អំពីអង�កមជ្ឈមណ�េសវសង�អុីវ មជ្ឈមណ�លេសវសង�មអុីវ
៉្រត�វបានបេង�តេឡងេន០១
ែខតុល
ឆ ា២០១១
េដ
សកល វិទល័យអុីវ៉វូែមនយូនីេវសុីធ ៃន្របេទសកូេរ៉ខងត្ប
ទស្សន វិស័៖ •
េសវសង�មកិច�ស�ូលល�បំផុតេឆា�ះេទកន់ពិភពេ
េបសកកម�៖ •
ដឹកនាំកភិវឌ្ឍ វិស័យសង�មកិច�
•
រួមចំែណកជួយដល់ករេធ�េអយ្របេេឡង
ៃនគុ ណភាពជី វិតរស់េន ស្រមាប់សក�ុង
សហគមន៍ ។
ផ�ល់នូវចំ េនះដឹង គំនិតៃច�្របឌិត និងជំនាញឯកេទ
កិច�ករងររបស់មជ្ឈមេសវសង�មអុីវ៉គឺ៖
េយង្រត�វេធ�ករឧបត�ម�គាំ្រទដល់កុមារ យុវជន និងសហគមងរងេ្រគាះេនកម
េយងេធ�ករករពរ ព្រងឹងសិទ �ិអំណាច និឲ្យ្របេសរេឡងនូវកររស់េន ែដប�ូ� លទំ ឪពុកមា�យ អណាព្យោបាល និងអ�កែដលរស់េនក�ុងសហគ
េយងេធ�ករព្រងឹងសហគមន៍ េដម្បីឲ្យមានករផា�ស់ប�ូរេដ
េយងេធ�ករចងបណា�ញជាមួយអង�ករ និងសហគ
េដម្បេលកកម�ស់គុណភាជីវិតរបស់មនុ ស្
ែដលងយរងេ្រ
េយងេធ�ករព្រងឹង និងអប់រំដល់យុវជនឲ្យក�យជាអ�កសង�មកិច� េដម ្បីអភិវឌ្ឍកម�ុជា េដយ
i
េរៀបេរៀង ន�ងែកស្រម�លេដា េលក ែង៉ត សុ អ�កស្របស្រម�លកម� វិធីសិទ�ិកុម វាយអត�បទេដា ១.កុមារីែខ្រត �សីនីត២.កុមារីម៉ុន មុន�ីរតន ៣.កុមារីសម រចន៤.កុមារីឃាន ឃុនណារ៥.កុមារីែសស ពុទ� ៦.កុមារីថុន រតនៈរម្យន៧.កុមារីេព លស៊ុនេហង ី ៨.កុមារីរ៉នាដ� ពុល ធ ៩.កុមារីរ៉នាដ� េរ៉នុក១០.កុមារីមាស សុប គ ូរគំន ូរេដាយ ១.កុមារីសម រចនា២.កុមារីែខ្រត �សីន ៣.យុវជន ខន វិបុល ៤.េល ែង៉ត សុខ
ii
អារម� េសៀវេភស្រមាប់បេ្រង�នស�ីពីករចូលរួមរប ស់កុមារេនឯកសរបណ�ុះបណា�លស្រមាប់េ កម�ស់ករយល់ដឹ
និងជ្រម�ញករអនុវករចូលរួមរបស់កុមារ
អ�កសិក្សោទំងឡាយអ
ចំ េណះដឹ ង និងរេបៀបៃនករបេ្រងេមេរៀននានា ែដលទក់ទងករចូលរួមរបស់កុមបានយា៉ ល�្របេសរពីេសៀវេភេន
ទន�ឹមនឹងេនះពួ កេគក៏អចយ្រទឹស�ី និងចំេណះដឹងពីេសៀវេភេនះ
អនុវត�ជាក់ែស�េនក�ុងកររស់េន និងករេធ�ជាមួយកុមារ ក�ុង្រគ�សរ សលេរៀន និងក�ុ ទំងមូផងែដរ។ េយងខ�ំុសូមែថ�ងអំ ណរគុណដល់
សិស្សកំពុងសិកេន
មជ្ឈមណ�លេសវសង�មអុី
(EWHA
SOCIAL SERVICES) ែដលបានជយវយអត�បៃនេសៀវេភេន។ េយងខ�ំុក៏សូមែថ�ងអំណរគុណដល់ មជ្ឈមណ�លេសវសង�មអុីវEWHA SOCIAL SERVICES) និងទីភា�ក់ងរសហ្របតិបត�ិករអន�រជាតិក (KOICA)
ែដលបានឧបត�ម�គ្រទដល់ករេបាះពុម�េសៀវេភេនង។
ែថ�ងអំ ណរគុណ
ម្យោ៉ងេទៀតេយងខ�ុំក៏ស
ដល់អ�កពក ់ព័ន�ទំងអស់ ែដលបានផ�ល់ករគាំ្រទ ក�ុងករេរៀបេរ
េសៀេភេនេឡង។ េយងខ�ំុសង្ឃឹមថាអ�កសិក្សោេសៀវេភេនះទំងអស់នឹងខិតខំ�សវ្រជាវបែន�ម េដ ករយល ដឹ ងពី ករចូលរួមរបសកុ មាឱ្កន់ែតទូលំទូល។ េយងខ�ំុសូមស�គមន៍ចំេពះមតិែកលំអនានា េដ េអយេសៀវេភេនះទទនូវភាព្របេសរេឡ សូមអរគុ ណ!
iii
មា� ជំពូក១ ករយល់ដឹងពីកុមារភាព.........................................................................................................1 េមេរៀនទី១ បទពិ េសធពីកុមារភាព..................................................................................................2 េមេរៀនទី ២ ករអភិវឌ្ឍររបស់កុមារ...................................................................................................8 ជំពូក២ ករយល់ដឹងពីករលរួមរបស់កុមារ......................................................................................20 េមេរៀនទី១ អ�ីជាករចូលរួមរបស់កុមារ?..........................................................................................21 េមេរៀនទី ២ េហតុអី ្រត�វ � នករចូលរួមរបស់កុមារ............................................................................26 េមេរៀនទី៣ អនុ ស�� អ.ស.ប ស�ីពីសិទ�ិកុ មារ និងករចូលរួមរបស់កុមារ..........................................32 ជំពូក៣ ករបេង�តបរិយាកសល�ស្រមាប់ករចូស់កុមារ...........................................................42 េមេរៀនទី១ ករចូលរួមរបស់កុមារេនក�ុង្រគ�សរ ស និងសហគមន៍ ......................................43 េមេរៀនទី ២ តួ នាទីរបស់មនុស្សចស់ក�ុងករបេង�តបរិយាកសល�ស្រមាប់ករចូលរួមរបស់.....49 េមេរៀនទី៣ គុ ណភាពៃនករចូលរួមរបស់កុមារ...............................................................................62 ឯកសរេយាង................................................................................................................................76
iv
ជំព ូក ១ ការយល់ដ�ងអំ� ព ុម ក ារ
1
េមេរៀនទ�១ បទព�េសាធកាលព�កុមា ករ្រប្រពឹត�មិនគប្បីេទេល កុ មាជាមនុស្ សវ័យេក�ង ែ្រត�វកក�សលញថា�ក ់ថ�មលួងេល
យលចិត�ទុកដក
ពី សំណាក់មនុស្សចសប៉ុ ែន�មាកុ មារជាេ្រចនទទួលរងករ្ត�មិនគប្បពីមនុ ស្សចស ្របសិនេបេយងពិចឲ្យសុីជេ្
េយងនឹងរកេយញថ
មិនគប្បីេទេលកុមារគឺបណាពីខ�ះករចូលរួរបស់កុ មារ
សឹងែត្រគប់ករណីៃករ្រប្ត� សំដីរបស់ពួកេគពុំ ្រត�វបានេគស
្រពមទំងមិន្រត�វបានេគយកេទេឡយ។ ពួ កេគពុំ ្រតវបានផ�លឱកសឲ និយាយបក�ស ទស្ស:
ប� �
េសចក�ី្រត�វក
ឬេសចក�ី្របាថា�របស់ពួផងែដរ។
មនុ ស្ចសក៏ពុំបានផ�ល
េសចក�ីពន្យលេហតុ ផលេទេលអំ េព ែដលពួកេគបាន្រប្រព ឬេធ�ករសេ្រមចចិត�អ�ីមេទេលកុម។ ជផលវិបា កុ មារអចនទទួ លនូវអរម�ណ អន់ចិត� ខកចិត� ឬខឹងរហូតដល់មនគំនុំគុំកួន និងអ ក�យេទជាមនពុំ សូវមានេហតុផល ពុំសូវមទំនួលខុ ស្រត� េពលពួកេគធំ េឡង។
និងពុំសូវមានគំនិតរីកចេ្រមេន
ខងេ្រកមជទ្រមង់ខ�ះៗ ៃនករ្រប្រពឹត�មិនគប្បីេទេលកុមទូេទ
េ្រចនេកតេចញពមនុ ស្សច៖ -ករពុេគារតមពក្យ -ពុំ យកចិត�ទុកដក ពីផល្របេយាជន៍របស់កុ -ករ្រប្រពហិង្សោេទេលក -ករមិនឲ្យតៃម�េទេលក -ករ្រប្រពអំ េព អយុតិធ � ម៌
ឬ្រប្រពឹត�របស់មនុស្សចស់េទេលកុមារេ
េដម្ប
្រគប់្រេលកុ មា -ករបំបិទសិទិ�េសរីភាពកុ េដយមិផ�ល់ឱកេអកុ មារបក�ស ពន្យល បេ��ញមតិ 2
េយាបលេដយខ�នេគផា �ល និងបង�ំកុមារឲ្យស�ប់ែតមនុស្ -មនុ ស្សចស់េធ�អ�ីេទតមទំេនងចិត�របស់ខ�ួនេដយមិនយល់ដល់អ រម�ណ៍រប -មនុ ស្សចេធ�េអយមកភ័ យខ�ដល់កុ មាក�ុងកប��ញមតិ ឬសួរេដញេដ -មនុ ស្សចស់េធ�អ�ីៗេម្បែត្របេយាជផា �លខួ�ន។ល។
ទក ់ទងនឹទ្រមងខងេលេនះមាករណី៣ ស្រមាប់ពិច៖ ករណីទី១៖
កលខ�ុំទមានអ៦ឆា�ំ ខ�ុំេទបែតដក់រ ំលងក្បោលដល់្រតេចៀកែតប៉ុេ ក៏ យកខ�ំុេទឱ្េរៀនជាមួយ នឹងេ្រពះសង្ឃមួយអង�។ េ្រពះកលពីជំនាន់េនា មាសលរដ�េ្រចនេនេឡ
ឳពុ កខ�ំុ ពុំ ទន
េហយ្រពះសងមានតួនាទីជា្រគ�បាអចរ្យបង�ត់បេ្
្របជាជន។ េនក�ុងថា�ក់េរៀន ខ�ុំេនតូចជាងេគេហយខ�ុំែតងទទួលរងនូវករេធ�បាបពីសិស្សធ ចំ ែណកឯេលក្រែដលជា្រពង្របស់ខំុក � ចណាស មួ យខ�ំុឈេឺ នាម ែតគាត់ពុំស�ប់ខ�ុំេ
េលកែតងែតវយសិស្ស្រគ ប់គា�។
េហយែថមទំងយករំពត់មកវយវត់េលខ�ុំែថមេទៀត
ដល់ៃដរបស់ខំុេ� ចញឈម។ ខ�ុំខឹងនឹងគាត់ណ
េហយក៏ សេ្រមចចិត�ឈប់េរៀន េទះបីជាឪ
ខ�ំុលួងេលមខ�ុឱ្េទេរៀនយា៉ងណាក៏េ
3
ករណីទី២៖
េលកបា៉អ�កមាជាទីេគា!
េតេលកទំងរេនចំេទ
ែដលបង�សីេធ�ឱ្កំពប់ទឹកេខ
េទេលក្រមាលឥដ�េ ៃចដន្យេនា េពលបា៉្ឡប់មកដល់ផ�ះបា៉មិនបានដឹងអ�ីទំងអស់ ែតប ស�ីបេនា�សខ�ុំ េហយទះកំេផ��ខ�ំុមួយទំហឹង។ េពលែដលខ�ំុយំ បា៉ក៏បានទះខ�ុំមួយកំេផ��ងេទៀត ខ�ំុខឹង ខ�ំងណាស់ ប៉ុែន�ខ�ពុំអចេ�អ�ីបានេឡយ ធ េ្រកមកបង�សីក៏បានមកដល គាត់ជាអ�កេធ
ែតបា៉ែបរជាេធ�ចំ េពេរឿង្រគប់យ ងេទ វិញ
េហយបាន្ប់បា៉
ខ�ំុចង់រត់េចញពីផ�ះ
ប៉ុ ែន�ខំុេ� នែ
�សលញអ�កទំងពរដែដល។ ករណីទី៖
អ�កមា៉ក ់ជាទីេគារ បានេធ�េទ
អទិត្យមមា៉ក ់បានសននាំខ�ុំេទេលងេលកយាយ ប៉ុែន�មា៉
ខ�ំុខឹងនឹងមា៉ក ់ ខ�ុ យល់ថាមា៉ក់រវករង
េទបមិនអចេគារបពក្យសន្យោរន
បានែមនែទន? ែតខ�ុំឈប់េជឿមា៉េទៀតេហយ។ ែតខ�ំុយល់ ខ�ំុ្រគាន់ែតចនិយាថ េបមា៉ក ់សន អ�ីនឹងខ�ំុ េហយមា៉ក ់រវល់មិនអចេធ�បានេនាះ សូមមា៉ក់េ្រជសយកៃេទៀតេហយ្របាប់ខ�ុំឱ្យផង ជាជមិននិយាយស�អី ទ � ល់ែតេសះេន េធ�ករវិញ មានករេនឿយហ
មានេរឿងមួយេទៀតេនេពលែដលមា
មា៉ក់ែតងែតែ�កគំ ហកដក់កូ
្រតឡប់មកព
េទះបជាខ�ុំខំ្របេធ�ជាកូនល
េនក�ុងផ� យា៉ងណាក៏េដយ។ ែតខយល់។ មា៉ក ់ហត េហយ្រត�វេធ�ករបែន�មេទៀតេន េហតុ េនះ េហយ
េទបមា៉កែ�សគំ ហកដក់កូន
េហយវយកូនែមនេទ? ខ�ុំនឹងពយាសិក្េរៀនសូ្រ
េហយចំ ណា េពលបែន�មេទៀត េដម្បីជយយមា៉ក ់េរៀបចំផ� និងេធ�ករងរធ�ន់េផ្សងេទៀត។ មា៉ក មិនសូវ ហត់េនឿយ េហយសប្បោយចិត� និងេឃញថាកូន�សីរបស់មា៉ក់ធំេ ដូេច�ះវិធីដ៏សំខន់មួយ េដម្ករបង ករពរមិនឱ្ករ្រប្រពឹត�មិនគេទេលកុមារ សិទិ� ក�ុងករចូលរួមរបស់កុមារគួរ្រត�វបានេ (នាយកដ�នបណ �ុះបណា�ល និងវិ្រកឹ២០០៦)។
4
ការែណនាំ�ុងការបេ្ ក ១- វត�ពបំ ុ ណង -ចំេណះដឹង៖
េរៀបរប់ពីផលប៉ះពល់ៃនករ្រប្រពឹត�មិនគប្បីេទេលកុមារបាន្រតឹ
សំណួរបំផុស។ -បំណិន៖
កំណត់បានពីករ្រប្រពឹត�មិនគប្បីេទេលកុមារបានច្បោស់លស់ត
្រក�មេលករណីសិក្ស -ឥរិយាប៖ ្របកន់ឥរិយាបថវិជ�មានចំេពះកុមារ និងពចូលរួមរបស់កុមារ ២- សមា�រ -េសៀវេភបេ្រង�នស�ី”ករចូលរួមរបស់កុម” -្រកដសរម ្រកដសផងធំ ហ�ឺត ស�ត្រកដ ុ ៣- លំនាំៃនករបេ្រ ១- អ�កស្រមបស្រម�លែចកសិ ក�កមជា្រក�មតូចៗ បនា�ប់មកដក់ប��ដ ទក់ទ េទនឹងក ររំលឹកឱកសទំយទទួ លបានករ្រប្រពឹត�មិន
ពី សំណាក់មនុស្សចកលពីេ
កុ មារភាព។ អ�កស្រមបស្រមសិកកមពិចេទេលសំណួរដូចខងេ្៖ -េតេនេពលេនាះអ�កមានអយុប៉ុ -េតអ�ីបានេកតេឡងច េពះអ�ក -េតេពលេនាះអ�កមានអរម�ណ៍ដូចេម -េតអ�ីែដលេធ�ឱ្យអ�កមានអរម�ណ៍ែបបេ 5
២-
េ្រកយពី្រក�ភក្សោបានេ្រជសេរសេរឿងមួយក�ុម
េដម្បីេឡងបង�ញដល់្រក�
សមាជិកមា�ក់ក�្រក�ម ែដអចជាមា�ស់េរឿងេនាះផា�ល់ ឬជាអ�កេផ្សងក�ុង្រក�មេដម្ប រករណ៍ដល់្រក�មធំ។ (ក�ុងដំណាលេនះអ�កស្រមបស្រម
្រគាន់ែតរំឮក្រក�មធំឱ្យេ្រប�
ស�បដំេណរេរឿង្រក�មតូចនីមួយៗ) ៣-
េដយបន�ពីជំហន៣.២ខងេល អ�កស្រមបស្រម�លសំណួរេទ្រមធំ ែផ�កេល
បទពិេសរបស់សិក�កេដយេ្របសំណួរបំផុតដូចខងេ្៖ −
អ�ីែដលេធ�ឱ្យករ្រប្រពឹត�ែបបេនាះ្រត�វចត់ទុកថា
−
េតអ�កមានរម�ណ៍ដូចេម�ចេនេពលេនា
−
េតផលប៉ះពល់អ�ីខ�ះពីក្រ្រពឹត�មិនគប្ ែដលអចេកតមានេទេលកុ
អ�កស្រមបស្រលបូកសរុបេដយេលកចំ ណុចសំខន់ៗក�ុងបទពិេសធទំង ែដលជាផល វិបាកៃនកង�ះកលរួម។ ឧទហរណ ៖ −
កុ មារពុំមានឱកសពន្យល់បក�សយេដយ
−
កុ មារពុំ្រត�វបានផ�ល់នូវជេ្
−
កុ មារមិន្រត�វបានយកចិត�ទុកដក់ពីសំណាក់មនុស្សចស់... អ�កស្រមបស្រម�លែណនាំសិកឱ្ស��ឹងេទេលសតិរម�ណ៍អវិជ�មនដ៏ ខ�ំងក
ែដល
ពួ កេគមានចេពអំ េព្រប្រពឹត�មិនគប េហយនិងលទ�ផល ែដលពួ កេគបានសែមងឱ្យេឃញ ៤-
េដម្បីឱ្យសិ ក�កមកន់ែតយល់ច្បោស់ពីប��ខងេល អ�កស្រមបស្រម
ពិភាកេលករណីសិក្ ែដលមានសំណួរដូចខងេ្៖ −
េតេយងអចេរៀនសូ្រតបានពី អ�ីខ�ះពីករណីស ឬសំបុ្រតខងេលេ? 6
−
េតអ�កគិតថាេរឿងេនះអចេកតេឡងចំេពះអ�កកលេនពីេក�ងែដ
−
េតេពលបច�ុប្បន�េនះមានករ្រប្រពឹត�ែបបេនះេទកន់កុមា េហតុអី ? �
−
េតេយងគួរេធ�ដូចេម�ច េដម្បីេជៀសវងករ្រប្រពឹត�មិនគប្បីែបបេនះេទក
បនា�ប់ម
អ�កស្រមបស្រម�លេធ�ករបូកបេដយេលកេឡងថា ករេជៀសវឱ្យម
ករ្រប្រពមិនគប្បេទេលកុ មារគឺជាេហតុផលមួយដ៏ េដម្បីជំរុញករចូលរួមរបស់កុមារ ្រព ប��ក់ពីមូលេហតុ ែដលេលកយកករណីសិក្ និងសំបុ្រតរបស់កុមារទំងពីរមកបង�
អ�កស្រមបស្រម ជាករពិតណា
ស់ នេេរឿងនីមួយៗេទបី ជាកុមារ្រត�វបានេគវយេក៏េដយ
ក៏វមិនែមនជាចំណុចឈឺចប់េនា ះេទ ែតេរលឈឺចប់េន របស់េគបាន។ េបសិនជាេយងមិនចង់ឱ្យមានភាពអយុត ្រត�វែតស�ប់មតិរបស់កុមា
គឺេគមិនអច ករពរខ
េកតេឡងចំេពះកុមា រ េយ
រ។ េបសិន ជាកុមារ ែយុេទបបា៦ឆា�
្រត�វប
េគស�ប់សំដ កុមារេនាះមិនចំបាច់ខឹង រហូតដល់ ឈប់េរៀនេនាះេ។ មូលេហតុែដលេលកយកសំបុ្រតទំងពីរេនះមកបង�ញគឺេដយសរេរឿងេនបុ្រ ទំងពីរេនះជាេរឿងអយុត�ិធ
ែដលេកតេឡងចំេពះកុមាសំបុ្រតទំងព
បានបង�ញ្រ
េយងនូ វទស្សនៈរបស់កុមារ។ សូម្បីែតេក�ង១០ឆា�ំកអចយល់អំពីស�នភាពរបស និង ្រគ�សររបស់ែដរ។ មានកុមារជាេ្
ែដលមានករទទួលខុស្រត�វខ
េទបី ជាពួកេ
មានអយុេក� ងយា៉ងណាក៏េដយ េ េយាបល់ល�ៗ ែដលអចឱ្យងេរៀនសូ្រតប េហយេក�ងេនក�ុងសំបុ្រតេក៏ដូចជាេក�ងដៃទេទៀតែដរ
7
េមេរៀនទ�២
កាអ�វឌ្ឍរបស់កុម
កុ មារជាេ្រចនកំពុង្មុ ខនឹ ងប� � នាេនក�ង្រគ�ស និងសង�ម េហយពួ កេគក៏ ជាជនង រងេ្រគ
និងងយទទួលឥទ�ិពពីមជ្ឍដ�នជុំវ។
សលេរៀន និងសង
ករទទួលឥទ�ិពលពីមជ្ឍដ�នជុំវិញដូចជា្រ
អេធ�េអកុ មាក�យជាពលរដ�សកម�អសកម�
ឬគា�នទំនួលខុស្រតេនក�ុសង�មេទតឥទ�ិពលេនាផងែដរ។ ស្រមាប់ ករអភិវឌ្ឍរបស់គឺមានសរៈសំខន់
មានទំនួលខុស្រត�
ដូ េច�ះករផ�ល់នូវត្រម�វករច េដម្បីេអយកុមារទទួលបានករអ
េពញេលញ។ ១- ត្រម�វកររបស់កុមារេដម្បីអភិវ ជាធមតកុមមានករអភិវឌ្ឍ៥ែផ�កគឺ
ែផ�ករងកយ ែផប�� ស�រតី ែផ�កអរម�ណ
ែផ�កសីលធម៌ និងែផ�កសង�ម។ េដម្បីអភិវឌ្ឍេលែកទំងេនះកុមារចំបាច់្រ៖
8
•
ែផ�ករងក៖
កុ មារចំបាច់្រត�វណីអហ
ែដលមានជីវជាតិ្រគប់្
ករែថទ
សុខភា េពលេវលស្រមាប់កី ឡ និងហត់្រប សំរ ្រត�វករជ្សមរម្ សំេលៀកបំ ពក សុវត�ិ ភា។ល។ •
ែផ�កអរម�ណ ៖
កុ មារចំបាច់្រត�វករបរិយាកសល� និងរីករយ �សឡាញ
ករយកចិតទុ កដកែថទពី្រក�ម្រគ�សរ ករេលទឹកច
ករេលងកំសន
ករមិនេរសេអង
និងមិនមានក ររំេលភប គំរមកំែហងល។ •
ែផ�កប�� ស�រត៖
ករេ្រកនរំលឹកស� េពញេលញ
កុ មារ្រត�វក របរិយាកសេរៀនសូ
ករករេលកទឹកចិ
ករអប់រំ្របកបេដយគុ
ចំ ណីអហ្រគប់្រគ
ករចូលរួមក�ុងសកម�ភាពសិល្បៈ វប្បធម៌ ស
ករទទួលព័ត៌មានសម�ស កេលងកម្សោសប្ប
និងេពលេវលលំែហ។ល •
ែផ�កសីលធម៌៖
កុ មារចំបាច់្រតមជ្ឍដ�នរស់ល�
គំ រូលព � ីឪពុកមា�
្រក�ម្រគ�
និងអ�កជុំ វិញ យល់ដឹងអំពីសិទ�ិ និងករខុសនិង្រត�វ។ •
ែផ�កសង�ម៖
ជាមយ្រក�្រគ�ស
កុ មារចំបាច់្រត�វករគំរូល�ពីអ�ករស់េនជុំវិញខ�ួន ករ្រទងល�
កមានកសជួបជុ
និងមានទនាក ់ទនងល�ជាមួយអ�កដៃទ ្រត�វករកលរួម
ផ�ល់េយាបល និងចូ លរួមេធ�សកម�ភាពសម�សបនានាេនក�ុងស
ទន�ឹមនឹងេនះកុមារក៏្រត�វ៖ ្រគ�ស និងសលេរ៖ កុ មារ្រត�វក របរិយាកស្រគ�សរមួយែដលល� េហយកុមារមានទ និងសន�ិសុខតមរយៈករទក
និងករេលងជាមួយងមនុ ស្សច
ែដលជិតស�ិទ�ជាមួយេគ។
ករអប់រ ំ និងករចិ��មបីបាច់ែថរក្សោេនក�ុង្រគ�សរ ឬក�ុងលក�ណៈ្រគ�សរ កករយល់ដឹ អំ ពីច្បោ ទមា�ប និងរេបៀបរបបក�ុងសង�មគឺជាកម រ ចំ ែណកក�ុងករអភិវឌ្ឍែផ�កសង និងសីលធម៌ របស់កុមារ ្រគ�សរគួរែតផ�ល់ឱ្យកុមាររទទួលខុ ស្រត�វកន់ែតធំជាងមុនបន�ិចមទងេនក�ុងផ�ះ និងេ្រកផ�ះេទតមវ័យរបស់ ក�ុងន័ យេនះកុមារមានអរម�ណ៍ថ កេគមា
្របេយន៍
និង 9
អចជួដល់ពួកេគឱ្យទទួលបាននូវករទុកចិត�េលខ�ួ
ែដលជុំ រញ ុ ឱ្យពួកេ
អចចូលរួ
ផ�ល់េយាបល់ គំនិតេផ្សងៗ។ ដូចេនះេហយកុមារគួរែតវបានអនុ��តឱ្យចូលរ េនក�ុ ករេរៀបច សកម�ភាពេផ្សងៗសលេរ
េហយផ�ល់ឱ្យនូវករទទួលខុស្រត�វមួយចំនួនដូចជា ករ
ករសមាករតុបែតងថា�ក់ ករ្រគប់្របសិក្សោ និងចូលរួមក�ុងសកម�ភាពជា េនតមសហគមន ដូ ចជាករផ្សព�ផ្សោយអប់រំអំភាព និងសិទិ�កមាយល់អ�ករស់េនជិតខ�ួ ជាេដម។ល។ ជាលទ�ផ ្របករេនះអចេធ�ឱ្យសិស្សោនុសិស្ស ទំងឡាយព្រងឹងនូវករករតំងចិត�កងករេរៀនសូ្រ និងេលកកម�ស់តៃម�សីលធម៌េនក�ុងសលេរៀ បទពិេស
និងចំេណះដឹងថ�ីៗ៖
្របសិេបបានទទួ
កុ មាអចបេង�តចំេណះដង
និងសមត�ភាបរបស់ពួកេគប
ករេផ�រចំេណះដឹង បទពិេសល�ៗពី មនុ ស្សចស់។ ករេលងកម
មានសរៈសំខណាសសំរប់ក ររីកលូតលស់ករទំនាក់ទំនង នបុគលិ � កលក�ណៈរបស់កុ មារ។ កុ មារមិនអរស់ និងេរៀនេដយគាករ្របា�ស័យទក់ទយមនុ ស្សដៃ និងបរិស� ែដលេន ជុំ វិញពួកេគេឡយ។
កររស់េន្រៃថ�ជាមួ
ផ�ល់នូវឱកសជាេ្រចន
្រគ�សរ និងជយមិត�ភកិេ� នក�ុងសលេ
ករដក�សងនូវបទពិ េស
ករបេង�េសចក�ីក�ហ
ករនិយាយស
ករយល់ដឹ និងកេចះ្រគប់្រអរម�ណ ។ ករសរេសរ និងករទទួលស៖
មនុ ស្ស្រគប់រូបជាេករបស់សង�ម។ ករអភិវឌ្ឍែតង
េកតេឡងេនក�ុង្រគ�សរ ឬសហគមន៍ែដលផ�លពួ កេគនូវករសរេសរ និងករទទួលស។ េបសិនជាឪពុកមា�យផ�ល់ឱកស និងលស�ល់សមត�ភាពកូន េទះបីជាកូនេ កំ ហុស មួ យចំនួនក៏េដយក៏េគនឹងមានករអភិវឌ្ឍនូវភាពេជឿជាក់េលខ�ួនឯង និងមានអរម�ណ៍ថ តៃម�។ ្របករេនះអនុវត�ដូចគាេពះសហគមន៍។ កុមារ្រត�វែតទទួលបាននូវក�ី�សឡាញ់ ក ស�ល់ និងករល់តៃម�ពីឪពុកមា�យដូចៗគា ្រគ�បេ្រង�នមានតួនាទីយា៉ងសំ ខន់បំផុតេនក�ុងករអភិវឌ្ឍបុគ�លភាពរបស់កុមារ។ ្រគ េលកទឹកចិត�ចំេពះស�ៃដរបស់សិ
េដម្បីបង�ញថក្រគ
ឬអ�ក្រគ�ទទួលស ល់នូវកររីក
ចេ្រមនរបស់កុមារ េហយមានករ្រព�យបារម�អំពីប��េផ្សងៗរបស់ពួកេគ។ ករទទួល 10
ផ�ល់តៃម� ្រពមទំងករសរេសរេលកទឹកចិត�េនសលេរៀនមានភាពរឹតែតប់កុ មារ ែដ ស�ិតេនក�ុងស�នភាបាក ពីេ្រពកេគែតងែតទទួ លរងនូវករេរសេអង។ ្របេ្រង�ន្រត�វ បង�ញឱ្យច្បោស់រយៈពក្យសំដី និងសកម�ភករេរសេអងមិន្រត�វបានអនុ��តឱ្យ មាទំងេក�ុង និងេ្រកេរៀន េហយថាកុមារមានតេស�គា មិន្របកន់អំពីេភទ ស� សង�ម ពូជសសន៍ សសនា ស�នភាពរូបងគំ និតប�� េឡយ។ ២- ករអភិវឌ្ឍរបស់កុមារែផ�កចិត�សសង�ម ក- ទរ៖ មក្រតឹមេពកុមារេកត ពួកេគមានបទពិេសធៃនជីអស់រយៈេពល្របាំបែខមកេហយ េនក�ុងៃផមា�យរបស់ពួកេគ
ស��ណេផ្សងៗរបស់ទរកបានកេកតេឡងរួចេហយ េន
ែដលពួកេកតមកេពលគឺ េដម្បីស្រម�លដល់ពួ
ក�ុងករេធ�អន�រកម�ជាមួយនឹងមនុដៃទេទៀត
និយាយឱ្យចំ េដម្បេធ�ទំនាក ់ទនងេនះឯង។ ទរកេកតមកមានជំនជាមូលដ�ននានា ែដល្រ េដម្បីេធ� សង�មូបនី យកម� មានន័យថាពួកេគពែមន្រគាែតជាអ�ចំទទួលផ េដយអសកម�េនាះ។ ទំ នាក់ទំនងែដលទរកមានជាមួយនឹងឪពុរបស់ខួន � ឬអ�កែថរក្សោដំបូងរបស់ពួកេ គ គឺជាគំរូ ែដលឆ�ុះប� � ង ំ អំ ពីរេបៀប ពួ កេគ។
ែដលទរកទក់ទងជាមួយបុគល � ដៃទេទៀត
ទរកែដលេទបនឹងេកតពុំ បានដឹងអ�ីអំពពិភពេលកេនាះ
េនក�ុងដំេណរជី វិតរបស
េហយពួ កេគ្រត�វេធ�ករស្
ស្រម�ជាេ្រចនជាមួយនឹងប��នាន៖ ករដកដេង� ករេគងេនេលៃផ�រប ករមានស បំ ពក
ហ៊ុមព័ ទ�ខ�ួន្របាណ និងករសតមសីតុណ�ភ
ែដលមានករផា�ស់ប�ូរនា
ទរក្រត�វេធ�ករបឺតជ��ក់ និងផឹកេដបានបនា�ប់ពីេពលែដលពួកេគេកតមក។ គភ៌បានបេង�តន ទមា�ប់នានាេពលេនក�ុងស្បូន េដយស្រមបតមរេបៀបរស់េនរបស និងចង�កេបះដូងរបស់មា�យខ�ួភា�មេពេកត។
ទរកស�ល់សំេឡ
អីែ� ដលទរកបានដឹងេធ�ឲ្យពួកេគមានអរ ង
�ស�ល។ ចប់តំងពីេពលេកត ទែតងែតចង់េធ�ទំនងទំ នាក ់ជាមួយនឹងមនុស្សដៃទេទ បេច�កេទស ែផ�កវ ីេដអូទំ េនបអចប��ក ់បាននូវអ របស់ខួន ចប់តពី � េពលដំ បូង
ែដលមា�ទំងឡាយបានដឹង។ គឺថាទេមលមា� េហយថាពួកេគបាន ល់មុខ
សំេឡង
និងក�ិនរបស់មា�យ
េគបានដឹងថាទរក ចប់តំងពីេពលេកត បានេមនុ ស្សយូរជាងេមលអ�ីៗេផ្សងៗេ េហយពួក េគក៏ បានស�ប់សំេលងរបស់មនុស្សយូរជាងសំេលងអ�ីៗេផ្សងេទៀត។ ពួកេគមានសកម�ភាពចំ 11
ននា េបេទះជាពួកេគក្រមនឹងបានប៉ះពល់វត�ុទំងេន ្រតឹែត
េដម្បរ ីកចេ្រមនធំធាត់ទរក
្រត�វករជាចំបាច់នូវម�្រតឹម្រត�វ្រគប់្រគាន់េនាះេទេគក៏្រត�វករផងែ
នូវ
ករថា�ក់ថ�ម និងេសចក�ី�សឡាញ់។ ករបំេបកូនេដយទឹកឱកសមួយៃនកទទួ លបា នូវត្រម�វករេនះ។ េបសិនជាទរកមិនបានទទួលនូវករថា�ក់ថ�ចក�ី�សឡាញ់េនាះេទ ពេគ នឹ ងមិនទទួ លបា
នូវផល្របេយាជន៍នានា ែដល្រត�វទ
េនាះែដរ។ ្របករេនះែត
តមរយៈម�ូបអហរ្រគប់
េកតមានេនមជ្ឈមណ�លកុមារកំ្រព ែដល្របព័ន�្រគប់្រ
ពុំ បានអនុ�តឱ្បុ គ�លិក មានទំនាក់ទំជមួ យនឹងកុ មារេនា ទរក្រត�វករេធ�នាក់ទំនងមួ យ នឹ ងអ�កណាមា�ក់ គឺពុំ្រត�វមានវត�មានមនុស្សេ្រចនេពកេទ េនេពលដ
កុ មារមួយចំនួ
ពុំ ចប់េផ�មទំនាក់ទំនងេទ េហយក៏មិនមាករទទងតមរយែខ្ែភ�កែដរ េបសិនជាមានមនុ នជុំវិញេ្រចនេពកេនា ទរក្រត�វករពរចុះពរេឡង នជាមួ បំ ប៉នចំណីេនក�ងរង�ង់ៃដៃនមនុស្ ែដលពួកេគស�ល់ ច្បោស ពួកេគ្រត�វករនូវករបេង�តអរម�ណ៍ដឹងឮអំពី ជាជាង្រតឹេគងេនេលែ្រគ្រគ េពលេវល េនា។ កុ មាេនមណ�លកុ មារកំ្រព ែដល្រត�វបានរក្សោជា្រក�មេទតមអ ទំនងជាពុំម អរម�ណ៍បានដឹងឮអំពីអ�ីេ្រចនេនាះេទ។ ពួកេយចំ នួនពុំ បានរីកចេ្រមនតមរេបៀបធម�ត។ ទ មានប � �ផ�ូវចិត� េហយអ�កខ�ះមានអកប្បកិរិយទរក ែដលមកររីកលូតលស់យឺតែផ សតិប�� ករទទួលអរម�ណ៍Under-stimulation)
មិនបា្រគប់្រគាន់េនះ ចំបាវបានបង
ឱ្យបានតំងពី្រគាដំបូង េជាេយងពុំង់ឱ្យទរកទទួលរងនូវប��ខងេស�� នាៃនករមិ បានទទួលអរម�្រគប្រគាន់គឺកុបង�េចញេនេពលពួេគឈរ អង�ុយ េគង
េដយខ�ួនរបស
ពួ កេគញ័រ។ ករសិក្សោេនក�ុងេពលថ�ីៗេេលកររីកចេ្រមនែផ�កខួរក បានបង ញថាសមត�ភ ែផ�កខួ រក្បោលរបស់ទ ឧទហរណ៍ចំ នួនេកសិកខួរក ែដលកុ មារម បានប��ក ់សមត�ភព េនះេស�រែតេពញេលញេនេពលែដលកុមចប់េផ�មចលសលេរៀន។ ដូចេនះករបេង�តអរម� កុ មាបាដឹងឮឱ្្រគប់្រគាន់អ�ី ែដលមានសរៈសំខន់េនក�ុងអំឡុងឆា�ំដំបូងរបស់
12
មូលដ�នៃនករេធ�អន�រកជា វិជ�ម ទំេនាមានលក�ណៈខុសគ
អចរកេឃញេនក�ុងវធម៌ ទំងឡាយ េបេទះជាវប
តមរយៈអកប្បកិរិយាចំេពះកុមារ។ កុមាររស់រនមាន
្របេសរ េនេែដលពួកេគទទួ លបាននូវករេឆ�យតបចំេពះស� ែដលពួ កេគបានបេ�ញ។ ខ-
កុមារតូ៖
កុ មារែដលមានវ័យេក�ងពឹងែផ�កេទេលករែថរក្សោេនក�ុងរង�ង់្រគ�សរ
កររងេ្រគាះេពល្រត�វបានបំែបកពីញាតិជិតទ�
ែដលពួ កេគ�សឡាញ់ជាងេគ។ េនេពល
ពួ កេគពុំ មាន្រគ�សរ ពួ្រត�វករ្រគ�សរជំនួស។ េទះជាយា៉ងណាក៏េដយ្រគ� គឺមិន្រគប់្រគេនាះេ ពួ កេគ្រត�ករជនេពញវ័ ែដលអចផ�ល់នវចំណាប់អរម�ណ៍តមបុ គ�ល េសចក�ី�សឡាញ់របស
ឪពុ កមា�យ ែដលជំរុឱ្យពួកេគេល
និងសិក្សោែស�ងយល់បែន�
កុ មារតូចៗ្រត�វអនុវត�ករេ ចលនា និងស្រមបស្រម�លដងខួនរបស � ់ពួកេគ េដម្បីអភិវឌជំ នា ែផ�កចលនាMotor
skill)។ ្របករេមានន័យពួ កេគ្រត�វអនុ��តឱ្យេធ�ចឱ្បានេ្រចបំផុត
តមែដលអចេធ�េទបាន។ កគេ្រចនអង�ុយក�ុងរយៈេពល្របាំមួយែខ េហយបនមកពួកេចះ វរេេពល្របាំបី
និងេចះេដរេនអយុ្របែហលមួយឆា�ំ។ ពួកេគមានទំនាក់ទំនង ន
សមាជិក្រសរ និងមិត�ភក�ជិតសិ�ទ�របស់ពួកេគ។ ខ�ួន្របាណរបស់ពួក
ពួ កេគែដលអចចង�ុលបង�ញែផ�កេផ្សង
និងអចេចពកមួ យចំ នួនដូ ចជាៃេជ ង
្រចមុះ មាត់ ែក
គឺ ពួកេគ
អចចង�ុលេទែផ�កទំង េនមុនេពែដលពួកេគេចះ និយាយ កុ មារអចចប់េផ េរៀននិយា េនអ៣ េទ៤ឆា�ំ។ ពួកេគចប់េផ�មនិ”ក...ែក...ក..ករ” េនេពលពួកេគមា អយ៤េទ៥ែខ។ គួ កេគនឹ ងនិយាយពក្យមួយមេនអ១៨ែខ
េហយអចនយាឃា�មួយេពញេល
េនអ
ចូលេរៀន។ ពួ កេគចង់ដឹងេហយចូលចិត�ស�នភាពថ�េនេពល ែដលពួកេគេនជាមួយមនុ ែដល ពួ កេគស�ល់ច្បោស់។ ពួកេគចង់យល់ដឹងអំពី អ
ែដលេនជុវិញខួនពួ � កេគ។ ្របករេនះេធឱ្យពួកេ
មានសំណួរជាេ្រ ែដលពួ កចង់បង�ញេចញ េហយ្រត�វឱ្យអ�ណាមា�ក់េឆយនូវសំណួរទំងេនា េនក�ុងដំណាក់កលមួយៃនអយុកលវ័យេក�ងរបស ចំ េណះដឹ ងថេតពួ កេគជាេក�ង្រប�
ឬេក�ង�សី
(Toddler
phase)
ពួ កេគទទួ លបាននវ
េបេទះជាេនេនាះកុមារទំងពីរេភ
អកប្បកិរដូ ចគា�ក�ី ចូរចងចំថាកុមារតូចៗេធ�តមបុគ ែដលេនជិតពួកេ។ ឧទហរណ នា
ែដលមនុ ស្េពញវ ័យបានេធ�ក៏ដូចជាបងប�
ែដលមាវ ័យេ្រចនជាងពួកមានឥទ�ិព 13
ខ�ំក�ចំេពះកុមារ ជាងពកនានាេទេទ កុ មារតូចគិតែតពីខ�ួនឯង េហយបន�ិចម�ង ពួកេគ េចះែចករ ំែលកករអណិតអ មានន័យកុ មារនឹេធ�ចំ េពះអ�កដៃទេទតមរេ ែដលអ�កដៃទ បានេធ�មកេលកុមា មួយជំ ហនម�ងៗ កុមារតូបេង�តបាននូវមនសិករផា�ល់របស់ពួគេគ។េពល ចបេផ�មអ�កែថទកុមា
គឺជាអ�កបណ�ុះមនសិកររបស់មារ េហព្យោបណុ� ះតួ នាទីជាក់ល
េនក�ុងដួងចិត�របស់កុមារ។ កុមារែដលធំធេនក�ុបរិយាកៃនករភ័យខ�ចចនឹ ងបេង�តនូវ ករភ័យខ ទំងេនចំ េពះកុមដៃទេទៀត។ េនទី ប��ប់ៃនភាពជាកុមារតូច ពួកេគចប់េផ�ម ”ខ�ំុ”
គឺនិយាយអំពីពួកេគផា�ល់។ ្របករេន័ យថពួកេកគឺជានមា�ក់ែដលលក�ណៈផា�ល់រប
ពួ កេគ េហយពួ កេគដឹងអំពី្របករេន េនេពលចប់េផ�ម កុេលងជាមួនឹ ងអ�កដៃទេទៀត េហយ មួ យជំ ហនម�ង ពួ កេគេចះេលងជមួ យគា� គ- កុមារេនមេត�យ្៖ កុមារតូចៗេនែតពឹងែផ�កេល្ស េដម្បទទួលបាននូវកែថទំយ ចិត�ទុកដក់េនអយុចមេត�យ្យសល ពួកេគអច្របាប់អ�កអំពីអយុ និងេឈ�ះរប កុមា េនយុចូលសលមេត� មនករ្ប់្រគេស�ែតទំង�ស�ងេទេលរូបរងកយរប (េលកែលង ែតកុ មាែដលមានពិករភាពែផ�កចលនា)។ឧតហរណ៍ អចេល ឈរេជងមួ យនិង គូររង�ង់។ េនដំ ណាក់កលេមានសរៈខន់ណាស ែដលពួ កេគមានក ររីកចេ្រមន ជំ នាញេផ្សងេទៀ ករចូលរួមេនក�ុង្រក�មក ែដលមានអយុ្របហែហលគា� ជំរុញឱ្យកុ េលងជមួ យគា េហយ ្របករេនះេធ�ឱ្កររីចេ្រមនែផ�ទំ នាក់ទំនសង�ម
និងសតិអរម�ណ ក៏ ដូចជ
សមត�ភាព ក�ុ
ករេធ�អន�រកម� និ ងកិច�សហ្របតិបត�ិករ។ ករេលងេនក�ុង ក៏ បានេ�ឱ្យកុមារម ធ រ ីកចេ្រម ែផ�កករេ្រ្របាពក និងផ�ល់ឱកសឱ្យពួកេគក�ុងករេ ករ�សេម�សៃម និងបេង�តនូវករៃច�្របឌិ ភាសរបស់ពួកេគមានលកកន់ែត្របេសរេឡ េហយពួកេគសួរសំណួរជាេ្រច ពួកេគចង់ ដឹ ងអំ ពីជីវិត និងពិភព ែដលពួ កេគកំ ពុងរស់េន។ េបសិនជាមនុស្សេពញវ ែដលមានវត�មេនជុំ វិញ កុ មារយកចិតទុកដកចំេពះករចង់ដ ចង់ឮរបស់កុ មា េហយជំ រញ ុ ឱ្យកមារែស�ងរចេម�យ ចំ េព សំណួររបស់ពួកេគេដយខ�ួនឯ
ករេធ�ែបបេននឹ ងមានផល្របេយាល�ចំេពះកុម
េនេពល
អនាគត ៃនកអភិវឌ្ឍរបស់ពួកេគ
14
ឃ-
កុមារអយុចូលេរ៖
កុ មារមានលក�ណៈកន់ែតឯកេនក�ុងដំណាក់កលេ
េដម្ប
មានភាពឯករអចជាកមួ យកន់ែតលំបពិ េសសស្រមាប់កុមារែដលពិករ។ េ៦ ៧ឆា�ំ មនុសពី ខងេ្
សមាជិក្រគ�
ឬ
ែដលជិតស�ិទ�មានសរៈសំខន់ េហយកុមវ ័យេនះ
ចង់បេង�តមិត�។ ពួ កេគបា ជួ យ្រគ�សរេនវលែ� ឬេនក�ុងផ�ះ។ ពួកេគបានដឹងេ្រចងមុ នអំពី ្រកឹត្រកេនក�ងសង�មកំណត់បាននូអ�ីែដល្រត�វ និងខុ ែដលជាលទ�ផលៃនជេមា�ះ ែដលេកត មនេនក�ុងសង�ម
ពួកេគអចទទួលយកនូវករទទួខុស្រត�វកន់ែតធំជទំងេនផ�ះ និង
សលេរៀន េហយចូលរួមេនក�ុងករពិភ េដម្បីេធ�ករសេ្រមចច ែដលពក ់ព័ន�ជា យនឹង ពួ កេគ។
េនក�ុងដំណាក់កលពួកេគអចរត់ គូររូបមនុស្ស រូបផ
និង្រកដ
េហយពួកេគអចគររូបេនេលដីខ្សោ
េបសិនជាពួកេគមានប៊ិ
ពួ កេគេចះេ្រប្របាស់កៃ�ន� េបសិនជ
ករអភិវឌ្ឍរបស់កុមារអ�ស័យេទេលទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងមនុស្សដៃទ ែដលពួកេទំ នង ជិតស�ិទ�។
្រគ�មានតួនាទីសំខន់ចំេពះជីវិតរបស់សិស្ស។ បរិយាកសេនក
ករ�សឡា
សន�ិសុខ
ផ�ល់នូវ
បទពិេសធថ�ី ករទទួលខុស្រត�វ ករទទួលស�ល់ និងករស
គឺមានសរៈសំខណាស់ េហយផ�ល់នូវលទ�ផលរយៈេពយូរេទេលក ររីកចេ្រមនរបស់ក។ កុ មា ្រត�វេចះដឹងនូវភាសជាម នទំងអស់េនសលេ
េយង្រត�វចងចំថា មានកុមារែដល
េចះដឹ ងនូវភាសជាមូលដ�នេនសលេរៀន។ ជាកុម ែដលពិ ក ែដលមានករបាកក�ុ ករនិយាយ និងករសិ
ឬជាកុមារែដលមាន្ពី ជនជាតិភតិច
ែដលមានភាសកំេ
េផ្សងជាភាសទីមួយរបស់ពួ ង- យុវជន៖ យុវជនយល់ដឹ ងអំ ពីកររីកចេ្រមន ែផរងកយរបស់ពួក េហយពួ កេគក៏ បានដឹ អំ ពីរេបៀប ្រប្រត�េចញនូវអកប្បកិរិយារបស់ពួកេគេនក្រកម ែដលមានេភទដូចគ
និងចំ េពះ្រក
ជន ែដលមានេទផ�ុយគា� េនក�ុងដំណាក់កលេនះ ករពិចរណារករ ឹតែតមានលក�ណ តមតក� វិទ្យោេ្រចនជា (Logical) ពួ កេគចង់ ចូលរួមកន់ែតេ្រចនេនក�ុងដំេណរករៃនករសេ្រម ែដលប៉ះពល់ដល ដំេណរជី វិតរបស់ពួកេគ េហយ្រត�វករឱ្យេគ្រប្រពឹត�ចំេពះខ�ួន និងេគារ ធំ ។ អកប្បកិរ របស់ពួកេគចំ េពករអប់រំមានលក�កនែត្របេសរេឡ េនេពលែដលពួកេ បានចូលរួមេនក�អង�ភាពចត់ែ
ែដលមាេនក�ុងសេរៀននាន
ពួកេគពុំទទួលយកគំ និត 15
ទងឡយរបស់មនុ ស្សេពញវ័ ្រគប់េពលេនាះ (ជាពិេសសេបសិជាពួកេរស់េនក�ុងទី ្រក�េហយ េនឆាពី ករអប់រំេនក�ុង្រគ�សរេនាះ)។ ្របករេនះអចបង�បេង�តឱ្យមយុវជន
និង
សង�ម។ េនសលេយុវជនសួរសំណួរជាេ្រចនពក់ព័�នឹងប��េផ េហយ្រត�វករឱ្យ្រគ�បេ ស�ប់គំនិរបស់ពួកេគ
្រពមទំង្វេឆ�យចំេពះសំណូមពរនានាែដលពួកេគមាន។ និ
ែដល
ពួ កេគគិត អំពីខួនពួ � កេគគួ រ្រត�វបានេ្រប្របាស់ងេមេរៀននានា េដម្បីេលកកម�ស់ករជំរុញឱ្ េធ�ករពិចរកមូលេហតុ និងេ្រប្ស់ករគិតគូ ្របកបេដយ្របឌិ របស់ពួកេគេនក�ុ សលេរៀន ក៏ដូចជាេនក�ុងកធី នានាស្រយុវជន។ ជាករសំខន់
ែដល្រត�វផ�ល់ឱ
យុវជននូវឱកសនានា េដម្បី ញមតិ និងទទួ លយកនូវករទទួ លខុ ស្រត�វនា (នាយកដ�នបណ �ុះបណា�ល និងវិ្ករ២០០៦)។
16
ការែណនាំ�ុងការបេ្ ក ១- វត�ុបំណង −
ចំេណះដឹង៖ េរៀបរប់ពីករអភិវឌ្ឍរបស់កុមារបាន្រតឹម្រត�វតមរយៈសំណ
−
បំណិន៖
កំ ណត់បានពីករអភិវ
និងក្រមិតៃនករចូលរួមរបស់កុមារ េទតមវ័
ពួ កេគតរយៈកពិ ភាក្រក�មបាន្រតឹម្រ −
ឥរិយាប៖ បណុ� ះស�រតឱ្យ�សឡាញ់ េយាគយល់ និងផ�ល់តៃម�េទមតិរបស់កុ មារ
២- សមា�រ −
េសៀវេភបេ្រងស�ីពីករចូលរួមរបស់កុម
−
្រកដស ហ�ឺត ដីស ស�ុត ្រកដសពណ៌ េខ�
៣- លំនាំៃនករបេ្រ ១- អ�កស្រមបស្រម�សួររសំណួរេទ្រក៖ -
េតកុ មារមានកររីតលស់(អភិវឌ្ឍ) េលែផ�កអ�ីខ� អ�កស្រមបស្រម�លក ត់ចេម�យេល្រកដសផា រួចេធ�ករបកសរុបចេម�យ េដយែផ�កេល ែផ�ក ទង៥
ៃនករអភិវឌ្ឍរបស់កុមាររួ៖
ែផ�ករងកយ ែផ�កប��ស�រតី ែផ�កអរ
ែផ�កសីលធម៌ និងែផ�កសង�ម។ ២- បនា�ប់មកអកស្រមបស្រម�លបន�សំណួរេទ្រក៖ -
េតអ�ីជាត្រម�វចំបាច់ស្រមាប់ករអភិវឌ្ឍរបស់កុមារេលែផ�ក អ�កស្របស្រម�លកត់្រតចេម�យេល្រកដងធំ រួចបំ េពញបែន�ម្របសិនេបមានករខ�ះខតបមកេធ�ករបូកសរុ
េដយគូសប��ក់ពីស
សំខន់របស់្រគ�សរ បទពិេសធ ករទទួខុ និងករេលកសរេសរ និងទទួ លស�ល់ ៣- អ�កស្របស្រម�លសួរសំណួរេទ្រក�៖ -
េតកុ មារអចចប់េផ�មេករចូលរួមតំងពីេពលណាម អ�កស្រមបស្រម�លក ត់ចេម�យេល្រកដសផា�ំងធំ រួចទញ សិក�កមឱ្យពិេទ េល្រក�កុ មា ែដលមានអ ឬវ ័យខុ សៗគា� 17
កុ មារអយុចេនា� ០-៣ ឆា�ំ ៤-
៣-៦ ឆា�
៦-១២ ឆា�
១២-១៨ ឆា�
អ�កស្របស្រម�ែចកសិក�កជ៤្រក�េដម្បីពិភាក្សោេលករចូលរួមរបស
តម្រក
នី មួយៗខងេល៖ −
េតកុ មារែដលមានអយុ ៣-៦ ឆា�ំ៦-១២ ឆា�ំនិង ១២-១៨ ឆា�ំ អច ចូលរួមក�ុងសកភាពអ�ីខ�ះ េហយចូលរួមយា៉ងដូចេម�ច
−
េតឪពុកមា�យ
ឬមនុ ស្សេពញវ័
ែដលមានេនជុំញខួ�នេគគួ រេធ�អីខ � �ះ
េដម្បបង�លក�ណៈ
ងយ�ស�ដល់កុ មារបានចូលរួម្របកបេដយគុ េ្រកយពីករពិភាក្សោ ណាងសិក�កមមា�ក់េឡងបទ�ផលតម្រក�មនីមួយៗបនាមក អ�កស្រមប្រម�ឱ្យសិក�ក្រក�មនីមយៗ អអត�បទស�ីពីករអភិវឌ្ឍរបស់កុ ែផ�កចិត�ស�ស សង�មទំ៥
េដម្បីឆ�ុប� � ំងេទនឹងលទ�ផលរបស់្រក�មខ�
និងដក�សង់នូវខ�ឹមសរសំខន់ៗ
ដំ ណាកកលនីមួយៗ ចុ ងប��ប់អ�កស្រមបស្រមេធ�ករបកសរុប ្រពមទងេលកេឡងនូវខ�ឹមសរសំខន ករចូលរួមរបស់កុម
និងសក�នុពល
េដយសេង�បេលទ�ផលៃនករពិភាទង៤្រក�ម
ៃនអត�បទខងេល
េដយគូសប � ក់ពី សរៈសំខន់
ឬសមត�ភាពរបស់កុមារក�ុងករ ចូលរួក�ុងៃផ�រហូតដល់
េពញវ ័យ។
ករ វិភាគេលករលូតលស់របស់កុម៣-៦ឆា�
clnaFMtUc nigkmøaMgmankarrIkcMerIn ehIyBuT§irbs;eK)aneFVI[BYkeKmanKMnitminsmehtupl cMeBaHBiPBelak eBalKWkumarsßitkñúgGayuenHyl;fa GñkdéTmankaryl;dwgdUcxøÜn. ÉkraCüPaB karecHRKb;RKgxøÜnÉg karecHEfTaMxøÜnÉgk¾mankarrIkcMerIn. karelg karbegáItfµI karRsemIRsém cab;epþImkøayCaPaBl¥itl¥n;Cagmun. eTaHCaGakb,kiriyaPaKeRcInKWCaGtþniym b:uEnþkaryl;BITsSn³vis½yrbs;GñkdéTmankarvivDÆpgEdr. enAkñúg dMNak;kalenH manvibtþimYyrbs;kumar KWvibtþiGIuDIb (Oedipal Complex) EdlvibtþienHEsþgeLIgtamry³ kayvikarénkarcUlcitþ Rslaj; «BukmþaymanePTpÞúyKña ehIymincUlcitþ«BukmþaymanePTdUcKña eBalKWkUnRbus Rslaj;mþaymincUlcitþ«Buk ÉkUnRsIRslaj;«BukmincUlcitþmþay. EtvaCaerOgFmµtavibtþienHnwgrlayeTAvij enAeBlEdlkumaryl;dwgeRcInBIePT. kñúgdMNak;kalenHeKRtUvGnuBaØat[kumarelgedayesrI ehIyGegát 18
elIkayvikar nigGtßn½yrbs;El,gEdlkumarelg edIm,IdwgBIbBaðarbs;kumar. karelgCafñaM sRmab;Büa)al y:agRbesIr. ករ វិភាគេលលូតលស់របស់កុមារអ៦-១២ឆា�
kumarcab;epþImKit)ansmehtupl eTaHbITamTarPaBc,as;las;bnþick¾eday ¬GtþniymfycuH). CMnajénkarlMnwk nigPasamankarrIkceRmIn. BuT§irIkceRmInedaysarkarsikSa ehIykumarcab;epþImxitxMEsVgrksmtßPaB edIm,I kMu[xøÜnGn;CageK. kumarsÁal;xøÜnÉg nigtémøxøÜnÉgkan;Etc,as; . rUbragkaylUtlas;yWt b:uEnþkmøaMg nig kayvikarrwtEtmanPaBTn;Pøn; niggaybt;Ebn)an. bBaaðEdleFVI[kumarBi)akcitþenAv½yenH KWkareQøaH nig karElglHKñarbs;«Bukmþay karEbk)ak;RKYsar kareronexSayCagmitþP½kþi karbnþúHbg¥ab;BIGñkdéT nig karbraC½ykñúgerOgGVImYy. sUmKitfa kumark¾ecHBi)akcitþ ecHRBYycitþ ecHP½y dUcCamnusSFMEdr. kumarman GayuticEmnEtcMnucxøH kumarGacBUEkCagmnusScas; dUecñHKYrpþl;»kas[kumarcUlrYmkñúgkarseRmccitþerOg EdlBak;B½n§nwgBYkeK. ករ វិភាគេលករលូតលស់របស់កុម១២-១៨ឆា�
CadMNak;kalEdlkumarcab;epþImBüayamEsVgyl;BIxøÜnÉg etIxJúMKWCaGñkNa? EsVgyl;BIGtþsBaØaN BItYnaTI ePT sasna eRBaHeBlxøHeKGacP½nþRcLM. kumarmanlT§PaBKitKUrBIrUបី edayeRbIR)as;smµtikmµ nigmanlT§PaB )a:n;RbmaNBIkarKitKWkarKiteTArkPaBseRmc. kumarcab;epþImcab;GarmµN_elIRkmsIlFm’ c,ab; TMenomTMlab;sgÁm -l- b:uEnþdMNak;kalenHkumargayCYbRbTHbBaðaCaeRcIn dUcCakaresBKb;mitþPkþi karsikSa TMnak;TMngebHdUg erOgr:avRKYsar. rUbragkumarrIklUtlas;RKb;Epñk mankmøaMgxøaMgkøa. kumarCMTg;gayRsYlGUsTajedaymitþPkþi GayuRs)alKñaNas; ehIymancritmanHeRcIn CYnkalGaNaBüa)alRKan;EtXat;min[eFVIGVImYy b¤ benÞas kumarman citþxwg. dMNak;kalenH «BukmþayRtUvGb;rMkumaredaysnþiviFI ehIyebIkumar mankarKitRtwmRtUv nigesBKb;mitþPkþil¥ enaHnwgkøayCayuvCnd¾mankitþiysmñak;. (របាយករណ៍បណ�ុះបណា�លសិទ�ិកុមារអCAMP 2007)។
19
ជំព ូក ២ ការយល់ដ�ងព�កា រចូ លររបស់កម ុ ា
20
េមេរៀនទ�១
អ��ជាកា រចូ លរួមរបស់កុ?
ពក្ករចូលរួមរបស់កុម បាននិងកំពុងេពញនយមេ្រប្របាស់ក�ុងវិធីអភិវឌ្ន៍ ជាពិេសសស�ប ែដលកំពុងែតេធ�ករេដម្បីផល្របេយកុ មារ។ េតពក្យេនះមានអត�ន័យ ករអនុវត�យា៉ងដូចេម�៉ច កុ មារចូលរួមក�ុងកិច�ករអ�ីខ�ះ? េហយេហតុអ�ីចំបាច់ឲ្យមានករចូលរួម អនុ ស�� អង�ករសហ្របជាជាតិស�ី អំពីសកុ មារ ែចងថាករចូលគឺជ ្រគប់រូប
សិទ�ិរបស់កុ មា
មា្១២ៃនអនុ ស�� េនះែចងថាកុមារ្រគប់រូបមានសបេ��ញមតិេដយេសរីេទេលអ
ែដលប៉ះពល់ដល់ជី វិតរស់េនរបស់ខ� និងគប្បី្រត�វបានអ�កឯេទៀតយកចិត�ទុក ដក់ស បែន�មេល េនះេទេទៀតមា១៣
១៤
និង១៥
ប�� ក់ពី សិទ�ិក�ុងករទទួលបានព័ត៌ម
េសរ ីភាពជំេនឿ
និងេសរ ីភាពចូលរួមបេង�តសមម និងចូលរួមេនក�ុងសកម�ភាពសហគមេផ្សងៗេទតមវ័យរ េគ េដម្បីរួមចំែណកអភិវឌ្ឈ្រគ�សរ សលេរៀន និងសង�ម រួមមានករជួយស្រមាល ករែថរក្សោបរិស�ន ករដំេដមេឈ ករជួយករពរសម្បត�ិសធារណៈ និងករជួយេ ្រៃពណីជាតិជាេដ អ�កែដលេនជុំ វិញកុមារ ជាពិេសសមាតបិត ឬអណាព្យោបា 21
អ�ក្រគ�្រវធានាថា ករចូលរួមទំងេន េឡងេដយមិនប៉ះពល់ដល់ផល្របេយ និងករអភិវឌ របស់កុ មារ មានទស្សនៈេងៗេទេលករចូលរួមរបស់កុមាររួ៖ −
ជារែស�ងរកព័ ត៌មាន បេង�តទស្ស និងបង ញគំនិត
−
ចូលរួមក�ុងសកម�ភាព និងដំេណររនា
−
េដរតួ នាទីេផ្សងៗ ដូ ស�ប់ ពិចរណា �សវ្រជនិយា
−
្រត�វបានេគជូនដំណឹង និងពិេ្រគាះេយាបល់ជាមួយេនេពលមានករ
−
ចូលរួមក�ុងករផ�ួចេផ�មគំនិត និងដំេណរករគេ្
−
វិភាគេមលស�នភាព និងេ្រជសេរសជេ្រ
−
េគារពអកដៃទ េហយ្រត�វបានេគ្រប្រពឹត�មកវិញេដយមានកិ
ក�ងករចូលរួម កុមារចច់្រត�វមានតួនាទីែដលមានន័យេដ៖ ុ −
េធ�អ�ីមួយែដលពួ កេគគិតថាមានតៃ
−
ជួ យដល់កររីកចេ្រមនរបស់ពួក
−
បង�ញមនុស្សទំងឡាយឲ្យយកចិត�ទុកដក់ចំេព
−
សិទ�ិ កិត�ិយស សុវត�ិ ភាព
១. និយមន័យករចូលរួមរបស់កុមា
និយមន័ យរបស់អង�ករមូលនិធិសិទ�កុ មារ ឆ ា២០០៦ ករចូលរួមរបស់កុមារ គឺជាដំេណរក ែដលកុមារអចអនុវត�សិទរបស់ពួកេគ េដយម ករគំ្ ពីមនុស្សចស់ក�ុងករបេ��ញមតបល់ ករបេ្រង�ន ករចូលរួមជា្រក�ម ករទទួលព និងចូលរួមយា៉ងេពញេលញក�ុងករេធកម�វិធី
ករសេ្រមចចិត�រល់
ែដលពក់ពនន�នឹងជីវិតរបស់
ពួកេគ េដយ�សបតមភាពចស់ទុំ សមត�ភាពរបស់េគក�ុងបរិបទេផ្ និយមន័ យរបស់្របេទ េអត្យូពី ឆ ា១៩៩៨
ករចូរួមរបស់កុមារគឺប��ក់នូវអរម� គំនិត ទស្សនៈ េសចក�ី្រត�វករ។ល។ េនក�ុ ែដលពក់ពន�ក�ុងជីវិតរបស់ពូកេគ
េហយេនទី
ែដលេគជាប់ពក់ន�ក�ុងករេធ�េសចក�ីសេ្រមចចិត 22
ករស�ប់ប
ករេធ�ែផនករ ករេធ�ករងរ ករតមដន និងវយតៃ
េទតមសមត�ភាពៃនករវិវត�របកេគ។ ២. ភាពខុសគា�រវងករចូលរួម និងករមិនចូលរួមរបស ជាទូេទករចូមរបស់កុមា
និងមិនចូលរួមរបស់កុ មារក�ុងស�នភាពអ�ីមួយមានល
ខុ សពី គា�ែដលរួមម៖ ចូលរួម
មិនចូលរួម
_ទទួលស�ល់តៃម�និងចំេណះដឹងៃនករចូលរួមរបស់កុ
_ឲ្យកុមារគិតនូវអ�ីែដលមនុស្សចស់
_ែចកចយបទពិេសធ និងជំនាញជកុមា
_មនុស្សចស់ជាអ�កគិត កុមារ្រជាអ�កស�
_បានេរៀនសូ្រតពីកុ
_មិនបានេរៀនសូ្រតពីកុ
_រិះរកមេធ្យោបាយបង�ភាពងយ�ស�លឲេធ�
_េ្រប្របាស់កុមេធ�ករជំនួសមនុស្ស
ករសេ្រមចចិត� និងអនុវ
_មនុស្សធំគា�នសិទ និងករទទួលខុស្រត
_ជួយកុមារ និងមនុស្សធំឲ្យយល់អំពីសិ
_មនុស្ធំជាអ�ក្រគប់្រគងអ
និងករទទួល្រត
_មិនេគារពសិទ�កុមា
_ែចករ ំែលកអំណចជាមួយកុម _េគារពសិទ�កុមា
(នាយកដ�នបណ �ុះបណា�ល និងវិ្រកឹ២០០៦)។
23
ការែណនាំ�ុងការបេ្ ក ១.វត�បំ ុ ណង _ចំេណះដឹង៖ ្របាប់បានពីនិយមន័យៃនករចូលរួមរបមារបាន្រតឹម្រត�វតមរយៈសំណួរប _បំណិន៖ កំ ណត់បានពីអ�ីជាករចូល និងអី ែ� ដលមិនែមនជាករចូលរួមរបស់កុមារបានច្ប តមរយៈ្រក�មពិភា _ឥរិយាប៖ ជំរញ និ ុ ងផ�ល់ឱកសឲ្យកុមារបានចូល ២.សមា�រ _េសៀវេភបេ្រង�នស�ី ពីករចូលរួមរបស់ក _្រកដស ហត ដី ស ស�ត ្រកដសព ុ ៣.លំនាំៃនករបេ្រ ១_អ�កស្រមបស្រម�លែចកកតឲ្យសិក�ក១សន�ឹក ស�ីពីករចូលរមរបស់កុ មារ
េដម្បីសកល្បនិយមន័ យផា �ល់ខ�ួន
បនា�ប់មកឲ្យសិ ក�កមអន ចេម�យេនក�ុកត ែដលបាន
ម�ងមួ យៗ រច ួ យកបិទេនេលជ��ំង េហយអ�កស្រមបស្រសរេសរចេម�យ ែដល្របមូបានជារ េនាះេនក�ុង្រកដសផា ២_អ�កស្របស្រម�លេធ�ករេ្រប�េធៀបចេម�យល្របមូលបជរួមខងេល ជាមួយង និយមន័ យ កុ មា ែដលបានបេង�តេឡងេនលំហត់ៃនេមេរៀនណជាកុមា អ�កស្រមស្រម�លឲ្យអ�កចូលរួមទំងអស់េមលកែ ករពិភាក្សោេលករណី
ែដល�សបគា� និងមិន�សបគា� េហយេធ
្រត�វែត្របាកដថា ភ�សបគា�្រត�វបានទទួលស�ល់ និងេលកេ
បនា�ប់មក្រត�វចង�ុលបង�ញថា ភាគេ្រចនៃនចំណុចមិន�សបគា�េនះ ករពិត្រត�វ បាន េយាងេទេលសមត�ភាពរបស់កុមារ េហយនិងតួនាទី ករទទួលខុស្រត�វ និងជំនាញរ ធំ ែដលទក់ទងេនឹងករចូលរួរបស់កុ មារ ៣_អ�កស្រមបស្រម�លសួរសំណួរបំផុសេទ្រក៖ _អ�ីជាករចូលរួម និងអ�ីមិនែមនជាករចូលរួមរបស់ក
24
អ�កស្រមប្រម�
កត់្រតចេម�យេនេល្រកដងធំ
អ�កស្រមបស្រម�ល ែចកសិ ក�កមជា្រក
េហយេដ ម្បីឲ្យកន់ែតយល់ច
េដ ម្បេធ�លំហត់ ែបងែចក្របេេទត្រក�ម
’’ ករចូលរួម និងករមិនចូលរួ’’។ ៤_
អ�កស្រមបស្រម�លបូកសរុបសកម�ភាពេដយប��ក់ថា វពិតជាមានករលំបាក
និយមន័ យ ជាសកលស�ីពីករចូលរួមរបស់កុមារ ពីេ្រពះថាវមានសរសំខន់ណាស េទេលបរិបទៃនករចូលមរបស់កុ មារ ថាេតអ�កណាជាអ�កចូល ករចូលរួម
តួ នាទ
និងករទទួលខុស្រត�វរបស់អ�កចូលរួ
អីជាលទ � ផល
ែដលរ ំពឹងទុកពី
ផលប៉ះពល់ៃនករចូលរួម។
ករចូលរួមរបស់កុមារ អចមានន័យេផ្សងៗ និងទ្រមង់ខ
25
េមេរៀនទ�២
េហតុអ��្រត�វមានការចូលរួមរបស់រ?
(្របភពរូបភាESS 2013)
�សបតម អនុស�� អ.ស.ប.ស�ព ី ីសិទ�ិកុមា កុ មារ្រគប់រូប្រត�វែតមានសិទ �ិចូលរួមបេង�ត្រក�ម ឬ ចូលរួមផ្សព�ផ្សោយព័ត៌មាន និងបេ��ញមតិេយាបល់េដយេសរីេទ
ែដលប៉ះពល់ដលជី វិត
រស់េនរបស់ខ�ួន និងគប្បី្រត�វបានអ�កឯេទៀតយកចិត�ទុកដក ់ ករចូលរមរបស់កុមារមានសរៈសំខន់ពីេ៖ •
ករចូលរមរបស់កុ មា អចជួយឲ្យករសេ្រមចចិត�របស់អង�ភនភាពល�្របេសរ េឆ� តបេទនឹងត្រវករជាក់ែស ឬប� � ទំងឡាយទក់ទងនឹងកុមារ េហយធ ជនែដល មានបពិេសធេនក�ុងស�នភាយផា �ល់អចបានបេ��ញសំេឡងរបសកេគ។
26
•
ករចូលរួមេនះនាំមកនូវផល្របេយាជនលក ់នានាចំេពះ្រក�មកុមា
និងពុំ បានទទួ
ករយកចិត�ទុកដក់ េហយែជាញឹកញាប់ពួកេគ្រត�វ បានដកេចញវិតសង�ម វប្បធម៌ នេយាបាយ និងេសកិច�េនក�ុងសហគមន និងេនក�ុងសង� ែដលពួកេគរស់េន •
ករចូលរមបានទទលសល់នូវករផា�ស់ប� ៃនទស្សនៈមយ ែដលថាកុមារគ ”អ�កទទួ លផល” ៃនកេធ�អន�រគមន៍របស់មនុស្សេពញវ័ មកជាករេគារពចំេពះកុ េហយជាអ�«បេង�ត
«អ�កមានសិទ�»
និងកំ ណត់»្រពហ�លិខិតរបស់ពកេគ និងរបស់សង�មនា
ែដល
ពួ កេគរស់េន •
ករចូលរួមគ ឺជាមេធ្យោ សំខន់មូយ ែដលពកេគអច្រត�វបានប ��ូលឲ្យចូ យា៉ងសកម ជងមុន
េនក�ុងសង�មរបស់ពកេគេនក�ុងលក�ណ
ែដលពូកេគជា្របជាពល
សកម�
និងមានករទទួលខុស្រត •
េយងបានដឹងថាេនក�ុងសង�
កុ មារែតងែតមានចំនួន ៤០%
េ្រប�បេធៀបេទនចំនួន្របជាពលរសរុប។
ឬេ្រចនជាងេនះេ
្របករេនះក៏ជួយេរៀបចំកុមារ េដម្បីអន
ករទទូលខុស្រត�វតមែបបជាលរដ�ជាបេណ�រៗមុននឹងក �យជាមនុស្ •
ករចូលរួមេនះេធ�ឲ្យេមលេឃញកន់ែតេ្រចនេឡងនូវប��នានារបស់កុមារ និង កម�ស់ករទទួលខុស្រត�វៃនស�ប័ននានារបស់មនញវ ័យចំ េពះអ�ី
ែដលេកតមានចំេព
កុ មារនា •
អនុ ស�� ស�ីពីសិទ�ិកុ មារ ប��ក់អំពីសិទ�ិរបស់កុមារក�ុងករប ញមតិរបស់ពួកេគេដ េសរ ី េនក�ុង្រគប់ប��
ែដលមានឥទ�ិពលចំេពះកេគ។
អនុ ស�� េនះក៏បានព្រងឹងផងែ
នូវករចូលរួមរបស់កុមារតមរយៈករទទួលស�ល់សិទ�ិរមារក�ុងករែស�ង និងទទួ លបា ព័ ត៌មានសម�សប េសរីភាពក�ុងករបេ��ញមតិ េសរីភាពក�ុងករគិត មន សិក និងសិទ�ិបេង�ត និងចូលរួមេនក�ុង្រក ឬសមាគម •
កុ មារ និងយុវជន គឺជាសមាជិករបស់សង�ម េដយេហតុេនះេហយពួកេគ្រ បានទទួលសិទ�ិ ែដល្រត�វបានទទួលស�ល់េដយមេពញវ ័យេនក�ុសង�ម។
ករចូលរួមរបសកុ មា
និង
យុវជនគឺជាករចំ េហយេយងនឹងទទួ លបានលទ�ផេ្រចនជមុន េនេពលែដយុវជន 27
និងកុ មាអចូលរួម ពី េ្រពមនុ ស្សចអេ្រប្រប និងទទួ លបាធនធា ែដលមា �សបេនក�ុងសហគមន៍នារបស់ពួកេគ។ ប� � នា
េនេពលែដកុ មារ និយុវជនចូលរួមេនក�ុ
ែដលពកព័ន�ចំ េពះជី វិតរស់េរបស់ពួកេគ
គុ ណភាៃនករសេ្រចិត�នា
ពួ កេគអចចូរួម
ែដលេធ�េឡងចំ េពះប � �ន
និងេលកកម�ស់
ែដលកំ ពុងេកតមា។
ពួ កេគអចទទួលបាននូវយល់ដឹ ងសុីជេ្រ ចំេពករចូលរួរបស់ពួកេគេនក�ុងដំេណរក ៃនកេធ�េសចក�ី សេ្រមចិត�។ សមត�ភា និងភាអេធ�បានបស់ពួកេគអច្រតបាអភិវឌ្ ដូចេនះេហយពួកេគអចទទួលបនូវក្រប់្រគកនែតេ្រចនជាងម ចំ េពះករចូលររបស់ ពួ កេគ
ចំ េពះករសេ្នានា ែដលកំណរូបរៃនឆាជី វិតរបស់ពួកេគ។
មានកពិចរ
ចំ េពកមិនបានេចញមុេចញមាតរបស់យុវជន
ករចូលរួចំ េពះយុវជ
និងស:សំខនៃន
និងចំ េពះសង�ជាទូេវមាស:សំខនណាស
េធ�កតស៊ូមតិេដម្បកុ មារ និយុវជន
េដ
ែដលេយង្រត�
េដម្បឲ្យេគអចចូលរួមេនក�ុងកិច�ករនា
ជះឥទ�ិពលចំ េពះសុខុមាលភាពរបស់ពួកេគ។ វសរៈសំខន់ផងែ
ែដល្រត�វេធ�
ករតស៊ូមតិ េដម្បីទទួលបាននូវករទទួលស�ល់ និងករទទួលយកគំនិតៃនករចូល កុ មា
និងយុវជន អចផ�ល់ផល្របេយាជន៍ពុំ្រតឹមែតចំេពះខ�ួន
ផា �ល់ប៉ុេណា�ះេ
ែតវែថមទំងផ�ល់ផលចំេសហគមន៍ និងទី ភា�ក់ងរក�ុងករអឌ្ ផងែដរ។ ផល្របេយាជន៍ស្រមាប់ ផល្របេយាជន៍ៃនកលរួមចំ េពះកុមាររួមមានដូចខង៖
ករអភិវឌ្ឍសមត�ភាពសង�ម និងករទទួលខុស្រត�វចំេព
កុ មារបេង�នជំនាញ
ក�ុងករេធ�ទំនាក់ទំនង និងចរចរ។ ពួកេគេរៀនអំពីករបេង�តវិន័យតមរយៈមតិ ។ ពួកេគរកេឃញ គំ និតថី និ � ងបេង�តបាននូវសមតភាតមរេបៀបន ែដលពួ កេគមានករទទ ខុ ស្រត�វ តមរយៈករចូលរួម កុមារអចសិក្សោអំពីជំនាញនានា ដូម�ស់សុខភាព ជំ នាញក�ុងកដឹ កនាំ និងបំនិនជី វិតន។
ករចូលរួមរបស់ពួកេគេនក�ុងសកម�ភាពួកទំងេ
ក�យេទលនុវត�ភាពមួយស្រមាប់ករសិក្សោេទេលជំនាញទំងឡាយ េដម្បី ករងរណាមួយេនក�ុងសកម�ភា 28
ផល្របេយាជន៍ចំេពះសហគ គេ្រមាងសហគមន៍នានា្រត�វបា
តមរយៈសកម�ភាពជារួមៃនក
និងយុវជន។
តមរយបទពិ េសជវិជ�មានៃន្រក�មទំងេនះ កុមារបានរកេឃញថាកេនក�ុងសកម�ភ សហគមន៍ នានា គឺេដម្បីផល្របេយាជនសហគមន៍ និងចំ េពះផល្របេយាជន៍ផា�ល់របស់ព (Hart ឆា�ំ១៩៩២)។ ផល្របេយាជន៍ចំេពះករសិក្សវ េនក�ុងករសិក្សោ�សវ្រជាវ កុមារជាអ�កផ�ល់ព័ត៌មាន ែដលអចទុកចិត�បាន េពញវ ័យ
ែដលបានបេ��ញមតិជនួ សឲ្យកុម
េបនិយាយឲ្យខ�ីេទគឺពួកេគផ�ល់ព័ត៌មានច្ប
ជាង។ ករចូលរួមរបស់កុមារ នឹងេលកកម�ស់ករេរៀបចំ និងករ្រប្រពឹត�េទៃនកម�វិធីទ មាន្របសិទ� និងករសន្សំសំៃចេ្រចនជាង េតករចូលរួមេនះ្រត�វេធ�េឡងក�ុងក្រមិ មនុ ស្សេពញវ័យែដលមានបំណងជ្ញឲ្យមានករចូលរួមរបស់កុមារ ្រត�វស�ល់ពី របស់កុ មារក�ុករអភិវឌ្ឍខ�ួនរបស់ពួកេគ។ កុមារមានសិទ�ិេស�គា�ក�ុងករចូលរួម ប៉ុែន�មនុស្ស ពិនិត្យេមលឲ្យបាប់្រជ�េ្រជាយមុននឹងផ�ឱកសឲ្យកុមារេធ�អ�ីមួ ករចូលរួមរស់កុ មារមានភាពខុសគា� អេដ៖ − ស�នភាពជាក់ែ − អយុរបស់កុម − ភាពចស់ទុំរបស់កុ − ្របធានស្រមាករចូលរួមរបស់កុម − ផល្របេយាជន៍ៃនករចូលរួមរបស់ក − អ�កណជអ�កជួ យឲ្យមានករចូលរួមរបស់ក។ (នាយកដ�នបណ �ុះបណា�ល និងវិ្រកឹ២០០៦)។
29
ការែណនាំ�ុងការបេ្ ក ១-វត�បំ ុ ណង ចំេណះដឹង៖ ្រប់បានពីករចូលរួមរបស់កុមារបាន្រតឹម្រត�វតមរយៈសំណួ បំណិន៖
កំណត់បានពីផល្របេយាជន៍ និងពីចំណុចែដល្រត�វយកចិត�ទុកដក់ េន
កុ មារចូលរួម និងក្រមិតៃនករចូលរួមតមរយៈករពិក្ ឥរិយាប៖ បណុ� ះស�រតីក�ងករជំរុញ និងបង�កសឲ្យកុមារបានចូល ២-សមា រៈ −
េសៀវេភបេ្រង�នអំពីករចូលរួមរបស់ក
−
្រកដស ្រកដសពណ៌ ហ�ឺត
៣-លំនាំៃនករបេ្រ ១- អ�កស្រមបស្រម�លរំលឹកេមេរៀនមុនបន�ិច េហយសួរេទក�កមទំងអស់នូវសំណួ េ្រក៖ -
េតេនក�ុងសលេរៀនេលក្រគ� អ�ក្រគ� ធា�ប់បានឲ្យកុមារចូលរួមេ អ�កស្រមបស្រម�លក ត់នូវចេម�យរបស់សិក�កមេល្រកដសផា�ំងធំ និងេលកស ចំ េព ករង
ែដលបានអនុវត�កន�ងមក។ អ�កស្រមបស្រម�លបន�សួរសំណួរេទ្រក�មធំ េហ
ចំបាច់មានករចូលរួមពីកុមារេសកម�ភាពខងេលេនះ បនា�ប់មកអ�កស្រមបស្រម�លសរេសរចេម�យេល្រកដសផា ២-
អ�កស្រមបស្រលឲ្យសិក�កមពិភាក្សោតម្(៥-៦នាក ់)េទេលសំណ៖ េតករចូលរួមរបស់កុមារមានផល្របេយាជន៍ដូចេម�
ចខ�ះ ចំេពះកុមារផា�ល់ ្រ
សលេរៀន សហគមន៍ នសង�មជាតិទំងមូ សូមឲ្យសិក�កមសរេសរេល្រកដសផា�ំងធំ និងឲ្យតំណាង្រក�មេឡងបង
30
៣.
បនា�បមកអ�កស្របស្រម�លេធ�ករបូកស េដយប��ក ់ថាករចូលរួមរបស់ក េធ�ឲ្យម ្របេយាជន៍ដកុ មារ មនុស្សចស់ និងសង�ម េហយបង�ញអំពីផល្របេយ ករចូលរួមរបស កុ មារ(េមលក�ុងខ�ឹមសរេមេរៀ។ បនាប់មកអ�កស្រមបស្រម�លសួរេទ្រក៖ -
េតកុ មារអយ៣ ឆា�ំអចចូលរួមបានែដរឬ អ�កស្របស្រម�លកត់្រតចេម�យេនេលេខៀន រួចេលកឧទហរណ៍ដូចខងេ្រក៖
-
្រគ�សរមួយមានកូនអយុបេហយេន្រពឹកមួយមា�យបានឲ្យកូនេនាះេស��កពក េលឿង
ប៉ុ ែន�កូនេនាមិនេពញចិត�នឹងសេម��កបំពក ់េនាះេទ េគទមទរេស��កឈុ
្រកហម វិញ
មា�យក៏បានត្រម�វតមចិត�កូន។ េនាះចូលរួមមួ យរបស់កុ មារក�ុ
ករបេ��ញមតិេយាបល់ែដរ បនា�ប់មកអ�កស្រមបស្រម�លប��ក់សិក�កមថាកុមារចូលរួមតំងពីេពលេកតកេម៉�ះ ៤-
េនចុងប��ប់េមេរៀនអ�កស្រមបស្រម�លេធ�ករបូកសរុបេដ យប��ក់ថា ករចូលរួមរប បានផ�ល់នូវផល្របេយាជន៍ជាេ្រចនកុ មារ មនុស្ស់ និងសង�ម
េហយជពិ េសស
េនះគឺជាសិទ�ិរបស់កុមារ ែដលមិននរណារំេលភបានេឡយ េ្រពះមានែចងច េនក�ុងអនុស�
អ.ស.ប
ស�ីពីសិទ�ិកុ មារ។ ករចូលរួមេនះ្រត�វេធ�េឡង
ែផ�កេទេលស�នភាព ជាក់ែស�ង អយុរបស
ភាពចស់ទុំរបស់កុមារ ្របធា
ករចូលរួមរបស់កុ មារ ផល្របេយាជន៍ករចូលរួមរបស់កុម េហយេតអ�កណាជាអ�កជួយ មានករចូលរួមរបស់កុមារ។ មនុស្សចស់មាសំខន់បំផុតក�ុងករជួយជំរុញ និងប លក�ណៈឲ្យកុមារបានចូលរួមេទតមវ័យ ចស់ទុំរបស់កុមារ េដម្បីពួកេឱក េរៀនសូ្រត ដកពិេសធន៍ នេ្រត�មេរៀបចំខ�ួនឲ្យេទជាពល� មានសមត�ភាព ផល្របេយាជន៍ស្រសង�មជាត នាេពលអនាគ
31
េមេរៀនទ�៣
អនុស� � អ.ស.ប.ស�ព � ស � �ទ�កម ុ ា ន�ង ការចូលរមរបស់កម ុ ា
(្របភពរូបភាESS 2013)
អនុ ស�� ស�ីពីសិទិ�កុមារគជាកិច�្រពមេ្រព�យ
របស់អង�ករសហ្របជាជាតិជ
លិខិតតូបករណ៍អន�រជាតិស�ីពីសិទិ�កុមារដ៏សំខន់បំផុត ែដលេលកេឡងលម�ិតពីសិទិ�កុមារ ែដល េន្រគប់ទិសទីមានឱកសទទួលបានសិទិ�េនះ្រគប
អនុ ស��តស�ីពីសិទិ�កុ មារ្រត�វបានអុន
េដយមហសន�ិបាតអង�ករសហ្របជាជា២០ ែខវិច�ិក
ឆ ា១៩៨៩ និងចូលជាធរេនៃថ�០២
ែខក�� ឆា�១៩៩០ េហយរហូតមកដល់បច�ុប្បន�េនះមាន្របេទសចន ១៩២ េហយ ែដលបានផ�ល សច �ប័នេលអនុស��ស�ីពីសិទិ�កុមា
អនុ ស�� ស�ីពីសិទិ�កុ មារ្រត�វបានទទួលករផ�ល់សច�ប័ន
ជាងេគបំផុេនេលពិភពេលកេហយេទសកមុជាក៏បានផ�ល់សច�ប័ន � េលអនុស��េនះៃថ១៥
ែខ
តុ ល ឆ ា១៩៩២។ 32
េតអនុ ស�� ស�ីពីសិទិ�កុ មារបាននិយាយអ�ីខក់ទងនឹ ងសិទ�ិកុ មារក�ុងករចរួម? ករចូលរួមរបស់កុមារ •
គឺជាេគាលក ទូេទរបស់អនុស��ស�ីពីសិទិ�កុម
•
វផរភា�ប់េទងមា្រតដៃទេក�ុង្រគប់រូបភាពករអនុវត�អនុស��ស�ីពីសិទិកុ មា
•
ករចូលរួមរបស់កុម្រតវេដរទន�ឹមគា�ជាយសិទិ�ក�ុងកររស់រនមានជីវ សិទ�ិក�ុងករអភិវឌ្ឍ ងសិទ�ិទទួ លករករ
•
វេធ�ឲ្យកុមារក�យជាអ�ញឲ្យមានគាំ្រទសិទិ�របស់េគ
សិទ�ិក�ងករចូលរួមរបស់កុម ុ អនុវតអ � នុ ស�� ស�ីពីសិទិ�កុ មារគជាឧបករណ សិទ�ិមនុ ស្សទីមួ
ែដលបននូវសិទ�ិចូលរួមដល់
កុ មារ ករចូលរួមរបស់កុមារមានន័យថា កុមារមានសិទ�ិ និងមាន •
ចូលរួមក�ុងករសេ្រមចចិត�លប៉ះពល់ចំេពះខ�ួន
•
បេ��ញមតិផា �ល់ខ�ួ
•
ទទួ លព័ ត៌មានពី្របភពេផ្
•
ចូលរួមជាមួយអ�កដៃទ និងបេង�តអង�កឬសមាគ
•
េ្រជសេរសសសនាស្រមាប់ខ�ួនឯង សិទ�ិទំងេនះមិនែមនជាអំេណាយរបស់មនុស្សធំចំេពះកុមារេទ ប៉ុ ែន�មនុ កតព�កិច�ផ�ល់សិទ�ទំងេនះជូនដល់កុមារ្រគប់ៗរូប។ ស�� ស�ីពីសិទិ�កុ មារេម េឃញផងែដរថា កុមារគឺជាតួអង�ដ៏សំខន់អចទមទរសិទ�ិផា�ល់ខ�ួនរបកេគ បាន
ភារកិច�ជាេ្រចនរបស់មនុស្សធំចំរចូលរួមរបស់កុ មារគឺជួយឲ្យកុមា
សិទ�ិជាេ្រចនដូចខងេ មា្រតពក់ព័ន�នឹងករចូលរួមរបស់
33
េនក�ុងអនុស��ស�ីពីសិទិ�កុមារ មានមារ្រតសំខន់ៗមួយចំនួននឹងកចូ លរម ួ របស់ កុ មារ មា្រតងេនាះមាន មា្រ១២ 1. រដ�ជភាគី្រត�វធានាដល់ក
ែដលមានសមត�ពបេ��ញទស្សនៈផ ល់ខ�ួន
នូវសិទ�ិក�ុងករបេ��ញទស្សនៈទំងេនាះេដ េលរល់ វិស័យទំងអ ែដល ទក ់ទិននងកុ មា
ទស្សនៈរបស់កមារ្រត�វែតទទួលយកេទពិ
េដ
ថ�ឹ ងែថ�ងេទតអយុ និងភាពចស់ទុំរបស់កុមារេ 2. ក�ុងទិសេដេនះ កុមារ្រត�វទទួលបានជាពិេសសនូវឱកសបេ��ញល់ របស់ខួនក� � ុងដំំ េណរករែផកច្បោស់ និងែផ�ករដ�បាលទំងលទក់ងដល់ កុ មារ។ ករបេ��ញមតិេបល់េនះអច្រប្រពឹត�េទេដយ អ�កតំ ណាង
ឬតមស�ន័សម�សបណយក�ុងលក�ណៈមួ យ
ឬតមរយ
ែដលសម�សប
េទតមនីតិវិធីៃនប់ក�ុង្របេទស មា្១២
ជាេរឿៗ្រត�វបានេគស�
ជាកប��ក់ដ៏ មានអត�ន័យបំផត
សិទិ�ក�ុង
ករចូលរួមរបស់កុមារ មា្រតេនះផ�ល់ឲ្យកុមារនូវសិទិ�សែម�ង្រត�វបានេគយកេទពិ េនេពលមានប � � ឬ្រពឹត�ិករ ទំងឡាយ ែដលពក់ព័នងពួកេគ បុ គល � និងអង�ករជាេ្រច និយា
េយាងេដយកេទដល់មា្រតេនះភា�ប់ងករចូលរួមរបស់កុ មារ
េទះយា៉ង
ក៏ េដយ មានមា្រតន� ែដលមានតៃម�េស�គា�េនក�ុងអនុ ស��ស�ីពីសិកុ មារ ែលទក់ទងនឹ ករចូលរួ របស់កុ មារ មា្១២ក៏ បានែចងផងែដរថា ទស្សនៈរបស់កុមារគួែត្រត�វបានផ�ល់តៃម�េទត ភាពចស់ទុំរបស់កុម
វមានសសំខន់ណាពី េ្រពះថា កុមាអចយល់បានទំង�ស�ងនូវអ
ែដលេគេធ�ករសេ្រចិត�។ េធ�ខុ ស
េហយវជេលស
េទះយា៉ងណាក៏េដជករ្របថុយថានណាស់េនេពលេគ ែដលមិនឲ្យកមារចូលរួម និងមិនទទួលយកនូវទស្របស់កុ មារ
េយងគួរែតសំេដេទេលអ�ី ែ កុ មារអចេធ� និងអ�ីែដលពួ កេគមិ នអចេ�។ ធ 34
មា្រ១៣ 1. កុ មារមានសិទក�ុងករសំែដងមតិេដយេស។ ព័ ត៌មា
េសរ ីភាពក�ុងករទទព័ត៌មា
ផ្សព�ផយគំនិត្រគប់្របេ
សិទ�ិេនះរួមមានេសរីភាពក�ុងករែស� និងេសរ ីភាពក�ុងករផ្សោយព័ត៌មា
េដយគា�ន្រពនេសះេឡ
េទះជាតមករនិយា
តករសរេសរ ឬតករេបពុម�ក�ុងទ្រមង់ជាសិល្ ឬតមបណ ញេឃាស ្របេភ ណាក៏េដយ ឲ្យែតជាជេ្រមសរបស់ 2. ករេ្រប្របាស់សេនះអចស�ិងេនក�ុងកំហិតមចំនួន ប៉ុ ែន�ករដក់កំហិតេនះ ្រប្រពឹ េទបានែតល�ឹ ែដលមានកំណត់្រតឹម្រត�វតមច្បោប់ និង ក.េដម្បីេគពសិទ�ិ និងកិត�នមរបស់អ�កដៃទ ឬ ខ.េដម្បីករពរសន�ិសុខជារេបៀបេរៀបរយសធារ
ឬសុខភាពធារ
ឬសីលធម៌ ។ ទក ់ទងនងករចូលរួមរបស់កុមា មា្១៣វមានសសំខន់ដូចមា១២ែដរ។ េនេព ែដលកុ មារមិនបានទទួលនូវព័ត៌មាន ពួកេគមិនអចចូលរួមេដយេពញេលញេ កុ មារមានសិទ ទទួ លនូវព័ ត៌មា តមទត្ង់ណាមួយេដយឯករ មនុ ស្សធំ្រត�វែតទទួលខុស្រត�វ េហយ ព័ ត៌មាន្រត�វបានផ�ល់្រគប់្រគាន់េទ មា្១៤ 1. រដ�ជាភាគី្រត�វេគារពសិទិ�របស់កុមារក�ុងក រមានេសរីភាព ែផ�កគំនិត ែផ
និង
សសនា 2. រដ�ជាភាគី្រត�វេគារពសិទិ� និងករតព�កិច�របស់ឪពុកមារបស់អណាព្យបាល�សប ក�ុងករែណនាំកុមារក�ុងករ្របាស់សិទ�ិទំងេនាះ តមរេប
ែដល�សបេទត
ករ វិវត�ខងសមត�ភាពរបស់កុមារ
35
3. េសរ ីភាពក�ុងករសំែដងអំពសនា
ឬសំែដងអំពីជំេនឿរបស់ខួនអចមានក្រមិត្រពំ �
ែដ
ល�ឹកណាមានកំណត់្រតឹម្រត�វតមច្បោស់ និងេដម្បីករពរសុវត�ិភាពជា សណា �បធា �ប់សីលធម៌ ឬសិទិ� និងេសរ ីភាពជាមូលដ�នដៃទែតប៉ុេណ មា្១៥ 1. រដ�ជាភាគីទទួលស�ល់របស់កុមារក�ុងករមានេសរីភាពចូលរួមជាមួយសមាគម េធ�ករជួបជុំេដយសនវិធី។ 2. គា�នកហិតណាមួយ្រត�វបានដក់េទេលសិងេនះេទ
េលកែលងែតកំហិតេបាះ្រត�វ
កំ ណត់េដយ�សបេទតមច្បោប់ និងភាពចំបាច់ជធិបេតយ្ ្របេយាជដល់សន�ិសុខ
េដមី្បជា
ឬក៏ សុវតិ ភ � ាពសធារណៈរេបៀបេរៀបរយសធារណៈ ក
សុខភាសធា ឬសីលធម៌ ឬក៏ េដម្បីករពទ�ិ និងេសរ ីភាពរបស់អ�កដៃទ មា្១៥ផ�ល់េសរ ីភាពេដម្បី ប់ និង្របមូលផ�ុំេដយសនវិធី។ គឺ្រក�មផ�វករ និង្រក�មមិនផ�ូវក រហរណ៍៖ Zealand)
វទក់ទងេនង្រក�២
្រក�មេក�ងៗហក ់េលតេន្របេទសញ៉ូវេសNew
បានអភិវឌ្ឍជីវិតរបស់ពេគេដយខ�ួនេគផា�ល់ ដូចជាករេ្រច�ង ករេធ�ករង
ែដលសំេដេទរកប��ពិត្របាកដរបស់យុេរៀបចំពួកេគេដយ វិធីមិនផ�ូវក មា្១៧ រដ�ជាភាគីទទួលស�ល់តួនាទីជាសំខន់រ ញេឃាសនា េហយធានាថាកុមារ បននូវព័ត៌មាន និងឯកសរពី្របភពែប�កៗគា� ទំងក�ុង្ និងអន�រជាតិ ជាពិេសសព័ត៌ម និងឯកសរអប់រំពីផាសុកភាពែផ�កសង�ម រតី និ ងសីសធម៌ និ ងសុខភាែផ�ករងក និងសតិប��។ ក�ុងទិេដេនះរដ�ជាភាគី្រ ក. េលកទឹកចិ ត្របព័ន � េឃាសនាឲ្យផ្សព�ផ្សោយព័ត៌មាន
ែដលមានអត�្របេយា
ែផ�កសង�ម និងវប្បធម៌ដល់កុរេដយ�សបេទតមស�រត្រ២៩។
36
ខ. េលកទឹកចិ តកិ � ច�សហ្របតិបត�ិករជាអន�ជាតិក�ុងករផលិត ស់ប�ូរ និ ងករផ្សោយ ព័ ត៌មា និងឯកស ែដលមាន្របភពែប�កៗ ខងវប្បធម៌ ្របភពក�ុង�ស�ក និងអន�រជ គ. េលកទឹកចិត�ដល់ករផលិត និងផ្សព�ផ្សោយេសៀេភស្រមា ឃ. េលកទឹ កចិត�បណា�ញេឃាសនាឲ្យមានករ ជាពិេសសដល់ត្រម�វករែផ�កភាស កុ មា ែដលជា្រមជនជាតិភាគតិឬជាមា�ស់�ស� ង.េលកទឹ កចិ តដ � ល់ករផលិតជាេគាលក ែណនាសម�សប ព័ ត៌មា្រពមទំងឯរទំឡា
េដ ម្បីករពរកុមារតទង
ែដលប៉ះពល់ដល់ផាសុកភាពរបសមា
េដេយាង
េទេលបទប្ប �ត�ិៃនម � ១៣ និង១៨។ មា្១៧ជួ យឲ្យកុមារទទួលបាននូវព័ត៌ េគាលករ គឺថា រដ�្រវជ្រមញេអមា ករេលកទឹកចត�នូវករផ្សព�យព័ត៌មានេទដល់កុមារ ែដលភា�ងសុខុមាភាពផ�ូវចត� េហយេគារ ផងែដរនូវសវតវប្បធម៌របស់ពួក មា្២៣ ១. រដ�ជាភាគី្រត�វទទួលស�លមារែដលមានពិករភាពែផ�កសតិ ឬរងកយ្រត�វទ បាននូវជីវភាពរស់េនមួយសម និងេពញេលញក�ុងលក�ខណ� មួ យ ែដលធានានូវភាពៃថ�ថ� ភាពជាមាករ នងជួ យស្រម�លឲ្យកុអចចូលរួមយា៉ងសកម�េនក�ុងសហគម។ ២.
រដ�ជាភាគី្រត�វទទួលស�ល់សិទិ�កុមារពិករទទួលបាននូវករែថទំពិេសស
េទតមធនែដលមាន ជួយជ្រម�ញ និងព្រងីកនូវជំនួយឧបត�ម�ឲ្យដលរ លក�ណៈែបបេនះ
និងដល់អ�កែដលទទួ លខុ ស្រត�ក�ុងកែថទំកុរេនះេទៀតផង។
ែដលមា េបសិន
មាសំេណ សុំែដលសម�សប និងដល់អក � ែដលទទួលែថទំកុមេនា។ ៣.
េដយទទួលស�ល់ពីត្រម�ជាពិេសសកុមារពិករ ជំនួយឧម�ែដល្រត�វផ�ល់េដ
អនុេលមេទកថាខណ ២ៃនមា្រត
្រត�វែតផ�ល់ឲេដយឥតគតិៃថ�
(េបសិនជាម
លទ�ភាព េដយេយាងេទេលធនធនាហិរ��វត�ុរបស់ឪព យ ឬរបស់អ�កេផ្សងេទៀ ែដល 37
ទទួ លែថទំកុម
េហយ្រតវគិតគូរយា៉ង េដម្បីឲ្យកុមាករអចេឈងចប់ និង
បានេដយផា�ល់នូវករអប
កបណុ� ះបេណា �ល ករែថទខភាព េសវស�នីតិស
េឡងវិញ ករេរៀបចំខួនេដ � ម្បីបំេពញករ
និងលំែហកយក�ុងលក�ណៈមួ
កុ មារបន្សុីខ�ួនយា៉ងេពញេលញបំផុតេនក�ុង�ម
និងរ ីកចេ្រមនលូតល
ែដលអចឱ្ ជបុ គ�ល
រួមប�ូ� លទំងក ររីកចេ្រមនែផ�កវប្ និងស�រតីផង ៤.
ក�ុងស�រតីៃនកិច�សហ្របតិបត�ិករអន�រជាតិ រដ�ជាភវជ្រម�ញនូវករផា�ស់ប�ូរព័ត
សម�សបទក់ទ នេទនឹវិស័យែថទសុខភាព ែដលអចករពរបាន េហយនិងក ែផ�កេវជ�ស�ស ចិត�ស�ស� និងដំេណរសរីរង�ដល់កុមារពិករ រួមប��ូលទំងករផ ករអនុ��ឲ្យទទួលបាននូវព័ត៌មានទិនេទនឹងវិធី ស�រនីតិសម្បទងវិញ ករអប់រំ និ ករបណ�ុះបេណា វិជា ជីវៈក�ុងទិសេដជួយឲរដ�ជាគី បេង�នសមត�ភាព និជំ នា របស់ខួន � េហយនិងឲ្មានបទពិេសធទូលំទូលយេនក�ុងវិស័យ ក�ុងចំ នុចេនះ្រតវ យកចិតទ � ុ កដក ជាពិេសសេលត្រម�វ ៃន្របេទសកំពុងអភ វិឌ្ មា្៣១ ១. រដ�ជាភាគី្រត�វេគារពសរបស់កុ មារក�ុងករស្រមាក និងលំែហ ក�ុងករេលងែល្បង និងសកម�ភាពលំែហសម�សបេទតមអយុរបស់កុមារ និងសិទិ�ចូលយេសរ ី ក�ុងជី វភា វប្បធម និងសិល្បៈ ២.
រដ�ជាភាគីេគារព និងជំរុញសិទិ�របស់កុមារ ក�ុងកររួមចំែណកយា៉ងេពញេលញ
ជី វភាពប្បធម៌ និងសិល្បៈនិង្វេលកទឹកចិតដ � ល់ករផ�ល់នូវលទ�ភាពយា៉ងសម
និង
េដយេស�ភាពនូវករលេហយ និងសកម�ភាពកម្សោន� ែផ�កវប្បធម៌ និងសិល្បៈទ មា្រតមួយចំនួនខងេលកទរដ�ជាគី ធានាថា កុមារមានសិទ�ិ និងេសរីភាព្រ ក�ុងករបេ��ញនូវមតិេយាបល់ ទស្សនៈេដ យេសរី េហស្សធំ្រត�វយកេយាបល់េន ពិចរណា េដយងែថ�ងេទតមអយុ និងភាពចស់ទុំរបស់ មាតបិត ឬអណ ្រត�វបង�លក�ណៈ និងេលកទឹកចត�ឲ្យកុរចូលរួមគិត និងេចះេធ�ករសេ្រមចត�ចំេពះប � 38
ទក់ទងនឹងជី វិត និ ងកររសេន្របចំៃថ�របស់ពួេ
មា្រតទំងេនះក៏បានែចរថាកុម
មានសិទិ�ផ្សព�ផ្សោយ និងទទួលត៌ មានសម�សបេផ្សងៗ ជាពិេសសឯ
ឬព័ត៌មា
ែដលសំេដេលកកម�ស់ករយល់ដឹងែផ�កសុខភាព សង ប�� ស�រតី និងសីលធម៌ ្រពមទ ចូលរួមេធ�ករផ្សព�ផ្ន�ឲ្បានទូលំទូលយដល់អ�កដៃទេទ។ េលកសពី េនះេទេទៀត កុ មា មានសិទិ�េ្រជសេរសន ជំ េនឿណ ែដលខួនេពញច � ិ តេ� ហយអចចូលរួមបេង�ត្រក�ឬ សមាគម ែដល្រតឹម្រត�វ�សបប់
េទះជាេនក�ុងសល
ឬទីកែន�ងមានសុវត�ិភាពេផ្
ែដលជាឱកសល�ជួយឲ្យពួកេគបាន េ្រប្របាស់ និងបេង�នសម�ភាព្រពមទ មាន�សប
េទៀតក�ី ែដល
កុ មារក៏មានទ�ិស្រមាក លំែហ ងកម្សោន� នចូលរម ួ ក�ុងវិស័យវប្បធម៌
សិល្បៈជាេដមផងែដ (នាយកដ�នបណ �ុះបណា�ល និងវិ្រកឹ២០០៦)។
39
ការែណនាំ�ុងការបេ្ ក ១.វត�បំ ុ ណង ចំ េណះដឹ ង៖
•
េរៀបរប់ពីសិទិ�ក�ុងករចូលរួមរបកុមាក�ុងអនុ ស�� អ.ស.ប.ស�ីពីសិទិ�កុ មា
បា្រតឹម្រត�វតមរយៈសំណួរបំផ បំ ណិន៖ បក�សយបានពីករផ�ល់សិ ឲ្យកុរចូលរួមបាន្រតឹម្រត�វ តមរសេ្រម
•
ចិ ត�ផា �ល់ខ�ួន ឥរិយាប៖ បណុ� ះស�រតីេគារព និងជំរុញឲ្យមានករអនុវត�សិទិ�ចូលរួមរបស់
• ២.សមា�រ •
េសៀវេភបេ្រង�នស�ី ពីករចូលរួមរបស់ក
•
្រកដស ហត ដី ស សត ្រកដសពណ៌ េខពណ ៌ ុ�
៣.លំនាំៃនករបេ្រ ១. អ�កស្រមបស្រម�លរំលឹកេឡងវិញពីអនុស��អ.ស.ប.សពី សិទ�ិកុ មា។ ២.
អ�កស្រមបស្រម�លឲ្យសិក�កមេធ�កររំលវិញពី
និយមន័ យៃនករចូលរួរបស់កុ មា
រួចសួរសំណួរេទបំផុសេទ្រក�មធ េតអនុ ស�� អ.ស.ប.
ស�ីពីសិទ�ិកុ មរបានេលកេឡងយា៉ងដូចេម�ចខ�ះ អំករចូលរួមរបស
កុ មារ េតមា្រតណាខ�ះៃនអនុស�� អ.ស.ប. ស�ីពីសិទ�ិកុមារ ែដលែចងពីករចូលរួមរបស (ែចកឲ្សិក�កមនូវេសៀវេភសិទ�ិក ករពចរ)
ឬមា្រតសេង�បៃនអនុ
ជាជំនួយក�ុ
អ�កស្រមបស្រម�លសរេសរចេម�យេល្រកដសផា�ំងធំ រួចេធ�ករបំេព
េបមានរខ�ះចេនា�ះ
40
៣. អ�កស្រមបស្រម�លែចកសិ ក�កមជា្រក េដម្បីពិភាក្សោេលកមា្រតពក់ េលកេឡងពីខឹម � សរសំខៗៃនមា្រតនីមួយៗមកបង�ញ្រក ៤. អ�កស្រមបស្រម�លែចកសិ ក�កមពិចរណាេទេល ែដលេលកេឡងថា “ករផ�ល់សិទិឱ្កុ មារចូលរួមេ�ឲ្យបាត់រេបៀបេ ធ រយ និងេធ�ឱ្កុ មារែលងេគារពមនុស្ស” អ�កស្រមបស្រម�លែចកក�កមឈរេទតម្រក�មែដលខ�ួនត�គឺ៖ ្រក�ម ក គាំ្រទមតិខ ្រក�ម ខ មិនគាំ ្រក�ម គ គាំ្រទខ�ះ និងមិនគាំ្ បនា�ប់មកឲ្យតំណាង្រក�មនី
េឡងេធ�ករបក�សយគំនិតេយាបល់របស់្រ
អ�កស្រមស្រម�លមិនគួរេធ�ករវិនិច�័យេលេយាបល់របស់្រក� ម ថាណាមួយ្ ឬណាមួ ខុ សេឡយ េហយសុំឲ្យសិក�កមតមដនេមេរៀនបន� ៥.
អ�កស្រមបស្រម�លេធ�ករបូកស
េដយេលកយកនូវខ�ឹមសរសំខន់ៗៃនមា្រតព
មកបង�ញនិងពិេសសប� ក់េឡងវិញពី ខឹម � សរៃនេមេរៀន្រតង់ចំណ”េតអនុ ស�� ស�ីពីសិទ�ិកុ មារបរិយាយយា៉ងដូចេម�ចេលករចូលរួមរបស់ក”
អ.ស.ប.
និង”សិទ�ិក�ុងករចូលរួម
របស់កុ មា” ។
41
ជំព ូក ៣ ការបេង��តបរ�យាកាសល�ប់ ការចូលរមរបស់កម ុ ា
(រូបភាពCRF)
42
េមេរៀនទ�១
ការចូលរួមរបស់កុមារេ��ុង្សា សាលាេរៀន ន�ងសហគម ក
(រូបភាព៖CRF)
្រគ�ស
សលេរ
និងសហគមន៍ ជាទីកែន�
ែដលកុ មាររស់េ
និងឆ�ងកត
តំងពីេក�ងរហូតដល ចស េហយែដលពួកេគទទួលបាននូវបាននូវទំេនៀមទមា�ប់ វប្បធម៌ ្រប េទតមែបបបទ
កររស់េ
និងករផា�ស់ប�របស់្របជាជនក�ុងជំនាន់នីមួ
បច�ុប្បន�េន
េយងេឃញមានករវិវ េឡងនូវករេគារពសិទិ�មនុស្ស េហយកុមារែដលពីមុនមកពុំសូវបានផ�ល េនាះ ក៏្រត�វបានមន ភាគេ្រចនទទួលស�ល់ យត�ទុកដក និងេគារពសិទិ�របស់ពួកេគ ក) សកម�ភាពែដលជាករចូលរួមរបស់កុមារេនក�ុង មានសកមភពជាេ្រចនែដលកុមារអចចូលរួមក�ុង្រគ�សរ ែដលជាកែន�ងរស់េន េគជា្រប េហយែដលេនទីេនាះមានមនុស្សជាទីទុកចិត� ជាទី�សឡាញ់ និងជាអ�កជួយព កររីកចេ្រមនេ្រគប់ែផ�ក មាតបិ ឬអ�កអណាព្យោបាលមានករទទួវ និងតួ នាទីសំខ ក�ុងករចិ��មបី បាច់កូន ែថរក្សោកូន េហយកតព�កិច�ចម្បងេនះ្រត�វេធ�េឡងេទតមសម លទ�ភាក�ុងក្រមិតខ�ស់បំផុ
ែដលអចេធ�េទបាន។ មាត ឬអ�កណាពបាល្រត�វមានភារ 43
ជួ យឲ្យកូននយល់ដឹ ងអំពីសិទិ�្រពមទំងផ�ល់ឱ
និងេលកទឹកចិ តឲ � ្យពួកេគបានអនុវត�សិទិ�រប
ពួ កេគសម�សបេទមវ ័យ និងភាពចស់ទុំរបស់េគ។ េពលបានករគាំ្រទពីមនុស្សចស់ ្រគ�សរ កុមារអចចូលរួមជួយេធ�ករងរផ�ះសែម្បង ែថទ និង្រក�ម្រគ�សរ ែថរក្សោ្រទព្យ អចជួ យរក្រក់ចំណូល
សន្សំសំៃចករចំណាយងៗ និងជួ យរម ួ ចំ ែណកក�ុងករសេ្រមចត�
ពក ់ព័ន�នងខួនេគផា � ល់ ្រពមទ្រគ�សរទមូល។ល។ ខ) សកម�ភាពែដលជាករចូលរួមរបស់កុមារេនសលេរៀន េរៀន ខងេ្រកមេនះគឺជាៃនសកម�ភាព ែដលកុមារអចចូលរួមជាមួយនឹងបុគ�លិកកល័យ សិក្សោបានយា៉ង្៖ អភិបាលកិច�សលេ៖ េនក�ុងករងរអិភបាលកិច� កុមារអចេធ�កល វិភាគសិក្សោ(រយៈេពល មុខ វ ិជា� និង េមេរៀន)
ជួ យេធ�សកម�ភាពេ្រត�មទុករបស់្រគ�បេ្រង�ន េរៀបចំ្រក�មសកម�ភាពកីឡា ស
អំ ឡុងេពលជា្របចរក្សោឯកស រ ្រអង�្របជុ សកម�ភាពេ្រកពីករសិក្ស
និងទិវេផ្សងៗ េស��កពក់ឯកសណា�ន េរ
េធ�ជាតំណាងសិស្ស ចូលរួមេធ�នីតិវិធីវយ
ចុ ះេធ�កម�សិក្និងទស្សនកិច� េរៀបចំតំងពិព័រ
និង្របលង
េរៀបចំ ករ្របជុំជាមួយអលសិស្ស
ចូលរួមេធ�េសចក�ីសេ្រមចចត� បេង�តបរិយាកសជធិបេតយ្យេនសលេរៀន ចូលរួមកម�វិធី ពី េដ មរហូតដល់ចប់
េរៀបចំ ែកលំអថា�ក ់េរៀនិងសលេរ
េរៀបចំ សួនច្ប
វយតៃមក � ុ មាេន
សលេរៀន ទមទរ្រគ�ែដលមភាព ទមទរករពិេ្រគាះេយាបល់ជ ករបេ��ញមតិ និងករអនុវល�
េលកស�យ ួ
េធ�គណៈកម�ករថា�ក់េរៀន ងមកេរៀនជាេទៀទត់ក�ុងនា
ករចូលរួមេដយខ�ួនឯង(គា�នករបង�ិតបង ដំេនរករេរៀន និងបេ្រង៖ កុ មារអចចូលរួមអនុវត�វិធ�ស�សិក្សោ េ្រប្របាស់ជំនកេសតទស្ស
េ្រប្រប
បេច�កវិទ្ទំេនបផា�ស់ប�ូរមុខ វិជា�សិក្សោ ចូលរួមក�ុងកម�វិធីសំណួរនិងចេម�យ កររំពឹងទ 44
ករបេ្រង�របស់្រគ� ដំេណរករេទវិមករវង្រគ�និងសិស្ស េលកគេ្រមាងបំេពញកិច េរៀងៗខ�ួន
វយតៃម�ករបេ្រង�ន ែដលជាចំែណកៃនករសិក្សយរ ីករយេនេពល
ករចលរួមរបស់សិស្ស សកម�ភាពេផ្ស៖ កុ មារអចបេងតជា្រក�ម្របឹក្សោកុមារ ្ក្សោយុវជន េនតមវិទ្
អនុ វិទ្យោល័
សលបឋមសិក្សោ េដម្បីែចករំែលកព័ត៌មានជាមួយកុមារ ផ្សោព�ផ្សោយអំពីសិទិ�និងក របស់កុ មារ និងប � �ពក់ព័ន � បេង�ត្របអបបុ្រតេដម្បីទទួលសំណូមពររបស់ស្ និងស�ៃដសិស្ ្របជុំេរៀនសូ្រតអំពីខភា អនាម័ ករែថរក្សោបរិស�ន ករ ករងេគហកិច� សិល្បៈនិងកីឡ េធ�សួន េរៀបចំ សកម�ភាពលំែហកម្សោន� េរៀបចំពងករករពរសុវ ត�ិភាពក�ុងសលេរៀន បំផ ែដលេរៀនពូែកេឲ្យជួយបេ្រង�នសិស្សេខ ខ�ះខត �សវ្រជាវរកមិត�ភ
បំ ផុសនិងបេង�តចលនាជួយសិស
ែដលមានជីវភ
ែដលេបាះបង់េចលករសឲ្យមកចូលេរៀន វិញ េរៀបចតំងពិព័រណ
ស�ៃសិស្ស និចក់ផ្សោយសកម�ភាពល�ៗរបស់ក ឬេសវកម�សហគមន េផ្សងៗ។ល េនត សលេរៀន គណៈ្រគប់្រគងសលគួរែតបេង�តក�ឹបមួយស្រមង
ែដលជួ យស្រម�លដល
្រក�ម្របឹក្សោកុមារ ឲ្យអចជួប្របជុំពិភាក្សោគា� និងអនុវត�សកម�ភាពេផ្សងៗដូច េនះ។ គ) សកម�ភាពែដលករចូលរួមរបស់កុមារេនក�ុងសហគ កុ មារគឺជាសមាៃនសង�ម និងជាកមា�ំងយា៉ងសំខលមិនអចខ�ះបាន។ កុមារមានស ចូលរួមក�ុងសកម�ភាពសង�មេផ្សងៗ េទតមវ័យរបស់េគ េដរួមចំែណក�ុងករអភិវឌ្ឍសហគម និងសង�មមានជាអ
ករែថរក្សោបរិស�ន េដមេឈ
ករជួយេលកស�យវប្បធម៌្របៃពណីជាតិជាេ ្របេជន៍
និងករអភិវឌ្ឍរបស់កុម
សហគមន៍
េនសលេរ
ករជួយករសម្បត�ិសធារ
ករចូលរួមេនះ្រត�វេធ�េឡងេដយមិនពល់ផ
កុ មរក៏មានសិទិ�ក�ុងករបេង�ត្រឬសមាគ
ឬេនតមទីកែងមានសុវត�ិភាពេផ្សងៗេទៀតក
េលកទឹកចិតឲ � ្យកុមារមានេសចក�ីក
ចូលរួមក�ុងសកម�ភាពេផ្ស
េទះបីេ
មនុ ស្សចស់្រត
ែដលជាឱកសល�ជួយ
ពួ កេគបានេ្រប្របាស់ និងបេង� តសក�ន ្រពមទំងេទពេកស 45
ឃ) ករចូលរួរបស់កុមារតមគំនិតរបស់េលក �ហ�ង់គ�(Barbara Franklin) ១. ដំណាក់កលគា�នករចូលរស់កុមា ក្រមិ០ គា�នករយកត�ទុកដក ៖ កុមារមិន្រវបានផ�ល់ករជួយអ�ីទំង ឬគិតគួ រេសេឡយ។ ក្រមិ១
មនុស្សចស់ប ៖
មនុស្សចស់េធ�េសចក�ីសេចចិត�ទំងអស់
កុ មារមន្រត�បានិយាយ្របអី�
ទំងអស់េលកែលងែតអ�ីែដលេ្រត�េធ�។ ២. ដំណាក់កលេ្រត�មករចមរបស់កុមា ក្រមិ២ មនុស្សចស់ប��េដយ្របាប់េ៖ មនុស្សចស់េធ�េសចក�ីសេចចិ ត�ទំងអស់។ កុរ្រគាន់ បានេគនិយាយ្របាអ�ីែដល្រត�េធ� េហយឲ្យេហតុផល និងករពន្យ ក្រមិ៣ ករចត់ែ៖ មនុស្សចស់េធ�េសចក�ីសេចពី អី�ែដល្រត�វេធ�។ កុមារ្រត�វែតយល់្ ក្រមិ៤ ករេ្របកុមារជ៖ មនុស្សចស់េធ�េសចក�ីសេចពីអីែ� ដល្រត�វេធ�។ កមារចូលរួ េដយករេ្ងរំ និងបំេពញតួនាទីេទតមពិ ក្រមិ៥
ករេ្របកុមារជានិមិត៖
មនុស្សចស់សេ្រមចពីអ�ីែដល្រត�វេធ
�។ បនា�ប់មកអឲ្យកុម
េធ�
ករសេ្រមចត�េលេរឿងតូចតច ៣.ដំណាក់កលចូលរួមរបស់កុ ក្រមិ៦ ករសុំេយាប៖ មនុស្សចស់សេយាបល់ពីកុមារ ក៏ប៉ុែន�សេ្រមត�េដយខ�ួនឯង ែផ�កត ករយល េឃញរបស់ខួន។ � ក្រមិ៧ ករពិេ្រគាះេយ៖ មនុស្សចស់ពិេ្រគាះេយាបល់ជាមួយកុមារ នយា៉ងហ�ត់ចត ពីទស្សន របស់កុ មា បនា�ប់មកនុ ស្សចស់សេចេដយែផ�េលមតិេយាបទំងអស់ ក្រមិ៨ ករសេ្រមរួម ៖ កុមារនិងមនុស្សចស់សេ្រមចជា េដយែផ�កេលស �រតីេស�ភា ។ ក្រមិ៩ កុមារដកនាំមនុស្សចស់៖ កុមារដកនាំក�ុងករេធ�េសចក�ីសេ្រមត�េដយមានមនុ ចស់ជួយ ក្រមិ១០ កុមារទទួលខុស្រត៖ កុមារសេ្ចពីអីែ� ដល្រត�វេធ�។ មនុស្សចស់្រគាន់ែតចូលរួម េបកុមា សុំឲ្យជួយ (នាយកដ�នបណ �ុះបណា�ល និងវិ្រកឹ២០០៦)។
46
ការែណនាំ�ុងការបេ្ ក ១.វត�បំ ុ ណង ចំេណះដឹង៖
្រប់បានអំពីសកម�ភាពេផ្
ែដលកុ មារបានចូលរួមេនក�ុងសរ
សលេរ សហគមន៍ បាន្រម្រត�វតមរយៈណួរបំផុស។ បំណិន៖កំណត់បានពីករចូលរួមរបស់កុមារតមរយៈលំហត់ឆ � ុះប��ំងបលស់។ ឥរិយាប៖ ជំរញ ុ េលកទឹកចិត�ឲ្យកុមារបានចូលក�ុង្រគ�សរ សល និងសង�ម។ ២.សមា រៈ េសៀវេភបេ្រង�នអំពីករចូលរួមរបស់ក ្រកដផា�ំងធ ្រកដសពណ៌ ហ�ឺស�ត ុ ៣.លំនាំៃនករបេ្ន ១.អ�កស្រមបស្រម�លរសំណួរបំផុសគំនិតេទ្រក�មធំដូច
េតេនក�ុង្រគ�សរកុមារអចចូលរួមក�ុងសកម�ភាពអ បនាប់មកឲ្យសិក�កមពិភាក្សមតូចនូវសំណួរខងេ្រក
េតេនក�ុងស�ន-សកម�ភា-ប� � ែបបណ
ែដលេនក�ុង្រសរបស់អ�កអនុ��ត
ឲ្យកុមារចូលរួម? ចេលកឧទហរណ ។
េតេនក�ុងស�ន-សកម�ភា-ប� � ែបបណ
ែដលេនក�ុង្រសរបស់អ�កមិ
អនុ ��តឲ្យកុមារចូលរួម? ចូរេលកឧទហ ។
អី ជាករលំបាកក�ុងក � រឲ្យកុមារច
២.អ�កស្រមបស្រម�លរសំណួរបំផុសគំនិតេទ្រក�មធំដូច
េតេនក�ុងសហគមនអ�កេឃញកុ មារធា�ប់បានចូលរួមេធ�ខ�ះ?
េតេនក�ុងសហគមនអ�កគិតថា្រត�វឲ្យកុមារចូលរួមអី ប � ែន�មេទៀត?
អ�កស្របស្រម�លបក�សយបែន�មេដយែផ�កេលខ�ឹ ែដលមានេនក�ុងេមេរៀ 47
៣.អ�កស្របស្រម�លឲ្យសិ ក�កមពិភាក្សោតម្រក�មតូចនូវសំណួរខ
េតេនក�ុងថា�ក ់េរៀន អ�កធា�ប់េឃញកុ មារចូលរួមក�ុសកម�ភាពអ�ីខ�ះ
េតអ�កមាន វិធីស�ស�អ�ីខ�ះេដម្បីបេង�នករចូលរួមក
អ�កស្របស្រម�លឲ្យសិ ក�កមេឡងបក�សផលៃនករពិភាក្សោ េហ ប់មកេធ� ករបង�ញបែន�មនូវខ�ឹរែដលមានេក�ុងេមេរៀន។ ៤.
អ�កស្របស្រម�លឲ្យសិ ក
សលេរនិងសហគមន៍ផា �ល បុ គល �
ឆុះប� � � ង ំ ពី ករចូលរួមរបស់កុ មរ
េតស�ិតេនក�ុង្រមិទី ប៉ុ នា�ន
េនក�ុង្រស
លំហត់េនះេ�ជាល ធ ណៈ
េហយបនា�ប់មកអ�កស្រមបស្លសុំឲ្យអ�កស័�្រគត�េឡងបង�ញេទ្រក�
េដ
េលកជាឧទហរ មកប��ក់។ ៥.
េដម្បីភា�ប់េទេមេរៀនយ
អ�កស្រមបស្រម�លសួរេទ្រក
អី ជាឧបសគ�ៃ �
ករចូលរួមរបស់កុមា អ�កស្រមបស្រម�លក ត់្រតនូវចេម�យេល្រកដសផ
48
េមេរៀនទ�២
តួនទ�របស់មនុស្សចាស់�ុងការបេងបរ�យាកាសល�ស្រ ក ការចូលរួមរបស់កុម
មនុ ស្សចស់មានតួនាទន់ណាស់ក�ុងករជួយជំរុញ និងផ�ឱកសឲ្យកុ្រគប់រូបទទួ បាននូវសិទ�ក�ុងកចូលរួម។ មនុ ស្សចស់្រត�វគិតថា កុមារគឺជាអ�ករួមសហក េដម្បីេធ�ដូេច�ះបមនុ ស្សចស់្រត�វទទួលស�ល់ពីតៃម� សមត�ភាព និងសិទ�ិរបស់កុមា ្រត�វមានទំនុកចិត�ថាឲ្យកុមារចូលរួមមិនែមនជាប��េធ�ឲ្យបាត់បង់កិត�ត់បង់នូវករេគារ ឬបាត់បង់នូវអំចនិងឥទ�ិពលរបស់ខួនេឡយ។ �
ចំ េពះកុមារវិញ េគក៏្រត�វករមនុស្សចស់
ជួ យគាំ្រទសកម�ភាពរបស់ខ�ួនែដរ ប៉ុែន�េពលខ�ះ េនេពលមនុសេធ�អន�រគមន៍េ្រចនេពកេធ� កុ មារបាត់បនូវភាពរីករយស�ិទ�ស�ល បាត់នូវគំនិ ត មិនហ៊ នបេបល់។ ផ�ុយេទ វិ្របសិ 49
េបមនុ ស្សចស់ដកខនឆា�យេចញពីសកម�ភាពរបស់ពួកេគេ
េគនឹ ងមានអរម�ណ៍ថាខ�ះករគា
សំខន់ស្រមាប់េឲ្យសកម�ភាពរបស់ពួកេគទទួលបានេជាគ ដូេច�ះមនុ ស្សចស់្រត�វជួយគាំ្រេដយបងឱកស ែចកចយនូវបទពិេសធ និ វិធី ស�ស�េដម្បីេធ�ករចូរួមរបស់កុ មារអនុវត�េទេដយមានន័យ និង្របសិ ១- ្រត�វយកចិត�ទុកដក់េទេលចំណុចដូចខងេ្រកមេនះេនេពលឲ្យកុ៖ •
ករេរៀបចំមនុស្សច មនុ ស្សេពញវ័យមួយចំនួនមានទស្សនៈអវិជ�មានចំេពះករចូលរួមរបស់កុមា
ផ�ត់គំ និត
ឬទំ េនៀមទមា�ប់ពីបុរណ េដយគិតថាកុនមានសមត�ភាព កុមារមិន្រត�វចូលរួម
ករងរមនុស្សចស់េឡយ។ ដូេច�ះេដម្បីេបកទស្សនៈថ�ីជំរុញឲ្យមានករចូលរួមពីកុផ�ួចេផ�ម សកម�ភាពមួយចំនួនដូច៖
េលកកម�ស់ករយល់ដឹងពីសិទ�កុមារ និងករចូលរួមរបស់ក
ជំ នះរល់ទស្សនៈអវិជ�មានចំេពះករចូលរួមរបស
ទទួ លសល់នូវចរិតលក�ណៈេដយែឡករបស់កុមជាពិេសសេទពេកសល្យរបសកេគ
ទទួ លស�ល់នូវចំណុចខ�ំង និងចំណុចេខ្សោយរបស់
េរៀបចំ សកម�ភាពែដលមានកលរូមរបស់កុ មារ និងមនុស្សច
េលកកម�ស់ស�ៃដរបស់កុមារេនចំេពះមុ ខមនុស •
ករេរៀបចំកុម ករចូលរួមរបស់កុមារទរឲ្យកុមារេធករែចកចយេដយចំហរ និងេដយេស�ះ
នូវរល់គំនិេយាបល ទស្សនៈ និងអរម�ណ៍របស់កុមារ។្រត�វបេង�តឲ្យមានបរិ ែដលេធ�ឲ្ កុ មារមានអរម�ណ៍្របកបេដយសុវត ពួ កេគអចេចះចត់វិធា
និងទំនុកចិត�ចូលរួមេធ�ករងរេនះ មុនេពលែដលេធ�
ឬរិះរកមេធ្យោបាយេដអនុ វត�សកម�ភានានា។ អ�កេធ�ករងរ
កុ មា្រត�៖ -
បេង�តទំ នាក់ទំនងជាវិជ�មានរវងកុមារ និងមនុ
50
-
េលកកម�ស់ករយល់ដឹងពីសិទ�ិកុម
និងករចូលរួមរបស់កុមារ និងករទទួលខុស្រត�វក�ុ
អនុវតស � កម�ភាពក�ុងចំេណាមកុ -
ព្រងឹងសមត�ភាពកុមារក�ុងករសេ្រម ករេរៀបចំដឹកនាំសកម�
-
េធ�ឲ្យមានករ្រពមេ្រព�ង ឬឯកភាពពីកុមារមុនេពលពួកេ
-
ផ�ល់ករេលកទឹកចិត� និងករគាំ្រទដល់ករចូលរួមរបស •
ករេរៀបចំសហគមន
វប្បធម៌ និង្របៃពណីអចជារបាំងដល់ករចូលរួមរបស់កុមារេហយជាេរឿយៗេគរែមង ្រត�វបានផ�ល់តួជាទីែថទំកុមាចគា� េធ�ករេដយេ្របកមា�ំង និងរក្របាក់ចំណូលសសរ ប៉ុ ែន�ក្រមេឃញកុមារប��ញទស្របស់ខួ�នណាស់។ សលេរៀន ្រគ�សរ អជា�ធរ អ ែដលផ�ល់ឱកសឲ្យកុមារចូលរួមបេង�តជាក�ឹប ្រក�ម ឬសដៃទេទៀតបាន។ មេធ្យោបាយ ្របសិទ�ភាព េដម្បីេលកកម�ស់នកយកចិត�ទុកដក់ដល់តៃម�ៃនករចូលមរបស់កុ មាេនក�ុ សហគមន៍ េនាះរួមម៖ -
ែចកចយលទ�ផលៃនករ�សវ
ែដលដឹ កនាំេដយកុមារជាមួយអ�កដឹកនាំ និង
សហគមន៍ -
េលកកម�ស់ករយល់ដឹងពីសិទ�ិកុមារ និងករចូលរួមរបស់កុមារដល់អ�កដឹកនាំ និង សហគមន៍
-
អេ��ញអ�កដឹ កនាំ និងសជិកសហគមន៍
ឪពុកមា�យ ្រគ�បេ្រង�ន ចូលរូមេ
ឬែថ�ងករជាផ�ូវកក�ុងកម�វិធីែដលេរៀបចំ េដយកុមារ េហយបង�ញសមិទ
ែដលេធ�
េដកុ មា -
ចូលរួមសកម�ភាពទំងមនុស្សចស់ និងកុមារក�ុងករេរៀនសូ្ រត និងវិធានករនាន នឹ ងកុ មា ២- ្របករែដលមនុស្សចស់គួរេធ� ននគួរេធ� កុ មារ្រត�វករករគាំ្រទ្រគប់ែបបយា៉ងពីមនុស្សចស់ រួមមានទំងករផ�ល់នូ
ជំ នាញ បទពិេសធ សមា�
ហិរ��វត�ុ និងករសរេសរេលកទឹកចិត
េដម្បីឲ្យករងរបាន 51
េជាគជ័យ។ ខងេ្រកមេនះគឺជាែដលមនុ ស្សចស់គួរេធ� និងមិនគួរេធ� េ្រពះអចជះឥទ� េលលទ�ផលៃនករចូលរួមរបស់កុមា • -
្របករែដលមនុស្សចស់គួរ
្រត�វេធ�ជាគំរូល�ជានិច�ស្រមាប់កុមារ ្រតវអនុវត�ក � រចូលរួម
ទំងេនក�ុងជីវ
សធារ និងឯកជន -
ធានានូវករេផ�រនូវចំេណះដឹង និងជំនាញនានាពីអ�កដឹកន ែដលទទួ ល ករបណ�ុះបណា (ែដលមានអេ្រចនជា១៨ ឬ ជិតឈនចូ១៨ឆា�ំ) ចំេពះអ�កដឹក”ថ�ី”
-
ផ�ល់នូវបំណិនជី វិត ជេ្រមសនានាស្រមាប់ជីវភាព កម�វិធីគាំ្រទ េដ ែដលជ ចំ េណះដឹ ងចំបាច់ស្រមាប់ករច
-
្រត�វមានករេ្រត�ម
េដម្បីគាំ្រទកុមារក�ុងករអនុវត�សកម�ភាព និង
(ចំណាយក�ុងកចូលរួម) -
បេង�តនូវ”ឧបករណ៍”នានា េដម្បី្រត�តពិនិត្
កុ មារពិតជាបានទទួលផល្របេ
ពី ករចូរួមែមនែដរឬេទ? -
្រត�វឲ្យកុមារបានចូលរួមេដយខ�ួនពួកេគផា�ល់េនក�ុងករបេង�តឧបករណ៍នានា ករ្រតពិនិត្
-
ដំ បូង្រត�វសួរពួកេគថាេតពួកេគមានបំណងចង់ចូលរួមែដរឬ េទ េនងទ្រមង់យា៉ងណា? និ េពលណា
-
្រត�វេធ�ករវយតៃម�េទេលលក�ខ”ករង”និង”ជី វិត”
-
្រត�វេ្រត�មខ�ួនជាេ�សចចំេពះករបណ � ុះបណា�ល េហយកម�វិធីបណ �ុះបណា� ្រត�វម លក�ណៈសម�សប និងពក ់ព័ន�ចំេពះត្រម�វកររប ស់
-
បេង�តច្បោប់ នេគាលនេយាបាយថា�ក់ជាតិ និលដន
ែដលេលកកម�ស់សិទ�ិកុ មារ
និងធានូវករចូលរួមរបស់កុម -
ផ�ល់់ឱកសេដម្បីឲ្យកុមារបានច
-
្រត�វមានបុលិកលក�ណៈជាមនុស្សេបកទូលយ �សឡាញ់កុម 52
-
្រត�វបកែ្ឯកសរពក់ព័ន�ទំងឡាយស�ី អំពីករចូលរួមរបស
ឬសិទ�ិកុ មារឲ្យេទ
មួ យ ែដលមានភាពងយ�យល់ចំ េពះកុម -
េគារពចំេពះភាពចស់ទុំ អយុ និងស
-
េលកកម�ស់ ឬព្រងឹងជំនាញរបស់មនុស្សេពញ
េនក�ុងករេលកកម�
ឬស្រមបស្រម
ករចូរួមរបស់កុ មា -
្រត�វផ�ល់ព័ត៌មានដល់កុមារអំពីេគាលបំណង និងទិសេដៃនករចូលរួម និងករចូលរួម ព័ ន�របស់ពួកេគេនក�ុងសកម�ភាព
-
្រត�វមានេគាលនេយាបាយច្បោស់លស់េដ
និងធានាថាមានសន�ិសុខ និងសុវត
ស្រមាប់កុ ែដលចូលរួមេនក�ុងសកម�ភាព -
្រត�វគាំ្រទ និងផ�ត់ផ�ង់សមនានា េដម្បីឲ្យពួកេគមានតមា�ភាពចូលរួម�សបត ៃនករចូលរួមរបស់កុម
-
ចូរអនុ វត�េគាលនេយាបាយ និងច្ប
ែដលពក ់ព័ន�ជាមួយនឹងសិទ�ិកុមារ និងពល
កុ មា -
្រត�វបំពក់នូវចំេណះដឹងេពញេលញដល់កុមារ េដម្បីឲ្យពួកេគមានករអភិវឌ្ឍសម លទ�ភាពក�ុងករបំេករងរ
េដម្បីស្រម�លដល់ពួក
ឲ្យបានចូលរួម្របកប
្របសិទ�ភាព និងឲ្យពួបំ េពញតួ នាទីជាអ�កដឹក េនក�ុករេធ�ក�ុងករេធ ករសេ្រមចចិ នា ពក ់ព័ន�េទនឹងេគាលនេយាបាយនានា ែដលពក់ព័ន ពួកេគ -
ព្រងឹង្របព័ន�គាំ្រទចំេពះកុមារែដលបំេពញករងរ េដម្បីស្រមាល ឬបំបាត់ក នា ែដលកុ មារកំពុ្របឈមមុខ ដូចត្រម�វករសលេរៀន ភាព្រកី្រ មិនគាំ្ និងអសន�ិសុខនានា ែដលអឥទ�ិពលចំេពះករពក់ព័ន� និងករចូ របស់កុ មា
-
្រត�វមានសមាគមក ែដលដំ េណរករេដយ្របសិទ�ភាពេនថា�ក ន េដ ម្បីធានាបា ករចូលរួម្របកបេនិរន�រភាពៃនករចូលររបស់កុមា
ែដលបំ េពញករងរ។ េបពុំ
វត�មានៃ សមាគមេនះេទ ករលរួមរបស់កុ មារពុំមនិរន�រភាព េហយកិច�ករេនះគឺពក់ព
53
្រតឹមែតជាមួយនឹងកុមារែដល្រត�វបានេរស ឬែតងតំងេដយអង�កររដភិបាល និ េដយមនុស្សេពញវ័យនានាមួយចំនួនប៉ុ -
្រត�វមានជំនាញពក់ព័ន�សម�សបក៏ដូចជាឥរិយាបថនានា េដម្បីស្រម
្របក
េដយ្របសិភាពេនក�ករចូលរួមរបស់ពួកេ -
្រត�វអនុ��ត និងបង�លក�ណឲ្យកុមារចូលរ
ចប់តំងពីេពលចប់េផ�មៃនករេធ�ែផ
គេ្រមាងករអនុវត� ករពិនិត្យ និងវយតៃម�គេ្រមាង ឬសកម� -
ែថរក្សោករចូលរួមរបស់កុមារ ពីជំហនមួយ េទជំហន
-
ផ�ល់ឲ្យកុមារនឱកសេដម្បទួ លបានចំេណះដឹង និងសកល្បងចំេណះដឹងទំងេនាះេ ក្រមិតដូចគ
-
មានឥរិយាបថទន់ភ�ន់ េចះសរេសរ េលកទឹកចិត� ស�ប់េយាបល់កុមារ និងយកេទ
•
្របករែដលមនុស្សចស់មិនគួរ
-
បង�ំឲ្យកុមារចូលរ
-
េ្រប្របាស់កុមារ (ករចរបស់កុ មារ្រគាន់ែតបេ្រមផល្របរបស់មនុស្សច)
-
េរសេអង និងមានករលំេអ
-
ខ�ះខ�យេពលេវលរបស់ពួកេគ នេពលេវលរបស់អ�
-
ដក ់បន�ុកករងរឲ្យកុមារេដ យមានកររំពឹងទុកមិ
-
េធ�ឲ្យកុមារ្របឈមមុខជាមួមនឹងហ
-
បេង�តបរិយាកសម ែដលកុ មារមួយចំនួនអចនឹងមានឥទ�ិពលេទេលកុមារេផ្ស
-
មិន្រត�វជ្រម�ញឲ្យកុមារអំ េព ហិង្សោណាមួយេ
-
ដក ់បទដ នរបស់មនុ ស្សេពញវ័យឲ្យអនុវត�ចំេពះអង�កររបស់
-
បង�ិតបង�ំកុមារឲ្យេធ�ករហួសសមត�ភាព ហួលេពលេវល ឬករងរែដលកុមារមិ
-
េកង្របវ័��េលផល្របេយាជន៍ក
-
វយតៃម�ករបេ��ញមតិរបស់កុ
•
ភារកិច�របស់្រគ�េដម្បីជំរុញករចូលរួមរបសរេនក�ុងសលេ 54
ក�ុងនាមជា្រគ�មា�ក់ េគនឹងសេ្រមចឲ្យបានេជាគជ័យក�ុងករេធ�ឲ្យសិស្សមានសន�ុះចិ េបសិនជាេគអចេឃញពី មូលេហតុ
ែដលេធ�ឲ្យសិសស�ក ់េស�រមិនចង់ចូលរួម។ ប៉ុែន�េទះជាក
េហតុ ផលណាក៏េដយ ចំេពះកររួញរចិត�េនាះរបស់្រគ�មិន្រត�ងំឲ � ្យសិស្សនិយាយ េឡយ។ េបមិនដូ េច�ះេទវនឹងបណាឲ្យសិស្សកន់ែតរអចិត�មិនចូលរួម។ ផ�វិញ តួ នាទីរបស់្រ គឺ ផ�ល់ឲ្យសិស្សនូវបរិយាកសគាំ្រទជំរុញទឹកចិត� ែដលជួយសិស្សឲ្យមានអរម�ណ៍េជឿែត ខ�ំេឡង និងមិនខ�ចនឹងចូលរួមនិយា ្រគ�បេ្រង�នមា� អចមានភារកិច�ជ្រម�ញករួមរបស់កុ មារេនក�ុងសលេរៀនដូច បេង�តបរិយាកសជំរុញេលកទឹកចិ និងផ�ល់សិទ�ិឲ្យសិស្សេលកសំ រ វិធី ែដល្រគ�និយាយេទកន់សិស្ស គឺជាឧបករណ៍សំ េដម្បីឲ្យមានករេឆ�មួ យ
ស្រមាប់ករ្រគប់្រគងថា�ក
េ្រពះរេបៀបែដល្រគ�េ្របសំដីសំកន់សិស្ស អចស�
បំ បាក់ទឹចចិត� អចជំរុញ ឬបង�ូចទឹកចិត�សិស្ស។ ្រគ�គួរ្រអត�ចរិតទូេទមួយចំនួនដូចខងេ្រ េដម្បីជំរុញទឹកចិត�សិស្សឲ្យមចូលរួម៖ o
មានភាពច្បោស់
o
សង�ត់ធ�ន់េលអំេព មិនែមនអ�កេធ�អំេពេនាះេឡយ េដយេធករពិពណ៌នាអំពីសកម�ភាព អំ េព ទំងេនាះ ជេធ�ករ វិនិច�័
o
ផ�ល់ឱកសឲ្យកុមារេចះសេង�តេមលប��េដយខ�ួនឯង ជាមួយនឹងអត�ចរិត
o
កំ ណត់ សកម�ភាព និងជេ្រមសជាវិជ
្រគ�្រត�វមានភាពច្បោស់លស់ក�ុងករចង់ឲ្យសិស្សសួរសំណួរ េដយប��ក់ថា សំ ជួ យ្រគ�ឲ្យដឹងកនច្បោស់អំពីចំណុចែដល�សពិច�សពិល។
ម៉្យោងេទៀត ្រគ�្រត�វសង�ត់ធ�
គា�នសំណួរណា ែដលមិនល�េនាះេ េហយ្រត�វេធ�ឲ្យ្របាកដថា គា�នសិស្សណាមា�ក់ សំណួររបស់សិស្សមា�ក់េទៀតេឡ ពិចរណាសំណួរ និងេយាបល់សិស្សេដចិត�ទុកដក ករស �ក់េស�ររបស់សិស្សក�ុងករសួរសំណួរ ឬក៏ក�ុងក្រគចិត�េឆ�យសំណួរអចមានមូលេ មកពី ករខ�ះភេជឿជាក់។ ដូេច�ះេគ្រត�វជួយសិស្សេនាះឲ្យមានភាពក�ហនចូលរួម េដ 55
ករេគារយកចិត�ទុកដក ់ស�ប់ចំេចេម�យរបស់ពួកេគ និងផ�ល់ចេម�យតបវិញយា៉ងល�ិតល�ន់ ចំេព សំណួរ្រតឡប់ វិញរបស់ពួកេគដូចជា្រត�វស�ប់យា៉ត�ទុកដក េនេពលសិស្សេនាះនិយាយ មិន្រត�វកត់សំដីរបស់េគ ព្យោយាមរកសំដីវិជ�មានេទេលចេម�យ និងរបស់សិស្សេនា ឧទហរណ៍ េដយនិយា “វជាចំណុចគួរឲ្យចប់អរម�ណ៍ ខ�ុំមិនធា�ប់បានគិតត នឹ ងេស”ឬ”េនះពិតជាគំនិតៃច�្របឌិតែ”.............។ េរៀបស្រមលករនិយាយជាមួយសិស្ស េដធានាថាមានេជ៖ o
សួរសំណួរណាែដល្រគ�ខ�ួនឯង េជឿជាក់ថាសិស្សអចេ។
o
គួ រេធ�ឲ្សិស្សដឹងជាមុនថា ពួកេគនឹង្បាសួរសំណួរជាក ់លក់ណាមួយ ដូេ ពួ កេគអចេ្រត�មខ�នឹ ងេឆ�យ។
េហយ្របសិនេបចត់ែចងជាមុនរេបៀបេនះ្រគ�ក៏មិ
បនា�យេពលយូរមុនឹងសួរែដរ េដ ម្បីកបន�យភាពរំេភរបស់សិស្ o
េនេពលសិស្សេឆ�យ ្រគ�គួរជ្រម�ញបែន�មេលចេម�យរបស់សិស្សជាមួយនឹង វិជ�មានា និងកញញឹមេលកទឹកចិត�
o
្របសិនេបសួរេហយ ែតសិស្សេនាះមិននិយាយអ�ីេសះ ្រគ�គួរសំណួរម (ប៉ុ ែន�គួរែតសួរក�ុងទ្រមងសំណួរបេង�បែបបចេម�យ បាទ/ចស ឬេទ/មិនែមន ឬខិតខំបេង�បឲ្យសិស្សេនាះេឆ�យេទរកចេម�យ្រត�វ េដយ្របាប់ពីតំរុយមួយចំន ឬក៏េពលខ�ះ ្រគ�អចផ�ល់ចេម�យែតម េហយនិយាយ”វគ ឺជាសំណួរដ៏លំបាក” េហយបន�សណ ំ ួ រេផ្សងេទៀត
អត់ធ�ត់េនេពលរង់ចំចេម�យ សិស្ស្របែហលជា្រត�វករេពលេ្រចន េដម្បីនឹងេរៀបចំគំនិត និងបេង�តចេម�យរបស់ខ�ួ ែដលេធ�ឲ្យមានយឺតយា៉វបន�ចក�ុងករេឆ�យសំណួរ។ ដូេច�្រគ�គួរផ�ល់េពលឲ្យសិ ែដលយឺតេនាះ េលសេពលបន�ិច េដយរង់ចំចេម�យយជាងធម�ត។ ្របសិន េបសិស្សេផ្សងេទៀតែ�សកចង់េឆ�យ េនះ ្រគ�គួរឲ្យសិស្សទំងេនាះេនន�ិចសិនផងែដរ។ ្រត�តពិនិត្យេមលករចូលរួមរកុមារក�ុថា�ក់ទំងម
56
ករ្រត�តពិនិត្យេមលជារួមក�ុងថា�ក់នឹងជួយ្រគ�ឲ្យដឹងថា េតសិស្សណាចូលរួ មិនចូលរួម េហយបនា�បមកសិក្សោអំពីថាេតសិស្ស ែដល្រត�វករជំនួយ។ មេធ្យោបា មួ យេដម្បីដឹងអំពីករចូលរួមស់សិស្ស គ ឺតមរកររក្សោតរងទីកែន�ងអង�ុយ(ប�ង់តុ) េហ ចំ ណាំេលេឈ�ះសិ ែដលបាចូលរួមេឆ�យសំណួរមានចម�ល់េហយសួស�័្រគចិត�េឆ�យ............ ផ�ល់ឱកសឲ្យសិស្សអនុវត�ជំនាញ្របា�ស័យទក់ទងេដយនិយាយជា េធ�យា៉ងេនះ េដម្បីជួយសិស្សឲ្យមានអរក�ុងករនិយាយជាមួយអ�កណាមា�ក់ ដូេច�ះសិ មានអរម�កនែតទុ កចិត�េនេពលនិយាយេនចំេពះមុ ខមនុស្សេ្រចនជា្រក�ម។ ្រគ�គួ សិស្ស ជាញឹកញាប់អំពីសកម ែដលពួកេគចូលចិត�េធ� និងចំ ណាប់អរម�ណ៍េផ្សងៗ។្រគ� ជែជកជាមួយសិស្សអំគេ្រមាងសកម�បែន�ម
េ្រកពីករងរបស់ពួកេគ ប៉ុ ែន�្រគប់ករណ
ទំងអស់្រគ�មិន្រសួរសំណួរែបបគំ រមេឡយ ផ�ល់ឲ្យសិស្សនូវករទទួលខុស្រត�វណា ែដលត្រម�វឲ្យមានករ្រ ្រគ�្របែហលជា្រត�វត្រម�វឲ្យសិស្សទទួលយកករទទួលខុស្រត
�វែបបេនាះ ប៉ុែន�ក�ុង
េជឿជាក ់ ថាសិសចសេ្រមចវបានេដយេជាគជ័យតមរយៈករជួយជំរុញបន�ិ ឧទហរណ ៖ ្រគ�អចជំរុញឲ្យសិស្សេធ�នាំសរ/នាំពក្យ ជំនួយកររបស់្រគ� អ�កែណនាំេមេរៀនដល់ម សិស្សដូចគា� ឬក៏ជាអ�កដឹកនាំ្រក�មតូចមួយ ែដលេធ�ករេល្របធានបទ ែដលសិស្សេន មកេហយ។ ្រគ�្រត�វេលសរេសរសកម�ភាពរបស់សិស្ស េទះបីជាសិស្សេនាះខិតខំ តស៊ូបំេ សេ្រចករងរេដយលំបាកក៏ សេង�តេមលសិស្សអំពីមូលេហតុជាប��ៃនភាស ឬក សិស្ស្របែហលជាស�ក់េស�រក�ុងករនិយាយក�ុងថា�ក់ េដយេហតុថាមានករលំបាក គំ និតឲ្យេទជាសំដី។
េបករលំបាកេនះេតេចញពីប� � ៃនករេ្រប្របាស់ឃា�ភា�ប់េសចក�ី
សំណង់្របេយាគ េនាះជាធម�ត្រគ�បេ្រង�សយបា
ប៉ុ ែន�េបវជាករលំបាក
ករេ្រប្របាស់ភាសទំងមូលេនាះអចជាករលំបាក។ ្របសិនេេឃញថ េនះជាប � ៃនករ្របា�ស័យទក់ទង េគគួរឲ្យអ�កជំនាញែេធ�ករបា៉ន់្របមាណទំហំៃនប��េនះជាមុ បេង�តបទប្ប��ត�ិជាមួយ 57
សលេរៀនមិនែមនជាសហគមន៍ ប៉ុែន�ជាសង�មមួយែដល្រត�វបានបេង�តេឡង។ ដូេ សរៈសំខន់ណាស់តំងពៃថ�ទី មួយ ៃនករចូលេរៀនដំបូងក�ុងករេរៀបចំចត់
”ជី វិតរម ួ គា ”
រវងកូនសិស្សទំងអស់ និងបេ្រង�ន ្រគប់ជី វិតទអស់េនក�ុងសង�ម្រត�វអនុវត�េ្រកមអទិ ច្បោ ដូ េច�ះសង�មសលេរៀនរវងសិសងសិស្ស សិស្សនិង្ ែដលរស់េនជាមួយគា�ជា្រក�ម ្រត�វែតបេង�ត និងមានប �ត�ិ្រគប់្រគងសង�មរបស់ខ�ួន។ េនក�ុងសលេរៀនប��ត�ិ្រត � ែណនា កុ មារឲ្យរស់េនជាមួយគា� េដយមានករេគារពេទវិញេទមក។ ភារកិច�សំខន់មួយរ បេង�តវប្បធម៌ៃនកេគារពេនក�ុងសលេរៀន ែដលជាមេធ្យោបាយែតមួយគត់ក�ុងករទប់ស ហិង្សោេនក�ុងសលេរៀន និងអ តឲ្មាករចូលរួមពីសិស្សោនុស
ជាពិេសសេនរ
សកម�ភាពរបស់ល និងថា�ក់េរៀ ដូ ចជាមនុស្សជាេ្រចនេផ្សងេទៀតែដរ កុមារទំនងជាយល់ េគារព និងអនុវត�តមប េគាលករណ៍ទំង
ែដលពួកេគជួ យចូលរួមបេង�តេឡង។
ម៉្យោងវិញេទៀ
ត តមរយៈដំេ
ករចូលរួមដូេច�ះ កុមារ និងឪពុកមា�យរបស់ពួកេគកសងសមត�ភាពផា�ល់ខ�ួនស្រមាប់ករេធ� ចិត� និងករទទួលខុស្រត�វក�ុងករស�បនាសហគមន៍អប់រ •
វិធីបេង�នករចូលរួមរបស់កុមារ្របកបេដយ្របស
ក�ុងករអប់រ
ឬទំ នាក់ទំនងជាមួយកុមារ មនុស ្សធំចំបាច់្រត�វែតមានជំន
េដម្បីងយ�សក�ុងករ្របា�ស័យទក់ទងជាមួ។
ម៉្យោងេទ
្របសិនេបេយងមាននា
ពិត្របាកដក�ុងករ្របា�ស័យទក េយងអេធ�ឲ្យបរិយាកសបេ្រង�នល� និងមានករេជឿទ ពី ពួកេគ េហយេយងនឹងមានភាពងយ�ស�លក�ុងករស្រមបស្រមពួ កេគ្របសិនេបេយងយល់ ស�ល់ ដឹងពីពួកេគកន់ែតច្ប កុ មារគឺជាមនុស្េភទណា ករេរៀនសូ្រតអចនឹងមាទ�ភា និង្របកបេដយបរិកសរីករយ ្របសិនេប្រគ�េដរតួជាអ�កស្រមបស្រម�ល និងជាៃដគូេ ្រគាន់ែតជាអ�កផព័ត៌មានឲ្យ។ កុមារមិនអចបេង�នចំេណះដឹង និងសមត�ភាពរបស់ពួកេ ្របសិនេបពុំបទទួ លនូវករេផ�រចំេណះដឹង និងបទពិេសធពីមនុស្សចស់។ កុមារមិនអចេរ គា�នក្របា�ស័យទក់ទងជាមួយមនុស្សដៃទ និងបរិស�ជុំវិញពួ កេគេឡយ ជាពិេសសជាម
58
មនុ ស្សែដលផ�លឱកស និងេសចក�ីក�ហនដល់ពួ េដម្បីបេង�នករនិយាយស�ី និយល់ដឹង របស់ពួកេគ។
ខងេ្រកមេនះគឺជា ចំណុចមួយចំនួន ែដល្រគ�បេ្រង�នអច
េធ�បាន េដម្បីឲ
របស់កុមារេក�ុងថា�ក់េរៀន្របកបេដយ្របសិ៖ ១- ចប់េផ�មឲ្យមានករចូលរួមរបស់កុមារេនក�ុងករេរៀបចំែផនករសក ម�ភា ២-ធានាឲ្យ ្រគប់កុមារទំងអស់្រត�វបាឱកសឲ្យចូលរួម រួមទំង្រក�មកុមារ ភាគតិ និង្រក�កុ មា ែដល្រត�វបានេរសេអងេផ្សងេ ៣- កសងសមត�ភាពកុមារ និងមនុស្សវ័យេក�ង េដកឲ្យចូលរួមមាន្របសិទ ៤-ជំ រញបរិយាកសចូលរួមេន្រគប់ថា�ក់េរៀនទំងអស់ េដយេធ�ឲ្យកុ ុ មារ ករចូលរួមមានអត�ន័យេធង ៦-ពិចរណាេមលអំពីអត�្របេយាជន៍របស់កុមារ និងមនុស្សវ តមរយៈករចូលរួមរប ពួ កេគ ៧- មានតម ភាពក�ុងករេលកតេម�ងករចូលរួម េដយ្របាប់កុមារ និងមនុស្សវ័យេក� ថាេហតុអ�ីបាអ�កចង់ឲ្យពួកេគចូលរួម ៨- មានលក�ណៈ្របជាធិបេតយ្យ ប៉ុែន�មិនែមនគា�នរចនាសម�័ន�្រគប់្រគងេនាះេឡយ។ គំ និតេយាបល និងេគលេដ េហយពយាមព្រងឹងគុណភាពៃនសកម�ភាពេទមក។ ៩-
យកចិត�ទុកដកបំេពញគំ លតរវងេគាលនេយាបាយ និងករ។ មនុ ស្សជាេ្រ
និយាយពីករចូលរួមរបស់កុ
ប៉ុ ែន�មានមនុស្សតិចតួចណ
ែដលពក ់ព័ន�ជាមួយកុ
ពិត្របដ េន្រគប់ទិភាពៃករេធ�ែផនករ និងេធ�ករសេ្រមចច ១០- មានគំនិតៃច�្របឌិតក�ុងករេ្របសមា�រស្រប់ែផនករ និងកម� វិធីរបស់ខ�ួន េដម្បីេធ ឲ្យ្របេសរេឡងនូវក្រណាមួយ ែដលកុមារអចេធ�ករងរជាមួ (នាយកដ�នបណ �ុះបណា�ល និងវិ្រកឹ២០០៦)។
59
ការែណនាំ�ុងការបេ្ ក ១-វត�ុបំណង -
ចំ េណះដឹ ង៖
េរៀបរប់ពីអ�ីែដល្រត�វេធ
េដ ម្បីេ្រត�មេរៀបចំមានកចូលមរបស់កុ មារប
្រតឹម្រត�វតមរយសែម�ងឈុតខី។ � -
បំ ណិន៖ កំ ណត់បាននូវអ�ីែដលគួរេ� និងមិនគួ ធ េធ�បានច្បោស់លស់តមរយៈពិភាក
-
ឥរិយាប៖ ផ�ល់ឱកសឲ្យកុមារបានចូល
២- សមា�រ -
េសៀវេភបេ្រង�នអំពីករចូលរួមរបស់ក
-
្រកដស ្រកដសពណ៌ ហក�រេខៀ
៣-លំនាំៃនករបេ្រ ១- ករសែម�ងឈុ៖ -
ឈុតទី១៖
នាយកសល្របជុំជាមួយ្រគ�េដម្បីេរៀបចំទិវកុមារអន�រជាតិ។ េនេពល្របជ បានេទប សិស្សឲ្យេរៀបចំសកម�ភាពេផ្សងៗេដយមិនបានប��ក់មូលេហតុ និងត្រម� សែម�ងេរឿងខី ម � ួ យ ែដលគាត់បាននិពន�រ�សប់េហយ បនា�បមកអ�កស្រមបស្រលសួរសំណូរខងេ្រកមេនះេទ្រ៖ ១-េតអ�កេមលេឃញអ�ីខ�ះតមរយៈករសែម�ងេន ២-េតសិស្សបានយល់ពីលបំ ណងៃនសកម�ភាពេនះឬេទ ៣-េតសិស្សចូលរួមេដយស�័្រគចិត�ែដរឬ ៤-េតករចូលរួមរបស់កុមារមានលក�ណៈដូចេម -ឈុតទី២៖ បនា�ប់ពី្របជុំជានយកេហយ
េលក្របានជួប្របជុំជាមួយ្រក�ម្របឹក
េដម្ប
ពិភាក្សករេរៀបចំទិវកុមារអន�រជាតិ។ ្រគ�បានសួរេយាបល់េទសិស្សថាគួរេធ�អ�ីខ�ះ ជួ យេធ�អ�ីបានខ�ះ។ សិស្សស�័ចិត�ទទួលករងរតមលទ�ភាព។ ្រគ�សកសួ
េដម្បីជួ 60
ស្រម�លនូវអ� ែដលសិស្សគិតថាលំ និងជួ យស្រម�លនូវអ�ីែដសិស្ស្រត�វករស្រមាប់អនុវត�ន៍កម េនះឲ្យបានេជាគជ អ�កស្រមបស្រលសួរសំណួរខងេ្រកមេនះេទ្រ៖ ១-
េតករសែម�ងេនះបង�ញអំពីអ�
២-
េតអ�ីខ�ះជាចំណុចល�ស្រមាប់ករចូលរួមរបស់ក
៣-
េតករចូលរួមេនះជាករបង�ិតបង�ំែដរឬេទ? េហតុអ
អ�កស្រមបស្រម�លេធ�ករបូកសរុបខ�ឹមសរៃនឈុតខ�ីទំងពីរែដលបាន ២- អ�កស្រមបស្រម�លឲ្យសិក �កមរំលឹកេឡងវិញពី ែដលររំងករចូលរួមរបស់ក (លទ�ផលៃន្រក�មពិក្សោក�ុងេមេ៣-១) េហយែបងែចកសិក�កមជា្រក�ម េដម្បីពិក្សោ សំណួរខងេ្រ៖ ១-
ឆ�ុះប� � ង ំ េទេលឧបសគ
ែដលរកេឃញក�ុងេមេរៀនមុ នេនះ
េតឪពុកមា�យ
េលក្រគ� អ�ក្រគ� សហគមន៍ គួ រេធ�អីខ � �ះេនេពលឲ្យកុមារចូលរ ២-
េត្រត�វយកចិត�ទុកដក់េទេលអ�ីខ�ះេនេពលឲ្យកុមារច
៣-
េតមនុ ស្សចស់គួរេធ�អ�ី និងមិនគួរេធ�អ េដម្បីឲ្យករចូលរួមរបស់កុមារ្រប្រ បានល�
៤-
េត្រគ�បេ្រង�ន្រត�វេធ�អ�ីខ�ះ េដជំរញ ុ ករចូលរួមរបស់កុមារ េនកសលេរ ្របកបេដ្របសិទ�ភា
បនា�ប់ពី្រក�មនីមួយៗេឡងបង�ញលទ�ផលៃនករពមក អ�កស្រមបស្រម�លេធ�ករបរុប េដយបងខ�ឹមស ែដលមានេនក�ុងេមេរៀនេន
61
េមេរៀនទ�៣
គុណភាពៃនកា រចូ លរួមរបស់កុ
េដម្បីធានាគុណភាពអត�ន័ យៃនករចូលរួមរបស់កុមារ េយងចំបាច់្រត�វែតមារ មួ យចំនួន ស្រមាប់វយតៃម�េទេលករងរេនះ និងេដម្បីដឹងថាេតេយង្រត�វែតែកលំអេទេ បែន�មេទៀត។ ស�ង់ដរ ៃនករចូលរួមរបស់កុមារ គឺបករណ៍មួ យក�ុងចំ េណាមបករណ៍សំខន់ មួ យចំនួនស្រមាប់េធ�ករវស់ ឬ វយតៃម�គុណសភាព និង្របសភាពៃនករចូលរួមរបស់កុ ក�ុងករងររបស់េយស�ង់ដរទំងេនះក៏អចជាមូលដ�នស្រមាប់ករេរៀបចំែផនករៃនករ 62
កុ មារ និងេដម្បីថាសិទ�ិកុម្រត�វបានករពរ ឬ េនេពលែដលកុ មារចូលរួមក�ុងសកម�ភ នាន ខងេ្រកមេនះគឺជាស� ៃនករចូលរួមរបស់កុមារទ៧ចំណុច ែដលចង្រកងេឡងេដ សម័ន� � សេ�ង �ះកុម របស់គេ្រម
ស្រមាប់ឆ�ុះប��ំងេទគុណភាពៃនករចូលរួមរបស់កុមារេនក �ុង្រគ
េហយែដលេយងក៏ អយកមកអនុវតក� � ុងេពលផ�ល់ឱកសឲ្យមា
បានចូលរួមក�ុ
សកម�ភានា៖
ស�ង់ដរទី ១៖ វិធីតមែបប្រកមសីលធ តមា�ភាព និង ភាពេស�ះ អង�ភាពមនុស្សេពញវ
និងអ�កបំេពញករងរនានាមានករតំងចិត�ខ�ស់ េដម្
ករអនុវត�តមែបបករចូលរួម និងតម្រកមសីលធមេគារពចំេពះឧត�មភាពៃនឧត�ម្របេ របស់កុ មារ េហតុអី? � មានអតុល្យភាព ែដលមិនអចេជៀសវងបានៃនអំណាច និងស�នភាពរបស់មនុ និងកុ មារ។ េគ្រត�វករវិធីស�ស�តមែបប្រកមសីលធម៌ េដម្បីទទួលបាននូវករចូលរួមរបស លក�ណៈមួ យ ែដលល�្របេសរនិងមានអតន័ យេពញេលញ។ េត្រត�វបំេពញតមស�ងរេនះយា៉ងណ •
កុ មរអចបេ��ញទស្សនៈ និងគំនិតទំងឡាយរបស់ពួកេគេដយ េសរី េហយទស្ស គំ និតរបស់ពួកេគចំបាច់្រត�វទទួលបាននូវករ
•
្រត�វមានភាពច្បោស់លស់អំពីេ
ៃនករចូលរួមរបស់កុមារ និង្រត�វបង�
េស�ះ្រតង់អំពី អ�ីែដលនឹងអចេកតមានេឡង។ កុមារមានករយល់ដឹងអំ ែដលពួ កេគ មានឥទ�ិពលចំេពះ ករេធ�ករសេ្រមចចិ
ត�នានា និងអ�កណាជាអ�កេធ�ក
ចុ ងេ្រក •
តួ នាទី និងករទទួលខុស្រត�វរបស់អ�ក ពក់ពន័�ទំងឡាយ(កុ មារ មនុស្សេព អ�កពក ់ពន័�េផ្សងេទៀត) ្រត�វបានប��ក់ថាមានករយល់ដឹង និងមានករ្ 63
្រតឹម្រត�វច្បោស់
កុ មារបានទទ
និងអចេ្របស់បានព័ត៌មាននានាពក់ពន�ង
ករចូលរួមរបស់ពួកេគ •
កុ មារ្រត�វចូលរួមចប់ត ដំណាក់កលដំបូងបំផុតេទ ែដលអចេធ�េទបាន េហ មាឥទ�ិពលេទេលករេរៀបចំ និងអត�ន័យៃនដំេណរករចូលរួមរបស់ពួក
•
កុ មារមានេពលេវលេដេធ�ករពិចរណាេទេលលរួមរបស់ពួកេគ
េហយពួ កេគ្រតវមា
ករយល់ដឹងជាលក�ណៈបុគ�ល និងច្បោស់លស់អំពីករ •
មនុ ស្សេពញវ័យ ‘’មកពីខងេ្’’ ែដលពក់ពន�័េនក�ុងដំេណរ ែដលមានលក�ណៈចូលរួ ណាមួគឺ ្រត�វបានេធ�ឲ្យមានករយល់ដឹងច្បោស់អំពីកររជាមួយនឹងកុមារ តួនា និងឆន�ៈក�ុងករស ប់ និងេរៀនសូ្រត
•
អង�ករនានា និងអ�កបំេពញករងរទំងឡាយមានករទទួលខុស្រត�វ
ចំេពះក
េទនឹងទេង�ន ែដលពួកេគេធ�។ •
េនេពលណា ែដលដំេណរករៃនករចូ
ត្រមវឲ្យមានតំណាងកុមារពីធំ
ករេ្រជសេរសតំណាងេនាះ ្រតកតមេគាលក ៃនលទ�ិ្រជធិបេតយ្យ និងករន េរសេអង។ •
ឧបសគ�នានា ែដលកុមារបានទទួលករផ�ល
េដម្បីបានចូលរួមនឹ ង្របឈមមុ
េនក�ុងទិដ�ភេផ្សងៗេទៀតៃនជី វិតរបស់ពួកេគ ្រត�វបានេធ�ករពិចរណា និងពិភ នឹ ងកុ មា ែដលពក ់ពន�។
ស�ង់ដរទី២៖ ករចូលរួមរបស់កុមារគឺមពពក់ពន័� និងតមែបបស្រចិត� កុ មារចូលរួមេនក�ុរងរពក់ពន�័េទនឹងប��នានា ែដលមានផលប៉ះពល់ ចំ េព ពួ កេគ េហយពួកេគ្រត�វមជេ្រមសថាេត្រត�វចូល ឬមិនចូលរួម។ េហតុអី? �
ករចូលរួមរបស់កុមារ ្រត�វែផ�កតមចំេណះដឹងផា�ល់របស់ពួកេគ េពលគឺជាព័ត
ករយល់ដឹ ងសុីជេ្រម ែដលកុ មារមភាទក ់ទិនេទនឹងជីវិតផា�ល់របស់ពួកេគ និងប��េផ េទៀត
ែដលមានឥទ�ិពលមកេលពួកេគ។ េដយមានករទទួលស�ល់ចំេពះករតំងចិត�េផ 64
ែដលកុ មារម ដូចេនះកុមារ្រត�វអចចូលរួមតមរេបៀបរបស់ពួកេគ និងក�ុងរយៈេព ែដលពួ កេគ ជាអ�កេ្រជសេរ។ េត្រត�វបំេពញតមស�ង់ដេនះយា •
ប� � នានាែដលពិតជាពក់ពន�័េដ
ចំ េពះកុមែដលចូលរួម
េហយ្រត�វែផ�កត
ចំ េណះដឹ ង ជំ នា និងសមត�ភាពរបស់ពួកេគផា�ល •
កុ មារ្រវបានចូលរួមេនក�ុងករបេង�តណវិនិច�័យស្រមាប់ករេ្រជសេរស និងករេ្រជ តំ ណាងក�ុងករចូលរួ
•
កុ មារ្រត�វបានទទួលព័ត៌មាន និងក្រគប្រគា េដម្បីស្រម�លដល់ពួកេគក�ុងករសេ្រមច ្របកបេដយករយល់ដឹងច្បោស់លស់េទេលករចូលរួមរប
•
ករចូលរួមរបស់កុមារមានលក�ណៈជាករស�្រគ័ចិត� េហយពូកេគអចដកខ�ួនេចញ ណាក៏បា
•
កុ មារ្រត�វចូលរួមតមរេបៀបេផ្ស
េនក្រមិតនានា និងេនបរិយាកសសមង
សមត�ភា និងចំ ណង់ ចំណូលចិត�របស់ពួកេគ។ •
ករតំងចិត�េផ្សងៗេទៀតរបស់កុមារ ែដលេធ�េឡងេនក�ុងេពលេផ្ស
្រត�វទទួលប
ករេគារព និងស្រមបស្ (ឧទហរណ ចំ េពះករងរ ករងរសលេរ វិធី ស�ស�ក�ុងករបំេពញ និងវិធីស�ស�េផ្សងៗេទៀតក�ុងករចូលរួម ្រត�វរួមប និងែផ�កេទ េលរចនាសម�័ន� វប្បធម៌ ចំេណះដឹង និងករអនុវត�្របកបេដយករគាំ្រទចំេ
ស�ង់ដរទី៣៖
បរិយាកសអំេណាយផល ស្រម�លដល់កុម
កុ មារទទួលបានបរិយ ែដលមានសុវត�ិភាព ស�គ និងេលកទឹកចិត�ស្រមាប់ករចូល របស់ពួកេគ។ េហតុអី? � គុណភាពៃនករចូលមរបស់កុ មារ និងសមត�ភាពេដម្បីទទួលបាន ផល្របេយាជ
65
នានារបស់ពួកេគពីករចូលរួមេនះ គឺទទួលឥទ�ិពលយា៉ងខ�ំងពីកិច�ខិតខំ្របឹង ក�ុងបេង�តបា នូវបរិយាកសមួយវិជ�មានស្រមាប់ករចូលរួមរបស េត្រត�វបំេពញតមស�ងរេនះយា៉ងណ •
វិធី ស�ស�ក�ុងករបំេពញងរបេង�ននូវករឲ្យតៃម�ខ�ួនSelf-esteem)
និងទំនុកចិត�េល
ខ�ួនឯងរបស់កុមារ ដូចេនះេហយពួកេគមានអរម ថា ពួកេគមានសមត�ភាពអចចូលរួម ថាពួកេគអចមទពិ េស និងទស្សនៈច្បោស់ េដម្បីចូលរួមែចករំែលក •
វិធី ស�សនានាក�ុងករចូលរួម្រត�វបានតេឡង គឺេដយេធ�រងរជាៃដគូជាមួយកុមារ ករេធ�ដូចេនះនឹងេ�ឲ្យពួកេគឆ ធ �ុះប��ំងអំពីមេធ្យោបាយ ែដលពួញចិត�ក�ុងករបេ��ញមតិ តមអរបស់ពួកេគ ភាពចស់ទុំ និងសមត� ែដលមានករេកនេឡ
•
្រត�វមានេពលេវល ធនធាន្រគប់្រគាន់េដម្បីទទួលបាននូវក ែដលមានគុណភា
•
មនុ ស្សេពញវ័្រត�វបានេធ�ឲ្យមានករយល់ដឹង េដម្បីជួយឲ្យពួកេគមានករយល់ដឹងអ ករចូលរួមរបស់កុមារ និងេដម្បីស្រម�លឲ្យពួកេគបំេពញតួនាទីជាវិជា�មានមួយេន (ជាអដូ ចជាតមរយៈករេលកកម�ស់ករយល់ដឹង ករឆ � ុះប��ំង និងករកសងស
•
កែន�ង្របជុំែដលមានលក�ណៈេណាយផលចំេពះកុមារនានា ្រត�វបានេ េដ ម្បីឲ្យកុ មានអរម�ថាបានស្
មានផាសុកភាព និងអចេ្រប្របាស់បាននា
ែដលពួកេគ្រតវករ សមា�រទំងេនះ្រត�វអចេ្រប្របាស់បានែដរចំេពះក •
នី តិវិធីរបស់អង�ករ ឬជាផ�ូវករនានា្រត�វបានេរៀបចំេឡង លេដម្បីស្រមបស្រ កុ មារ និង្រត�វមានលក�ណៈស� គាំ្រទចំេពះក ែដលពុំ សូវមានបពិេសធេ្រច
•
េនេពលចំបាច់្រត�វមានករផ�ល់ករគាំ្រទនានាក�ុងករែចករំែ/ឬកសងជំនា និងសមត�ភាពន េដម្បីស្រម�លដល់កុមារឲចូលរួម្របកបេដយ្របសភាព
•
កុ មារ្រត�វសួរអំពីព័ត៌មានន ែដលពួកេគ្រត�វករ េហយព័ត៌ ែដលអចេ្រប្របាស ្រត�វបានែចករំែលកជាមួយនឹងកុមារេនក�ុងេពលេវលសម�សប េនក�ុងទ
ែដលល�
្របេសរ ស្រមាប់ក េហយ្រត�វេ្រប្របា ែដលកុ មារងយយល
66
•
េនក�ុងស�នភា
ែដលកុ មារ្របឈមមុខជាមួយនឹែដលែប�ក
ដូ ចេនះ្រត�វមានករបក
ឬភាទីមួយ
េដម្បីស្រម�លដល់កុមារឲ្យបានចូលរួមេ
េនក�ុ
ករពិភាក្សោ និងករេ្រប្របាស់នូវព័ត៌ •
ភាសែដលមិនែមនជាភាសបេច�កេទស ្រត�វេ្រប្របាសកពិភាក្សោទំងអស់ ែដល ចូលរួម េហយ្រគាមភាស ឬពក្យបេច�កេទសន្រត�វបានពន្យល់ច្បោស
ស�ង់ដរទី៤៖
គុណភាពៃនឱក
ករងរពក់ព័ន�េទនឹងករចូលរួមរបស់កុមារ្រត�វខិតខំជំនះ ែតពុំែមនព្យោយាមេលក នានាៃនក រេរសេអង និងករដកកុមារេចញេ េហតុអី? �
កុ មារដូចជាមនុស្សេពញវ័យែដរ គឺពុំែមនជា្រក�ម
ែដលមានលក�ណៈដូចគ ែតមួយ
េនាះេទ េហយករចូលរួម្រត�វផ�ល់នូវគុណភាពកសស្រមាប់្រគប់ៗគយមិន្របកន់អំពីអ ស�នភាព ជនជាតិ េយនឌ័រ សមត�
ភាព ឋនៈ ្ជាតិភាគតក�ុងសង�ម
ឬកត
េផ្សងៗេទៀតេនាះេ េត្រត�វបំេពញតមស�ងរេនះយា៉ងណ •
កុ មារទំងអ
្រត�វមាកសេស�គា�េដម្បីចូម
េហយករចូលរួមរបស់កុមារ្រត�
េគាលេដឲ្យកុមារ្រគប់ៗគា�បានចូលរួម ជាជាងប��ូលែត្រក�មមនុស្សមួយចំនួន អចមានន័យថា ព្យោយាមចូលឲ្យ
ឲ្�សបតមលក�ណៈបត់ែបន្រគប់្រគាន ់េដ
េឆ�យតបេទនឹងត្រម�វករនានា កររំពឹងទុក និងស�នភាពៃន្រក�មកុម េហយជា្រប ្រត�វេធ�ករពិនិត្យេឡងេទេលកង�ល់ទំងេនះ •
អយុ េយនឌរ
និងសមត�ភាពកុមារ្រត�វេធ�ករពិចរណាេនក�
ែដលករចូលរួ
្រត�វបានេរៀបចំេឡង ឧទហ េនក�ុងរេបៀបែដលព័ត៌មាន្រត�វបា នប •
ករសន�តនានាមិនវបានេធ�េឡងេនាះេទ ពក់ព័ន�េង្រក�មេផ្សងៗគាកុ មារ ែដល្រក ណាអចេធ�បាន និង្រក�មណាេធ�ម 67
•
េនេពលណាែដលអចេធ�បាន កុមារ្រត�វេ្រជសេដយខ�ួនពួកេគេនក�ុងចំេណាមមិត ែដលមានេចតនាចង់តំណាងឲ្យពេនក�ុគំនិតផ�ួចេផ�មនានែដលមានករចូលរួ
•
មនុ ស្សេពញវ័ ែដលមានឥទ�ិពល្រត�វបានទំនាក់ទំនង េដម្បីឲ្ទទួ លបាននូវករគា នាពី សហគមន៍ េដម្បីេធ�ឲ្យមានករចូលរួមពីសំណាក ែដល្រត�វបានេធ�ក រេរសេអ
ស�ង់ដរទី៥៖
បុគលិកមាន្របសិទ�ភាព � មានទនុកចិត�
បុ គលិក និ � ងអ�ក្រគប់្រគងចូលរួមេនក�ុងករងរស�ីអំពីករចូលរួមរបស់កុមារ ្រត ករបណ�ុះបណា និងគាំ្ េដម្បីករងររបស់ពួកេគេនក្រមិតរខ�ស់។ េហតុអី? � បុគ�លិកអចេលកកម�ស់ករចូលរួមរបស់កុមារបានល�្របេសរ និង្របកបេដយទំនុកចិត េពលែដលពួកេគមានករយល់ដឹង និងជំនាញចំបា េត្រត�វបំេពញតមស�ងរេនះយា៉ងណ •
បុ គលិក និ � ងអ�ក្រគប់្រគងទំងអស់វបានេធ�ឲ្យមានករយល់ដឹងអំពីករចូលរួមរបស់កុម ដឹ ងអំ ពីករតំងចិត�នានាចំេពះករចូលរួមរបស
•
បុ គ�លិកននាទទួលបាននូវករបណ�ុះបណា�ល កសក�ុងករអភិវឌ្ឍនានាតមរេប មានករចូលរួម េដម្បីស្រម�លដល់ពួកេងករបំេពញករងរ្របកបេដយ្ភាព និ ទំ នុកចិត�ខ�ស់េពលបំ េពញករងរជាមួយនឹងកុ
•
ជំ នាញបេចកេទស
ឬជំ នាញករេផ្សងៗេ
(ឧទហរណ
ករេធ�ទំនាក់ទំន
ករស្រមបស្រម�ល ករេដះ�សយជេមា�ះ ឬករបំេពញក រងរក�ុងបរិយាកសច គឺ្រត�វបានេធ�េឡងតមរយៈករ្របកសេ្រជសេរស ក រេ្រជសេរស ករអភិវ និងករេដដូរេទ វិញេទមកៃនករអនុវត�េផ្សង •
ទំ នាក់ទំនងរវងបុគ�លិក និងរវងបុគ� និងថា�ក់ដឹកនាំ ្រត�ឆ�ុ ះប��ំងនូ វឥរិយាបថសម ជាគំរូ េហយ្រត�វមានករេគារពចំ េពះគា�េទវិញេទមក និង្រត�វមាន
68
•
ករគាំ្រទ្រត�វបានផ�ល់ឲ្យស្រមាប់អ�ក្រគប់្រគង និងលចំ េពះពួកេ ករចូលរួមរបស កុ មាគឺជាករផា�ស់ប�ូរតមែបបវប្បធម៌មួយសំខន់ និងមានលក�ណៈជាប
េដ
ពុំ ចត់ទុកថាេនះគឺជាប��ធំេនា •
បុ គលិក � នានាអចបង�ញមតិេយាបល់ ឬក រភា �ក់េផ�លនានាអំពីករចូលរួមរបស់ក កររំពឹងទុកមួយ ែដលថា្របករទំងេនះនវបានេដះ�
តមរេបៀបមួយជាលក�
ស�បន
សង � ់ដរទី៦៖
ករចូលរួមេលកកមស � ស ់ ុវត�ិភាព និករករពរចំេពះ
េគាលនេយាបាយ និងនីតិវិធីស្រមាប់ករពកុមារ បេង�តបានជាែផ�កសំខ ែដលមានករចូលរួមនឹងកុម េហតុអី? � អង�ករនានាមានតួនាទីក�ុងករយកចដក់ចំេពះកុ ែដលពួ កេគេធ�ករងរជា និង អ�ីៗទំងអស់ចំបាច់្រត�វេធ�េឡង េដម្បីកត់បន�យជាអតិបរមានូវហនិភ័យចំេពះកររំ និងករេកង្របវ័ ឬផលប៉ះពល់ជាអវិជ�មានេផ្សងៗេទៀតៃនករចូលរួមរបស់ព េត្រត�វបំេពញតមស�ងរេនះយា៉ងណ •
ករករពរចំេពះត្រនានារបស់កុ
មានលក�ណៈសំខន់ខ�ស់បំផុត ពិេសសេនក
រេបៀប ែដលករចូលរួមរបស់កុមារ្រត�េធ�ែផនករ និងេរៀបចំ •
កុ មារែដលចូលរួមេនក�ុងករងរចូលរួមបានយល់ដឹងអំពីសិទ�ិរបស់ព ែដល្រត�វទទួលបានសុវតភាព ពីក ររំេលភបំពន និងដឹងអំពីទីក ែដលពួ កេគអចែស�ងរ ជំ នួយេបសិនជា្រត�វករេ
•
ករករពរនានា្រត�វបានបេង�តេឡង េដម្បីកត់បន�យជាអតិបរមានូវ ហនិភ័យ បង�រក ររំេលភបំពននានាេនេវលទំងអស់ (ឧទហ
កុ មារ្រត�វមានករពិន
និងករករពប់្រគាន់េន្រគលេវល ករវយតេទេលហនិភ័
្រត�វបានេធ�េង
ស្រមាសកម�ភាពេនក��ស�ក ែដលេនឆា�យពីផ�ះ 69
•
បុ គ�លិកនានាបានដឹងអំពីកតព�
និងករទទួខុ ស្រត�វែផ�ក្រសីលធម៌
(ឧទហរណ៍ពក់ព័េទនឹអកប្បកិរិយាផា�ល់របស់ពួ
ឬអី ែ� ដល្រត�េធ�
និងែផ�កច្បោ េបសិនពួ កេគ
បានដឹងអំពអប្បកិរិមិនសមរម្របស់អ�កដៃទ)។ •
នី តិវិធីក�ុងករករពរកុមារទទួលស�ហនិភ័ជាកលក ់នានា ែដល្របឈេដ ្រក�មកុមមួ យចំ នួន និងឧបសគ�ដៃទេផ្សងៗេទៀ ែដលពួកេគជួប្របទក�ុងករែស�ងរជំ នួយ។
•
ករវយតៃដ៏ ្រប�ង្របយ័ត�ម្រត�វបានេធេឡងេលហនិភ័យន
ែដលពក ់ព័ន�ជាមនឹ ង
ករចូលរួមរបស់កុមារេនក�ុងករនិយ ករេធ�យុទ�នាករ ឬករតស៊ូកមតិ។ េដ ែផ�កេទតម្របេភទៃនហនិភ័យរកេឃញជំហននានាចំបាចបាេធ�េឡង
េដម្ប
ករពរអត�ស��ណរបស់កុ ឬេដ ម្បីផ�ល់នូវ វិធីស�ស� េដម្បដននានាេនក�ុងក ករករ(ឧទហរណ៍ េដម្ធានានករេធ�សមាហរណកម�េដវត�ិភាពរបសពួកេគេទក�ុង សហគមន៍ នានាវិញ •
េយាបល់យល�សបចំបាច់្រត�វបានេធ�េឡងស្រមាប់ករេ ែដលផ�ល់េដយកុម
និងព័ត៌មានេផ្សងៗេទ
នូវ្រគប់ពត៌ មានទំងឡ
ែដល្រត�វបានចត់ទុកថាជាត្រម�វក
ែដល្រត�វក្សោទុកបាន្រតឹម្រេន្រគេពលទំងអស់េនា •
ពុំ មានរូបភាព វីេដអ ឬរូបភាពឌីជថលណាមួៃនកុ មា្រត�វបានថ តេបាពុ មផ � ្សេដយពុំ មានករយល់�ពីកុមារសមីេនាះ
•
េបសិនជពុំ មានករយល់�សបេនាះ
េទ េគមិនអចេធ�ករតមដនត៌កមានរបស់កុម
មា�ក ់ៗឬ្រក�មរបស់ពួកេគេនេទ។
ស�ង់ដរទី៧៖ ធានានូវករតមដន និងករ ករេគារពចំេពះកលរួមរបស់កុ មា
្រត�វបានឆ�ុះប�ងតមរយករតងចិត�
ក�ុងករផ�ល
ព័ ត៌មាន្រតឡប់មកវិញនិឬករតមដន និងេដម្បីេធ�ករវយគុ ណភាព និងផលប៉ះព នានាេទេលករចូលរួមរបស់ក េហតុអី? � វមានសរៈសំខន ែដលកុ មារយល់អំពីអ�ីជាលទ�ផលៃនកលរួមរបស់ពួកេគ និង 70
ថាេតករចលរួមរបស់ពួកេគ្រត�វបានេ្រប្របាស់យា៉ងណាេយក៏មានសសំខន់ដូចគ ផងែដរ ថេនេពលណែដលសម�សបកុ មា្រត�វបានទទ ឱកសេដ ម្បចូ លរួមក�ុងដំ េណរក ឬ សកម�ភាពនានាងករតមដន។ ក�ុងនាមជាអ�កពក់ព័ន�សំខ
ន់ម្រត�ជាែផ�កសំខន
ជាស�ូលៃ ដំេណរករ ករពិនិត្យ តមដន និងវ េត្រត�វបំេពញតមស�ងរេនះយា៉ងណ •
កុ មារបានទទួលនូវព័ត៌មាន្រមកវិញយា៉ងេលឿន និងច្បោស់អំពីផលប៉ះពល់នាន ករចូលរួមរបស់ពួកេ
លទ�ផលៃនកសេ្រមចចិត�ណាម
ឬជំ ហនបនា� នានា និងតៃម
ៃនករចូលរួមរបសពួកេគ។ •
ព័ ត៌មាន្រតឡមកវិញ្រត�បានផ�លឱ្យបានដ្រគប់កមាទងអស់ ែដលពក់ព័ន�
•
កុ មារ្រវបានសួរអំពីករេពញចិត�របស់កេគ ជាមួនឹ ងដំ េណរករៃករចូលរួម និងទស្ស របស់ពួកេគអំ ពីរេបៀបនន េដម្បីេធ�ឱ្យដំេណករេនះរឹតែត្របេសរេឡ
•
លទ�ផលៃនកពិនិត្យតមដន និងវយ្រត�វបានេធ�ករផ្សព្រតលប់េទវិញឱ្យបា កុ មាែដលពក់ព័ន�េនក�រេបៀបមួ យ
ែដលពួកេគគឺ្រត�វេធ�ករពិចរណាេងករងចូលរួម
េនេពលអនាគ •
កំ ហុសនា
ែដលរកេឃញតមរយៈកយតៃម្រត�វបានទទួលស �
និងករតំងចិនា
ពក ់ព័ន�េទនឹងរេប ែដលេមេរៀននានា្របានសិក និង្រត�វបានេ្របស់េដម្បីេលកកម�ស ដំ េណរករចលរួមនានាេនេពលអន (នាយកដ�នបណ �ុះបណា�ល និងវិ្រកឹ២០០៦)។
71
ការែណនាំ�ុងការបេ្ ក ១-វត�បំ ុ ណង −
ចំេណះដឹង៖
្របាប់បានពីករចូលរួមរបស់កុមារ�សបតរ និងមានគុណភាពតមរ
ករសិក្សោេលឧទ បានច្បោស់ល −
បំណិន៖
កំណត់បានពីករេរៀបឱ្យមានករចូលរួមរបស់ក�សបតស�ង់ដរ និងមា
គុ ណភាបាន្រតឹម្រត�វតមរយៈករព −
ឥរិយាប៖
ជំ រញ ុ ឱ្យករចូលរួបស់កុ មា្រប្រពឹត�េទ្របកបេដយគ
២-សមា�រ −
េសៀវេភបេ្រង�នអំពីករចូលរួមរបស់ក
−
្រកដស ្រកដសពណ៌ ហស�ត ុ
៣-លំនាំៃនករបេ្រ ១- អ�កស្រមបស្រម�លេលកយកឧទហ ចំ នួនពី រ ែដលមានេនខងេ្រកមេនះ សិក�កអកថាខណ�ទ១ ៃនឧទហរណ៍ទំពីរ។ បនា�បសួរសំណួរថេតឧទហរណ៍ណាមែដល បង�ពី ករចូលរួរបស់កុ មា្របកបេដគុ ណភាពល�។ អ�កស្រមបស្រម�លឱក�ក
ែដល
េ្រជសេរយកឧទហរណ៍ទ១ ឈរមួ យកែន�ង និងអ�កគាំ្រទឧទហរណ២ ឈរមួ យកែន�ងេទៀត រ ីឯ អ�កមិន្របាឈរមួ យកែន�ង។
អ�កស្រមបស្រម�កសួរេទ្រក�មនីមួយៗឱ្យពន្យលងប��ក់
េហតុ ផលៃនករសេ្រមចចិត�របស់្រក�មខ� ២-
អ�កស្រមបស្រម�លឱ្យសិកអនអត�បទទំង�សរួចេធ�ករសេ្រមចចិត�ជាថ
េត
ឧទហរណ៍មួ យ ែដលមានករចូលរួមពីកុេ្រចនជា ៣- អ�កស្រមបស្រម�លបង�ញខ�ឹស�ង់ដរ ែដលចង្រកេដយសម�័ន�សេ�ង�ះកុ និងេធ� ករបក�ស 72
៤- បនា�ប់មកអ�កស្រមបស្រែចកសិក�កមជា្រក� េហយឱ្យពិភាេលអត�បទទំងពីរ ទំង�ស�
េដយឱ្យសិ កមវយតៃម�េដយែផ�កេលខ�ឹស�ង់ដរខងេល
េដម្បីរកឱ្យេឃញ
េតអត�បទនីមួយៗ្រត�តមស�ង់រ្រតង់ចំណុណាខ�ះ ៥- ្រក�មនីមួយៗេឡងបង�លទ�ផលែដលរកេឃញ។ អ�កស្រមបស្រម�លេធ�ករបូកសរុយប��ក់ថករចូលរួរបស់កុ មាេនក�ុអត�បទ ទំងពីេនះមានគុណភាពល�្របេេដយ្រត�វស�ង់ដរមួ យចំនួន។ ក�ុងសកម�ភាពៃនកុមារចូលរួមរបកុ មារនីមួយ
មិនអច្រត�វតម្រគប់ ច
ៃនស�ង់ដរទំងអស
េនាះេទ។ ប៉ុែនអ�កអនុវត្រត�វព្យ � េធ�ឱ្យបាន្រត�វតមសរជាេ្រចនបំផ
ែដលអចេធ�បា
អត�ន័ យៃនករចូលរួមរបស់កុមារអចបាតេទ េនេពលែដលែផ�កខ�ះអនុវតមិនបាន្រតឹម្រត�វ។ ក ករណីេនះទមទរមាករតមករងរ ពីសំណាក់មនុស្និង្រត�វមានករបចំ ឱ្យម តួ នាទី និងរទទួ លខុ ស្រត�វច្បោស់ចំេពអ�កែដលចូលរួមមា�ក ់ៗ ឧទហរណ៍ទីមួយ៖ កុមារេរៀបចំេដយខ�ួនឯង អនុវត�សក�នានា និង ជាអ�ក្រគប កុ មារផ�ួចេផ�គំនិតក�ុងករេរៀបចំេដយខ�ួនពួកផា �ល់ េដម្បីេរៀបចំក�ឹបសមា�តសលេរៀ បេង�តក�ឹ បែថសួន េដ ម្បីេលកកម�ស់បរិយាកសេនក�ុងសលេរៀន។ ពួកេគបានេធ� ជាមួ អជា� េនសលេ និងពួកេគបានទទួករនុ ��តដំ េណរករករងរ។ ក�ឹ បមួ យ្រត�វប បេង�តេឡងេដយមានសមា
និងមា្របធានដឹកនាំ។ កុមារេរៀបចំករេបាសសមា�ត
េធ�ករ្របមូលថវ និងេ្រប្ស់ថវិកេនះេដម្បីទិេដ មេឈ រុក�ជាតិ និងឧបករណ៍នានា។កេគ បានបេង�ឧទ្យោនេនកសលេរមួ យ
េហយសមាជិរបស់ក�ឹប
បន�ែថរក្សួនច្បោរេនក
សលេរៀ គំ និតក�ុងករបេង�តក�ឹបមាន្របភពពីមិត�ពីរនាក់ បពីពួកេគបានេមលកម� វិធីទូរទស្សន ែដល និយាយអំពីករេកកម�ស់បរិយាកសេនក�ុងសលេ ពួ កេគបានពិភាក្សោជាមួយនឹង្រគ�បេ្រង�កេគ េហយ្រគ�ពួកេគក៏គិតថាេនះគឺកសសិក្សោ 73
ស្រមាប់កុមារ។្រគ�បានេធ�ករពិភាក្សោជាមួយនឹងថា�ក់ដឹ
េហយពូកេគបានអេ��ញ
កុ មារីទំងពីរនាក់ឲ្យបង�ញគំនិតរបស់ពួកេគ។ ពួកេគប់េផ�មបេង�ត ក�ឹ បមួ យ េហយពួ កេគបា ចត់តង្របធាន និងអនុ្របធានក�ឹប។បេ្រង�ននានា្រត�វបានេស� សិស្សេនក�ុងថា�ក់េរៀនរ ពួ កេគ
ែដលអចចូលជាសមាជិករបស់ក�ឹបេ។ ្រគេធ�ករចត់ត
អ�កដឹកនាំេនតមថា�ក់េដ
ក�យេទជាសមាជិក។ កុមារី ទំងពីេរៀបចំអងមួ យជាមួយនឹងសមាជ
េហយពួកេគបានបេង�
ែផនករមួយេដម្ឱ្សិស្សេនក�ុងសលេរៀន ទំងអសលរួមេនក�ុ
ករសមា�តទីធា�េន
សលេរៀន។ េដយរួមជាមួយ្រគ�្របចំថា�ក់របស់ពួកេគ អ�កដឹក
មា�ក់ៗនឹងទទួលបន�ុ
បេង�ត្រក�មមួ េហយមានករសេ្រមចចិត�េរៀងរលកៃថ�េសរ៍ េគនឹងចំណ េពលមួ យេមា៉ង េដម្បីសមា�តទីធា�សល និងេធ�ករែថសួន សកម�ភាពនានានឹង្រត�វបានេធ� េដយករដ េវនគា�។ សមាជិកក�ឹបនឹងេធ�ករពិនេទេលករសម និងករែថសួន ឧទហរណ៍ទីពី៖ កុមារ្រត�វបានពិេ្រគាះ កុ មារ្រត�វបានពិេ្រគាះេយក�ុងដំ េណរករ េដម្បីបេង�តេគាលនេយា
ែដល
្រគប់្រគងករបេង�តសលេរៀននានា។ កុមារបានេលកគំនិតេដយសង�ត់ធ�ន់ថា ណាស់ែដលសលេរៀន្រត�
”សួនពណ៌ៃបតង”
េពលគ ឺ្រត�វមានវល
េស� េដមេឈ
សួនច្បោរន េដម្បីធានវតំណាងសម�សពី កុមារ ករេ្រជសេរសនាវបានេធ�េឡងពសលេរ ្របេភទេផ្សងៗ េនក�ុងេខត�ខុសៗគា� េហសលេរទំងេនទី្របជុំជន និងេន ្រត�វប េ្រជសេរស។ េនក�ុងសលេរៀននានា សិស្សព១ដល់ទី៩បានទទួលព័ត៌មអំ ពីេគាលបំណ ៃនករពិេ្រគាះេយាបល់ និងពួកេគ្រត�វបានេស�ឱ្យេ្រជពី រនាក់ពីថា�នី មួយៗ។ តំណា ទំងេនះបានចូលរួមេនក�ុង្រក�មពិភ េលសពី េនះេទេទៀ
ែដលពិ ភាក្សោេទេលបរិយាកសេនក�ុងស
កុ មារទំងេនក�ុងសល
“បរិស�នដ៏ល�បំផុេនក�ុងសលេ”
ែដលបានេ្រជសេរ្រត�វបានេស�ឱ្យគូរគំនូរ
ឬឱ្យសរេសរែតងេសចក�មួ យអំពី្របនបទដូចគា�
គំនូរ
និងែតងេសចក�ីទំងេនះ្រត�វបានេ្រប្របាស់្រក�មពិភាក្សោជាមួយនឹង 74
ករ វិភាគដំបូងេទេលត៌មាននានា ែដល្របមូលបាបានេធ�េឡងេដយ្រក�ម�សវ្ ែដលពួកេគេធ�ពិ ភាក្សោបែន�មេទៀតជាមួយនឹងកុមារនានា េដម្បីទករផ�លេយាបល់្រតឡ មកវិញេទេលករភាគរបស់ពួកេគ។ លទ�ផៃនករពិភាក្សោទ្រត�វបានេ្រប្របាស់េបេង�ត ករ វិភចុ ងេ្រកយម
និងរបយករណ មួ យេដ ម្បេផ�ជូន្រកសួង ែដល្រត�វេធ�ករពិនសុីជេ្រ
េទេលអនុ សសន៍នានា េហយ្រតវ� លអនុ សសន៍ទំងេ
េនក�ុេគាលនេយាបា
អ�ក�សវ្រ្រតឡប់មសលេរៀននានាវិញ េធ�កររយក ដល់កុ មារអំពីលទ�ផលនា ៃនករ�សវ្រជាវេគាលនេយាបាយថ
75
ឯកសារេយ ១.
េសៀវេភែណនាំ្រគ�បេ្រង�នស�ីពី ករចូលរួមរបស(នាយកដ�នបណ �ុះបណា�ល និងវិ្រកិតក២០០៦)
២. Adults First! Child Rights Foundation Cambodia, 2004 and Save the Children Sweden Bangkok, 2006. ៣. PROMOTING CHILDREN’S PARTICIPATION IN DEMOCRATIC DECICSION-MAKING, Unicef, 1999/2000)
76