook omgevormd tot een vormingscentrum voor leerkrachten. Samen met hen werkten we voorbeeldpakketten uit voor kleuterscholen. Zo raakten informatie, nieuwe technieken, nieuwe materialen sneller verspreid.

Op welke wijze hebben die ervaringen je leven getekend? In onze maatschappij ben ik snel geneigd veel zaken heel vanzelfsprekend te vinden. Gelukkig heb ik dan mijn ervaringen in Haïti die mij alert houden. Ik ben dankbaar dat ik het privilege heb gehad om armoede in al zijn facetten van zo dichtbij te mogen ervaren. Op professioneel vlak heb ik leren werken met minder middelen. Ik heb leren zoeken naar de essentie van een probleem. Dat is echt een meerwaarde als je lesgeeft in het BuLO-type 1. Hoe probeer je aandacht te hebben voor mondiale vorming en intercultureel onderwijs? Dagelijks word ik op school geconfronteerd met schrijnende armoede in gezinnen. Na vijf jaar blijf ik daar nog steeds gevoelig voor. Het went niet en daar ben ik blij om. Ik leer mijn leerlingen dan ook respect op te brengen voor deze verschillen. Ze worden er dagelijks mee geconfronteerd, vooral tijdens het onthaal en de lessen sociale vaardigheden. Tijdens de lessen levensbeschouwing gaan we in bepaalde perioden van het jaar dieper in op de culturele verschillen. Het is mooi om te zien dat ook kinderen die het zelf niet altijd gemakkelijk hebben, hiervoor openstaan en zich ervoor willen inzetten.

Het kindje Jezus heeft plaats gemaakt voor de Kerstman. Toch blijft het eindejaar in het teken staan van licht en donker, kou buiten en warmte binnen, van feesten in familiekring,â&#x20AC;Ś en van vrede en solidariteit.

.rN 052 er d l er

191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren ĂŠn de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit!