SYED ABDUSSALAM OOMERI
-1أوال هذه األوصاف أنهم يمشون على األرض هونا: علَى ا ْلأَرْضِ هَوْناً“ ح َمنِ َّالذِينَ َي ْمشُونَ َ " َوعِبَادُ الرَّ ْ !ోమరియు వారే, అనంత కరుణా మయుని దాసులు, ఎవరైతే భూమిమీద నమరతతో నడుస్ాార أي :بسكينه ووقار وتواضع وبغير تجبر وال استكبار ،وليس المقصود أنهم يمشون كالمرضى تضعفا ورياء، فقد كان صلى اهلل عليه وسلم إذا مشى فكأنما ينحط من صبب ،وكأنما األرض تطوى له ،وقد كره السلف المشي بتضعف وتصنع.. َولَا َتمْشِ فِي ا ْلأَرْضِ مَرَحًا ۖ إ َِّنكَ لَن تَخْرِقَ ا ْلأَرْضَ َولَن تَ ْبُلغَ الْجِبَالَ طُولًا ()37 మరియు భూమిపై విరరవీగుతూ నడ వకు. నిశ్చయంగా నీవు భూమిని చీలచనూ లేవు మరియు పరవతాలఎతత !ా కు చేరనూ లేవు
-2صفاتهم: أ "وَِإذَا خَاطَبَهُمُ الْجَا ِهلُونَ قَالُوا سَالماً“ మరియు మూరుులు వారిని పలుకరించి నపుుడు: "మీకు సల ం!" అని అంటారు أي :إذا سفه عليهم الجهال بالقول السيئ لم يردوا عليهم بمثله ،بل يصفحون وال يقولون إال خيراً كما كان رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم ال تزيده شدة الجاهل إال حلما.
ففي الحديث المتفق عليه عن أبي هريرة رضي اهلل عنه أن رجال أتى النبي صلى اهلل عليه وسلم يتقاضاه فأغلظ له، فهم به أصحابه ،فقال رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم "دعوه فإن لصاحب الحق مقاالً".
-3صفتهم الثالثة: َالذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَقِيَاماً“ أنهم "و َّ
మరియు వారు తమ పరభువు సనిిధిలో స్ాషాటంగం (సజ్దా) చేసా ూ మరియు (నమ 'జలో) నిలబడుతూ !రాతతరలు గడుపుతారు
فأخبر اهلل سبحانه وتعالى عن عبادة أن ليلهم خير ليل، فقال سبحانه وتعالى" :وَالَّذِينَ َيبِيتُونَ لِر َِّبهِ ْم سُجَّداً وَ ِقيَاماً" الل ْيلِ مَا َيهْجَعُونَ َوبِالْأَسْحَارِ وكما قال تعالى" :كَانُوا قَلِيالً ِمنَ َّ ستَغْفِرُونَ" (الذاريات)18 ،17: هُمْ يَ ْ وأشار سبحانه وتعالى في قوله" :لِر َِّبهِمْ" إلى إخالصهم فيه ابتغاء وجهه الكريم .وعن عائشة رضي اهلل عنها أن النبي صلى اهلل عليه وسلم "كان ينام أول الليل، ويقوم آخره فيصلي" متفق عليه.
-4صفتهم الرابعة: عذَابَهَا كَانَ غَرَاماً“ عذَابَ جَهَنَّمَ إِنَّ َ ن يَقُولُونَ رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا َ َالذِي َ "و َّ మరియు వారు : "ఓ మ పరభూ! మ నుండి నరకపు శిక్షను తొలగించు. నిశ్చయంగా, దాని శిక్ష ఎడతెగని పీడన." అని అంటారు! నిశ్చయంగా, అది అతిచెడడ ఆశ్రయం మరియు నివాససథ లం. فهم وجلون مشفقون من عذاب اهلل عز وجل ،خائفون من عقابه، عذَابَهَا كَانَ غَرَاماً" أي :مالزما دائما. "إِنَّ َ ولهذا قال الحسن البصري :كل شيء يصيب ابن آدم ويزول عنه فليس بغرام، وإنما الغرام الالزم ما دامت األرض والسماوات.
-5وصفتهم الخامسة: ن إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ ُيسْرِفُوا َولَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَ ْينَ َذ ِلكَ قَوَاماً" "وَالَّذِي َ మరియు వారు , ఖరుచ చేసేటపుుడు అనవసర ఖరుచగానీ లేక లోభతవం గానీ చేయ కుండా, ఈ ;రండింటి మధ్య మితంగా ఉంటారు أي :ليسوا بمبذرين في إنفاقهم ،فيصرفون فوق الحاجة ،وال بخالء على أهليهم فيقصرون في حقهم .. وقال الحسن البصري :ليس في النفقة في سبيل اهلل سرف، وروى مسلم عن أبي عبد الرحمن ثوبان بن بجدد مولى رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم " أفضل دينار ينفقه الرجل دينار ينفقه على عياله ،ودينار ينفقه على دابته في سبيل اهلل ،ودينار ينفقه على أصحابه في سبيل اهلل.
-6صفتهم السادسة: اللهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَال َيزْنُونَ َو َمنْ يَفْعَلْ َذ ِلكَ َيلْقَ أَثَاماً" س الَّتِي حَرَّمَ َّ اللهِ ِإلَهاً آخَرَ وَال يَقْ ُتلُونَ النَّفْ َ َالذِينَ ال َي ْدعُونَ َمعَ َّ "و َّ خُلدْ فِيهِ مُهَانًا ()69 (الفرقان .)68:يُضَاعَفْ َلهُ الْ َعذَابُ يَوْ َم الْقِيَا َمةِ وَيَ ْ ిమరియు వారు , అలా హతో పాటు ఇతర దెైవాలను ఆరాధించరు! మరియు అలా హ నిషేధించిన ఏ పారణిన కూడ న్ాయయ నికి తపు చంపరు! మరియు వయభిచారానికి పాలుడరు. మరియు ఈ విధ్ంగా చేసేవాడు దాని ఫలితానిి తపుక ప ందుతాడు. పునరుతాథన దినంన్ాడు, అతనికి రటిట ంపు శిక్ష పడుతతంది మరియు అతడు అందులోన్ే అవమ నంతో శాశ్వతంగా పడి ఉంటాడు.
روى البخاري في الجامع الصحيح عن عبد اهلل بن مسعود رضي اهلل عنه قال :سئل رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم أي الذنب أكبر؟ قال" :أن تجعل هلل أنداداً وهو خلقك" قال :ثم أي؟ قال" :أن تقتل ولدك خشية أن يطعم معك" قال :ثم أي؟ "أن تزاني حليلة جارك" قال عبد اهلل وأنزل اهلل تصديق ذلك "وَالَّذِينَ ال يَ ْدعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ" اآلية.
-7صفتهم السابعة التوبة: ب اللهُ غَفُورًا رَّحِيمًا (َ )70ومَن تَا َ حسَنَاتٍ ۗ وَكَانَ َّ اللهُ سَيِّئَاتِهِمْ َ ع َملًا صَالِحًا َفأُولََٰ ِئكَ يُبَدِّلُ َّ عمِلَ َ ن َو َ إِلَّا مَن تَابَ وَآ َم َ اللهِ مَتَابًا ()71 عمِلَ صَالِحًا َفإ َِّنهُ يَتُوبُ ِإلَى َّ َو َ ికాని, ఇక ఎవరైతే (తాము చేసిన పాపాలకు) పశాచతాాపపడి, విశ్వసించి సతాారాయలు చేస్ా ారో! అల ంట ావారి పాపాలను అలా హ పుణాయలుగా మ రుచతాడు. మరియు అలా హ క్షమ శీలుడు, అపార కరుణ పరదాత.
روى أبو بكر الصديق رضي اهلل عنه عن النبي صلى اهلل عليه وسلم قال :ما من رجل يذنب ذنبا ثم يقوم فيتطهر ثم يصلى ثم يستغفر اهلل إال غفر اهلل له ..ثم قرأ صلى اهلل عليه وسلم هذه اآلية “ س َت ْغ َفرُوا ِل ُذنُو ِب ِهمْ" اللهَ فَا ْ س ُهمْ َذ َكرُوا َّ شةً َأوْ ظَ َلمُوا َأ ْنفُ َ َالذِينَ ِإذَا َفعَلُوا فَاحِ َ و َّ
(آل عمران :من اآلية)135 وفي الصحيحين عن عثمان أنه توضأ ثم قال :رأيت رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم توضأ نحو وضوئي هذا
ثم قال" :من توضأ نحو وضوئي هذا ثم صلى ركعتين ال يحدث فيهما نفسه غفر له ما تقدم من ذنبه".
-8صفتهم الثامنة: َالذِينَ ال َيشْ َهدُونَ الزُّورَ وَِإذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَاماً“ "و َّ మరియు వారు , అబదధ మైన స్ాక్షయం ఇవవరు! మరియు వయరథ మైన ిపనుల వైపు నుండి పో వటం జ్రిగితే, సంస్ాారవంతతలుగా అకాడ !నుండి దాటిపో తారు
فهم ال يشهدون الزور ،وهو :الكذب والفسق والكفر واللغو والباطل، كما في الصحيحين عن أبي بكرة قال :قال رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم" :أال أنبئكم بأكبر الكبائر ثالثا قلنا: بلى يا رسول اهلل ،قال" :الشرك باهلل وعقوق الوالدين" وكان متكئا فجلس ،فقال" :أال وقول الزور أال وقول الزور" فما زال يكررها حتى قلنا :ليته سكت، يقول ابن كثير رحمه اهلل واألظهر من السياق أن المراد ال يشهدون الزور أي :ال يحضرونه، ِالل ْغوِ مَرُّوا ِكرَاماً" ولهذا قال تعالى َ " :وِإذَا مَرُّوا ب َّ أي :ال يحضرون الزور وإذا اتفق مرورهم به مروا به ولم يندسوا منه شيء ،ولذلك قال" :مَرُّوا ِكرَاماً".
-9صفتهم التاسعة: عمْيَاناً" ص ّماً َو ُ علَيْهَا ُ َالذِينَ ِإذَا ذُكِّرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ لَمْ يَخِرُّوا َ "و َّ ్మరియు వారు, తమ పరభువు సూచనల (ఆయ తల) హితబో ధ ాచేసినపుడు, వారు దానికి చెవిటివారిగా మరియు గురడిడ వారిగ !ఉండిపో రు
أي :هؤالء المؤمنون وهم عباد الرحمن حالهم بخالف من إذا سمع آيات اهلل فال تؤثر فيه فيستمر على حاله كأن لم يسمعها. فكم سمعنا عن بكاء الصالحين ودموع العابدين، فهل افتقد الدعاة تلك الدموع؟ أم هل جفت دموعهم لما غابت عن البكاء في سبيل اهلل ،إن دموع الداعية إلى اهلل هي عطر حالل يعطر به نفسه ويزين به وجهه أمام اهلل.
-10صفتهم العاشرة: ُرةَ َأعْ ُينٍ“وَاجْ َعلْنَا ن يَقُولُونَ رَبَّنَا َهبْ لَنَا ِمنْ أَزْوَاجِنَا َوذُرِّيَّاتِنَا ق َّ َالذِي َ "و َّ ِل ْلمُتَّقِينَ ِإمَامًا ()(74 మరియు వారు , ఇల పారరిథస్ా ారు: "ఓ మ పరభూ! మ సహవాసుల (అ'జ్దవజల) మరియు సంతానం దావరా మ కనుిలకు చలా దనం ాపరస్ాదించు. మరియు మమమలిి దెైవభీతి గలవారికి న్ాయకులుగ "(ఇమ ములుగా) చేయి. يعني الذين يسألون اهلل أن يخرج من أصالبهم من ذرياتهم من يطيعه ويعبده وحده ال شريك له، قال ابن عباس :أي يخرج من أصالبهم من يعمل بطاعة اهلل فتقر به أعينهم في الدنيا واآلخرة. سئل الحسن البصري عن هذه اآلية ،فقال :واهلل ال شيء أقر لعين المسلم من أن يرى ولداً، أو ولد ولد أو أخا أو حميما مطيعا هلل عز وجل ،وقال ابن عباس أئمة يقتدى بنا في الخير، قال غيره أجعلنا هداة مهتدين دعاة إلى الخير. وهنا تتراءى أمام الدعاة إلى اهلل أهمية التربية اإليمانية ووسائلها ومبادئها ،فتربية كل راع لرعيته مسؤولية إيمانية ،واهتمام الصالحين بأسرهم وأبنائهم صفة خيرية من صفات عباد الرحمن السابقين..
:ثمرة صفات عباد الرحمن )76( حسُ َنتْ ُمسْتَقَرًّا َومُقَامًا َ ۚ ) خَاِلدِينَ فِيهَا75( سلَامًا َ أولئك يُجْزَ ْونَ الْغُرْ َف َة ِبمَا صَبَرُوا وَ ُيلَقَّ ْونَ فِيهَا تَح َِّي ًة َو ఇల ంటి వారే తమ సహనశీలతకు పరతిఫలంగా (సవరగ ంలో) ఉనిత స్ాథన్ానిి ప ందేవారు. అకాడ వారికి గౌరవమైన స్ావగతం మరియు శాంతి లభిస్ాాయి. వారందు శాశ్వతంగా ఉంటారు. అది ఎంత మంచి నివాసం మరియు ఎంత మంచి సథ లం.