Shan State

သၢႆငၢႆသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸုိင်ႈတႆး ၼႂ်းမူိင်း(ႁူမ်ႈတုမ်)မၢၼ်ႈ ႄတႇဢဝ်ပီ 1947 ႁၢၼ့်ေတႃႇထုိင်ယၢမ်းလဵဝ် ……………………………

ၵႂၢမ်းၼမ်း သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆးၼႆ့ လႆႈလူႉသုမ်းမႃးပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်ယဝ်။့ ဢၼ်ၼႆ့ ပဵၼ် ယွၼ့် ၽွၼ်းသုိပ်ႇႁၢႆ့ၸႃႉလူင် ဢၼ်ၵူိတ်ႇမီးမႃး လၢႆလၢႆသုိပ်ႇလၢႆလၢႆပၢၼ် ၼႂ်းၽွင်းယၢမ်း သုိၵ်း လုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈသွင် ႄလႈဝၢႆးလင်ေၶႃႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ပီ 1947 ၼၼ့်ယဝ့်။ မူိဝ်ႈၽွင်းယၢမ်း သုိၵ်းလုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈသွင်ၼၼ့် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး လႆႈလု သုမ်းမႃး

ယွၼ့်ၵျပၢၼ်ႇၶႂၢၵ်ႈမူိင်း၊

ယွၼ့်ႄၶၽူိၵ်ႇၶဝ်ႈမူိင်း

ႄလႈသုိၵ်းထႆးႁွမ်းတင်းၵျပၢၼ်ႇေသ

သိမ်းဝႆ့ၵဵင်းတုင် ႄလႈၸူိဝ်းႁိမ်းႁွမ်း ၼႂ်းပီ 19421။ ဝၢႆးသုိၵ်းလုမ်ႈၾႃႉယဝ့်တူဝ်ႈၵႂႃႇ ၸဝ်ႈၾႃႉ တင်းသဵင်ႈ ႄလႈၽူႈတၢင်တူဝ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး မူိင်းၶၢင် မူိင်းၶျၢင်းတင်းသဵင်ႈ ႁွင့်ပၢင်ၵုမ် လူင်တီႈပၢင် လူင်ေသ ႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် 2 ဢၼ်ဢွင်ႇသၢၼ်းမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈလူင်းလၢႆးမုိဝ်း တႃႇေတ 1

ဢဝ်မူိင်းလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းေၶႃၸွမ်းၵၼ်မႃးတီႈဢင်းၵိတ်း တႃႇပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈမူိင်းႁူမ်ႈၵၼ်ႄလႈ ႁႂ်ႈမီး သုၼ်ႇလႆႈ သုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၼႂ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်။ တီႈၼႆႈ

သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆးၼႆ့

ၵုိၵ်းၸွမ်းဝႆ့လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ယဝ့်။

ယွၼ့်ပူိဝ်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် လႆႈထုၵ်ႇဢဝ်မူၵ်းၸွၵ့်မႃးဝႆ့ ပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်ႄလႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇ ပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆးႁဝ်းေၵႃႈ မူိၼ်ၵၼ်တင်း လႆႈထုၵ်ႇဢဝ်မူၵ်းၸွၵ်ႉမႃးပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ် ေတႃႇထုိင်မႃး ဝၼ်းမူိဝ်ႈၼႆ့ယဝ့်။ တႃႇေတႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ဢၼ်လႆႈလုသုမ်းမႃး ပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်ၼၼ့်

လူဝ်ႇလႆႈဢဝ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်

ဢၼ်လႆႈထုၵ်ႇပွႆႇပုိၼ့်ပႅတ်ႈဝႆ့တီႈၼႂ်း

ၸွၵ့်ၼၼ့် မႃးတၢင်ႇၼူိဝ်ၽူိၼ်ၵၢၼ်မူိင်း ဢုပ်ႇဢူဝ်း ႄၵႈၶႆ ႁဵတ်းၸွမ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆၼၼ့်ၵွၼ်ႇ ၸင်ႇေတပဵၼ်လႆႈ။ ယွၼ့်ၼၼ် ၼႂ်းၽုိၼ်လိၵ်ႈၼႆ့ လႆႈထတ်းသၢင်ႄၼဝႆ့ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ၸူိဝ်းလႆႈထုၵ်ႇပူၼ့်ပႅၼ်မႃးပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်၊ ၵၢၼ်ၸူိဝ်းၵူၼ်းလူင်တႆးႄလႈၵူၼ်းမူိင်းတႆး ၶတ်းၸႂ်ႄၵႈ ၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းမႃး၊ ႄလႈလၢႆးထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ

လွင်ႈတၢင်းၸူိဝ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ တႃႇႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းေသ

ၵၢၼ်ႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းဢမ်ႇပဵၼ်ၵၢၼ် ၵုိတ်းယုိတ်းလႆႈ

ၵၢၼ်ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈ

သုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆ ပဵၼ်ၶၵ့်ပဵၼတ ် ွၼ်ႈယဝ့် ထတ်းသၢင်ၶွတ်ႇယွတ်ႈလူပ်းလုိၼ်းၵႂႃႇ။

သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ၸူိဝ်းလႆႈထုၵ်ႇပူၼ့်ပႅၼ်မႃး ၵၢမ်ႇၵျမ်ႇမႃႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ဝၢႆးလင်သုိၵ်းလုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈသွင်ၼၼ့် မီးဝႆ့ တီႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်

ဢၼ်တူၵ်းလူင်းဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းေၶႃၸွမ်းမၢၼ်ႈ

မူိဝ်ႈဝၼ်းထိ

4

လူိၼ်ၵျၼ်ႇၼိဝ်းဝရီႇ 1948 ေသ ေၵႃႇတင်ႈမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ႁူမ်ႈၵၼ်ဝႆ့ၼၼ့်ယဝ့်။ ၵူၼ်းလူင်မူိင်းတႆး ႄလႈၵူၼ်းမူိင်းတႆးဝူၼ့်ဝႃႈ မၢၼ်ႈေတသုိဝ်ႈယူဝ်းၼူိဝ်မူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ေသ ေတမီးလွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇ ပဵၼ်ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ယူႇ၊

ၵူၺ်းၵႃႈ

ဢမ်ႇမူိၼ်ၼင်ႇဝူၼ့်ၽၼ်မႃး။

ၵၢၼ်ပုိၼ်ၽၢဝ်ႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇ

ပဵၼ်ၵူၼ်းလူၵ်ႈ 3 ဢၼ်ယူႇဢႅၼ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး မူိဝ်ႈၼႂ်းပီ 1948 ၼၼ့် ယင်းဢမ်ႇလႆႈႁၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်းၽၼ် ၵူၼ်းမူိင်းတႆးမႃး။

ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီ ႁဵတ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸွမ်းမၢၼ်ႈၼၼ့် ၶၢဝ်းယၢမ်းသဵင်ႈၵႂႃႇလၢႆလၢႆၵူၺ်း။ ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ဢမ်ႇလႆႈၸၢမ်ႇပူၺ်ႈယွၼ့်ၼမ့်တွၼ်းၽွၼ်းလီသင်ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ယင်းပၢႆလႆႈထုၵ်ႇ တၢမ်ႇ ၵၢၼ်မူိင်းႄလႈၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ဢၼ်ႁၢႆ့ၸႃႉလူိဝ် ပၢၼ်ပဵၼ်ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇဢင်းၵိတ်းၼၼ့်မႃး ယဝ့်။ ၽသပလ ၸႅၵ်ႇၸၢဝ်းၶူိဝ်းေသဢုပ့်။ ႄၼလွင်ႈတၢင်းႄၶႇၽူိၵ်ႇေသ သုိပ်ႇၽူိမ့်ႁႅင်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ ၶဝ်ၶဝ်ႈၼႂ်းမူိင်းတႆး။ ဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းသင်ေသ ၸုမ်းလႆႈထုၵ်ႇယႃႉလႅဝ်၊ ၵူၼ်းလႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်း ေပႃႉထုပ့် မူိဝ်ႈထၢင်ႇထူိမ်ဝႃႈ ၵပ်းသုိပ်ႇသုိၵ်းလုၵ့်ၽုိၼ့်၊ လႆႈထုၵ်ႇတၢင်းၶႃႈႁႅမ်တၢႆ၊ တဵၵ်းႁႂ်ႈၶၢႆ့ဝၢၼ်ႈ၊ တဵၵ်းလွၵ်ႇၽဝ်ဝၢၼ်ႈၸူိဝ်းဢမ်ႇၶၢႆ့၊ တဵၵ်းၶၢၼ်းႁၢပ်ႇေၶျႃး ၵႂႃႇၼႃႈသုိၵ်း၊ တဵၵ်းၸႂ်ႉၵႃးေၶျႃး၊ တဵၵ်းေပ့ ၵိၼ်လူလၢႆ၊ ၵၼ့်ၸၼ်လူလၢႆၼၢႆးၶၢဝ်ေၵႃႉၼုိင်ႈ ထုိင်တီႈလႆႈတၢႆ၊ လုၵ်ႈသုိၵ်းမၢၼ်ႈ ဢဝ်ဢွၼ်ႇ ယိင်းတႆးၶဝ်ႈၶၢႆၼႂ်းဝဵင်း၊

ၵၢၼ်လူလၢႆ

ၼႂ်းၵၢၼ်ၸူိဝ့်ၶူိဝ်း

ဢၼ်ပၼ်သူးလၢပ်ႈငုိၼ်းတွင်းတီႈ

သုိၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ၸူိဝ်းဢဝ်ၼၢင်းယိင်းတႆးႁဵတ်းေမးၶဝ်လႆႈ။ ၵၢၼ်ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸူိဝ်းၼႆ့ ပဵၼ်ၼႂ်းႄၵႈၶၢဝ်းယၢမ်း ႄတႇတင်ႈမူိင်းႁူမ်ႈတုမ် ႄလႈပႆႇထုိင် 10 ပီ ၼၼ့်ယဝ့်။ 4 ႁူမ်ႈႁွမ်း ၵၼ်တင်ႈမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်မႃး ယင်းပႆႇလႆႈသိပ်းပီ ေပႃးမီးၵၢၼ်ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းယဝ့်။ ေတႃႇထုိင်ေတႃႈလဵဝ် ေၶႃႈႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ယင်းပႆႇႁၼ်လႆႈႄလႈ ၵၢၼ်ပူၼ့် ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႂ်းမူိင်းတႆး ဢမ်ႇမီးယဝ့်ၼႆ ၽႂ်ေတဢမ်ႇလၢတ်ႈလႆႈ။ ပုၼ်ႈတႃႇဢဝ်ၵၢၼ်ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ႄလႈလွင်ႈမၢၼ်ႈၵၼ့်ၸၼ် လူလၢႆၼၢင်းယိင်းတႆးမႃးပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်ႄၼ

ႁႂ်ႈလူၵ်ႈႁူႉႄလႈ

ႁႂ်ႈၵူၼ်းမူိင်းတႆး

လႆႈၸၢမ်ႇပူၺ်ႈ

သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼၵ ် ူၼ်းဢၼ်ထုၵ်ႇမီး ၼင်ႇေၶႃႈပုိၼ်ၽၢဝ်ႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၶွင်ယူႇ ဢႅၼ်ႇမီးဝႆ့

မူိဝ်ႈပီ

1948

ၼၼ့်

ဢၼ်ၶုၼ်ၵျႃႇဢူးဢွၼ်ေၵႃႇတင်ႈမႃး

ယၢမ်းၼႆ့

မူိဝ်ႈဝၼ်းထိ

မီးဝႆ့ၸုမ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းတႆး 6

လူိၼ်ၻီသႅမ်ပူိဝ်ႇ

ပီ

1990 5

ႄလႈၸုမ်းၼၢင်းယိင်းတႆး ဢၼ်ေၵႃႇတင်ႈမႃး မူိဝ်ႈဝၼ်းထိ 28 လူိၼ်မၢတ့်ၶျ် ပီ 1999 6 ယဝ့်။ ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၵူႈပူိင်ပူိင်မႃး လၢႆသိပ်းပီယဝ့်ေသ ၵမ်ႈၼမ်ၼႆ့ ၶဝ်ပူၼ့်ပႅၼ် ၽွင်းယၢမ်းၶဝ်ထူဝ်းသုိၵ်းၸူးသုိၵ်းၸုမ်းလုၵ့်ၽုိၼ့်ၶဝ် ၸူိဝ်းၼၼ့်ယဝ့်။

7

ၵၢၼ်ပူၼ့်

ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸူိဝ်းၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်လႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးၼႂ်းမူိင်းတႆးၼၼ့်ပဵၼ် ဢဝ်တၢႆၵူၼ်းမူိင်းတႆး၊ ၵုမ်းၶင်ၵၼ်၊

ေပႃႉထုပ့်ႁႅမ်၊

ၶႃႈႁႅမ်တၢႆပဵၼ်ၽုင်၊

ၵၼ့်ၸၼ်လူလၢႆၼၢင်းယိင်း၊ တဵၵ်းၸႂ်ႉၵူၼ်းႁၢပ်ႇေၶျႃး၊

ဢမ်ႇႁူႉလွင်ႈတၢင်းသင်ေသ

တဵၵ်းၶၢၼ်းေၶျႃးလူတ့်၊

တဵၵ်းၸႂ်ႉ

ၵိၼ်ႁႅင်းလၢႆ တႃႇၼႃႈၵၢၼ်ၶဝ်ၵူႈပူိင်ပူိင် ႁၢၼ့်ေတႃႇထုိင် ၸၼ့်ထၢၼ်ႈ ၶဝ်ၶႃႈလၢင့်ပႅတ်ႈၸၢဝ်း ၶူိဝ်းယဝ့်။ မူိဝ်ႈၼႂ်းလူိၼ်ၵျႃၼ်ႇ ပီ 2002ၼၼ့် ၸုမ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းတႆး ႄလႈၸုမ်းၼၢင်း ယိင်းတႆး ႁူမ်ႈၵၼ်ဢွၵ်ႇလၢႆးငၢၼ်း ဢၼ်မီးၸုိဝ်ႈဝႃႈ “ထၢင်ႇႁၢင်ႈၵၼ့်ၸၼ်” 8 ၼႆၼၼ့်မႃးယဝ့်။ တီႈၼႂ်းၼႆ့ မွၵ်ႇလၢတ်ႈႄၼဝႆ့ဝႃႈ ၼႂ်းႄၵႈ ပီ 1996 ေတႃႇထုိင် 2001 ၼၼ့် ဢၼ်သုိၵ်းမၢၼ်ႈ ၵၼ့်ၸၼ်လူလၢႆၼၢင်းယိင်းတႆးၼႆ့ မီး 173 ပွၵ်ႈေသ ၼၢင်းယိင်းလဵၵ့်ယႂ်ႇမီးပႃး 625 ေၵႃႉၼႆယဝ့်။ ယၢမ်းၼႆ့ေၵႃႈ သွင်ၸုမ်းၼႆ့ တုိၵ့်သုိပ်ႇႁႃေၶႃႈမုၼ်း ၵၢၼ်ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်း တႆး ႄလႈၵၢၼ်ၵၼ့်ၸၼ်လူလၢႆၼၢင်းယိင်းတႆး ဢၼ်ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်တုိၵ့်သုိပ်ႇပူၼ့်ပႅၼ်လူလၢႆ ယူႇပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်ၼၼ့်ေသ ဢွၵ်ႇလၢႆးငၢၼ်းထုိင်လူၵ်ႈႁႂ်ႈႁူႉထုိင်ၸွမ်းယူႇ။ ၸူဝ်ႈၵႃႈ ပႆႇႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းလႆႈေသ ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ပႆႇမီးသုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းႁင်း ေၶႃမႃးၼၼ့်

ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈတုိၵ့်ေတသုိပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၵႂႃႇ

ယူႇဢမ်ႇႁၢင့်။ ဢၼ်ၼႆ့ ယွၼ့်ပူိဝ်ႈလႆႈႁၼ်လွင်ႈတၢင်းၸူိဝ်းပူၼ့်မႃး ဢိၵ်ႇမူိဝ်းၼႃႈ

ႄလႈလွင်ႈတၢင်းယၢမ်းလဵဝ်

ဢၼ်ေတသုိပ်ႇပၼ်တုိဝ့်တၢင်းၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈသုိပ်ႇပူၼ့်ပႅၼ်ၵႂႃႇလႆႈၼၼ့်ႄလႈ

ၸင်ႇႁတ်းလၢတ်ႈလႆႈၼင်ႇၼႆယဝ့်။

ၵၢၼ်ၸူိဝ်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တႆး ႄလႈၵူၼ်းမူိင်းတႆး ၶတ်းၸႂ်ႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းမႃး သုၼ်ႇလႆႈၵၢၼ်မူိင်းၼႂ်းမူိင်းတႆး

ႄလႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး

လႆႈလုသုမ်းမႃး၊

တုိၵ့်သုိပ်ႇလုသုမ်းၵႂႃႇယူႇၼႆ့ ဢမ်ႇၸႂ်ႈႄလႈဝႃႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တႆး ႄလႈၵူၼ်းမူိင်းတႆး ဢမ်ႇၶတ်းၸႂ် ႄၵႈၶႆမႃး။

ၶဝ်ၶတ်းၸႂ်ႁူမ်ႈၵၼ်ႄၵႈၶႆမႃးေသ

ဢမ်ႇမီးၵၢၼ်ႁူမ်ႈမုိဝ်းမႃးတီႈ

ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ

ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ဢမ်ႇယွမ်းႁပ့်ႄၵႈၶႆၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈေသ သုိပ်ႇႁႃ လွၵ်းလၢႆး ပူၼ့်ပႅၼ်လူလၢႆၼမ့်ၸႂ်ပၢင်လူင်မႃးယူႇတႃႇေသႇၼႆ ေတလႆႈႁၼ်ဝႆ့တႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်း။ မူိဝ်ႈဝၼ်းထိ 8 လူိၼ်ၵျႃၼ်ႇ ပီ 1961 ေတႃႇထုိင် ဝၼ်းထိ 16 လူိၼ်ၵျႃၼ်ႇ ပီ 1961 ၼၼ့် ၸၢဝ်းၶူိဝ်း ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ေၸႈမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်တင်းလၢႆ တီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး တႃႇေတႄၵႈၶႆ ပၼ်ႁႃပူိင်မီႈပုိၼ်းမူိင်း ဢၼ်ဢမ်ႇမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် တႃႇေၸႈ မူိင်းၸၢဝ်းၶူိဝ်းတင်းလၢႆ ႄလႈပၼ်ႁႃ မူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ်ၵူိတ်ႇၶုိၼ်ႈမႃးၼၼ့်ယဝ့်။ ဢၼ်ၶုိၼ်ႈႁွတ်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၼႆ့ ပဵၼ်တႆး ယၢင်းလႅင် ၶၢင် ယၢင်းၽူိၵ်ႇ ၶျၢင်း မွၼ်း ႄလႈယၶႅင်ႇဢၼ်လုၵ့်မႃးၵူႈေၸႈ မူိင်းယဝ့်။ 9

ဝၢႆးေသပၢင်ၵုမ်လူင်ၼႆ့ယဝ့်

ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တႆးႄလႈၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸၢဝ်းၶူိဝ်းေၸႈမူိင်း

တင်းလၢႆ ႁွတ်ႈထုိင်တႃႈၵုင်ႈ ႁဵတ်းပၢင်ႁူပ့်ထူပ်းၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ တႃႇဝူၼ့်ႄမးမူိင်းႁူမ်ႈတုမ် ၽႅတ့်တ ရူိဝ်ႇၸႅတ်ႈၸၢင်ႇ ႄလႈပူိင်မီႈပုိၼ်းမူိင်းၼႆ့လၢႆလၢႆပၢင်ၸွမ်းၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မၢၼ်ႈၶဝ်။ လုိၼ်းသုတ်းမႃး ၸင်ႇမီးပၢင်ၵုမ်လူင် ၸၢဝ်းၶူိဝ်းတင်းလၢႆ ၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ်ယုိၼ်ႈတႃႇဝူၼ့်ႄမးမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸႅတ်ႈၸၢင်ႇ ၼၼ့်ေသ ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ သိမ်းဢမ်းၼၢတ်ႈၸုိင်ႈမူိင်းပႅတ်ႈမူိဝ်ႈဝၼ်းထိ 2 လူိၼ်မၢတ့်ၶျ် ပီ 1962 ယွၼ့်ပူိဝ်ႈ ၶဝ်ၵူဝသ ် ုမ်းသုၼ်ႇလႆႈၶဝ် ဢၼ်ပဵၼ်ဝႆ့လူင်ပွင်ၸုိင်ႈၵၢင်ပွမ်ၶွင်မူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ့်ယဝ့်။ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸၢဝ်းၶူိဝ်း ႄလႈၸဝ်ႈၾႃႉၸူိဝ်းမႃးၶုိၼ်ႈႁွတ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင် လႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းေသ မၢင် ေၵႃႉ ႁၢႆၵႂႃႇတီႈလႂ် တၢႆၵႂႃႇလၢႆးလႂ် ယင်းဢမ်ႇလႆႈႁူႉတႅၵ်ႇလႅင်း။ ေတႃႈၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် ၸဝ်ႈၾႃႉသီႇ ေပႃႉ ေၵႃႉဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢၼ်ၵုမ်ၸွမ်းၼၼ့်ေၵႃႈ လႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းတီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီးေသ လႆႈ ထုၵ်ႇဢဝ်ၵႂႃႇၶႃႈတၢႆတီႈပထူးၼႆယဝ့်။

ႁဵတ်းၼႆေသ

မူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆ့

ယဵၼ်းပဵၼ်မူိင်းၸဝ်ႈဢမ်း

ၼၢတ်ႈၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈၵႂႃႇ။ 10 ထုိင်မႃး ဝၢႆးလင် 1988 မူိဝ်ႈမီးၵၢၼ်လုၵ့်ႁုိၼ်ႇႄၼၵၢင်ၸႂ်ၶုိၼ်ႈမႃးၼႂ်းမူိင်းမၢၼ်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းယဝ့်ၼၼ့်

ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶူိဝ်းေၸႈမူိင်းတင်းလၢႆေၵႃႈ

မီးသုၼ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ

ၸွမ်းၼႂ်းပၢင်လူိၵ်ႈတင်ႈ 1990 မႃး။ ၽူလ်လႆႈပၢင်လူိၵ်ႈတင်ႈၼၼ့် ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇမၵ်းမၼ်ႈ ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး သုိပ်ႇသိမ်းဢမ်းၼၢတ်ႈၸုိင်ႈမူိင်းမႃးယူႇယဝ့်။ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မူိင်း တီႇမူဝ်ႇၶေရႇသီႇၸူိဝ့် ၶူိဝ်းတႆး ဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူးဢွၼ်ႁူဝ် ၶတ်းၸႂ်ယူႇၼူိဝ်ၶဵင်ႇၵၢၼ်မူိင်းေသ ႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃမႃးယူႇ ဢမ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈသင်မႃးလႆႈ။ ထုိင်မႃးမူိဝ်ႈ လူိၼ်ၽႅပ့်ပရူးဝရီႇ ပီ 2005 ၼၼ့် ၶုၼ်ထုၼ်းဢူးႄလႈ ၵူၼ်းၸူိဝ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ် တီႈတူၼ်ႈတီး ဢုပ်ႇဢူဝ်းလူၺ်ႈ ၽႅၼ်ဢၼ်လူင်ပွင်ၸုိင်ႈသုိၵ်းမၢၼ်ႈ ေတသုိပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇမူိဝ်းၼႃႈၼၼ့် လႆႈထုၵ်ႇၸိႄၼးဝႃႈ ၶဝ်ႁၵ်းလင်ဝၢၼ်ႈမူိင်း ႄလႈလူင်ပွင် ၸုိင်ႈၼႆေသ ထုၵ်ႇတိၺွပ်းသႂ်ႇၶွၵ်ႈပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁုိင် - ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး လႆႈတူၵ်း 93 ပီယဝ့်။ 11 ဢၼ်ၼႆ့ပဵၼ်တူဝ်ယၢင်ႇပွၵ်ႈထိသွင် ဢၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တႆးႁဝ်း ၶတ်းၸႂ်ႄၵႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်း ၸွမ်းလၢႆးထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈတၢင်းၸုိဝ်ႈၸႂ်ႈေသ လႆႈထုၵ်ႇၸိေၼး ထုၵ်ႇတိၺွပ်းသႂ်ႇၶွၵ်ႈ။ တႃႇေတႄၵႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်း

ႁႂ်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်း

လွၵ်းလၢႆးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်

ဢၼ်ပဵၼ်ငဝ်ႈၶၢမ်ႇပုိၼ့်လူင်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႂ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ့်

ပဵၼ်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်း

ၸၢဝ်းၶူိဝ်းၵူႈေၸႈမူိင်းေသတႃႉ သမ့်ပဵၼ်ဢၼ်ယၢပ်ႇယဵၼ်းတႃႇၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ ႄလႈၼၵ်းၵၢၼ် မူိင်းမၢၼ်ႈ ၸူိဝ်းယိပ်းၵမ်ဝႃႇတၸၢဝ်းၶူိဝ်းယႂ်ႇၶဝ်ေသ ၶႂ်ႈၶီႇႁူဝ်ၸၢဝ်းၶူိဝ်းတၢင်ႇေၸႈမူိင်းယူႇၵူႈယၢမ်း ၼၼ့်ယဝ့်။ 12

လွင်ႈတၢင်းၸူိဝ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ ဢမ်ႇႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းလႆႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ၶတ်းၸႂ်ႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းမႃးယူႇ သုိပ်ႇၼုိင်ႈယဝ့်သုိပ်ႇၼုိင်ႈ သမ့်ဢမ်ႇပဵၼ်ၵၢၼ်ၼႆၼၼ့် ယွၼ့်ပူိဝ်ႈဝႃႈငဝ်ႈၶၢမ်ႇပုိၼ့်ၵၢၼ်ပူၵ်းတင်ႈမူိင်းႁူမ်ႈတုမ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈမူိင်း ႁူမ်ႈတုမ် ၽိတ်းမိၼ်ႈၽၢၵ်ႇမႃးၸဵမ်ပုိင်းယဝ့်။ ဢၼ်ၼႆ့ ႁဵတ်းႁႂ်ႈသုိပ်ႇၵူိတ်ႇမီးမႃး လွင်ႈတၢင်းၸူိဝ်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်း ဢမ်ႇယဝ့်ဢမ်ႇတူဝ်ႈလႆႈၼၼ့်ယဝ့်။ မူိဝ်ႈတင်ႈမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸွမ်းမၢၼ်ႈမႃးၼၼ့်

မီႈေၸႈမူိင်းၵူၼ်းၸၢဝ်းၶူိဝ်း

တႆး၊

ၶၢင်၊

ယၢင်းၽူိၵ်ႇ၊ ယၢင်းလႅင်၊ ၶျၢင်း၊ ရၶႅင်ႇ ႄလႈမွၼ်းၼႆၵူၺ်း။ ေၸႈမူိင်းတႃႇၸၢဝ်းၶူိဝ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ႁင်း ေၶႃေၶႃဢမ်ႇမီးမႃး။ ေပႃးပဵၼ်မႃးၸူိင့်ၼႆ ေပႃးဢဝ်သေၽႃးမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ဝႃႈ တႃႇေတသူင်ႇၽူႈတၢင် တူဝ်

ေၸႈမူိင်းၵူႈမူိင်းမူိင်း

ၵႂႃႇတီႈသၽႃးၼူိဝ်ၽဵင်ႇၽဵင်ႇပဵင်းပဵင်းၵၼ်

ၼင်ႇႁုိဝ်ေတဢမ်ႇမီးလႆႈ

လွင်ႈေပ့ၵိၼ်ၵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇယဝ့်။ ယွၼ့်ပူိဝ်ႈၼႆႄလႈ လူင်ပွင်ၸုိင်ႈၵၢင် ဢၼ်ပဵၼ် လူင်ပွင်ၸုိင်ႈမၢၼ်ႈလုမ်းလုမ်းၼၼ့် ၶႂ်ႈဝႃႈယိပ်းဝႆ့ဢမ်းၼၢတ်ႈၸုိင်ႈမူိင်းတင်းသဵင်ႈေသဢမ်ႇၵႃး ယင်း ၶတ်းၸႂ်ၵမ်ၸူိၵ်ႈၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၼႂ်းေၸႈမူိင်း ႄလႈၵၢၼ်ငုိၼ်းတွင်းၸူိဝ်းၼႆ့ပႃးယဝ့်။ 13 ပူိင်ဢၼ်ၼႆ့ ဢမ်ႇႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းလႆႈၼႆ ပၼ်ႁႃမူိင်းႁူမ်ႈတုမ် ႄၼသၢၵ်ႈေသႇမႃးဝႆ့ယဝ့်။ ေပႃးေတႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆၸုိင် ဢမ်ႇပႃးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ႄလႈၼမ့်ၸႂ်ပၢင် လူင်ပႆႇယဝ့်ၵၢၼ်။

ၵူၺ်းၵႃႈေပႃးမႃးလၢတ်ႈလွင်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်

သမ့်လူဝ်ႇလႆႈၶုိၼ်းဝူၼ့်ႄမး

ပူိင်မီႈပုိၼ်းမူိင်း ႁႂ်ႈၵုိင်ႇငမ်ႇၵၼ်တင်း လွၵ်းလၢႆးမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸႅတ်ႈၸၢင်ႇႄလႈ လူင်ပွင်ၸုိင်ႈသုိၵ်း မၢၼ်ႈ ဢိၵ်ႇၼၵ်းၵၢၼ်မူိင်းၸၢဝ်းၶူိဝ်းမၢၼ်ႈပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ် ၸင်ႇၵူဝ်ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈၶဝ် ဢၼ်ၵုမ်း ၵမ်ေၸႈမူိင်းၸၢဝ်းၶူိဝ်းလုသုမ်းၵႂႃႇပႅတ်ႈေသ ၸီ့ႄၼးဝႃႈ ၵူၼ်း/ၸုမ်းၸူိဝ်းလၢတ်ႈလွင်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ပၢင်လူင်ၼႆ့ ပဵၼ်ၽူႈႁၵ်းလင်ၸူိဝ့်ၸၢတ်ႈၼႆယဝ့်။ ဢမ်ႇႁတ်းၶူၼ့်ၶုိၼ်းငဝ်ႈၶၢမ်ႇပုိၼ့်မူိင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ပဵၼ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ေသ တဵၵ်းႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵႂႃႇၼႆ့ မူိၼ်ၵၼ်တင်း ဢဝ်ၽႃႈ ပိၵ့်တႃေသပႆတၢင်းယဝ့်။ ဢၼ်လမ်တၼ်ေသ ႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၼႆ့ မီးမႃးတင်းၼမ်ေသ တုိၵ့်သုိပ်ႇမီးၵႂႃႇယူႇ။ ၸုမ်းသုိၵ်း မၢၼ်ႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ၸူိဝ့်ၸၢတ်ႈ (National Convention) ႄတႇဢဝ်ပီ 1993 ေတႃႇထုိင် 2007 ၶၢဝ်းတၢင်းႁုိင် 14 ပီ တႃႇေတၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပူိင်မီႈပုိင်းမူိင်း။ 14 တီႈၼႆႈ လႆႈႁဵၼ်းႁူႉတီႈၵူၼ်းၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ မႃးဝႃႈ ဢၼ်ၸုမ်း ၽူႈတၢင်တူဝ်ၸၢဝ်းၶူိဝ်းၶဝ်တၢင်ႇထုိင် ႁႂ်ႈဝူၼသ ့် ႂ်ႇၼႂ်းပူိင်မီႈပုိၼ်းမူိင်းမႂ်ႇၼၼ့် လႆႈထုၵ်ႇပၢၵ်ႈပႅတ်ႈၼႆယဝ့်။ ထုိင်ပီ 2008 မႃး ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းၸႂ်ႉၵူၼ်းမူိင်းၸုတုမ်ၵၼ်ေသ တဵၵ်းႁႂ်ႈၵမ့်ထႅမ်ပူိင်မီႈပုိင်း မူိင်း ပီ 2008 ဢၼ်ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈႁင်းၵူၺ်းၼၼ့်မႃး။ ထုိင်မႃး ၼႂ်းပီ 2010 ေၵႃႈ ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လူိၵ်ႈတင်ႈၵႅၵ်းၽၢင်းေသ ၸုမ်း 15 ဢၼ်ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈႁၢင်ႈ ႁႅၼ်းဝႆ့ လႆႈၶုိၼ်ႈပဵၼ်လူင်ပွင်ၸုိင်ႈမႃး။ ဢၼ်ၼႆ့ ႄၼၾၢင်ႁၢင်ႈတီႇ

မူဝ်ႇၶေရႇသီႇဝႆ့ၼႆေသတႃႉေၵႃႈ ၽၢႆႇလင်မၼ်း ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈတုိၵ့်ၸၼ်ၸူိၵ်ႈမၼ်းဝႆ့ယူႇၼႆ ၽႂ် ေၵႃႈႁူႉဝႆ့ယဝ့်။ ယႃႇဝႃႈေတဢဝ် ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ

လွၵ်းလၢႆးတီႇမူဝ်ႇၶေရႇသီႇေသႄၵႈၶႆၵၢၼ်မူိင်းၵႂႃႇလႆႈ

ၶဝ်ဢုပ်ႇဢူဝ်း

သုိၵ်းငမ်းယဵၼ်ေသႄၵႈၶႆၵၢၼ်မူိင်းယူႇၼႆၼၼ့်

ၽၢႆႇၼုိင်ႈမူိဝ်ႈ ၽၢႆႇၼုိင်ႈေၵႃႈ

ၶဝ်သုိပ်ႇဢဝ်လွၵ်းလၢႆးၵူႈပူိင်ပူိင်ေသ ၸႅၵ်ႇႄၽ တုိၵ်းေတႃး ၽဵဝ်ႈမူၺ့်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸူိဝ်းမီး ယူိင်းဢၢၼ်း ဢဝ်ၵၢၼ်မူိင်းႄၵႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းၵႂႃႇၼၼ့်ယူႇ။

လၢႆးထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ

တႃႇႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းေသ

ၵုိတ်းယုိတ်းလႆႈ

ၵၢၼ်ပူၼ့်ပႅၼ်

သုၼ်ႇလႆႈ

သုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ႄလႈၵူၼ်းမူိင်းတႆး ဢမ်ႇၼၼ် ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ၶတ်းၸႂ်ႄၵႈ ၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းမႃးပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ် ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ

ၵူၺ်းၵႃႈ

ဢမ်ႇပဵၼ်ၵၢၼ်မႃး။

ႄလႈၼၵ်းၵၢၼ်မူိင်းမၢၼ်ႈပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်

ဢၼ်ၼႆ့

ပဵၼ်ယွၼ့်ပူိဝ်ႈ

တင်ႈၸႂ်တူၺ်းၶၢမ်ႈပႅတ်ႈ

ငဝ်ႈၶၢမ်ႇ

ပုိၼ့်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼၵ ် ူၼ်းမူိင်းတႆးမႃးယဝ့်။ ၵွပ်ႈပူိဝ်ႈၼၼ် ၼင်ႇႁုိဝ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး၊ ၵူၼ်းၸၢဝ်း ၶူိဝ်းတၢင်ႇေၸႈမူိင်း

ႄလႈၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈဢိၵ်ႇၼၵ်းၵၢၼ်မူိင်းမၢၼ်ႈ

ေတႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်း

ႁူမ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇလႆႈလီလီမူိဝ်းၼႃႈၼၼ့် တုိၼ်းလူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်းၼင်ႇလွၵ်းလၢႆးႄၵႈၶႆ ဢၼ် မွၵ်ႇႄၼဝႆ့ၽၢႆႇတႂ်ႈၼႆ့။ ႁႂ်ႈထွၼ်တပ့်သုိၵ်းမၢၼ်ႈဢွၵ်ႇၼႂ်းမူိင်းတႆး ႄလႈၼႂ်းမူိင်းၸၢဝ်းၶူိဝ်းသဵင်ႈသဵင်ႈ။ မူိဝ်ႈပီ 1952 ၼၼ့်

လူင်ပွင်ၸုိင်ႈၵၢင်

ဢဝ်ႄၶႇၽူိၵ်ႇႁဵတ်းၼႃႈတူိဝ်ႈေသ

ၽူိမ့်တူိမ်းႁႅင်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈၼမ်တူိဝ်း

လူိဝ်မႃးဢမ်ႇၵႃး တီႈၸူိဝ်းဢမ်ႇမီးႄၶႇၽူိၵ်ႇ မူိၼ်ၼင်ႇၺွင်ႇသူၺ်ႇ၊ ၵေလႃး၊ တွင်ႇၵျီး၊ မူိင်းပွၼ်၊ လွႆလႅမ်၊ လၢႆးၶႃႈ ႄလႈမူိင်းၵုိင်ၸူိဝ်းၼၼ့်ေၵႃႈ ဢဝ်သုိၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ႈၸိမ်မႃး။ ယဝ့်ဢဝ်ဢဵၼ်ႁႅင်း တပ့်သုိၵ်းေသ မူိၵ်ႈၵိၼ် ေပ့ၵိၼ် ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းမူိင်းတႆးမႃး လၢႆးၼုိင်ႈယဝ့်လၢႆးၼုိင်ႈ ယဝ့်။ 16 ယွၼ့်ပူိဝ်ႈၼၼ် တပ့်သုိၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်မီးယူႇၼႂ်းမူိင်းတႆးယၢမ်းၼႆ့ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတပ့်သုိၵ်းမူိင်း ႁူမ်ႈတုမ်၊ ပဵၼ်တပ့်သုိၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢဝ်သုၼ်ႇလႆႈလူၼ့်လူိဝ်ပူၼ့်ပႅၼ်ဝႆ့ၼၼ်ၵ ့ ူၺ်းႄလႈ တႃႇေတ ႄၵႈၶႆ ပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းႁူမ်ႈၵၼ်လႆႈသုိဝ်ႈသုိဝ်ႈယူဝ်းယူဝ်းၼၼ့် တပ့်သုိၵ်းမၢၼ်ႈ လူဝ်ႇလႆႈၵုိတ်းသုိၵ်း ၵၼ်

တင်းသုိၵ်းၸၢဝ်းၶူိဝ်းၵူႈေၸႈမူိင်းေသ

လူဝ်ႇလႆႈထွၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းမူိင်းတႆးႄလႈ

ၼႂ်းေၸႈမူိင်း

တင်းသဵင်ႈၼၼ့် သဵင်ႈသဵင်ႈၵွၼ်ႇယဝ့်။ ၼင်ႇႁုိဝ်ေတေၵႃႇတင်ႈလႆႈ မူိင်းႁူမ်ႇတုမ် ၽႅတ်ႇတရူိဝ်ႇၸႅတ်ႈၸၢင်ႇ ၸွမ်းၼင်ႇလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ပၢင်လူင်ယူိင်းဢၢၼ်းဝႆ့ၼၼ့် ၸၢဝ်းၶူိဝ်းမၢၼ်ႈ လူဝ်ႇလႆႈတင်ႈမႃး ေၸႈမူိင်းမၢၼ်ႈမူိင်းၼုိင်ႈ ၼင်ႇ ေၸႈမူိင်းၸၢဝ်းၶူိဝ်းၸူိဝ်းဢၼ်မီးဝႆ့။

လူင်ပွင်ၸုိင်ႈၵၢင်

ဢမ်ႇထုၵ်ႇပဵၼ်

လူင်ပွင်ၸုိင်ႈမၢၼ်ႈ

ဢၼ်ၵုမ်းၵမ် ႁႅင်းပွင်သုၼ်ၵၢင်လူင်ပွင်ၸုိင်ႈတင်းသဵင်ႈေသ ႁဵတ်းႁႂ်ႈဢမ်ႇမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း။ ဢၼ် ၼႆ့ ပဵၼ်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶူိဝ်း မူိဝ်ႈၽွင်းယၢမ်း တႃႇေတဝူၼ့်ႄမးမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၽႅတ်ႇတရူိဝ်ႇ မူိဝ်ႈၼႂ်း ပီ 1962

17

ၼၼ့်ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်ပႃးၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶူိဝ်းယၢမ်းၼႆပ ့ ႃးႄလႈ သင်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈ

မူိင်းၵတ်းယဵၼ်ႄတ့ႄတ့ၸုိင် ၸၢဝ်းၶူိဝ်းမၢၼ်ႈလူဝ်ႇလႆႈတင်ႈမႃး ေၸႈမူိင်းမၢၼ်ႈမူိင်းၼုိင်ႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းၸွမ်းယဝ့်။ တင်ႈမႃးလူင်ပွင်ၸုိင်ႈၵၢင်ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ဢၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ် ေၸႈမူိင်းၵူႈမူိင်းမူိင်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၽဵင်ႇ ပဵင်းၵၼ်။ လူင်ပွင်ၸုိင်ႈၵၢင် ဢၼ်မီးမႃး ဝၢႆးဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းေၶႃႁူမ်ႈၵၼ်ၼၼ့် ဢမ်ႇၸႂ်ႈ လူင်ပွင်ၸုိင်ႈၵၢင် ဢၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ်ၵူႈေၸႈမူိင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးဝႆ့ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်၊ မၼ်းပဵၼလ ် ူင်ပွင် ၸုိင်ႈမၢၼ်ႈ ဢၼ်ယိပ်းၵမ်ဝႆ့ဢမ်းၼၢတ်ႈ လူင်ပွင်ၸုိင်ႈၵၢင်ဝႆ့ၵူၺ်း။ ယွၼ့်ပူိဝ်ႈၼၼ်ႄလႈ တႃႇႄၵႈၶႆ ပၼ်ႁႃႁူမ်ႈၵၼ်လႆႈၼၼ့် တုိၼ်းလူဝ်ႇလႆႈမီးလူင်ပွင်ၸုိင်ႈၵၢင်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ဢၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ်ေၸႈ မူိင်းၵူႈမူိင်းမူိင်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸတ်းၵၢၼ်ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်လႆႈၼၼ့်ယဝ့်။ ဢဝ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ပဵၼ်လၵ်း တၢင်ႇၼူိဝ်ၽူိၼ်ၵၢၼ်မူိင်း ဢုပ်ႇဢူဝ်းႄၵႈၶႆ။ ယွၼ့် ၸဝ်ႈၾႃႉတႆး ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ဢွၼ်ႁဵတ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ၽုၵ်ႇပၼ်ၸူိဝ့်ၽၼ်း မႃးႄလႈ

မူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ႁူမ်ႈမၢၼ်ႈၸင်ႇလႆႈၵူိတ်ႇမီးမႃး။

မူိင်းႁူမ်ႈတုမ်လုၵႂႃႇေသ

ၵူၼ်းမူိင်းတႆး

ႄလႈတၢင်ႇၸၢဝ်းၶူိဝ်း လႆႈလုသုမ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမႃးၼၼ့်ေၵႃႈ ယွၼ့်ပူိဝ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းသုိၵ်း မၢၼ်ႈႄလႈၼၵ်းၵၢၼ်မူိင်းမၢၼ်ႈပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်

ဢမ်ႇဝႆ့ၼမ့်ၼၵ်းၼူိဝ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼၼ့်

ယဝ့်။ ၵွပ်ႈၼႆႄလႈ သင်ဝႃႈၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ ႄလႈၼၵ်းၵၢၼ်မူိင်းမၢၼ်ႈ ၶႂ်ႈလႆႈလွင်ႈၵတ်းယဵၼ် ၸွမ်းတၢင်ႇၸၢဝ်းၶူိဝ်းႄတ့ႄတ့ယူႇၸုိင် လူဝ်ႇလႆႈဢဝ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ဢၼ်ပဵၼ်ငဝ်ႈပုိၼ့်လူင် ၵၢၼ်မူိင်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်

ႄလႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼၼ့်

ဢုပ်ႇၵၼ်ၼူိဝ်ၶဵင်ႇၵၢၼ်မူိင်းေသ

ႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်းၼင်ႇေၶႃႈတူၵ်းလူင်းၼၼ့်ယဝ့်။ လုၵ့်ဢဝ်တီႈၽူႈတၢင်တူဝ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶူိဝ်းၵူႈေၸႈမူိင်း ပႃးတင်းေၸႈမူိင်းမၢၼ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ် ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပူိင်မီႈပုိၼ်းမူိင်းမႂ်ႇ ဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈႄလႈႁႂ်ႈေၸႈမူိင်းၵူႈမူိင်းမူိင်း မီးသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ ပူိင်မီႈပုိၼ်းမူိင်း ဢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမူိဝ်ႈၼႂ်းပီ 1947 ေသ ႄတႇၸႂ်ႉမႃး မူိဝ်ႈပီ 1948 ႄလႈၸူိဝ်းၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမႃးဝၢႆးလင်ၼၼ့်

ဢမ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈေၸႈမူိင်းၵူႈမူိင်းမီးသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၽဵင်ႇ

ပဵင်းၵၼ်။ တႃႇေတလႆႈလွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ၼၼ့် ၵူႈေၸႈမူိင်းလူဝ်ႇလႆႈမီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် တီႈ ၼႂ်းပူိင်မီႈပုိၼ်းမူိင်းယူႇယဝ့်။ ၵူႈေၸႈမူိင်း ႁူမ်ႈၵၼ်ေၵႃႇတင်ႈ သုိၵ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်မီးၽူႈတၢင်တူဝ်ေၸႈမူိင်းၵူႈမူိင်း မူိင်းၶဝ်ႈပႃး ဝၢင်းၽႅၼ် ၸတ်းၵၢၼ် ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ မူိင်းတႆး လႆႈႁူမ်ႈေၵႃႇတင်ႈမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်မႃး ၼႆေသတႃႉ သုိၵ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ပဵၼဢ ် င်ႇၵႃႇလၵ့်ၶၼႃႇမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼုိင်ႈဢၼ်ၼၼ့် ယူပ်ႈ ယွမ်းဝႆ့။ ဢၼ်ဢွၵ်ႇၾၢင်ႁၢင်ႈသုိၵ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ဝႆ့ၼၼ့် ပဵၼ်တပ့်သုိၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၵူၺ်းႄလႈ ၶဝ် ၸင်ႇဢဝ်တုိဝ့်တၢင်းႄၼၼႃႈတူိဝ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ပဵၼ်တပ့်သုိၵ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆေသ ပူၼ့်ပႅၼ်ၽႅၼ်ႇလိၼ်

ေၸႈမူိင်းၸၢဝ်းၶူိဝ်း ႄလႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမႃးပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်ယူႇ။ ၼင်ႇႁုိဝ်ပၼ်ႁႃဢၼ် ၼႆ့ ေတဢမ်ႇသုိပ်ႇမီးၵႂႃႇၼၼ့် လူဝ်ႇလႆႈမီးသုိၵ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ယဝ့်။ ဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၸူိဝ်းၼႆ့ ပဵၼ်လွၵ်းလၢႆးႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းႄလႈ ပၼ်ႁႃသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇ ပဵၼ်ၵူၼ်း ဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ယဝ့်။ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ၶတ်းၸႂ်ႄၵႈ ၶႆမႃး

ပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်ယႇူ ေသတႃႉ

ယွၼ့်ပူိဝ်ႈၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈႄလႈၼၵ်းၵၢၼ်မူိင်းမၢၼ်ႈ

ဢမ်ႇ

ယွမ်းႁဵတ်းၸွမ်းေသဢမ်ႇၵႃး ပၢႆဢဝ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တႆး တူၵ်းၶွၵ်ႈပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁုိင် ႄလႈမၢင်ေၵႃႉေၵႃႈ လႆႈထုၵ်ႇၶႃႈႁႅမ်တၢႆမႃး ဢမ်ႇၼၼ် ဢမ်ႇႁၼ်ငူိၼ်ႈသင်ေသ လႆႈႁၢႆၵႂႃႇၸူိဝ်းၼႆ့ေၵႃႈမီး။ ယွၼ့်ပူိဝ်ႈ ၼၼ် တႃႇေတႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃလႆႈၼၼ့် လူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ႄလႈ ၵူၼ်းမူိင်းတႆး ဢိၵ်ႇၸၢဝ်းၶူိဝ်းၵူႈေၸႈမူိင်းၶဝ် ၶႂ်ႈႁူမ်ႈႄၵႈၶႆၵႂႃႇ ၼင်ႇေၶႃႈၸူိဝ်းပႃႈၼူိဝ်ၼႆ့ယဝ့်။

ေၶႃႈလူပ်းလုိၼ်း ေၶႃႈလူပ်းလုိၼ်း ပီႈၼွင့်ၸၢဝ်းၶူိဝ်းၼႂ်းမူိင်းတႆး သူင်ၶႂ်ႈႁဵတ်းသုိၵ်း ၶႂ်ႈတုိၵ်းၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ ၼႃႇႄလႈဢွၼ်ၵၼ်ေၵႃႇတင်ႈၸုမ်းသုိၵ်းမႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈ။

ယွၼ့်ပူိဝ်ႈႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းၼူိဝ်ၶဵင်ႇ

ၵၢၼ်မူိင်းၼၢင်ႇလၢတ်ႈမႃးတီႈၼူိဝ်ၼၼ့်ဢမ်ႇလႆႈႄလႈ ၸင်ႇလႆႈမီးမႃးၸုမ်းသုိၵ်းၸၢဝ်းၶူိဝ်း ေၸႈမူိင်း ၽႂ်မၼ်း တုိၵ်းေတႃးေတႃႇသူႈ တႃႇဢဝ်လႆႈၶုိၼ်း ငဝ်ႈၶၢမ်ႇပုိၼ့်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ဢၼ် လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ပၼ်ဝႆ့တႃႇမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸႅတ်ႈေသ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸၢဝ်းၶူိဝ်းမၢၼ်ႈ ၽၢႆႇမၢႆမီႈ မၢၼ်ႈ ႄလႈၼၵ်းၵၢၼ်မူိင်းမၢၼ်ႈၶဝ် လိမ်ႇေသႈလႅၼ်ဢဝ် တင်ႈႄတႇလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းေၶႃမႃး တီႈဢင်းၵိတ်း ႁၢၼ့်ေတႃႇထုိင်ၽွင်းယၢမ်းေတႃႈလဵဝ်ၼႆ့ယဝ့်။ ပီႈၼွင့်ၸၢဝ်းၶူိဝ်းတႆးေၵႃႈ

ဢမ်ႇယွမ်းႁပ့်လႆႈတၢမ်ႇ

လွင်ႈပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်

ၵူၼ်း ဢၼ်ၽုတ်းမီးမႃးၼၼ့်ေသ လႆႈေၵႃႇတင်ႈတပ့်သုိၵ်းမႃး။ ၸုိဝ်ႈတပ့်သုိၵ်း ဝႃႈတပ့်သုိၵ်းၸုိင်ႈ တႆးၼႆေသ

တုိၵ့်ၸုၵ်းမၼ်ႈ

တုိၵ်းေတႃးေတႃႇသူႈသုိၵ်းမၢၼ်ႈ

ၸူိဝ်းပူၼ့်ပႅၼ်ၶဝ်ႈမႃး

ေပ့ၵိၼ်

ၼႂ်းၽႅၼ်ႇလိၼ်ၸုိင်ႈတႆး ပဵၼ်ပၢင်တုိၵ်းၵၼ်ယူႇႁၢၼ့်ေတႃႇထုိင်ယၢမ်းၼႆ့ယဝ့်။ တႃႇဢဝ်ၵၢၼ်မူိင်း ၼမ်းၵၢၼ်သုိၵ်းတပ့်သုိၵ်းၸုိင်ႈတႆး

ႁႂ်ႈေပႃးႁွတ်ႈထုိင်လႆႈယူိင်းဢၢၼ်းၵၢၼ်မူိင်းသုင်သုတ်းမူိင်းတႆး

ၼၼ်သ ့ မ့် ပဵၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶုိၼ်းၸုိင်ႈတႆးယဝ့်။ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶုိၼ်းၸုိင်ႈတႆးၼႆ့ ယူိင်းဢၢၼ်းသုင်သုတ်းၶွင်ၵူၼ်းမူိင်းတႆး

မီးဝႆ့ေပႃႇလသီႇၵၢၼ်မူိင်းၼႅၼ်ႈၼႃ ဢၼ်ပဵၼ်

တႃႇေတဢဝ်လႆႈမႃး

သုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းႁင်းေၶႃ

ၸွမ်းၼင်ႇ

လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ယူိင်းဢၢၼ်းဝႆ့ပၼ်မူိင်းတႆးၼၼ့်ယဝ့်။ ေပႃႇလသီႇၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶုိၼ်းၸုိင်ႈတႆး ၼႆ့မီးဝႆ့ 6 ေၶႃႈၼင်ႇတႂ်ႈၼႆ့။ 1. သၢင်ႈၵၢၼ်ၽွမ့်ႁူမ်ႈၸူိဝ့်ၸၢတ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၵၢၼ်ၽွမ့်ႁူမ်ႈၸၢဝ်းၶူိဝ်းၼႂ်းၸုိင်ႈတႆး

2. ဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းေၶႃ

ဢၼ်ၵူၼ်းမူိင်းတႆးမီးလႆႈသုၼ်ႇတႅပ်းတတ်းႁင်းေၶႃတဵမ်

ထူၼ်ႈ 3. ပူၵ်းတင်ႈတီႈမူဝ်ႇၶေရႇသီႇ 4. ပူၵ်းပွင်ၽဝၵူၼ်းမူိင်း 5. သၢၼ်ၶတ်းယႃႈမဝ်းၵမ် 6. လွင်ႈၵတ်းယဵၼ် မီးဝႆ့ေပႃႇလသီႇ 6 ေၶႃႈၸူိင့်ၼႆေသ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶုိၼ်းၸုိင်ႈတႆး သုိပ်ႇယၢင်ႈတၢင်းၵၢၼ်မူိင်း ႄလႈၼမ်းပႃးတၢင်းၵၢၼ်သုိၵ်း တပ့်သုိၵ်းၸုိင်ႈတႆး တူင့်ၼုိင်တင်းသွင်ၽၢႆႇသွင်ပႃႈ တႃႇဢဝ်မူိင်းတႆး ၵွၼ်းေၶႃမႃးယူႇယဝ့်။ ၼႂ်းၶၢဝ်ႇၵႆ့လၢတ်ႈဝႃႈ တပ့်သုိၵ်းၸုိင်ႈတႆး တုိၵ်းဢဝ်သုၼ်ႇဢုပ့်ပူိင်ႇႁင်းေၶႃ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် တုိၼ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈမူိင်းတႆး ေတၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ေသ တင်ႈမူိင်းၵွၼ်းေၶႃဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ပုၼ်ႈတႃႇၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈႄလႈသင် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မၢၼ်ႈပၢၼ်သုိပ်ႇပၢၼ်ႄလႈသင် ၼၵ်းၵၢၼ်မူိင်း မၢၼ်ႈႄလႈသင် မူိၼ်ၽဵတ်ႇလွၵ်ႇဝႆ့ယဝ့်။ ယွၼ့်ပူိဝ်ႈၵူဝ်ႄလႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မၢၼ်ႈ ႄလႈၼၵ်းၵၢၼ်မူိင်း မၢၼ်ႈၸင်ႇႁႂ်ႈၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ

သိမ်းဢမ်းၼၢတ်ႈ

မူိဝ်ႈၸၢဝ်းၶူိဝ်းၵူႈေၸႈမူိင်း

ၶတ်းၸႂ်ဝူၼ့်ႄမး

ပူိင်မီႈပုိၼ်းမူိင်း မူိင်းႁူမ်ႈတုမ် ၽႅတ်ႇတရူိဝ်ႇၸႅတ်ႈ ၼႂ်းပီ 1962 ၼၼ့်ယဝ့်။ ႄတႇဢဝ်ယၢမ်း ၼၼ့်မႃး ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ ႄလႈၽူႈၸွမ်းလင်ၶဝ် လဵၼ်ႈလၢႆးလၵ်းလိင်း ၼႂ်းၵၢၼ်သုိၵ်းၵၢၼ်မူိင်း ေတႃႇၸၢဝ်းၶူိဝ်းၵူႈေၸႈမူိင်းမႃး ေတႃႇထုိင်ယၢမ်းၼႆ့ယဝ့်။ သင်ၸူိဝ့်ဝႃႈ ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈ ႄလႈၽူႈ ၸွမ်းလင်ၶဝ်

မီးၼမ့်ၸႂ်ၶႂ်ႈႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းႄတ့ယူႇၸုိင်

ၶတ်းၸႂ်ႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်း

ဢၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶူိဝ်းၵူႈေၸႈမူိင်း

ၸွမ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼၼ့်

ဢမ်ႇတၢပ်ႈၵူဝ်၊

ယွၼ့်ပူိဝ်ႈပဵၼ်

သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၶဝ်ယူႇယဝ့်။ ေပႃးဢဝ်ပူိင်မီႈပုိၼ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ဝႃႈ ေပႃးထုိင်မႃး 10 ပီ မူိင်းတႆး ေၵႃႈမီးသုၼ်ႇၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇလႆႈ။ ထုိင်မႃး 10 ပီယဝ့် မူိင်းတႆးယင်းဢမ်ႇၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇေသ မူိဝ်ႈတုိၵ့်သုိပ်ႇၶတ်းၸႂ်ဝူၼ့်ႄမးမူိင်း ႁူမ်ႈတုမ် ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းေသ ၵုိမ်းမၼ်ႈၵႂႃႇၼၼ့် ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈသိမ်းဢဝ်ဢမ်းၼၢတ်ႈၸုိင်ႈ မူိင်းၵႂႃႇႄလႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် လႆႈထုၵ်ႇသိၵ်ႇယႃႉပႅတ်ႈေသ မူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ေၵႃႈလုလႅဝ်ၵႂႃႇယဝ့်။ မူိင်းတႆးႄလႈမူိင်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၵၼ်ေသ ပဵၼ်ဝႆ့ေၵႃႉမူိင်းမူိင်းမူိၼ်ၵဝ်ႇ မူိဝ်ႈၼႃႈပႆႇႁဵတ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ပၢင်လူင် တႃႇတူၵ်းလူင်းႁဵတ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ႁူမ်ႈၵၼ်ၼၼ့်ယဝ့်။ လူင်ပွင်ၸုိင်ႈသုိၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်မီးဝႆ့ ယူႇမူိင်းတႆးယၢမ်းၼႆ့ေၵႃႈ

ပဵၼ်ၸုမ်းဢဝ်သုိၵ်းေသ

ၶႂၢၵ်ႈမူိင်းတႆး

ဢဝ်မူိင်းတႆးပဵၼ်ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇ

မၢၼ်ႈဝႆ့။ ယွၼ့်ပူိဝ်ႈၼၼ် ဢၼ်မူိင်းတႆးေတဢဝ်ၵွၼ်းေၶႃဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ၸုမ်းသုိၵ်းမၢၼ်ႈႄလႈ ၽူႈၸွမ်းလင်ၶဝ် ဢမ်ႇလီတူၵ်းၸႂ်ၵူဝ်ေႁသင်လူင်လၢင်။ ၸုမ်းၸူိဝ်းဢၼ်ေတတုိၵ်းေတႃးဢဝ်တီႇ မူဝ်ႇၶေရႇသီႇၼၼ့်ေၵႃႈ ဢမ်ႇလီမႆႈၸႂ်ဝႃႈ မူိင်းတႆးဢဝ်ၵွၼ်းေၶႃၼႆ့ မၼ်းၶတ်းၵၼ်တင်းဝႃႇတတီႇ မူဝ်ႇၶေရႇသီႇ။

သဵၼ်ႈတၢင်းမူိင်းတႆးဢဝ်ၵွၼ်းေၶႃ ႄလႈသဵၼ်ႈတၢင်းၸုမ်းတီႇမူဝ်ႇၶေရႇသီႇပႆၵႂႃႇၼၼ့် ယႃႇ ဝႃႈေတၶတ်းၵၼ်၊ ေပႃးမႃးဝူၼ့်သွၼ်ႇတူၺ်းလီလီ မၼ်းယင်းၵမ့်ထႅမ် ပုိင်ႈဢိင်ၵၼ် ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ် ယၢင်ႈထုိင်ယူိင်းမၢႆၽႂ်မၼ်းလႆႈၽႂ်းၽၢႆၵႂႃႇၵွၼ်ႇယဝ့်။ ႁဵတ်းႁုိဝ်ႄလႈသမ့်လၢတ်ႈဝႃႈၸူိင့်ၼႆ? ဢၼ်ၼႆ့ ပဵၼ်ယွၼ့်ပူိဝ်ႈဝႃႈ

ၽူႈၶဵၼ်ဢၼ်သွင်ၸုမ်းေတလႆႈတုိၵ်းပႅတ်ႈေသ

ဢဝ်လႆႈယူိင်းမၢႆၽႂ်မၼ်းၼၼ့်

ပဵၼ် ေၵႃႉလဵဝ် ၸုမ်းလဵဝ်ၵၼ် - ၸဝ်ႈဢမ်းၼၢတ်ႈသုိၵ်းမၢၼ်ႈ ႄလႈၵူၼ်းၸွမ်းလင်ၶဝ်ယဝ့်။ ယွၼ့် ပူိဝ်ႈၼၼ်ႄလႈ ယူႇၼႃႈတီႈၽႂ်မၼ်းေသ တုိၵ်းေတႃးႁူမ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇႁႂ်ႈဢဝ်လႆႈယူိင်းမၢႆၽႂ်မၼ်းၵွၼ်ႇ ေပႃးၶႂ်ႈႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်ေၵႃႈ ႁူမ်ႈၵၼ်ဝၢႆးလင် ဢဝ်မူိင်းေတႃႇမူိင်းမႃးႁူမ်ႈၵၼ် ၼင်ႇမူိင်း ႁူမ်ႈတုမ်ဢီးယူႇၼၼ့်ေၵႃႈလႆႈယဝ့်။ ၼၼ်ေသတႃႉေၵႃႈ တႃႇေတဢဝ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ၼမ့်ၸႂ်ပၢင်လူင်ေသ ႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃ ၵၢၼ်မူိင်းႄလႈ ပၼ်ႁႃသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ဢၼ်ၵူိတ်ႇမီးမႃးတီႈၼႂ်းမူိင်းတႆးၼၼ့် လႆႈႁူႉ ႁၼ် ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶုိၼ်းၸုိင်ႈတႆးတူဝ်ႈတၼ်းဝႆ့ယူႇၵူႈယၢမ်း။ ၸူဝ်ႈၵႃႈပႆႇႄၵႈၶႆပၼ်ႁႃၵၢၼ်မူိင်းၸွမ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ဢၼ်ပဵၼ်ငဝ်ႈၶၢမ်ႇပုိၼ့်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼၼ့် ႄလႈၸူဝ်ႈၵႃႈတပ့် သုိၵ်းမၢၼ်ႈတုိၵ့်ယူႇဝႆ့ပဵၼ်သုိၵ်းၶႂၢၵ်ႈမူိင်းဝႆ့ယူႇၼၼ့် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႂ်းမူိင်းတႆး ဢၼ် လႆႈလုသုမ်း

ႄတႇဢဝ်လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းေၶႃၸွမ်းမၢၼ်ႈေသတင်ႈမူိင်းႁူမ်ႈတုမ်မႃး

ေတႃႇထုိင်

ယၢမ်းေတႃႈလဵဝ်ၼၼ့် ေတဢမ်ႇမီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈသင်မႃးၼႆ ၶႃႈႁဝ်းယုမ်ႇယမ်ဝႆ့ၼင်ႇၼႆ။

1

http://www.cpamedia.com/history/thailand_in_shan_state/ http://en.wikipedia.org/wiki/Panglong_Agreement 3 http://www.un.org/en/documents/udhr/ 4 Htun Myint, Oo (Taunggyi), Where is Shan State (in Burmese), pp. 107-133 5 http://www.shanhumanrights.org/index.php/about-us.html 6 http://www.shanwomen.org/ 7 http://www.shanhumanrights.org/index.php/newsletter/74-2011/308-april-2011.html#1 8 http://www.shanwomen.org/pdf/Licence%20to%20Rape%20B.pdf 9 Record of the All States Conference at Taunggyi 10 Aung Tun, Sai, History of the Shan State – from its origins to 1962, Silkworm Books, Thailand 2009, pp. 483488 11 http://en.wikipedia.org/wiki/Khun_Htun_Oo 12 Htun Myint, Oo (Taunggyi), Where is Shan State (in Burmese), p. 82 13 Htun Myint, Oo (Taunggyi), Where is Shan State (in Burmese), p. 176-185 14 http://www.asianews.it/news-en/National-convention-ends-after-14-years-10215.html 15 union solidarity and development party 16 Htun Myint, Oo (Taunggyi), Where is Shan State (in Burmese), p. 116-117 17 Aung Tun, Sai, History of the Shan State – from its origins to 1962, Silkworm Books, Thailand 2009, pp. 441443 2