Lời của Quá Khứ

Khế Iêm

Lời Của Quá Khứ Tập truyện mẫu bìa thái tuấn phụ bản duy thanh, thái tuấn ngọc dũng, đinh cường

Văn Mới 1996 (Tái bản 2020)

LỜI CỦA QUÁ KHỨ Văn Mới ấn hành California, Hoa Kỳ 1996

Tác giả giữ bản quyền

Phụ bản Duy Thanh 1972

Kính tặng song thân

lời giới thiệu

T

ập truyện của Khế Iêm sẽ đem lại một nét lạ trong làng truyện ngắn hải ngoại hiện nay. Bây giờ không thấy ai viết kiểu như thế. Sách có chín truyện, truyện đầu (Ánh Trăng) được viết tại Sài Gòn năm 1973, và truyện cuối (Thời Của Những Kẻ) viết tại Pulau Bidong 1988. Nội dung các truyện chứa đựng trong quãng thời gian ấy... Nhưng truyện của Khế Iêm ít khi bày ra cảnh đời cụ thể, tất cả chỉ được trình bày như một cảm thức, không giống như đời thực, chẳng khác nào vật thể được nhìn qua sự khúc xạ của nước hoặc không khí. Chính hiện tượng khúc xạ ấy – và môi trường khúc xạ ở đây là tâm hồn và cái nhìn của nhà văn – đã biến truyện Khế Iêm nhiều khi thành những tùy bút, hoặc những đoạn thơ văn xuôi. Có những đoạn tuyệt hay. Chính những đoạn ấy nói lên được những gì tác giả cần nói hơn là toàn thể “truyện,” thường chỉ là một khối xúc cảm được diễn đạt bằng ngôn từ và hình ảnh rất trừu tượng. Ngôn từ là cái đáng kể ở đây, chúng đã đóng tối đa vai trò của chúng để tạo nên hình tượng, ấn tượng, mang rất nhiều tính chất tượng trưng.

Cả nhân vật, những chàng, những nàng cũng chỉ là tượng trưng, impersonnel, và ngôn ngữ đối thoại của họ lại càng như thế, những câu cô đặc không có trong đời thực.

Bút pháp ấy rất riêng biệt của Khế Iêm. Nhưng tình trạng nhân vật phi nhân vật, cảnh trí phi không gian của những 9 • Khế Iêm

truyện đầu càng về sau càng bớt đi, cụ thể như truyện Thời Của Những Kẻ thì người đọc tạm đi ra khỏi sự mơ hồ để nhận ra khung cảnh của một trại tị nạn trên đảo với những nhân vật vượt biên trong đó. Nhưng tác giả vẫn tiếp tục cái sở trường của mình để tạo ra “bầu khí quyển cảm thức” mà mình mong muốn: đó là sức mạnh của cách sử dụng ngôn ngữ.

Tạp chí Thế Kỷ 21 * Ghi chú Lời giới thiệu là Lời điểm sách nhận được của tạp chí Thế Kỷ 21, 1996.

Lời Của Quá Khứ • 10

lời nói đầu

T

ập kịch Hột Huyết xuất bản năm 1972, mặc dù trước đó, tôi thường làm thơ. Qua năm 1973, tôi bắt đầu viết truyện. Nhưng dù là thơ hay truyện, cũng chỉ tùy thuộc vào hứng khởi, hay nhu cầu tưởng tượng, chứ không có mục đích gì. Vì vậy, tại sao tập truyện chỉ có 10 truyện ngắn, và 2 vở kịch, trích từ tập kịch Hột Huyết, với khoảng 150 trang, lại kéo dài tới 15 năm (1973-1988), lúc tôi vừa tới tuổi trưởng thành. Viết xong tôi giữ lại, cho đến khi qua Mỹ, tôi lần lượt gửi đăng trên Tạp chí Văn của nhà văn Mai Thảo. Và đến năm 1996, nhà xuất bản Văn Mới ấn hành.

Những nhà văn khi viết truyện hay tiểu thuyết, mục đích là để bán. Mà bán, thì phải làm sao phản ảnh đúng sinh hoạt đời sống thực, lôi cuốn người đọc tham dự vào đời sống truyện.

Hiểu như thế, Lời của Quá khứ không phải là truyện, chỉ là Lời. Và Quá Khứ là khoảng không thời gian xa rời thực tại.

Còn nhân vật là ai? Không có nhân vật, chỉ là những câu nói tự nói, của con người, những cảm xúc nổi trôi, bồng bềnh trong không. Thế còn những truyện vượt biên, với những nhân vật, biến cố, tình tiết xảy ra? Đó chỉ là chiếc bóng mờ của thế giới tưởng tượng, những mối tình vọng tưởng, như bức tranh nhiều màu, có chỗ đậm, chỗ nhạt, thế thôi.

11 • Khế Iêm

Nhưng giữa hai thế giới tưởng tượng và thực tại khác nhau thế nào? Con người hình thành bởi ý thức và vô thức, ý nghĩ và cảm xúc. Và khi ý nghĩ, được lọc qua bộ lọc tâm trí, căn cứ trên niềm tin tồn trữ trong tiềm thức, hòa trộn với cảm xúc, làm thành thực tại (tưởng tượng) riêng biệt của chúng ta. Những bộ lọc tâm trí, mỗi người hoàn toàn khác nhau, vì những hóa chất dẫn truyền thần kinh, xung động điện năng và DNA tạo nên cá tính mỗi người mỗi khác. Thí dụ, khi nhìn vào những bức tranh của Vincent Van Gogh miêu tả méo mó thực tại, hoặc khi đối diện với một biến cố xảy ra, có người cảm thấy thương tâm, sợ hãi, bất lực ... không ai giống ai. Những nhà tư tưởng, qua thời gian, đều cho rằng thực tại (thế giới) chúng ta biết, chỉ là ảo tưởng. Đúng ra, thực tại không phải là ảo tưởng, mà phiên bản thực tại của chúng ta mới là ảo tưởng. Chúng ta nhận biết thực tại không phải tự chính nó hiện hữu, mà qua những gì chúng ta muốn nó hiện hữu.

Giữa hai thế giới tưởng tượng và thực tại, thật ra, chỉ là một. Và Lời của Quá Khứ đúng là truyện. Hay nói khác, đây là loại truyện cô đọng lại loại truyện hay tiểu thuyết chúng ta vẫn thường đọc, thành kịch. Thơ cũng là kịch. Tất cả là kịch ở một dạng khác. Và đời sống thực tại chẳng phải là hình thái của kịch ư? Con người khi sinh ra vốn đã là nhân vật kịch, và phải đóng hết vai trò, cho đến khi từ biệt sân khấu cuộc đời.

Nếu kịch trên sân khấu là giả, là đóng vai, thì kịch đời là thật, là khổ đau. Nếu có ai, sống cô độc trong thế giới tưởng tượng suốt thời thanh xuân, được mẹ cha nuôi dưỡng, thì khi vào bước chân vào đời, tự kiếm sống, khổ đau ập tới.

Tập truyện vẽ nên khung cảnh của thời khắc trưởng thành đầy mộng mơ và nuối tiếc, một bức tranh hồi ức, treo lên để thưởng ngoạn.

Lời Của Quá Khứ • 12

Như vậy, tôi không phải là nhà văn, chỉ là kẻ viết. Lời của Quá Khứ là những cảm xúc cô đọng thành lời kinh cầu, tâm tư của mỗi con người, mong ước được sống như người bình thường. Đó cũng là tâm tư của người viết.

Tháng 4 – 2020

13 • Khế Iêm

aùnh traêng

K

hu ñaát roäng, troáng trôn, khoâng moät boùng ngöôøi. Con ñöôøng daøi môø saùng, laãn vôùi aùnh traêng. Ngöôøi ñaøn oâng ñöùng döïa vaøo thaønh töôøng, tay buoâng thoõng. Maët traêng vaøng ñaäm giöõa neàn trôøi xanh lô; vaø maây quang. Gioù thoåi nheï, laáp laùnh trong vaøi luøm caây, lao xao, vaéng ngaét. Ñaùm ngöôøi ñöùng raûi raùc, beân trong haønh lang ñaõ toái ñen, im phaéc. Ngöôøi ñaøn oâng ñöa maét nhìn theo con ñöôøng ñaát aâm thaàm, naèm phôi mình döôùi thöù aùnh saùng moâng lung, nhöõng taøn oâ thaãm ñen, caùch bieät. Trong thoaùng choác, khoâng moät vang ñoäng naøo, khoâng moät nhaùnh caây rôi, cuøng baàu trôøi chan hoøa, röôøi röôïi. Ñaùm ngöôøi chuyeån ñoäng rôøi raïc, vaø ôû cuoái nhöõng böïc theàm loaùng thoaùng nhöõng tia chieáu oùng aùnh, ngoaèn ngoeøo, môû ra cuøng khoaûng khoâng baùt ngaùt nhöõng ñöôøng neùt lôø môø, taûn maïn. Ngöôøi ñaøn oâng chaäm raõi quay mình, lui veà sau, nhöõng khuoân maët aån hieän, môø toái, töø töø cuøng nhìn laïi moät phía. Traêng trong vaét, bao la, muøi höông daâng ngan ngaùt, nheï taãng laãn vôùi hôi may loaõng tan maõi taän chaân trôøi.

Gioù roäng theânh, ñoät ngoät, töøng thoaùng qua, muoán vôõ ra treân daûi xanh taép, mô hoàà.

15 • Khế Iêm

* Coâ gaùi ngoài laëng thinh treân baêng gheá, ngoù moâng lung leân khoâng trung. Ga laø moät toøa nhaø coå, coù baäc theàm hôi cao, hoang pheá giöõa caùch ñoàng quaïnh queõ. ÔÛ raát xa laø moät khu röøng thaâm u vaø moät thò traán nhoû, bao phuû bôûi moät maøu saùng traéng, löûng lô, trong söông rôi. Ñaùm ngöôøi töøng luùc moät, boàn choàn giöõa ñoáng haønh lyù ngoån ngang, raûi thaønh nhöõng ñoám ñen xeâ dòch, nheï vaø ñeàu, xoân xao trong loøng nhaø.

Beân ngoaøi, boãng coù tieáng huùt saâu cuûa vaøi caùnh chim keâu söông. Cuøng luùc, laø nhöõng aâm vang reo vui cuûa moät hoài coøi taøu. Côn huyeân naùo noåi leân, daàn daàn keùo theo nhöõng hình daïng môø môø, noái ñuoâi nhau ra taän theàm ngoaøi. Moät soá nhöõng khuoân maët laàn löôït taém ñaãm aùnh traêng. Roài baát chôït taát caû ñeàu ngöng laïi, töïa nhö bò doäi laïi bôûi moät söùc voâ hình, nhöõng aâm thanh laéng xuoáng vaø tieâu ñi moät caùch kyø laï.

Coâ gaùi duoãi chaân, moät phaàn phôi ra ngoaøi aùnh saùng, nhìn khoâng ngôùt moät maøu traéng non, hoân phôùt treân neàn vaûi ñen nhaãy. Chöøng moät laùt sau môùi coù tieáng lao xao, aâm aâm, hoãn ñoän. Ñaùm ngöôøi tænh haún nhö vöøa traûi qua moät giaây khaéc huyeàn bí, xa xoâi. Röøng xaùm tro, chaäp chôøn trong lôùp buïi nhuyeãn.

Con ñöôøng caøng luùc caøng toùp laïi, muoán quaãy mình giöõa moät gioøng soâng tinh quaùi. Ñaùm ngöôøi di chuyeån veà choã cuõ, nhòp nhaøng vaø chaäm raõi. Nhöõng böôùc chaân ngaén, khoâng troâng roõ ñöôïc khoaûng caùch, duø raát nhoû, gioáng nhö nhöõng veát ñen troâi loaêng quaêng treân moät beà maët loûng. Tôùi khi Lời Của Quá Khứ • 16

khoâng coøn moät chuyeån ñoäng naøo thì taát caû cô hoà ñaõ nhaäp vaøo loøng moät khoaûng khoâng voâ haïn.

Coâ gaùi duøng daèng nöûa muoán ñöùng daäy, nöûa muoán ngoài nguyeân. Maùi nhaø haét boùng, chieám quaù nöûa haønh lang, phaân bieät roõ reät giöõa tranh toái, tranh saùng. Khoâng ai loä moät cöû chæ nhoû. Baàu trôøi trong, xanh theâm. Gioù nheï ñaåy, luøa laên taên treân soùng toùc. Quang caûnh phaûng phaát neùt ngoä nghónh cuûa moät böùc coå phong.

Ngöôøi ñaøn oâng giaät mình, ngô ngaùc, bò chìm huït tröôùc taûng im laëng voâ bieân. Trong côn thaát thaàn töøng hoài moät, khuoân maët co ruùm, kinh taâm. Ñaùm ñoâng ruùt daàn vaøo moãi goùc toái. Coâ gaùi thaãn thôø, ngoù thoaùng vaøi chieác laù rôi, laùc ñaùc treân baäc theàm. Trong nhaø, boùng ñen caøng luùc caøng daày, vaø laø ñaø döôùi maët ñaùy, nhöõng hôi thôû keùo daøi naëng nhoïc. Traàn nhaø roäng vaø cao, chöùa ñöïng moät vuõ truï cuõng voâ cuøng khoâng keùm. Khung caûnh leäch laïc, thaûn nhieân.

Roài töø treân khoâng trung, baát thình lình truùt xuoáng moät khoái aâm thanh xoaùy buoát, choùi tai, khoan saâu döôùi loøng ñaát. Ñaùm ngöôøi ruøng mình, nhôùn nhaùc.

Nhöõng tieáng soâi cuoàn cuoän, töôûng nhö muoán loän nhaøo moïi ngöôøi ra ngoaøi. Ngöôøi ñaøn oâng laûo ñaûo, ñöùng khoâng vöõng, hai baøn tay daùn leân maët töôøng.

Coâ gaùi ngaõ nhoaøi treân gheá, hai oáng chaân buoâng thoûng, phaát phô, lay nheï. Ñaùm ngöôøi heát hoàn vía, khoâng nhuùc nhích noåi, ñaâu ñoù, tieáng oàn aøo, reân sieát aâm æ. Bieán coá xaûy ra raát nhanh, nhöng moïi ngöôøi vaãn coøn cheát cöùng trong cuøng moät daùng ñieäu. Chæ thaáy nhöõng thanh vang daàn daø laéng ñoïng treân nhöõng ñoám ñen ñang trong côn thieâm thieáp. Ngöôøi ñaøn oâng thôû meät nhoïc, nhìn 17 • Khế Iêm

phôùt nghieâng, xuoâi theo baäc theàm coù nhöõng ñöôøng keû saùng vaø saéc. Ñoâi maét môø nhaït giöõa hai hoác toái. Ñeán moät luùc khaù laâu sau, ñaùm ngöôøi môùi cöïa mình, ngoï nguaäy khoâng ngôùt vaø thoát leân nhöõng tieáng nhö ve keâu.

Ngöôøi ñaøn oâng coù maùi toùc tua tuûa, daøi ñeán ngang vai, chieác aùo ngaén ñeå loä hai caùnh tay gaày, loøng thoøng. Coâ gaùi naèm im lìm ñeå hôû nhöõng khoaûng da traéng noõn. Baàu trôøi ruùt cao, moâng lung. Nhöõng ñoám ñen doàn gaàn laïi thaønh moät dôïn soùng, ñaåy ra ngoaøi haønh lang. Nhöõng khuoân maët gioáng nhau, nhaáp nhoâ, chen laán; nhöõng neáp nhaên co daõn raát ñeàu theo moät nhòp traàm boång, aâm ba ñoâi khi baát öng ngöng laïi, ñoâi khi aøo aøo tuoân chaûy. Ñeán khi ngöôøi cuoái cuøng ñöùng haún ra ngoaøi haønh lang thì taát caû ñeàu im phaéc, khoâng moät cöû ñoäng rieâng reõ, töø töø cuøng quay veà phía ngöôøi ñaøn oâng vaø giöõ nguyeân nhö theá. * Ngöôøi ñaøn oâng ñi laàn ñeán beân coâ gaùi. Nhöõng caùi ñaàu chuyeån ñoäng raát chaäm, chaêm chuù theo nhöõng böôùc chaân khoâng ñeàu, khoù nhoïc, hai baép ñuøi luaân phieân ñöôïc ruùt leân roài rôi xuoáng nhö hai moái daây treo bò caét döùt, hoaëc nhö nhöõng vaät maát thaêng baèng bò huït haãng trong chaân khoâng. Ñaùm ngöôøi khoâng moät bieåu loä nhoû, ngoaøi caùi nhìn ôû cuøng moät höôùng.

Ngöôøi ñaøn oâng vaáp teù khi böôùc ñöôïc moät ñoaïn ngaén. Ñoâi chaân duoãi thaúng, run leân nhö keû ñaõ nhaäp vaøo côn ñoàng thieáp. Ñaùm ñoâng cuøng oà leân töøng chaäp.

Ngöôøi ñaøn oâng coá göôïng daäy vaø vôùi nhöõng böôùc cöùng, gaãy, khaäp kheãnh cho tôùi khi ñöùng goïn gaøng Lời Của Quá Khứ • 18

caïnh coâ gaùi, thì nhöõng khuoân maët, nhöõng ñoâi maét aån naùu ñaày sinh ñoäng ñeàu dính chaët treân maùi toùc, ñoâi vuù, hai haøng ñuøi, thaûn nhieân giöõa khoâng khí dòu daøng toûa ra bao truøm laáy coâ gaùi. Taát caû baát ñoäng thaät laâu. Ngoaøi trôøi, vaøi côn gioù thoang thoaûng, luøa töøng maûnh söông mong manh, maùt röôïi. Luùc coâ gaùi tænh daäy ñoät ngoät thì ñaùm ñoâng cuõng thình lình, vôùi moät ñoäng taùc ñuùng luùc, cuøng ruùt vaøo phía trong, thu laïi töøng ñoám vaø raûi ra khaép nhaø. Coâ gaùi ngoài im, khoâng moät xuùc caûm töôûng ñaâu nhöõng bieán ñoäng, côn baát tænh vöøa roài nhö cuïm maây thoaûng qua, ñang troâi nhanh treân neàn cao thaêm thaúm.

Ngöôøi ñaøn oâng thoaét choác chìm trong moät traïng thaùi laï luøng, ñoâi maét ñuïc aåm, troâng lô ñaõng ngoaøi baõi söông quaïnh. Boãng nhieân coù tieáng noùi thoát ra nhö töø ñaâu ñaâu. Ngöôøi ñaøn oâng ngoù daùo daùc, coâ gaùi maáp maùy moâi: “Bình minh kia.”

“Khoâng. Hoaøng hoân chöù!”

“AÙnh traêng ñaâu?”

“AÙi chaø! Theá coøn chuùt haïnh phuùc?”

“Toâi boû queân roài thì phaûi. Ngaãm nghó cho cuøng ...”

Moät ngoïn gioù noåi leân, cuoán theo moät maûng maây buïi. Caùi nhoû nhoi tröôùc khoaûng khoâng bao la, roäng suoát. Traêng ñaõ cao, vöøa ñuû ñeå che toái heát daãy haønh lang. Ñaùm ngöôøi nhaäp nhoøa trong boùng ñeâm, khoâng moät daáu veát, khoâng moät tieáng keâu, nhöng döôøng nhö vaãn haøm chöùa moät bí maät, moät söï soáng khoâng ngöøng, raéc leân töøng phaàn haït li ti. Ngöôøi ñaøn oâng giöõ nguyeân boä ñieäu cuõ. Coâ gaùi nhö mô maøng ñeán moät gôïn raùng hoàng, moät buoåi trieâu döông. Moãi 19 • Khế Iêm

ngöôøi ñeàu coù rieâng moät caùch chôø ñôïi, cuøng laéng vaøo moät beà maët im laëng. * Theá roài moät hoài coøi taøu voïng laïi, roõ vaø nhoû. Ñaùm ngöôøi trôû neân naùo nhieät, tieáng noùi caát leân hoãn ñoän giöõa nhöõng va chaïm cuûa haønh lyù, tieáng goùt chaân leâ leät seät treân neàn nhaø taïo thaønh moät môù aâm thanh quaùi dò. Coâ gaùi vöôn vai, bieáng nhaùc, ñöùng leân, saùt caïnh ngöôøi ñaøn oâng. Caû hai thaúng ngöôøi, phoùng maét veà phía moät voøng naâu nhaït, hieän muø muø ñaèng chaân trôøi.

Ngoaøi haønh lang toái nhôø nhôø, vöøa ñuû ñeå soi thaáy ñaùm ñoâng ñang chen chuùc, loù daàn ra khoûi khung cöûa. Tieáng coøi taøu ñaõ taét ngaám töø luùc naøo, nhöng thanh aâm trong treûo coù moät söùc loâi cuoán kyø dieäu, nhö vaãn coøn vaêng vaúng ôû beân tai. Gioù ñöa ñaåy, eâm aû. Traêng traéng baïch cuøng vôùi hôi nöôùc bay. Ñaùm ngöôøi xeáp thaønh haøng ñeàu ñaën theo moät hình khoái ngay chính giöõa haønh lang. Ngöôøi ñaøn oâng vaø coâ gaùi ñöùng ôû moät ñaàu goùc. Taát caû höôùng veà con ñöôøng saét song song, traéng xoùa, uoán cong ñaèng tröôùc. Moät caûm giaùc len leùn xaâm chieám, mang noãi vui buoàn, xao xuyeán, laøm thuùc ñaåy nôi mieàn ñaát coâ tòch caùi quan hoaøi teâ taùi cuûa khaùch, ñang saép söûa leân ñöôøng.

Con taøu laàm lì, hieän ra trong söông traéng. Tieáng coøi reàn saâu huùt cuøng vôùi khoùi xaùm: tieáng nghieán sieát treân ñöôøng saét coù maõnh löïc loâi keùo ñaùm ngöôøi nhoáp nhoåm, muoán sôùm rôøi boû saân ga. Ngoaøi baõi, caùt vaø ñaù cuoán thaønh töøng côn loác xoaùy. Ñaát ñoät nhieân Lời Của Quá Khứ • 20

raïn vôõ. Nhöõng tieáng keâu thaát thanh, roái loaïn vaø mô hoà. Con taøu ñieân cuoàng, coá löôùt nhanh qua caùi khoaûng choâng cheânh. Vaø khu röøng, caây coái, ñöôøng xaù chöøng nhö ñaõ bieán maát raát mau, chæ coøn laïi daûi sa maïc hoang vu, baát taän, naèm phôi mình, tan loaõng vaøo maøu trôøi.

Baát ngôø, moät tieáng noå rung chuyeån töø loøng ñaát doàn leân. Ñaùm ñoâng run raåy, kinh hoaøng, nhìn con taøu bò baén tung toùe. Côn ñòa chaán döõ doäi, xaûy ra trong chôùp nhoaùng. Con taøu khoâng coøn nguyeân daïng, taát caû ñaõ tieâu tan, khoâng moät boùng ngöôøi, khoâng moät daáu veát cuûa söï soáng, khoâng caû chuùt khaû nghi cuûa söï cheát.

Trong khoaûnh khaéc, traêng vaãn raûi moät maøu hö huyeàn. Vaø ñaùm ngöôøi ñaõ bieán hình thaønh moät khoái xaùm aâm u.

Saøigoøn 1973

21 • Khế Iêm

ñoái thoaïi

C

haøng tì tay treân thaønh phaø, ngoù ra maët soâng ñaày soùng. Gioù thaét laïi, ñaåy ñaùm maây leân cao.

Khoâng gian meânh moâng, roäng. Naøng thu mình beân ñoáng haønh lyù giöõa ñaùm ngöôøi chen chuùc, baát ñoäng thaønh nhöõng ñöôøng neùt, hình khoái. Naéng keùo daøi qua oâ cöûa, chaûy treân maùi toùc, nhöõng khuoân maët, saéc maøu loän xoän.

Naøng neùm ñoâi maét treân ñaùy moät doøng soâng nhaãy boùng, caïn khoâ, khoâng nöôùc chaûy, khoâng reâu rong.

Con phaø nheï nhaøng lay trong quaõng khoâng. Gioù hoaõn laïi ñoâi chuùt khi ranh giôùi cuûa trôøi ñaát, nhöõng veát khaéc cuûa caûnh vaät ñoät nhieân bò nhoøa ñi bôûi maët phaúng xanh bieác, trong. Naøng böôùc chaäm raõi tôùi beân thaønh phaø, laéng nghe aâm thanh cuûa vaät gì chaïm phaûi caùi ñaém ñuoái cuûa buïi saéc rung leân nhö côn ñòa chaán nheï.

Con phaø caëp bôø, noåi leân nhöõng tieáng keâu aàm ó, giöõa ñaùm ngöôøi nhoán nhaùo, doàn cuïc beân nhöõng löôøn xe, treân baøn taøu. Chaøng chôït nhaän ra moät phaàn cuûa doøng soâng bò maát bieán vaøo moät nôi khoâng thaáy ñöôïc. Nöôùc ñaày vaø roäng giöõa ñöôøng ranh hoaøn toaøn traàn truïi, ôû phía beân kia. Con phaø troáng daàn khi 23 • Khế Iêm

chieác xe cuoái cuøng roà maùy, vaø ñaùm ngöôøi böông baû leân chieác caàu sôn ñen daãn xuoáng baõi. Naøng maõi ñöa maét theo con thuyeàn caâu thaû treân maët nöôùc aùnh xanh, moät ngö daân ñang tung löôùi, nhöõng cöû ñoäng nhòp nhaøng vaø ñeàu ñaën, thöïc chaäm nhö con thuyeàn tan vaøo khoaûng môø nhaït.

Chaøng nhaéc: “Leân bôø thoâi. Chuùng ta phaûi tôùi nôi tröôùc luùc trôøi toái ... Ñöøng daáy leân noãi nghi hoaëc khi nhöõng baát traéc.”

“Khoâng coù gì ... Ngoaøi böôùc phieâu daït.”

Chaøng laúng laëng: “Coù hay khoâng, cuõng chæ laø chuùt vieãn voâng ...

Nhöõng caùnh ñoàng nhö da trôøi.”

“Ta chaúng giöõ ñöôïc gì, ngoaøi noãi laàm than.”

“Maãu thuoác chaùy, chaéc haún.” “ÔØ, nhöng anh queân ... trong giaác mô.”

“Chaø, chaø.”

Chaøng ngaäp ngöøng, roài cuøng naøng baêng qua theàm xi maêng ñi leân nhòp caàu gheùp bôûi nhöõng khuùc vaùn daày vaø baèng nhau. Gioù quaán ôû döôùi chaân, thoåi töø nhöõng luøm caây daïi. Naéng taùi cuûa buoåi mai in boùng chaäp choaïng giöõa böôùc chaân vang mong manh.

Chaøng ngoaùi nhìn con phaø nhaáp nhoâ treân maët soùng ñaõ saùnh laïi. Con ñöôøng cong leân vaø chuyeán xe töøng chieác moät, bay vuùt vaøo cuøng vôùi nhöõng aâm thanh huùt daàn roài taét. Ñaùm ngöôøi chaäm chaïp, laån vaøo moät giaûi buïi. Chaøng vaø naøng döøng ôû ñaàu caàu giöõa moät khoâng gian ngöøng troâi vaø nhöõng sinh hoaït, chæ moät thoaùng thoâi ñaõ ngöng laïi.

Lời Của Quá Khứ • 24

...”

Naøng baâng khuaâng: “Chuùng ta ñaõ soáng vôùi nhau bao nhieâu naêm roài

“Ñöøng nhaéc nhôû.”

“Röøng raùng vaø sình laày.” “Ñöøng khôi leân vaø haõy choân vuøi. Chuùng ta ñang ñi ngöôïc laïi con ñöôøng cuõ.”

Chaøng thoaùng nhìn ngöôøi kieåm soaùt giaø, ngoài döïa vaøo haøng song saét chaén doïc moät loái ñi nhoû, khuoân maët xaïm naéng. Khuùc ñöôøng roäng, vaéng laëng, laùc ñaùc vaøi duùm ngöôøi xuoâi ngöôïc, töï nhieân bieán thaønh nhöõng hình töôïng voâ tri, nhöõng ñoäng taùc dôû dang, khoâng thaät. Roài ñoät ngoät, moät chuoãi reàn aâm æ ôû cuoái ñöôøng, laøm soáng laïi nhöõng chuyeån ñoäng chöa hoaøn taát vôùi nhöõng tieáng oàn aøo, raâm ran nhö ong vôõ.

Chaøng hoát hoaûng: “Chöøng nhö coù tai aùch.”

“OÂi!” “... Roài moïi söï laïi im vaéng. Caùi khoaûnh khaéc deã sôï naøy laøm ta bò thui choät maát.”

“Khoâng coù con ñöôøng naøo daãn tôùi nôi bình an ö?”

“Chuùng ta cöù maõi nhö doøng soâng khoâng ñònh höôùng.” “Ñöøng nhieàu lôøi.”

Chaøng keùo naøng dôïm böôùc, nhìn nhöõng maùi nghieâng khoâng ñeàu, nhöõng pheân lieáp, nhöõng quaùn laù maäp môø. Khoâng gian bò ñaåy luøi laøm hieän ra nhöõng ñaùm maây, caây xanh, nhaø cöûa. Chaøng xoaûi nhanh, maét ñaêm ñaêm, chaäm laïi. Beán phaø ñaõ xoùa maát, chæ coøn thaáy traïm kieåm soaùt vaø moät vaøi ngöôøi ñöùng raûi raùc, baát ñoäng tröôùc daõy nhaø ñôïi.

25 • Khế Iêm

Chaøng laåm baåm.

“Caùi caûnh ñôøi daâu beå.” ”... Thôøi ta yeâu nhau. Con chim sôn ca caát tieáng hoùt. Nhöõng nuï hoa baét ñaàu nôû ... Vaø ta hoân nhau.” “Ñöøng gôïi laïi ... Thôøi khaéc ñaõ laøm khoâ heùo ... Caùi maûnh ñaát oân dòch naøy.”

Con ñöôøng töï nhieân gaáp thaønh neáp nhaên khi moät boùng rôïp baát thaàn queùt saïch nhöõng tia naéng maûnh mai. Maët ñaát haï xuoáng laøm cho daõy nhaø, caây coái, caûnh vaät nhö ñöôïc naâng leân. Nhöõng ñöôøng caét, maùi, vaùch, nhöõng hình khoái ñoàng loaït bò xoâ daäp bôûi nhöõng ñôït soùng ñeàu ñaën. Con ñöôøng chìm vaøo moät beå ñaùy muø mòt, chæ coøn thaáy nhöõng hình ngöôøi uoán cong, laåy baåy, ñaïp leân treân moät khoaûng troáng khoâng. Chaøng vaø naøng kinh hoaøng khi nhaän ra chaân tay vaø moät phaàn thaân meàm nhuõn vôùi nhöõng chuyeån ñoäng kyø aûo. Ñaùm ngöôøi noäm vaät vôø theo cuøng moät kieåu caùch, ñoâi luùc baát öng ngöng laïi, ñoâi luùc töôûng laø nhöõng con roái ngoä nghónh trong moät caûnh tuoàng laïï ... Chaøng vaø naøng, ñeán moät luùc, sinh löïc ñaõ daàn caïn, thì ñoâi maét saãm laïi, tuoät vaøo moät bôø doác thaêm thaúm. Moät söùc maïnh xoâ hai ngöôøi ngaõ xuoáng, tieáp theo ñoù laø tieáng rít gheâ ngöôøi nhö moät chuyeán taøu ñoã gaáp. Taát caû bò xaùo troän ñeán taän cuøng cho tôùi khi, moät chuùt soáng raát yeáu ngoi leân.

Chaøng vaø naøng coá gaéng göôïng daäy, teù xuoáng roài göôïng daäy, meät nhoaøi treân baõi ñaát troáng. Phía tröôùc laø caên nhaø daøi, thaáp; loá nhoá ngoaøi haønh lang, moät lôùp ngöôøi ñöùng ngoài loän xoän, höùng heát aùnh saùng cuûa ngaøy, vaø beân trong, qua khoang cöûa, chæ coøn lôø môø saùng.

Lời Của Quá Khứ • 26

Moät chieác xe ñaäu beân ñöôøng gôø, caét ñoâi khu beán, ñang lao xao bôûi ñaùm ñoâng bu quanh. Moät ngöôøi lô ñöùng aùn tröôùc cöûa vaø ñaùm ñoâng bò ñaåy luøi, saán tôùi theo moät toác ñoä ñeàu, keùo daøi daèng dai maõi cho ñeán moät luùc baát ngôø, ñaùm ngöôøi bò roùt vaøo vaø maát bieán trong loøng xe. Chaøng vaø naøng böôùc khaáp kheånh, maét chaêm chuù theo chieác xe khoâng ngöôøi, nhöõng haøng gheá troáng trôn ñang ì aïch rôøi beán.

Caên phoøng ñaày ngöôøi vaø haønh lyù, muøi aåm moác boác leân cuøng vôùi gioù vaø buïi thoác vaøo, gaây ra ñaây ñoù moät vaøi cöû ñoäng rôøi raïc. Chaøng ñöùng ôû ngöôõng cöûa, giöõa ñaùm ñoâng khoâng heà bieåu loä moät caûm xuùc nhoû, ngaàn ngöø, keùo naøng ñeán ñöùng ñaèng sau daõy ngöôøi noái ñuoâi nhau ñeán taän saùt moät böùc töôøng xaây löng chöøng, phía treân bít kín bôûi khung löôùi saét, chæ chöøa moät oâ vuoâng nhoû ôû tröôùc quaày veù.

“Phaûi ñôïi thoâi”.

“Chöøng bao laâu?”

“Bieát ñaâu ñöôïc. Coù theå hoâm nay, ngaøy mai hay maõi maõi.”

“Khoâng coù caùch naøo khaùc ö?”

“Thaät ra, chaúng caàn noân noùng. ÔÛ ñaâu cuõng ñaày aép khí trôøi ... vaø chuùng ta chæ coù hai laù phoåi.”

Naøng giaän döõ: “Duø theá naøo thì chuùng ta cuõng phaûi caát tieáng noùi.”

Thanh vang doäi. Nhöõng khuoân maët ngoùng veà moät höôùng roài töø töø quay laïi khi nhöõng aâm cuoái cuøng chaám döùt. Khoâng khí naèng naëng, boùng toái töø nhöõng khoái hình baát ñoäng toûa ra laøm môø nhöõng vieân gaïch, chaân töôøng, nhöõng keõ neùt. Moät gioïng khaøn, nhoû ñoät

27 • Khế Iêm

ngoät vang leân: “Duø theá naøo thì chuùng ta cuõng phaûi caát tieáng noùi.”

Töùc thì raát nhieàu gioïng phuï hoïa, choàng chaát leân nhau, ñöôïc khueách ñaïi ñeå chæ coøn nghe nhöõng aâm thanh u, a choùi tai, giöõa ñaùm ngöôøi thaát saéc, bò cuoán vaøo moät tình huoáng khoâng cöôõng noåi. Caên phoøng saùng hôn moät chuùt, löûng lô giöõa khoaûng khoâng ñaùy.

Naøng thoõng tay, töùc thôû. Töø beân trong phoøng veù, coù tieáng chaân böôùc, vaø moät ngöôøi ñaøn baø ñi ra, ngoài sau chieác quaày daøi, ñoái dieän vôùi ñaùm ñoâng; nhöõng khuoân maët khoâng ngôùt ñoäng ñaäy treân bôø vai, vaø nhöõng caùnh tay, ngöïc, buïng cô hoà nhö cöùng laïi. Caên phoøng oàn aøo töøng chaäp moät, nhöõng baøn chaân nhích nhích tôùi, thoái lui, laøm cho haøng ngöôøi gioáng con reát quaèn treân baõi ñaát trô traùo.

Ngöôøi ñaøn baø ñöùng daäy, aùp vaøo maët löôùi: “Veù coù haïn. Öu tieân cho ...”

Chöøng moät giaây troâi qua, baát thình lình ñaùm ngöôøi trôû neân hoãn loaïn, xoâ ñaåy, caáu xeù nhau döõ doäi.

Haøng ngöôøi taûn ñeàu ra khaép phoøng nhaäp vaøo côn huyeân naùo. Chaøng vaø naøng ngôø ngheäch giöõa nhöõng ñieäu boä quay cuoàng, nhöõng goùt chaân giô leân, aán xuoáng cuøng moät nhòp ño,ä taïo thaønh moät aâm khan u uaát. Naøng neùp ngöôøi vaøo chaøng, sôï haõi: “Coù thaät, chuùng ta khoâng coøn thaáy ñöôïc bình minh.”

“Vaø nhöõng moài löûa.” “ÔÛ beân kia traùi ñaát?” ”... Chæ coù tình yeâu vaø lôøi baùng boå.”

“Suît.”

“Chuùng ta vaãn tænh taùo chöù?”

“Haõy ñeå taâm vaøo thöïc taïi.”

Lời Của Quá Khứ • 28

Ngöôøi ñaøn baø ñoät nhieân goõ loùc coùc treân maët quaày, vaø moät thoaùng raát nhanh, ñaùm ngöôøi bò neùm veà choã cuõ. Ñaâu ñoù chæ coøn vaøi hôi thôû doàn daäp, coá neùn ñeå khoûi thoaùt ra noãi aám öùc. Chaøng vaø naøng vaãn khoâng theå böôùc theâm, trong khi haøng ngöôøi doàn leân, döøng laïi beân quaày veù roài laàn löôït tuoân ra ngoaøi khung cöûa.

Khi nhöõng chuyeán xe ñoàng loaït roà maùy, thì ngöôøi ñaøn baø cuõng vöøa ñöùng daäy, taïm ngöng, ra khoûi phoøng veù. Khoâng khí duøng daèng trong moät khoaûng raát ngaén. Ñaùm ngöôøi maát bình tónh, trôû neân nhoán nhaùo. Chaøng vaø naøng boái roái giöõa nhöõng hình aûnh ñang vôõ ra. Caên phoøng chöøng nhö hôi nghieâng vaø nhöõng thaân ngöôøi leäch ñi, khuoân maët baát thöôøng thoaét bieán daïng thaønh nhöõng teân heà nhoá nhaêng, nhaûy nhoùt hoãn ñoän trong khung caûnh cuøng quaãn. Moät gioïng traàm, khoâng nghe roõ tieáng, laøm moïi ngöôøi giaät mình, söõng laïi. Moät laøn hôi ngoät ngaït luøa vaøo phoøng, nhöõng böùc töôøng caêng vaø nöùt ra. Ñaùm ngöôøi daõn daàn, moät lôùp saùng môø baùm treân quaàn aùo, maét muõi, laøm toái theâm nhöõng hoác toái, nhöõng hoá maét, nhöõng veát khaéc. Moät côn naéng baát chôït löôùt qua quaù mau ñeå rôi laïi nhöõng cöû chæ thaûng thoát. Töø moät choã mô hoà naøo ñoù, phaûng phaát aâm vang cuûa baûn ñoàng ca khoù hieåu. Chaøng vaø naøng ñaém vaøo caùi moâng lung kyø dò ñoù, coù caûm giaùc nhöõng caùnh tay, ñoâi chaân, vaø moät nöûa thaân ñang bò thoåi vaêng ñi. Ñaùm ngöôøi traàm ngaâm trong khoaûnh khaéc heo huùt, nhaäp nhoøa giöõa ñöôøng ranh khoâng coù; töøng ngöôøi, töøng ngöôøi, chôùp maét ñaõ ñoåi saéc thaønh moät maøu chaøm xanh, ñang run raåy vì moät moái ñe doïa hoang ñöôøng. AÂm thanh caøng luùc caøng 29 • Khế Iêm

lôùn, xuaát phaùt töø moät nôi raát xa, laø khuùc ca tuyeät cuøng hoùc hieåm. Ñaùm ngöôøi co giaät vôùi cöû ñoäng ñoàng boä vaø cuøng luùc, nhöõng caùi mieäng haù hoác, maáp maùy noùi. Ngöôøi ñaøn baø vaãn baët taêm, vaø ñaùm ngöôøi rôi maõi, rôi maõi vaøo caûnh nhöõng ngöôøi bò moäng du, cöû ñoäng khoâng theå naøo löôøng ñöôïc, tröôït löôùt hoãn loaïn treân neàn nhaø. Ñoä moät khoaûng raát laâu sau ñoù, khi aâm thanh trôû neân chaùt chuùa, nhöõng tieáng ca vôõ ra, luøng buøng roài chaám döùt thì ñaùm ngöôøi bò rôùt xuoáng, treân khuoân maët nhaên nhoù coøn haèn nhöõng neùt quaùi gôû. Chaøng vaø naøng nhôït nhaït, ñöùng ôû saùt töôøng, sau haøng ngöôøi tuoàng nhö vaãn kieân nhaãn chôø ñôïi.

Ngaøy ñaøn baø kheùp laïi khoaûng môø toái. Chaøng vaø naøng ñöùng tröôùc quaày veù, ñaén ño. Caên phoøng troáng, khoâng ngöôøi. Ñoät nhieân, chaøng keùo naøng, boû chaïy hoát hoaûng, bò ñaåy ngöôïc bôûi moät söùc caûn kyø laï cho ñeán khi rôi vaøo moät tình theá khoán cuøng, khoâng theå naøo thoaùt ñöôïc.

Maët ñaát cong, saãm naâu. Con ñöôøng beû goùc, hai ñaàu tan vaøo moät daïng nhö khoùi non. Chaøng vaø naøng ñaønh ñöùng ôû giöõa saân, chôi vôi treân beà maët ñang troâi ñi. Gioù ñöa nhöõng taøn caây xanh, loang ra thaønh maûng maøu ñaãm haït. Vaø naéng haét leân töø loøng ñaát, thoåi veà aâm ñieäu cuûa quæ, laøm cuoáng nhöõng böôùc chaân. Naøng quay maët vaøo phoøng veù, boùng toái ñaày nhoùc trong oâ cöûa, laøm rung nhöõng maùi hieân. Chaøng böôùc tôùi, chaân vöøa chaïm ñaát ñaõ cöùng ñô, khoâng ruùt leân ñöôïc. Daõy nhaø ôû hai beân ñöôøng toùp laïi, haét ra maûnh buïi môø xaùm. Khoâng gian chaàm chaäm xoùa maát nhöõng maùi nhaø, luøm buïi, caïnh goùc. Chaøng caûm thaáy

Lời Của Quá Khứ • 30

ngoäp thôû tröôùc moät khoaûng troáng ñang eùp laïi. Maët ñaát boàng beành, thu nhoû. Chaøng vaø naøng hoaøn toaøn khoâng coøn cöû ñoäng ñöôïc, khi toaøn caûnh chìm vaøo moät nôi khoâng coù gì caû.

Saøigoøn 1982

31 • Khế Iêm

gaëp gôõ

O

Âng giaø khuoân maët vuoâng, raâu toùc ñaõ ñieåm baïc, keùo moät hôi thuoác, nhaáp moät nguïm cafeù, nhìn ra ngoaøi hieân vaéng.

“Chuùng ta môùi chæ laø keû löu vong nöûa vôøi ... Phaûi vaøi theá heä sau, khi reâu rong ñöôïc gaïn loïc, vaø nöôùc trong nhaäp vaøo bieån caû.”

Chaøng ngaãm nghó moät laùt: “Cuõng gioáng nhö cuoäc ñôøi töï löu ñaøy mình cuûa thi só. Chuùng ta coù caàn huûy boû tieáng noùi ñeå tìm kieám moät aâm thanh khaùc? Vaø nhö theá seõ töï ñaøy ñi raát xa ... raát xa ...”

OÂng giaø laåm baåm: “Haõy coá gaéng laøm nheï mình ñi ... Khi yù thöùc trôû thaønh voâ nghóa ...”

Moãi aâm thanh rôi xuoáng ñang töï boâi xoùa, vaø chaøng thaáy oâng giaø ñang hoaøi coâng ñeå phuû nhaän mình. Söï soáng mong manh chaúng heà bieán maát, nhö khoaûnh khaéc cuûa moät hôi thôû. Moïi neûo ñöôøng laïi ñöôïc môû ra, reùo goïi böôùc chaân tha höông. Trieát lyù naùt vuïn döôùi baùnh xe quay vaø con ngöôøi, vôùi môù ranh maõnh hoïc ñöôïc töø quaù khöù, vaãn thaûn nhieân tieáp noái nhau ñeán choã cuoái cuøng. OÂng giaø noùi, noùi hoaøi huûy vaø 33 • Khế Iêm

baèng moät ngoân ngöõ chöa heà coù, veà doøng soâng chaúng chaûy ñi ñaâu, nhöõng boâng hoa ngoä nghónh ñöôïc töôùi baèng caû nöôùc maét laãn nuï cöôøi. Nhöõng beáp löûa chaùy maõi ôû moät nôi khoâng coù maët trôøi.

Chaùi nhaø thaáp, ñoà ñaïc maäp môø. Caên phoøng meùo moù, khoâng hình daïng, nhö moät boá cuïc choâng cheânh cuûa böùc tranh chöa thaønh. OÂng giaø quay laïi: “Baây giôø anh ra sao?

“Chung qui toâi vaãn ngoài ñaây.”

“Moïi thöù daàn daàn cuõ ñi. Phoá xaù ñaày ngöôøi maø khoâng quen ai. Toâi coù caûm töôûng nhö mình ñang daãm leân maûnh ñaát laï. Gioù mang moät muøi vò khang khaùc. Anh khoâng thaáy hoa cuõng ñaõ ñoåi maøu?”

“Thôøi tieát ... OÂng muoán aùm chæ noãi hoà nghi?”

“Toâi chæ tin vaøo caùi thaät coù. Chuùng ta cöù phieám duï maõi vaø coi nheï caùi phong traàn. Ñoù cuõng laø khôûi ñaàu cho söï laàm laãn ... Maø naøy, laâu nay toâi maéc taät noùi moät mình, ngoïng nghòu ñaàu Ngoâ mình Sôû ...”

Chaøng traàm ngaâm: “Ta phaûi noùi ... hoaëc laø laøm maát ñi tình yù hoaëc ñeå nghieàn naùt ngoân töø. Trong ñaàu voán dó ñaõ chöùa ñaày chuyeän loän xoän. Haù mieäng maéc quai, nhöng coù heà gì ... Coû hoa naøo khoâng laø cuûa trôøi ñaát.

OÂng giaø laëng thinh. Neùt maët vaø cöû chæ chaäm raõi, khoâng theå hieän noãi vui buoàn. Ñoâi maét uùa heùo, quanh co veà moät nôi khoâng bình yeân. OÂng giaø ñoùng kòch ñeå xoùa ñi daáu veát cuûa chính mình. Cuoäc giaèng co khoâng meät moûi laøm muïc ruoãng ñôøi soáng. Moät troø chôi duy nhaát vôùi naám moà khi ngöôøi ta chöa hieåu ñöôïc caùi cheát.

Chaøng ñoát ñieáu thuoác, khoùi tuoân rôi treân theàm nhaø. OÂng giaø maáp maùy noùi, aâm thanh laï hoaéc, ngoån ngang nhöõng coäi caønh, nhö tieáng keâu maéc ngheït Lời Của Quá Khứ • 34

trong hoùc ñaù hieåm. OÂng giaø moäng du, lang thang trong coõi chaúng phaûi cuûa mình. Vaø chaøng muoán goõ vaøo thöù dó vaõng traàn truïi, nghe laïi baøi ca thôøi du muïc ñeå mang mang nhôù ra, ngaøy thaùng coù thaät.

OÂng giaø ñöa nhöõng ngoùn tay khaúng khiu, vuoát maùi toùc, maét nheo laïi: “Taïi sao anh ñi?”

Chaøng caûm thaáy teâ buoát nhö bò va bôûi mieång ñaù nhoïn. Tieáng noùi ñöa chaøng veà ... Nôi goùc phoá haåm, keû löõ khaùch chôø böôùc chaân mình, goõ treân leà ñöôøng vaéng ... Chaøng xoùt xa: “Phaûi, toâi muoán nghe traùi tim mình ñaäp, noãi xao xuyeán cuûa nhaân sinh; vaø thöû loät xaùc moät laàn nöõa ñeå hieåu heát yù nghóa cuûa söï töôùc boû. Chuyeán phieâu löu naøo cuõng ñaét giaù caû. OÂng laø ngöôøi ñaõ neùm caùi moäng cuûa mình ñi, coøn toâi vaãn phaûi loay hoay trong doøng bieán ñoåi ...”

“Toâi nhö keû muïc ñoàng. Anh uoáng nhaèm röôïu ñoäc roài.”

OÂng giaø nhìn quanh. Caên nhaø oïp eïp, aån moät chuùt söông aåm, mang veû taïm bôï vôùi ñöôøng neùt hö thöïc. Moät chieác giöôøng keâ ôû goùc cuøng, khuaát sau keä saùch. Ba chieác gheá maây raûi quanh chieác baøn nho,û chieám heát maët baèng cuûa caên phoøng, chæ chöøa moät loái ñi ngaén, roäng khoâng ñaày nöûa thöôùc. Töôøng nhaø cuõ, nöùt thaønh nhöõng laèn daøi ngoaèn ngoeøo. Maùi toân moùp meùo, soi xuoáng nhöõng oâ naéng loám ñoám. Chaøng neùm taøn thuoác ra khoaûng saân heïp, nghe hôi gioù daáy leân ... Ñoät nhieân chaøng coù caûm giaùc bò cuoán ñi bôûi moät löïc huùt kyø dò. Maët ñaát chao nghieâng, dôïn soùng.

Khay nöôùc treân baøn, bay leân giaù saùch. OÂng giaø caàm 35 • Khế Iêm

ly caøfeù, buoät tay rôi xuoáng. Nhöõng maûnh chai vôõ, doøng nöôùc naâu nhaït, len loûi qua baäc theàm, con ngoõ, roài phuû leân toaøn caûnh vaät moät maøu xam xaùm. Cuøng luùc chaøng nhaän ra, böùc töôøng trong suoát. OÂng giaø, ñoâi maét laïc thaàn, traân troái. Nhöõng aâm thanh rì raàm ñaâu ñoù nhö chuyeån ñoäng cuûa côn loác xoaùy. Chaøng ñöùng daäy, laûo ñaûo, ngaõ nhoaøi treân ñaát. * Chaøng tænh daäy. Ñaàu oùc ngôõ ngaøng veà cuoäc gaëp gôõ bí hieåm. Chaøng khoâng theå quyeát ñoaùn, ñoù laø giaác mô hay caâu chuyeän thöïc. Coù theå chæ laø moät hoaït caûnh doïc daøi nhöõng suy nghó, hoaëc laø moät maûnh naøo ñoù cuûa ñôøi chaøng. Chaøng vaùng ngöôøi trong noãi daøy voø veà quaõng ñöôøng chaøng seõ böôùc chaân leân.

OÂng giaø vaãn ngoài ñoù, caâm laëng vaø môø nhaït nhö böùc töôïng baèng söông. Chaøng muoán sôø moù chuùt hoang mang, trong khoaûnh khaéc, chaøng khoâng tin ñoâi maét seõ cho chaøng caùi nhìn chaân xaùc veà theá giôùi hieän thöïc. Chaøng caûm thaáy trong ngöôøi khoâng coøn chuùt noäi löïc naøo khaû dó coù theå nhaác moät baøn chaân leân, xeâ dòch ñeán choã khaùc treân maët ñaát. Söï suy thoaùi kheâu gôïi moät yù nieäm coù thaät, veà noãi thaát voïng vaø ñôn ñoäc trong moät haønh trình khoâng bieát tröôùc.

Chaøng laåm baåm: “Moãi ngöôøi phaûi töï tìm laáy caâu traû lôøi. Ñôøi soáng ... chaúng theå ñôn giaûn.”

Chaøng chôït nghó ñeán cha mình, moät saùng sôùm cuoái muøa ñoâng, tin ñöa veà ñaõ cheát ngoaøi bieân aûi.

Meï chaøng trong caùi laàm loän cuûa tuoåi giaø vaãn tin ngöôøi choàng cuûa mình moãi ñeâm ñeàu veà raát khuya, Lời Của Quá Khứ • 36

vaø saùng laïi ra ñi raát sôùm. Roài moät hoâm, coù leõ chaùn naûn vôùi nhöõng caâu chuyeän mô hoà, vaø coù theå cha chaøng ñaõ veà thaät, ñeå ruû ngöôøi baïn ñôøi tham döï vaøo moät chuyeán ñi khoâng bao giôø trôû laïi. Baø ñaõ ñi moät mình trong ñeâm, voäi vaõ, khoâng kòp trang ñieåm ñeå ñeïp nhö moät hoaøng haäu. Trong phoøng nôi chieác tuû chöùa ñaày nhöõng loaïi nöôùc hoa, phaán saùp vaø nhöõng kieåu quaàn aùo ñaõ raát xöa, coøn thôm muøi long naõo.

Chaøng nhìn meï chaøng naèm tieàu tuïy vaø baát ñoäng, nhìn nhöõng ñoà vaät ñaõ ñöôïc chuaån bò raát laâu cho moät giôø cuoái cuøng, loøng se laïi. Saéc ñeïp vaø moäng mò cuõng chöùa ñaày maàm boäi phaûn. Baø chaúng ñeå laïi cho chaøng ñieàu gì ngoaøi ñoå naùt vaø baêng giaù.

Khoâng chòu noåi noãi ray röùt vaø aùm aûnh, chaøng ñaønh baùn caên nhaø ñaõ cho chaøng bao nhieâu nguoàn vui, mong truùt boû caùi kyù öùc naëng neà maø moãi ñeâm cöù ñaùnh thöùc chaøng daäy, daãn chaøng ngöôïc veà, soáng laïi nhöõng maûnh ñôøi cuûa cha oâng caùch xa haøng theá kyû.

Thuïc khoâng nhaän ñöôïc tin töùc gì cuûa Thöôûng, ngoaøi doøng chöõ phong kín: “Anh ñi vaéng vaøi ngaøy.

Thöôûng.”, qua ñöôøng Böu ñieän. Naøng doø hoûi nhöõng ngöôøi baïn Thöôûng, cuõng khoâng ai bieát chaøng ôû ñaâu.

Naøng boû coâng moø maãm theo ñòa chæ naøng mang maùng nhôù ra, nhöng chæ nhaän ñöôïc nhöõng aùnh maét toø moø. Chaøng vaãn bieät taêm. Coù theå chaøng ñaõ ñi khoûi thaønh phoá naøy, ôû moät nôi raát xa. Chaøng vaãn thöôøng mong soáng treân moät hoøn ñaûo voâ danh, vôùi moái tình cuûa coâ gaùi thoå daân, laùnh xa nhöõng phieàn toaùi, nghe soùng voã keå veà nhöõng soá phaàn phieâu baït. Chaøng naèm mô thaáy baày sö töû beân bôø bieån Phi Chaâu, maëc cho caûnh ñôøi man daõ quyeán ruõ taâm hoàn mình. Ñôøi 37 • Khế Iêm

soáng chaøng ñaày raãy bí aån maø naøng khoâng hieåu noåi.

Thöôûng ñoái vôùi naøng, nhieàu luùc cuõng thôø ô nhö ñoái vôùi baûn thaân chaøng. Chaúng theå naøo naøng tìm ñöôïc bình yeân khi bieát chaøng cöù maõi coät buoäc chaèng chòt nhöõng ñieàu baát thöôøng. Trong cöû chæ dòu daøng cuûa chaøng coù ñieàu gì rôøi raïc. Naøng vaãn khoùc thaàm sau moãi laàn gaëp gôõ, vì bieát raèng veát thöông cuûa chaøng caøng ngaøy caøng naëng. Chaøng töï ñaåy mình vaøo goùc keït, laøm traàm troïng ñeán caû noãi vieãn voâng. Chaøng vui thuù vôùi coâ ñoäc, vaø coi nhö giaác moäng ñeïp laøm loäng laãy öu phieàn.

Thuïc ngaõ bònh, moät caên bình kyø laï. Naøng giaû vôø soáng, cuõng nhö giaû vôø cheát. Naøng khoâng coøn nhaän ra noåi con ñöôøng naøng ñang ñi, caên nhaø nôi naøng ôû, vaø nhöõng ngöôøi thaân chaäp chôøn nhö chieác boùng quaån quanh laøm baän roän ñôøi naøng. Chæ trong ñeâm toái naøng môùi nhaän ra ñöôïc nhan saéc cuûa mình. Maët trôøi laøm naøng ñui muø. Nhöõng ñoùa hoa ngaâu mang muøi chua chaùt. Naøng phaûi ñoùng chaët cöûa phoøng ñeå nhöõng chieác ly khoûi tuoät khi chaïm tay ñeán, thaáy laïi thaân theå mình vaø naèm mô vôùi tình yeâu hoài sinh trong haàm vaéng. Naøng ñi lang thang trong caên nhaø roäng theânh moãi ñeâm, ngaïc nhieân veà söï vaéng veû vaø dòu maùt. Naøng aên uoáng, taém röûa vaø haùt, ngôïi ca veà nhöõng moái tình cuûa haøng ngaøn naêm tröôùc. Naøng ñaùnh maát trí nhôù, hay kyù öùc ñang ñaåy naøng ngöôïc veà vôùi ngoïn nguoàn? Naøng ñaõ xaåy chaân hay caûm xuùc öù traøn laøm naøng trôn tröôït?

Naøng nghó deán chaøng ñaèm thaém hôn, nhöng laø moät Thöôûng ñaõ bò töôùc boû heát nhöõng kinh nghieäm quaùi gôû, chæ coøn laïi neùt ñôn giaûn, treû trung. Chaøng vaø naøng rong chôi, qua nhöõng ñoàng coû nuùi ñoài hoaëc Lời Của Quá Khứ • 38

caûnh chuøa cheo leo trong söông. Nhöõng buoåi chieàu bôi thuyeàn leânh ñeânh treân soâng ñaøo; tieáng cöôøi, tieáng chim keâu, tieáng cheøo bì boõm lan man thaønh giaûi soùng gôïn. Tình yeâu ñaõ laøm saïch reâu rong, chaùy heát rôm raï vaø tro than laø daáu veát vónh cöûu.

Roài naøng veõ chaøng thaønh nhieàu hình daïng. Nhöõng caùnh tay daøi ngoaèng, nhöõng baøn chaân to, beø ra vaø cho chaøng nhöõng khuoân maët ñuû kieåu cuûa phöôøng tuoàng. Chaøng laø taäp hôïp cuûa moïi giai caáp ôû töøng thôøi kyø. Troø chôi keùo daøi voâ taän, laøm naøng queân ñi moät Thöôûng coù thaät ôû ngoaøi ñôøi. Ñeán moät luùc, naøng chaúng coøn nhôù ñeán caû teân chaøng. Boùng daùng chaøng phai daàn ñaõ laøm laønh noãi thöông nhôù, nhöng laïi laøm naøng sa vaøo tình traïng laãn loän. Nhöõng chieác maët naï choàng chaát trong kyù öùc, chaúng khaéc hoïa ñöôøng neùt roõ reät naøo ngoaøi söï buoàn cöôøi. Naøng taâm söï vaø ñuøa bôõn vôùi nhöõng hình noäm. Naøng cöù laán saâu vaøo theá giôùi giaû trang, ñaùnh maát caù tính, xaùo troän neáp sinh hoaït vaø khoâng bieát mình laø ai. Naøng queân caû chính naøng.

Naøng nguû suoát ngaøy, khoâng caàn bieát ñeán nhöõng lo laéng, baøn taùn cuûa moïi ngöôøi. Vaø ban ñeâm thöùc daäy, bình thöôøng nhö thôøi khaéc ñöôïc hoaùn ñoåi. Cha meï naøng thöông con, boû ngoaøi tai nhöõng dò nghò, chæ caàu xin con mình tai qua naïn khoûi, vì ngay caû thaøy thuoác cuõng khoâng tìm ra baèng chöùng cuûa beänh lyù. Naøng soáng ñoaïn tuyeät vôùi thöïc taïi. Thôøi gian boàng beành troâi, khoâng coù ai ngay caû Thuïc, baän taâm tôùi söï vaéng maët cuûa Thöôûng, thöû tính xem chaøng ñaõ ñi maáy ngaøy, maáy tuaàn, maáy thaùng.

Moät buoåi toái, khi thöùc daäy, trang ñieåm xong, naøng ra khoûi phoøng. Döôùi nhaø troáng trôn, cha 39 • Khế Iêm

meï naøng ñaõ leân laàu nghæ, maáy ñöùa em coøn ñi chôi khuya. Naøng baät ñeøn, ñi quanh, nhìn ngaém nhöõng giaù saùch, nhöõng coå vaät tröng baøy trong tuû kính, nhöõng böùc hình treo töôøng vaø nhö coù moät tia saùng trong treûo soi roïi taâm hoàn naøng. Naøng nhôù nhöõng ngaøy coøn ñi hoïc, töôi taén trong chieác aùo daøi, quaán quít öôùc mô; nhôù ñeán cha meï, ñaõ giaø quaån quanh vôùi u buoàn vì töông lai môø nhaït cuûa ñaøn con. Naøng chôït nghó tôùi chaøng vôùi taát caû noãi xao xuyeán cuûa moät moái tình ñaõ ñöôïc ñaùnh thöùc. Naøng nhaåm laïi doøng chöõ chaøng ñeå laïi, nhöõng aâu lo vaø baên khoaên vaãn nguyeân, noãi nhôù nhung naõo ngöôøi.

Naøng daãn xe ra, roà ga vaø lao ñi. Phoá, ngöôøi traøn ñaày moät thöù aùnh saùng nhöùc maét. Nhaø cöûa, coät ñieän ngaû nghieâng, maët ñöôøng boùng nhaãy, löôïn soùng vaø trôn tröôït. Tieáng keâu la, sôï haõi töø nhöõng khoái ñen caøng luùc caøng daày theâm, traøn xuoáng ñöôøng. Naøng run leân, tuyeät voïng. Vaø roài nhö nhöõng laèn chôùp boå xuoáng theo hình ñan löôùi, naøng bay ra khoûi xe, chæ coøn kòp nghe nhöõng aâm thanh quaùi ñaûn phaùt ra töø treân khoâng.

Lời Của Quá Khứ • 40

lôøi cuûa quaù khöù

C

haøng daãm leân coû khoâ, leânh ñeânh nhö caùnh chim ñieâu linh. Trong ñeâm, chaøng thaáy nhöõng taám vaùn rung leân. Moái moït aên roã chaân töôøng vaø maùi vaùch chæ coøn laø khoaûng troáng khoâng, gioù luøa vaøo moät chuùt reùt möôùt. Chaøng co quaép, baét gaëp ñaâu ñoù khoaûnh khaéc cuûa thô aáu. Con ñeâ cao, bình nguyeân vaø nuùi röøng chaäp chuøng. Thaáp thoaùng hoaøng hoân cuoän thaønh muøa traåy hoäi. Nhöõng taám aùo hoa bay trong söông xuaân, dòu thôm muøi ñaát aûi. Chaøng man maùc buoàn ... Nhö ñöùa treû thô doõi theo caùnh chuoàn chuoàn, vaø mô tôùi caûnh ngöôøi coå tích. Chaøng aâu saàu nhö tieáng keâu tan taùc laøm röôùm naùt taâm hoàn chaøng.

Chaøng bieát, naøng ñang trôû veà sau cuoäc haønh höông. Raèng hoâm qua, naøng coøn chaûi toùc vaø hong khoâ ñoâi moâi trong gioù aám. Vaø khoâng coù gì ñeïp hôn, nuï hoân naøng trong ñeâm ngoït nhö maät ong. Chaøng thöùc nguû töøng hoài, töôûng naéng trôøi laøm hoen oá maët ñaát. AÂm vang boàng beành, nhö tieáng rôi cuûa coâ lieâu, nhö chieác bong boùng thoåi ra, vaø vôõ toang trong khoâng. Nhö lôøi aâu ca hoàn nhieân trong gioù sôùm.

Chaøng böôùc ra töø haàm löûa, nghe noãi thinh laëng nhö gioøng soâng daït troâi veà muoân höôùng. Vaø naêm thaùng, nhö chuyeän ngaãu nhieân tình côø.

43 • Khế Iêm

Chaøng baâng khuaâng trong tieáng reo ngaân, ñang run leân noát ñaøn traàm: “Coù leõ, con thuyeàn chaúng kòp tôùi beán soâng ñaâu nhæ?”

“Chaéc haún.”

“Vaø treân nuùi cao, bình minh ...”

“Chuùng ta ñaõ maát khaù nhieàu hôi söùc ...”

“Luõ coû daïi phuû xanh muøa maøng. Vaø aùnh traêng ñang laøm ngaäp luït nöôùc maét.”

“Coù bao giôø vaø bao ñôøi, moãi khoaûnh khaéc trong traùi tim thanh xuaân, tieáng ñaäp cuûa coâ tòch ...”

Nhöõng thanh aâm cöù theá, nheï nhaøng rôi, nhö chieác laù trong bieån chieàu bieác. Tieáng noùi, oâi chao, chaøng töôûng laø nhöõng bi kòch dang dôû, kheùp môû laïi cuoäc toàn vong. Chaøng tôùi lui trong coõi chaät heïp cuûa chieàu ngaøy, thì thaàm vôùi voâ voïng. Chaøng nghe tieáng thôû daøi cuûa coû caây, thaáy luõ kieán ñuïc khoeùt cô theå, nhöõng traùi caây mang ñaày ñoäc toá, nhöõng nuï hoa nhaû ra muøi höông meâ. Chaøng ngaõ treân ruoäng ngaøn, loaùng thoaùng hoa ñeøn vaø phoá phöôøng ...

Ngöôøi ñaøn oâng voã vai chaøng: “Theá coøn caâu chuyeän muøa xuaân?”

“Quaùi!” ”... Ngöôøi ngoài beân soâng keå veà thôøi döïng nöôùc, nhöõng caùnh chim boû ngaøn.”

“Nhöõng ñöùa con xuoáng bieån.”

“Caûnh phaân ly ñaõ coù töø thôøi huyeàn thoaïi.”

“Chaúng leõ.”

“Cuoäc ra ñi laø maõi maõi, nhö con nöôùc xuoâi. Muøa xuaân naêm aáy, nhöõng ñöùa con cam ñaûm, vöôït qua ñaàm laày, soâng baõi, tìm ñöôøng ra bieån, hieän thöïc lôøi nguyeàn ñaõ naèm trong saùch söû.”

Lời Của Quá Khứ • 44

“Ha ø... Haø ...”

“Muøa xuaân naêm aáy coù nguyeät thöïc vaø ñeâm toái keùo daøi baát taän ... Nhöõng giaác mô vôõ tan vaø chia lìa ...”

“Nhöng.”

“Bieån caû ñaõ goät röûa quaù khöù. Vaø hôõi nhöõng caùnh chim phieâu löu, ñi tìm queâ höông, cöù bay ñi, bay maõi ... Bình minh vaø bieån meï coøn ñôïi chôø.”

“Naøy, oâng khoâng ñuøa chöù.”

Chaøng quay laïi, ngöôøi ñaøn oâng ñaõ nhaäp thaønh aùng maây troâi. Chaøng göôïng daäy, hít thôû khoâng khí man maùc cuûa ñeâm xanh. Trong chaøng xaây xaùt nhöõng veát thöông. Beân ngoaøi, con ñöôøng ñaãm traêng, long lanh chaûy. Nhaø, ñaù nuùi ñoå xuoáng, mang hình daïng loaøïi boø saùt, cöïa mình trong söông. Bao quanh laø bieån hoang daõ vaø tieáng ru cuûa nghìn truøng. Chaøng ñaùnh maát caûm giaùc söï toàn taïi. Chaøng bay leân. Trong côn laõng du, chaøng thaáy ñaùm löu daân raùch röôùi, chaäp choaïng böôùc chaân ôû khoaûng cuøng trôøi cuoái ñaát. Vaøi con ñöôøng ngoaèn ngoeøo, nhöõng bôø töôøng coøn noàng muøi voâi môùi giöõa ñaùm cö daân nöûa queâ nöûa tænh, bò troâi noåi theo côn thaát taùn. Nhöõng ngoâi nhaø ñöôïc goùp nhaët bôûi maûnh vuïn cuûa neàn vaên minh xa xöa, coøn vöông vaán neùt khaû nghi cuûa chuyeán ñi phieâu löu.

Nhöõng kieán truùc khaéc hoïa noãi ray röùt mong manh. Ñôøi soáng traàm traàm giöõa ñòa theá chaúng theå ñònh höôùng. Nhö caùnh chim bay, thaáp thoaùng nhöõng tin thö göûi vaøo voâ ñònh. Nhö söông lam chöôùng khí, thaám trong hôi thôû, laøm muø môø thöù khoâng khí hoang sô. Hoï troàng caây treân maûnh ñaát khoâ haïn vaø tìm kieám möu sinh trong loøng bieån. Vaø moãi chieàu veà, vaøi con thuyeàn gheù beán, ñoåi chaùc thöïc phaåm nhö thôøi ngoân ngöõ chöa baät thaønh tieáng noùi.

45 • Khế Iêm

Chaøng thaát laïc tôùi moät ngoâi nhaø hoang pheá. Xung quanh ñaày coû daïi. Chaøng ñaåy cöûa vaøo. Caên phoøng lôø môø maøu tím than. Moät chieác baøn, vaøi chieác gheá vaø moät keä saùch ñaày buïi vaån. Chaøng giôû ra moät trang saùch, nhöõng neùt chöõ ngoaèn ngoeøo noåi leân roài bay ra. Chaøng laån thaån, laàn theo nhöõng trang giaáy ñaõ oá vaøng, nhaåm laïi naêm thaùng, thöû tìm ra ngaøy mình chaøo ñôøi. Chaøng bò rôi vaøo baãy saäp, giöõa daáu moác thôøi gian. Chaøng bò du vaøo tình traïng löôõng nan, bò cuoán theo thôøi ñaïi höng pheá, nhöõng bi vaø haøi kòch cuûa thöù ñôøi soáng ñaõ chìm trong buïi baäm ... Chaøng bò haát ngöôïc veà thôøi cuûa nhöõng mieáu ñeàn coå töï.

Chaøng gaáp saùch laïi, thaáy choaùng vaùng vì muøi aåm moác cuûa thöù hoaøng hoân bò giam nhoát vaø baát ñoäng.

Chaøng nghe vaêng vaúng tieáng cöôøi ñuøa cuûa ñoâi trai gaùi trong côn huyeân naùo cuûa tình yeâu. Nhö tieáng reo ca cuûa duïc laïc, tieáng nöôùc chaûy trong chieàu heø.

Chaøng giô tay baét laáy chuùt quaù khöù loaõng tan. Vaø doøng soâng nöôùc maét ñang ñaåy con ñoø tôùi beán hoang vaéng.

Chaøng voã traùn, trong khoaûnh khaéc raát nhanh cuûa trí nhôù. Chieác tuû thôø, böùc tranh xöa vaø caùnh cöûa soå môû, thoang thoaûng muøi höông thieân lyù. Moät chieác bình coå caém moät boâng hoa xanh. Nhöõng bieán coá kyø quaëc laøm chaøng kinh haõi. Caên nhaø lung lay trong gioù. Nhöõng ngaên saùch raõ ra khi chaøng ñuïng ñeán. Bình nöôùc tuoät khoûi tay, tan bieán trong neàn gaïch. Chieác maùy chöõ töï ñoäng goõ nhöõng tieáng loïc coïc.

Cuøng luùc, coù tieáng chaân böôùc cuûa raát nhieàu ngöôøi.

Chaøng nhaän ra khuoân maët nhöõng theá heä cuûa thôøi xa vaéng, laãn loän vaø môø nhaït. Sinh hoaït laëng caâm vaø hoân aùm daãn chaøng böôùc vaøo ngöôõng cöûa luaân Lời Của Quá Khứ • 46

laïc. Chaøng, nhö ñoà vaät, nhö chieác boùng, ñang hoùa thaønh buïi.

Ngoâi nhaø maát taêm daáu veát, nhö yù nieäm trong thoaùng choác naûy sinh nôi taâm trí chaøng. Tröôùc maét vaãn chæ laø ranh nuùi vaø luøm buïi hieåm hoùc. Chaøng loay hoay, tìm kieám ñieàu chaúng theå tìm kieám. Theá giôùi thöïc vaø giaû laãn loän trong chaøng. Chaøng ñaõ tôùi cuoái ñöôøng, con ñöôøng cuït. Chaøng buoâng troâi kyù öùc, theøm nhôù moät moái tình ... Chaøng veõ naøng trong khoâng, ngoài ngaû ngöôøi treân theàm ñaù, maùi toùc troâi theo gioù vaø maét moâi, ñöôøng neùt laø nguoàn caûm laõng maïn. Chaøng ñoäi cho naøng voøng gai vaø daét naøng laùch qua khung cöûa heïp. Chaøng nguyeàn ruûa moài löûa ñaõ laøm tieâu hao rôm raùc. Chaøng boâi xoùa giaác mô cho thaønh hieän thöïc, vaø thöïc taïi mang ñaày noãi giaän gheùt. Chaøng töï ñaày ñoïa mình trong côn hoaøi nhôù ... veà moät ngaøy sinh ra nôi oå rôm.

Trong côn huyeãn moäng, chaøng laåm baåm: “Lôøi cuûa quaù khöù.”

Chaøng ñöùng daäy, xoác aùo. Chaøng ñi tìm chaøng.

Chaøng laø ai trong côn phieâu hoát, nhö chieác laù chaûy troâi trong phieâu linh. Nhö chuùt naéng mai hay chieàu hoâm, hieän taét trong chôùp maét. Moïi cuoäc ñôøi cuõng chæ laø nhöõng troø chôi voâ nghóa. Ñöøng tin ñieàu gì veà chaøng. Hôõi, nhöõng keû coù maët treân theá gian, haõy gaày laïi ñoám löûa nghi hoaëc.

47 • Khế Iêm

ly höông

P

huùc ngoài ñong ñöa treân nhaùnh caây. Ñaùm ngöôøi noái ñuoâi nhau beân trong loái ñi heïp baèng khung goã, ñaèng sau moãi voøi nöôùc. Naéng ñaõ leân cao, phaø xuoáng hôi noùng. Phía tröôùc, ñaát thoaûi xuoáng laøm thaønh gioøng suoái caïn. Beân traùi laø khoaûng ñaát roäng, ñaày kín nhöõng soâ nöôùc soùng saùnh. Töøng caëp thuøng, can ñuû loaïi bay theo ñoaøn ngöôøi chen chuùc qua con ngoõ laày loäi; maát vaø hieän, theo cuøng moät nhòp ñoä.

Nhöõng böôùc chaân leïp nheïp cuøng vôùi tieáng oàn aøo phôùt qua töøng chaäp moät. Ñaùm ngöôøi vaãn baát ñoäng thaønh töøng khoái.

Phuùc nhaåy xuoáng, ñöùng laãn vaøo nhöõng thaân ngöôøi cöùng ñô. Maøu saéc ñoïng cuøng vôùi ñoä noùng aám, mung lung cuûa naéng vaø hôi nöôùc haét leân, laøm cho moät khoaûng chaät choäi boãng ñaày aép söùc soáng bò eùp laïi, roài bung ra. Ñaùm ngöôøi chuyeån daàn veà moät phía, tieáng raâm ran noåi leân, cuøng luùc moät löïc huùt laøm chaäp choaïng nhöõng böôùc chaân. Ñoä nhænh cuûa söùc gioù cuoán, reõ ñoâi ñaùm ngöôøi, nhöõng can nöôùc bieán maát töø töø cho ñeán khi ñaùm ngöôøi nhaäp laïi, dính khaéng vôùi nhau.

Nhöõng xeâ dòch giaùn ñoaïn töøng hoài. Ñaùm ngöôøi duùm doù, coá thoaùt ra khoûi traïng thaùi nghieâng ngaû 49 • Khế Iêm

thaát thöôøng, keùo daøi khaù laâu. Côn meät moûi laøm phai daàn maøu saéc, vaø naéng ñoå xuoáng gay gaét ñeán noãi laøm beïp dí khoái hình treân beà maët lôø môø traéng.

Phuùc vaáp ngaõ, nöôùc vaêng ñoå leânh laùng, thaám nhanh treân ñaát. Chaøng göôïng daäy roài teù xuoáng, nghe moät phaàn thaân eâ aåm; Chaøng hieåu raèng söùc khoûe ñang suy thoaùi, caùnh chim chaúng coøn ñuû hôi bay vaø taâm hoàn nhö chieác laù uùa. Chaøng leâ tôùi, ngoài döïa vaøo moät moâ ñaát. Hai chieác thuøng suùt quai, naèm laên loùc treân bôø doác. Quaàn aùo laám lem, öôùt nheïp, toùc baùm buïi, loøa xoøa. Chaøng thôû daøi, cuoäc ñôøi baät ngöûa, vaø chaøng khoâng nhaän ra boä daïng cuûa mình. Hình aûnh cuûa kyù öùc phai daàn vaø quanh chaøng, nôi naøy nhö moät thò traán nhoû ñöôïc tuï taäp bôûi nhöõng keû troâi daït töø töù xöù. Chaúng ai raûnh, boû coâng ñi tìm nguoàn toäc, caùi goác gaùc mô hoà töøng laøm moøn moûi loaøi gaäm nhaám. Hoï voäi vaõ quen nhau, chia xeû nhöõng taâm tö khuùc maéc, baän taâm thöông xoùt vaø lo laéng cho soá phaän cuûa mình. Moãi ngöôøi ñeàu mang laáy noãi coâ ñôn vaø nuoâi döôõng daàn loøng ích kyû.

Chaøng böôùc ñi nhö keû thaát thaàn. Quang caûnh nhaåy muùa, cuoán chaøng vaøo côn bieán hoùa. Chaøng, moät thaân goã muïc, bò naùt vuïn trong côn loác xoaùy, vaø baên khoaên, sao cöù quay quaét trong choán buïi hoàng.

Chaøng veà ñeán nhaø, ñaõ thaáy Truùc ngoài ñôïi treân baêng gheá. Naøng maëc boä baø ba maøu vaøng nhaït nhö tô naéng. Loøng chaøng rung nheï. Chaøng nhìn laïi mình, taøn taï nhö con ma lem.

“Truùc tôùi laâu chöa?”

“Cuõng khaù.”

Truùc traû lôøi roài baät cöôøi?”

Lời Của Quá Khứ • 50

“Anh môùi ñi ... saên eách?”

“Caùi thuøng beå. Truùc ñôïi toâi moät laùt nheù.”

“Vaâng.”

Truùc nhìn lô ñaõng leân ñoài. Ñeâm chöøng nhö vaãn aån naùu ñaâu ñoù, nôi luøm caây hoác ñaù. Höông cuûa coû vaø ñaát nuùi coøn mang muøi aåm moác. Phaán saùp cuûa ngaøy noàng naøn. Ñaàu oùc naøng ngô ngaån vaø chaúng nghó ñöôïc gì. Loøng naøng nhö con thuyeàn troâi, khoâng cheøo laùi. Noãi buoàn ñaäm nhaït theo naéng möa. Moãi ngaøy ngoài ñeám nhöõng côn noùng nung ngöôøi vaø thaám thía, naøng khoâng coù may maén baét ñöôïc maûnh vaùn trong côn bieån daäy.

Phuùc mang nöôùc ra, maët töôi tænh.

“Laâu quaù khoâng gaëp Truùc.”

“Em cuõng baän ... baän khoâng bieát laøm gì moãi ngaøy.”

Caû hai cuøng cöôøi. Phuùc noùi: “Toâi tính gheù thaêm, nhöng sôï khoâng bieát Truùc coøn nhôù khoâng? Ñeán nôi, Truùc hoûi: OÂng tìm ai? thì phieàn thaät.”

“Anh noùi quaù, laøm nhö em maát trí.”

“Ai laïi ñuøa bôõn ñeán theá. Truùc uoáng nöôùc ñi.”

Chaøng nhìn Truùc. Naøng ñeïp, ñoâi maét vaãn coøn aùnh leân neùt laõng maïn cuûa moät thôøi, khôi cho chaøng chuùt hôi aám. Moät noãi buoàn nheï vaét ngang nhö giaûi söông sôùm. Nhan saéc moäng mò, chaøng chaéc löôõi, vaäy sao ñôøi naøng laïi chaúng coù haïnh phuùc nhæ?

Truùc hoûi: “Hoà sô cuûa anh tôùi ñaâu roài?”

“Toâi cuõng chaúng ñeå yù. Hoï traû mình veà coá höông laø cuøng. Duø sao cuõng ñöôïc leânh ñeânh treân bieån Ñoâng.

51 • Khế Iêm

Nhieàu luùc, toâi thaát thöôøng, khoâng coøn bieát mình laø ai nöõa.”

Naøng cheùp mieäng: “Anh coøn vaäy, huoáng chi em ... em muoán hoûi anh moät ñieàu.”

“Vaâng, Truùc cöù töï nhieân.”

“Anh coù bieát nhieàu veà Thöôûng?”

Phuùc traàm ngaâm. Ñaõ coù caû khoaûng thôøi gian vaøo ñôøi, chaøng khoâng gaëp Thöôûng. Moãi ngöôøi cuoán theo nhöõng ngaõ reõ khaùc nhau. Chaøng nhö côn gioù thoaûng, raøy ñaây mai ñoù, laáy naéng aám vaø buïi ñöôøng laøm choán nöông thaân. Coøn Thöôûng, lao ñaàu vaøo côn loác xoaùy, vaø thaûm baïi nhö moät nhaân vaät bi kòch. Baây giôø, Thöôûng laï luøng vaø kyø dò ñeán noãi, chaøng töôûng raèng ngöôøi baïn naêm naøo môùi trôû veà töø ñòa nguïc.

Khoâng coù thöù nöôùc maàu nhieäm naøo laøm trong ñöôïc ñoâi maét ñaõ nhuoám buïi traàn tuïc. Khoâng coù hoaøng hoân vaø cuõng chaúng coù bình minh, nôi taâm hoàn ñaõ bò daøy xeùo.

Chaøng nhìn Truùc: “Toâi cuõng chæ bieát Thöôûng thôøi coøn ñi hoïc. Sau ñoù moãi ngöôøi moät ngaû. Ñôøi soáng vaø caùi nhìn ñaõ khaùc.

Coù ñieàu, toâi khoâng ñuû thaêng traàm ñeå hieåu Thöôûng. Ñoâi laàn, toâi töôûng ñaõ moø maãm tôùi ñöôïc baäc cöûa cuûa ngoâi nhaø bí hieåm, nhöng roài cuõng bò ñaù laên ra ngoaøi.”

“Anh noùi töôûng nhö vuøng caám ñòa.”

“Toâi löôøi bieáng vaø ngaïi nhöõng vaán ñeà hoùc buùa.

Thaûnh thôi ñöôïc chöøng naøo hay chöøng aáy ... Cuoäc ñôøi chæ toaøn nhöõng caûnh dôû dang.

Truùc cöôøi. Phuùc ñôn giaûn vaø bình dò. Taát caû nhöõng raéc roái cuûa kyù öùc, ñoái vôùi chaøng chaúng mang Lời Của Quá Khứ • 52

yù nghóa naøo khaùc, ngoaøi moät ñieàu, haõy cöù soáng vaø thôû, aên vaø nghæ, nhòp nhaøng vôùi saùng vaø toái. Nhöõng lo nghó chæ laøm giaø ngöôøi vaø khoâng theå giuùp boâng hoa chaäm taøn theâm moät khaéc.” ”... Cöù thöû goõ cöûa?”

“Coù ích gì. Khoâng ai moø ñöôïc ñaàu moái cuûa cuoäc tænh ñieân ... Ñoâi khi chuùng ta laàm mình, laàm ngöôøi caû.”

“Noùi nhö anh thì thieân haï söï cuõng chæ laø vieäc cuûa nguï ngoân thoâi ö.”

Phuùc chaâm ñieáu thuoác, nheo maét.

“Toâi vaãn thích ñöùng ôû xa ... Ñoù chæ laø chuyeän doâng daøi, hôi ñaâu maø heùo haét maõi ...”

Truùc hôø höõng nhö ñoaùn tröôùc caùnh cöûa seõ kheùp.

Chaúng coù aâm vang naøo phaùt ra töø beân trong ngoâi nhaø. Phieán ñaù ñaõ chaën maát loái, laøm thaát voïng keû quay veà. Naøng khoâng coøn caùch naøo laàn ra daáu veát Thöôûng. Naøng coù caûm giaùc, Thöôûng luùc naøo cuõng coá gaéng ñeå töï choân mình ñi. Tình yeâu coù leõ seõ laøm chaøng thöùc daäy ... vaø phaãn noä. Naøng daèng xeù taâm hoàn mình, xem coù coøn ñuû phieâu löu vaø laõng maïn ñeå soáng vôùi moái tình quaù thì? Naøng vöøa nuoâi döôõng vöøa quaây kín laïi giöõa ngaøy thaùng caâm nín.

Phuùc noùi.

“Coù luùc naøo, Truùc ngoài nhôù laïi thôøi coøn treû?”

“Em khoâng muoán noù trôû laïi ... thì nhôù laøm gì.”

Truùc laëng thinh, nghe xoân xao moät chuùt maây xua. AÙnh saùng cuûa ñôøi phoàn hoa ñaõ taét, hay khoâng coøn thuoäc veà naøng nöõa. Moãi ngöôøi roài cuõng phaûi teõ nhaùnh, chia tay. Naøng ngaäm nguøi vaø bieát ñaâu seõ khoâng bao giôø gaëp Phuùc. Naøng thaáy cay cay nôi maét. Naøng khoâng nghó ñöôïc gì theâm, ngoaøi moät 53 • Khế Iêm

ñieàu, döôøng nhö nhöõng ngöôøi ñi xa ñeàu coù dö nöôùc maét.

Truùc veà. Phuùc nhìn theo daùng meàm maïi cuûa naøng. Truùc vaãn coøn quyeán ruõ nhö ngaøy naøo, maëc aùo daøi, ñi trong chieàu Saøigoøn. Naøng mong manh vaø ñang tan thaønh naéng. * Thöôûng traàm ngaâm. Moät caùnh chim vuùt bay. Ñaát maùt laøm chaøng gai ngöôøi. Chaøng theøm tôùi moät maùi tranh, vaøi löôïn khoùi, vaø môû caùnh cöûa loûng leûo.

Thoân vaéng, ñaày buïi traêng. Chaøng löõng thöõng treân baäc theàm. Boùng toái rình raäp trong coäi caây. Ngaøy, hay ñeâm thaâu?

Soùng daâng leân lôøi rì raàm, mang chaøng trôû veà moät goùc phoá, moät beán soâng, nôi aáp uû nhöõng cuoäc ñôøi lam luõ. Chaøng loay hoay moät mình vôùi noãi coâ quaïnh, vaø xung quanh, nhöõng ñoâi maét tinh quaùi nhìn chaøng nhö keû dò hình. Chaøng lang thang, ñaù chieác lon khoâng keâu loùc coùc, goõ böôùc chaân treân neàn ñöôøng, vaø töôûng coù tieáng cöôøi phaùt ra töø loøng ñaát. Côn soát ñöa chaøng leânh ñeânh maõi. Nhaäp nhôø chieàu, loaùng thoaùng nhöõng baûng hieäu, nhöõng sinh hoaït vôõ vuïn, noùi vôùi chaøng veà moät ñôøi soáng ñaõ bò giaät luøi. Chaøng khoâng tìm ra ñòa chæ cuûa ñôøi mình vaø ngô ngaùc ... nghe moät doøng nhaïc meânh moâng.

Chaøng choaùng vaùng, taït vaøo moät quaùn nhoû, tieáng haùt mung lung, nöông theo nhöõng cung baäc hoãn ñoän. Thaáp thoaùng, nôi quaày haøng, moät khuoân maët quen quen, maùi toùc che nghieâng, chaûy möôùt qua aùnh ñeøn maøu. Chaøng chaäp chôøn nhôù. Kyù öùc troâi, vôùi Lời Của Quá Khứ • 54

naêm thaùng cuõ kyõ, nhöõng quaù khöù reâu phong. Chaøng goïi ly röôïu, ñaùnh thöùc chuùt tham sinh, nghe ñaàu löõôi teâ cöùng, vaø noãi buoàn nhö phaán saùp hoùa trang trong ñeâm toái.

Quaùn vaéng, moät phaàn chìm trong khoaûng môø buïi. Coâ gaùi ngöôùc nhìn chaøng, aùnh maét nhö maøu röôïu suûi, nöûa ngaïc nhieân, nöûa ngôõ ngaøng. Chaøng soi thaáy gioù chieàu trong ñaùy coác, vaån vô. Trí naõo mong manh khoâng gôïi tôùi moät beán bôø naøo. Chaøng queân. Moät quaõng ñôøi ñaõ maát daáu vaø chaøng hoaøi nghi caû hôi thôû ñaõ cho chaøng söï soáng. Ngaøy caêng thaønh thaûm söông.

Coâ gaùi tôùi beân chaøng.

“Anh Thöôûng.” ”... Phaûi Quyønh khoâng?”

“Vaâng.”

Coâ gaùi cöôøi roøn raõ. Tieáng cöôøi vang treân thaønh ly, vôõ trong khoâng khí aåm saéc. Chaøng ngaém Quyønh vaø töôûng tôùi veû ñeïp cuûa moät loaøi hoa. Quyønh cuûa nhöõng ngaøy vui qua mau, nhöõng hoäi heø ñình ñaùm, nhöõng chaøng trai baát caàn ñôøi. Quyønh cuûa thôøi loaïn laïc.

Naøng keùo gheá, ngoài caïnh chaøng: “Anh tôùi chaäm quaù.”

“Toâi ñi laïc.”

“Anh coøn laøm thi só?”

“Tröôùc kia.”

“Vaø baây giôø?”

“Thi só laøm cho mình khoán khoå, vaø cuoäc ñôøi chaúng bôùt laàm than.”

Chaøng xoay ngöôøi, chaäm raõi, hoân treân ñoâi maù phôùt maøu hoa ñaøo. Quyønh tan ra. Moät caùnh chim 55 • Khế Iêm

voã caùnh. Chaøng nhaët chuùt haïnh phuùc mong manh rôi trong khoaûng khoâng, vaø thaáy gioøng nöôùc chaûy maûi mieát vaøo mieàn heo huùt. Ñoùa hoa nôû trong muøa Ñoâng khoâng tình yeâu, nhö veät maây laëng leõ. Chieác gheá bieán thaønh teân heà nhaûy nhoùt treân saân khaáu. Ñôøi soáng chæ laø nhöõng yù nieäm haøi höôùc, nheï teânh.

Phaán buïi giuõ xuoáng, keøo coät keâu raêng raéc, ñeøn taét.

Chaøng quô tay, bò huùt theo moät löïc quay choùng maët.

Vaêng vaúng nghe moät aâm thanh voïng laïi: “Haõy loät xaùc, vaø ñöøng quay veà.”

Chaøng laåm baåm: “Haõy loät xaùc, vaø ñöøng quay veà.”

Chaøng teâ ngöôøi. Ñoù laø thöù ngoân ngöõ kyø bí ñang daãn daét chaøng laãn loän giöõ caùi hö thöïc. Chaøng nghe doøng caûm xuùc xa laï öù traøn trong cô theå. Thaùc luõ töø röøng cao cuoàn cuoän chaûy nhö tieáng keâu huøng traùng cuûa hoang daõ. Chöøng nhö coù keû laï maët ñang ñoät nhaäp vaø chieám lónh cô theå chaøng. Chaøng buoâng troâi theo boït soùng, laûm nhaûm moät baøi ca buoàn. Chim choùc thaáp thoaùng treân taøn caây, vaø chaøng ñang ñöùng giöõa moät thaønh phoá laëng caâm, moïi vaät ñaõ hoùa ñaù.

Chaøng sôø soaïng treân con ñöôøng tìm tôùi moät ñeàn ñaøi ñeå hieåu roõ noãi baát ñoäng. Khoâng gian saâu, roäng theânh. Chaøng hoát hoaûng nghe tieáng Quyønh goïi, nhöng chaøng khoâng coøn phaân bieät ñöôïc yù nghóa cuûa moãi aâm thanh. Chaøng böôùc trong quaõng khoâng, daáy leân chuùt reâu rong cuûa dó vaõng. Kyù öùc trôn tuoät nhö côn gioù luøa qua oâ cöûa troáng. Chaøng ngaõ xuoáng, soi treân maët ñaát thaáy hình daïng kyø quaùi, nhö moät loaøi sôn döông.

Thôøi gian troâi vaø chaøng cöù theá rôi vaøo caùi baãy cuûa troø chôi tai aùc. Chaøng khoâng coù gia ñình, bò Lời Của Quá Khứ • 56

töôùc ñoaït maát teân tuoåi, vaø ñaåy ra ngoaøi coõi voâ danh.

Quyønh vaät vôø bay, treân ñoâi maét thoaùng aùnh löûa cuûa söï soáng. Vaø naøng, cuõng nhö chaøng, nhö boùng ma vaát vöôûng, nhö coû caây, ñaùnh maát yù thöùc, soáng trong thôøi cuûa nhöõng keû bò ma nhaäp.

Chaøng boàng beành giöõa soùng caùt, ruõ boùng döøa, ngaát ñi trong naéng, nghe beân tai tieáng chaân daãm cuûa nhieàu ñôøi. Vaø chaøng thaáy Phuùc löôùt ñi nhö aâm thanh cuûa lôøi baùo veà nhöõng ñuoåi baét khoân cuøng.

Coøn chaøng, bò treo bôûi sôïi daây vôùi baøn chaân khoâng bao giôø coøn ñaët treân maët ñaát. Trí nhôù hoãn ñoän vaø khoâ heùo nhö nhöõng naêm thaùng daøi haïn. Nhöõng bieán coá bò boâi xoùa vaø lem luoác. Chaøng böôùc ra khoûi khung cöûa, nghe hôi gioù rì raøo. Dó vaõng sinh nôû.

Chaøng soáng cuoäc ñôøi cuûa nhieàu ñôøi. Bi, vaø haøi kòch laãn loän trong chaøng. Moãi ngaøy, töøng ngaøy khi thöùc daäy, laéng nghe bình minh, chaøng queân maát taâm tính mình. Chaøng noùi tieáng noùi khaùc, nhaåm laïi taâm söï chaèng chòt, taäp cho nhuaàn caùi teân goïi, vaø ñaåy tôùi cuøng noãi khuùc maéc, ñeå kòp keát thuùc vai tuoàng vaøo luùc trôøi toái. Chaøng thaâm nhaäp vaøo nhöõng cuoäc höng phaán thaát thöôøng, coá baét cho ñöôïc chuùt tia saùng mong manh cuûa trí tueä. Chaøng trôû thaønh kòch só baát ñaéc dó treân saân khaáu khoâng khaùn giaû.

Chæ trong ñeâm toái, döôùi khoâng khí an laønh, chaøng môùi truùt boû nhaân vaät vaø nhöõng hæ noä nhö lôùp son phaán taïm bôï sôn pheát leân töøng soá phaàn. Chaøng trôû veà vôùi chính mình: keû löu laïc. ”... Chaøng ñaõ töï mình böôùc vaøo vöïc thaúm. Moãi ñeâm laàn moø trong röøng caây ñeå tìm kieám traêng sao. Chaøng soáng laïi nhöõng giôø khaéc cuûa quaù khöù, trong naéng mai, ñeå veõ hoaøng hoân leân thaûm xanh 57 • Khế Iêm

... Chaøng cöù keå maõi caâu chuyeän veà ñaùm ngöôøi leânh ñeânh treân bieån ñoâng, taáp vaøo moät hoang ñaûo. Hoï döïng thaønh xaõ hoäi theo moät thöù trí nhôù tuøy nghi; nhöõng ngoâi nhaø cheo leo beân söôøn non, nhöõng caây caàu baét ngang qua doøng soâng caïn, nhöõng phieân chôï chôùp nhoaùng, nhöõng cuoäc hoïp ñaåy ñöa, vaø theâu deät laïi nhöõng truyeàn thuyeát bi thaûm. Raèng khi ñeâm xuoáng, nhöõng vì sao sa naâng con thuyeàn bay trong khoâng trung, nhöõng coâ gaùi maëc caùnh aùo maøu nöôùc bieác, nhôûn nhô giöõa caûnh cöôùp boùc; quæ döõ vaø thieän nhaân, nöôùc maét vaø nuï cöôøi taáu leân baûn hoøa ca cuûa truøng döông meânh moâng. ... Chaøng nghe maûnh ñaát caèn coãi leân tieáng veà soá phaän keû soáng soùt. Hoï seõ nhaän ñöôïc baûn aùn coù thôøi haïn, phaûi trôû veà nôi bieån caû. Hoï boû laïi doïc ñöôøng caùi cheát, nhöng hy voïng vaø tuyeät voïng laïi laøm naåy sinh maàm beänh hoï ñem theo töï nghìn naêm tröôùc.

Nhöõng keû tha höông kieâu ngaïo bò buûa vaây bôûi noãi coâ ñôn, bò töôùc ñoaït maát trí nhôù, vaø soáng thôøi bò quæ aùm.”

Phuùc cheùp mieäng: “Chaúng coù con ñöôøng naøo ñöa tôùi chaân lyù. Hoá thaúm laø yù nieäm mô hoà ñeå chuùng ta baøy ñaët neân nhöõng troø chôi.”

“Nhö vaäy...”

“Truùc haõy bình thöôøng. Tình yeâu ö? Noù ñaõ thuoäc veà thôøi thanh xuaân. Ngay naám moà cuõng chæ laø tieáng noùi cuûa thieân thaâu.”

“Caûm ôn anh. Em hieåu soá phaän mình.” “Ñaây khoâng phaûi laø choã an laønh.”

“Vaø treân traùi ñaát, nôi naøo cuõng baát oån.”

“Luaân lyù chaúng ích gì. Haõy neùm quaùch noù vaøo beáp löûa ... Truùc vaãn coøn ñeïp.”

Lời Của Quá Khứ • 58

“Nhan saéc? Em vaãn muoán laø coâ beù loï lem, trong thoaùng choác boãng thaønh tieân nöõ. Nhöng caùi theá giôùi hoãn ñoän naøy cöù ñaåy ta tôùi choã oaùi oaêm ... Em coù taät hay quaáy raày moïi ngöôøi.”

“Toâi muoán nghe Truùc noùi.” ”... Veà nhöõng coâ gaùi ngoài ñan deät chieàu taø, nhöõng baäc anh huøng mieät maøi ñi tìm kieám hö danh ... Maø anh coù nghe veà ngöôøi thanh nieân töï töû, nhöõng ñöùa treû khoâng cha, cuoäc gian daâm ... Coøn gì nöõa nhæ?”

"Toâi chòu thua vaäy. Trong cuoäc ñua, toâi laø keû ñaàu haøng sôùm nhaát.”

“Em cuõng coù hôn gì. Coù ñieàu, taâm hoàn nhö bò mai phuïc ...”

“Truùc nhìn kìa.”

Naøng chôùp maét. Phuùc bieán maát. Tröôùc maét naøng, chieác gheá troáng. Vaø xung quanh, tieáng soùng reo, nhöõng thaân döøa laû ngoïn, côn möa röôi, khuùc tình ca xöa, laõng ñaõng nhö phieán söông moûng. Naøng thaáy khoaûng saân ga vaø con taøu löôùt troâi trong cheânh veânh. Ñeâm toái quaën mình trong gioù, vaø muøa thu rôi trong chaân khoâng. Naøng nghe tieáng than thôû cuûa ñaùm löu daân, laàn moø môù kyù öùc laàm laãn. Hoï uoáng doøng nöôùc chaûy ra töø khe ñaù, thaám hôi ñaát môùi vaø daàn daàn, nhöõng tia maét toûa thaønh nhaùnh ñoäc. Buïi baäm vaø thieân nhieân noåi leân côn gioù loác, laáy ñi heát chaát ngoït dòu cuûa taâm tình vaø ñeå laïi, treân phieám ñaù chaûy löûa, noãi hoà nghi. Hoï chôø ñôïi hoaøng hoân mang tôùi boùng ñeâm, baày ra nhöõng tieäc vui, haùt leân nhöõng baøi ca ñaày duïc tình, vaø ñaát ñai nhö chieác noâi hoan laïc. Coû non vaø trôøi xanh, lau khoâ moà hoâi vaø nöôùc maét, ban phaùt ñeàu nhöõng laïc thuù. Hoï caûm nghieäm ñöôïc chính mình, côn ñoùi khaùt huyeãn hoaëc cuûa cô 59 • Khế Iêm

theå. Hoï höùng aâm thanh daãn daét con thuyeàn xa beán, vaø laø thöù caïm baãy ñaùnh laïc maát nhöõng neûo ñöôøng.

Cöù theá, maët traùi vaø maët phaûi nhö ban saùng vaø ban toái, chia ranh thaønh ñoái nghòch: côn gay gaét cuûa cuoäc toàn sinh, vaø nhöõng u meâ chueách choaùng.

Vaø roài, nhöõng ñöùa con hoang sinh ra lôùn leân, lay laát giöõa naéng trôøi vaø caùt buïi, khoâng teân tuoåi, baäp beï tieáng noùi vaø chaúng bieát gì veà moät xöù sôû ñaõ naèm trong hoang töôûng. Nhöõng caùnh ñoàng, luoáng caøy, röøng raäm vaø tai aùch, cuoán theo nhöõng traùi tim giaø nua. Meânh moâng gieo raéc sôï haõi vaø goät röûa caùu bôïn, nôi nhöõng ñöùa con voâ toäi. Chuùng phaûi soáng trôû veà thôøi khuyeát söû, ñeám con soá baèng guùt thaét, moø maãm töø khôûi ñaàu veà moät neàn vaên minh xa xöa, ñeå chuoäc laïi laàm loãi cuûa chuûng loaïi?

Naøng giaät mình, ngôõ nhö coù ai goïi. Chieác ly khoâng rôi treân thaûm non. Soùng chaäp chuøng, ñoâng ñaëc thaønh maûng reâu bieác. Chieàu hay tröa. Gioù xeâ dòch ñaùm maây, heù ra chuùt hö vaéng. Tieáng noùi cuûa loaøi hoa, maät ngöõ cuûa ñoàng baèng, tieáng coàng leänh cuûa tình yeâu, ñaâu ñaây, nhö quaõng ñôøi roän raøng qua.

Naøng cöïa quaäy, bò dính khaéng treân chieác gheá thôøi gian, giöõa nhöõng gioøng chaûy ngöôïc chieàu, coù thaät, nôi doác ñaù.

Lời Của Quá Khứ • 60

nhaân vaät

C

on thuyeàn taùch khoûi bôø, tieáng soùng nöôùc khua voã rôøi raïc. Coâ gaùi ñöùng ôû ñaàu thuyeàn, chuyeån ngöôøi theo chieác saøo ñang caém saâu döôùi loøng soâng.

Khoang thuyeàn ñaày ngöôøi, choøng chaønh, nhöõng ñôït nöôùc traéng xoáp baén tung, aâm vang lao xao, laãn vôùi söùc nöôùc ruùt töøng chaëp, muoán tan ñi treân khoâng.

Gioù thoåi maïnh nhö khoâng cuøng moät chieàu. Ngöôøi ñaøn oâng neùp mình sau böùc töôøng ñoå naùt, rôøi choã, ñi laàn ra meùp soâng.

Baàu trôøi cao, xanh lô. Naéng vaøng aám, nheï vaø long lanh. Baõi ñaát thoaûi maùi, troáng traûi, khoâng moät boùng ngöôøi. Con ñöôøng ngoaèn ngoeøo, men theo trieàn nuùi, nhoû daàn roài khuaát ñi muø môø. Con thuyeàn troâi laäp lôø treân maët loûng nhuyeãn baïc, nhöõng chuyeån ñoäng khoâng thaáy ñaâu, nhö ôû nguyeân moät choã. Ngöôøi ñaøn oâng cao, toùc loøa xoøa treân khuoân maët xaïm ñen, nhìn ñaêm ñaêm treân neàn trôøi roäng suoát. Baát öng, gioù töøng côn, raïp treân nhöõng bôø buïi, ngoïn caây, tieáng rì raøo, u u khoâng ngôùt, nhöõng ñôït soùng xoâ ñuoåi nhanh hôn, vaø khoaûng khoâng môû ra baùt ngaùt ñeán taän chaân trôøi.

61 • Khế Iêm

Chaøng baàn thaàn, chaám theâm vaøi neùt ñaäm nhaït, boâi xoùa doøng soâng thaønh maùi reâu, nôi giaù veõ. Nhöõng ñöôøng neùt vôõ ra, vaø khu vöôøn vôùi noãi hoang pheá, vaøi khoùm caây, nuï hoa treân neàn ñaát trô truïi. AÙnh saùng maäp môø, cuûa hoaøng hoân hay bình minh? Chaøng thaû vaøo moät caùnh chim leû loi. Khoâng gian mang mang veû hoang daõ cuûa thôøi nhöõng keû du muïc lang thang.

Hôi aám cuûa ñaát, noãi cay ñaéng cuûa buïi ñöôøng, daáy leân trong im vaéng. Chaøng ñieåm vaøi maãu hoa rôi, chôi vôi trong coõi giaû thöïc.

Naøng hieän ra treân theàm xanh. Maùi toùc chaûy daøi treân vai aùo, maù phôùt hoàng vaø ñoâi maét chôùp vaøo khoaûng xa xaêm. Khuoân maët dìu dòu. Phía tröôùc laø con ñöôøng nhoû, leânh ñeânh veà nôi keû chôï. Chaøng nghe tieáng gaø eo oùc, caûnh huyeân naùo, nhöõng daõy nhaø, quaùn laù, nhöõng choõng tre, soït nan. Vaø nôi caùnh ñoàng baùt ngaùt khoâng ngöôøi, nhöõng ngoïn luùa rì raøo veà maàm beänh saâu moït.

Chöøng nhö baàu trôøi, caày sôùi neân muøa ñoâng. Vaø beáp löûa tí taùch soi treân theàm cöûa. Trong khoâng khí huyeãn hoaëc ñoù, chaøng nghe böôùc chaân naøng.

“OÂi chao, chuùng ta phaûi söûa sang laïi khu vöôøn, chöù anh. Luõ böôùm chaúng coøn bay khi thieáu nhöõng boâng hoa. Vaø chim choùc cuõng caàn nhöõng taøn caây ñeå ôû.”

“Nhöng quaù khöù ...”

“Vaø ngoâi nhaø naøy nöõa. Chöøng nhö ñaõ giaø nua vaø meät moûi. Anh khoâng thaáy maùi voøng cong, taøn tích xa xöa, thôøi cuûa nhöõng ñeàn ñaøi coå.”

Chaøng vaø naøng böôùc qua khung cöûa. Ngoâi nhaø ba gian hoang pheá. Muøi aåm moác xoâng leân cuøng vôùi keøo coät moái muïc. Reâu phong men theo nhöõng keõ nöùt, Lời Của Quá Khứ • 62

nhöõng maûng töôøng loang loå. Khoâng coù daáu veát cuûa söï soáng, vaø nôi ñaây daâng leân lôøi ca saàu. Chaøng nghe tieáng soùng voã veà nhöõng tang thöông, daâu beå. Chaøng quô tay, chaïm phaûi mieång saéc nhoïn cuûa dó vaõng.

Chieác chieáu hoa treân saäp guï, boä tuû cheø caån oác xaø cöø, chieác baùt ñieáu coå vaø hoaønh phi caâu ñoái. Nhöõng ngöôøi xöa, tieáng cöôøi noùi, ñoàng baèng vaø boâng luùa, nhaéc cho chaøng veà ngaøy thieáu thôøi. Chaøng baâng khuaâng, muoán bay vaøo khoaûng hiu quaïnh, vôùt chuùtbeøo boït, vaø hoà nghi tra chaân vaøo chieác baãy cuûa phi lyù. Naøng noùi.

“Thôøi gian ñaõ cuoán troâi ñi ... nhöõng boùng ma. Sao ta cöù hoaøi coâng ñi tìm laïi chaân lyù?” “Ñeå hoài phuïc giaác mô, chaéc haún.”

“Thay vì theá, chuùng ta haõy yeâu nhau.”

“Chuùng ta ñaõ chaúng yeâu nhau sao?”

“Nhöõng doøng soâng laøm quaån trí ta. Nhöõng caùnh chim quaáy raày baàu trôøi. Vaø chaúng bao giôø chuùng ta ñöôïc yeân tónh ñeå hoân nhau.” “Ñoâi luùc phaûi ñeå cho con tim baát ñoäng. Tình yeâu, noùi cho cuøng, cuõng chæ laø chuùt vieån voâng.”

Chaøng nghe naøng quay goùt. Ngoâi nhaø laû taû buïi, mô hoà nhö coù tieáng thôû daøi töø loøng ñaát. Vaø möa rôi treân maùi tranh xöa. Chaøng ngaäm nguøi böôùc haãng trong gioù loäng, vôùi haùi chieác laù khoâ ñang ngaân leân lôøi ca cuûa röøng giaø. Chaøng bieát, trong hang thaúm coù ñoám löûa aâm æ. Vaø chuyeán xe ñôøi, cöù theá loùc coùc treân nhöõng loái moøn voâ ñònh.

Chaøng caûm thaáy ngoäp thôû. Chaøng daãm leân maët loûng xoáp meàm, rôø raãm qua doøng nöôùc ngöôïc ñeå tìm moät khe hôû. Boán böùc töôøng lieàn laïc, kín böng, khoâng cöûa neûo. Maøng nheän giaêng nhö caùnh röøng 63 • Khế Iêm

tô. AÙnh saùng lôø môø, khoù chòu cuûa thöù hoaøng hoân ñöôïc toaùt ra töø caùc vaät theå, laøm nhöùc maét. Caên nhaø phình roäng, meânh moâng. Nhöõng con nheän lôùn daàn, treo baát ñoäng treân thaûm löôùi. Chaøng noåi gai, bò buûa vaây bôûi noãi kinh sôï giöõa khoaûng khoâng ngöôøi, böùt lìa ñôøi soáng, vaø mang maùng veà moät thaûm hoïa. Laõng ñaõng, coù tieáng naøng ôû raát xa, nhö hôi cuûa loaøi chim thieân di. Chaøng huït hôi, bò huùt xuoáng maët ñaát, vaø chaäp chôøn veà khoaûnh khaéc taêm toái.

Ngöôøi ñaøn oâng noùi.

“Nhöõng saéc maøu hoân aùm ...”

“Vaø doøng soâng eâm ñeàm troâi.”

Ngöôøi ñaøn oâng noåi caùu: “Ñeå daønh laïi tieáng noùi?”

“Khoâng, ñeå ñöôïc thôû. Chuùng ta chaúng coøn thì giôø ñeå uoáng moät hôùp nöôùc. Huoáng chi laïi cöù gaây theâm nhöõng ngoä nhaän. Bao naêm qua, raùc röôûi laøm hoen oá taâm hoàn ta ...”

“OÂng muoán noùi veà thöù thöïc taïi ...”

“Haõy neùm ñi giaác mô, vaø chaúng neân baên khoaên veà chieác laù tôùi kyø rôøi caønh. Chuùng ta ñang soáng döôùi aùnh naéng maët trôøi, choùi röïc nhöõng buïi vaån.”

Chaøng laëng thinh, nghe doøng nöôùc chaûy, aâm thanh rì raøo veà caûnh phoá eâm, laáp laùnh ñeøn maøu.

Nhöõng caùnh cöûa ñoùng, môû ra coõi hieåm nguy cuûa kyù öùc vaø hieän thöïc. Chaøng bôi trong chaân khoâng, cô hoà queâ höông nhö yù nieäm buoàn baõ veà caùnh chim boû ngaøn, bay tôùi bôø beán laï. Chaøng nghe tieáng naøng khoùc veà moái tình voâ voïng. Tình yeâu ñaùnh thöùc noãi baêng giaù, vaø ñoát thaønh ñoám löûa hô aám traùi tim.

Vaø gioït nöôùc maét rôi treân theàm non, nôû thaønh ñoùa Lời Của Quá Khứ • 64

hoa bieác xanh. Trong phuùt choác böøng tænh, chaøng veõ naøng trong hö khoâng. Chaøng ñieåm treân moâi naøng nuï cöôøi, vaø vaét maùi toùc thaønh giaûi luïa meàm.

Chaøng hoân leân ñoâi maét coøn öôùt muøi söông ñeâm, vaø raûi treân neàn trôøi nhöõng ñoám sao. Haïnh phuùc môn man trong giaây laùt, laøm höng phaán taâm hoàn chaøng.

Chaøng neùm tai öông vaøo hoá thaúm, queân ñi thöïc taïi saàn söôïng. Thieân nhieân goïi chaøng veà ... vôùi ngöôøi tình, daét tay nhau böôùc qua chieác caàu gaäp gheành, roài hoùa kieáp trong hö voâ. Chaøng ngöøng tay, nhaët treân thaûm coû chuùt hoaøng hoân vaø thaáy loøng laâng laâng. Chaøng hít thôû khoâng khí dòu maùt coøn soùt laïi cuûa chieàu taø.

Ngöôøi ñaøn oâng chaäm raõi.

“Coù thöïc ... laø anh muoán töø choái.” ”... OÂng khoâng nghe tieáng chim choùc gaàm ruù?” “Ñoù laø muøa thu ... Chuùng ta ñang bò choân vuøi ...”

“Toâi muoán noùi veà nhöõng boâng hoa ... nôû treân bôø ñaù, vaø thuù döõ hieàn hoøa nôi röøng giaø ...” ”... Vaø khôi daäy môù kieán thöùc cuõ meøm cuûa nghìn naêm tröôùc. Khoâng phaûi laø thöïc taïi coøn ñaày raãy ñieàu khoù hieåu ñoù sao?”

“Höø.”

“Chuùng ta chaúng bao giôø moø maãm ñöôïc gì ... Maø loøng sao vaãn maõi loay hoay vaø cay cuù...”

“Toát hôn laø im laëng.”

Chaøng muoän phieàn, thaâu löôïm giaù veõ vaø nhöõng thöù laët vaët quaêng theo doøng nöôùc. ÔÛ xa xa, beân kia soâng, coù con thuyeàn khoâng boàng beành troâi veà.

Chaøng xoay ngöôøi, thaáy naøng ñang tôùi, vaø xung quanh, daäy leân tieáng chim ran. Tieáng hoùt daït daøo, 65 • Khế Iêm

keùo chaøng leân giöõa loøng soâng saâu. Naøng böôùc ñeàu ñaën treân maët ñöôøng khoâ, ñaày buïi. Nhöõng daáu chaân lôø môø bay theo gioù. Chaøng nhìn phôùt qua beán soâng, nghe goùt chaân rôi, tieáng caùt ñaù laïo xaïo vaø caû tieáng rì raøo cuûa caây laù. Chaøng töôûng naøng laø ñoùa hoa ñang nghieâng mình trong naéng sôùm. Caûnh vaø ngöôøi hoøa nhaäp thaønh neùt veõ moâng lung, ñoïng laïi trong chaøng moät thöù tình, y nhö söông khoùi.

Ngöôøi ñaøn oâng nhoû nheï.

“Haõy chôø con ñoø. Vaø thöû sang soâng.”

“Phaûi.” “Ñeå tìm kieám söï thaät ...”

“Veà ngaøy ta sinh ra treân oå rôm.” ”... Lôøi saám truyeàn.”

“Nhöõng chuyeän ñaàu cua tai nheo, chaúng aên nhaäp gì ñeán ...” “Ñoâi luùc, chuùng ta cuõng phaûi töï mình treo treân caønh caây.”

“Khoán noãi, coøn bao ñieàu ngoån ngang khaùc.”

Chaøng hoát hoaûng, ngôõ mình tröôït treân bôø reâu.

Naøng bieán maát trong hoang vaéng. Nhöõng caùnh chim bay, rôùt xuoáng, chìm læm trong gioøng nöôùc.

Moïi caùnh cöûa ñaõ kheùp. Vaø chaúng coù nôi naøo khaù hôn nôi naøo, ôû khaép nôi, treân traùi ñaát. Ñaâu ñoù, nhöõng thanh aâm mô hoà, daøi maõi khoâng thoâi, cuøng vôùi nhöõng xao ñoäng cuûa soùng, traûi ra moät khoaûng roäng meânh moâng. Trong moät thoaùng, taát caû muoán ngöng laïi. Nhöõng neáp nhaên cuûa maët soâng baát ñoäng roài töø töø, chuyeån nheï nhö moät hôi thôû. Chaøng ñöùng yeân trong theá cuûa keû chaúng bieát phaûi quay maët veà höôùng naøo.

Lời Của Quá Khứ • 66

Treân soâng, con thuyeàn caëp beán. Coâ gaùi neo thuyeàn, coät chaët sôïi daây thöøng theo chieác saøo daøi, caém saâu döôùi loøng soâng. Maøu trôøi saãm daàn, gioù laïnh. Chaøng ngaån ngöôøi, nhìn con thuyeàn choøng chaønh ... Chöøng nhö chaøng vöøa ñaùnh rôi moät giaác mô, nghe coù muøi coû daïi, muøi xoáp cuûa nöôùc daâng. Naéng vôõ ra, ñang xoùa ñi caùi röïc rôõ cuûa chieàu.

Ngöôøi ñaøn oâng böôùc tôùi meùp soâng, roài döøng laïi.

Coâ gaùi xaén cao oáng quaàn, men theo con ñöôøng nhoû, khuaát ñi giöõa nhöõng tuùp nhaø maøu xaùm nhaït. Ñoät nhieân, nhöõng ñaùm maây vôõ ra ... cuøng luùc nhöõng khuaáy ñoäng cuûa soùng caû, treân beán soâng, baàu trôøi, nhöõng côn gioù maïnh meõ, vaàn vuõ khoâng thoâi.

Ngöôøi ñaøn oâng nhìn raát laâu treân nhöõng dôïn soùng nhaên, töôûng nhö maët ñaát ñang cau laïi ... Moät laùt sau, chaøng vaø ngöôøi ñaøn oâng boãng xoay ngöôøi chaäm raõi, nhöõng ñoäng taùc ñeàu ñaën, aên khôùp, cuøng böôùc ñi, nhöõng khuoân maët laëng lôø, khoâng xuùc ñoäng. Ñoàng luùc, coù tieáng raïn nöùt cuûa ñaù ngaàm, söùc va chaïm, laãn vôùi nhöõng tieáng luøng buøng cuûa khoaûnh khaéc giao hoøa, chaám döùt moät ngaøy khoâng coù gì thaät, ngay caû nhöõng nhaân vaät.

67 • Khế Iêm

röøng saâu

C

haøng nhaên maët nhìn baàu trôøi moät muøa thu meânh moâng. Moät nhaùnh caây uoán cong, trô truïi, lô thô vaøi chieác laù khoâ rôøi caønh, maõi khoâng rôi. Trôøi khoâng naéng, khoâng maây, chæ toaøn moät maøu traéng môø.

Chaøng phaùc tay veõ moät caùnh chim bay roài thôû daøi, quay laïi. Naøng ngoài thu mình treân chieác gheá döïa, maét ñen trong, caàm boâng hoa môùi nôû. Vaø chieàu ñang vôi daàn.

Chaøng nghe ngoùng, chaäm chaïp tôùi beân naøng, vuoát nheï maùi toùc chaûy xuoâi treân ñoâi maù phôùt maøu hoa ñaøo. Boùng toái ñoïng treân hang hoùc cuûa nuùi ñoài, ñaäm nhaït treân nhöõng daûi röøng xanh ñen. Ngaøy chaäp choaïng vôõ tan treân baõi beán mô maøng, nhöõng doøng soâng, doøng soâng, nhöõng bieån khôi, bieån khôi.

Naøng noùi kheõ: “Ñaõ baét ñaàu chöa? Caâu chuyeän röøng saâu!”

“Nhöõng nhaân vaät khoâng hoùa trang, khoâng quaàn aùo?”

“Phaûi traàn truoàng”.

“Gioáng nhö ...”.

71 • Khế Iêm

“Nhö khi ta vaãn thöôøng khoûa thaân trong ñeâm toái”.

“Höø!”

Maây doàn laïi thaønh maûng maøu hôi xaùm. Muøi nöôùc loaõng cuûa söông bay, nhöõng caùnh ñoàng xa vôøi dôïn soùng ñang chaäp laïi thaønh nhöõng ñoám di ñoäng, nhoû nhoi treân baõi caùt vaøng nhaït, roäng lôùn hình voøng cung. Bieån nhaáp nhoâ, xaãm laïi. Caûnh vaät chaäp chôøn khi môø, khi toû. Ñaùm ngöôøi treû trung, nhôûn nhô, khoâng moät maûnh vaûi che thaân, hoøa nhaäp vôùi thieân nhieân mung lung. Ngöôøi thieáu nöõ ngoài treân phieán ñaù, toùc xoõa tung, hai tay choáng ngaû ra phía sau, ñeå loä boä ngöïc no troøn, traéng phau, nhö böùc töôïng soáng in treân neàn cuûa maøu trôøi. Khoâng gian eâm nhö moät doøng suoái roùt. Vaø ñoâi chaân khua môn man, ñoäng gioù, laøm rung rinh caû moät buoåi chieàu roäng.

Chaøng khom ngöôøi laøm thaønh nhöõng ñöôøng gaãy neùt cuûa hình theå, ñang bieán daïng bôûi moät thöù aùnh saùng khoâng thöïc.

Röøng chuyeån thaønh bieån xanh, vaø bieån xanh nhö laø baõi daâu.

Naøng cöôøi noùi: “Naéng khoâng phaûi laø naéng thaät”.

“Ngaøy vaø ñeâm chaúng theå naøo phaân bieät ñöôïc”.

“Em tôùi ñaây luùc maët trôøi môùi moïc”.

“Khi trôøi saäp toái, anh vaãn coøn loanh quanh ôû döôùi phoá”.

“Maët trôøi moïc vaø maët trôøi laën. Thoâi, ta baét ñaàu chöù. Nhaân vaät laø nhöõng ai nhæ? Anh thay caùi phoâng cuûa muøa ñoâng ñi”.

Lời Của Quá Khứ • 72

Naéng nheï, tan maát trong maøu saùng moûng.

Khoaûng ñaát xaïm ñen, phaúng lì traûi ra voâ taän, tieáp giaùp vôùi giaûi xanh muø muø, nhö nhöõng maûng maây xaùm laø maët ñaát uoán cong leân. Chaøng khoaùc tay naøng, cuøng vôùi nhöõng caëp tình nhaân, traåy thaønh doøng ngöôøi. Phía sau, khoâng coù daáu veát naøo cuûa nhaø cöûa, laøng maïc, thaønh phoá, chæ raûi raùc theo daáu böôùc chaân, nhöõng mieáng vaûi ñuû maøu boû rôi, laám taám, laøm thaønh con ñöôøng daøi ngoaèn ngoeøo, laáp loaùng nhöõng ñieåm saùng. Chaøng nghieâng ñaàu noùi chuyeän laïi: “Chuùng ta khoâng caàn caû nhöõng veät naéng”.

Nhöõng ngöôøi ñi sau laàn löôït laäp laïi: ”... Nhöõng veät naéng”. Vaø khi nhöõng aâm thanh cuoái cuøng taûn maùc trong thinh khoâng, thì ngöôøi thieáu nöõ cuõng muoán tung mình thaønh moät caùnh chim non. Chaøng laø moät ngöôøi khoång loà cuûa ñaát nöôùc chan hoøa nhaïc hoa vaø muoâng thuù. Ñoaøn ngöôøi böôùc chaäm laïi, töø töø xoay veà beân phaûi. Chaøng thanh nieân ôû gaàn cuoái, chuïm tay vaøo mieäng huyùt thaønh chuoãi thanh aâm laûnh loùt, xoaùy trong thinh khoâng muø mòt. Moät aùng maây naëng neà rôi xuoáng, tan nhanh. Ñoaøn ngöôøi khöïng laïi baát ngôø, quay mình veà phía sau. Trong aùnh maét ngaây daïi thoaùng thaáy coù baõo toá vaø cuoàng phong, laãn caùi eâm aû cuûa chuoâng thu khoâng. Chaøng thanh nieân ngôõ ngaøng, töôûng môùi loä ra töø haàm toái, sa tôùi moät mieàn trôøi ñaày hoa. Maët ñaát ñoät nhieân dôïn leân thaønh soùng.

Gioù daït bay nhöõng maùi toùc, vaït aùo, lan man treân maù, treân moâi, treân da thòt. ÔÛ raát xa, thaáp thoaùng coù veät loang haét leân aùnh baïc. Ñoaøn ngöôøi khoâng coøn caûm xuùc, ñoåi saéc, nöông theo nhöõng chuyeån ñoäng 73 • Khế Iêm

töôûng ñeàu ñaën, nhöng thaät ra baát ñoäng. Maây thay ñoåi in nhöõng daïng ñoài chaäp chuøng, nhöõng daõ thuù, nhöõng hình töôïng baát thöôøng. AÙnh saùng ôû ñuùng luùc giao hoøa giöõa ngaøy vaø ñeâm, khoaûnh khaéc cuûa moät tíc taéc ñöôïc keùo daøi ñeán voâ taän. Khoâng khí eâm ñeàm, hôi mô hoà ... Ñoaøn ngöôøi laëng thinh, quay veà höôùng cuõ, nhöõng ñoäng taùc chaäm raõi vaø cuøng luùc.

“OÀ, moät hoà nöôùc”.

“Coù maây phuû”.

“Khoâng, rong xanh ñaáy”.

“Rong xanh ñaâu”. Ñoaøn ngöôøi ñöùng maõi theo bôø nöôùc, ngoùng mung veà phía con ñöôøng voøng môø saùng. Maët nöôùc phaúng, im vaéng. chaøng noùi: “Chuùng ta ñaõ laïc tôùi moät nôi khoâng coù ôû traàn gian”.

Caâu noùi laàn löôït ñöôïc laäp laïi: ”... Khoâng coù ôû traàn gian”.

Nhöõng aâm thanh chìm noåi, cuøng luùc maët hoà nhaên laïi bôûi côn gioù nheï thoåi laø ñaø treân soùng nöôùc. Ñoaøn ngöôøi men tôùi moät bôø caùt xoaûi, nöôùc aùnh leân ñeàu ñeàu töøng nhòp moät. Con ñöôøng daãn tôùi, laám taám nhöõng ñoám nhoû, ôû muùt maét, khoâng thaáy ñaàu moái.

Chaøng ñöa tay veõ moät caùnh chim, moät caùnh chim, roài laïi moät caùnh chim, bay veà phía chaân trôøi. Naøng khoûa moät chaân treân maët nöôùc laøm thaønh nhöõng quaàng saùng lan daàn treân moät goùc hoà roäng.

“Nöôùc maùt quaù”.

Caùc coâ gaùi ñöa maét nhìn nhau.

“Ta taém chöù”.

Hoï ñi tôùi maáy böôùc, ngaàn ngaïi moät chuùt roài laàn tay côûi aùo ñeå rôi döôùi chaân. Cho ñeán khi nhöõng Lời Của Quá Khứ • 74

maûnh vaûi cuoái cuøng ñöôïc gôõ ra thì nhöõng ñöôøng cong cuûa vuù, ngöïc buïng laø nhöõng neùt chaïm khaéc moâng lung vaø kyø dieäu. Gioù xoân xao treân nhöõng maùi toùc, bôø vai, tôùi goùt chaân, laøm rung ñoäng khoaûng trôøi, maây, nöôùc. Chaøng ngoù phôùt qua nhöõng thaân theå phôi traàn, traéng ngaùt moäng, nhö ñang muoán meâ hoaëc ñeán caû voâ cuøng.

“Ta taém ñi”.

Quaàn aùo ñuû maøu ñöôïc chaát thaønh nhöõng ñoáng nhoû. Moãi chaøng trai naém tay moät coâ gaùi, quay moät vuõ ñieäu nheï vaø ngaén, ñi daàn xuoáng bôø nöôùc. Nöôùc aám maùt töø töø ngaäp ñeán coå chaân, tôùi moâng, tôùi buïng, roài baát chôït taát caû vöôn mình aøo xuoáng, nöôùc ñaåy thaønh dôïn, ñuoåi baét doàn daäp veà phía tröôùc. Nhöõng tieáng voã ñaäp aàm ó, tung boït nöôùc traéng xoùa nhö nhöõng aâm thanh nhoû nhoi ñang chìm maát trong caùi bao la, vaéng laëng khoâng cuøng.

Moãi chaøng trai xoaûi tay bôi, dìu coâ gaùi naèm goái ñaàu treân soùng, daànû daàn ra xa bôø. Nöôùc tha hoà ñuøa bôõn treân khuoân maët, nhöõng goø ngöïc caêng troøn, nhöõng laøn da traéng möôùt, nhaáp nhoâ theo nhòp chaân co duoãi, nheï vaø ñeàu. Moãi ngöôøi nhö muoán ñem heát sinh löïc cho tan vaøo khoaûng khoâng meânh moâng. Ñeán luùc bôø caùt chæ coøn laø neùt ñaäm nhaït, vaø môù quaàn aùo laø nhöõng veát xaùm môø, thì ñoaøn ngöôøi môùi caûm thaáy heát caùi beù boûng giöõa caûnh maây nöôùc. Ñoaøn ngöôøi hoaøn toaøn khoûa thaân, ñi caùch nhau, keùo daøi ngoaèn ngoeøo nhö moät doøng söõa traéng, chaûy lan töø töø treân neàn da xaïm naâu. Hoà nöôùc nhoû daàn, loaùng thoaùng chæ coøn laø maûng maøu traéng môø, khoâng phaân bieät ñöôïc maây hay nöôùc. Ñoaøn ngöôøi men theo goø ñaát, nhöõng khe suoái laøm thaønh con ñöôøng 75 • Khế Iêm

nhoû quanh co, khuùc khuyûu, nhöõng chuyeån ñoäng ñoâi khi bò che khuaát nhöng ñeàu ñaën. Maët ñaát nghieâng doác baát thöôøng, daãn tôùi khu röøng hoang xanh ñen. Ñoaøn ngöôøi thaûn nhieân nhaäp vaøo caùi bình laëng cuûa caûnh vaät. Chaøng noùi lôùn: “Baây giôø ñaõ laø hoaøng hoân”.

“Khoâng, höøng ñoâng ñaáy”.

“Coâ khoâng thaáy röøng caây?”

“Röøng caây ö”.

Tieáng noùi caát leân, doäi laïi khoâng ngôùt, ngöng maõi trong khoâng trung. Ñoaøn ngöôøi bò giao ñoäng trong giaây laùt, roài moãi chaøng trai laøm moät ñoäng taùc ngaén vaø chaäm, oâm laáy coâ gaùi, nhöõng thaân theå saùt nhau, chæ phaân bieät ñöôïc bôûi hai maøu da hôi khaùc. Trong moãi aùnh maét môû ra lôø môø khoâng, roõ reät, ñôøi soáng thoaûng qua vaø maát huùt. Maët ñaát muoán bay leân giöõa caûnh hoang daõ. Gioù boãng thoác tôùi, rì raøo cuøng luùc tieáng gaàm göø, loùc choùc ôû xa voïng laïi baét ñaàu cho moät nhòp ñieäu voâ taän cuûa röøng xanh. Ñoaøn ngöôøi böôùc tôùi con ñöôøng moøn nhoû gaäp gheành, ñaày gai goùc, vaø luøm buïi chaèng chòt. Naéng vaøng dòu baét ñaàu taáp xuoáng nhö möa buïi. Baàu trôøi baát ngôø co ruùm, hoen oá vaø nhaøu naùt. Röøng xaãm maøu bieán daïng thaønh khoái ñaù döïng ñöùng. Khung caûnh leäch laïc, khoâng gian ruùt laïi chæ laø coøn moät maët phaúng ñöôïc caêng ra bôûi nhöõng taûng maøu môø nhaït.

Trong caùi coõi mòt muøng ñoù. Ñoaøn ngöôøi daàn daàn bieán maát, khoâng ñeå laïi moät daáu tích, keå caû nhöõng chuyeån ñoäng.

Saøigoøn 1983

Lời Của Quá Khứ • 76

một chút hồi tưởng thời thơ ấu

C

hàng đứng bên hiên nhà, nhìn ra ngoài ngõ vắng, không gian rộng, dịu mát. Nắng phớt nhẹ trên phiến lá làm tan chảy ký ức. Quê nhà, như một âm vang mờ ảo và buồn bã. Có điều gì ray rứt làm chàng quẩn quanh mãi, về một thời thơ ấu xa xưa, lúc chàng mới vừa bốn, năm tuổi. Ngoài kia, cánh đồng trơ rạ, xuyên qua chiếc ao, bởi một rặng tre thưa. Mùa Đông trầm trầm, thấm trên nền đất ẩm. Khoảng sân cao, quây bởi những bức tường xây. Một toán lính Tây đứng thành hàng ngang, nhìn theo người tử tù đang cố sức ngụp lặn trên mặt nước. Chàng đứng nép sau gốc cây, sợ hãi liếc người lính giương súng, đưa theo hướng bơi của người tử tù.

Thời gian kéo dài tưởng chừng lâu lắm, thình lình một tiếng nổ khô khốc, những tia nước đỏ vọt lên.

Những ngày sau đó, hình ảnh người tử tù ám ảnh chàng như cái chết chẳng bao giờ có thật. Cảnh vật cũng bị bôi xóa, tan thấm vào lòng đất, hoảng hốt khi gặp người tử tù hiện dần ra trong cơn ác mộng, với khuôn mặt buồn bã, đưa cho chàng một bông hoa không màu 77 • Khế Iêm

sắc. Chàng trốn chạy vào xó góc hẩm hiu, làm tan nát sự bình yên. Chàng nguyền rủa sự cố đã đẩy chàng phải chứng kiến cảnh động kinh, làm chàng tê cóng. Người tử tù với khuôn mặt bình thản, nhìn chàng mỉm cười.

Trong đôi mắt của ông, chừng như đang muốn truyền dạy cho chàng một ngôn ngữ kỳ lạ. Đó là thứ tiếng nói không thanh âm của một người thầy bí ẩn.

Ban ngày, chàng thẫn thờ sống, trong không khí, ánh nắng phủ những bụi sắc li ti trên tàn cây. Chiếc ao xử người tử tù không còn vẻ khiếp sợ, ngoài sự yên tĩnh xa xôi. Cánh đồng mùa Đông quằn quại trong cơn gió bấc, đã nói cho chàng biết về nỗi cùng cực và khốn khổ. Và chàng nhìn con đê dài ngoài đầu làng, mang máng về một miền đất xa xôi. Chàng quẩn quanh với mấy gian nhà lặng lẽ. Cha chàng ra tỉnh đã lâu. Và mẹ chàng, trong nỗi tất tưởi về một gia thế đã suy vong, vẫn phải lặn lội với mấy sào ruộng cằn cỗi. Chàng chẳng có thú vui nào, ngoài những buổi sáng, buổi chiều quẩn quanh sân nhà. Và chỉ mong sao cho mau tối để gặp người thầy mới, kẻ tử tù trong đêm. Chàng thấy trong ánh mắt ông rót vào tâm hồn chàng những ý tình mới mẻ. Khuôn mặt ông khắc khổ, chạm khắc những đường nét kỷ hà.

Chiến tranh đánh Tây, ngấm ngầm từ rừng núi như những âm thanh loãng tan trong không khí, trôi về đồng bằng, len lỏi vào tận những làng mạc quạnh hiu. Đâu đó, người ta mơ hồ về một biến cố, đang đánh thức giấc ngủ triền miên của nghèo đói. Đến bây giờ, những bất công đã hiện diện rất lâu trên phần đất họ sinh sống, mới rõ nét. Nhìn những người nông dân, ngừng tay cuốc, xì xào Lời Của Quá Khứ • 78

về những khó nhọc, và hoài nghi tính lương thiện của kẻ nhàn nhã. Mẹ chàng, dắt chàng từ giã làng quê nhỏ bé, ra tỉnh, theo cha. Gia đình sống chung với những kẻ bần hàn, trong thành phố xa lạ. Bà nuôi dạy chàng trong khe khắt và dịu dàng, và cũng truyền cho chàng nỗi cô đơn đầm ấm như giấc mơ, ấp ủ chàng suốt thời thơ ấu.

Chàng nghe được cả tiếng thì thầm của bà về thời con gái. Đôi mắt hiền hậu của bà chẳng còn dấu vết nào của hạnh phúc.

79 • Khế Iêm

chaøng vaø naøng

N

aøng nhaän ñöôïc thö chaøng töø moät xöù sôû nghìn daëm. Chaøng keå laïi caûm giaùc laï luøng khi ñaët chaân leân mieàn ñaát höùa. Chaøng hít thôû khoâng khí theânh thang, ngaát ngaây giöõa tieáng chim reo, nhöõng choài xanh cuûa caây laù. Chaøng naèm mô thaáy ñang daïo böôùc, quanh laâu ñaøi traùng leä, nhöõng thaønh quaùch taân kyø, vaø chaøng laø Löu Nguyeãn cuûa thuôû naøo cheøo thuyeàn ñi tìm beán laï. Chaøng ñaém mình trong aûo giaùc veà theá giôùi Tieân Nga, xoùa boû kyù öùc ñeå nhaäp vaøo ñôøi soáng phuø phieám. Chaøng muoán queân mình, vöôn vai trong phuùt choác, bieán thaønh keû khaùc thöôøng.

Chaøng mang maëc caûm sinh ra nôi maûnh ñaát khoán khoå, laùch mình qua khung cöûa heïp, vöùt boû hoaøi nghi, tìm laïi cuoäc ñôøi ñaõ maát. Chaøng ñaõ cheát ñi nhieàu laàn tröôùc khi hoài sinh, vaø giöõa caûnh nhaäp nhoøa, chaøng nghe tieáng goïi cuûa tình yeâu. Chaøng goïi thaàm teân naøng, ñoát ngoïn löûa hy voïng veà ngaøy haïnh phuùc ...

Thôøi gian troâi, nhö con thuyeàn leânh ñeânh khoâng bôø beán. Nhöõng con ñöôøng sao, bay trong khoâng, röïc rôõ trong boùng ñeâm. Nhöõng caùnh hoa, phôi mình trong naéng aám. Cuoäc ñôøi nheï nhaøng nhö maây noåi, vaø chaøng töôûng mình vöøa rôi xuoáng töø khoaûng 81 • Khế Iêm

khoâng. Ñeâm vaø ngaøy, hoaøng hoân cuõng nhö bình minh, baày ra nhöõng nguoàn vui. Nhöõng tieáng haùt cuoän bay, ñöa chaøng tôùi chaân trôøi xa.

“Nhö theá.”

“Chuùng ta soáng maõi trong côn ñoàng thieáp ...

Nhöõng ngaäm nguøi, thaûo nguyeân ... Vaø chaúng nhaäp vaøo ñaâu caû, cöù lô löûng nhö ñaùm maây ngoaøi baàu trôøi.” ”... Nhöõng traùi tim huït hôi.”

“Vaø tieáng noùi, nhö noãi khoå haïnh.”

“Nhöõng khoaûng khoâng baùt ngaùt.”

“Maø côù sao, ta vaãn nhôù tôùi nhöõng bôø ao, thoân aáp.”

“Nhöõng vaàng traêng xöù ngöôøi khoâng ñöa ta tìm laïi ñöôïc thôøi thô aáu.

“OÂi chao, nhöõng buïi vaån voâ nghóa kia.”

“Noãi khaùnh kieät, chaéc vaäy.”

Vaøo moät ngaøy, chaøng loaùng thoaùng nghe aâm thanh naûy sinh, nhöõng maâu thuaãn daèng xeù, vaø ngoân ngöõ nhö mieång chai nhoïn. Chaøng chôït thaáy aùnh hoaøng hoân mang chaøng tôùi nôi hoang pheá. Chaøng laïc treân sa maïc, giöõa nhöõng ñoài caùt, vaø maët trôøi rôi xuoáng, bieán maát trong loøng ñaát. Chaøng haáp hoái, mô nhöõng côn möa luõ, thaáy thaân theå hoøa tan trong men naéng.

Chaøng choân chaân, töï ñoát chaùy thaønh tro than, nghe muøa Ñoâng phieám du treân ñoàng baèng. Chaøng ngoài troâng muøa chim thieân di, hít thôû chuùt hôi höôùm thôøi tieát. Khoâng coù ai, khoâng coû caây, muoâng thuù, chæ coù sa maïc ñang thì thaàm vôùi chaøng veà noãi cheát. Ñaát ñai noùi vôùi chaøng veà laøn ranh mong manh giöõa khoaûnh khaéc cuûa khoâng cuøng. Söï lo sôï bao quanh, xaây thaønh voøng raøo, giam nhoát noãi khaéc khoaûi.

Lời Của Quá Khứ • 82

Hai ngöôøi ñaøn oâng ngoài treân baêng gheá. Khuoân maët gioáng nhau, mang veû khaéc khoå cuûa ngöôøi daân phöông Ñoâng. Caû hai cuøng höôùng theo nhöõng doøng xe vuùt qua, caùch khoaûng, nhö thôøi khaéc ñöôïc caét ra thaønh töøng ñoaïn. Con ñöôøng roäng, beân kia laø phoá xaù saàm uaát. Hoï chôø chuyeán xe ñöa tôùi nôi naøo, khoâng coù teân. Naéng caét cheùo thaûm coû, daâng leân muøi vò ngai ngaùi cuûa chieàu taø. Ngöôøi ñaøn oâng beân phaûi hoûi: “OÂng ôû ñaâu tôùi?”

“Xa laém. Moät xöù sôû ñaõ bieán maát ... Hay vaãn coøn.

Toâi khoâng nhôù roõ laém.”

“Höø. OÂng khoâng ñuøa chöù.”

“Thôøi gian vaø queân laõng. Gioáng nhö caâu truyeän truyeàn kyø ... Maø khí haäu ôû ñaây thaät quaùi aùc. Caùi beänh thaáp khôùp. Toâi ñaõ choân chaân.”

“Tuoåi taùc, coù khi oâng ñaõ queân beùng roài cuõng neân.”

Ngöôøi ñaøn oâng beân traùi luoáng cuoáng: “Ñoâi khi toâi cuõng baên khoaên veà ñieàu laåm caåm ñoù. Noùi cho cuøng thì moïi söï ñaõ thaønh dó vaõng. Ngay tieáng noùi nhieàu luùc cuõng khoâng oån laém. OÂng khoâng thaáy chuùng ta ñang noùi toaøn nhöõng lôøi voâ nghóa.

Ngoân ngöõ, toâi khoâng baét kòp nöõa. Laï thaät.”

“Chuùng ta ñang chôø ñôïi chuyeán xe trôû veà. Con ñöôøng coøn raát ngaén. Trong chôùp maét.” “Ñaõ bao naêm.”

“Haún vaäy.”

“Maø naøy, oâng cuõng coù moät ñôøi soáng chöù.”

“Haø. Haø.

Hai ngöôøi laëng im. Trong thinh khoâng coù moät ñaøn chim bay ngang. Ngaøy nhö moät böùc tranh khoâng thaät, ñöôïc veõ neân trong khoaûnh khaéc chaäp chôøn.

83 • Khế Iêm

Maây vöôùng treân taøn naéng, vaø gioù luøa trong coõi löu laïc. Hai ngöôøi khoâng noùi gì theâm, chìm trong theá baát ñoäng. Thaám thoaùt maùi tranh xöa, taøn laù vaø queâ höông môø nhaït ngoaøi chaân trôøi. Teân tuoåi chöøng nhö chaúng coøn ñuû khaû naêng ñeå laïi daáu veát. Nhöõng caùnh tay giô leân, hay rôùt xuoáng. Nhöõng cöû ñoäng trong choác laùt, tan trong khoâng gian. Chuyeán xe trôø tôùi roài löôùt troâi, boû laïi baêng gheá troáng.

Chaøng böôùc loanh quanh trong caên phoøng vuoâng vöùc. Tieáng ñoàng hoà tích taéc. Thôøi gian chôùm ñoåi maøu treân maùi toùc, chaäm raõi vaø qua mau. Nhöõng laù thö göûi ñi khoâng hoài aâm. Nhöõng laëng leõ vaø xoân xao. Nhöõng caùnh cöûa môû ra, vôøi vôïi moät khoaûng ñôøi. Chaøng ñoát ñieáu thuoác, traàm ngaâm trong thanh vaéng. Chaøng goïi giöõa baêng giaù, nhöõng con ñöôøng, bình minh, teâ teâ chuùt cay ñaéng vaø mô ngöôïc veà nhöõng chuyeán ñi moät thôøi, moät coõi. Chaøng run raåy trong côn hoài nhôù. Dó vaõng vaø töông lai nhö hai böùc töôøng ñang eùp laïi. Chaøng ñöùng giöõa ngaõ ba, huù leân aâm thanh laûnh loùt. Nhöõng maûnh vôõ cuûa hoang taøn, hay trong meânh moâng, nhö noãi ray röùt cuûa baát löïc. Chaøng ñaùnh maát cuoäc ñôøi bình thöôøng. Nhöõng maàm beänh cuûa quaù khöù, loøng hoaøi nieäm ñaåy chaøng tôùi bôø vöïc hieän thöïc. Chaøng thu mình, nghieàn ngaãm nhöõng ngoån ngang, nghe tieáng voã ñaäp cuûa chieàu taø, baâng khuaâng veà moái tình ñaõ maát.

Coù tieáng goõ cöûa, chaøng môû: “Anh Phuùc.”

“OÂi, côn gioù naøo. Nga sang laâu chöa?” “Ñuùng moät tuaàn. Chò Truùc ñöa em ñòa chæ cuûa anh.”

“Truùc, Thöôûng baây giôø ra sao?”

Lời Của Quá Khứ • 84

“Caøng ngaøy caøng suy suïp. Thôøi gian nhö veát dao cheùm. Söùc chòu ñöïng cuõng phaûi coù giôùi haïn. Anh ñaõ traûi qua roài, chaéc anh hieåu. Chò Truùc suoát ngay lang thang ngoaøi baõi bieån, taâm hoàn nhö hôi gioù. Thöïc taïi nhö boït soùng, hieän roài tan. Coøn anh Thöôûng cöù ngoài ñeám maõi töøng ngaøy, töøng giôø ñeå soáng, töø luùc sinh ra, laåm caåm vaø laãn loän. Nhöõng thaûm caûnh naøy keùo theo thaûm caûnh khaùc, choàng chaát leân nhöõng bieán coá.”

Chaøng traàm gioïng: “Bieát laøm theá naøo ñöôïc. Caù nhaân chaúng coù nghóa gì tröôùc theá giôùi roäng lôùn. Ñoâi luùc toâi muoán trôû laïi, soáng nhö thôøi cô cöïc. Coù baát coâng chaêng, neáu mình thoaùt ra ngoaøi traàm luaân, trong luùc bao ngöôøi vaãn trieàn mieân trong thoáng khoå. Toâi chaéc ñaõ nhieãm phaûi caùi beänh laõng maïn. Toâi töï traùch mình, vaø muoán veà soáng nôi ñaàm buøn laày.”

“Em khoâng hieåu.”

Chaøng ngaét lôøi: “Xin loãi, toâi laån thaån quaù. Baây giôø Nga ôû ñaâu?”

“Em ôû chung vôùi moät chò baïn.”

“Cuõng taïm ñöôïc. Roài moïi chuyeän seõ ñaâu vaøo ñaáy caû. ÔÛ ñaây, ngay caây coû cuõng phaûi moïc trong traät töï.

Vôùi toâi, ñoâi luùc laø ñieàu khuûng khieáp.”

Chaøng cöôøi. Ñoâi maét hoùm hænh nhö coøn vöông chuùt buïi ñöôøng. Chaøng nhìn Nga, hieàn haäu vaø bình yeân. Caùi bình yeân maø chaøng hay Truùc, hay Thöôûng chaúng bao giôø coù ñöôïc.

Nga noùi: “Ñôøi soáng ôû ñaây sao thaáy sôï quaù. Nhìn ñaâu cuõng töôûng nhö mình saép bò giaêng baãy.”

85 • Khế Iêm

“Thöùc laâu môùi bieát ñeâm daøi. Vaø cöù goõ, caùnh cöûa seõ môû. Ñoù laø hai ñieàu toâi nghieäm thaáy thuù vò. Chæ tieác thôøi gian chaúng coøn bao laâu. Ñôøi ngöôøi trong chôùp maét.”

“Hoài xöa, anh cuõng laõng töû laém.”

“Thôøi ñoù ñaõ qua roài. Kyù öùc chæ coøn chöùa ñaày nhöõng söông khoùi.”

Chaøng laëng leõ, nhôù khoâng khí cuûa nhöõng ñeâm ba möôi, thôøi khaéc linh thieâng cuûa khuùc quanh, nhöõng ngaõ reõ. Nhöõng con ñoø gaùc maùi trong lau laùch. Vaø nhöõng hoàn moäng chaäp chôøn nhö aùnh löûa leo leùt chaùy.

Chaøng noùi: “Moät ngaøy naøo ñoù, Nga seõ thaáy mình ñoåi thay.

Chæ tieác cho Truùc, ñaõ khoâng coù cô hoäi ñeå laøm laïi.”

“Chò Truùc göûi lôøi thaêm, vaø caûm ôn anh.”

“Cho ñeán quaù nöûa ñôøi ngöôøi, trong toâi boãng baät daäy moät tình yeâu thöông. Caùi taøi, caùi saéc ñaõ laøm hoûng ñôøi naøng. Naøng cöù töï huûy hoaïi mình, uoáng cho say khöôùt men cay ñaéng. Ñeå laøm gì nhæ? Toâi maõi bò aùm aûnh bôûi caùnh hoa tan taùc bay, nhöõng linh hoàn nhoû. Vaø Truùc ñoù, xa taép nhö nhöõng aûo aûnh khoâng thöïc. Ñoâi luùc toâi ngôõ naøng laø keû thaùnh thieän bò ma aùm, hoaëc moät nhaân vaät bi kòch treân saân khaáu meânh moâng laø trôøi ñaát. Toâi uoáng heát moät phaàn röôïu ñôøi, ñaõ quaù say, nhöng vaãn tænh taùo ñeå muoán ñoát leân ngoïn löûa, thöù löûa chaúng coù ôû traàn gian. Cho Truùc.”

“Em hieåu.”

“Toâi laïi quaù doâng daøi roài. Nhieàu khi taâm thaàn baát ñònh. Nga ñôïi toâi, ra ngoaøi moät chuùt cho thoaûi maùi.”

Lời Của Quá Khứ • 86

Chaøng chôû Nga qua con ñöôøng doïc ngang, nhöõng doøng xe hoái haû. Moái öu saàu tan bay trong khoâng.

Thaáp thoaùng nhöõng soá meänh noå tung trong röøng giaø.

Truùc tung laù thö thaønh caùnh chim bay vaøo khoaûng trôøi saãm. Taâm hoàn naøng ñaõ chai cöùng. Trong côn mô hoaûng, naøng thaáy mình mang hình daïng cuûa muoân loaøi, soáng vaø cheát laëng leõ giöõa caûnh röøng thieâng nöôùc ñoäc. Ñeâm vaø ngaøy hoøa nhaäp, vaø maët ñaát haùt leân lôøi ru ca. Naøng ngoài beân bôø bieån vaéng, moät mình. Gioù loàng loäng thoåi vaø hoaøng hoân loøa chaùy ngoaøi chaân trôøi. Khoâng gian roäng, mang chuùt khoùi höông cuûa quaù vaõng. Naøng caát tieáng haùt, quyeän trong maøu lam chieàu. Nhöõng gioït nöôùc maét noùi vôùi naøng veà con ñöôøng löu ñaøy coøn daøi. Naøng khoâng coù ñuû hôi söùc, soáng giöõa theá giôùi tinh quaùi. Naøng mong Thöôûng bình phuïc, vaø Phuùc, vaø Nga ñöøng nhö naøng, moät caùnh chim tang thöông. Ñaát trôøi khoâng heïp maø loøng nhö chieác baùch giöõa doøng troâi.

Naøng nghe soùng cuoàng chaûy trong tim, vò ñaéng cuûa caây laù, vò noàng cuûa coâ lieâu. Naøng thaáy nhöõng ngoïn nuùi söøng söõng cao leân, cao maõi. ÔÛ beân kia khoaûng ñôøi khoâng hieän thöïc, ñang taáu leân khuùc nhaïc eâm aû ... Nhöõng lôøi, tieáng va vaøo vaùch ñaù, vôõ thaønh nhöõng maûnh vuïn nhoïn saéc. Döôùi chaân naøng coù moät ñoài maây trong.

87 • Khế Iêm

thôøi cuûa keû

C

haøng men theo con ñöôøng moøn daãn leân khoaûng ñaát troáng. Naéng saãm laïi treân maët bieån moâng lung nhö tranh. Khoâng khí thoaûng thoaùt, eâm aû.

Phía döôùi laø daõy nhaø caát thaønh töøng, aån döôùi nhöõng taøn caây vaø söôøn nuùi, nôi tuï laïi moät chuùt oàn aøo, nhoû nhoi giöõa khung caûnh ñoài nöôùc. Khoùi xaùm laøm nhoøe nhoeït moät khoaûng chieàu. Chaøng mô hoà nhö coù tieáng ai goïi giaät. “Thöôûng ... thöôûng ... Anh Thöôûng.”

Tieáng noùi quen thuoäc, hoát hoaûng vaø troâi ñi. Coâ gaùi böôùc chaäâm chaïp, ngoaèn ngoeøo sau luøm caây daïi, mong manh cuøng moät chieàu xanh rì vôùi ñaù nuùi.

Chaøng laàm baàm: “Ñaâu nhö Truùc thì phaûi”, vaø la to: “Truùc, phaûi khoâng?”

Coâ gaùi vaãy tay, mæm cöôøi, khuoân maët traùi soan nhoû nhaén, hôi meät moûi. Chaøng ngaïc nhieân, ngöïc bò ngheïn laïi. Moät gioøng suoái eâm aû cuûa thieân ñöôøng?

Moät hoøn ñaù xanh mang mang daáu reâu phong cuûa ngaøy thô treû? Chaøng thaáy cay cay nôi maét. Chaøng chaúng ngôø coù theå böôùc ngöôïc thôøi gian, nôi daáu chaám li ti cuûa goùc bieån naøy.

Chaøng ñôõ Truùc. Ñoâi maét ñoû hoe nhìn ra moät chieàu raát vaøng.

“Anh ñeán bao giôø?”

“Môùi vaøi ngaøy. Coøn Truùc?” “Ñöôïc hai thaùng roài, anh aï?”

91 • Khế Iêm

Chaøng ngoù Truùc vöøa laï, vöøa quen, phaûng phaát neùt hö thöïc cuûa khoaûng coøn maát. Loøng chaøng dòu laïi nhö vöøa baét ñöôïc moät tieáng reo ngaân trong treûo, chuùt taâm söï leû loi cuûa maûnh ñaát queâ xöa.

“Anh ñi moät mình?”

“Toâi vaãn vaäy. Toâi chaúng töôûng ñöôïc laïi gaëp Truùc ôû ñaây. Baây giôø toâi môùi bieát, quaù khöù ñeïp nhö moät giaác mô.”

“Anh noùi thaät?”

“Coù bao giôø, Truùc nghó raèng toâi noùi doái.”

Con thuyeàn ngaû nghieâng, ôû nguyeân moät choã. Naéng choùi chang, noùng boûng; khoâng gioù, khoâng maây, maët bieån phaúng lôø. Ngöôøi baùm treân thaønh taøu, ngoài baát ñoäng treân boong, trong khoâng khí oi böùc ñaùng sôï.

Chaøng ñöùng döïa vaøo coät buoàm, ngoù löôùt qua nhöõng khuoân maët röôøi röôïi. OÂng giaø thu mình vaøo moät goùc, phaùt moät cöû chæ buaâng quô. Chaøng böïc doïc, noùi: “Thaät chaû ra sao. Khi khoâng laïi ...”

Bieån meânh moâng phuû ñaày moät lôùp buïi naéng. Ngöôøi taøi coâng khuoân maët vuoâng vaø gaày, chôùm hieän vaøo moät khoaûng khaéc hoà nghi. Chaøng nghe aâm thanh run leân trong khoâng trung, nhö moät noát ñaøn traàm phieàn muoän. Khoâng gian roäng voâ cuøng. Con thuyeàn dính chaët treân baõi laày. Nöôùc ñoåi maøu, ñaëc saùnh, töôûng nhö moät chaát loûng ñang daàn daàn ñoâng laïi.

Ngöôøi taøi coâng nhìn xuoáng haàm taøu. Muøi daàu nhôùt, vaø aåm öôùt xoâng leân khoù chòu. OÅ maùy naëng neà nhö moät ñoáng saét vuïn.

“Phaûi cheøo thoâi. Hôn laø chôø ñôïi.”

Lời Của Quá Khứ • 92

Khoâng coù tieáng noùi, khoâng moät cöû ñoäng nhoû. Vaø söï soáng thaáp thoaùng nhö nuï cöôøi göôïng. Thôøi gian daõn ra, daøi vaø laï. OÂng giaø theàu thaøo: “Khaùt.”

Ngöôøi taøi coâng laéc ñaàu, nghe ngoùng nhöõng daáu veát töø bieät. Chaøng thaáp thoaùng thaáy nhöõng taám vaùn rôøi ra, troâi taûn maùt treân bieån xanh. Caûnh, ngöôøi nhaäp thaønh nhöõng tieáng rì raøo cuûa gôïn soùng.

Chaøng chaëc löôõi: “Moïi vieäc roài cuõng phaûi keát thuùc.” Ñaùm ngöôøi raûi raùc treân boong, trong haàm taøu, cuøng ñöa maét ngôø ngheäch nhìn veà moät phía. ÔÛ raát xa ñaèng chaân trôøi, hieän ra moät ñoám ñen. Ngöôøi taøi coâng chænh laïi höôùng buoàm. Moät vaøi ngöôøi coá ñöùng daäy, roài ngaõ xuoáng; ñöùng daäy, ngaõ xuoáng, nhöõng ñoäng taùc ñöôïc laäp laïi raát laâu, cho ñeán khi ñoám ñen hieän thaønh moät chieác taøu ñang lôùn daàn. Nhöõng oàn aøo noåi leân, rôøi raïc nhö moät côn gioù. Ngöôøi taøi coâng nheo maét. Chaøng xoay ngöôøi, nhìn quanh, naéng raùt boûng. OÂng giaø nhaém nghieàn maét, toùc bay laãn trong khoâng khí meät laû.

Moät thanh nieân nhoâ ñaàu ra ngoaøi maïn thuyeàn, nhoaøi ngöôøi veà phía chieác taøu, laáy heát hôi: “Ñi ñi ... Ñi ñi ...”

AÂm thanh khaøn khaøn, laïc maát, cuøng luùc moät thaân ngöôøi laên xuoáng bieån. Maët nöôùc vôõ ra vaø kheùp laïi.

Nhöõng ñoâi maét khoâng coøn ñuû söùc ngaïc nhieân, nhìn traân traân moät ñoám maây troâi. Con taøu khoâng lôùn theâm, cöù giöõ nguyeân moät hình daïng cho ñeán khi töø töø nhoû daàn. Ngöôøi taøi coâng laéc ñaàu, caét traùi chanh laàn xuoáng haàm taøu, vaét vaøo mieäng oâng giaø: “Daäy mau, tôùi roài.”

93 • Khế Iêm

OÂng giaø môû maét roài nhaém laïi. Ngöôøi taøi coâng laàn löôït nhoû cho moãi ngöôøi vaøi gioït cho ñeán khi kieät heát. Hôi gioù lay ñoäng, thì thaøo. naéng döõ doäi hôn, nöôùc reùo soâi. Ngöôøi taøi coâng leo voäi leân boong, thaãn thôø giöõa moät khoaûng khoâng muø mòt. Chaøng laäp laïi: “Moïi vieäc roài cuõng phaûi keát thuùc.”

“Khoâng leõ.”

“Anh khoâng thaáy soùng gioù ñaõ ngöng heát, vaø chuùng ta chæ coøn noùi ñöôïc vaøi lôøi ngaén nguûi?”

“Anh caâm ñi.”

“Toâi.”

“Toát hôn laø ...”

Chaøng coù caûm giaùc nhö con thuyeàn ñang löôùt ñi raát nhanh. Maët bieån cong laïi vaø ruùt leân cao, leân raát cao. Chaøng nghe ñaâu ñoù noãi hoang vaéng. Nuï cöôøi buoàn, bieác laïnh. Beân tai luøng buøng moät nhòp ñieäu ñeàu ñaën. Nhöõng hình aûnh chaáp noái loän xoän, thaáp thoaùng moät khoaûng ñôøi ...

Chaøng vaø Truùc ngoài treân moät phieám ñaù phaúng.

Naéng nheï, bay phôùt treân söôøn ñoài. Chaøng nhìn ra ñaûo, bieån, nuùi bao quanh thaønh nhöõng maûng maøu ñaäm nhaït, moâng lung. Nhöõng oàn aøo, laï maët chöa kòp daäp taét nhöõng xoân xao cuûa chuyeán phieâu löu.

Chaøng nhö keû cheát ñuoái vöøa ñöôïc hoài sinh. Truùc noùi: “Anh thay ñoåi nhieàu laém.”

Chaøng cöôøi.

“Coù ai laïi treû maõi bao giôø. Theá Truùc ñi maø khoâng buoàn aø?”

“Em nhôù caûnh nhôù ngöôøi, ñeán caû moãi goùc phoá, con heûm. Chaúng ai queân ñöôïc coäi nguoàn. Quaù khöù Lời Của Quá Khứ • 94

hình nhö thöïc hôn caû söï thöïc. Ñeán baây giôø, em vaãn phaân vaân trong nhöõng löïa choïn. Ñuùng hay sai, coù leõ ñoù laø caâu hoûi phaûi traû lôøi cho heát ñôøi mình.”

Chaøng laéng nghe, vaãn nhöõng aâm thanh cuûa thôøi naøo, nhöng ñaõ qua roài tuoåi treû vaø boàng boät. Gioïng Truùc ngaäm nguøi nhö ñaõ thaám moät theá soáng. Chaøng bình thaûn: “Chuùng ta chaúng coøn ñuû hôi söùc ñeå nhìn laïi.”

Trong giaây laùt, caûnh vaät phaân hôïp vaø chaøng; nôi choán saâu vaéng, ñang bieán hình ... Nhöõng gioøng soâng cöù chaûy troâi maát bieät, leânh ñeânh nhöõng con thuyeàn, beán bôø, gôïi nhôù moät thôøi sinh ra vaø boû laïi.

Khoùi boác leân löôïn lôø treân nhöõng maùi rôm coå xöa.

Ngaøy vaø thaùng baäp beành theo noãi queân nhôù. Chaøng, keû thoâ keäch giöõa moät theá giôùi tinh quaùi. Maãu thuoác taøn thaàm aùnh moät aån tình ... Chaøng noùi: “Tröôùc thì Truùc chaùn caûnh, chaùn ngöôøi?”

“Ngöôøi ta moãi luùc moãi khaùc, anh aï. Gioáng nhö nöôùc troâi ñi maõi khoâng bao giôø ngöøng. Anh tin em baây giôø, vaø ñöøng tin em ngaøy sau.”

“Nhôù nheù.”

Truùc cöôøi, ñoâi maét nheo laïi, nhìn xuoáng baõi caùt phía döôùi, haøng döøa cao vuùt, nhöõng ñoám ngöôøi di chuyeån, chaäm chaïp. Soùng ñuoåi nhau loaùng baïc, xoâ daäp vaøo bôø ñaù. Maët bieån nhö moät giaûi nhung saãm.

“Chieàu roài.”

Chaøng ñöùng baát ñoäng, nghe hôi gioù thaám laïnh, vaø coù caûm giaùc nhö, chæ ôû treân ñoä cao naøy, ñuùng luùc naøy, môùi baét gaëp ñöôïc khoaûnh khaéc laï luøng cuûa ngaøy. * 95 • Khế Iêm

Chaøng ñi doïc theo daõy nhaø saøn, chia thaønh töøng ngaên, vuoâng vöùc. Phía tröôùc troáng, luùp xuùp nhöõng daïng ngöôøi tíu tít giöõa caùi chaäp choaïng cuûa chieàu trôøi. Khoùi beáp muø mòt chaïy daøi theo maùi che, laøm môø ñi nhöõng ñöôøng neùt ngheäch ngoaïc maøu xaùm tro.

Chaøng baét gaëp, nhö baát chôïp, khu nhaø laø nôi aån truù laõng maïn sau chuyeán phieâu löu. Nhöõng taâm söï, noãi u uaån chaäp chôøn ñaâu ñaây. Söï bình yeân aån trong coâ ñôn, vaø daøy voø laøm say nhöõng côn say. Nhöõng baát traéc naøy qua, coøn laïi nhöõng baát traéc khaùc. Haïnh phuùc chæ laø thoaùng maùt hieám hoi.

Chaøng leo heát moät ñoaïn doác gaäp gheành thì döøng laïi, thaáy thaáp thoaùng boùng ngöôøi quen thuoäc ñang laêng xaêng nôi moät goùc toái môø. AÙnh löûa ñoû haét leân moät khuoân maët khoâ gaày. Raâu toùc buø xuø khaéc thaønh nhöõng neùt bôø buïi. Vaãn laø ngöôøi cuûa ngaøy cuõ, baát caàn vaø buoâng thaû, luùc naøo cuõng muoán phaù vôõ nhöõng khuoân maãu. Chaøng cöôøi nheï: Phuùc. Phuùc cuûa moät thôøi hoaøi nghi, muoán lang thang khaép choán. Böôùc chaân hoang xoác xeách taän nhöõng hoùc heûm, keânh ñoài. Ñôøi soáng nheï teânh nhö laøn khoùi thuoác. Maät cuûa ngaøy thaùng, vaø ngoân ngöõ cuûa traàn gian gioáng nhö tieáng chim keâu. Chæ moät chieác laù rôi cuõng ñuû laøm aám laïi ...

Chaøng ñöùng maõi, ngoù xem, Phuùc loùng ngoùng, ngôø ngheäch, nhöõng cöû ñoäng laäp laïi, luùc ngöng luùc voäi.

Trôøi toái daàn.

Chaøng tôùi gaàn, goïi: “Phuùc!”

Phuùc nhìn ra, ñoâi maét keøm nheøm, ngôõ ngaøng: “Thöôûng!”

Chaøng sieát tay baïn: Lời Của Quá Khứ • 96

“Cuoái cuøng roài cuõng ... Toâi möøng.”

“Quaû ñaát troøn. Nhöng phaûi coù chuùt duyeân may.”

Phuùc keùo chaøng tôùi chieác baøn ngoaøi saân troáng.

Phía tröôùc laø vöôøn rau ñöôïc quaây kín baèng toân.

Chaøng nhìn khoaûng ñaát ñoài, chieác gheá khaäp kheãnh, vaø Phuùc voäi vaõ trong caûnh maäp môø, boãng coù caûm töôûng mình ñang soáng ôû moät laùn traïi naøo ñoù nôi röøng hoang. Caûnh cuõ, ngöôøi xöa nhö moät noãi nhoïc nhaèn.

Phuùc ñem traø thuoác ra: “Anh ôû ñaâu.”

“Khu B. Cuûi löûa cho xong ñi.”

“Roài. Moäng moät ngaøy aên moät böõa.”

“Thôøi tieát cuõng ñaõ thay ñoåi, caäu khoâng thaáy sao?”

Phuùc baät queït, nhaên nhoù: “Bieát theá naøo ñöôïc. Anh vaãn coù tính xa xoâi. Anh bieát Haûi khoâng? Ñi gaëp baõo, maát tích.”

Chaøng traàm ngaâm: “Toâi nhôù chöù.”

Chaøng ñaõ nghe, vaø thaáy quaù nhieàu bi kòch. Haûi, soáng khoâng phieàn ai, luùc naøo cuõng cöôøi ñöôïc, vui tính nhö moät laõo ngoan ñoàng. Chaúng coù tia saùng naøo xoa dòu noãi böùt röùt. Söï caâm laëng nhö böùc töôøng ñaù bít heát nhöõng neûo ñöôøng. Raùc röôûi, gaàm caàu laøm cho ñôøi soáng beänh hoaïn. Moïi goác reã bò laät tung, coøn laïi nhöõng vöïc saâu. Khoâng coù boâng hoàng naøo daønh cho nhöõng tình nhaân.

Chaøng hoûi Phuùc: “Vôï con sao?” “ÔÛ laïi.”

“Cuõng ñôõ baän bòu, nhöng lo nghó hôn moät chuùt.”

“Toâi voán dó ít taâm söï ... Moïi chuyeän nhö ñuøa. Maø naøy, sao oâng laïi ôû ñaây?”

97 • Khế Iêm

“Thì cuõng y nhö caäu.”

Caû hai cuøng cöôøi. Chaøng boãng thaáy Phuùc treû hôn vaø laï ñi ... laïc vaøo meânh moâng. Khuoân maët meùo moù ñeán kyø dò, khoùi thuoác tím, ñoû, lôø môø vaø keäch côõm.

Chaøng laãm baåm: Phuùc, Phuùc ... Phuùc cuoàng nhö moät ngaøy naøo cheøo thuyeàn moät mình ñi laøm Löu Nguyeãn. Chaát phieâu löu khoâng bao giôø ngöøng chaûy.

Maây trôøi coù chaùt ñaéng cuõng keä, ngoaøi nhöõng böôùc chaân goõ maõi treân maët ñöôøng. Cöù laåm caåm nhö moät laõo giaø, ñi tìm tôùi choã cuøng, nhöõng ñaàu suoái, con soâng.

Chaøng nhìn Phuùc, treân khuoân maët coøn aån chuùt hoang mang. Chaøng cöôøi phaù leân, cuøng luùc xung quanh nhöõng tieáng huyeân naùo noåi leân. Chaøng ñöùng leân, Phuùc keùo xuoáng. Nhöõng böôùc chaân raàm raäp, nhöõng ñaùm ngöôøi chaïy veà moät phía, luøi laïi, vaø uøa tôùi. Töø nhöõng khung cöûa ñoå ra nhöõng boùng xaùm ñöùng ñaày moät khoaûng saân roäng, doác. Nhöõng chuyeån ñoäng nhòp nhaøng, ñoâi luùc baát ñoäng vaø im baët.

Phuùc bình thaûn: “Ñaùnh loän.”

“Laï nhæ?”

“Chuyeän gì cuõng coù theå xaûy ra. Roài anh seõ bieát.”

Chaøng thaáy loøng eâm aû; nhìn ra moät quaõng ñöôøng vaéng, khoâng moät ngöôøi naøo suoát daõy nhaø troáng.

Caûnh vaät trong moät thoaùng, bieán ñoåi vaø töôûng chöøng khoâng thöïc. Nhöõng oàn aøo maát bieät nhö chöa heà xaûy ra.

Chaøng vöôn vai, ñöùng daäy: “Toái roài.” * Lời Của Quá Khứ • 98

Ñeøn soi traéng nhöõng con ñöôøng, haét vaøo khu nhaø thaønh nhöõng veát loang saéc goùc. Chaøng ñi qua daõy AÂu Cô, moät ñaùm ngöôøi ngoài im laëng, loá nhoá tröôùc maøn aûnh nhoû. Bieån toái ñen. Soùng rì raàm vôùi moät vaïch ñeøn laáp laùnh, giaêng ngang raát daøi vaø xa: Thuyeàn ñaùnh caù ñeâm. Chaøng ngôõ ñöùng giöõa moät caûnh moäng ... nôi moät xöù sôû xa xoâi, coù cuï giaø raâu toùc baïc, ñang laéng theo tieáng thì thaàm cuûa maây nuùi ... Theâm aùnh saùng môø aûo cuûa nhöõng quaùn caø pheâ traûi xuoâi theo baõi caùt, döôùi nhöõng taøn döøa cao vuùt trong boùng ñeâm laøm cho kyù öùc deã trôû thaønh huyeàn hoaëc. Chaøng taàn ngaàn nghe nhöõng aâm thanh xa vaéng. Chaøng nhôù tôùi Truùc, khoâng ngôø cuõng troâi noåi vaø beøo boït nhö noãi baát thöôøng cuûa ñôøi ngöôøi. Truùc cuûa Vaên Khoa ngaøy naøo, haùt hay vaø taøi saéc, ñaõ laøm chaøng cöù töôûng ñoù laø chæ laø thoaùng mong manh cuûa söông khoùi. Chaøng ñaõ mang hình boùng Truùc ñi suoát moät thôøi xoán xang vaø moäng mò. Truùc baây giôø chæ laø nhöõng suy xuïp cuûa quaù khöù, vaø moûi meät vì thaêng traàm.

Chaøng theo con doác, xuoáng khu trung taâm. Ngöôøi ñi laïi taáp naäp nhö moät thò traán ñeâm. Chaøng nhôù nhöõng toái ñi lang thang vôùi baïn beø, qua nhöõng con phoá, ñuøa bôõn vôùi moät vaøi coâ gaùi ñeå nghe nhöõng thanh aâm aám aùp laøm cho co daõn tinh thaàn. Thôøi gian chæ laø chôùp maét vaø trang giaáy ñaõ lem ñaày daáu möïc.

Chaøng ñöùng laïi, chaøo qua loa moät vaøi ngöôøi quen, nhìn nhöõng coâ gaùi daäp dìu vôùi boä y phuïc saëc sôõ, vaø caûm thaáy ngoät ngaït. Söï chaät choäi nhö giaác mô khoâng thaønh, laøm böïc boäi. Ñaâu ñoù coøn rôi rôùt nhöõng caûm xuùc chöa laéng heát, vaø chaøng vaãn bò aùm 99 • Khế Iêm

aûnh nhöõng kinh hoaøng cuûa chuyeán ñi; muoán neùm trí nhôù ñeå loøng khoâng coøn phaûi choàng chaát theâm moät bieán coá. Chaøng laåm baåm: “Gioáng nhö caùnh chim cöù bay maõi ñeå tìm laïi moät moái tình khoâng coù. Keû phieâu du thaàm hoûi veà choán queâ xa ...”

Chaøng thaãn thôø theo moät nhoû ra ngoaøi caàu taøu.

Gioù ñeâm maùt laïnh, mang theo muøi aåm öôùt mieàn nhieät ñôùi. Baàu trôøi ñen thaãm vaø ñaày sao. Caùt mòn döôùi chaân daáy leân noãi xoân xao, nhaéc nhôû veà moät mieàn ñaát chaøng ñaõ sinh ra. Raèng moãi ngöôøi, ñeán luùc naøo ñoù, ñeàu phaûi söûa soaïn cho moät chuyeán phieâu löu. Raèng ñôøi soáng laø nôi löu ñaøy thuù vò. Raèng meï chaøng coù coøn ngoài aâm thaàm ôû cöûa nhaø moãi chieàu, vaø cha chaøng coù baän roän vôùi cuoäc rong chôi? Vaø nôi ñaây, trong xoù nuùi laëng leõ vaø meânh moâng coù phaûi laø choã khôûi ñaàu cho moät yù thöùc löu vong.

Chaøng duøng daèng, nöûa muoán veà nhaø, nöûa muoán gheù Truùc. Phía xa, trong khoaûng saùng môø, hieän daàn moät con thuyeàn nhoû, choøng chaønh ñaày ngöôøi, loá nhoá treân muõi soùng toái ñen. Töø con ñöôøng beân hoâng beänh vieän, töøng toáp ngöôøi laùc ñaùc, ñöùng thaønh haøng doïc theo bôø. Con thuyeàn ñaûo moät hình voøng cung, tieáng maùy noå ran, tan trong khoâng. Ngoaøi caàu taøu, thaáp thoaùng maáy boùng ngöôøi baát ñoäng, laëng caâm nhö coù saün töø bao giôø. Haøng ngöôøi daøi theâm bôûi nhöõng veát ngöôøi raûi raùc vaø ñeàu ñaën. AÙnh saùng haét xuoáng nhöõng khoái hình laàm lì.

Con thuyeàn taáp vaøo bôø, khuaát döôùi gaàm caàu.

Nhöõng oàn aøo, raâm ran töøng chaäp moät, keùo daøi theo ... Caûnh vaät ngöng ñoïng raát laâu, cho ñeán khi, moät ñoaøn ngöôøi meät moûi vaø tieàu tuïy, töøng ngöôøi moät, chaäm chaïp qua. Nhöõng daáu chaân keùo thaønh moät Lời Của Quá Khứ • 100

ñöôøng caøy moûng treân caùt. Nhöõng khuoân maët ñôø ñaãn cuøng höôùng vaøo daõy ngöôøi ñoâng cöùng nhö böùc töôøng ñaù. Giaûi caùt maäp môø theo nhòp soùng voã. Vaø khi ngöôøi cuoái cuøng laãn vaøo moät khu nhaø, thì haøng ngöôøi cuõng bieán maát, xoùa ñi nhöõng daáu veát, chæ coøn trô troïi moät boùng ngöôøi môø xaùm, ñöùng baát ñoäng, mòt muø trong gioù.

Truùc nhaän ñöôïc thö meï naøng, voäi vaõ laùch ra khoûi ñaùm ngöôøi roàng raén, ñang xoâ ñaåy nhö laøm troø giöõa naéng. Naøng khoâng kòp nghe caùi caûm giaùc lo sôï, aån moät ñieàu baát thöôøng, maø chæ thaáy chôùp nhoaùng nhaø, ngöôøi, chao ñaûo vaø troâi ñi. Caây trô reã khi maët ñaát töø töø haï xuoáng. Naøng chôi vôi trong hoá saâu. Nöôùc maét aám, laøm heùo moät laøn moâi. Vaø giöõa caùi khoaûng buïi môø aáy, Höng ñang vuøng vaãy giöõa moät gioøng soâng cuoän chaûy ñeå truùt ñi nhöõng phieàn muoän voâ lyù.

Thö baùo cho naøng bieát, Höng ñaõ maát sau moät côn say. Naøng chæ ñoïc ñöôïc vaøi chöõ vaø coá daèn noãi töùc töôûi. Naøng coù lieân heä gì vôùi tình yeâu roà daïi vaø caùi cheát cuûa Höng. Naøng coù sai quaáy gì khi löïa choïn cuoäc ñôøi löu vong, böùt ñi nhöõng ñoïa ñaøy vaø raøng buoäc, neùm nhöõng loãi laàm vaøo quaù khöù ñeå tìm cho ra yù nghóa cuûa noãi baát haïnh. Khoâng gian toái saàm, vaø naøng ñang quanh co ôû löng ñoài, con ñöôøng trôn tröôït daãn xuoáng moät thung luõng hoang vaéng. Ñaâu ñoù voïng laïi aâm vang cuûa caûnh ñôøi man daõ. Röøng nuùi noùi vôùi naøng veà noãi coâ lieâu? Naøng sôï. Naøng chæ muoán laøm keû loøng khoâng, trôû veà choán cuõ. Nôi chim hoùt ngôïi ca ñôøi thanh bình. Nôi maø buoåi saùng, buoåi chieàu coù höông thôm, vaø coù theå neám moät chuùt muøi vò daân daõ. Vaø naøng boãng thaáy con naøng chôi chaäp 101 • Khế Iêm

chôøn tröôùc nhaø döôùi daøn hoa lyù. Noãi vui buoàn chôùp nhoaùng vaø xa xaêm. Haûi bay laø ñaø trong khoaûng rôïp boùng, roài tan ñi. Ngaøy boâi xoùa thaønh caùnh ñoàng xanh dôøn, traàm traàm naéng. Naøng la toaùng leân.

Truùc thöùc daäy khi nhöõng oàn aøo cuûa treû con döôùi ngoõ daâng leân. Nga ngoài caïnh, möøng rôõ: “Tænh roài.”

Töø lan can cuûa hai beân vaùch, nhöõng caùi ñaàu cuøng thoø vaøo moät löôït: “Tænh roài.”

Naøng ngöôùc maét nhìn ra, aùnh chieàu haét vaøo nhöõng khuoân maët laãn loän, cöùng ñôø, khoâng caûm xuùc.

Naøng thaáy meï naøng, Höng, beù Haûi, vaø nhöõng ngöôøi xoùm gieàng cuûa phoá phöôøng ngaøy tröôùc. Nhöõng chieác maët naï ñoäng ñaäy, bieán maát, buoàn baõ nhö ñieáu thuoác dôû, chaùy xeùm treân leà ñöôøng. Caên nhaø roäng vaø troáng traûi. Naøng lô mô nghe tieáng gioù rì raøo, vaø chaân tay rôøi raõ nhö sau cuoäc gaây goã vôùi Höng. Höng vôùi nhöõng côn say bí tæ thöôøng voã veà nhöõng tang thöông, daâu beå. Chaøng quô tay, chaïm phaûi mieång saéc nhoïn cuûa dó vaõng. Chieác chieáu hoa treân saäp guï, boä tuû cheø caån oác xaø cöø, chieác baùt ñieáu coå, vaø hoaønh phi caâu ñoái. Nhöõng ngöôøi xöa, tieáng cöôøi noùi, ñoàng baèng, vaø boâng luùa nhaéc cho chaøng veà ngaøy thieáu thôøi. Chaøng baâng khuaâng, muoán bay vaøo khoaûng hiu quaïnh, vôùt chuùt beøo boït, vaø hoà nghi tra chaân vaøo chieác baãy cuûa phi lyù.

Caên gaùc vuoâng vöùc, ngoån ngang nhöõng tuùi, gioû treo ñaày treân vaùch. Truùc naèm treân saøn, goái ñaàu treân

Lời Của Quá Khứ • 102

chieác chaên moûng. Nga duøng khaên öôùt, lau maët cho baïn roài vôùi laáy hoäp nöôùc cam: “Chò uoáng moät chuùt cho khoûe!”

Truùc cöôøi nheï: “Chò bò truùng naéng thoâi. Khí haäu ôû ñaây khoù chòu quaù.”

Naøng khoâng muoán Nga bieát noãi ñau xoùt cuûa rieâng mình. Naøng töï nghieàm ngaãm xem, söùc chòu ñöïng seõ ñöa naøng ñeán ñaâu. Ñaõ laâu roài, töø khi beù Haûi maát, naøng bieát, con naøng ñaõ giaûi thoaùt cho naøng khoûi nhöõng hieåm hoïa cuûa moái lieân heä ngu ngoác.

“Ngaøy laïi heát roài nhæ?”

“Vaâng.”

“Chaúng coù lôøi naøo thoát ra vaøo giôø cuoái!”

“Chò noùi sao?”

“Khoâng ... ôû ñaây rieát thaønh laãn maát.” “Ñöøng nghó ngôïi gì nhieàu, chò aï.”

Naøng göôïng ngoài daäy. Laù thö vaãn coøn trong tuùi.

Khoaûng hieân troáng nhìn leân ñoài, loaùng thoaùng chuùt naéng vöông vaõi treân maáy luoáng rau non. Höông chieàu nhö moät giaác moäng thaàm. Hoaøng hoân, naøng laåm baåm vaãn laø veû ñeïp cuûa nhöõng noãi buoàn: “Mai ñi leã chuøa, Nga nheù.” * Naøng thieáp ñi raát laâu, cho ñeán khi hôi noùng haàm haäp töø maùi toân haét xuoáng, laøm ngaït thôû. Naøng caûm thaáy eâ aåm. Nhöõng aâm thanh huyeân naùo baùo cho naøng bieát, tröa roài. Naøng nhoåm daäy.

Naøng nghó ñeán Thöôûng, caû tuaàn nay khoâng thaáy chaøng ñaâu. ÔÛ ñaây thì coù gì baän roän, ngoaøi moät ñieàu, thôøi gian cöù nhaõo ra. Thôøi tieát, nhöõng beá taéc vaø 103 • Khế Iêm

kham khoå laøm phaùt bònh. Naøng ñang caàn Thöôûng ñeå chia xeû vaøi ñieàu. Hoâm gaëp Thöôûng, naøng bieát, chæ coù chaøng môùi khoûa laáp ñöôïc noãi trô troïi. Chaøng trai ít noùi vaø thaàm laëng ngaøy naøo, naøng chæ nhìn nhö moät thoaùng ngaïc nhieân. Naøng maõi ñuøa bôõn, vui thuù vôùi nhöõng troø chôi treû trung, nhö boâng hoa khoe saéc ñeå höôûng heát söông mai.

Nhöõng cuoäc du ngoaïn daøi, nhöõng ñeâm haùt, giöõa khoâng khí buøi nguøi nhöõng bieán coá. Thöôûng maát taêm trong noãi xoân xao. Thöôûng chæ laø boït nöôùc laëng caâm trong côn soùng lôùn.

Naøng söûa laïi maùi toùc, khuoân maët phôø phaïc trong göông. Buoåi tröa baän roän naáu nöôùng, ngöôøi lui tôùi nhoän nhòp trong moät khoaûng haønh lang, chaät choäi vôùi baøn gheá vaø keä loø. Nhöõng tieáng reùo goïi, roän raøng laøm chueánh choaùng khung caûnh, töôûng chæ xaûy ra trong thoaùng choác. Naøng nhìn ra con ñöôøng gaäp gheành, khoâng thöïc. Caây hoang treân goø ñoài vaãn coù ñieàu gì chöa noùi heát cuûa maûnh ñaát laâu ñôøi troâi noåi giöõa thieân nhieân. Naøng queân Thöôûng, coá naùn vôùi caûm giaùc phaân vaân, ñeå taïm daáu nhöõng phieàn muoän.

Trong aùnh löûa baäp beành nhöõng maûnh ñôøi töù xöù.

Naøng hieåu, roài moãi ngöôøi moät ngaû, thôøi gian chöa ñuû daáu veát, nhöng nhöõng cuoäc tieãn ñöa cuõng ñaõ coù nöôùc maét ngaäm nguøi. Naøng lôø môø nghe tieáng Nga keâu: “Chò Truùc!” * Buoåi saùng, Truùc vaø Nga leân chuøa ñoài. Söông ñeâm vaãn coøn dòu dòu treân phieán coû vaø ñaù nuùi. Coâng vieân vaéng, naéng loám ñoám treân caàu tröôït, xích ñu, phôùt Lời Của Quá Khứ • 104

vaøng maáy choøi rôm caát sô saøi döôùi chaân doác. Truùc nhôù nhöõng ngaøy theo meï ñi traåy hoäi. Trong ñoâi maét cuûa coâ beù môø aùnh nhöõng raëng ñoài xa xoâi, muøi ñaát thôû vaø böôùc chaân meânh moâng. Gioù mai röôøi röôïi treân moãi con ñöôøng, goùc phoá, nhöõng nôi choán phieâu laõng cuûa ñôøi naøng. Khoùi cuûa naêm thaùng, vaø höông queâ ngôø ngôï trong coõi troâi daït baâng quô. Ñöùng ôû löng chöøng, neùm caùi nhìn xuoáng döôùi, saân quaàn vôït, tröôøng tieåu hoïc, vaø töøng daõy nhaø choàng chaát leân nhau, töôûng nhö nhöõng neùt phaùc veõ moät ñoâ thò chöa hoaøn chænh. Laùc ñaùc beân maáy ñaùm rau, khu chôï, leû loi vaøi boùng ngöôøi laïc trong tieáng haùt, mang aâm höôûng cuûa xöù sôû ñaõ maát. Naøng nao nao trong loøng: “Haõy sôùm, Nga ñôïi ñaây, chò xuoáng mua theâm leã.”

“Cuõng ñuû roài.”

“Keä, tieän caàu cho chaùu Haûi.”

Naøng khoâng kòp noùi heát caâu, haáp taáp quay ñi.

Nhöõng baäc ñaù daøi suyùt laøm naøng tröôït chaân. Nuï cöôøi taét theo nhöõng gioït nöôùc laên treân maù. Ban mai, nhöng khoâng phaûi ban mai. Chaúng coù baèng chöùng naøo cho söï toàn taïi. Naøng seõ gaëp laïi con vaø Höng ñeå nghe caùi caûm giaùc hoài phuïc sau veát thöông ñau. Naøng töôûng ñeán moät maùi aám eâm ñeàm, pheá maëc cho gioøng ñôøi cöù vaát vöôûng troâi. Thaép ngoïn neán ñeå neám chuùt maät ngoït haïnh phuùc.

Qua chieác caàu nhoû, khuùc ñöôøng ngaén, ñaày naéng soùng saùnh. Haøng quaùn vöøa baøy xong vôùi nhöõng maøu saéc vui maét. Coâ gaùi ngoài treân voõng treo, nhoeûn mieäng cöôøi. OÂi! sao gioáng moät goùc chôï naøo ñoù ôû queâ höông. Khu baùn, lôïp toân thaáp, ñöôïc chia thaønh töøng loâ nhoû, nhìn suoát qua moät khu ñaát roäng. Naøng mua voäi ít traùi caây roài trôû laïi ...

105 • Khế Iêm

Nhöõng daáu chaân maát taêm theo giaûi caùt lan nhanh, nhaäp vaøo maøu reâu naâu. Naøng thaáy mình ñöùng giöõa moät vuøng sình laày. Xa xa vaøi tuùp leàu ñöùng chô vô treân baõi ñaát quanh co, nhö trong böùc tranh taøu coå.

Chieàu buoàn buoàn, khoâng maây, khoâng gioù. Chieác gioû nheï teânh. Naøng chôït nhôù môùi boû xong haøng, xaêm xaêm men theo con ñöôøng ñaát nhoû ra ngoaøi loä caùi.

Naøng thaáy chaùn chöôøng vôùi coâng vieäc, luùc naøo cuõng bò cuoán huùt nhö chong choùng. Heát ñi laïi veà cho kòp vôùi giaù caû vaø baát traéc. Roài nhöõng keøn cöïa, nhöõng soi moùi, nhöõng ñoâi maét doïa daãm nhö theå naøng laø keû toäi phaïm. Naøng töï neùm mình vaøo boùng toái ñeå nghe nhöõng böôùc chaân aâm aâm, naëng neà.

Laàn moø maõi môùi ra tôùi con ñöôøng nhöïa ngoaèn ngoeøo, giöõa maûnh ruoäng trô raï. Thænh thoaûng môùi coù chuyeán xe chôû ñaày khaùch, chaïy vuït qua. Naøng boàn choàn nhìn nhöõng luøm caây xa xa, thaáp thoaùng vaøi maùi laù. Veû ngheøo naøn caøng theâm hiu haét. Naøng mong veà sôùm vôùi con. Chöa coù laàn naøo, naøng nhôù beù Haûi laï luøng nhö laàn naày. Ñoâi maét treû thô, ngô ngaùc ñöùng ngoù meï veà. OÂi, caùi tình meï con ñaèm thaém vaø aám aùp!

Naøng xuoáng xe, trôøi ñaõ khuya. Con heûm saâu, khoâng moät boùng ngöôøi. Nöôùc ñoïng thaønh vuõng sau côn möa laøm cho maët ñöôøng roäng vaø nhôùp nhaùp.

Vaøi caùnh cöûa heù môû, haét ra caùi im vaéng teû laïnh cuûa ñeâm. Con ngoõ quanh co. Nhaø cöûa khoâng ñeàu, ngaû thaønh maûng xaùm môø. Gioù thaám vai vaø meät.

Nhöõng taøn caây mang ñaày boùng toái. Khoâng khí laï, hun huùt treân neàn trôøi cao, trong. Moät caûm giaùc kinh sôï boãng nhieân nhö laèn roi quaát treân da thòt, raát nhanh ñeán noãi naøng khoâng kòp phaûn öùng. Caên nhaø Lời Của Quá Khứ • 106

töø xa, traøn aùnh saùng. Cöûa môû toang, mong manh.

Moät vaøi ngöôøi laëng leõ nhö nhöõng chieác boùng vaån vô giöõa khoái traéng trong suoát. Naøng troá maét, chaân böôùc nhanh nhö chaïy. Linh tính veà moät ñieàu gì khuûng khieáp laøm teâ taùi loøng.

Naøng chæ vöøa kòp nhìn maët con, roài ngaát ñi.

Chieác gioû vaêng khoûi tay. Khoâng coù tieáng khoùc naøo baät ra, ngoaøi chuùt oàn aøo nôi ñaùm ngöôøi ñang tuï quanh moät choã. Caên phoøng ñoà ñaïc leøo teøo, chieác giöôøng con keâ ôû giöõa, ñöùa beù naèm thaúng, meàn phuû kín. Nhöõng ngöôøi ñaøn baø taûn daàn, laêng xaêng beân Truùc. Ngöôøi ñaøn oâng duy nhaát say meøm, ruõ röôïi ôû goùc nhaø, khuoân maët chìm khuaát trong boùng toái hö thöïc. Nhöõng cöû ñoäng tröôït löôùt, nhöõng aâm thanh khe kheõ troâi ñi. Noãi buoàn nhö khoâng khí ñoïng treân maét moâi da thòt, laøm meâ caû giaác mô. Truùc naèm döïa treân caùnh tay baát ñoäng cuûa moät hình thuø ñöôïc khaéc hoïa vuïng veà, lem luoác. Taát caû ngöøng trong giaây laùt vaø maõi maõi roài tieáp dieãn töôûng chöøng nhö laäp laïi.

Söï soáng vaø cheát hoøa hôïp, vaø ñoâng saùnh. Khoâng gian roäng, vaø söï vaät caøng luùc caøng ñöôïc thu nhoû cho ñeán khi taát caû ñeàu bieán maát, chæ coøn caên phoøng troáng trôn, chöùa ñaày thöù aùnh saùng kyø dò. * Con thuyeàn nhoû löôùt ñi, noå ran treân soùng. Hai beân bôø thaáp thoaùng nhöõng sinh hoaït quen thuoäc.

Nhaø cöûa, vöôøn caây vaø nhöõng boùng ngöôøi, gaø vòt, chaïy luøi thaønh caûnh cuûa moät cuoän phim quay chaäm.

Naéng oùng aùnh, boàng beành noãi nhôù tieác khoân nguoâi.

Truùc ngoài thu treân löôøn ghe, coá hình dung khuoân 107 • Khế Iêm

maët meï naøng, maét ñoû hoe, laëng leõ trong ñeâm. Noãi maát maùt, tieáng laàm baàm ñôn ñieäu nhö moãi chieàu, baø thöôøng ngoài keå moät mình veà nhöõng nieàm vui ñaõ maát. Baø gaïn loïc vaø queân heát nhöõng gian truaân suoát thôøi con gaùi, phaûi laøm daâu trong moät gia ñình quan caùch vaø phong kieán. Baø than, taâm tình con ngöôøi sao caøng luùc caøng ngheøo ñi. Baø mô böôùc ngöïa kieäu beân söôøn ñoài. Con thuyeàn thaû treân doøng soâng eâm ... vaø cöù theá loâi keùo baø veà moät thôøi coå xöa ...

Naøng chaïnh loøng veà nhöõng lieân heä thaân maät toaùt ra, caû treân nhöõng vaät duïng, nhöõng xoù toái saùng, nôi caên phoøng naøng ñaõ soáng. Chieác baøn, chieác gheá vaø bình hoa moãi ngaøy naøng hay caém moät boâng hoàng cho khoâng khí dìu dòu thôm ... Vaø cha naøng vaøo nhöõng luùc trôøi coøn môø môø ñaát, chaäm raõi huùt thuoác, xa vaéng vaøo moät theá giôùi khoâng thöïc maø naøng hay ñuøa laø theá giôùi giaû. Baây giôø naøng môùi hieåu theá naøo laø coõi bình yeân, vaø ñau ñôùn cuûa tuoåi giaø. Naøng caûm ñöôïc caûnh chia ly maø tieáng noùi bò töôùc ñoaït, khoâng gaây ñöôïc aâm vang naøo, ngoaøi moät noát ñaøn traàm baät taét trong hö khoâng.

Con thuyeàn ra ñeán ngaõ ba soâng, haõm maùy, sang ngöôøi qua moät chieác ghe lôùn, ñaäu khuaát sau taøn döøa daïi. Naøng leo vaøo moät oâ cöûa, lo ngaïi nhìn lôùp ngöôøi naèm daùn mình döôùi saøn ghe. Nhöõng aùnh maét cuøng ngoù veà moät phía laø chuyeån ñoäng duy nhaát trong khoaûng khoâng bò eùp chaët laïi. Treân ghe troáng trôn, döôùi haàm bít kín. Ñaùm ngöôøi xeáp nhö moät ngaên caù moøi, khoâng nhuùc nhích noåi, thænh thoaûng phaùt ra nhöõng tieáng cöïa quaäy ngaén, ñuïc cuøng vôùi nhöõng hôi thôû naëng neà giöõa khoâng khí ñang ñaëc laïi. Truùc naèm caïnh moät coâ gaùi, heù nhìn ra moät khe hôû. Giaûi soâng Lời Của Quá Khứ • 108

traéng, meânh moâng. Naøng muoán thaáy cho heát nhöõng luøm caây, maøu saéc, muøi vò cuûa soâng nöôùc, ñöôøng neùt cuûa töøng löôïn soùng, quang caûnh cuoái cuøng coù thöïc.

Moät chuùt ngaäm nguøi, lo laéng laøm röôùm nöôùc maét.

Coâ gaùi noùi: “Em sôï quaù ...”

Naøng cheùp mieäng: “Chaät nhö neâm.”

Naøng noùi laûng ñeå töï traán tónh mình. Ngöôøi ñaøn oâng gaân guoác, ngoài treân muõi, caàm saøo, nhìn ñaêm ñaêm veà moät höôùng, khoâng moät caùnh chim bay, khoâng moät chuyeån ñoäng, treân suoát nhaùnh soâng daøi muùt maét. Gioù haây thoåi. * Chuøa naèm treân khu ñoài nhoû, saùt bieån. Phoøng Hoäi vaø moät caên thôø Phaät, cuøng nhìn ra chieác saân vuoâng, laùt gaïch. Böùc töôïng Quan AÂm, daãn xuoáng baäc tam caáp. Neùp beân löng chöøng nuùi laø töôïng Phaät Di Laëc.

Cheânh cheách beân traùi, hoøn ñaûo hoang maøu gaïch cua, soùng xoâ traéng, leành beành vôùi maây nöôùc.

Truùc vaø Nga ngoài nghæ treân theàm, naéng vaøng choùi tung toùe. Nhaø roäng theânh, phaûn phaát chuùt khoù hieåu cuûa caûnh chuøa Taøu. Khoùi nhang len loûi qua nhöõng oâ lieáp tre. Gioù rì raøo mang theo noãi xao xuyeán, vang vaát ñôøi soáng xa laï. Muøi cuûa bieån, vò maën chaùt cuûa thaûm xanh ñang rung leân. Naøng nghe loaùng thoaùng tieáng con goïi ... Maët trôøi vaãn roïi xuoáng nhöõng tia naéng aám. Bieån caû eâm ñeàm vaø man maùc. Vaø caây laù ñang keå veà noãi hoang vaéng. Naøng veùo treân da thòt vaø caûm giaùc ñau nhoùi. Roõ raøng Ñaûo, Ngöôøi vaø tröa ngaøy chöa tôùi. Roõ raøng saùng toái vaãn 109 • Khế Iêm

hieän thöïc nhö hôi thôû vaø tieáng noùi ... Naøng keâu to, tieáng reàn doäi, luøng buøng loã tai ... Naøng thaáy Nga boái roái, loaïng choaïng ngaõ. Khuoân maët taùi xanh, thaát thaàn. Naøng hoaûng hoát ... Ñoài cao hôn, phoàng ra, maët ñaát raïn nöùt, vaø caây coái xieân xeùo. Nhöõng pho töôïng ñang soáng laïi cuøng vôùi theá giôùi taêm toái. Thôøi gian quay ngöôïc, caûnh ngöôøi dò hôïm nhö ôû moät thôøi kyø naøng chöa heà bieát tôùi. Naøng neùp mình sau vaùch töôøng. Nhöõng caûm xuùc vaø kyù öùc maát daàn, vaø naøng hieåu mình ñang nhaäp vaøo moät theá giôùi baát ñoäng.

Naøng rôi, rôi maõi ... Chuùt yù thöùc coøn soùt laïi soi roõ moät ñöôøng ranh mong manh: vöïc saâu. Naøng coá níu keùo laïi trí nhôù ñeå thoaùt khoûi taán tuoàng kyø dò naøy, nhöng ñaõ chaäm. Caên nhaø choàng chaát nhöõng aâm thanh quaùi ñaûn. Naøng ñaùnh maát cuoäc ñôøi thöïc, lôø môø nhöõng hình aûnh, kyû nieäm vaø maát maùt ...

Naøng ñöùng laãn ôû goùc nhaø, thaân theå cöùng laïi, thaønh töôïng. Ñaâu ñaây thaùnh thoùt tieáng chuoâng moõ khoan nhaët, hieän daàn trong höông khoùi, moät khoái ngöôøi ñöùng thaàm thì nhöõng aâm saéc khoù hieåu. Khoùa leã, tieáng kinh caàu giöõa khoâng khí laï luøng, keùo daøi baát taän. Cho ñeán luùc, ñaùm ngöôøi di chuyeån töøng ngöôøi qua moät voøng nhaø, ra saân, boïc quanh Phaät Quaùn Theá AÂm. Hoï cuùi ñaàu tröôùc moãi pho töôïng vôùi cöû ñoäng nheï nhaøng, chaäm raõi. Nhöõng goùt chaân nhoùn leân, phôùt treân neàn gaïch laøm cho thaân ngöôøi ñöôïc ñaåy tôùi töøng khoaûng ngaén. Ñoaøn ngöôøi veõ thaønh moät ñöôøng cong kheùp kín, daãn ñaàu bôûi hai ngöôøi maëc aùo thuïng ñen, caàm chuoâng moõ, phaùt ra nhöõng aâm ngaân rôøi raïc vaø ñeàu ñaën. Nôi phoøng Hoäi, ngöôøi ngoài chaät ních theo töøng daõy baøn daøi, khoâng ngôùt cöïa quaäy trong khoâng khí oi böùc ñeán ngoät ngaït.

Lời Của Quá Khứ • 110

Nhöõng chuyeån dòch baát ñoäng töøng chaäp moät, khi môø khi roõ, nhanh nhö chôùp maét ... Roài ngöøng ñoïng raát laâu cho ñeán khi chæ coøn laõng ñaõng chuùt im vaéng.

Caên nhaø troáng, xieâu veïo. Nhöõng pho töôïng maát taêm. Maët ñaát lôø môø taøn nhang vaø buïi baëm. Quang caûnh hoang pheá, khoâng sinh khí, khoâng veát chaân ngöôøi. * Nga vaø Truùc qua khu nhaø thôø, ngoâi nhaø Nguyeän, töôïng Ñöùc Meï. Thaáp hôn, khuaát sau taøn caây, Chuùa Jeùsus treân thaùnh giaù mang veû buoàn thaûm. Ñöùng beân ñaøi töôûng nieäm, neùm maét xuoáng trieàn ñaù döïng, môùi nghe ñöôïc heát caùi nhoû nhoi, muoân thuôû.

Nga noùi: “ÔÛ ñaây thaáy laâu quaù, chò.”

“Thôøi gian laøm troø xieác, quay voøng voøng ñeán choùng maët. Moãi ngöôøi laïi mang moät taâm söï naëng nhö ñaù taûng.”

“Vaâng.”

“Roài traûi qua nhöõng nguy hieåm ... Ñoâi luùc chò giaät mình, sao laïi soáng ñöôïc giöõa caûnh hoãn ñoän vaø khoù khaên naøy.”

Naøng laåm baåm: “Moãi ngöôøi töï ñoùng kòch vôùi chính mình, vaø ñuøa bôõn maõi trong caûnh meâ muoäi.”

“Chò noùi gì?”

“Chò thöû moø maãm ñeå gaày moät ñoám löûa ...”

Nga ngaàn ngaïi: “Em muoán hoûi chò moät ñieàu. Nhieàu khi thaáy chò khoù hieåu?”

“Chò muoán boùc traàn mình ra, nhöng loøng cöù roái 111 • Khế Iêm

nhö môù boøng bong. Chò noùi lung tung, em ñöøng ñeå taâm. Chæ löôïm nhaët raùc röôùi cuûa ngöôøi, roài cheát ñuoái vôùi nhöõng laàm laãn.”

“Em thì ñôn giaûn ...”

“Phaûi. Chò ñaõ laøm phieàn em nhieàu quaù. Baét em phaûi chia xeû vôùi chò nhöõng ñieàu ñaùng buoàn.”

Truùc khoùc. Nhöõng gioït nöôùc maét laên ñôn ñoäc, vaø chaäm raõi treân ñoâi maù chöa phai heát neùt thanh xuaân. Naøng cöôøi, laøm ngoït lòm traùi caây non ...

Naøng nhìn Nga, khuoân maët thanh thoaùt, hieàn haäu, vaø thaàm nghó: “Nga haïnh phuùc. Maët trôøi vaãn chieáu saùng, vaø ñeâm traêng vaãn ñeïp. Chæ coù ñôøi ngöôøi phaûi ñoåi thay ...” Ñoät nhieân, naøng caûm ñöôïc moät aâm reo hieám hoi cuûa tieáng chim keâu, loaïi chim khoâng coù ôû queâ höông, loaøi chim bieån ... Röøng giaø vaø hoang daõ vaãn laø nôi aån chöùa ñöôïc caû caùi moäc maïc laãn thaâm hieåm.

Vaø tìm ñeán bao laâu môùi thaáy ñöôïc suoái nguoàn trong treûo. Hoaëc laø coù phaûi moãi ngöôøi cöù töï ñaøy ñoïa mình bôûi nhöõng ñieàu khoâng thöïc. Vaø ôû Nga, coù phaûi laø moïi yù thöùc ñeàu tieâu tan bôûi moät ñôøi soáng bình thöôøng, khoâng moäng mò. Naøng nhìn Nga, nhìn maây trôøi nhö moät giaûi luïa hieàn hoøa, troâi treân maët bieån bieác.

Naøng vaø Nga chui vaøo con ñöôøng moøn daãn xuoáng gheành ñaù, choàng chaát leân nhau. Böùc töôïng oâng giaø ñang coá gaéng keùo moät coâ gaùi, höôùng veà caàu taøu. Khuoân maët gaân guoác, toùc buùi toù laø hình aûnh daân daõ ôû queâ höông. Coù moät ñieàu gì buoàn baõ vaø coâ ñôn nôi goùc bieån naøy maø ngöôøi ñaép töôïng muoán gôûi gaém qua moät bi kòch? Thôøi gian chöøng nhö chæ laøm traàm troïng theâm noãi thöông ñau. Naøng vaãn ra ñaây khi saùng, khi chieàu, vaø thaáy noãi buoàn cuûa bieán ñoåi, Lời Của Quá Khứ • 112

khi choùi chang, khi traàm maëc vaø ngaïc nhieân nhö yù nghóa cuõng coù maàu saéc. ... OÂng giaø ñaïp treân gôïn soùng, ñoäng ñaäy. Caàu taøu vaéng, khoâng ngöôøi. Baõi caùt vaøng chaïy ñeán chaân ñoài.

Döøa xanh vaø cao. Khoâng khí phuû moät chuùt u maëc.

Gaàn bôø, chieác taøu saét naèm nghieâng, khoùi thoaûng boác treân maët bieån ñoû. OÂng giaø öôùt suõng, ñôõ coâ gaùi, ngoài döïa goác caây, veõ moät löôøn caùt daøi. Ñoâi maét meät moûi vaø tuyeät voïng, ruõ quanh khoaûng coâ quaïnh. Söï soáng bieán maát trong aâm thanh rì raøo cuûa gioù vaø soùng. Coâ gaùi naèm baèn baët, laïnh leõo, saâu vaø meânh moâng. ... Truùc choaùng vaùng. Naøng thaáy mình quay trong chaân khoâng. Gioù xoaùy traéng. Naøng noùi: “Veà thoâi.”

Nga daãn naøng ñi luoàn trong boùng raâm. Ñöôøng gaäp gheành, vöôùng maéc nhöõng caây caønh, ñaây ñoù vaøi caëp trai gaùi ñang oâm nhau. Nhöõng moái tình buïi raäm? Ngaøy hoen oá nhöõng giaác mô vaø coõi loøng han ræ. Chaúng coù cuoäc vui naøo ñuû laøm nheï caùi gay gaét cuûa naéng, caùi böïc boäi cuûa muoän phieàn, vaø ñaát ñaù vöøa röïc rôõ laïi vöøa hoân aùm.

Naøng vaø Nga xuoáng caây caàu goã daøi, daãn ra bôø bieån. Thôøi gian nhaõo nhoeït vaø trô trô. Chieác taøu saét luùn saâu döôùi caùt, laøm ruùm roù daáu veát huûy hoaïi vaø giaù caû löu vong. Nhöõng böôùc chaân nheï teânh, chaäp chôøn treân chieác caàu caøng luùc caøng daøi ra. Hai chieác boùng chuyeån ñoäng môø mòt, taïi choã nhö chaúng bao giôø döøng laïi.

Thöôûng ngoài khuaát nôi moät chieác baøn, quaùn ñaày ngöôøi vaø khoùi thuoác. Tieáng nhaïc oàn aøo cuoán ñi 113 • Khế Iêm

nhöõng caâu chuyeän, chæ coøn laïi nhöõng daïng ngöôøi traàm laëng, khoan hoøa vaø ñôø ñaãn. Traàn quaùn thaáp, vaùch vaø cöûa ñöôïc khoeùt ñeàu hình oâ toå ong, mang caùi khoâng khí laõng maïn thôøi nhöõng ngheä só daõ thuù.

Chaøng vaãn thích ngoài moät mình, nhaém nhaùp chuùt xöa cuõ, leânh ñeânh nghe ñôøi soáng traàn truïi vaø ma quæ.

Cöûa môû ra nhaø Böu Ñieän, töøng haøng ngöôøi coøn ñôïi chôø. Chaøng thaáy Phuùc ngoài lô ñaõng treân moät caønh caây. Chaøng len qua daõy gheá, vaãy goïi: “Phuùc.”

Phuùc quay nhìn, cöôøi ñöùng daäy. Chaøng trôû vaøo, goïi theâm moät goùi thuoác. Ngöôøi haàu baøn ñi laïi nhö moät caùi maùy. Baøn gheá keâ saùt nhau, chæ chöøa hai loái ñi chaät choäi. Nhaïc chuyeån veà moät gioøng soâng xöa, u hoaøi vôùi noãi nieàm cuûa ñoâi tình nhaân giöõa khung caûnh chaùn chöôøng vaø truïy laïc. Phuùc keùo gheá laëng leõ: “Anh coù thö khoâng?”

“Khoâng.”

“Toâi môùi ñöôïc thö nhaø.”

“Coù gì vui.”

“Thö cuûa nhaø toâi. Toâi khoâng ñoïc heát ñöôïc. Theá môùi bieát, khi ñi xa, con ngöôøi ta laï thaät, raát deã xuùc ñoäng chæ vì moät côù nhoû. Döôøng nhö loøng hoaøi nhôù ...”

“Caäu tình caûm nhieàu. Kyù öùc laøm ngaén thôøi gian ...”

“Luùc naøo anh cuõng muoán ruoàng boû ...”

“Toâi khoâng laøm noù thöùc daäy. Toâi muoán queân ñi nhieàu thöù cuõng nhö ai cuõng muoán trôû veà thôøi thô aáu. Taát caû laø caâu chuyeän vieãn voâng. Caäu cöù soáng nhö caäu ñang soáng, bôûi vì ñoù laø thöïc taïi.”

Lời Của Quá Khứ • 114

Phuùc yeân laëng, ngoaùy ly cafe. Thöôûng nhìn quanh, chaøng muoán tìm moät thöù thöïc taïi, thöïc hôn caû thöïc taïi chaøng ñang soáng. Quaù khöù ñaõ thuoäc veà quaõng ñôøi huyeàn hoaëc. Vaø chaøng vaãn böôùng bænh phaù vôõ noãi bình yeân. Chaúng coù gì môùi meû khi ngöôøi ta soáng ñeå yù thöùc veà caùi cheát. Chaøng thaáy Phuùc chöøng nhö ñang aån vaøo moät coõi naøo ñoù. Ít hay nhieàu ai cuõng phaûi loät xaùc ñeå maø löu vong. Chaøng noùi: “Chaúng ai môû ñöôïc caùnh cöûa.” ”... Hay ñoùng laïi. Tieáng noùi cuõng ñaày nhöõng ngöôïc ngaïo.”

“Phaûi. coù khi naøo caäu nghó raèng mình ñang bò neùm vaøo moät theá giôùi maø mình chöa bieát? Ta coù caàn nhoå reã moïi yù thöùc ñeå troàng troït moät vuï muøa môùi?

Vaø nhö vaäy, coù theå chuùng ta ñang laäp laïi nhöõng löøa doái?”

Phuùc ngaãm nghó: “Cöù ñeå noù troâi leành beành nhö beøo boït maø laïi hay.”

Chaøng ngoù Phuùc vaø hieåu bieát caùi gheâ gôùm cuûa moät ngöôøi ñaõ traûi qua bao nhieâu nhöõng baïc beõo vaø gian truaân. Phuùc ñaõ thuoäc veà moät choán voâ danh. Chaøng cöôøi: “Chaéc khi laäp gia ñình, hai vôï choàng troâi vaøo nhau.” “Ñuùng, anh aï. Coù bao giôø toâi yù thöùc veà ñôøi soáng löùa ñoâi ñaâu. Noù tình côø nhö ta sinh ra, lôùn leân roài ngoài laïi vôùi nhau.

Chaøng nhìn ra ngoaøi, maët trôøi leân cao. Quaùn vaãn coøn giöõ caùi khoâng khí aåm saéc cuûa khoaûng thôøi gian ñaõ ngöng laïi. Nhaïc keùo veà moät ñeâm mieàn nhieät ñôùi, lang thang ngoaøi baõi soâng, coù gioù reo vaø chuùt tình dòu ngoït. Höông thôm cuûa coû laøm roän nhöõng giaác mô. Lôøi thì thaàm ...

115 • Khế Iêm

... Vaø nhöõng daïng ngöôøi co ro, phaïc phôø trong khoùi thuoác. Vaùch quaùn cong laïi, nhöõng maùi toùc daøi ra, caùnh tay gaäp thaønh nhöõng ñöôøng gaáp khuùc khoâng ñeàu. AÂm thanh xoaùy saâu roài taét ngaám. Giöõa luùc, töøng ngöôøi moät, ngaäp ngöøng böôùc ra khoûi khung cöûa. Quaùn troáng daàn. Ly taùch ñeå ngoån ngang treân baøn, thoaét bay vaøo phía sau quaày. Chaøng vaø Phuùc ñöùng daäy, quaùn vaéng, gioáng nhö nhaø hoang.

Phuùc noùi: “Thoâi veà.”

Chaøng ngaàn ngaïi, döøng ôû cöûa thö vieän. Saùch treân giaù, laø ñaø rôi, raûi ñeàu treân hai daõy baøn daøi. Nhöõng maùi ñaàu cuøng moät ñoä nghieâng, che khuaát khuoân maët baát ñoäng. Quaùn laïi daäy leân nhöõng tieáng gaøo ruù cuoàng noä. Töøng toáp ngöôøi tuoân vaøo töø töø vaø ñaày aép.

Chaøng ñöùng moät mình, meânh moâng vôùi naéng, ñôïi chôø nhö chaúng ñôïi chôø gì. * Thöôûng ngoài beân Thuïc giöõa caûnh vöôøn raâm maùt.

Gioù xaøo xaïc ñuøa maáy chieác laù khoâ treân oâ coû. Chaøng baên khoaên, coá nghe trong loøng mình xem coù gôïn leân ñieàu gì ñuû gôïi laïi quaõng ngaøy eâm ñeàm vôùi Thuïc.

Chaøng töï nhuû: “moái tình cuûa tro taøn,” vaø muoán traùnh neù. Nhöng Thuïc vaãn coøn ñaày soâi noåi vaø khaùt voïng thôøi con gaùi. Chaøng nhìn Thuïc. Naéng loám ñoám treân nhöõng khoaûng xanh laøm ñoâi maù naøng hoàng theâm.

Maét vaø moâi ñuû chaân thaät vaø lieàu lónh. Thuïc nhìn chaøng noùi, nheï vaø trong: “Laâu nay, anh laï quaù.”

“Em cuõng vaäy. Anh thaáy em khoâng nhö nhöõng ngaøy tröôùc.”

Lời Của Quá Khứ • 116

Thuïc thaûng thoát: “Sao?” “Coù theå laø em ñeïp hôn.”

Chaøng noùi trôù ñi. Tieáng chim keâu ñaâu ñoù, loaùng thoaùng taâm söï cuûa moät caëp tình nhaân. Chaøng laéng tai nghe, qua haøng caây keõ laù, chaúng coù ai ngoaøi nhöõng thanh aâm thaùnh thoùt.

Tieáng coâ gaùi: “Hoa ñeïp gheâ. Em chöa thaáy boâng hoàng naøo to nhö vaäy.” “Ñoù laø boâng hoàng dò thöôøng daønh cho nhöõng ngöôøi yeâu nhau.”

Im laëng moät luùc. Chaøng nghó raèng hoï ñang hoân nhau. Roài tieáng cöôøi roøn raõ ñuoåi theo, loaõng ra trong moät khoaûng maø chaøng cho raèng phaûi ñuû roäng nhö moät ñoàng coû. Chaøng töôûng nhö thaáy moät ñaøn boø nhôûn nhô trong naéng baïc. Caëp tình nhaân chaïy maõi cho ñeán luùc chæ coøn hai chaám nhoû. Bình nguyeân vaø neàn trôøi nhaäp thaønh moät khoâng gian phaúng. Tình yeâu ñaõ ñeå laïi daáu veát vónh cöûu trong theá giôù maøu saéc.

Thuïc noùi: “Em khoâng hieåu anh.”

Chaøng chaäm raõi, caàm laáy baøn tay nhoû, meàm maïi cuûa Thuïc: “Tình yeâu khoâng coù ñaâu, Thuïc aï.”

“Em khoâng baän taâm gì caû. Em cöù yeâu anh.”

Chaøng cöôøi: “Em ngang böôùng laém. Ñaõ töø laâu, anh loay hoay tìm moät khaúng ñònh. Anh laø keû voâ laïi, khoâng theå yeâu ai, ngoaøi buïi baäm.”

“Anh saép hoùa roà roài sao? Em khoâng nghe anh 117 • Khế Iêm

noùi. Em chæ bieát raèng, em yeâu anh. Ñieàu ñôn giaûn aáy coù thöïc.”

Naéng nhaït bôùt, löôùt treân taøn caây. Gioù hôi se, vaø chieàu veà goïi theo luõ chim saâu. Quanh quaát khoâng ngöôøi. Chaøng quaøng qua ñoâi vai no ñaày cuûa Thuïc, nghe roõ hôi aám vaø nhòp thôû cuûa naøng: “Anh khoâng coù nôi naøo ñeå truù aån.”

Thuïc ngaû ngöôøi vaøo ngöïc chaøng, lô ñaõng: “Em muoán anh hieåu. Chaúng coù gì daäp taét ñöôïc tình yeâu ñoái vôùi anh. Cho duø ngaøy mai chuùng ta khoâng gaëp nhau.

Chaøng buoàn raàu noùi: “Thuïc aï. roài chuùng ta seõ bò töôùt ñoaït moïi thöù ngay caû tình yeâu. Anh khoâng muoán em bò maát maùt.”

Thuïc mæm cöôøi, quaøng tay qua coå chaøng keùo xuoáng. Chaøng hoân treân moâi naøng, nuï hoân khoâng bao giôø döùt. Boùng toái vaây haõm xung quanh, vaø chaøng cöù bôi maõi, ngöôïc doøng veà moät xöù sôû chim muoâng. Thieân nhieân moäc maïc, maø chaøng laø keû ñang gieo vaøo nguoàn ñaát maàm cay ñaéng.

Pulau Bidong 1988

Lời Của Quá Khứ • 118

kịch

MỘT CÀNH CÂY MỘT ĐÁM MÂY

Giữa sân khấu. Vân và Thu đứng cạnh nhau, hẳng người, vẻ mơ hồ.

Phía sau là bầu trời trống trơn.

Không có gì cả. Thật im lặng.

VÂN: Này.

THU: Nói khẽ chứ.

VÂN: Tôi cứ ngỡ là ...

THU: Xuỵt.

VÂN: Có khốn lắm không.

THU: Phải liệu đề phòng.

VÂN: Thế thì ...

THU: Thôi đi đi.

Đứng im. Một lát

VÂN: Này.

THU: Nói nhỏ thôi.

VÂN: Tôi đinh ninh là ...

THU: Xuỵt.

VÂN: Về bầu trời đó.

THU: Không có gì cả đâu.

VÂN: Thế thì ...

THU: Im đi.

123 • Khế Iêm

VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU:

Lặng thinh

(rất nhỏ), Ồ!

Gì đó?

Tôi đang thử tưởng tượng.

Có thấy không?

Cái gì?

Hừ!

Tôi hồ nghi là ... Đừng nói nữa.

Nhưng ...

Lại về bầu trời đó à.

Tôi phải thay đổi thế nào?

Tôi không muốn bận rộn đâu.

Im lặng

VÂN: (lo lắng), Vậy ra ...

THU: (giận), Thôi, tôi đi đây.

Bất động

Vân ra.

Một lúc sau

Tâm vào VÂN: Ôi!

THU: Ai đó?

VÂN: Ai đây?

THU: Chà ... Chà ...

VÂN: Tôi đang nói về mây xanh mà.

THU: Có đáng gì.

VÂN: Tôi nổi giận bây giờ.

Lời Của Quá Khứ • 124

THU: À!

VÂN: Thế này nhé!

THU: Hãy gượm đã.

VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU:

Nói về trái đất vậy.

Tôi đâu có hiểu nổi.

Tôi chắc là ...

Tôi lầm rồi.

Tôi không lầm chứ!

Không lầm đâu.

VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU:

Im lặng

Im lặng

Thử cố một chút đi.

Hoài công thôi.

Không đuổi theo à.

Có dễ dàng gì Sao nữa?

Hả?

Tôi điên rồ lắm ư!

Phải nghiệm đã.

Tôi chưa tập mà. Ồ!

Im lặng Mất động. Một lát.

Vân vào

VÂN: Tôi đã nhớ ra là ... (với Thu), Ai đó?

THU: Tôi không rõ lắm.

125 • Khế Iêm

VÂN: Tôi đoán thử ...

THU: Tôi có hiểu đâu.

VÂN: Tôi vẫn có chứ.

THU: VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU: VÂN: THU:

Im lặng

(với Thu), Này Gì chứ!

Còn về cành cây.

Nói đi.

Lá rơi.

Và cỏ non. Ôi chao! (nhắm mắt), Tôi xuống hố rồi. (với Tâm), Thế nào!

Gọi lớn lên coi. (cố gắng), Á a a ... (một lát) Đã được chưa?

Tôi điếc mất.

Bây giờ thì ...

Tìm cách khác vậy.

Im lặng Một lúc sau

VÂN: Tôi lập lại nhé!

THU: Thôi!

VÂN: Tôi thấy nghẹt thở.

Lời Của Quá Khứ • 126

Im lặng

THU: VÂN: THU: VÂN:

(thở mạnh), Ôi chà! (với Tâm), Ồ! (với Vân), Ồ!

Tôi chưa mất ư?

THU: VÂN: THU: VÂN: THU:

Im lặng

(với Vân), Thế còn về vòm trời?

Một đám mây.

Và cành cây. (ngắt), Thế thì ...

Cũng đành vậy,

Im lặng Mắt nhắm nghiền. bất động.

Một lúc sau

MÀN

127 • Khế Iêm

LÚC MÀ

Căn nhà ở ngoại ô. Buổi chập tối.

Băng ghế vừa đủ hai người ngồi, y phục hoàn toàn giống nhau. Ánh sáng mờ nhạt.

Mất động. Một lúc sau.

NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

NGƯỜI BẠN:

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

– (thở ra), Một lúc nào tôi ngồi đây, một lúc nào tôi đứng dậy, một lúc nào tôi ra đi ... Ô! Một lúc nào ...

– Anh không im đi một chút à ... (hom hem), Tôi có nói gì ... Tôi có nói gì ... tôi lại muốn ngộ chứng ... Lại muốn ngộ chứng ...

– Ô!

– Mà trời đã sáng chưa?

– Trời đã sáng chưa ... Trời đã sáng chưa ... Anh lại hỏi tôi như vậy à?

– Thế còn ánh trăng?

– Ánh trăng ư!

– Tôi chắc là không bao lâu.

– Tôi đã loạn trí chưa?

– Ôi chao!

129 • Khế Iêm

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: Lời Của Quá Khứ • 130

– (hốt hoảng), Gì thế?

– Tôi đã loạn trí chưa?

– Anh còn đùa bỡn được đến bao giờ.

– Thế thì ...

– Anh có câm họng đi không.

– (run giọng), Tôi phải hiểu thế nào về trần gian.

– Tôi có may mắn gì.

– Và ...

– (nóng nảy), Thì hãy cứ hỏi về giấc mơ và đêm tối của anh. Tôi phải nói thêm gì về những sự câm nín.

– (lúng túng), Tôi không chắc là sự tàn tạ ...

– (ngắt), Thì đến tuyệt cùng ... của lúc chết hụt ... Tôi tưởng là đã mừng rỡ ... Anh có thuở ngẫm lại – ... A! Về cái mầm mới ung thối.

– Đừng nhạo báng tôi.

– Anh cứ trắng mắt mà trông xem.

– Tôi đã từng bị đe dọa.

– (trầm giọng), Cho rằng trăn xanh và lá vàng, cho rằng sự xàm xỡ và thói hung bạo, cho rằng đêm tối và nguồn cảm hứng ... Tôi tưởng đã dẫm phải...

– Ô!

– (đầy hứng thú) ... Cái hư nát của khoảng không kia.

– Cho tôi thở đã chứ.

(đột ngột tức tối), Anh không có cách nào từ chối nữa à. Mà sao tôi phải uống những lời mặn chát đến thế này (cay đắng). Dù cho ngựm độc dược.

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

– Tôi còn trông thấy chứ.

– Tôi còn trông thấy chứ.

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

bất động.

Mắt nhắm nghiền Một lúc sau.

Im lặng

– Trời có soi xét.

– ... Và cát bụi – Tôi muốn được cứu vớt.

– Tôi đang héo gan – Sao tôi khổ thân đến thế này.

(Tàn tệ), Anh nên tự đâm cổ cho rồi.

– Đừng xô đẩy tôi.

– Khi trăng dấy lên, và mặt trời ửng đỏ ...

– Mà mớ hạnh phúc ...

– Tự cái đáy thăm thẳm ... của lúc dãy chết. Ta phải tự tin – Hãy kéo tôi ra.

– (nhỏ nhẹ), Đừng nói thêm một lời nào.

– Tôi đã khổ hạnh.

131 • Khế Iêm

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

– Tôi đến hết hơi.

– Tôi cần một chút ân huệ.

– (ra dấu), Để tôi nghe ngóng.

– Là lúc nằm xuống.

– Anh không câm đi một lát à.

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

Lời Của Quá Khứ • 132

Im lặng.

Thời gian lún sâu Lãng đãng.

Một lúc sau đó

– Mà ... Cái đêm tối mênh mông.

– Chả lẽ, phải hỏi lại về giấc mộng.

– A! – Là một chiều vàng.

– Lúc đầu mùa ... Và chuông thu không.

– Thì cứ chho là như thế.

– Trên cánh đồng màu mạ non.

– Có thật chứ.

– Tôi tưởng tượng ra ...

– Tôi vẫn ngỡ ...

– Chút sương xanh.

– Đến bao giờ mới ngã ngũ.

– Vầng huyết thống.

– Anh nói sao?

– Lúc ...

– Mà cành hoa, lời kinh dị – Quả là ...

– (mê mẩn), Trong thảng thốt, cái hạt vỡ ra. Ô! Hoàng hôn, mà

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

hoàng hôn, mà hoàng hôn.

– Cái đầu tôi ...

– Trong đêm trường.

– Tôi tưởng đã mục nát – Cái cuống cuồng ngờ ngợ.

– Đáng ra, tôi nên cáo biệt.

– Cái oái oăm.

– Tôi như chết trôi (một lát). Thì ...

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

Im lặng.

Thời gian co dãn.

Như thao thức, Như lặng câm.

Sau đó.

– (suy nghĩ), Tôi có cần trối lại.

– Khốn nỗi.

– Rằng hàng ngày.

– (giận dữ), Tôi hết muốn sống rồi.

– Đừng điên rồ.

– (lớn giọng), hãy cho tôi một nhát dao.

– Hãy cho tôi một nhát dao.

– Anh không giả bộ nữa à.

– Tôi không giả bộ nữa à ... (một lát). Anh không giả bộ nữa à?

– (thoảng thoát), Đó là lần của ngàn lần tôi chết được, đó là năm của ngàn năm tôi sinh ra, thưa là xanh của ngàn xanh.

133 • Khế Iêm

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

Lời Của Quá Khứ • 134

– Anh còn thốt ra được.

– Tôi.

– Về cái đời ảm đạm này.

– Để tôi xám hối.

– Ôi!

– Anh không giận chứ.

– Tôi không giận chứ! Trời ơi, anh cứ lải nhải đến trơ trẽn thế ư.

– Tôi xấu hổ.

– Anh có im đi không.

– Này!

– Gì nữa.

– Đừng bỏ rơi tôi.

– Đã hẳn là khi tôi trút sạch ... lớp bụi bậm .. Trong khoảnh khắc ...

– Cái hớ hênh của hình thù càn rỡ này.

– A! – Anh thấy không?

– Tôi nứt ra. Rôi tôi ôm lấy mớ xương cốt nhơ nhớp ấy của loài người. tự cùng tận nỗi lầm than, tôi đã tự bịp bợm ... Mà anh chưa thấy sao? mà anh chưa chưa có dịp nào nhìn cho chết điếngcái phỉnh phờ chó má ấy ư? Hãy cứ cho rằng cơn bạo bệnh đã qua đi, cái đốn mạt, cái ngu si, cái ấm áp của cõi đời đăng đắng này ... Hãy cứ cho rằng đêm tối rồi cũng thay màu ... Những đóa hoa rực rỡ ...

Hãy cứ cho rằng ta phải nói cho tan tành cái cùng thẳm.

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

– Tôi thiết tưởng.

– Đừng ngắt lời.

– Tôi có dốt nát không?

– Hừm!

– Về cái hiện tại.

– Cùng một loài ...

– Thôi.

– Có nghĩa là cái thảng thốt.

– Một đám mây.

– Một áng mây? Anh không nói khác hơn được ư?

– Đã đành là ...

– Tôi muốn thổ huyết.

– Với trời trăng vằng vặc.

– Ôi!

– Cái hồn xanh.

– Anh còn ấm ức đến bao giờ?

– Cái xấp xoải, mịt mù.

– Ngày rồi qua, ngày đã qua, ngày rồi chưa qua; ôi hương đêm phơi phới, ôi đời tỏa búp non ... ôi ... cơn ác mộng vồ vập, cơn úa héo, cơn chập chùng, cơn bầm vập tràn trề ... cái bé bỏng, cái vù qua.

Tôi hầu như tắc nghẽn.

– Bã hoàng hôn.

– Anh có thấy trên mắt tôi.

– Tôi nhuốm bệnh.

– Tôi đã đui chưa?

– Đã đui chưa? Anh hỏi tôi đã đui chưa à?

– Đã đui chưa, đã đui chưa!

135 • Khế Iêm

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

– Anh cứ cãi.

– Không chắc là ...

– Anh câm chưa.

– Chút dĩ vãng ...

– Chẳng lẽ là tôi không thể sống với cơn ác mộng của tôi ư ... Thử hỏi rằng tôi không thể chết với cơn ác mộng của tôi ư ... Thử hỏi rằng tôi đã chương xác ... Mà vạn vật ... Anh còn quấy rầy tôi ... Anh còn quấy rầy tôi ...

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: Lời Của Quá Khứ • 136

Im lặng

– Với mớ đời thừa mứa.

– Tôi muốn ...

– Dưới bóng cây.

– Dưới bóng cây à.

– Màu cát vàng – Màu cát vàng.

– Và bầu trời khô ráo – Tôi không rảnh rang.

– Tôi rảnh rang – Anh không thấy là ... đêm tối.

– Cái hun hút.

– Lúc lao đao.

– Lúc say khướt.

– Anh không thấy ... mưa bay.

– Mưa bay à.

– Đã ngốn mất.

– Cái nhỏ noi muôn thuở này.

– Anh nói sao.

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

– Mớ than hồng.

– Sao không nói ... là máu đào.

– Cái bề bộn.

– Sao không nói ... là con trăng.

– Anh làm tôi rối loạn.

– Sao không nói ... là nấm mồ ...

– Nói tôi đã gặp gỡ ... Anh không nhận ra ... là thời gian đang trôi mất ... Thử ngắm nghía cái vô tận – ... Anh không nhận ra là chúng ta đang chìm đắm.

– Tôi không mấy bận tâm.

– A! – Về cái nguy khốn.

– Thế thì ... tôi đi chứ.

– Anh nói sao.

– Tôi đi đây.

– Anh điên rồi.

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

Im lặng

– Thú thực ... Tôi thú thực là ...

– Anh chưa đi à.

– Về cái bí ẩn của trăng sao.

– ...

– Này.

– Sau đó.

– Anh có thấy mặt trời đang rọi xuống.

– Trên vũng lầy.

– Có thật không?

– Anh mới kể hồi hôm ... về một vụ loạn đả.

137 • Khế Iêm

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

Lời Của Quá Khứ • 138

– Tôi lấy làm ân hận.

– Nói trắng ra ...

– Là tôi đã chạy trốn cái bọn người chết dẫm đó ... Anh không hiểu nổi lúc tôi bị bủa vây.

– Có thoát không? Anh lại muốn tôi rơi vào bọn người man rợ đó à? Hỡi ơi! (thống thiết) Anh làm sao hiểu thấu nỗi cô độc – Anh nói đến cả ngàn lần.

– Ô!

– Mà dĩ vãng ...

– Khoan đã.

– Tôi nghe cơn lạnh lẽo.

– Đã chạm phải mùa Đông rồi.

– Có lẽ là mùa Thu. – Tôi chỉ đoán mò là bọn họ đã chết tiệt cả ... Trên gò đất ... ở quê hương. Anh có chắc chắn về chiếc gậy.

– Anh đừng dụ dỗ. Tôi không hiểu ... về chiếc gậy ... Thời gian ... và cơn tăm tối của anh đâu. Tôi không hiểu ... cả giọt nước đang vỡ ra.

– Thôi – Anh đi chưa?

– Cả anh cũng muốn tôi ...

– Tôi sắp đi đây.

– Đợi tôi đã.

– Đâu có gì bó buộc là tôi với anh phải sống chung.

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

– Vậy ...

– Đi đi. (ngập ngừng) Thì đi đi ...

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

Bất động.

Thời gian động đậy, cái xao xuyến của đợi chờ... ngan ngát cỏ xanh ...

Vạn vật hiển hiện cái sống cái chết ... Hỗn độn ...

Im lặng. Một lúc lâu sau.

– Này, tôi không còn nghe rõ ...

Trong cơn gió thoảng ...

– Một sớm sương rơi.

– Phải ... và cánh chim.

– Anh đã đi chưa!

– Mà anh đã đi chưa!

– ... Cái bề mặt kín bưng thế này.

– Không có gì chắc chắn, ta phải ngồi đây đến bao lâu.hãy nhớ kỹ ... cái máng cỏ ... mà nắng vàng ... – Cùng bầu trời và mưa bay ...

Cùng bầu trời và mưa bay ...

– Tôi tắt thở mất thôi.

– Trời đã sáng ... Trời đã sáng chưa?

– Tôi rơi xuống tới đâu rồi.

– Mà rối mù thế nào.

– Và lời phỉnh phờ thô bỉ.

– Mớ ngôn ngữ lạ lùng.

– Tôi phải nói cho khô họng ... Tôi phải khuấy cho nát cái tịch mịch 139 • Khế Iêm

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

... Tôi không nhận ra ... Tôi không nhận ra ... cái hình dạng phản trắc ... cái tăm tối vô bờ ... Tôi không thể mất được ... Tôi không đánh mất được ... Mà anh đã đi chưa?

– Ta phải tập ... Tôi phải tập tành cho quen.

– Tôi đã nói gì rồi.

– Đời sống lại được mở ra.

– Mớ xương cốt rày rạc. Và một rực rỡ khác. Nhớ lại lúc ta chật vật để men theo ống khói ... không một nền trời, không một đốm mây.

– Tôi thấy rồi ... Tôi thấy lại rồi ...

– Tôi đã thấy chưa? cạnh của sự vật.

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

– Ô!

– A!

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

Lời Của Quá Khứ • 140

Im lặng

Im lặng

– Tôi vẫn còn hy vọng ... Tôi chưa bị bỏ quên ... Không đời nào.

– Tôi không còn quá khứ – Ta không vứt bỏ được quá khứ – Mọi sinh vật đều biết mất.

– Ta trở trời cùng cái trống không.

– (giận dữ), Cái bọn người đốn mạt.

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

– Hãy tự nguyền rủa.

– Tôi đang nói.

– Tôi không nghe thấy ... Cả những cơn động kinh.

– Tất cả đã tiêu tan.

– Tôi ở đâu đây.

– Tôi đang ở đâu đây.

– Hỏi để mà hỏi ... Ta là kẻ cuối cùng ... Ta là kẻ độc nhất còn sót lại.

– Tôi là kẻ cuối cùng.

– Mà một năm, một ngày, một tháng ... Mà một ngày, một táng, một năm ... Mà trăng sao, mà bia xanh, mà cát bụi ...

– Tôi đang sống.

– Tôi ở ngoài dòng sống.

– Cái ngây ngô.

– Thì cứ thử hỏi ... Xem lúc nào mới là quá khứ. Mà ta đã suy, đã ngộ, đã chìm ... đã chông chênh, đã hắt hiu, đã cô lý ...

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

Im lặng

– Không có gì ... Không có gì cả.

– A! ... Một lần tôi đã từng là kẻ ...

– Đừng đầu độc tôi.

– Đừng nhắc lại ... Đừng khuấy lên.

– Một buối chiều như bao nhiêu buổi chiều.

141 • Khế Iêm

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN:

Lời Của Quá Khứ • 142

– Một hừng đông như bao nhiêu hừng đông khác.

– Ô!

– Đừng gợi lại ... Thời thơ ấu.

– Lúc xuân xanh.

– Tôi đã chôn cất.

– Mọi sự đều êm xuối.

– Anh đã chôn cất rồi à.

– Thế nhưng ... cái ngày dài lê thê.

– Thì cứ cho là như thế ... Trời đã tối và giấc mơ oan khiên.

– Có chắc rằng khi chào đời.

– Anh cứ mãi bận bịu về những điều vô ích. Dường như trong hang tối ...

– ... Là ta đã chết đi.

– Lúc hụt hẫng ... Anh muốn nói như thế ... Hay ý chừng anh không muốn nói như thế ... Là từ cái hố sâu ngẫu nhiên, chúng ta được với lên ... Trẹn sường đồi có trăng non ... Anh không nhớ là hai đưa đã ôm nhau.

– Và sống lại.

– Tôi không nhớ nổi.

– Cùng với cơn ác mộng.

– Ôi!

– Tôi phải bịa ra.

– Cha ... cha ...

– Nơi sinh sôi, nẩy nở, đâm chồi.

– Là thưa ông, một ngày nay, một ngày nay khác ... Một hoàng hôn,

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

một sớm mai. Hoa hững hờ một đóa, hoa, hoa ơi cỏ, cỏ non xanh ... Hơi tro tàn, lửa óng ... A, đã bảo rằng một hôm tôi giã từ vầng trăng đó mà một hôm tôi vui đùa cùng bầu trời ...

– Anh chỉ làm bộ ngạc nhiên.

– A! – Và nhố nhăng.

– Cái trò chơi ...

– Cái mảng lưới.

– Tôi muốn ói.

– Cái vờ vĩnh xoay vần.

– Anh ...

– Tôi đã ...

– Hừ!

– Suýt nữa ...

NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

Im lặng. Một lúc sau

– Tôi không còn can đảm.

– Tôi tưởng rằng ...

– Tôi không còn can đảm.

– Tôi tưởng rằng ...

– ... Sao mà vằng ngắt đến dường này.

– Vạn vật im lặng.

– Cả tiếng nói cũng bắt đầu phản bội.

– Tôi làm sao thế này.

– Ôi!

– Chả lẽ.

143 • Khế Iêm

NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG: NGƯỜI BẠN: NGƯỜI ĐÀN ÔNG:

– Ôi!

– Chả lẽ! (một lát), Sự đổi thay, ngay cả sự đổi thay ... Lời là lời ma mãnh ...

– Tôi không còn nhận ra ...

– Tôi còn nước trần truồng anh mới hả nữa sao?

– Tôi đã mất, tôi đang tan ra ...

– Ôi chăng!

– Ôi!

– Ôi chao!

– Ôi!

Cả hai ôm lấy nhau.

Ngã xuống ... dây dưa một lúc.

Những tiếng kêu thất thanh không dứt. Đến khi cả hai bất động, không nhúc nhích nổi.

Im lặng. Một lúc sau

MÀN

Lời Của Quá Khứ • 144

Mục Lục

1.

2.

3.

4.

5..

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12

Phụ bản Duy Thanh Lời Giới Thiệu Lời Nói Đầu Ánh Trăng Đối Thoại Gặp Gỡ Phụ bản Thái Tuấn Lời của Quá Khứ Ly Hương Nhân Vật Phụ bản Đinh Cường Rừng Sâu Hồi Tưởng về Người Mẹ Chàng và Nàng Phụ bản Ngọc Dũng Thời của Những Kẻ Bị Ma Nhập Một Cành Cây, Một Đám Mây, Kịch Lúc Mà, Kịch

9 11 15 23 33 43 49 61 71 77 81 91 123 129

Lời Của Quá Khứ Tập truyện Khế Iêm (Tái bản) 2020

In tại nhà in Barnes & Nobles

Nhà xuất bản Văn Mới 1528 S. La Cienega Bl. Los Angeles, CA 90035