6523_AapenSchaap_BW.indd 4 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:07:40
Aap en Schaap Reinalda Kerseboom & Frieda van Ginkel
Met een voorwoord van Odra Buijs
6523_AapenSchaap_BW.indd 5 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:07:44
© Tekst: Reinalda Kerseboom © Illustraties: Frieda van Ginkel © 2007 Uitgeverij SWP Vormgeving: Marc Horvat, Uitgeverij SWP Uitgever: Trude van Waarden, Niño
Niño is een imprint van Uitgeverij SWP Voor meer informatie: www.ninoboeken.nl Voor België: www.epo.be
ISBN 978 90 8560 523 2 NUR 854
Kijk voor meer informatie over de auteur en illustrator op: www.despeltherapeut.nl & www.happyart.nl
6523_AapenSchaap_BW.indd 6 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:07:48
Woord vooraf
Seksueel misbruik door een volwassene is voor een kind in allerlei opzichten een verwarrende ervaring. Volwassenen worden, zeker door jonge kinderen, als autoriteit beleefd. Als een volwassene iets van je wil ‘hoor’ je dat te doen. Als je je ertegen wil verzetten is dat slecht van jou, niet van de volwassene. Terwijl je als kind tegelijkertijd zeer goed waarneemt dat er iets niet klopt aan het gedrag van die misbruikende volwassene. Zeer onplezierige ervaringen als pijn, angst, afkeer, schuld en schaamte treden op in een context van plezierige ervaringen: prettige aanrakingen, op schoot genomen worden, strelen, lieve woordjes, privileges en cadeautjes. Wanneer de misbruikende volwassene een bekende van het kind is (een leerkracht, een ouder van een vriendje, een oom of tante) komt daar nog meer verwarring bij: een als veilig en vertrouwd beleefd persoon blijkt ook zeer beangstigend bedreigend en onbetrouwbaar te zijn.
Wordt het kind misbruikt door een van de eigen ouders dan is de verwarring nog groter: hoe kan deze persoon, die je zo lief is en die zoveel van je houdt, zulke vreselijke dingen met je doen? Ontdekking van het misbruik maakt het, in weerwil van wat men graag wil geloven, niet simpeler:
7
6523_AapenSchaap_BW.indd 7 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:08:12
als kind wil je wel dat het misbruik stopt maar je wilt je vader of moeder niet kwijt. Dit is een van de redenen waarom kinderen vaak lang zwijgen over misbruik. De druk van de omgeving om de misbruikende ouder af te wijzen na de ontdekking kan groot zijn. Mensen praten met afschuw over wat die ouder het kind heeft aangedaan. Vaak wordt het contact tussen de ouder en het kind verbroken. Misbruikte kinderen zijn geneigd de afwijzing van de omgeving over te nemen en kunnen zich in woorden en gedrag zeer negatief uitlaten over de misbruikende ouder. Tegelijkertijd blijft ieder kind, diep in zijn hart, loyaal aan zijn ouders, wat er ook heeft plaatsgevonden.
Geen enkel kind kiest zijn eigen ouders; je ouders zijn je gegeven voor het leven. De band met hen is onverbrekelijk. Daarop stoelt die loyaliteit van kinderen.
Dit speciale verhaal wil misbruikte kinderen helpen de loyaliteit naar hun misbruikende ouder te handhaven. Het geeft hen de boodschap: Wat gebeurd is was verkeerd, het had nooit mogen gebeuren. Het is niet jouw schuld dat het gebeurde. Wat je vader of moeder met je deed was fout van hem of haar, maar los daarvan blijft het voor altijd je vader of je moeder met wie je in je diepste wezen verbonden blijft. Zo helpt Aap en Schaap de kinderen hun ouders ‘te nemen’ als ouders, zich
8
6523_AapenSchaap_BW.indd 8 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:08:12
respectvol te blijven verhouden ten opzichte van de misbruikende ouder en hun loyaliteit ten opzicht van deze ouder te handhaven. Want het is precies die loyaliteit die het kinderen zo moeilijk maakt openlijk over het misbruik te spreken, de ervaringen van het misbruik met anderen te delen en het zo te kunnen verwerken. In dit verhaal wordt het seksueel misbruik in verhulde vorm naar voren gebracht waardoor de verwarrende, schaamtevolle en pijnlijke ervaringen aan de orde kunnen komen zonder dat de loyaliteit in gevaar komt. Het is niet nodig die verhulling te doorbreken door expliciet met het kind de betekenis van het verhaal te bespreken. Je hoeft een misbruikt kind niet uit te leggen waar dit verhaal over gaat. Juist in verhulde vorm kan het kind de boodschap tot zich nemen. Kinderen verwerken seksueel misbruik door een van de ouders beter als ze ondersteund worden om hun loyaliteit naar beide ouders te handhaven. Aap en Schaap helpt ook iedere opvoeder (familielid, leerkracht, begeleider) die te maken heeft met deze kinderen zijn eigen meerzijdige partijdigheid naar beide ouders te bewaren.
Odra Buijs, beeldcommunicatie therapeut, Praktijk Spel & Beeld Voormalig hoofd en docent van het centrum voor spelmethodiek op de Hogeschool Utrecht
9
6523_AapenSchaap_BW.indd 9 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:08:12
6523_AapenSchaap_BW.indd 10 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:08:12
6523_AapenSchaap_BW.indd 11 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:08:41
Er was eens een aap, met haar zwart en zacht en een schaap met witte krullen in zijn vacht. En het gebeurde dat die aap dolverliefd werd op dit schaap. Aap die leerde prachtig blaten, da’s de schaapmanier van praten. Het deed Schaaps hart ontdooien dat deze aap hem graag wou vlooien. En al klinkt het misschien raar, deze twee, zij trouwden met elkaar.
’t Verschil kon hen niet hinderen. Zij kregen samen kinderen. Ze gingen wonen in een wei met hun kinderen erbij.
12
6523_AapenSchaap_BW.indd 12 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:08:55
6523_AapenSchaap_BW.indd 13 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:09:50
Dat waren echt heel mooie knapen van grijs gekrulde apenschapen. Ze waren samen menig jaar, gewoon gelukkig met elkaar.
Een aap die vlooit zijn apenmaatjes. Da’s de aapmanier van apenpraatjes. Maar ze kunnen kletsen wat ze willen: het vlooien stópt bij apenbillen. Want een apenbil, knalrood en kaal, is ’n “stop hier ’t vlooien maar”-signaal. Zodat een aap vanzelf weet: je vlooit niet aan een ander z’n reet.
14
6523_AapenSchaap_BW.indd 14 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:09:54
15
6523_AapenSchaap_BW.indd 15 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:10:41
Nu hebben apen, moet je weten, van schapen vlooien geen kaas gegeten. Een schaap heeft wél haren op zijn kont, da’s voor een schaap gewoon gezond. Dus vlooide Aap daar in de wei de schapenkontjes er maar bij. Voor Schaap zelf kon dit niet hinderen, maar ’t was heel anders voor de kinderen. Grote dieren, da’s te verklaren, doen het om samen fijn te paren. Maar een kinderkontje vlooien, dat vinden alle dieren ‘klooien’. ’t Geklooi van Aap, ’t was wel bar, maakte de kinderen in de war. Dus zodra Schaap erachter kwam, was het hek echt van de dam.
16
6523_AapenSchaap_BW.indd 16 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:10:44
6523_AapenSchaap_BW.indd 17 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:11:10
Want élke ouder wil verhinderen,
Schaap wil het liefste één, twee, drie
dat er geklooid wordt met z’n kinderen.
voor hen de allersnelste therapie.
Daarom gingen, het is heus waar,
Aap heeft toen heel diep nagedacht
Schaap en Aap uit elkaar.
over wat deze geschiedenis bracht.
En al was Aap toen in alle staten,
En uiteindelijk heeft Aap geleerd:
Aap moest meteen de wei verlaten.
Geklooi met kleintjes is verkeerd!!
Het betekende bovendien dat Aap de kids niet meer mocht zien. Het werd een heel vreemde tijd met veel verdriet en ook veel strijd. Daarbij werd natuurlijk Aap aangemerkt als ’t zwarte schaap. Schaap die dacht: dit is gewoon voor Aaps geklooi z’n verdiende loon. Schaap hoopte voor de kinderen dat hun verwarring zou verminderen.
18
6523_AapenSchaap_BW.indd 18 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:11:46
6523_AapenSchaap_BW.indd 19 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:12:46
Aap zal het in de toekomst laten en tegen jonkies enkel blaten.
De apenschapen, moet je weten, zullen hun jeugd niet snel vergeten. Maar behalve natuurlijk dat geklooi, deed Aap vroeger óók lief en mooi. Hopelijk ervaart ieder met de tijd, hoe angst en pijn, en zelfs woede slijt.
Dan wordt ’t verhaal, het is een ding, voor iedereen herinnering. En welke kleur je die wilt geven, bepaalt de toon van ’t verder leven.
20
6523_AapenSchaap_BW.indd 20 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:12:51
6523_AapenSchaap_BW.indd 21 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:14:04
6523_AapenSchaap_BW.indd 22 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:14:15
6523_AapenSchaap_BW.indd 23 Proceskleur CyaanProceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur MagentaProceskleur Geel GeelProceskleur Proceskleur Zwart
23-5-2007 17:14:57