Mannen die seks kopen

Mannen die seks kopen

mannen die seks kopen

Renate van der Zee

Mannen die seks kopen Renate van der Zee

ISBN 978 90 8850 604 8 NUR 865

© 2015 B.V. Uitgeverij SWP Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens­ bestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toe­ stemming van de uitgever.

Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974, Stbl. 351, zoals gewijzigd bij het besluit van 23 au­ gustus 1985, Stbl. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofd­ dorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot Uitgeverij SWP (Postbus 257, 1000 AG Amsterdam) te wenden.

Woord vooraf

Mannen die seks kopen. Dat is het onderwerp van deze publi­ catie. Fier wilde graag weten wat voor mannen dat zijn. Wat voor achtergrond hebben ze? Vinden ze het normaal om seks te kopen? Hoe kijken zij aan tegen de omstandigheden in de prostitutie? Wat krijgen zij mee van gedwongen prostitutie, van kinderhandel en mensenhandel? Houdt hen dat bezig?

Kinderhandel/mensenhandel is een van de grootste vormen van georganiseerde misdaad ter wereld. Daarbij gaat het vooral om seksuele uitbuiting. In deze wereld geldt: hoe jonger, hoe beter.

Het is een wereld van snel, veel en smerig geld, grof geweld, verkrachtingen en onbeschermde seks. Tegen de tijd dat de slachtoffers bij de hulpverlening terechtkomen, zijn zij ernstig getraumatiseerd: beschadigd voor hun leven.

Fier werkt al jaren met slachtoffers van kinderhandel en men­ senhandel. Vanaf 1999 vangt Fier in Asja slachtoffers op van lo­ verboys en andere mensenhandelaren. Verder biedt Fier in Rena opvang aan buitenlandse slachtoffers van mensenhandel.

Fier wil niet dweilen met de kraan open. De instroom van steeds weer nieuwe slachtoffers moet stoppen. Kinderhandel en men­ senhandel moeten de wereld uit. We moeten af van het idee dat het probleem niet in Nederland bestaat. Dat zijn we verplicht aan de slachtoffers.

Daarom doet Fier onderzoek naar het fenomeen en publiceren we erover. In de publicaties ‘Publiek geheim: jeugdprostitutie’ en ‘Wie zijn de meiden van Asja? De gang naar de jeugdprostitutie’ brachten we de slachtoffers van ‘loverboys’ in beeld. De daders stonden centraal in: ‘Loverboys, een publieke zaak’, ‘Loverboys:

feiten en cijfers’en in het onlangs verschenen ‘Mensenhandelaren.

Verhalen en vonnissen’.

Verder vroegen we Renate van der Zee een publicatie te schrij­ ven over de omstandigheden waarin prostitutie in Nederland plaatsvindt. Zij schreef ‘Prostitutie. De waarheid achter de Wal­ len’.

Maar van de mannen die seks kopen, diegenen die de seksin­ dustrie draaiende houden, hadden we nog geen beeld. Daar­ om vroegen we Renate van der Zee een publicatie over hen te schrijven. Immers, als we kinderhandel en mensenhandel willen stoppen, moeten we het fenomeen in al zijn facetten begrijpen.

Onderzoek doen en publiceren is noodzakelijk, maar niet vol­ doende. Daarom heeft Fier het Centrum Kinderhandel Men­ senhandel (CKM) opgezet. Het CKM is onafhankelijk van de overheid en wordt gefinancierd met giften en bijdragen van fondsen, bedrijfsleven en particulieren. Het is een NGO die zich laat inspireren door artikel 4 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: ‘No one shall be held in slavery or servitude’.

Het CKM vraagt aandacht voor de illegale sector in de seks­ industrie. Wat gebeurt daar? Het vraagt ook aandacht voor ont­ wikkelingen in de maatschappij. Door de pornoficatie van sek­ sualiteit lijkt er een groeiende vraag naar behoeftebevrediging van seksuele verlangens die grensoverschrijdend zijn: ‘alles moet kunnen’. We willen de vrije keuze van anderen niet beperken, maar veel mensen zijn zich er onvoldoende van bewust dat die ten koste gaat van de vrijheid van kwetsbare meisjes, jongens, vrouwen en mannen.

Wij hebben het hier niet over de ‘happy hookers’, de sekswerkers die hun mannetje of vrouwtje kunnen staan. Deze groep laten we hier nadrukkelijk buiten beschouwing. Hier vragen we aan­ dacht voor mensenhandel en de hoofrolspelers op dit terrein.

Vraag en aanbod zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Het CKM wil het onzichtbare zichtbaar maken in de wereld van kinderhandel en mensenhandel. Daarom willen we verschil­ lende hoofdrolspelers in beeld brengen en aan het woord laten.

Ook de afnemers. We hebben het over ‘hoerenlopers’, ‘prosti­ tuanten’, ‘sekskopers’ of ‘klanten’. Dat zijn abstracte begrippen.

Maar het zijn gewoon mannen van vlees en bloed. Wellicht uw collega, buurman of zoon. Zij houden met elkaar de seksindus­ trie draaiende, ook de illegale vormen ervan. Deze groep is te lang uit beeld gebleven.

Het CKM/Fier wil bewustwording op gang brengen en actief werken aan een maatschappij waarin kinderhandel en mensen­ handel geen kans krijgen. Met deze publicatie willen wij daar een bijdrage aan leveren en een steen in de vijver gooien.

Onze dank gaat uit naar de auteur, Renate van der Zee, die in samenwerking met Fier deze publicatie schreef.

Anke van Dijke Linda Terpstra Raad van Bestuur Fier

Inhoud

Inleiding 11 Hoofdstuk 1 Wie zijn ze?

23

Hoofdstuk 2 Waarom doen ze het?

35

Hoofdstuk 3 Wat denken ze?

51

Hoofdstuk 4 Sekskopers op internet

67

Hoofdstuk 5 Wat het oplevert

75

Hoofdstuk 6 Internationale ontwikkelingen

81

Dank 92 Noten

95

Inleiding 1

De man heette Jim. Hij kwam uit Europa en hij had een tatoeage in zijn nek. Hij zei dat hij werk voor haar wist in een fabriek waar sportkleren werden gemaakt. Die fabriek stond in Ierland. Dat zei hij, die middag dat hij met haar had afgesproken in een hamburgerrestaurant ergens in Kampala.

Ze had geen geld voor de reis, zei ze. Dat was helemaal geen probleem, antwoordde Jim. Hij zou de reis voor haar regelen, hij zou haar de kosten gewoon voorschieten. Ze zou het allemaal makkelijk kunnen terugbetalen, als ze eenmaal aan het werk was, daar in Ierland.

Violet wist niet precies waar Ierland lag. Maar ze wist wel dat ze al een tijd lang ’s nachts niet kon slapen. Dat was sinds haar man was weggegaan. Ze stond er alleen voor, nu. Ze wist geen oplossing meer voor alle problemen. Werken in Europa zou een uitkomst zijn.

En dus zei ze ja.

Violet maakte voor het eerst van haar leven een vliegreis. Jim reisde met haar mee, hij regelde alles. Toen ze aankwamen op het vliegveld, stonden daar twee mannen te wachten. ‘Je gaat met hen mee’, dat was alles wat Jim zei. De mannen lieten haar instappen in een donkergroene auto.

In het huis waar de mannen haar naartoe brachten, probeerde ze vragen te stellen. Wanneer ze aan de slag moest in die fabriek waar sportkleren werden gemaakt. Of dat morgen al was. Nee, zeiden de mannen. Er is geen fabriek. Er zijn ook geen sportkleren. Maar er komen hier wel klanten en die ga jij een plezier doen.

Het duurde even voor ze het begreep. Toen schudde ze haar hoofd: dat was niet wat Jim had gezegd. Ze zou in een fabriek gaan werken. Er was nooit iets gezegd over klanten.

Een van de mannen sloot haar op in een kleine kamer. Hij zei dat vrouwen die niet meewerkten geen eten kregen. Violet geloofde niet 11

Mannen die seks kopen

dat deze mannen haar niets zouden geven. Ze had sinds de vliegreis niets gegeten.

De dag verstreek. En de nacht. Ze zat daar in die kleine kamer.

Niemand kwam. Ze werd bang. Dit waren mannen die deden wat ze zeiden en ze was in hun macht.

En dus zei ze ja.

Toen de eerste klant kwam, maakten de mannen foto’s van haar en van wat hij met haar deed. Ze zeiden dat ze die foto’s op internet zouden zetten als ze niet bleef meewerken. Violet verzette zich niet meer. Ze wist dat deze mannen deden wat ze zeiden. ’s Nacht bad ze tot God. Wat had ze verkeerd gedaan? Welke zonde had ze zonder het te weten begaan?

Elke dag kwamen er klanten naar het huis. De meeste mannen waren oud. Ze hadden gretige gezichten en slappe, witte lijven. Als ze haar vastgrepen, draaide haar maag zich om.

Er waren meer meisjes in het huis. Sommige van hen mochten wel naar buiten. Soms kozen de klanten een van hen, maar vaak wezen ze naar haar. Misschien was dat omdat ze als enige zwart was. Of misschien omdat ze mollig was en volle heupen had.

De klanten wilden van alles. Ze wilden het van achteren bij haar doen. Ze wilden dat ze haar mond gebruikte. Het was moeilijk om niet te kokhalzen. Ze mocht geen condoom gebruiken van de mannen.

De hele dag door probeerde ze veel te drinken, maar dat vieze gevoel in haar mond, dat kreeg ze nooit weg.

Op een dag maakten de andere meisjes ruzie boven in het huis. Het was een enorm kabaal. De man die altijd de deur op slot deed, vergat waar hij mee bezig was. Hij haastte zich naar boven.

Ze aarzelde niet. Ze liep zonder schoenen het huis uit. Ze wist alleen dat ze moest rennen. Rennen. Als een gek.

Ik ontmoette Violet in november 2010, toen ik vrijwilligerswerk deed in een opvanghuis voor slachtoffers van mensenhandel.

Iedereen mocht haar graag omdat ze zo vriendelijk en zacht­ moedig was. Maar het was ook duidelijk dat ze worstelde met 12

Inleiding

een diep trauma. Ze sliep slecht, ze had last van depressies en soms hoorde ze zelfs stemmen. Maar ze gaf niet op: ze deed alles om weer een normaal leven te kunnen leiden. Stukje bij beetje vertelde ze mij haar verhaal. En dat liet mij niet los.

De vrijheid van vrouwen is een belangrijk thema in mijn werk als journalist. Ik heb boeken geschreven over eergeweld en over seksueel geweld. Nadenkend over de vele manieren waarop vrouwen in deze wereld in hun vrijheid worden beperkt, kwam ik op een gegeven moment terecht bij het thema mensenhan­ del - de officiële, vaak met mensensmokkel verwarde, term voor uitbuiting of moderne slavernij - in de seksindustrie. Misschien wel de ergste vorm van onvrijheid die er bestaat. Ik vroeg me af hoe je dat als mens kunt overleven. Om daar achter te komen, besloot ik er een boek over te schrijven, dat de titel Bitter Avontuur kreeg.

De eerste stap naar dat boek was dat vrijwilligersbaantje in die opvang. Ik was daar het hulpje van de activiteitenbegeleidster en deed leuke dingen met de vrouwen die daar werden opgevan­ gen. Ik nam hen bijvoorbeeld mee naar de markt of we gingen met de pont naar een ander gedeelte van de stad om daar koffie te drinken.

Niet alleen Violet, maar ook andere vrouwen vertelden me over de dingen die ze hadden meegemaakt. Die verhalen bleven lang bij me. Sommigen hadden net als Violet opgesloten gezeten in illegale privéhuizen waar ze dag in dag uit seks moesten hebben met de mannen die daar langs kwamen. Ze wisten vaak, net als Violet, niet eens dat ze in Nederland waren.

Er waren vrouwen die zwanger waren geraakt doordat ze geen condoom hadden mogen gebruiken. Sommigen konden zich niet hechten aan het kind dat ze kregen, dat goed beschouwd het gevolg van een lange reeks verkrachtingen was. Eén van de vrouwen in de groep waar ik werkte, was niet alleen zwanger geraakt, maar had ook het HIV-virus opgelopen. Haar verblijfs­ status was onzeker en ze liep het risico te worden uitgezet naar

13

Mannen die seks kopen

haar land van herkomst, waar de kans klein was dat ze aids­ medicatie zou krijgen.

Luisterend naar al deze verhalen dacht ik: als deze dingen ge­ beuren in de Nederlandse prostitutiewereld, wat voor wereld is dat dan eigenlijk? Ik had me dat nooit afgevraagd. Ik wist dat bordeelhouden in Nederland was gelegaliseerd en meende zoals zoveel mensen dat dat vooruitstrevend beleid was. Ik wist dat er in de prostitutiewereld mensenhandelaren rondliepen en dat er dingen gebeurden die het daglicht niet konden verdragen, maar ik dacht dat we het in Nederland zo goed mogelijk had­ den geregeld.

Ik besloot dat ik meer te weten wilde komen over de Neder­ landse prostitutiewereld. Dus las ik alles wat los en vast zat over prostitutie. Ik ging regelmatig naar de Amsterdamse Wallen en sprak met de vrouwen die daar achter de ramen stonden. Ik sprak met hulpverleners, politiemensen, rechters, advocaten, of­ ficieren van justitie, politici, ambtenaren, onderzoekers, pooiers en hoerenlopers. En langzamerhand begon ik in te zien dat we het in Nederland helemaal niet zo goed hebben geregeld als ik altijd dacht.

De legalisering van prostitutie, die Nederland in 2000 door­ voerde, had als doel een ‘schone’ prostitutiebranche te creëren waar zelfstandige prostituees ongehinderd hun geld konden verdienen. Bovendien verwachtte men mensenhandel beter te kunnen bestrijden als bordeelhouden gelegaliseerd zou zijn.

Maar uit de rapporten die ik las, waaronder de officiële evaluatie van de legalisering, bleek dat daar helemaal niets van terecht is gekomen.2 In de vijftien jaar dat prostitutie is gelegaliseerd, is helemaal geen schone prostitutiebranche ontstaan in Neder­ land. Uitbuiting en geweld zijn nog steeds aan de orde van de dag, daar heeft de legalisering niets aan veranderd. De arbeids­ omstandigheden van prostituees zijn niet verbeterd, mogelijk zelfs verslechterd en mensenhandel is nog steeds een groot pro­

14

Inleiding

bleem. Amsterdam is een favoriete bestemming voor mensen­ handelaren.

Wat mij tijdens mijn onderzoek opviel, was dat iedereen in Neder­land zegt tegen mensenhandel te zijn. Maar als het gaat om prostitutie in het algemeen, wordt er vaak geroepen: ‘die vrouwen kiezen er zelf voor’. Ik vroeg me af: is dat werkelijk zo?

Kiezen die vrouwen er inderdaad allemaal zelf voor?

Er zijn vrouwen die vrijwillig de prostitutie in gaan en daar zelfs behoorlijk mee verdienen. Maar zij vormen bepaald niet de meerderheid. Vrijwilligheid is bovendien in de prostitutie een ingewikkeld begrip: er bestaan veel verschillende gradaties van dwang.

Het geval van Violet is een ‘klassieke’ vorm van mensenhan­ del. Maar lang niet alle slachtoffers van mensenhandel zitten daadwerkelijk gevangen. Vaak gebruiken pooiers andere manie­ ren dan fysiek geweld om vrouwen tot prostitutie te dwingen: manipulatie, afpersing, emotionele chantage of zware psycholo­ gische druk. En dat kan omdat het hier vaak gaat om kwetsbare vrouwen.

De overgrote meerderheid van de vrouwen in de Nederlandse prostitutiewereld komt namelijk uit arme landen3. Deze vrou­ wen hebben noch het geld, noch de contacten om op eigen be­ weging naar Nederland te komen. De reis en alles wat er bij komt kijken om je als prostituee te vestigen, wordt voor hen door iemand geregeld. En die persoon wil daar natuurlijk wat voor terug zien. Soms worden deze vrouwen met geweld ge­ dwongen hun inkomsten af te staan, maar vaak is dat helemaal niet nodig. Ze vinden zelf ook dat ze bij hun pooier in de schuld staan, hij heeft hen immers geholpen naar Nederland te komen.

Ondertussen zorgt die pooier er wel op allerlei manieren voor dat die ‘schuld’ niet kleiner wordt en de vrouw in zijn macht blijft.

15

Mannen die seks kopen

Maar het zijn niet alleen buitenlandse vrouwen die het slacht­ offer worden van allerlei soorten van dwang in de prostitutie.

Een bekend fenomeen zijn de zogenoemde ‘loverboys’ die vaak heel jonge Nederlandse meisjes op uitgekookte manieren de prostitutie in manipuleren. Meestal zijn dat meisjes die om de een of andere reden emotioneel zwak staan, uit probleemgezin­ nen komen. Deze pooiers spelen handig in op hun behoefte aan aandacht en liefde.

Een groot deel van de vrouwen in de prostitutie heeft een ge­ schiedenis van seksueel misbruik of huiselijk geweld.4 Dit kan de drempel verlagen om de prostitutie in te gaan, omdat de eigen­waarde van de vrouw al is aangetast. Wanneer zo’n vrouw door een pooier met mooie praatjes wordt overgehaald zich te prostitueren, kunnen we dan zeggen dat ze er zelf voor heeft gekozen?

De scheidslijn tussen dwang en vrijwilligheid in de prostitutie­ wereld is, zoals ik al stelde, moeilijk te trekken. Het is niet zo dat er twee verschillende werelden bestaan: die van de gedwongen en die van de vrije prostitutie. Je kunt mensenhandel eenvoudig­ weg niet los zien van prostitutie. Prostitutie faciliteert mensen­ handel en er hebben in die wereld allerlei vormen van uitbuiting plaats, waarvan sommige heel moeilijk zijn waar te nemen.

Vrouwen op de Wallen hebben mij dan ook verteld dat ze het werk zwaar en gecompliceerd vinden. Sommigen maakten zich regelmatig zorgen of ze die dag wel genoeg zouden verdienen om de kamerhuur te betalen. Sommigen vertelden mij dat ze een knop om moesten zetten om het vol te kunnen houden.

Veel prostituees hebben met geweld te maken, van hun pooier, maar ook van hoerenlopers. Vaak moeten ze een dubbelleven leiden omdat ze hun familie en kennissen niet kunnen vertellen wat ze doen. En een vrouw die een dubbelleven moet leiden, raakt sociaal geïsoleerd, omdat ze weinig mensen in vertrouwen kan nemen.

16

Inleiding

Er zijn talloze onderzoeken gedaan naar het welzijn van prosti­ tuees en daaruit bleek dat prostituees zowel op het gebied van psychisch als van lichamelijk welzijn lager scoren dan de gemid­ delde vrouw.5 Sommige onderzoekers zijn zelfs van mening dat prostitutie intrinsiek schadelijk is voor vrouwen.6 Toen ik dit alles las en hoorde, vroeg ik me af waarom er eigen­ lijk zoiets als prostitutie moet bestaan als dat ten koste gaat van het levensgeluk van zoveel vrouwen. Maar telkens als ik dit zei, gaven mensen hetzelfde antwoord: ‘Prostitutie is er altijd ge­ weest en zal er altijd zijn, want mannen zijn nu eenmaal zo’.

Als het gaat om mensenhandel wordt van veel mensen van alles verwacht, maar nooit van de mannen die seks kopen. De politie moet seksbedrijven controleren en mensenhandelaren opsporen.

Justitie moet mensenhandelaren vervolgen en adequate straf­ fen opleggen. Hulpverleners moeten slachtoffers opvangen en trauma’s behandelen. Seksexploitanten moeten een vergunning aanvragen en zich aan allerlei regels houden. Prostituees moe­ ten zich vestigen als sterke, zelfstandige vrouwen en belasting betalen. Maar de grote afwezige blijft de hoerenloper. Van hem wordt niets gevraagd. Hij is anoniem of zelfs volledig onzicht­ baar.

Dat begint eigenlijk al met de terminologie. Voor prostituees bestaat een eindeloze reeks scheldwoorden, maar mannen die seks kopen worden meestal aangeduid met een neutrale termen als klant, prostituant of, zoals ze zelf graag zeggen, wandelaar.

In het Nederlands hebben we het nog wel over ‘hoerenlopers’, maar in veel talen bestaan alleen neutrale termen voor mannen die prostituees bezoeken. Het Amerikaanse woord voor klant is ‘john’, de meest gewone mannennaam die je je kunt denken. In het Duits wordt er gesproken over ‘Freier’, wat oorspronkelijk een man aanduidde die naar de hand dingt van een vrouw en waarbij het dus om een liefdesrelatie gaat. In het Frans is het scheldwoord voor prostituee, putain, een veelgebruikte vloek,

17

Mannen die seks kopen

maar voor hoerenloper, wordt het keurige woord ‘client’ of ‘pros­ titueur’ gebruikt.

Ze blijven onzichtbaar, maar in werkelijkheid zijn sekskopers cruciaal in het hele prostitutie-verhaal omdat zij de prostitutie­ wereld draaiende houden en er voor zorgen dat mensenhandel een lucratieve bezigheid is.

De centrale vraag bij prostitutieonderzoek zou dus moeten zijn: waarom doen mannen dit? In plaats daarvan wordt seks kopen gelegitimeerd met gemeenplaatsen: ‘Als er geen prostitutie zou zijn, zouden mannen gaan verkrachten’ en ‘Mannen moeten nu eenmaal seks hebben’.

Maar is het eigenlijk wel waar dat mannen ‘nu eenmaal seks moeten hebben’? Is hoerenlopen iets natuurlijks voor mannen?

En als dat zo is, hoe komt het dan dat niet alle mannen naar prostituees gaan?

Waarom kiezen hoerenlopers er eigenlijk voor om seks te ko­ pen? Gaat het inderdaad simpelweg om het bevredigen van lustgevoelens die ze niet onder bedwang hebben of spelen heel andere factoren een rol?

Wie meer wilde weten over hoerenlopers moest zich lange tijd tevreden stellen met een beperkt aantal studies. Over prosti­ tuees zijn bibliotheken volgeschreven, maar hoerenlopen werd klaarblijkelijk als een gegeven beschouwd waarbij geen vraagte­ kens behoefden te worden geplaatst.

Daar is inmiddels op internationaal niveau verandering in aan het komen. De afgelopen jaren zijn steeds meer onderzoeken naar sekskopers gedaan. De aanleiding daarvoor was meestal niet dat het kopen van seks als problematisch werd gezien.

Het was de angst voor aids en de belangstelling voor risicoge­ drag die daar uit voortvloeide, die begin jaren negentig van de vorige eeuw een impuls gaf aan onderzoek naar sekskopers. Een andere impuls vormden de John Schools die in de jaren negen­ tig in Amerika werden opgericht - verplichte cursussen voor ge­ arresteerde hoerenlopers. Zij boden onderzoekers voor het eerst de mogelijkheid een grote groep hoerenlopers te ondervragen, 18

Inleiding

zonder daar veel wervingswerk voor te hoeven doen. De derde impuls voor onderzoek vormde de toenemende bewustwording van het probleem van mensenhandel, waarbij de vraag rees wel­ ke rol de vraag daarbij speelde.

Maar ondanks alle onderzoeken die de afgelopen twintig jaar zijn verricht, is er nog steeds geen groot, modern standaardwerk geschreven dat uitgebreid ingaat op de redenen waarom man­ nen seks kopen en waarom wij dit als samenleving accepteren als iets onvermijdelijks.

Ondertussen zijn steeds meer landen de vraag gaan beschouwen als een belangrijke factor binnen het probleem van mensenhan­ del. Ze hebben hun beleid omgegooid en richten hun focus niet alleen op mensenhandelaren maar ook op hoerenlopers.

Het voorbeeld voor deze aanpak is Zweden. Hier werd in 1999 het kopen van seks strafbaar gesteld vanuit de gedachte dat er geen gelijkheid tussen de seksen mogelijk is in een maatschappij waar mannen seks kunnen kopen. De Zweden zien de straf­ baarstelling van hoerenlopers ook als een middel om mensen­ handel te bestrijden.

Inmiddels hebben verschillende landen in Europa en ook daar­ buiten vergelijkbare wetgeving aangenomen. Andere landen be­ reiden een dergelijke wet voor of voeren debatten over de wen­ selijkheid daarvan.

Er is dus internationaal een beweging gaande als het om hoeren­ lopen gaat, en dat is niet voor niets. Mannen die seks kopen, dragen verantwoordelijkheid voor een ernstig probleem. Toch heeft dat gegeven in Nederland nog nauwelijks enige discus­ sie opgeroepen. Er bestaat weinig onderzoek naar Nederlandse sekskopers en dat is veelzeggend. Het gedrag wordt over het algemeen niet gezien als problematisch. Veel Nederlandse jon­ gens groeien op met het idee dat het stoer is om naar een pros­ tituee te gaan. Dat het bij het man-zijn hoort om seks te kopen.

Laten we de heersende ideeën over man-zijn en prostituee­ bezoek eens onder de loep nemen en kijken hoe het zit met 19

Mannen die seks kopen

hun wetenschappelijke onderbouwing. Gaat het hier wel om feiten? Het clichébeeld dat we van de hoerenloper hebben, is een eenzame man die moeilijk contact legt en voor zijn seks­ leven afhankelijk is van betaalde seks. Klopt dat beeld eigenlijk wel? Laten we de mannen die seks kopen eens uit de schaduw halen en kijken wie zij eigenlijk zijn. Vormen zij de meerderheid van de mannen of gaat het juist om een kleine groep? Gaat het om een homogene groep mannen of zijn ze heel verschillend?

Wat zijn de werkelijke redenen waarom mannen naar prostitu­ ees gaan? En voelen die mannen zich verantwoordelijk als het gaat om mensenhandel? En zo nee, hoe pleiten ze zichzelf dan vrij van die verantwoordelijkheid?

Er is in Nederland al een tijdlang een discours gaande over prostitutie en mensenhandel en dat is heel goed. Maar het is hoog tijd dat we het ook eens gaan hebben over de mannen die seks kopen.

20