YANGIN

TEPE AKADEM襤 Yang覺n Ders Notlar覺

YANMA Yanma genellikle kimyasal bir olay olarak tanımlanır. Esası; yanıcı maddenin ısı yardımı ile oksijenle birleşmesi sonucu ortaya çıkan kimyasal olaydır.

YANMANIN ŞARTLARI Yanma olayının meydana gelebilmesi için üç şartın bir arada olması gerekmektedir. Bu şartlar YANICI MADDE, ISI ve OKSİJEN dır. Şartlardan herhangi birisinin bulunmaması veya yeterli miktarda olmaması halinde yanma olayı meydana gelmez. Bu olay YANGIN ÜÇGENİ ile şu şekilde izah edilebilir.

Şekil 1. Yanıcı madde + Isı + Oksijen = YANMA

YANMA ÜRÜNLERİ VE YANMANIN UNSURLARI Yanma olayının gerçekleşmesi için üç temel unsura gerek vardır.

-Isı -Oksijen -Yanıcı Madde

YANMANIN ÇEŞİTLERİ 1-Yavaş Yanma, 2-Hızlı Yanma, 3-Parlama, Patlama şeklinde yanma, 4-Kendi Kendine Yanma, 1- YAVAŞ YANMA Yavaş yanma şu durumlarda meydana gelir. Yanıcı maddenin bünyesi itibariyle, yanıcı buhar veya gaz meydana getiremediği halde, Yeterli ısının olmaması halinde, Yeterli oksijen olmaması halinde, Yavaş yanma meydana gelmektedir. Örneğin demir (F), Bakır (Cu) gibi metallerin havadaki oksijen ve hava ısısı ile oksitlenmesi olayında olduğu gibi, yanıcı madde buhar veya gaz çıkarmamakta dolayısıyla demir oksit (Feo) ve Bakıroksit(Cuo) Sodyum (Na) alkali metali de çabuk okside olan bir elemandır.

Canlıların hücre solunumu olayı da bir nevi yavaş yanma olayıdır.

2- HIZLI YANMA Yanmanın bütün belirtileri ile oluştuğu bir olaydır. Yanmanın belirtileri Alev, Isı, Işık ve korlaşmadır.

Bazı maddeler, katı halden önce sıvı hale daha sonrada buhar veya gaz haline geçerek yanarlar.(Örneğin: Parafin, mum gibi)Bazıları ise, doğrudan yanabilir ve buhar çıkarırlar. (Örneğin: Naftalin)Yine bazı maddeler doğrudan doğruya yanabilen gazlar çıkarırlar(Örneğin: Odun, kömür gibi)Meydana gelen bu yanıcı buhar veya gazlar oksijenle birleşirken olay meydana gelir.

3- PARLAMA VE PATLAMA Parlama kolayca ateş alan maddelerde görülen bir olaydır. (Örneğin Benzin gibi) Patlama ise; tamamen bir yanma olayıdır. Burada dikkati çeken husus maddenin tamamının bir anda yanmasıdır.

Bunda Maddenin cinsi, birleşimi, şekli, büyüklüğü ile küçüklüğü ve nihai oksijen oranının rolü büyüktür.

Patlamada; bir anda parlayarak yanan madde çeşitli gazlar haline gelmekte ve son derece büyük bir hacim genişlemesine uğrayarak etrafını zorlamakta ve patlamalar olmaktadır.

4- KENDİ KENDİNE YANMA Yavaş yanmanın zamanla hızlı yanmaya dönüşmesidir. Özellikle bitkisel kökenli yağlı maddeler normal hava ısısı ve oksijeni içinde kolaylıkla oksitlenmekte bu oksitlenme sırasında ise gittikçe artan bir ısı çıkmaktadır. Zamanla doğru orantılı olarak artan bu ısı, bir süre sonra alevlenmeye yetecek dereceyi bularak maddenin kendiliğinden tutuşmasına neden olmaktadır. Örneğin: Bezir yağına bulaştırılmış bir bez parçası yukarıda açıklandığı şekilde bir süre sonra alev alarak yanmaya başlayabilmektedir.

YANGIN Yararlı ateş yakılan yerler dışında, kontrolü elden çıkmış yanma olayıdır. (Örneğin: Ormanda bir yanma olayı yangındır. Akaryakıt depoların yanması bir yangındır. vs) YANGIN SINIFLARI Yangınları çeşitli gruplar altında toplamak için yapılan çalışmalar neticesinde en uygun ayrım yanıcı madde cinslerine göre yapılmıştır. Bu sınıflama aşağıda belirtildiği gibi dört ana grupta belirlenmiştir.

A SINIFI: Katı yanıcı maddeler yangını; Çeşitli odun, kereste, ham ve mamul tekstil, maddeleri kağıt vb. maddeler.

B SINIFI: Sıvı yanıcı maddeler yangını; Gazyağı, benzin, mazot, fuol-oil madeni yağlar, alkol, tiner, vernik, boyalar vb. maddeler.

C SINIFI: Gaz haldeki yanıcı maddeler yangını; Likit petrol gazı (Tüp gaz havagazı, hidrojen vb. maddeler yangını.

D SINIFI: Yanabilen hafif metaller yangını; Alüminyum, magnezyum vb. maddeler.

YANGINLARIN SEBEPLERI a-Yangınlardan korunma önlemlerinin alınmaması, b-Bilgisizlik, c-İhmal ve dikkatsizlik, d-Kazalar, e-Sıçrama, f -Sabotaj, g-Tabiat olayları a) KORUNMA ÖNLEMLERININ ALINMAMASI Mesela elektrik sistemiyle ilgili gerek tesisat gerekse sigorta sistemlerinin yeterli düzeyde yapılmaması, binalarda çatı kirişleri ile baca ilişkilerinin gereği gibi düzenlenmemesi, bacaların yeterli özenle sıvanmaması, Likit Petrol Gazı kullanırken tüp kullanımı ile ilgili gerekli önlemlerin alınmaması, soba ve kalorifer sistemlerinde gerekli tertibatın alınmayışı ve gerekli periyodik temizlik ve bakımlarının yapılmaması, nedenleriyle yangın çıkmaktadır. b) BILGISIZLIK Mesela tavan arası ve çatıya kolay ve çabuk tutuşabilecek eşyalar koymak, yakıt depoları veya yakıtla çalışan yerlerde kıvılcım çıkartacak etkenlerin bilinmemesi vb. Durumlarda yangının çıkması kaçınılmazdır. c) İHMAL Mesela ağaçlık yerlerde söndürülmeden atılan kibrit, sigara izmarit gibi maddeler, Likit Petrol Gazı Tüplerinin kibritle kontrol edilmesi, prizde ütü ve ocak fişi unutulması, piknik tüpleri üzerine geniş tabanlı tencere, kazan konularak uzun süre ısıtılması, sigortaya gereğinde fazla tel sarılması vb.

Yapılmaması bilindiği halde ihmal edilerek yapılan işler yangına sebep olur. d) KAZALAR Mesela trafik kazaları araç yangınlarına, iş kazaları makine ve bina yangınlarına soba vb. cihazlarda meydana gelen kazalar bina yangınlarına sebebiyet verirler.

e) SIÇRAMA Mesela fabrika ve atölyelerde kaynak ve taşlama makinelerinden sıçrayan kıvılcımların etrafta bulunan benzin, mazot vb. maddeler üzerine düşmesi, sobadan sıçrayan yanan kömür parçalarının halı, kilim vs. Maddeler üzerine düşmesi sonucu çıkan yangınlar. f) SABOTAJ Çeşitli amaçlar için bilerek ve isteyerek yangın çıkartılmasıdır. Mesela tarla, ev yeri açmak amacıyla ormanların yakılması bina, işyeri ve tesislerin kundaklanması gibi kasti olaylardan yangın çıkartılmasıdır. g) TABIAT OLAYLARI Tabii olarak kendiliğinden ortaya çıkan yangınlardır. Mesela Deprem,Yıldırım düşmesi, güneş ışınlarından meydana gelen yangınlar gibi.

YANGININ YAYILMASI Yangın beş yolla çevreye yayılmaktadır. Temas, çevirim, ışınım, akma-sıçrama, elektrik akımı.

(1) Temas: Isının temas yoluyla yayılması için ısıya temas eden cismin ısıyı ileten bir madde olması gerekir. Örneğin; Bir ucu yanan bir ocağa sokulmuş demir çubuğun diğer ucunda ısınır ve temas ettiği halı, kilim kumaş kağıt gibi şeyleri zamanla tutuşturabilir. Burada maddenin ısıyı iletme kabiliyeti de önem taşır.

(2) Çevrim: Isınan gaz ve sıvıların, ısınma sonucu hacimleri genişler ve bunun sonucunda da hafifleyerek yukarıya çıkarlar. Çevirim yolu ile ısının yayılmasının esası kadar ısınan ve bunun sonucu hafifleyen gaz ve sıvılar, esas ısı kaynağından uzakta yeni ısı ile direkt teması bulunmayan kısımlardaki cisimleri de ısıtır. Bu şekilde devam eden ısı kaynağın kuvvetine göre, uzak mesafedeki yanıcı maddeleri bir süre sonra alevlenme derecesine kadar ısıtır ve nihayet tutuşmasını sağlar.

(3) Işınım: ısıda ışık gibi, ışınlar haline yayılmaktadır. Her ısı kaynağından ışık ışınları da çıkmakta ve kaynağın gücüne göre belli uzaklığa kadar bu ışınlar birer doğru halinde yayılmaktadır. Güneş ışığı dünyaya aynı şekilde gelmektedir.

(4) Akma-sıçrama: akma sıvılar için, sıçrama ise katı veya korlaşabilen maddelerle ısının veya yangının yayılma şeklidir.

(5) Elektrik Akımı: Elektrik birçok tehlikesine karşı bir yangın sebebidir ısı kaynağına yakın olan yerlerdeki kabloların izoleleri ısı etkisi ile yumuşamakta ve bozulmaktadır. Bu ise tesisatı kısa devre

kontaklara neden olmakta, sigortalarda arızalı ise yanan noktanın uzağında sırf elektrik kontağından yeni tutuşmalar meydana gelmektedir.

YANGIN ETKENLERI a)-Bacalar b)-Sigara Kibrit c)-Kıvılcım d)-Elektrik e)-Benzin f)-Likit Petrol Gazı,Doğal Gaz g)-Hayvanlar h)-Yıldırım ı)-Güneş Işığı a) BACA YANGINLARI Birinci yol ilk iş olarak bacanın alt kısmından söndürmeye başlamak, bunda başarı elde edilmez ise ateşin eriştiği en yüksek noktanın üstünden ve bacadan açılacak delikten suyu sis olarak vermek. Sis halindeki, su ısı ile buharlaşması neticesi soğuma ve boğma yolu ile söndürmeyi sağlamak gerekir. İkinci bir yol ise; bacanın üst ve alt ağızlarının ıslak çuval ve kaba dokulu kalın kumaş parçalarıyla yıkanması neticesi söndürme sağlanmıştır. b) SIGARA VE KIBRIT Sigara ateşinin ortalama sıcaklık derecesi 800 Co civarında olduğu söndürülmeden atılan sigaranın yanıcı, patlayıcı ve parlayıcı maddelere teması neticesinde yangın çıkabilir. Eğer söndürmeden yere atılan bir sigaranın, rüzgar tesirli sürüklenerek temas ettiği yanıcı maddeyi tutuşturduğu bir gerçektir. c) KIVILCIM Yanan bir kütleden koparak etrafa sıçrayan küçük parçacıklara kıvılcım dendiğini hepimiz bilmekteyiz.

Bu parçacıkların yanar veya kor halde bulunması düştüğü yerdeki maddenin cinsine göre yanma olayının meydana gelmesine sebebiyet verir.

Kıvılcımların kaynağı genellikle; 1.Mangallarda yanan ateşler, 2.Sobalarda yanan ateşler, 3.Bacalar, 4.Tren Bacaları, 5.Motorların egzozları, 6.Sönmemiş sigaralar, d) ELEKTRIK

Elektrikten çıkan yangınların nedenlerini genel olarak iki ana gurupta toplayarak izah edebiliriz.

(1) Elektrik enerjisini kullananların ihmal ve dikkatsizliğinden kaynaklanan yangınlar.

(2) Elektrik tesisatından kaynaklanan yangınlar. e) BENZIN Benzinin alevlenme ısısı 40-41 derece olduğundan kapalı yerlerde patlama, açık yerlerde parlama şeklinde yanma meydana gelir. Benzinin hava ile karışımı % 1,5 veya 7,6 oranında ise Yanma olayı oluşabilir. Benzin buharı bulunan veya bulunabilecek yerlerde alev ve kıvılcım çıkartan alet, malzeme kullanılmamalıdır. f) LIKIT PETROLGAZI-LPG Sıvı petrol gazı da dediğimiz bu gaz petrol yan ürünlerindendir. Ham petrolün damıtılması sırasında elde edilen ürünlerin yanı sıra hidrokarbon sınıfı (etan, metan, propanbütan, etilen, metilen vb. gazlar) gaz maddelerde ortaya çıkmaktadır g) HAYVANLARIN SEBEP OLDUĞU YANGINLAR Açık ateş kullanılan yerlerde başıboş bırakılan hayvanlar yangın çıkarabilirler. Kedi, ve köpek gibi bilhassa evlerde bulundurulan hayvanların gaz lambası, gazocağı, ispirto ocağı ve mangal gibi şeyleri devirmeleri, suretiyle yangına sebebiyet vermeleri mümkündür. h) YILDIRIM Yıldırım, bulutlarının taşıdıkları elektriklerin bir buluttan diğer buluta veya bir buluttan toprağa boşalma olayıdır. Birkaç kısma ayrılan yıldırım parlayıcı ve patlayıcı maddeye denk gelirse yangın çıkabilir. ı) GÜNEŞ ISISI Güneş ışığı doğrudan yangın çıkaran bir unsur olabileceği gibi yangının oluşumuna yardım eden bir etken olarak da incelenebilir. Güneş ışığı özellikle metal ve yansıtıcı olmayan (ışığı absorbe eden) yüzeyler üzerinde sıcaklık artışına neden olduğundan bu tip yüzeylerin altında bulunan kolay yanıcı maddelerin tutuşmasına veya buhar çıkarmasına neden olabilir.

YANGIN TÜRLERİ 1- LPG Yangınları 2- Doğalgaz yangınları 3- Akaryakıt yangınları

4- Baca yangınları 5- Elektrik yangınları 6- Orman yangınları 7- Araç yangınları 8- Bina yangınları 1- LPG YANGINLARI Hava ile karışmadıkça yanmazlar, Yanıcılık limitleri %2 ile 8 arasındadır. Teneffüs edilmesi halinde zehirsizdirler.1 litre sıvı LPG. 550 gram kadar ağırlıktadır. LPG. Hakikatte Renksiz ve kokusuzdur. Fakat emniyet mülahazası ile kerih esansı ilave edilir. Kap içinde tazyik altında sıvı halde iken % 10 kadar hacim değiştirebilirler. LPG. Ekseriyetle propan ve bütan gazlarının karışımıdır. Bütan daha tembel fakat propan daha hareketli gazdır. Bir kova içinde sıvı LPG. Aniden yere dökülecek olursa yerde henüz yayılma fırsatı bulmadan buharlaşır. Sıvı LPG. İnsan derisi ile temas ederse ciddi donmalar yapar. Aniden buharlaştığı için dokunduğu yeri dondurur.

LPG EMNIYET KAIDELERI LPG tüpleri daima dik tutulur ve dik olarak depolanır. Gaz kaçıran tüpler araziye götürülerek akıtılır.

LPG tüpleri tamamen doldurulmaz. % 10 genişleme payı olarak boş bırakılır. LPG tüpleri civarında tahta, kağıt, odun gibi yanıcı maddeler depo edilmez. Yanmakta olan LPG tüpünün civarındaki tüpler ve varsa yanıcı malzemeler devamlı olarak soğutulmalıdır.

2- DOĞALGAZ YANGINLARI Doğal Gazın Kullanım Alanları Doğalgaz ilk olarak yakacak amacıyla, Çin’de (MS.221- 263) tuz üretimi için kullanılmıştır. Bu yıllarda doğal gazın yataklardan kullanım yerine bambu kamışları ile taşındığı bilinmektedir. Doğal gazın ilk modern üretim ve tüketim tekniklerine ABD’de rastlanmaktadır. Erie Gölü yakınlarında yaklaşık 10 m derinlikten 4 cm çapında borularla çıkarılan doğalgaz, Freodena şehrinin aydınlatılması için kullanılmıştır. İlk endüstriyel kullanım ise 1841 yılında yine ABD’nin Batı Virginya eyaletindeki tuz üretim tesislerinde gerçekleşmiştir. Konutlarda geniş kapsamda kullanıma, 1880 yıllarında ABD’nin Pennsylvania eyaletinde başlanmıştır.

DOĞALGAZIN ÖZELLIKLERI Doğalgaz esas olarak Metan (CH4) ve metana göre daha az oranda olmak üzere Etan(C4H10) ve Propan(C3H8) gibi Hidrokarbonlardan ve Azot (N2) Karbondioksit (CO2), Hidrojensülfür (H2S) gazlarından meydana gelen renksiz, kokusuz ve havadan hafif bir gazdır. Ayrıca çok küçük yüzdelerde olmak üzere Oksijen ve Argon gazlarının bulunduğu doğalgaz kaynaklarına da rastlanabilir.

Hidrojensülfür (H2S) zararlı bir bileşen olduğundan, doğalgaz kaynaklarına da rastlanabilir.

DOĞALGAZIN TEHLIKELERI Odalardaki Tehlikeler, Mutfaktaki Tehlikeler, Banyodaki Tehlikeler, Apartman Boşluğu WC’ lerdeki Tehlikeler, Kazan Dairesindeki Tehlikeler, Topraklama ile ilgili Tehlikeler, Doğal Gaz Tesisatının Korunması ile ilgili Tehlikeler.

3- AKARYAKIT YANGINLARI

PARLAYICI SIVILAR YANICI SIVILAR Benzin Ağır dizel yakıtı Değişik ham petroller Ağır fuel -oil Solventler Yağlama yağı Gazyağı Sıvı parafin Hafif dizel yakıtı BENZIN Benzin çok çabuk buharlaşabilen maddedir, dolayısı ile benzin buharı bulunan yerlerde alev ve kıvılcım çıkartan alet ve cihazların kullanılmamasına dikkat edilmelidir. Benzinin parlama ısısı 40-41 santigrat derece olduğunda bir kıvılcım teması halinde kapalı yerlerde patlama, açık yerlerde parlama meydana gelir.Ham petrol sıvı halde iken yanmaz ancak buhar haline geçip hava ile belli bir oranda karıştıktan sonra yanabilir. Tüm akaryakıtlar böyledir. Bir litre benzin buhar haline geçince 30 litre yanıcı buhar elde edilir.

Akaryakıt Yangınları Nasıl Oluşur?

Genel olarak akaryakıt yangınları şu şekillerde oluşur.Açık kaplardaki akaryakıtın buharlaşarak çevreden ateş alması,temizlik nedeniyle benzin ve gazyağı gibi petrol ürünlerinin kullanılması nedeniyle benzin ve gazyağı gibi petrol ürünlerinin kullanılması oluşan buharların ateşle teması ile, akaryakıt tanklarının buharların ateşle teması ile,akaryakıt tanklarının temizlenme amacı ile kapaklarının açılması sonucu çevreye dağılan buharların ateşle teması, akaryakıt buharlarının bulunduğu yerlerde çalışan motorlardan çıkan kıvılcımlarla temas etmesi.

4- BACA YANGINLARI Bacanın iç yüzeyini kaplayan kurum saf karbondur ve son derece yanıcıdır. Kurum; kuru yağsız ve hidrojeni az olan yakıtlarda toz halinde, nemli yakıtlarda tabaka halinde, yağlı yakıtlarda zift halinde oluşur. Kurum yanma sıcaklığına ve yeterli oksijene ulaştığı anda baca yangını başlar.

Baca yangınlarının söndürülmesi ise alt kısımlardan başlanarak hava ile irtibatı kesilir, bu işlem yeterli gelmez ise en üstten su sisi yaparak söndürülür.

5- ELEKTRIK YANGINLARI Kullanıcıdan kaynaklananlar: Elektrik enerjisinden ısı kaynağı olarak yararlanmak amacı ile yapılan cihazların kullanılmaları esnasında kullanma talimatlarına uygun kullanılmaması, İhmal ve tedbirsizlik sebebiyle kullanımlarının bitiminden sonra fişlerin çekilmemesi yukarıda bahsettiğimiz zaman ile orantılı olarak yangınların çıkmasına neden olurlar.

Tesisattan kaynaklananlar: Elektrik tesisatların talimatlara uygun şekilde yapılmaması halinde büyük bir yangın tehlikesi arz eder, ısı nedeniyle elektrik kablolarında meydana gelen erimeler neticesinde tellerin birbirine teması (kısa devre) ile ortaya çıkan şiddetli akımın kolay yanabilen maddeleri tutuşturarak yangın çıkarması mümkündür. Kısa devreler elektrik nakil hatlarının kemirici hayvanlar tarafından tahribi neticesinde de oluşabilirler.

6- ORMAN YANGINLARI Orman yangınlarının oluşmasında en önemli etken insan ve yıldırımdır. Orman yangınlarının meydana gelmesi temelde sıcaklık, oksijen ve yanıcı madde etmenlerinin bir araya gelmesi ya da getirilmesiyle ortaya çıkan oksidasyon olgusudur. Bu etmenlerin nitelikleri ve nicelikleri yangınların şiddeti ve yayılma gücü üzerinde etkili olmaktadır. Orman Yangınlarının Çeşitleri:Orman yangınları meydana gelişlerine ve ormanda yaktıkları kısımlara göre esasen üç kısma ayrılır. Örtü Yangını, Tepe Yangını, Gövde Yangını

ORMAN YANGINI ÇEŞITLERI Örtü Yangını; Örtü yangınları toprağı örten ot, funda, yaprak, dal, kütük, ibre, yosun, çalı ve devriklerin yanması ile meydana gelen yangındır.

Tepe Yangını: Örtü yangınlarına zamanında müdahale edilmezse, tepe yangınına dönüşür, örtü yangınında meydana gelen yüksek hararet neticesi ağaçların üst kısımları da tutuşur ve tepelerine kadar sirayet eder.

Gövde Yangını: Gövde yangınları ağaçlara yıldırım düşmesi sonucu veya ağaçlardaki balları almak için ateş ve tütsü yakılması sonucu ağaçların gövdelerinde meydana gelir

7- ARAÇ YANGINLARI Araçlarda meydana gelen yangınlar genellikle kısa devreden kaynaklanabileceği gibi; Isınmış motor üzerine karbüratörden sızan benzin. Açık unutulan radyo ve teypler Güneş altında park edilen araçların camlarının önüne konulan çakmak ve kibrit. LPG’li araçların gaz sıkışması gibi nedenlerden yangınlar çıkmaktadır.

ARAÇ YANGINLARINI SÖNDÜRME USULLERI Mümkünse akü kutup başları çıkarılmalı.İlk anda KKT söndürücü ile müdahale edilmeli, önlenemediği taktirde su ile müdahale edilmeli. Binek araçlarının söndürme mesafesi 15mt. Akaryakıt tankerlerinde gaz patlaması emniyet mesafesi sınırı 100 metredir.

8- BİNA YANGINLARI: Binalarda ortaya çıkan yangınlar çöp veya kağıt kutusunun tutuşması, elektrik kontağı, soba, baca gibi etkenlerledir. Genel olarak ahşap yangınlarını her türlü söndürme vasıtası ve söndürme cihazları ile söndürebiliriz. Yangın çıkmış binanın öncelikle keşfinin yapılması, binanın yapım şeklinin, içinde bulunan malzemenin niteliğinin tespit edilmesi zorunluluğu vardır.

Tuğla yığma binalarda çatı ve üst katlarda çıkan yangında yanan katların enkazlarının aşağı katlara dökülmesi ihtimali olabileceğinden söndürmede kullanılan suyun ağırlığı da buna eklenince enkazın yıkıldığı katın tabanında çökme tehlikesi belirecektir. Beton kirişli duvarları taş ve tuğla yığma binalarda çatı ve üst katlarda çıkan yangınlarda çoğu kez döşeme ve kiriş başlarının yanmasına neden Bacanın iç yüzeyini kaplayan kurum saf karbondur ve son derece yanıcıdır. Kurum; kuru yağsız ve hidrojeni az olan yakıtlarda toz halinde, nemli yakıtlarda tabaka halinde, yağlı yakıtlarda zift halinde oluşur. Kurum yanma sıcaklığına ve yeterli oksijene ulaştığı anda baca yangını başlar. Baca yangınlarının söndürülmesi ise alt kısımlardan başlanarak hava ile irtibatı kesilir, bu işlem yeterli gelmez ise en üstten su sisi yaparak söndürülür.

YANGIN YERİNDE ORTAYA ÇIKABİLECEK TEHLİKELER Yangın yerinde canlıları ve itfaiyecileri tehdit eden çok çeşitli ve büyük tehlikeler oluşur. Yangını birincil afet yapan ve itfaiyeciliği en riskli ve stresli meslek haline getiren bu tehlikelerdir. Yangın yerindeki tehlikeleri dokuz başlık altında inceleyebiliriz.

1- YANGININ BÜYÜME HIZI Yangın çok hızlı büyür, dolayısıyla yangına karşı yapılacak müdahale de çok hızlı yapılmalıdır.

2- YÜKSEK SICAKLIK TEHLİKESİ Yangın yerinde insanın dayanabileceğinin çok üstünde sıcaklık oluşmaktadır. Müdahale edenler yanmamaları için gerekli donanıma sahip olmalıdırlar.

3- YANGIN BİLEŞENLERİNİN YANGININ YAYILMASINA ETKİLERİ 3-1-Yanıcı Madde (Cinsi, Miktarı, Dağılımı) 3-2- Hava veya Oksijen (Hava Büyüklüğü, Rüzgar) 3-3- Isı Transferi (İletim, Taşınım, Işınım) 4- YANGININ SAFHALARINDAKİ TEHLİKELER 4-1- Başlangıç Safhasında ALEV DİLİ (Flame - over) 4-2- Denge Safhasında ANİ TAM TUTUŞMA (Flash - over) 4-3- Sıcak Tütme Safhasında YANGIN PATLAMASI (Backdraft) 5- ZEHİRLİ GAZLARIN OLUŞTURDUĞU SOLUNUM ZORLUĞU TEHLİKESİ 5-1- Boğucu Etki Yapan Zehirli Gazlar (1. Grup) 5-2- Tahriş Edici Zehirli Gazlar (2. Grup) 5-3- Kanı Zehirleyen, Sinir Sistemini Tahrip Eden Zehirli Gazlar (3. Grup) 6- PATLAMA TEHLİKESİ 6-1- Fiziksel Patlama 6-2- Kimyasal Patlama Patlayıcı Maddelerin Patlaması, Oda Patlaması, Yangın Patlaması 7- ÇÖKME TEHLİKESİ Patlamanın Tesiri İle, Kolon ve Kirişlerin Yanması İle, Yüksek Sıcaklıkla Demirin Yumuşaması İle, Yüksek Sıcaklıkla Betonun Ayrışması ve Tozlaşması İle, Yüksek Sıcaklıkla Tuğlaların ve Taşların Çatlaması İle, Yüksek Sıcaklıkla Oda Hacminin Genleşmesi ve Gerilme İle, Sıkılan Suyun Ağırlığı İle 8- ELEKTRİK TEHLİKESİ Müdahale Mesafesi, Önlemler (Kuru elbise, Yalıtkan Eldiven), Elektriğin Kesilmesi 9- KİMYASAL TEHLİKE 9-1- Tahriş Edici Sıvı Kimyasal Maddeler 9-2- Tahriş Edici Katı Kimyasal Maddeler 9-3- Zehirleyici Kimyasal Maddeler 9-4- Su İle Reaksiyona Girerek Yanıcı Gaz Üreten Maddeler 9-5- Radyoaktif Maddeler 1- YANGININ BÜYÜME HIZI Yangın geometrik olarak büyür. Başlangıcında bir bardak su ile söndürülebilecek bir yangın, ikinci dakikada bir kova su ile, üçüncü dakikada bir fıçı su ile ancak söndürülebilir. Buna karşılık itfaiyeci de çok hızlı olmak zorundadır. İtfaiyeci, meşguliyeti ne olursa olsun ihbardan bir dakika sonra hareket eden aracın içinde olacak,

Dünya standartlarına göre en geç beş dakika sonra yangın yerine varmış ve hortum sermiş olacaktır.

Yangın yerinde de ani ve isabetli kararlar alabilecek ve çok seri hareket edecektir.

Yangın için alınan bütün güvenlik önlemleri sürekli kontrol edilmeli ve her an kullanıma hazır tutulmalıdır. Yangın çıkışları ve merdivenleri her zaman açık olmalıdır. Hortumlar takılı ve kullanıma hazır, sulu sistemde her an basınçlı suyu mevcut ve bakımlı olmalıdır. Yangın söndürme tüpleri dirsek hizasına ve kaçış yolları üzerine, kolayca alınabilecek şekilde asılmalı, arabalarda hemen torpido altına takılmalıdır. Yangın yerinde saniyelerle yarışıldığı hiçbir zaman unutulmamalıdır.

İtfaiye araçlarının birinci derecede geçiş üstünlüğüne sahip olmasının en önemli nedeni budur. Diğer araçlar itfaiye araçlarına hemen yol vermeli, itfaiye araçlarının geçişini zorlaştıracak şekilde araç park edilmemelidir.

2- YÜKSEK SICAKLIK TEHLİKESİ: Yangın yerinde sıcaklık çok hızlı bir şekilde yükselir. Sıcaklık 5 dakika sonra 555 oC, 10 dakika sonra 660 oC, 15 dakika sonra 720 oC, yarım saat sonra 820 oC olmakta, bir saat sonra 927 oC’ a yükselmektedir. Görüldüğü gibi en büyük sıcaklık artışı ilk beş dakikada olmaktadır. Bunun için yangınlarda ilk dakikalar hatta saniyeler çok önemlidir.

Yüksek sıcaklık ve alev insan vücudunda onarılmaz yaralar açmaktadır. Derinin yanması ile derinin altında bulunan ter bezleri tahrip olur. Vücutta bulunan toksin maddeler ter bezleri yoluyla dışarı atılmazsa kan zehirlenmesi yapar ve hayat sona erer.

Yüksek sıcaklık dolayısıyla 1- Proteinler pıhtılaşmaya başlar, 2- Kan basıncının artmasıyla hayati organlarda iç kanamalar oluşabilir, 3- Kalbin ritmik temposu bozulur. Aşırı su kaybı, solunum sıkışması ve zorluğu meydana gelir. Bunların sonucu yine ölümdür.

İnsan vücudu ve solunum sistemleri: 65 oC sıcaklığa sınırlı bir süre, 120 oC sıcaklığa 15 dakika, 143 oC sıcaklığa 5 dakika, 177 oC sıcaklığa ise 1 dakika dayanabilir.

Isının ışınımı olan alev, insan vücudunda 1. 2. 3. derece yanıklara sebep olur. Isı kaynağı ve alevle olan mesafe ve muhatap olma süresi önemli etkendir. Yanığın yeri, büyüklüğü ve derinliği de önemlidir.

Gözler arasındaki bir yanık, bacaklardaki aynı büyüklükteki bir yanıktan daha tehlikeli ve kötüdür.

1. derece yanık; Derinin güneş yanığı gibi yanması, deride kızarıklık biçiminde görülen yanıktır. Önemli kabul edilmez. 2. derece yanık; Su toplanarak derinin kabarcıklanması biçiminde meydana gelen yanıktır. Acı verir. 3. derece yanık; Derinin kömürleşecek derecede kavrulması biçiminde meydana gelen yanıktır.

Yanık tedavisi tıbbın diğer bölümlerinden tamamen ayrı ve karakteristik işlemleri olan bir tedavi biçimidir. Ülkemizde askeri amaçlı olarak İstanbul GATA’ da, Ankara GATA’ da bir de ayrıca Adana’da olmak üzere üç yerde ve çok sınırlı yatak kapasiteli Yanık Tedavi Merkezleri vardır. Çok masraflı ve zahmetli olması nedeniyle başka tıp fakültelerinde ve hastanelerde böyle bir merkez kurulmamıştır.

Bu çok büyük bir eksikliktir. Mutlaka her ilde yeterli kapasitede Yanık Tedavi Merkezleri kurulmalıdır.

Ayrıca yangın yerinde oluşan kızgın hava kısa süre de olsa solunduğunda, solunum alanlarında yanmaya neden olmaktadır. İç yanık denilen bu hadise burun kıllarının yanmış olması ile teşhis edilmekte ve bu yanık karşısında tıbben yapılabilecek bir şey kalmamaktadır.

Yangın yerinde oluşan yüksek sıcaklık ve alev tehlikesine karşı yanmaya dayanıklı elbise, başlık ve eldiven giyilmelidir. Ayrıca hava tüplü solunum cihazı ve maskesi; yüz, göz yanıklarına ve iç yanığa karşı son derece önemli koruyucu görev yapmaktadır.

3- YANGIN BİLEŞENLERİNİN YANGININ YAYILMASINA ETKİLERİ Yangın bileşenleri olan Yanıcı Maddenin cinsi, miktarı ve dağılımı, Oksijen veya havanın oranı, hava büyüklüğü, rüzgarın olup olmayışı ve Isı transferi gibi faktörler yangının yayılmasını etkilemektedirler.

3-1- YANICI MADDE Yanıcı maddenin cinsine bağlı olarak; Alevlenme Kabiliyeti, Tutuşma Sıcaklığı, Nem Oranı, Yüzey Kütle Oranı, Isıl Değeri gibi karakteristik özellikleri yangının büyümesini ve yayılmasını etkileyen faktörlerdir.

Yanıcı maddenin miktarına bağlı olarak; Yangın Potansiyeli, Yangın Yükü ve Yangın Yükü İndeksi gibi parametreler; Yanıcı maddenin dağılımı ile alakalı olarak; İmar Sıklığı, Yangın Bölmeleri, Yangına Karşı Bırakılacak Boşluk gibi faktörler yayılmayı etkilemektedirler.

3-2- OKSİJEN veya HAVA Beşte biri oksijen olan hava, yangının büyümesini ve yayılmasını etkileyen en önemli faktördür.

Yangın yerindeki Hava Büyüklüğü, Tabii Rüzgar ve Şiddetli Rüzgar varlığı, Oksijen Üreten Kimyasal Reaksiyonların olması, Yanıcı Madde - Oksijen Oranı gibi faktörler etkendir.

Oksijenin oranı yükseldikçe yanma hızı ve ısısı artar. Birine normal hava diğerine saf oksijen verilen iki odun yığını karşılaştırılırsa yanma hızının ve yanma ısısının değiştiğini görebiliriz. Rüzgâr belirli bir zaman biriminde ateşe daha fazla oksijen verdiğinden körükleyici etki yapar. Şiddetli rüzgarla yayılan yangınlar çok zor kontrol altına alınabilir.

Yangının yayılmasında yangın odasının büyüklüğü de önem taşır. Oda büyüdükçe oksijen oranı da artar. Büyük odalarda (bodrum yangını-tiyatroda sahne yangını gibi) yangın daha çabuk yayılır.

3-3- ISI TRANSFERİ Ekzotermik bir kimyasal reaksiyon olan yangın, sürekli ısı üretmekte ve zincirleme şekilde bitişikteki maddeleri tutuşma sıcaklığına ulaştırarak büyümekte ve yayılmaktadır. Bu herkes tarafından kolayca anlaşılmaktadır. Ayrıca bitişik olmayan maddelerin tutuşma sıcaklığına ulaşarak yanmaya başlaması söz konusudur ki bu ancak tecrübeli itfaiyecilerce veya ısı transferi bilgisi ile anlaşılır.

3-3-1- İletimle Isı Transferi (Conduction) ‘nde arada iletken vardır. Mesela kötü bir iletken olan "beton duvar" yangın odasındaki ısıyı diğer odaya iletir. Duvarın öbür tarafındaki duvar kağıdı, yaslanmış dolap, sandalye gibi yanıcı maddeler tutuşma sıcaklığına ısınır ve yanar. İtfaiyeci bunu bildiği için henüz hiçbir yanma belirtisi olmayan duvara su sıkarak soğutma yapar.

3-3-2- Taşınımla Isı Transferi (Convection) ‘nde arada gaz ya da sıvı akışkan vardır. Mesela yangın ürünü olan kızgın duman, baca etkisi ile yükselerek üst katlara ısı aktarmakta ve yangını taşımaktadır.

Akışkan tahliyesi (ventilasyon) gerekir.

3-3-3- Işınımla Isı Transferi (Radiation) ‘nde arada iletken veya akışkan olmadığı halde güneş örneğinde olduğu gibi ısı ışın olarak yayılmakta ve karşısındaki maddeyi tutuşma sıcaklığına yükseltmektedir. Işınım okları dik olarak ulaşırsa (ekvator gibi) etkili olmakta, yatay ulaşırsa (kutuplar gibi) etkisiz olmaktadır. Beyaz ve açık renkler ışınımı yansıtmakta,

Siyah ve koyu renkler ışınımı soğurmaktadır. Işınım bütün istikametlere doğru, mesafenin karesiyle ters orantılı olarak yayılır.

Rüzgar ters yönden esse dahi yangın, ışınımla etraftaki binalara ısı aktarır. Etraftaki binaları soğutmak gerekir.

4- YANGININ SAFHALARINDAKİ TEHLİKELER Yangının başlangıç, gelişme ve sonuç safhalarında ayrı ayrı davranış biçimleri ve tehlikeler oluşmaktadır.

4-1- Başlangıç Safhasında Alev Dili Tehlikesi (Flame-over); Başlangıç safhasında Oksijen yeterli ama ısı yetersiz olduğundan tam yanma olmuyor. Yarım yanmış gazlar sıcaklıklarından dolayı yükselip dolaşırlarken, uygun oksijen + sıcaklık oranını buldukları yerde kısa süreli olarak alev dili şeklinde yanıyorlar (Flame-over). Başlangıç evresinde itfaiyeciler müdahale ederken eğilerek, hatta çömelerek çalışmaları gerekiyor. Çünkü yukarılarda her an bir alev dili şeklinde yanabilecek yarım yanmış gazlardan oluşan duman dolaşmaktadır. Böyle durumlarda da hava tüplü solunum cihazı koruyucu görev yapmaktadır.

4-2- Denge Safhasında Bütün Eşyaların Birden Tutuşması Tehlikesi (Flash-over); Denge safhasında ısı yeterli, oksijen yeterli, duman az ve hemen hemen tam yanma oluyor. Yükselen sıcak hava konveksiyonla odada dolaşarak bütün yanıcı maddeleri tutuşma sıcaklığına yükseltiyor. Bir anda tüm maddeler tutuşuyor (Flash-over). İtfaiyecinin birden alevlerin ortasında kalma tehlikesi var. Temkinli ve soğutarak ilerleme veya dışarıdan müdahale gerekiyor.

4-3- Sıcak Tütme Safhasında Yangın Patlaması Tehlikesi (Backdraft); Sobanın gece uyutulmasına benzeyen ve Korlaşma Safhası da denilen bu safhada Isı yüksek, İlerleyen yangın oksijeni azalttığından oksijen yetersiz, yarım yanma yani sıcak tütme devam ediyor. Odayı basınçlı bir şekilde bu yarım yanmış gazlar dolduruyor. Kapı pencere açıldığında oksijen giriyor ve oda patlıyor (Backdraft). Bu İtfaiyeciler için en büyük tehlikedir. İslerden kararmış camlar, alev azlığı, duman çokluğu, kapının çok sıcak olması, aralıklardan puflayan duman ve homurtular backdraftın habercisidir. İtfaiyeciler backdraft öncesini tesbit etmeli, kapı ve pencereden direk girmemeli, önce çatıdan gaz tahliyesi (Vantilasyon) yapmalıdırlar.

5- ZEHİRLİ GAZLARIN OLUŞTURDUĞU SOLUNUM ZORLUĞU TEHLİKESİ Yangın yerinde meydana gelen ölüm olaylarının çoğu zehirli gazlar sebebiyle olmaktadır. Zehirlenme çoğunlukla soluma, nadiren de deriden soğurma yoluyla olur.

Zehirli gazları tesirlerine göre üç gruba ayırabiliriz;

5-1- 1.Grup Zehirli Gazlar; Kendisi zehirli olmadığı halde bulundukları yerlerde oksijeni ittikleri için boğulmaya neden olurlar.

Oksijen oranı % 16’ nın altındaki hava, insan vücudu için yetersizdir. Oksijenin dışındaki bütün gazlar bu açıdan zehirli kabul edilir. Bu gruba giren gazlar: Su Buharı, Azot, Asal Gazlar (Helyum, Neon, Argon, Kripton, Xenon), Hidrojen, Metan, Etan, Propan v.b.

1. grup zehirli gazların bulunduğu yangın yerlerine ancak ağır solunum cihazları (Hava tüplü) ile girilmelidir. Hafif solunum cihazlarının (filtreli maske) oksijen olmayan yerde hiçbir anlamı olmayacaktır.

Boğucu gazların tesiri altındaki odalar derhal havalandırılmalı, tesir altında kalan kazazedeler derhal temiz havaya çıkarılmalı, Rahat nefes alabilmeleri için yatırılmalı, kolu ve yakası gevşetilmeli ve oksijen verilmelidir. Hayat belirtisi görülmeyen kazazedeye suni teneffüs yaptırılmalı, vücut ısısını kaybetmemesi için üzeri örtülmelidir. Yangın yerinde bulunması gereken ambulansın önemi burada ortaya çıkmaktadır.

5-2- 2. Grup Zehirli Gazlar; Nefes yollarını tahriş ederler, göz ve deriye de zarar verirler. Bunlar asidik ve bazik gazlardır; Hidroklorik Asit (HCl), Nitrik Asit (HNO3), Formik Asit (HCOOH), Asetik Asit (CH3COOH), Propiyonik Asit (CH3CH2COOH), Klor (Cl2), Kızgın hava, Amonyak (NH3), Aminler (RNH2), Hidrazin (H2N-NH2), Azotdioksit (NO2), Azot Monoksit (N2O), Kükürtdioksit (SO2) v.b.

2. grup zehirli gazların bulunduğu yangın yerlerine de her ihtimale karşı yine hava tüplü solunum cihazları ile girilmelidir.

Aynı ilkyardım işlemlerine ilaveten kazazedenin yüzü gözü yıkanmalıdır. Tıbbi tedaviye gönderilmelidir.

5-3- 3.Grup Zehirli Gazlar; Kana, sinir sistemine ve hücrelere tesir ederler. Bu gruba giren gazlar; Karbon Monoksit (CO): Hemen her yangında ortaya çıkar. Kan zehiridir. Akciğerlerden hücrelere oksijen taşıyan hemoglobinle birleşerek karboksi hemoglobin kompleksini oluşturur. Kandaki oksijen taşıyıcı yok edilmiş olur. Hidrojen Siyanür (HCN) benzer şekilde kompleks yapmaktadır. Kükürt Karbonat (CS2) ve Hidrojen Sülfür (H2S) sinir zehiridirler. Merkezi sinir sistemini tahrip edip ölüme neden olurlar.

3.grup zehirli gazların bulunduğu yangın yerlerinde düşük dozajlarda özel filtreli maskeler kullanılabilirse de her ihtimale karşı hava tüplü solunum cihazları kullanılmalıdır.

CO zehirlenmesi ile kandaki hemoglobinin 2/3 ‘ünde dönüşüm olmuşsa, artık kazazedeye saf oksijen vermenin bile hiçbir faydası olmayacaktır.

5-4- Piroliz ve Ayrılma ile Tehlikenin artışı; Yangın yerindeki yüksek sıcaklık nedeniyle bazı gazların, zehirleme etkisi daha fazla ürünler oluşturduğu bilinmelidir. Karbontetraklorür (CCl4) [Halon 104, Yangın söndürücü olarak kullanılıyordu, yasaklandı] kızgın demire püskürtüldüğünde çok zehirli olan fosgen (COCl2) oluşur. Diğer halojenlerde de benzer şekilde daha zehirli ürünler oluşur.

YANAN MALZEMENİN ÖZELLİĞİNE GÖRE ÇIKAN ZEHİRLİ GAZLAR A- Ahşap, Kağıt Ve Pamuk Yangınlarında; Karbon monoksit (CO): Tehlike sınırı 50 ppm veya 55 mg/m3, yüksek derecede zehirli.

Formaldehit CH2O: Tehlike sınırı 2 ppm veya 3mg/m3 Formik Asit HCOOH: Tehlike sınırı 5 ppm veya 20 mg/m3 son derece zehirli.

Metilalkol CH3OH: Tehlike sınırı 20 ppm veya 260 mg/m3 Asetik asit CH3COOH: Tehlike sınırı 10 ppm veya 25 mg/m3 B- Plastik Yangınlarında;  Karbonmonoksit CO: Yukarda ifade edildi.  Hidroklorik asit HCI: Tehlike sınırı 5 ppm veya 7 mg/m3  Hidrojen siyanür HCN: Tehlike sınırı 10 ppm veya 7 mg/m3 son derece zehirli.)  Azot oksitler N2O veya NO2: Tehlike sınırı 5 ppm veya 9 mg/m3 son derece zehirli.

C- Kauçuk Yangınlarında;  Karbonmonoksit CO: Yukarda ifade edildi.  Kükürtdioksit SO2: Tehlike sınırı 5 ppm veya 13 mg/m3 son derece zehirli.  Kükürtlü Hidrojen H2S: Tehlike sınırı 10 ppm veya 15 mg/m3 son derece zehirli.

D- İpek Yangınlarında;  Amonyak: NH3: Tehlike sınırı 25 ppm veya 18 mg/m3  Hidrojen siyanür HCN: Tehlike sınırı 10 ppm veya 18 mg/m3 Karbonmonoksitten 10 kat daha zehirlidir.

E -Yün Yangınlarında;  Karbonmonoksit: Yukarıda ifade edildi.  Kükürtlü hidrojen: Tehlike sınırı 10 ppm veya 15 mg/m3 son derece zehirli.  Kükürtdioksit: Tehlike sınırı 5 ppm veya 13 mg/m3 son derece zehirli  Hidrojensiyanür HCN: Yukarıda tarif edildi.

6-PATLAMA TEHLİKESİ Yangın yerindeki en büyük tehlikelerden biri de patlama tehlikesidir.

6-1- Fiziksel Patlama; Yangın yerinde içinde yanıcı gaz olsun olmasın bütün basınçlı kaplar fiziksel patlama tehlikesi oluştururlar. Yangın söndürme tüpleri, deodorantlar, düdüklü tencere, LPG tüpleri içlerindeki gazın artan sıcaklıkla genleşmesi sonucu, çeperlerin taşıyabileceği basıncı aştığında en zayıf yerinden, genellikle ısındığı taraftan patlar. Dış kabı aksi istikamete doğru şarapnel tesiri ile fırlar.

Tüpler soğutulduktan sonra yangın mahallinden çıkartılmalıdır.

6-2- Kimyasal Patlama; a- Patlayıcı Maddelerin patlaması; Yangın yerinde patlayıcı maddeler olabilir.

Isı ve ateşin ulaşması sonucu patlama meydana gelir. b- Oda patlaması; Yanıcı gazların alt ve üst patlama sınırları vardır. Kapalı hacimde var olan veya açığa çıkan yanıcı gazların konsantrasyonu bu patlama sınırları arasına ulaşırsa en ufak bir kıvılcımla bile oda patlaması meydana gelir. c-Yangın patlaması; oda içindeki yarım yanmış, basınçlı ve yüksek sıcaklıktaki gazların odaya oksijen girmesi sonucu patlaması (Backdraft) 4-3 ‘de anlatılmıştı.

7- ÇÖKME TEHLİKESİ Yangın yerinde çökme tehlikesi ile sık karşılaşılır. Çökmeyi kullanılan malzeme ve yapı cinsi önemli ölçüde belirler. Yapı malzemeleri olarak; ağaç, döküm, çelik, taş ve tuğlayı inceleyebiliriz.

Ağaç; esnekliği, çekme mukavemeti, ısıl yalıtkanlığı ve yüksek basınç dayanıklılığı nedeniyle avantajlıdır. Ayrıca çökme öncesinde çatırdaması itfaiyeciler için uyarı niteliği taşır. Yalnız yanıcı olması nedeniyle taşıma gücünü tehlikeli bir şekilde kaybeder. Özellikle çatılarda, bağlantı noktalarında yanma olursa çökme oluşur.

Döküm; sıcaklığa karşı çok ılımlı davranır. 4OO °C sıcaklıktan sonra döküm çeliğe nazaran daha az olarak taşıma gücünü kaybetmeye başlar. 11OO °C sıcaklıkta ise herhangi bir dış değişiklik göstermeden taşıma gücü tamamen ve ani bir şekilde kaybolur. Bu olay ısınmış yapı malzemelerinin ani soğumasına neden olabilecek şekilde su sıkılması durumunda daha düşük derecelerde de gerçekleşir. Çelik; çok yüksek ısı iletimine sahiptir. Isınma durumunda gerilme sınırını çok kolay aşabilir. Gerilme sınırı aşıldığında gerilme esnekliği kaybolur. Ve kalıcı şekil değişmeleri meydana gelir. Çok zayıf olan ve basınç altında bulunan yapı kısımları yüksek sıcaklıklarda ortadan katlanır. Basınç altındaki parçalar ise uzar ve birleşim noktalarında değişiklikler meydana getirir.

Bu durumda bütün konstrüksiyonu ve çevirme duvarlarını yıkabilecek güçte kuvvet meydana gelir. Çelik, sıcaklık yükseldikçe sağlamlığını ve taşıyıcılığını kaybeder.

Taş; yangın durumunda çok olumsuz davranır. Tabii taşlar serttir. Yüksek basınç mukavemetine sahiptir. Isı iletme oranları çok düşüktür. Isınan taşların içinde bulunan Kuvars(SiO2) kristalleri diğer parçalar gibi genleşemediği için özellikle ani soğumalarda maddenin değişikliğine yol açar. Granit soğutma suyu ile karşılaştığında cam gibi çatlar.

Tuğla ve Briket; Sıcaklığa karşı tutumları daha iyidir. Bu malzemeler imal edilirken yüksek sıcaklık altında pişirildiklerinden ısıya karşı mukavemetlidirler. Bu suni taşlar ateşe dayanıklı yapı malzemeleri olarak kulanım alanları bulur. Ayrıca ateşe çok dayanıklı refrakter tuğlalar yüksek sıcaklık işlemleri için kullanılmaktadır.

Dört türlü yapı şekli vardır.

1-Ahşap yapılar 2-Bağdadi yapılar 3-Kagir yapılar(Yığma) 4-Ateşe dayanıklı, betonarme yapılar.

1-Bazı tarihi binalar, kulübe ve yazlıklar ahşap yapı türünün kullanıldığı yapılardır ve özellikle tek katlı olarak yapılanlar için çökme tehlikesi çok azdır.

2-Bağdadi yapı şekli aslen ahşap olup duvarları ve bazı aksamı sıvalarla takviye edilmiştir. Şehirlerde ve taşralarda üç ile dört kat yüksekliğinde sık sık rastlanır. Çökme tehlikesi çok yüksektir.

3-Kagir yapı türleri bulunduktan ikinci dünya savaşına kadar sıkça kullanılmıştır. Bu yapıların özellikleri; duvarlarının ateşe dayanıklı tuğladan; yer, tavan, merdiven ve çatısının ağaçtan yapılmış olmasıdır. Çökme tehlikesi çok fazladır.

4-Betonarme binalarda duvarlar tuğla veya betondan, tavanlar ise çelik veya betondan yapılmıştır.

Bazı binalarda çatılar dahi çelik veya çelik beton konstrüksiyondan yapılmıştır. Bu binaların merdivenleri de kaçma ve müdahale yolu olarak ateşe dayanıklıdırlar.

Çökmenin birinci sebebi, yüksek sıcaklıktan dolayı yapı malzemelerinin taşıma gücünün zayıflamasıdır; Ahşap binalarda; direk, bağlantı ve kirişlerin yanması sonucu, betonarme binalarda kolan ve kirişlerdeki demirin yumuşaması ve taşıyıcı özelliğini kaybetmesi ile, betonun 500 o C sıcaklıktan sonra tozlaşması ve ayrışması ile çökme oluşur.

Çökmenin diğer sebebi ise çeşitli nedenlerle oluşan basınç ve kuvvetlerdir; Taşların iç gerginlik sonucu çatlaması ile, Isıdan dolayı oda hacminin genişlemesi ve uzama, gerilme ile, patlamadan dolayı gelen yüksek basınç ile, uzun süre sıkılan söndürme suyunun oluşturduğu fazla ağırlık ile ve su emici maddelerin şişerek oluşturduğu kuvvetlerle yan duvarları yıkması sonucu çökme oluşur.

İtfaiye erinin çökmeye karşı kişisel koruma tedbiri itfaiye miğferidir. Tehlikede bulunan ekipler derhal geri çekilmelidir.

8- ELEKTRİK TEHLİKESİ Yangın yerindeki elektrik kaçağı itfaiyeciyi tehdit eden en büyük tehlikelerdendir. İtfaiyecinin en büyük silahı sudur ve su da elektriği iletir. Dolayısıyla su sıkarken çarpılma ve ayrıca dokunarak çarpılma tehlikesi vardır. Elektrik kurumu tarafından aksi belirtilmedikçe tüm teller ve metal kısımlar elektrikli olarak kabul edilmelidir. Sarkan kablo, metal gaz, su ve kalorifer boruları ve demir çitlerden uzak durulmalıdır.

Yangın yerinde önce elektrik şalteri indirilerek veya sigorta sökülerek, mümkün değilse elektrik kurumundan yardım istenerek elektrik kesilmelidir.

Bu arada elektrik kesildiği için gündüz penceresiz odalarda ve zemin altındaki katlarda, gece tüm yangın yerinde gizli karanlık tehlikesi oluşur. Bu nedenle el feneri bulundurulmalıdır.

Elektrik tehlikesi tehdidi altındaki yangın yerlerinde kuru elbise ve yalıtkan eldiven ile çalışılmalıdır.

Kazazedeye dokunmak hatta yaklaşmak bile tehlikeli olabilir. Önce elektrik kesilmeli, kesilemiyorsa kuru odun, kuru elbise gibi tamponlar aracılığıyla kazazede elektrikli kısımdan uzaklaştırılmalıdır.

9- KİMYASAL TEHLİKE Yangın yerinde tehlikeli kimyasal maddeler bulunabilir. Tehlikeli kimyasal maddelerin çoğunluğunu tahriş edici kimyasal maddeler oluşturur. Bunlardan gaz olanlar 5.bölümde 2.grup zehirli gazlar bahsinde anlatıldı.

9-1- Su İle Reaksiyona Girerek Yanıcı Gaz Üreten Maddeler Sodyum, Potasyum, Kalsiyum metalleri, bu metallerin peroksitleri ve karpit gibi maddeler su ile temas ettiklerinde Hidrojen gazı oluştururlar. Yanma patlama şeklinde olur. Bu nedenle yangında bu maddelere kesinlikle su sıkılmamalıdır. Bu maddeler tamamen havasız ortamda saklanmalıdır.

9-2- Zehirleyici Kimyasal Maddeler; Kurşun tozu (Pb), Cıva (Hg) ve Fosfor (P) açık yaralardan ve mide bağırsak yolu ile insan vücuduna girip zehirleyebilirler. PVC yandığı zaman Hidroklorik Asit (HCl) çıkarır. Hidrojen Siyanür (HCN), Metil Bromür (CH3Br, [Halon 1001]) ve Karbon Tetraklorür (CCl4, [Halon 104]) deri yolu ile vücuda girebilen zehirli maddelerdir. Bu konuda Uludağ Üniversitesi Zehir Danışma Merkezi 365 gün/24 saat hizmet vermektedir. (Tel: +90 224 442 82 93) 9-3- Radyoaktif Maddeler Atomların parçalanması esnasında çekirdeklerinden çeşitli ışınlar yayılır. Bu ışınlar alfa (a), beta (b) ve gama (g) diye adlandırılmıştır. Alfa ve beta ışınları yüklü partiküllerdir. Gama ışınları ise röntgen ışınlarına benzeyen kısa dalgalı ve giriş (yarma, nüfuz) gücü yüksek ve uzun menzilli elektromanyetik dalgalardır.

Gama kaynağı olarak Kobalt Altmış (Co-60), İridyum (Ir-192) ve Sezyum (Cs-137) kullanılmaktadır.

Endüstride; seviye, kalınlık ölçme, kaynak ve dikiş kontrolü için radyografi (gamagrafi) şeklinde, tıpta teşhis ve tedavi amaçlı olarak radyoterapi’de kullanılmaktadır. Ayrıca kriminolojide, jeolojide v.b. kullanım alanları vardır. Bunlardan aktivitesi yüksek ve sürekli aktif kaynak olarak sadece radyoterapi merkezleri tehlike oluşturabilir. İstanbul’da 3’ü özel olmak üzere 10 hastanede gama ışını ile tedavi yapan radyoterapi merkezi vardır. Yalnız bunlar son derece güvenli korunmaya sahiptirler.

Konu ile ilgili kurum İstanbul’daki Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ÇNAEM) dir. [Tel: 0.212.548 40 50 (6 hat)] Merkez yetkilileri bugüne kadar böyle bir tehlike ile karşılaşılmadığını söylemektedirler. Ankara'da da Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ANAEM) bu konuda görev yapmaktadır.

Alfa, beta ve gama ışınlarına iyonize ışınlar denir. Bu ışınlar insan vücudundan geçerlerken atom ve moleküllerdeki elektronları yerinden koparmak suretiyle iyonize ettikleri için ışın hastalıklarına yol açar. Işın hastalıkları akut ve kronik diye ikiye ayrılır. Akut olarak; kusma, ishal, ağız ve gırtlak iltihabı, burun kanaması ve ateşlenme ortaya çıkar. Kronik hastalıklar olarak kısırlık, kanser, karaciğer hastalıkları, kanda değişme ve erken yaşlanma sayılabilir. Ayrıca ırsi (genetik) tesirleri olup, sakat doğumlara yol açtığı için müdahale eden itfaiyecilerin 45 yaşın üzerinde olmasına ve kısa sürelerle nöbetleşe çalışılmasına dikkat edilir.

Alfa ışınları ancak deriyle direkt temas halinde tehlike oluşturur. Beta ışınları çok yakın mesafede tesir edebilir. Ancak gama ışınları uzak mesafelere de tesir eder. "İyonize hava" elektriği ilettiği için Radyakmetreler veya Otomatik İyonize Yangın İkaz Sistemleri tarafından kolayca algılanır. Etkilenmeyi ve korunmayı 1- Uzaklık, 2- Zaman ve 3- Zırh faktörleri belirlemektedir. Alfa, beta ve gama ışınları ile karşılaşma ihtimali varsa uzaktan müdahale en iyi korunma tedbiridir. Bu arada Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezinden uzman ekip istenmelidir. Ancak insan hayatı söz konusu ise veya önemli bir tehlikeyi ortadan kaldırmak için kısa süreli müdahale düşünülebilir.

Alfa ve beta ışınlarına karşı korunmak kolaydır. Ancak bu ışınları yayan kaynakların yani radyoaktif maddelerin teneffüs edilmemeleri gerekir. Normal elbise bile alfa ışınları için iyi, beta ışınları için kısmi koruyucudur. Gama ışınları için kurşuna batırılmış veya kurşunla kaplı elbiseler bile çok az koruyucu görev yapar. Gama ışınlarının oluşabileceği yerlerde koruyucu duvar örebilmek için kurşunlu tuğla bulundurmak gerekir. Radyoaktif maddelerin sindirim ve solunum yolu ile vücuda girmemeleri için hava tüplü solunum cihazları mutlaka kullanılmalıdır.

9-4- Tahriş Edici Sıvı Kimyasal Maddeler; Tahriş edici maddeler arasında sıvılar deriye daha derinden nüfuz edebildiklerinden daha tehlikelidirler. Bunlar çoğunlukla kuvvetli asitler ve kuvvetli bazlardır; Nitrik Asit (HNO3), Hidroklorik Asit (HCl), Sulfirik Asit (H2SO4), Hidroflorik Asit (HF), Sodyum Hidroksit [Sudkostik] (NaOH) v.b.

Tahriş Edici Katı Kimyasal Maddeler de uzun süre aynı yerde kaldıklarında hücrelerin salgıladıkları sıvılarla çözünerek tahriş etkisi gösterirler. Katı olarak; Hidroksitli Kireç (KOH), Katı Sodyum Hidroksit [Südkostik] (NaOH), Söndürülmemiş Kireç (CaO), Toz halinde Kalsiyum Karpit (CaC2) v.b.

Tahriş edici kimyasal maddeler göz için en büyük tehlikeyi teşkil eder. Bir damlası dahi gözü kör edebilir. Bu yüzden bu tür tehlikelerin tehdidi altındaki yangın yerlerinde; gözleri korumak için maske, elleri ve ayakları korumak için lastik veya plastik eldiven ve çizme kullanılmalı, deri eldiven ve ayakkabı kullanılmamalıdır. Çünkü deri tahriş edici maddeyi içine çekeceğinden çok tehlikelidir. Özel durumlarda plastik veya özel kaplanmış komple elbiseler kullanılmalı ve koruyucu elbisenin pantolon paçasının çizmenin üzerine taşmasına dikkat edilmelidir.

YANGINLARA MÜDAHALE YANGINA MÜDAHALE: Yangına etkili bir şekilde müdahale için müdahale gurubunun; konumu, disiplini ve eğitimi aynı zamanda araç, gereç ve malzemelerinin her zaman için hazırda bulunması çok önemlidir.

(1) Haberleşme sistemi (2) Yangın haberinin alınması ve personele duyurulması (3) Gurubun hareket tarzını bilmesi (4) Yangın yerinde dikkat edilmesi gereken konular (5) Müdahale esnasında dikkat edilmesi gereken konular (6) Araç gereç ve malzemelerinin toplanması ve gruba geri dönüş (1) YANGIN SÖNDÜRME ÇALIŞMALARININ ORGANİZASYONU (a) Yangın söndürme çalışmalarında organizasyonu yürüten; en yetkili kişi İtfaiye amiridir. (b) Yangın söndürme hızı, isabetli ve etkili bir müdahaleyi gerektirir. (c) Yangın söndürme acil bir operasyon niteliğidir. (d) Yangın söndürme çalışmaları soğukkanlı bir şekilde yürütülmelidir. (e) Yangın söndürme çalışmalarında her personel ne yapacağını bilmelidir. (f) Müdahale tereddütsüz, kesin kararlı olunmalıdır. (g) Yangın çalışmalarında kopukluk başarısızlığı getirir. (ğ) Yangın çalışmalarında kargaşa ve panik başarısızlığı getirir (h) Yangın çalışmalarında emir-komuta zinciri sağlıklı olmalıdır. (ı) Yangın söndürme çalışmaları iyi düzenlenmelidir. (i) Yangın söndürme çalışmalarında personel kendini iyi korumalıdır. (j) Yangına müdahalede çıkış noktasından değil, yayılma noktalarından, yangının arkasından önüne geçerek söndürmeye çalışılmalıdır. (k) Yangın söndürüldükçe ilerleyerek kontrol altına alınmalıdır. (l) Yangın söndürme çalışmalarında lansı kullanan personel, pulvarize sistemle müdahaleyi yaparken kendisini de korumayı bilmelidir. (m) Yangın söndürme çalışmalarında, yangın binanın içerisinde ise dışarıdan müdahalenin tersine içeriden müdahale yapılmalıdır. (n) Yangın yerinde hortum açma işi düzenli ve çabuk yapılmalıdır. (o) Yangın isabetli su verilmelidir. (p) Dumanlı yangınlarda ventilasyon ( havalandırma ) sağlanarak söndürme yapılmalıdır.

AKARYAKIT YANGINLARI Günlük yaşantımızın türlü alanlarında kullandığımız benzin, mazot, gaz yağı vb. ürünler yeraltından çıkarılır ve ham petrolün dağıtımından elde edilir. Yanıcı ve akıcı olduklarından genel olarak akaryakıt adını alırlar. Ham petrol yer altından çıkarılan, koyu renkte, pekmez kıvamında bir sıvıdır. Milyonlarca yıl önce dünyanın coğrafi ve jeolojik yapısında meydana gelen değişmeler; yer sarsıntısı ile yüksek basınca maruz kalması sonucu ham petrol oluşmuştur. Ham petrolü ilk defa Amerikalılar 1859 yılında toprağı burgu ile delip yeryüzüne çıkarmışlardır.

(1) Akaryakıtların özellikleri: (a) Akaryakıtlar suya göre daha hafiftirler. (b ) Akaryakıtların yana bilmesi için önce buhar haline gelmesi ve sonrada hava ile karışması gerekmektedir.

SIVI HALDEKİ AKARYAKITLAR YANMAZLAR. (d) Akaryakıtlar yanıcı olabilmek için çıkardıkları buhar havadan ağırdır. Bu nedenle bulundukları yerin alçak noktasına çökerler. Bil hassa rüzgârsız sakın havalarda çevredeki hendek ve çukurlarda, kuyularda biriken akaryakıt buharları tehlikeli durumlar oluştururlar. (e) Akaryakıt buharı teneffüs edilirse zararlıdır. Baş dönmesi baygınlık ve ölümlere neden olabilir. (f) Tam dolu olan akaryakıt tanklarının veya varillerin içlerinde ayrıca bir buhar ve hava hacmi bulunamayacağı için patlamalarına ve yanmalarına teorik olarak imkân yoktur. (g) Bunun yanında boş varil ve tanklar içlerinde buhar ve hava hamcı bulunabileceği için daima tehlike yaratabilirler. Bu sebeple boş sarnıçlı kamyonlara, boş tank ve varillere ateş ile yaklaşılması doğru değildir.

(2) Akaryakıtların yanması: Akaryakıt buharlarının yanmaya başlamaları için, açık alev veya ateş ile temasa gerek yoktur. Yanma noktalarına kadar ısınmaları ya da ısınmış bir cisim ile temas etmeleri alev için yeterlidir.

Akaryakıtların yana bilmesi için buhar haline geçerek hava ile karışması zorunludur. Benzin düşük sıcaklıkta buhar haline geçebilir. Mazot, uçak yakıtı, gaz yağı, vb. ağır akaryakıtlar ısıtılmadıkça buharlaşmazlar.

(3) Akaryakıt yangınları nasıl oluşur? (a) Açık kaplardaki akaryakıtın buharlaşarak çevreden ateş alması. (b ) Temizlik nedeniyle benzin ve gaz yağı gibi petrol ürünlerinin kullanılması sonucu oluşan buharların ateşle teması sonucu oluşan buharların ateşle teması sonucu. (c) Akaryakıt tanklarını temizlemek amacı ile kapaklarının açılması sonucu oluşan buharların ateşle teması sonucu.

(d) Akaryakıt buharlarının; bulunduğu yerlerde çalışan motorlardan çıkan kıvılcımlarla temas etmesi ve elektrik şasesi sonucu.

(4) Akaryakıt yangınlarına müdahale (a) Akaryakıt yangınları genellikle; dolum ve boşaltım tesislerinde, depolama tesislerinde ve nakliye sırasında meydana gelmektedir. (b ) Akaryakıt yangınlarında boğma sistemi kullanılarak yanıcı madde ile havanın ilişkisi kesilmelidir. (c) Su ile küçük çaplı akaryakıt yangınlarına müdahale edildiğinde; su pulvarize (yağmurlama) şeklinde işlenirse hem soğutur hem de havayı keserek sönmesinde yol açar.

Yüzeyde ve büyük ( 20 m² den fazla ) akaryakıt yangınlarına köpükle müdahale edilmelidir.

DİKKAT: KÖPÜK İLE SU AYNI ANDA YA DA KÖPÜKTEN SONRA SU KULLANIMI AKARYAKIT YANGINLARINA YANLIŞ MÜDAHALE ANLAMI VERİR. İKİSİ BİR ARADA KULLANILDIĞINDA KÖPÜK YIRTILARAK, YANGIN HAVA İLE BULUŞUR VE BÜYÜR. SU KÖPÜK ÖRTÜSÜNÜ BOZACAKTIR. (d) KKT ve CO2 başlangıç halindeki akaryakıt yangınlarının söndürülmesinde etkilidir. Oksijenle olan teması kesmek suretiyle yangını söndürmek mümkündür. (f) Özgül ağırlık bakımındın akaryakıt; yağdan ve sudan daha hafiftir.

Köpük 15-20 cm kalınlıkta bir örtü oluşturarak yanan maddenin hava ile ilişkisini keser. Köpüğün rüzgar ve ısıya dayanıklı olması, düzey ve yatay yüzeylerin kaplama özelliği akaryakıt yangınlarında ana söndürücü madde olarak kullanılmasını gerekli hale getirmiştir. (g) Açık alanlarda meydana gelen akaryakıt yangınlarına önü kesilerek müdahale edilmelidir. (ğ) Akaryakıt bulunan kapların depolandığı yerlerde meydana gelen yangınlara, dışarıdan müdahale edilmeli içeri girilmelidir. (h) Akaryakıtın çok hızlı yanması, bir den parlaması içinde bilindiği kabı yırtması, yanarak alev seli şeklinde çevreye yayılması karakteristik özelliğidir. Bu nedenle çok yakın plandan müdahale edilmemelidir. (ı) Akaryakıt yangınlarının söndürülmesinde uygulanacak yöntem ve söndürücü madde; yanan akaryakıt miktarına, içinde bulunduğu kaba ortama göre değişmektedir. (i) Akaryakıt tank ve tankerlerinde meydana gelebilecek yangının söndürülmesi öncelikle hava ile teması sağlayan kapakların kapatılması ile mümkündür. Ancak böyle bir durum mümkün değilse yangının söndürülmesinde su ve köpük birlikte kullanılarak çalışma yapılmalıdır.

DİKKAT: KÖPÜK AKARYAKIT YANGINLARININ SÖNDÜRÜLMESİNDE EN ETKİLİ SÖNDÜRÜCÜDÜR.

LİKİT PETROL GAZI YANGINLARI

Organik teoriye göre milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvan artıklarının basınç ve ısının etkisi ile kimyasal değişikliğe uğraması sunucu meydana gelmiştir. Doğal gazın yaygın olarak kullanılmasına dünyada 1960lı yıllardan sonra, ülkemizde ise 1989lu yıllardan sonra başlamıştır.

(1) Doğalgazın kaynakları: Genel olarak doğalgaza sıradağ yamaçlarında petrol yatakları ile birlikte veya serbest olarak rastlanmalıdır.

Dünyadaki doğalgaz yataklarının dağılımı Bulunduğu yer % Bağımsız Devletler Topluluğu 37,4 Orta Doğu ( İran Körfez Ülkeleri ) 30,6 Kuzey Amerika ( ABD, Kanada ) 8,4 Pasifik. Orta güney Asya, G. Doğu Asya 7,1 Afrika ( Cezayir, Libya, Nijerya, Mısır ) 5,7 Orta Doğu Güney Amerika 5,5 Avrupa (Batı ve Kuzey Avrupa, kuzey Denizi ) 5,4 Ülkemizde Mardin Çamurlu sahasında yaklaşık 1 milyar metreküplük rezerv, Trakya da ise 14 Milyar metre küplük rezerv vardır.

(2) LPG nin özellikleri ve kullanım alanları (a) Hava ile karışmadıkça yanmazlar (b) Yanıcılık limitleri %2-8 arasındadır (c) Teneffüs edilmesi halinde zehirlidirler (ç) 1 litre sıvı LPG 550 gram kadar ağırlıktadır (d) LPG buharları havadan daha ağırdır (e) LPG hakikatte renksiz ve kokusuzdur fakat emniyet mülahazası ile kerih esansı ilave edilir (f) Kap içinde tazyik altında sıvı halde iken %10 a kadar hacim değiştirebilirler (g) LPG ekseriyetle propan ve bütan gazlarının karışımıdır (h) Bütan daha tembel fakat propan daha hareketli gazdır (ı) Bir kova içinde sıvı LPG aniden yere dökülecek olursa yerde henüz yayılma fırsatı bulmadan buharlaşır (i) Sıvı LPG insan derisi ile temas ederse ciddi donmalar yapar (j) Aniden buharlaştığı için dokunduğu yeri dondurur.

Kullanım alanları; (a) Mutfaklarda ( ocak, fırın ve mutfak cihazlarında) (b ) Su ısıtıcılarında ( Şofbenlerde ve kombiler ) (c) Sobalarda ( EGO dan onaylı sobalar ) (d) Kat Kaloriferlerinde ( EGO dan onaylı ) Ayrıca Doğalgazdan sanayide amonyak, metanol, hidrojen, mürekkep, zamk, sentetik, lastik, fotoğraf filmi, deterjan, boya, dinamit plastik, antifriz ve gübre gibi maddelerde doğrudan hammadde olarak kullanılabilir.

Doğalgaz 40 bar da ülkemize geliyor. Regülaj istasyonlarında basınç 15 bar a düşüyor. EGO ya teslim ediliyor. Değişik yerlere konuşlandırılan istasyonlarda basınç 4 bar a düşüyor. Evlere, işyerlerine bina girişlerine kolonlarla önce 51 milibar, sayaç giriş vanalarında ise 21 milibar basınçla kullanılması sağlanılıyor. Cezayir den alınan sıvılaştırılmış doğal gaz ise ülkemizde (yeşil) belediye otobüslerinde kullanılmaktadır.

(3) LPG Konusunda dikkat edilmesi gereken hususlar: (a) Bu gaz tüplerle ve özel surette imal edilmiş sarnıçlı kamyon, vagon ve deniz araçları ile nakil ve tevzi edilmelidir. (b ) Dolu tüpler üzeri açık ve yan kapları tabanla aralıklı bulunan özel araçlarla nakledilmeli, umumi ve hususi araçlarla naklinden kaçınılmalıdır. Satış yerlerinden evlere dağıtım yapmak (c) Dolu tüplerin muhafazasını sağlamak üzere yapılacak depolar için belediyelerce yer gösterilmeli, üzerinde iş yeri ve ikametgah, bitişiğinde bina bulunmayan, tabi ve cebri vantilasyon ( havalandırma sistemi)tertibatı olan tek katlı depolarda bulunacak tüp adedi tehdit edilmeli, dolu ve boş tüpler, arada en az bir metre geçit bırakılmak sureti ile istiflenmelidir. (d) Bilhassa resmi daire ve müessese, hastane, kışla, otel, okul, han, sinema, tiyatro gibi halkın toplu bulunduğu yerlerle parlayıcı ve patlayıcı maddeler bulunmamalıdır. (e) Depo ve satış yeri arasında en az 50 metre mesafe bulunmalı ve bu mesafe her ne suretle olursa olsun ihlal edilmemeli ve korunmalıdır. (f) Likit Petrol Gazının havadan ağır olduğu ve bu tüplerin kaçak yapması halinde gazın zeminde toplanacağı kaydedilmişti. Gazın bu vasfı göz önünde tutulmalı ve satış yerlerinde muayyen adette tüpü geçmemek şartı ile, depolama yapılmalıdır. (g) Zemin seviyesinden aşağı yerlere bodrumlara tüp konulmamalı, (h) Dolu tüplerin konulduğu yerin bitişiğindeki binalarla kapı ve pencere vasıtasıyla da irtibat bulunmamalı. (ı) Tüplerin konulduğu zemin ıslak ve rutubetli olmamalı ve ateşe dayanıklı malzemeden yapılmış olmalıdır. (j) Bilhassa kapalı çarşılarda, pasajlarda, iş hanlarında, toplu halde yatılan yerlerde, eğlence yerlerinde ve patlayıcı ve parlayıcı madde depoları ile karpit depolarının altında veya bitişiğinde her ne suretle olursa olsun satış dahi yapılmamalıdır. Patlayıcı ve parlayıcı madde, karpit depo ve satış yerleri dışında kalan iş yerlerinde iki dolu tüpten fazla bulundurulmamalıdır.

(4) Gaz kaçaklarına karşı yapılabilecekler (a) Gaz kaçağının kolayca anlaşılması için gazın içine özel bir koku eklenmiştir. Bu kokuyu duyduğunuzda; cihazı kullanmayın, ya da kullanmayı bırakın tüpü hemen güvenli bir yere bırakın. (b) Bir gaz kaçağı hissettiğiniz anda, tüpün üzerindeki detantör düğmesini kapayın ve hemen satıcınızdan bir yetkili isteyin. (c) Gaz kaçağının meydana geldiği yeri havalandırın. Ağır olduğu için yere çöken gazı, bir süpürgeyle yelpazeleyip dışarı atın. (d) Gaz kaçağının nedenini sakın kibrit yakarak aramayın. Bunun için sabunlu suyu bağlantı yerlerine sürün çıkan kabarcıkları gaz kaçağını gösterecektir. (e) Çok önemli bir gaz kaçağı durumunda, sakın ateş, elektrik yakmayın, buzdolabını açmayın, kıvılcım çıkarabilecek her türlü hareketten kaçının. (f) Yangın başlangıcında kesinlikle paniğe kapılmayın. Önce tüpün vanasını kapatarak gaz kaçağını önleyin. Sonra yanan diğer eşyaları söndürün. Isınmışsa tüpün gövdesini suyla soğutun.

ARAÇ YANGINLARI: (1) Araç yangınlarının nedenleri: (a) Karbüratöre gelen benzin hortumlarının zamanla aşınması sonucu (sıcak motor üzerine yakıtın ) sızıntı yapması durumunda. (b) Karbüratörden damlayan benzinin manifold üzerine dökülerek alev alması durumunda. (c) Rastgele çekilen elektrik tesisatının kontak yapması sonucu. (d) Trafik kazaları sonucunda. (e) Sigara izmaritinin düşürülmesi sonucu. (f) Fren balatalarının (kapmaların) aşırı ısınma sonucu. (g) Akümülatörden elektrik tesisatına fazla akım gelmesi sonucu. (ğ) Oto tamir hanelerinde dikkatsizce yapılan kaynak çalışmaları sonucunda. (h) Kundaklama (sabotaj) sonucu. (ı) Marş dinamosunun elektriği Akümülatöre vermesi gerekirken elektriğin aracın gövdesine sirayeti durumunda. (i) LPG ile çalışan araçlarda bakır boru ve hortumlardan sızan gazın kıvılcım kaynağı ile birleşerek alev alması sonucu araç yangınları meydana gelmektedir.

(2) Araç yangınlarına müdahale (a) Araç yangınlarına fazla zarar vermeden müdahale yapılmalıdır. (b) Yangının aracın diğer bölümlerine sirayet etmemesi için su direkt kullanılmamalıdır. (c) Aracın akaryakıt deposunun patlama ihtimaline karşı dikkatli olunmalıdır. (d) İlk müdahaleye uzaktan başlayarak yaklaşılmalıdır. (e) Aracın motor kaputu açılırken çok dikkat edilmelidir. (f) Yangına müdahalede duruma göre söndürücü madde olarak su, kuru kimyevi toz ve köpük kullanılmalıdır.

ELEKTRİK YANGINLARI Elektrik insan hayatına iyi hizmetlerin yanı sıra, zararlarda verir. Yangın yerindeki elektrik kaçağı müdahale eden kişiyi tehdit eden en büyük tehlikelerdendir. Elektrik tesisatları standartlara uygun şekilde seçilmemişse ve talimatlar ihlal edilirse tehlike kaynakları oluşabilir. Elektrik tesisatları alçak ve yüksek gerilim olmak üzere iki kısımdır. 0-65 volt tehlikesizdir, İnsan vücudu bu gerilime dayanabilir. 66-1000 volt tehlikeli alçak gerilim. Örneğin; Şehir şebekeleri, binalar, 1001 volt ve üzeri tehlikeli yüksek gerilim. Örneğin; enerji nakil hatları…

Elektrik enerjisi zamana bağlı olarak ısı oluşturmaktadır. Herhangi bir nedenle (aşırı yük, kısa devre) ısı giderek artarsa iletkenlerin birbirlerine değmesini önlemek amacıyla kullanılan (petrol atıklarından elde edilen) izoleler ısınacak ve yanıcı gazlar çıkarmaya başlayacaklardır. Yanıcı gazların tutuşması ile elektrik yangını meydana gelmektedir. Yangına müdahale eden kişinin en büyük silahı sudur ve suda elektriği iletir. Dolayısıyla yangına su işlerken çarpılma ve ayrıca dokunarak çarpılma tehlikesi vardır.

Elektrik kurumu tarafından aksi belirtilmedikçe tüm teller ve metal kısımlar elektrikli olarak kabul edilmelidir. Sarkan kablo, metal su ve kalorifer boruları ve demir çitlerden uzak durdurulmalıdır.

Yangın yerinde önce; elektrik şalteri indirilerek veya sigorta sökülerek, mümkün değilse elektrik kurumundan yardım istenerek elektrik kesilmelidir. Bu arada elektrik kesildiği için gündüz penceresiz odalarda bodrum katlarında, gece tüm yangın yerlerinde gizli karanlık tehlikesi oluşur. Bu nedenle el feneri bulundurulmalıdır. Elektrik yangınlarına kuru kimyevi tozlu söndürücülerle müdahale yapılmalıdır. Kuru kimyevi tozun oksijenin kesme boğma, soğutma, zincirleme yanma olayını önleme ve yanıcı maddeyi bir örtü gibi kapatma özelliği vardır.

Yere düşmüş hatların çevresi tehlikelidir. Bu yüzden yere düşmüş hatlara 10 m fazla yaklaşılmamalıdır. Taki yetkililer bu bölgeyi serbest bırakana kadar. Elektrik tesisatsına tekrar elektrik verilmeden önce tesisat uzman bir kişi tarafından kontrol edilmelidir. Dokunma tehlikesinden dolayı yangın yerine işi olmayan kişiler yaklaştırılmamalıdır. Yangına müdahale noktasına ulaşa bilmek için kullanılan itfaiye merdivenleri (çelik veya hafif metal) yangın veya kaza yerinde büyük tehlike oluştururlar. Merdivenler gerilim altındaki dokunma, temas noktalarından en az bir metre uzaklığa kurulmalıdır. Taşına bilen merdivenler şüpheli yerlerde kullanılmamalıdır. Elektrik çarpan bir kazazedeye yardım için ilk önce elektrik akımı kesilmelidir. Elektrik kesilmiyorsa veya kesebilecek tecrübeli kişi yoksa kazazede iyi izole edilmiş (kuru odun, kuru elbise, lastik zemin yerden destek alınarak kablo ve marinadan uzaklaştırılır. Açık vücut kısımlarını çıplak elle dokunulmamalı, eldiven, kuru battaniye kullanılmalıdır.

BİNA YANGINLARI Binalarda oluşan yangınlar genel olarak ahşap yangınlarıdır. Binalarda çıkan yangınlar çöp veya kağıt kutusunun tutuşması, elektrik kontağı, soba, baca gibi etkenlerdir. Bu etkenler binanın esas yapı malzemelerini de sararak tüm binanın tutuşması halinde büyük bir yangın ortaya çıkar.

Genel olarak ahşap yangınlarını her türlü söndürme vasıtası ve söndürme cihazları ile söndürebiliriz. (su, köpük, kuru kimyevi toz gibi ) ancak bina yangınları geniş çap ve alanda ortaya çıkacağı için yanıcı maddeyi ve oksijeni ortadan kaldırarak söndürme olayı yok gibidir. Bu tür yangınlar ancak ısı derecesi düşürülerek söndürülebilir. Isı düşerek söndürme su ile gerçekleşebilir. Suyu kullanırken yangından kurtarılacak şeylerin en az şekilde zarar görmesini sağlayacak şekilde söndürme işlemini yapmak gerekir.

Bina içinde bulunan ve su işlendiğinde zarar görebilecek zararlı evrakların ya da cihazların bulunduğu yerden çıkan yangınları söndürmede ıslanmadan dolayı fazla hasara sebep olmamak için kuru kimyevi toz, halokarbon kullanmak yerinde olur.

(1) Bina yangınlarında dikkat edilecek hususlar:

(a) Yangın çıkmış binanın öncelikle keşfinin yapılması, binanın yapım şeklinin içinde bulunan malzemelerin niteliğinin tespit edilme zorunluluğu vardır. ( b) Tuğla yığma binalarda çatı ve üst katlarda çıkan yangınlarda yanan kartların enkazının aşağı katlara dökülmesi ihtimali ola bileceğinden söndürmede kullanılan suyun ağırlığı da buna eklenince enkazın yıkıldığı katın tabanında çökme tehlikesi belirecektir. Bu gibi durumlarda döşeme dayanıklılığını tehlikeye düşürmeyecek şekilde çalışılmalı ve zeminde su birikmesine engel olunmalıdır. (c) Beton kirişli, duvarları taş ve tuğla olan yığma binalarda çatı ve üst katlarda çıkan yangınlar çoğu kez döşeme ve kiriş başlarının yanmasına neden olduğundan döşeme tavanın ani olarak çökmesi söz konusudur. Yangın söndürme çalışmalarında bu konuya dikkat edilmelidir. Bu tip binalarda tehlikeli katların altında bulunmamak, bulunma zorunluluğu varsa kapı ve pencere altlarında veya duvar diplerinde durmak gerekir. (d) Tümü ahşap binalarda döşeme ve bölme arası yangınları gizli olarak var olan hava akımı ile tüm binanın dış duvarı, bölmeleri, döşeme ve tavan aralarını sardığından binanın taşıma gücü çok azalır ve ani olarak çökmelere neden olur. Bu tip bina yangınlarının söndürülmesinde çok dikkatli hareket edilmelidir. (e) Tüm kagir (betonarme) döşeme üzerine yığılan enkaz ile söndürme için kullanılan su döşemenin taşıma gücünü azaltarak yükü taşımayacak hale getirirse orta kolonlar askıda kalmak suretiyle döşemenin çöktüğünü, dış duvar veya bölme duvarların tehlikeli şekilde çatladığını görmek her an olasıdır. Döşeme üzerine suyun birikmesine engel olmak için kapı ve merdiven önlerine yığılmış enkazın kaldırılarak suyun boşaltılması veya döşemenin delinerek aşağı kata katılması gerekir. (f) Eternit örtülü çatıların altındaki aksamanın yanması veya eternit örtü üzerindeki boşluklara basılması durumunda yanan çatının içine düşme tehlikesi vardır. Bu tip çatılar iki eternit birleştiği yer ve altındaki kiriş ile bağlandığı noktalar en dayanıklı yerlerdir. Bu nedenle zorunlu olmadıkça çatı üzerinde dolaşmamak gerekir. (g) Müdahale çatı arasından, hariçten otomatik merdiven ile veya diğer el merdivenleri ile yapılır. (ğ) Merdiven aydınlıkları, üzerine gelen çatı kısmındaki demir veya ahşap çerçeveli camlar üzerine basıldığı an kırılarak basan kimsenin merdiven boşluğuna düşmesine neden olur. Bu gibi yerlerden geçilmezsi gerekiyorsa merdiven veya kalas uzatılarak geçilmelidir.

(h) Fazla ısı ve duman bulunan kapalı yerlere girerken veya oralarda çalışırken girenlerin üzerine daima kuruyucu cihazlar ve belinde kılavuz ipleri bulunmalıdır. Koruyucu cihazlar yoksa bu gibi yerlere emekleyerek girilmesi duman ısıdan nispeten korunmayı sağlar.

MUTFAK YANGINLARI Genellikle tüp az patlaması, kızartma esnasında tava ve tencere yağ parlaması ve sönmeden yanar halde çöp sepetine bir kibrit çöpünden kaynaklanmaktadır.

Yangın olayında önce önlem, sonra söndürme gelir.

Mutfak yangınları için önlem alınması: (a) LPG (tüp gaz) tüplerini daima dik tutunuz. (b ) Bağlantı hortumlarını sürekli kontrol erdiniz, eskimiş hortumları derhal değiştiriniz ve 1.25 m den daha uzun bağlantı hortumu kullanmayınız. (c) Arızalı detantörünüzü hemen değiştiriniz ve her tüp değişiminde contaları da mutlaka yenileyiniz. (d) Piknik tüpler üzerine geniş tabanlı tencereler koymayınız, mecbur kalmadıkça kontrolü elden bırakmayınız. (e) Doğalgaz ve LPG kaçakları için Gaz Alarm Detektörü taktırınız. (f) Gaz kaçağı hissettiğiniz mahallede kıvılcım çıkarabilecek tüm hareketlerden uzak durunuz; Ateş yakmayınız, buz dolabı kapağını açmayınız, elektrik anahtarlarına dokunmayınız ve ortamı havalandırınız. (g) Kaçak LPG ise zeminden, doğalgaz ise tavandan süpürge ile havalandırma yapınız. (ğ) Kaçak tespiti için kesinlikle kibrit veya çakmak değil, sabun köpüğü kullanınız. (h) Yaktığınız kibritlerin söndüğünden emin olmadıkça çöp kutusuna atmayınız. (ı) Unutmayın ki küçük bir kibrit alevi çöp sepetindeki kağıt parçalarını (yanıcı maddeleri) kolayca tutuşturur. (i) Her yangın küçük olarak başlar kimsesiz bir ortamda sinsice gelişir. (j) Tavada yağ kızartırken yağın taşmamasına dikkat ediniz. (k) Telefon ve kapı zili çaldığında ocağı minimum konuma getiriniz, konuşmanız veya görüşmeniz uzun sürecek ise kapatınız. (l) Taşması muhtemel yemekleri pişirir iken daima kısık ateş kullanınız. Aceleniz varsa yüksek ateşte başında bekleyiniz. Ocakta bir şey pişirirken kesinlikle yatmayınız (m) Yemek pişirmenize çocuklarınız yardımcı oluyor ise onları da yangın tehlikesine karşı uyarınız. (n) Kazara oluşacak kaymalara karşı tavanın kulpunu ocağın ortasına doğru tutunuz, sıcak kulpları bir bez veya tutacakla kontrollü bir şekilde tutunuz (o) Tava yangınlarında kesinlikle su kullanılmamalıdır. Zira su yangının büyümesine ve kontrolden çıkmasına sebebiyet verir. (ö) Kızartma esnasında küçük yağ parlamalarını boğmak (söndürmek) için, tava kapağını daima yakınınızda bulundurunuz ve olay anında üzerine kapatınız

(p) Bir yağ parlamasında tavayı sağa sola taşımayınız bu durumda yangın sizinde üzerinize sıçrayabilir. (r) Tüm gayretlerinize rağmen yangın sönmeyip büyük boyutlara yükseliyor veya büyük bir yangınla karşı karşıya kalıyor iseniz derhal itfaiyeyi arayınız. (s) Elbezi, havlu ve peçete gibi tutuşabilir eşyaları ocaktan uzak tutunuz. (ş) Kızartma yaparken kolu uzun ve geniş elbise giymeyiniz.

UYARI: HER EVE BİR YANGIN SÖNDÜRÜCÜ TÜP ŞART Mutfağınızda, kolay ulaşabileceğiniz bir yerde, mutlaka en az bir adet 2 kg lık ABC sınıfı yangın söndürme tüpü bulundurunuz ve kullanılmasını önceden öğreniniz. Söndürme; Bütün bu önlemlere rağmen bir yangınla karşılaştığınızda, panik yapmayınız ve sükuneti muhafaza ediniz. Parlayan tüpleri kesinlikle pencereden veya balkondan dışarı atmayınız, alevin üzerini var ise yangın battaniyesi ile yoksa ıslak bir bezle sarıp havasını kapatınız, veya yangın söndürücüyü kullanarak söndürünüz. Tava veya tencerelerde küçük bir parlama olduğunda, bir avuç soda ( bikarbonat sodası) serperekte yangını söndüre bilirsiniz. Ancak bu işlem için un ve nişasta ihtiva eden ( Baking Powder ) Kabartma tozu kullanmalıyız. ÖZELLİK ARZ EDEN YANGIN TÜRLERİ Bina Yangınları Orman Yangınları Akaryakıt Yangınları Uçak yangınları Yer altı çarşıları, pasajlar ve depolarda çıkan yangınlar Gemi Yangınları Kapalı Çarşı Yangınları Yangın Söndürmede Kullanılan Yöntemler I- Soğutarak Söndürme Su ile soğutma: Soğutarak söndürme prensipleri içinde en çok kullanılanıdır. Suyun elverişli fiziksel ve kimyasal özelliği yanıcı maddeyi boğma (yanan cismin su içine atılması sonucu oksijeni azaltma) ve yanıcı maddeden ısı alarak yangının söndürülmesinde en büyük etken olmaktadır. Su yangın yerine kütlesel olarak gönderileceği gibi püskürtme lans ları ile de gönderilebilir.

Yanıcı maddeyi dağıtma: Yanan maddenin dağıtılmasıyla yangın nedeni olan yüksek ısı bölünür, bölünen ısı düşer ve yangı yavaş yavaş söner.

Akaryakıt yangınlarında bu tip söndürme yangının yayılmasına neden olacağından uygulanmaz.

Kuvvetli üfleme: Yanan madde üzerinde kuvvetli olarak üflenen hava alevin sönmesine ve yanan maddenin ısısının düşmesine neden olmaktadır. Bu tip (soğutarak) söndürme ilkesi ile başlangıç yangınlarında başarıya ulaşılabilir. Büyümüş veya belirli boyutlara gelmiş yangınlarda kuvvetli üfleme yangına daha fazla oksijen sağlayacağından yangının büyümesine neden olur. Bu nedenle bu tür söndürmeler büyümüş yangınlarda kullanılmaz.

II- Havayı kesme Örtme: Katı maddeler (kum, toprak, halı, kilim vb) ve kimyasal bileşikler (köpük, klor, azot vb) kullanılarak yanan maddenin oksijen ile temasının kesilmesi ile yapılan söndürmedir. Akaryakıt yangınlarına örtü oluşturan kimyasal kullanılmaktadır.

Boğma: Yangının oksijenle temasınn kesilmesi veya azaltılması amacıyla yapılan işlemdir. Özellikle kapalı yerlerde oluşan yangınlara uygulanır.

Yanıcı maddenin ortadan kalkması: Yanma koşullarından olan yanıcı maddenin ortadan kalkması sonucu yangının söndürülmesidir.

Söndürücü Maddeler: Su: Ateşi söndüren maddeler arasında en önemlisi sudur. Su özellikle A tipi yangınlar için (katı) mükemmel bir söndürücüdür.

Kum: Yanıcı maddelerin oksijenle ilişkisinin kesilerek söndürülmesinde kullanılır. Kullanma anında kumun yanıcı maddeyi tamamen örtmesi sağlanmalıdır.

Karbondioksit gazı (CO2): Yanan maddenin üzerini kaplayan karbondioksit gazı yanıcı maddeyi oksijensiz bırakarak yangının söndürülmesi olayıdır. Genellikle çelik tüplerde basınç altında sıvı halde tutulur. Bu gazla açık alanlarda ve hava akımının olduğu yerlerde yangının söndürülmesi oldukça zordur.

Kuru kimyevi toz: Yangın söndürmede kullanılan etkin maddelerden birisi de kuru kimyasal tozdur.

Kimyasal tozların, cinslerine göre A.B.C. sınıfı yangınlar etkin bir şekilde söndürülebilmektedir. Aşırı sıcaklıktan (tahta, kumaş, araba lastiği gibi maddelerde) oluşan yangınlar, sıvıların (benzin ve türevleri) tutuşmasından çıkan yangınları ve yanıcı gazların (havagazı-doğalgaz vb.) basınç altında çıkmasından oluşan yangınların söndürülmesinde kullanılmaktadır.

Köpük: Köpük yanan yüzeyi tamamen kaplar. Bunun sonucu olarak da hava ile teması keser ve ayrıca soğutma özelliğinin bulunması nedeniyle de yangın söndürücü olarak kullanılır.

HANGİ TÜR YANGIN, HANGİ SÖNDÜRME PRENSİBİ İLE SÖNDÜRÜLMELİ VE SÖNDÜRÜLMEDE HANGİ MADDE VEYA MALZEME KULLANILMALIDIR. Yangının Çeşidi

Söndürme Prensibi

Kullanılacak Madde veya Malzemeler.

A Sınıfı Yangınlar

Soğutma

Su, su esaslı cihazlar, kuru kimyevi tozlu cihazlar,

B Sınıfı Yangınlar

Boğma

Kum, toprak, köpüklü, karbonhidratlı ve kuru kimyasal tozlu cihazlarla yangın söndürülebilir.

C Sınıfı Yangınlar

Yanıcı Maddenin Ortadan Kaldırılması

Önce yanıcı madde olan gaz musluğundan kapatılmalı, daha sonra etrafta tutuşturduğu ve yanmasına sebep olduğu maddelerin cinsine uygun söndürme uygulanmalıdır. (Örneğin: soğutma, boğma gibi.

D Sınıfı Yangınlar

Kimyasal Reaksiyon Sonucu Yanan metale uygun kimyasal söndürme maddesi söndürme (Özel) kul

YANGIN SÖNDÜRMEDE KULLANILAN ARAÇ GEREÇ VE MALZEMELER Yangın Söndürme Cihazları Hortumlar Rekorlar Lanslar Yangın Muslukları Arazözler Şnorkel Otomatik Merdiven Tahrip Aracı Kurtarma Aracı Metapomplar ve Jeneratörler Yardımcı Yangın Söndürme Araçları

Balta Kazma Baltalı Kazma Kürek Kazmalı Kürek Kanca Küskü Demiri Manivela Varyoz Gelberi İzoleli Pense Lastik Eldiven Su Anahtarı Tel Makası Dirgen Ağaç Manivela Tarha Hızar Demir Kesme Makinesi Aspiratör Tahrip Halatı Hortum İpi Elektrikli El feneri Yangın Önlemleri

Küçük bir yangın başlangıcının, büyük alevlere dönüşmesini önlemek amacıyla yapıların projelendirme aşamasından itibaren yangından korunma şartname ve yönetmeliklerine bağlı kalınması gerekir.

Kurum, kuruluş ve iş yerlerinde yangını önleyici tedbirler iki kısımda ele alınır.

I. Yapısal bakımdan yangından korunma:

Yapılarda yanmaz veya yanması güç yapı malzemelerinin kullanılması, Yangının yayılmasını önlemek amacıyla, yangın bölümleri oluşturma, Dumanların yayılmasını önlemek için duvardan sızmaları önleme, Yangına yüksek derecede dayanıklı yapı seçimi, Yangının etkilerinden korunmuş kısa kaçış yollarının sağlanması, Ateşleyici ve yanıcı malzeme kaynaklarının ayrılması, Her an çalışabilecek durumda faal yangı söndürme cihazları bulundurulmalıdır.

II. Organizasyon bakımından yangından korunma: İyi bir bina idaresi, Gerekli yasakların konulması, Sabit tesisatın sık sık kontrolden geçirilmesi, Yangınla savaş tatbikatının yapılması, Acil ışıklandırma sisteminin kurulması, Gereksiz yangın yükünün kaldırılması, Korunma sistemi ve planının düzenli kontrolünün yapılması, Düzenli bir şekilde alan tatbikatlarının yapılması EV VE İŞ YERLERİNDE ALINACAK ÖNLEMLER Çatlak, hatalı inşa edilmiş veya dolmuş bacalar yangın nedeni olabilir. Bacalar devamlı temizlenmelidir, Tavan arası ve bodrumlar temiz tutulmalıdır, Yanıcı maddeler evinizin veya iş yerinizin uygun bir yerinde saklanmalıdır,

Soba, kalorifer ve mutfak ocaklarından çıkabilecek yangınlara dikkat edilmelidir, Çocukların ateşle oynamalarına engel olunmalıdır, Sigara içilmemesi gereken yerlerde bu kurala uyulmalıdır, Kaynak ve kesme işlemlerinde çok dikkatli olunmalıdır, Elektrik donanımına ehliyetsiz kişiler el sürmemelidir, LPG tüplerinin bulunduğu mutfak ve banyolar sürekli havalandırılmalıdır, Yangına karşı korunmak ucuzdur. Evinizde ve iş yerinizde yangına karşı önlemler almak sanıldığı kadar pahalı değil, tam tersine ucuzdur. Üstelik yangına karşı korunma cihaz ve donanımları yüksek nitelikte ve sağlam olarak üretildikleri için uzun ömürlüdür ve yıllarca hizmet verebilirler.

YANGIN KAPINIZI ÇALARSA Telaşlanmayınız, 2. Bulunduğunuz yerde yangın ihbar düğmesi varsa ona basınız, 3. İtfaiyeye telefon ediniz, 4. Yangın adresini en kısa ve doğru şekilde bildiriniz, 5. Mümkünse yangının cinsini (Bina, benzin, araç vb) bildiriniz, 6. Yangını çevrenizdekilere duyurunuz, 7. İtfaiye gelinceye kadar yangını söndürmek için elde mevcut imkanlardan yararlanınız, 8. Yangının yayılmasını önlemek için kapı ve pencereleri kapatınız, 9. Bunları yaparken kendinizi ve başkalarını tehlikeye atmayınız, 10. Görevlilerden başkasının yangın sahasına girmesine mani olunuz.

YANGIN TALİMATI (2002/4390 KARAR SAYILI “KAMU BİNALARININ YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK” ESASLARINA GÖRE HAZIRLANMIŞTIR.) YANGINA KARŞI AŞAĞIDAKİ ÖNLEMLERİ ALINIZ.

YANGIN ANINDA AŞAĞIDAKİ İŞLEMLERİ YAPINIZ.

BİNANIZDAKİ BACA VE BORULARI ZAMANINDA TEMİZLEYİNİZ.

TELAŞLANMAYINIZ, YANGINI ÇEVRENİZE VE SORUMLU KİŞİLERE DUYURUNUZ. (ÇAN, ZİL, ALARM, SES V.B. İLE)

SİGARANIZI İYİCE SÖNDÜRÜP SİGARA TABLASINA ATINIZ. ÇATI ARALARINA ELEKTRİK TESİSATI ÇEKMEYİNİZ. BURALARDA YANICI, PARLAYICI, PATLAYICI MADDE BULUNDURMAYINIZ. İZİNSİZ ELEKTRİK OCAĞI, SOBASI VE GAZLI OCAK KULLANMAYINIZ. ELEKTRİK VE GAZ TESİSATI İŞLERİNİ MUTLAKA EHLİYETLİ KİŞİLERE YAPTIRINIZ VE BU TESİSATIN FENNİ MUAYENESİNİ MUTLAKA YAPTIRINIZ. ELEKTRİK TESİSATINA YETERLİ GÜÇTE OTOMATİK SİGORTA TAKTIRINIZ. YANGIN SÖNDÜRME CİHAZ VE MALZEMELERİNİ HER AN KULLANIMA HAZIR HALDE BULUNDURUNUZ. MESAİ BİTİMİNDE BÜTÜN ODALARI KONTROL ETTİRİNİZ. ARŞİV VE AMBARLARDA SOBA KULLANMAYINIZ. SİGARA İÇİLMESİ YASAK OLAN YERLERE UYARI LEVHALARI ASTIRINIZ VE BU YASAĞA UYULUP UYULMADIĞINI DENETLEYİNİZ. BÜTÜN PERSONELİ YANGIN VE YANGIN SÖNDÜRME KONULARINDA EĞİTİNİZ. YANGIN KAÇIŞ YOLLARINI KULLANILIR HALDE

EN KISA VE DOĞRU OLARAK ADRESİ, YANGIN CİNSİNİ (BİNA, BACA, AKARYAKIT, ELEKTRİK, MOTORLU ARAÇ VB.) BELİRTMEK SURETİYLE İTFAİYEYE (TEL:110) HABER VERİNİZ. KENDİNİZİ VE BAŞKALARINI RİSKE ATMADAN YANGININ YAYILMASINI ÖNLEMEK İÇİN KAPI VE PENCERELERİ KAPATINIZ. YANICI MADDELERİ UZAKLAŞTIRINIZ. ZEMİNE ULAŞMAMIŞ ASANSÖRLER İLE YANGIN MOTOPOMPLARI VE ACİL AYDINLATMA HARİCİNDEKİ YERLERİ BESLEYEN ELEKTRİKLERİ KESİNİZ. İTFAİYE GELİNCEYE KADAR ELDEKİ MEVCUT ARAÇ, GEREÇTEN FAYDALANMAK SURETİYLE YANGINI SÖNDÜRMEYE ÇALIŞINIZ. ÖNCE CANLILARI SONRA KIYMETLİ EVRAK VE MALZEMEYİ KURTARINIZ. BİNA YANGIN SÖNDÜRME EKİPLERİ VEYA ŞEHİR İTFAİYESİ GELİNCE ONLARIN EMRİNE GİRİNİZ. HASTA VE YARALILARA ACİL İLKYARDIM YAPINIZ.

TUTUNUZ.

LÜZUMLU TELEFONLAR

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZININ KULLANILIŞI.

İTFAİYE :

CİHAZI YANGIN YERİNE GETİRİNİZ, RÜZGARI ARKANIZA ALINIZ.

DOĞALGAZ

:

POLİS İMDAT

:

AMBULANS

:

JANDARMA İMDAT

ATEŞE MÜMKÜN OLDUĞUNCA YAKLAŞINIZ.

:

BİNA KORUMA AMİRİ : ELEKTRİK SU

:

:

YANGIN ÇIKIŞ SEBEPLERİ TALİMAT VE EMİRLERE UYMAMAKTAN BİLGİSİZLİKTEN İHMALDEN SABOTAJ HAREKETLERİNDEN SIÇRAMA VE KAZALARDAN ELEKTRİK ARK’I VEYA KONTAĞINDAN

TETİK MEKANİZMASINI KİLİTLEYEN PİMİ ÇIKARTINIZ VEYA KARBONDİOKSİT TÜPÜNÜN (YANDAKİ KÜÇÜK TÜP) VALFİNİ SOLA DOĞRU ÇEVİREREK AÇINIZ. TETİĞE SONUNA KADAR BASARAK ÇIKAN GAZI VEYA TOZU YANGININ DOĞDUĞU YERE PÜSKÜRTÜNÜZ. YANGINI ÖN TARAFTAN ARKAYA DOĞRU SÖNDÜRÜNÜZ. YANGINI, SÖNDÜĞÜNDEN EMİN OLMADAN TERK ETMEYİNİZ. TOZLU CİHAZLARI, TOZ BİTENE KADAR BOŞALTINIZ.

YANGIN ÇALIŞMA SAATLERİ İÇİNDE OLURSA.

YANGIN ÇALIŞMA SAATLERİ DIŞINDA OLURSA.

HABER VERME: YANGINI İLK GÖREN KİMSE ALARM, ZİL, TELEFON, BAĞIRARAK VB. HAREKETE GEÇİRMEKLE BERABER TELEFONLA İTFAİYEYE HABER VERİR.

HABER VERME: YANGINI İLK GÖREN KİMSE ALARM, ZİL, TELEFON, BAĞIRARAK VB. HAREKETE GEÇİRMEKLE BERABER TELEFONLA İTFAİYEYE HABER VERİR. AYNI ZAMANDA YANGIN İHBAR TELEFONUNUN YANINDAKİ LİSTEDEN AMİRİNE VE İLGİLİLERE HABER VERİR

EKİPLERİN GÖREVLERİ:

SÖNDÜRME EKİBİ: YANGININ ÇIKTIĞI GÖREVLİLERİN HAREKET TARZI: YANGIN YERİNE YERİN ÜST VE YANLARINDAKİ ODALARDA GELEN DAİRE MÜDÜRÜ İLE EKİP PERSONELİ TERTİBAT ALARAK YANGINI SÖNDÜRMEYE ÇALIŞIR DERHAL VAZİFELERİNE BAŞLARLAR KURTARMA EKİBİ: VARSA ÖNCE CANLILARI KURTARIR. YANGINDA ÖNCELİK SIRASINA GÖRE EVRAK VE EŞYALARI BOŞALTILMAYA HAZIR HALE GETİRİR. GEREKİYORSA BİNANIN HENÜZ YANMA TEHLİKESİ OLMAYAN KISIMLARINA TAŞIYABİLİRLER. YANGIN ÇIKAN BİNANIN TAHLİYESİNE, OLAY YERİNE GELEN İTFAİYE AMİRİNİN VEYA MÜLKİYE AMİRİNİN EMRİYLE BAŞLANIR. KURTARILAN EŞYA İTFAİYE AMİRİ VEYA İDARİ İŞLER BİRİM AMİRİNİN GÖSTERECEĞİ BİR YERE TAŞINIR İLK YARDIM EKİBİ: YARALI VE HASTALARA İLK YARDIM YAPAR

YANGIN BİNANIN YAKININDA OLURSA BİNANIN YANGIN TEHDİDİ ALTINDAKİ TARAFINDA BULUNAN ODALARIN PERDELERİ ÇIKARILIR, PENCERELER KAPATILIR, GEREKİYORSA EVRAK, DOSYA VE DİĞER EŞYALAR TEHLİKESİZ YERLERE TAŞINIR. ÇATIDA KORUMA TERTİBİ ALINIR ÇATI VE DİĞER YERLERE DÜŞEN KIVILCIM SÖNDÜRÜLÜR. AHŞAP KISIMLAR VE ÇATI BOL SU İLE ISLATILIR.

İKİ BİNA ARASINDA KOLAY YANICI MADDELER KORUMA EKİBİ: YANGINDAN KURTARILAN VARSA BUNLAR KALDIRILIR, TEMİZLENİR VEYA BOL SU İLE ISLATILIR. EŞYALARI KORUR, PANİK VE KARGAŞAYI ÖNLER.

GÖREVİ : EKİP BAŞI EKİP PERSONELİ

SÖNDÜRME EKİBİ: KURTARMA EKİBİ:

KORUMA EKİBİ :

İLKYARDIM EKİBİ :

…………………………… …………………………… …………………………… …………………………… …. …. …. …. …………………………… …………………………… …………………………… …………………………… …. …. …. ….

………………….......... …………………………… … …. ………………..........… …………………………… … …. ……………..........…… …………………………… … …. ……………..........…… …………………………… … …. ………………..........… …………………………… … …. ………………........... …………………………… ….. ….

…………………………… …………………………… …………………………… …. …. …. …………………………… …………………………… …………………………… …. …. …. …………………………… …………………………… …………………………… …. …. …. …………………………… …………………………… …………………………… …. …. …. …………………………… …………………………… …………………………… …. …. …. …………………………… …………………………… …………………………… …. …. ….

BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK (2009) MADDE 1 – 27.11.2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin 2. maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; a) Ülkedeki her türlü yapı, bina, tesis ile açık ve kapalı alan işletmelerinde alınacak yangın önleme ve söndürme tedbirlerini, b) Yangının ısı, duman, zehirleyici gaz, boğucu gaz ve panik sebebiyle can ve mal güvenliği bakımından yol açabileceği tehlikeleri en aza indirebilmek için yapı, bina, tesis ve işletmelerin tasarım, yapım, kullanım, bakım ve işletim esaslarını, kapsar.

(2) Karada ve suda, sürekli veya geçici, resmî veya özel, yeraltı veya yerüstü inşaatı ile bunların ilâve, değişiklik ve onarımlarını içine alan sabit ve hareketli tesisler bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından yapı sayılır ve bu tesisler hakkında bu Yönetmeliğe göre işlem yapılır.

(3) Türk Silahlı Kuvvetlerince kullanılan yapı, bina ve tesisler ile eğitim ve tatbikat alanlarında uygulanacak yangın önlemleri, bu Yönetmelik hükümleri de dikkate alınarak yapının özelliklerine göre Millî Savunma Bakanlığınca belirlenir.”

MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (g), (i), (ş), (u), (ff), (gg) ve (ccc) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve (ççç) bendi yürürlükten kaldırılmıştır. “g) Atrium: İki veya daha çok sayıda katın içine açıldığı, merdiven yuvası, asansör kuyusu, yürüyen merdiven boşluğu veya su, elektrik, havalandırma, iklimlendirme, haberleşme, tesisat bacaları ve şaftlar hariç, üstü kapalı geniş ve yüksek hacmi,” “i) Çıkmaz koridor mesafesi: Mekân içerisinden mekânın koridora bağlanan kapısına kadar olan mesafe göz önüne alınmaksızın, kaçışta, mekânların bağlı olduğu koridorun en uzak noktasından koridor boyunca bir çıkışa veya iki yönde kaçış imkânına sahip olunan noktaya kadar olan mesafeyi,” “ş) Acil durum aydınlatması: Olağan aydınlatma devrelerinin kesintiye uğraması hâlinde, armatürün kendi gücüyle veya ikinci bir enerji kaynağından beslenerek sağlanan aydınlatmayı,” “u) Kaçış uzaklığı: Herhangi bir katta bir mekân içinde durulabilen en uzak noktada bulunan bir kullanıcının kendisine en yakın kat çıkışına kadar almak zorunda olduğu yürüme yolunun uzunluğunu,” “ff) Mevcut yapı: Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce yapı ruhsatı alınıp yapımı devam eden veya yapımı tamamlanan yapı, bina, tesis ve işletmeyi, gg) Ortak merdiven: Birden çok sayıda kullanım birimine hizmet veren ve kaçış merdiveni olarak da kullanılabilen bina merdivenini,” “ccc) Yüksek bina: Bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binaları,” MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 5- (1) Projeler, kanuni düzenlemeler yanında, yangına karşı güvenlik bakımından bu Yönetmelikte öngörülen şartlara uygun değil ise yapı ruhsatı verilmez. Yeni yapılan veya proje tadilatı ile kullanım amacı değiştirilen yapılarda bu Yönetmelikte öngörülen esaslara göre imalat yapılmadığının tespiti hâlinde, bu eksiklikler giderilinceye kadar binaya yapı kullanma izin belgesi veya çalışma ruhsatı verilmez.

(2) Tasarımcılar tarafından, bu Yönetmelikte hakkında yeterli hüküm bulunmayan hususlarda ve metro, marina, helikopter pisti, tünel, stadyum, havalimanı ve benzeri kullanım alanlarının yangından korunmasında Türk Standartları, bu standartların olmaması hâlinde ise

Avrupa Standartları esas alınır. Türk veya Avrupa Standartlarında düzenlenmeyen hususlarda, uluslararası geçerliliği kabul edilen standartlar da kullanılabilir.

(3) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında proje ve yapım ile ilgili konularda tereddüde düşülen hususlar hakkında Bayındırlık ve İskân Bakanlığının, diğer hususlar hakkında ise İçişleri Bakanlığının uygulamaya esas olacak yazılı görüşü alınarak bu görüşlere göre işlem yapılır.”

MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(4) Binaların yangın algılama ve söndürme projeleri, tesisat projelerinden ayrı olarak hazırlanır. Bir kat alanı 2000 m2’den fazla olan katların tahliye projeleri mimari projelerden ayrı olarak hazırlanır. Tahliye projeleri diğer yapılarda mimari projelerde gösterilir. Projeler; ilgili belediye itfaiye birimlerinin uygun görüşü alındıktan sonra, ruhsat vermeye yetkili merciler tarafından onaylanarak uygulanır. Belediye itfaiye birimlerince, projelerde değişiklik veya ilâve gerekli görülmesi halinde, istenilen değişiklik veya ilâvenin bu Yönetmeliğin hangi maddesine istinaden gerekli görüldüğünün belirtilmesi mecburidir. Yorumlanması gereken, açıklık gerektiren veya belirsiz olan konularda Bayındırlık ve İskân Bakanlığının görüşü alındıktan sonra işlem ve uygulama yapılır.”

MADDE 5 – Aynı Yönetmeliğin 7 nci maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(4) Toplam kapalı kullanım alanı 10000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, otel, motel, sağlık, toplanma ve eğitim binalarında, binaya ait yangın tahliye projeleri, bina girişinde ve yangın sırasında itfaiyenin kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde bulundurulur. Bu projelerde; binanın kaçış yolları, yangın merdivenleri, varsa itfaiye asansörleri, yangın dolapları, itfaiye su verme ağızları, yangın pompaları ile jeneratörün yeri işaretlenir.”

MADDE 6 – Aynı Yönetmeliğin 23 üncü maddesinin beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(5) Betonarme ve ön gerilmeli betondan mamul taşıyıcı sistem elemanlarında ilgili yönetmelik ve standartlara uyulur. Çok katlı ve özellikle yatay yangın bölmeli binalarda, sistem bir bütün olarak incelenir, eleman genleşmelerinin kısıtlandığı durumlarda doğan ek zorlamalar göz önünde tutulur. Betonarme veya betonarme-çelik kompozit elemanların yangına karşı dayanıklı olabilmesi için, içindeki çelik profil veya donatının en dışta kalan kısımları olan pas payının, kolonlarda en az 4 cm ve döşemelerde en az 2.5 cm kalınlığında beton ile kaplanmış olması gerekir.”

MADDE 7 – Aynı Yönetmeliğin 24 üncü maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(4) Bina yüksekliği 21.50 m’den fazla olan konut harici binalarda ve bina yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut binalarında atriumlu bölüm hariç olmak üzere, 21.50 m’den daha yukarıda olan katlarında en çok 3 kat bir yangın kompartımanı olarak düzenlenir.

(5) Atriumlu bölümlere, sadece düşük ve orta tehlikeli sınıfları içeren kullanımlara sahip binalarda müsaade edilir. Atrium alanının hiçbir noktada 90 m2’den küçük olmaması esastır. Alanı 90 m2’den küçük olan atrium boşluklarının çevresi her katta en az 45 cm yüksekliğinde duman perdesi ile çevrelenir ve yağmurlama sistemi ile korunan binalarda duman perdesinden 15 ila 30 cm uzaklıkta, aralarındaki mesafe en çok 2 m olacak şekilde yağmurlama başlığı yerleştirilir. Atriumlarda doğal veya mekanik olarak duman kontrolü yapılır.”

MADDE 8 – Aynı Yönetmeliğin 26 ncı maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “(5) Su, elektrik, ısıtma ve havalandırma tesisatı ile benzeri tesisatların döşemeden geçmesi hâlinde, tesisat çevresi, açıklık kalmayacak şekilde en az döşeme yangın dayanım süresi kadar, yangın ve duman geçişine karşı yalıtılır.”

MADDE 9 – Aynı Yönetmeliğin 27 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 27- (1) Dış cephelerin, yüksek binalarda zor yanıcı malzemeden ve diğer binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden olması gerekir. Cephe elemanları ile alevlerin geçebileceği boşlukları bulunmayan döşemelerin kesiştiği yerler, alevlerin komşu katlara atlamasını engelleyecek şekilde döşeme yangın dayanımını sağlayacak süre kadar yalıtılır. Alevlerin bir kattan diğer bir kata geçmesini engellemek için iki katın pencere gibi korumasız boşlukları arasında, düşeyde en az 100 cm yüksekliğinde yangına dayanıklı cephe elamanıyla dolu yüzey oluşturulur veya cephe iç kısmına en çok 2 m aralıklarla cepheye en fazla 1.5 m mesafede yağmurlama başlıkları yerleştirilerek cephe otomatik yağmurlama sistemi ile korunur.”

MADDE 10 – Aynı Yönetmeliğin 28 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 28- (1) Çatıların inşasında; a) Çatının çökmesi, b) Çatıdan yangının girişi ve çatı kaplaması yüzeyinin tutuşması, c) Çatının altında ve içinde yangının yayılması, ç) Çatı ışıklığı üzerindeki rüzgâr etkileri, d) Çatı ışıklığından binaya yangının geçmesi, e) Yangının çatı kaplamasının dış yüzeyi üzerine veya katmanlarının içerisine yayılması ve alev damlalarının oluşması, f) Bitişik nizam binalarda, çatılarda çıkan yangının komşu çatıya geçmesi, ihtimalleri göz önünde bulundurulur.

(2) Çatı kaplamalarının BROOF sınıfı malzemelerden, çatı kaplamaları altında yer alan yüzeyin veya yalıtımın en az zor alevlenici malzemelerden olması gerekir.

Ancak, çatı kaplaması olarak yanmaz malzemelerin kullanılması durumunda üzerine çatı kaplaması uygulanan yüzeyin en az normal alevlenen malzemelerden olmasına izin verilir.

(3) Yüksek binalarda ve bitişik nizam yapılarda; a) Çatıların oturdukları döşemelerin yatay yangın kesici niteliğinde, b) Çatı taşıyıcı sistemi ve çatı kaplamalarının yanmaz malzemeden, olması gerekir.”

MADDE 11 – Aynı Yönetmeliğin 29 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “ç) Ek-2/Ç’de TS EN 13501-1 ve TS EN 13501-5’e göre malzemelerin yanıcılık sınıfları.”

MADDE 12 – Aynı Yönetmeliğin 31 inci maddesinin dördüncü ve yedinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(4) Kaçış merdivenleri bodrum katlar dahil bütün katlara hizmet verebilir.” “(7) Bir katı geçmeyen açık merdivenler ile bir kat inilerek veya çıkılarak bina dışına tahliyesi olan kata ulaşılan yürüyen merdivenler ve rampalar, bina dışına ulaşım noktasına veya korunmuş kaçış noktasına olan uzaklıklar, tek yönde ve iki yönde korunmuş kaçış yollarına olan ve Ek-5/B’de belirtilen uzaklıklara uygun olmak şartıyla, ikinci kaçış yolu olarak kabul edilir.”

MADDE 13 – Aynı Yönetmeliğin 34 üncü maddesinin altıncı ve yedinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(6) Aksi belirtilmedikçe kaçış merdivenlerine, bir yangın güvenlik holünden veya kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan hol, koridor veya lobiden geçilerek ulaşılır.

(7) Acil durum asansörü ile yapı yüksekliği 51.50 m’den fazla olan binalarda kaçış merdiveni önüne yangın güvenlik holü yapılması zorunludur. Acil durum asansörünün yangın merdiveni önündeki güvenlik holüne açılması gerekir.”

MADDE 14 – Aynı Yönetmeliğin 39 uncu maddesinin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(2) Çıkış sayısı, 33 üncü madde esas alınarak belirlenecek sayıdan az olamaz. Aksi belirtilmedikçe, 25 kişinin aşıldığı yüksek tehlikeli mekânlar ile 50 kişinin aşıldığı her mekânda en az 2 çıkış bulunması şarttır. Kişi sayısı 500 kişiyi geçer ise en az 3 çıkış ve 1000 kişiyi geçer ise en az 4 çıkış bulunmak zorundadır.

(3) Çıkışların birbirinden olabildiğince uzakta olması gerekir. Bölünmemiş tek mekânlarda 2 çıkış gerekiyor ise çıkışlar arasındaki mesafe yağmurlama sistemi bulunmadığı takdirde diyagonal mesafenin 1/2’sinden ve yağmurlama sistemi mevcut ise diyagonal mesafenin 1/3’ünden az olamaz.

(4) Çıkış mesafelerinin kapıdan alındığı bina kullanım sınıflarında, bir koridor içindeki 2 kaçış merdiveni arasındaki mesafe, yağmurlama sistemi olmayan yapılarda koridor uzunluğunun yarısından ve yağmurlama sistemi olan yapılarda ise koridor uzunluğunun 1/3’ünden az olamaz.”

MADDE 15 – Aynı Yönetmeliğin 41 inci maddesinin üçüncü ve dokuzuncu fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(3) Kaçış merdivenlerinde her döşeme düzeyinde 17 basamaktan çok olmayan ve 4 basamaktan az olmayan aralıkla sahanlıklar düzenlenir. Bina yüksekliği 15.50 m’den veya bir kattaki kullanıcı sayısı 100 kişiden fazla olan binalarda dengelenmiş kaçış merdivenlerine izin verilmez.” “(9) Kaçış merdiveni yuvasına ve yangın güvenlik holüne elektrik ve mekanik tesisat şaftı kapakları açılamaz, kombi kazanı, iklimlendirme dış ünitesi, sayaç ve benzeri cihaz konulamaz.”

MADDE 16 – Aynı Yönetmeliğin 44 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(2) Bir kat inilerek veya çıkılarak doğrudan bina dışına ulaşılan ve eğimi % 10’dan fazla olmayan araç rampaları, kaçış rampası olarak kabul edilir.”

MADDE 17 – Aynı Yönetmeliğin 45 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 45- (1) Bütün korunmuş kaçış merdivenlerinin, doğal yolla veya Altıncı Kısımdaki gereklere uygun olarak mekanik yolla havalandırılması veya basınçlandırılması gerekir. Kaçış merdiveni ve kullanım alanları, aydınlatma ve havalandırma amacı ile aynı aydınlığı veya baca boşluğunu paylaşamaz.”

MADDE 18 – Aynı Yönetmeliğin 48 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 48- (1) Bodrum katlar dâhil 4 katı geçmeyen konutlar ile tek evler, ikiz evler ve sıra evler gibi konutlarda, tek bir kullanıma hizmet veren binalarda veya böyle bir binanın ayrılmış bir bölümünde kaçışlar, kaçış mesafesi aranmaksızın normal merdivenlerle sağlanabilir. Bu merdivenlerde başka herhangi bir özellik aranmaz.

(2) Birinci fıkrada belirtilenler dışındaki konutlarda, konut içindeki herhangi bir noktadan konut çıkış kapısına kadar olan uzaklığın 20 m’yi, yağmurlama sistemi olan konutlarda 30 m’yi geçmemesi gerekir. İkiden çok ara kat bulunmayan apartman dairelerinde tek kapı bulunması hâlinde, bu kapı üst katta düzenlenemez. Üstteki katın döşeme alanı, bu kat için ayrı bir çıkış sağlanmadıkça 70 m2’yi aşamaz.

(3) Konut birimlerinden bütün çıkışların, kaçış merdivenlerine veya güvenli bir açık alana doğrudan erişim imkânı sağlayacak şekilde olması gerekir.

(4) Kaçış uzaklığı, apartman dairelerinin kapısından başlanarak ölçülür.

Bir apartman dairesi için aynı kat düzeyinde iki kapı gerektiğinde, yalnızca tek doğrultuda kaçış veya tek bir kaçış merdiveni sağlanıyor ise kaçış uzaklığı en uzaktaki kapıdan başlanarak ve iki ayrı doğrultuda kaçış imkânı sağlanabiliyor ise kaçış uzaklığı her bir kapıdan başlanarak ölçülür.

(5) Kaçış mesafeleri uygun olmak şartıyla, binaların sadece konut bölümlerine hizmet veren kaçış merdivenleri aşağıdaki şekilde düzenlenir: a) Yapı yüksekliği 21.50 m’nin altındaki konutlarda korunumsuz normal merdiven kaçış yolu olarak kabul edilir ve ikinci çıkış aranmaz. b) Yapı yüksekliği 21.50 m’den fazla ve 30.50 m’den az olan konutlarda, en az 2 merdiven düzenlenmesi, merdivenlerden en az birisinin korunumlu olması ve her daireden 2 merdivene de ulaşılması gerekir. c) Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla ve 51.50 m’den az olan konutlarda, birbirlerine alternatif, her ikisi de korunumlu ve en az birinde yangın güvenlik holü düzenlenmiş veya basınçlandırma uygulanmış 2 kaçış merdiveni yapılması mecburidir. Kattaki konutların her birinin içinden bir yangın güvenlik holünden geçilerek yangın merdivenine ulaşılıyor ise binanın genel merdiveninin korunumlu olması gerekli değildir. ç) Yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek olan konutlarda, birbirlerine alternatif ve yangın güvenlik holü olan ve basınçlandırılan en az 2 kaçış merdiveni yapılması şarttır.

(6) Konut yapılarının farklı amaçla kullanılan bodrum katlarında, konut ile ortak kullanılan kaçış merdivenlerinin önüne yangın güvenlik holü düzenlenmesi gerekir.

(7) Giriş, çıkış ve şaftları üst katlardan 120 dakika yangına dayanıklı döşeme veya bölme ile ayrılan bodrum katlar, beşinci fıkrada belirtilen yapı yüksekliklerine dahil edilmez ve yangın güvenlik tedbirleri bakımından ayrı değerlendirilir.

(8) Çatı arası piyeslerden binanın normal merdivenine veya korunumlu kaçış merdivenine alternatif kaçış imkânı sağlanması durumunda, çatı arası piyes yüksekliği beşinci fıkrada belirtilen yapı yüksekliklerine dahil edilmez.”

MADDE 19 – Aynı Yönetmeliğin 49 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “b) Hastanelerin ve bakımevlerinin 300 m2’den büyük olan yatılan katlarının her biri, en az yarısı büyüklüğünde iki veya daha fazla yangın kompartımanına ayrılır veya korunumlu yatay tahliye alanları teşkil edilir. Yatay tahliye alanlarının hesaplanmasında kullanıcı yükü 2.8 m²/kişi olarak dikkate alınır.”

MADDE 20 – Aynı Yönetmeliğin 51 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(2) Karışık kullanım amaçlı binalarda, tiyatro, sinema veya konser salonlarında gerekli çıkışların sayısının ve kapasitesinin en az yarısının, kendi kompartımanı kapsamında düşünülmesi gerekir.”

MADDE 21 – Aynı Yönetmeliğin 52 nci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Fabrika, imalathane, mağaza, dükkân, depo, büro binaları ve ayakta tedavi merkezi MADDE 52 – (1) Fabrika, imalathane, mağaza, dükkân, depo, büro binaları ve ayakta tedavi merkezlerinde en az 2 bağımsız kaçış merdiveni veya başka çıkışların sağlanması gerekir. Ancak, a) Yapı yüksekliğinin 21.50 m’den az olması, b) Bir kattaki kullanıcı sayısının 50 kişiden az olması, c) Bütün katlarda en fazla kaçış uzaklığının Ek-5/B’deki uzaklıklara uygun olması, ç) Yapımda yanmaz ürünler kullanılmış olması, d) İmalât ve depolamada kolay alevlenici ve parlayıcı maddelerin kullanılmaması, şartlarının hepsinin birlikte gerçekleşmesi hâlinde tek kaçış merdiveni yeterli kabul edilir.”

MADDE 22 – Aynı Yönetmeliğin 54 üncü maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(4) Kazan dairesi kapısının, kaçış merdivenine veya genel kullanım merdivenlerine doğrudan açılmaması ve mutlaka bir ortak hol veya koridora açılması gerekir.”

MADDE 23 – Aynı Yönetmeliğin 56 ncı maddesinin üçüncü fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve (ç) bendi yürürlükten kaldırılmıştır. “c) 40000 litreye kadar bina içinde bodrum katta, yangına 120 dakika dayanıklı kâgir odada sızıntısız tanklarda veya bina dışında sızıntısız yeraltı ve yerüstü tanklarında,” MADDE 24 – Aynı Yönetmeliğin 58 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “(12) Doğalgaz kullanılan kombi ve şofbenlerin bacaları ile cihazları bacaya bağlayan boruların paslanmaz çelik ve birleşme noktalarındaki kelepçelerin sızdırmaz olması gerekir. Bacaların yapımı, yıllık bakımı ve temizliği gaz dağıtım şirketlerinin belirleyeceği uzman ve eğitimli kişiler tarafından yaptırılır ve bu kişiler tarafından bacalar ve temiz hava girişleri kontrol edilir. Baca gazı sensörü olmayan cihazların kullanılmasına izin verilmez.”

MADDE 25 – Aynı Yönetmeliğin 59 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 59- (1) İlgili mevzuatına uygun olarak 100 m2’den büyük olan sığınaklarda, Altıncı Kısmın İkinci Bölümüne uygun duman tahliye sistemi kurulması ve

Üçüncü Kısmın İkinci Bölümünde belirtilen esaslara uygun ve en az 2 çıkışın sağlanması mecburidir.

Bu Yönetmeliğe göre algılama, uyarı ve söndürme sistemlerinin yapılması mecburi olan binaların sığınaklarında, belirtilen bu sistemlerin kurulması şarttır.”

MADDE 26 – Aynı Yönetmeliğin 60 ıncı maddesinin birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(1) Motorlu ulaşım ve taşıma araçlarının park etmeleri için kullanılan otoparkların açık otopark olarak kabul edilebilmesi için, dışarıya olan toplam açık alanın, döşeme alanının % 5’inden fazla olması gerekir. Aksi takdirde bu otoparklar kapalı otopark kabul edilir. Açık otoparklarda, dışarıya olan açıklıklar iki cephede ise bunların karşılıklı iki cephede bulunması ve her bir açıklığın gerekli toplam açıklık alanının yarısından büyük olması gerekir. Açıklıkların kuranglez şeklinde bir boşluğa açılması hâlinde, söz konusu boşluğun genişliğinin en az otopark kat yüksekliği kadar olması ve kurangleze açılan ilâve her kat için en az kat yüksekliğinin yarısı kadar artırılması gerekir.

Alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda otomatik yağmurlama sistemi, yangın dolap sistemi ve itfaiye su alma ağızları yapılması mecburidir.

(2) Toplam alanı 2000 m2’yi aşan kapalı otoparklar için mekanik duman tahliye sistemi yapılması şarttır. Duman tahliye sisteminin binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olması ve saatte en az 10 hava değişimi sağlaması gerekir.”

MADDE 27 – Aynı Yönetmeliğin 62 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(1) Asansör sistemleri, 31/1/2007 tarihli ve 26420 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asansör Yönetmeliğine (95/16/AT) ve 18/11/2008 tarihli ve 27058 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliğine uygun olarak imal ve tesis edilir.”

MADDE 28 – Aynı Yönetmeliğin 63 üncü maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(4) Acil durum asansörünün kabin alanının en az 1.8 m², hızının zemin kattan en üst kata 1 dakikada erişecek hızda olması ve enerji kesilmesi hâlinde, otomatik olarak devreye girecek özellikte ve 60 dakika çalışır durumda kalmasını sağlayacak bir acil durum jeneratörüne bağlı bulunması gerekir.”

MADDE 29 – Aynı Yönetmeliğin 77 nci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Yangın kontrol panelleri MADDE 77- (1) Yangın kontrol panelleri ve tekrarlayıcı paneller aşağıda belirtilen şekilde olur: a) Kontrol ve tekrarlayıcı paneller, binanın, tercihen zemin katında veya kolay ulaşılabilir bölümünde ve sürekli olarak görevli personel bulunan bir yerinde tesis edilir.

b) Yangın kontrol panelinin tesis edildiği yerde personelin bulunamadığı zaman aralıkları var ise bu sürelerde sürekli personel bulunan ikinci bir mahalde veya daha fazla mahalde tekrarlayıcı paneller tesis edilir.”

MADDE 30 – Aynı Yönetmeliğin 81 inci maddesinin beşinci fıkrası ile yedinci fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(5) Sesli uyarı cihazları binanın her yerinde, yerden 150 cm yükseklikte ölçülecek ve ses seviyesi ortalama ortam ses seviyesinin en az 15 dBA üzerinde olacak şekilde yerleştirilir. Uyuma maksatlı bölümler ile banyo ve duşlarda, ses seviyesinin en az 75 dBA olması gerekir. Sesli uyarı cihazlarının 3 m uzaklıkta en az 75 dBA ve en çok 120 dBA ses seviyesi elde edilecek özellikte olması şarttır. Acil anons sistemi hoparlörü olan hacimlerde ayrıca siren sistemi konulması gerekli değildir.” “c) Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen bütün binalarda.”

MADDE 31 – Aynı Yönetmeliğin 83 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “(5) Sağlık hizmeti amaçlı binalarda, 100’den fazla kişinin bulunduğu konaklama amaçlı binalarda ve kullanıcı sayısı 1000’i geçen toplanma amaçlı binalarda her türlü besleme ve dağıtım kabloları ve kablo muhafazalarında kullanılan malzemelerin halojenden arındırılmış ve yangına maruz kaldığında herhangi bir zehirli gaz üretmeyen özellikte olması gerekir.”

MADDE 32 – Aynı Yönetmeliğin 92 nci maddesinin dördüncü, beşinci ve altıncı fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(4) Yağmurlama sistemi, yangın dolabı ve hidrant sistemi bulunan sulu söndürme sistemleri su deposu hacmi, ön hesap için Ek-8/A tablosunda yer alan veriler esas alınarak veya beşinci fıkrada belirtilen usule göre hesaplanabilir. Tablo kullanılırken yükseklik olarak yağmurlama başlığının kullanıldığı en üst kod esas alınır. Su deposu hacmi hidrolik hesap yapılarak hesaplanır ise hidrolik hesap metoduyla bulunan su deposu hacmi esas alınır.

(5) Su deposu hacmi ön hesaplaması, Ek-8/B’ye göre hesaplanan yağmurlama sistemi su debisine, Ek-8/C’de belirtilen yangın dolabı su debisi ve hidrant sistemi var ise hidrant debisi de ilave edilerek, tehlike sınıfına göre üçüncü fıkrada belirtilen sürenin çarpılması ile hesaplanabilir.

(6) Yapıda sulu söndürme sistemi olarak sadece yangın dolapları sistemi mevcut ise su kapasitesi, TS EN 671-1 ve TS EN 671-2’ye uygun sistemlerde 94 üncü maddede verilen tasarım debi değerlerinin tehlike sınıfları için bu maddenin üçüncü fıkrasında verilen süreler ile çarpımı ile hesaplanır. Kullanım alanı yüksek tehlike sınıfı değilse ve yapıda sadece yangın dolapları sistemi mevcutsa yangın dolapları binanın kullanım suyu sistemine bağlanabilir ve ayrı bir sistem istenmez.”

MADDE 33 – Aynı Yönetmeliğin 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendi ile aynı fıkranın (b) bendinin (1), (5) ve (6) numaralı alt bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“1) Yüksek binalar ile kat alanı 1000 m2’den fazla olan alışveriş merkezlerinde, otoparklarda ve benzeri yerlerde ıslak veya kuru sabit boru sistemi üzerinde, itfaiye personelinin ve eğitilmiş personelin kullanımına imkân sağlayan bağlantı ağızları bırakılması ve bu bağlantı ağızlarının kaçış merdiveni veya yangın güvenlik holü gibi korunmuş mekânlarda olması şarttır. Bir boyutu 60 m’yi geçen katlarda yangın dolabı ve itfaiye su alma ağzı yapılması gerekir.”

“1) Yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım alanı 1000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, konaklama, sağlık, toplanma amaçlı ve eğitim binalarında, alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda ve ısıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde yangın dolabı yapılması mecburîdir.”

“5) İçinde itfaiye su alma ağzı olmayan yuvarlak yarı-sert hortumlu yangın dolaplarında tasarım debisinin 100 l/dak ve tasarım basıncının 400 kPa olması şarttır. Lüle girişindeki basıncın 900 kPa’ı geçmesi hâlinde, basınç düşürücülerin kullanılması gerekir.

6) Yetişmiş yangın söndürme görevlisi bulundurulmak mecburiyetinde olan yapılarda kullanılabilecek yassı hortumlu yangın dolaplarının TS EN 671-2 standardına uygun olması şarttır.

Yassı hortumun; anma çapının 50 mm’yi, uzunluğunun 20 m’yi geçmemesi ve lüle kapama, püskürtme veya fıskiye veyahut her üçünü birden yapabilmesi gerekir. Dolap tasarım debisinin 400 l/dak ve tasarım basıncının en az 400 kPa olması şarttır. Lüle girişindeki basıncın 900 kPa’ı geçmesi hâlinde, basınç düşürücü kullanılır.”

MADDE 34 – Aynı Yönetmeliğin 95 inci maddesinin yedinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(7) İçerisinde her türlü kullanım alanı bulunan ve genel yerleşme alanlarından ayrı olarak planlanan yerleşim alanlarında yapılacak binaların taban alanları toplamının 5000 m2’den büyük olması halinde dış hidrant sistemi yapılması mecburîdir.”

MADDE 35 – Aynı Yönetmeliğin 96 ncı maddesinin ikinci fıkrasının (b), (c) ve (d) bentleri ile beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “b) Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen konutlarda, c) Alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda ve 10’dan fazla aracın asansörle alındığı kapalı otoparklarda, d) Toplam alanı 2000 m2’nin üzerinde olan katlı mağazalarda, alışveriş, ticaret ve eğlence yerlerinde,” “(5) Yağmurlama sistemi tasarımının TS EN 12845’e göre yapılması gerekir. Yağmurlama başlıklarının yerleştirilmesi, kullanım alanının tehlike sınıfı ve yağmurlama başlığının koruma alanı dikkate alınarak yapılır. Düşük Tehlike ve Orta Tehlike-1 kullanım alanlarında, bir adet standart yağmurlama başlığı en çok 21 m2 alanı koruyacak şekilde yerleştirilebilir.”

MADDE 36 – Aynı Yönetmeliğin Yedinci Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığı “Taşınabilir Söndürme Cihazları” olarak değiştirilmiştir.

MADDE 37 – Aynı Yönetmeliğin 99 uncu maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Taşınabilir söndürme cihazları MADDE 99- (1) Taşınabilir söndürme cihazlarının tipi ve sayısı, mekânlarda var olan durum ve risklere göre belirlenir. Buna göre; a) A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, b) B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü, c) C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, ç) D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru metal tozlu, söndürme cihazları bulundurulur. Hastanelerde, huzurevlerinde, anaokullarında ve benzeri yerlerde sulu veya temiz gazlı söndürme cihazlarının tercih edilmesi gerekir.

(2) Düşük tehlike sınıfında her 500 m2, orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inşaat alanı için 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevî tozlu veya eşdeğeri gazlı yangın söndürme cihazları bulundurulması gerekir.

(3) Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması mecburidir.

(4) Söndürme cihazları dışarıya doğru, geçiş boşluklarının yakınına ve dengeli dağıtılarak, görülebilecek şekilde işaretlenir ve her durumda kolayca girilebilir yerlere, yangın dolaplarının içine veya yakınına yerleştirilir. Söndürme cihazlarına ulaşma mesafesi en fazla 25 m olur. Söndürme cihazlarının, kapı arkasında, yangın dolapları hariç kapalı dolaplarda ve derin duvar girintilerinde bulundurulmaması ve ısıtma cihazlarının üstüne veya yakınına konulmaması gerekir. Ancak, herhangi bir sebeple söndürme cihazlarının doğrudan görünmesini engelleyen yerlere konulması halinde, yerlerinin uygun fosforlu işaretler ile gösterilmesi şarttır.

(5) Taşınabilir söndürme cihazlarında söndürücünün duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek şekilde yerleştirilir ve 4 kg’dan daha ağır ve 12 kg’dan hafif olan cihazların zeminden olan yüksekliği yaklaşık 90 cm’yi aşmayacak şekilde montaj yapılır.

(6) Arabalı yangın söndürme cihazlarının TS EN 1866 ve diğer taşınabilir yangın söndürme cihazlarının TS 862- EN 3 kalite belgeli olması şarttır.

(7) Yangın söndürme cihazlarının periyodik kontrolü ve bakımı TS ISO 11602-2 standardına göre yapılır. Söndürme cihazlarının bakımını yapan üreticinin veya servis firmalarının dolum ve servis yeterlilik belgesine sahip olması gerekir. Servis veren firmalar, istenildiğinde müşterilerine belgelerini göstermek zorundadır. Söndürme cihazlarının standartlarda belirtilen hususlar doğrultusunda yılda bir kez yerinde genel kontrolleri yapılır ve dördüncü yılın sonunda içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yapılır. Cihazlar dolum için alındığında, söndürme cihazlarının bulundukları yerleri tehlike altında bırakmamak için, servisi yapan firmalar, bakıma aldıkları yangın söndürme cihazlarının yerine, aldıkları söndürücü cihazın özelliğinde ve aynı sayıda kullanıma hazır yangın söndürme cihazlarını geçici olarak bırakmak zorundadır.

(8) Binalara konulacak yangın söndürme cihazlarının cinsi, miktarı ve yerlerinin belirlenmesi konusunda, gerekirse mahalli itfaiye teşkilatının görüşü alınabilir.”

MADDE 38 – Aynı Yönetmeliğin 103 üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Tehlikeli maddelerin depolandığı ve üretildiği yerlerde aşağıda belirtilen hususlara uyulması mecburidir:” MADDE 39 – Aynı Yönetmeliğin 104 üncü maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(4) Katları farklı amaçlarla kullanılan çok katlı binalarda veya pasajlarda av malzemesi satılabilmesi için; satış yerinin zemin katında olması, sokaktan doğrudan girişinin bulunması, binanın diğer bölümleri ile bağlantısının bulunmaması ve duvarları yangına en az 180 dakika dayanıklı olması şarttır.”

MADDE 40 – Aynı Yönetmeliğin 107 nci maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “a) Yeraltı depolama tanklarının en üst yüzeyinin toprak seviyesinden en az 300 mm aşağıda kalacak şekilde olması şarttır.”

MADDE 41 – Aynı Yönetmeliğin 108 inci maddesinin altıncı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(6) Perakende satış yerleri en az 120 dakika yangına dayanıklı binalarda kurulur ve bir başka işyeri veya konut ve benzeri yerlere ahşap kapı veya ahşap veya madeni çerçeveli camekân bölme ile irtibatlı olamaz. Şayet bölme gerekli ise en az 90 dakika yangına dayanıklı malzemeden yapılması şarttır. Binalardaki giriş ve çıkış kapılarının, pencerelerin ve panjurların-basınç karşısında dışarıya doğru açılması ve tehlike anında bina içinde bulunanların kolayca kaçabilmelerini veya tahliye edilebilmelerini sağlayacak biçimde yapılması gerekir.”

MADDE 42 – Aynı Yönetmeliğin 110 uncu maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(1) LPG ikmal istasyonlarında emniyet mesafeleri bakımından Ek-13’te yer alan uzaklıklara, diğer güvenlik tedbirleri bakımından ise ilgili yönetmelik ve standartlara uyulur.

(2) LPG ikmal istasyonlarındaki tanklar yeraltında tesis edilir.

(3) Dispenser ile trafik yolu arasında giriş-çıkış kısmı hariç en az 50 cm yüksekliğinde sabit korugan yapılır. Dispenser ve tank sahasına, yerden en fazla 20 cm yüksekte, kıvılcım güvenlikli (Muhtemel Patlayıcı Ortam -ATEX- Belgeli, ex-proof), en az birer LPG algılayıcısı olan sesli veya ışıklı gaz dedektörü ve alarm sistemi konulur. Gaz kaçağı olması hâlinde, alarm sisteminin tesisin yangın söndürme ve aydınlatma sistemi haricinde bütün elektriğini kesebilmesi gerekir.”

MADDE 43 – Aynı Yönetmeliğin 111 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentleri, (b) bendinin (2) ve (6) numaralı alt bentleri ve (ç) bendinin (1) numaralı alt bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“1) Tank etrafında çukur zemin, foseptik ve benzerleri bulunamaz.

2) Yerüstü tankları en az 3 m ve yeraltı tankları en az 1 m uzaklıktan itibaren tel örgü veya çit ile çevrilir ve bu mesafeler içerisinde ot ve benzeri kolay yanabilir maddeler bulundurulmaz.”

“2) Gaz kaçaklarına karşı patlama ve kıvılcım güvenlikli gaz algılama sistemi (Muhtemel Patlayıcı Ortam -ATEX- Belgeli, ex-proof) yapılır.”

“6) Yerüstü tank boru ve dispenserlerin topraklamalarının uygun olması, tank ve dispenser bölgesinde statik topraklama penseleri bulunması gerekir.”

“1) Statik topraklama ölçümleri, yılda en az 1 defa yetki belgeli uzman kişi ve kuruluşlar tarafından yapılır ve sonuçları dosyalanır. Yaylı emniyet valflerinin hidrostatik testleri, 5 yılda bir yapılır. Tankların hidrostatik testleri ise 10 yılda bir yapılır. Türk Standartlarında ve Avrupa Standartlarında belirtilen hidrostatik test alternatifi olan test ve kontrol yöntemleri de uygulanabilir.”

MADDE 44 – Aynı Yönetmeliğin 112 nci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “j) Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde bulunan otel ve motel gibi konaklama tesisleri, toplanma amaçlı binalar, sağlık, eğitim, ticaret ve sanayi binaları ile yüksek binaların ana girişinde, sarsıntı olduğunda gaz akışını kesen tertibat, gaz dağıtım şirketi veya yetkili kıldığı kuruluş tarafından yaptırılır ve belediye gaz dağıtım şirketi tarafından kontrol edilir. Gaz akışını kesen tertibat herhangi bir nedenle gaz akışını kestiği takdirde kesilen gazın tekrar açılması için bir bedel talep edilemez.”

MADDE 45 – Aynı Yönetmeliğin 120 nci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “b) Tankların meskun yerlere olan uzaklığı ile kendi aralarındaki uzaklık için Ek-12/Ç’deki değerler esas alınır.”

MADDE 46 – Aynı Yönetmeliğin 122 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(1) Yanıcı sıvıların depolandığı, doldurulduğu ve nakledildiği tesislerin, yeterli yangın önleme sistemleri ile donatılması, bu sistemlerin daima kullanıma hazır olacak şekilde tutulması ve bakımlarının yapılması gerekir. Gerekli düzen, deponun durumuna göre sabit, hareketli veya kısmen hareketli olabilir. Söndürücü olarak, özellikle köpük, karbondioksit, kuru kimyevi toz ve su kullanılabilir.

(2) Yağmurlama tesisatının, bir tank yangınında, komşu tankın ısınarak tutuşmasını ve patlamasını önleyecek kapasitede olması gerekir.”

MADDE 47 – Aynı Yönetmeliğin 138 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve üçüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır. “(1) Mevcut yapılardan bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra kullanım amacı değiştirilerek, bedensel veya zihinsel bir hastalığın veya yetersizliğin tedavisinin veya bakımının yapıldığı veyahut küçük çocuklar, nekahet hâlindeki kişiler veya bakıma muhtaç yaşlıların bakımları için kullanılan sağlık amaçlı bina ve tesisler ile yatılı sağlık kuruluşları, anaokulları, kreşler, çocuk kulüpleri, ilköğretim okulları, yetiştirme yurtları, eğlence yerleri ve konaklama amaçlı olarak kullanılacak bina ve tesisler ile tehlikeli maddelerin bulundurulacağı binalar dışında kalan mevcut yapılar hakkında bu Kısım hükümleri uygulanır.”

MADDE 48 – Aynı Yönetmeliğin 139 uncu maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Mevcut yapılardan kullanım amacı değiştirilenler hakkında uygulanacak hükümler MADDE 139- (1) Mevcut yapılardan bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra kullanım amacı değiştirilenlerden 138 inci maddenin birinci fıkrasında sayılanlar hakkında bu Yönetmeliğin diğer kısımlarında belirtilen hükümler uygulanır.”

MADDE 49 – Aynı Yönetmeliğin 141 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “(2) Mevcut yapılarda ilâve çıkış veya kaçış merdiveni gerektiğinde, muvafakat alınması ve ilâve kat yapılmaması kaydıyla komşu parsel veya bina ile birlikte ortak çözümler üretilebilir.”

MADDE 50 – Aynı Yönetmeliğin 146 ncı maddesinin üçüncü fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Mevcut yapılarda, katta bulunan kullanıcı sayısının 50 kişiyi geçmemesi şartıyla, aşağıda belirtilen özellikteki çıkışlar, ikinci kaçış yolu olarak kabul edilir:” MADDE 51 – Aynı Yönetmeliğin 149 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“a) Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut harici mevcut binalarda, lobi, koridor ve hol gibi bir kullanım alanından geçilmeden kaçış merdivenine doğrudan girildiği takdirde merdiven içinde basınçlandırma yok ise yangın güvenlik holü bakımından 34 üncü madde uygulanır.”

MADDE 52 – Aynı Yönetmeliğin 154 üncü maddesinin altıncı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(6) Yataklı sağlık hizmeti amaçlı binalarda, huzurevlerinde, anaokulu ve ilköğretim okullarında ve bir kattaki kullanıcı sayısı 50 kişiyi geçen eğlence yerlerinde dairesel merdivene izin verilmez.”

MADDE 53 – Aynı Yönetmeliğin 156 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “b) Topluma açık mekân olarak kullanılan bodrum katlarda kullanıcı sayısının 25 kişiyi, doğrudan dışarı çıkışı olan bodrum katlarda ise 50 kişiyi geçmesi,” MADDE 54 – Aynı Yönetmeliğin 159 uncu maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Kullanım özelliklerine göre binalarda kaçış merdiveni ve çıkışlar MADDE 159 - (1) Fabrika, imalathane, mağaza, dükkân, depo, büro binaları, ayakta tedavi merkezleri, müze, sergi salonları ve benzeri yerlerde en az 2 bağımsız kaçış merdiveni veya başka çıkışların sağlanması gerekir. Ancak; a) Yapı yüksekliğinin 21.50 m’den az olması, b) Bir kattaki kullanıcı sayısının 50 kişiden az olması, c) Bütün katlarda en fazla kaçış uzaklığının Ek-14’teki uzaklıklara uygun olması, ç) Yapımda yanmaz ürünler kullanılmış olması, d) İmalat ve depolamada kolay alevlenici ve parlayıcı maddeler kullanılmaması, şartlarının hepsinin birlikte gerçekleşmesi hâlinde tek kaçış merdiveni yeterlidir.

(2) Parlayıcı, patlayıcı, kolay alevlenici ve tehlikeli maddeler ile imalat, üretim ve depolama işlemlerinin yapılmadığı ve yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olmayan sanayi sitelerinde; a) Sitenin dış cephesinde düzenlenmiş ve herhangi bir bölümüne yanlardan yatay uzaklık olarak 1.8 m içerisinde kapı ve pencere gibi korunumsuz duvar boşluğu bulunmayan, b) Birbirlerinden binanın köşegen uzunluğunun en az yarısı kadar uzaklıkta konumlandırılmış ve kullanıcı yükü en yoğun bir kata göre hesaplanmış genişliğe sahip, iç ve dış kaçış merdivenleri ve dış cephede düzenlenen araç rampaları, iki yönlü kaçış mesafelerini sağlamaları kaydıyla kaçış merdiveni olarak kabul edilir.”

MADDE 55 – Aynı Yönetmeliğin 160 ıncı maddesinin dördüncü fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Bina yüksekliği 30.50 m’den yüksek konut harici bütün binalarda ve 51.50 m’den yüksek konutlarda kullanılan asansörlerde aşağıdaki esaslar aranır:” MADDE 56 – Aynı Yönetmeliğin 161 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 161- (1) Mevcut yapılarda uyarı sistemi için 75 inci madde uygulanır.

(2) 75 inci maddenin algılama sistemine ilişkin hükümleri, mevcut yapılardan konaklama amaçlı binalar, kurum binaları, büro binaları, mağazalar, çarşılar ve toplanma amaçlı yapılar hakkında da uygulanır.”

MADDE 57 – Aynı Yönetmeliğin 164 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(2) Yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım alanı 2000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, konaklama, sağlık ve toplanma amaçlı binalar ile eğitim binalarında, alanlarının toplamı 1000 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda ve ısıl kapasitesi 500 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde yangın dolabı yapılması zorunludur.”

MADDE 58 – Aynı Yönetmeliğin 165 inci maddesinin birinci fıkrasının (b), (c) ve (e) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “b) Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen büro binalarında, c) Toplam alanı 1000 m2’den fazla olan kapalı otoparklar ile 10’dan fazla aracın asansörle alındığı kapalı otoparklarda,” “e) Aksi belirtilmedikçe, birden fazla katlı binalardaki, kolay alevlenen madde bulundurulan ve toplam kapalı alanı, bodrum katlarda 2000 m2 ve diğer katlarda 4000 m2’den fazla olan depolarda.”

MADDE 59 – Aynı Yönetmeliğe 167 nci maddeden sonra gelmek üzere “Tarihi Yapılar” başlığı altında “Onbirinci Kısım” olarak aşağıdaki maddeler eklenmiş ve mevcut “Onbirinci Kısım”, “Onikinci Kısım” olarak değiştirilmiştir.

“Tarihi yapı MADDE 167/A - (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilen yapılar tarihi yapı olarak kabul edilir.

Tarihi yapılarda alınacak yangın tedbirlerinde uyulacak ilkeler MADDE 167/B - (1) Tarihi yapılarda, yangına karşı güvenlik tedbirleri alınırken;

a) Yapılacak tesisatlara ilişkin olarak, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun görüşünün alınması, b) Alınacak yangın tedbirlerinde tarihi yapının korunmasının esas olması ve algılama ve söndürme tesisatı gibi yangından koruma tesisatlarının yapının özelliğine uygun olarak, yapıya fiziki ve görsel bakımdan zarar vermeyecek şekilde kurulması, ilkeleri gözetilir.

Tarihi yapılara ilişkin uygulama MADDE 167/C- (1) Bu Kısımda aksi belirtilmedikçe, tarihi yapıların yangından korunması hakkında, bu Yönetmeliğin Onuncu Kısım hükümleri uygulanır.

(2) Taşıyıcı kolonları ve ana kirişleri ahşap olan tarihi binaların zemin katı haricindeki katları, yataklı sağlık hizmeti, huzurevi, bakımevi, anaokulu, ilköğretim okulu ve öğrenci yurdu olarak kullanılamaz.

(3) Tarihi yapı dâhilinde yapılacak tadilât veya tamiratlarda, yapının aslına sadık kalmak maksadıyla yapının inşasında kullanılmış olan malzemelerin aynısı veya benzeri kullanılabilir.

(4) Bir kattan fazla katı olan topluma açık tarihi yapılarda, taşıyıcı kolonların ahşap olması durumunda ana taşıyıcıların restorasyon sırasında yangına en az 90 dakika dayanıklı olacak şekilde yalıtılması gerekir.

(5) Tarihi yapılardaki kaçış merdivenlerine, koridor, hol, lobi veya benzeri ortak hacimlerden geçilerek ulaşılması hâlinde yangın güvenlik holü zorunlu değildir.

(6) Merdivenlerden sayı olarak yarısının korunmuş olması durumunda, yapının yüksekliğine bakılmaksızın, diğer korunumsuz merdivenler kaçış yolu olarak kabul edilerek, iki yönde kaçış mesafesi uygulanır ve dairesel merdivenler kabul edilir.

(7) Bir kattaki kullanıcı sayısının 100 kişiyi geçmesi hâlinde, kaçış kapıları panik kollu bir düzenek ile kaçış doğrultusunda açılacak şekilde değiştirilir veya yapının kullanımı sırasında bir görevli bulundurulur.

(8) Tarihi yapının ahşap kısımlarında kullanılan elektrik kablolarının yangına en az 60 dakika dayanıklı olması ve çelik boru içerisinden geçirilmesi gerekir. Buat ve kasaların yanmaz malzemeden yapılması şarttır.

(9) Ahşap yapılarda, ahşap malzemenin korunması veya boyanması için kolay yanıcı ve parlayıcı özelliği olan maddeler kullanılamaz.

(10) Tarihi yapılarda, ayrı yangın kompartımanı oluşturulmadan kolay alevlenici, parlayıcı ve patlayıcı madde bulundurulamaz.”

MADDE 60 – Aynı Yönetmeliğin 169 uncu maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “(2) Belediyeler de dahil olmak üzere, kapsama dahil kurum ve kuruluşlar, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bu Yönetmeliği uygulamak zorunda olup bu Yönetmeliğe aykırı veya bu Yönetmelikte öngörülen tedbirleri daha ağırlaştıran ve uygulanamaz hale getiren düzenlemede bulunamazlar.”

MADDE 61 – Aynı Yönetmeliğin 40 ıncı maddesinin üçüncü fıkrası ile 140 ıncı maddesinin birinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 62 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-1/A Düşük Tehlike Kullanım Alanları” tablosu aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Ek-1/A Düşük Tehlike Kullanım Alanları Düşük yangın yüküne sahip, düşük yanabilirliği olan ve yangına karşı direnci en az 30 dakika olan 126 m2’den büyük bölümü olmayan mekânlar. Okullar ve diğer eğitim kurumları (belirli alanları* ), bürolar (belirli alanları* ) , hapishaneler * Kullanım alanları, Ek-1/B ve Ek-1/C kapsamına girmeyen alanlar.

MADDE 63 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-1/B Orta Tehlike Kullanım Alanları” tablosu aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Ek-1/B Orta Tehlike Kullanım Alanları KULLANIM TÜRÜ

Orta Tehlike -1

Orta Tehlike -2

Cam ve seramikler Fotoğraf laboratuvarları, fotoğraf film fabrikaları

Boyama işlemleri, sabun fabrikaları

Metal levha üretimi

Otomotiv fabrikaları, tamirhaneleri

Elektronik fabrikaları, buzdolabı ve çamaşır makinesi fabrikaları

Mezbahalar, mandıralar

Fırınlar, bisküvi, çikolata, şekerleme imalathaneleri, bira fabrikaları

Hayvan yemi fabrikaları, meyve kurutma, suyu çıkarılmış sebze ve çorba fabrikaları, şeker imalathaneleri, tahıl değirmenleri

Hastaneler, oteller, konutlar, lokantalar, kütüphaneler (kitap depoları hariç), okullar, bürolar

Fizik laboratuvarları, çamaşırhaneler, otoparklar, müzeler

Radyo ve televizyon yayınevleri, tren istasyonları, tesisat odaları

Çimento işleri

Mühendislik

Çeşitli

Kâğıt

Orta Tehlike -4

Cam fabrikaları

Kimyasallar

Yiyecek ve içecekler

Orta Tehlike -3

Cilthaneler, mukavva fabrikaları, kâğıt fabrikaları, baskı işleri ve matbaalar

Mum ve balmumu fabrikaları, kibrit fabrikaları, boyahaneler

Alkol damıtma

Sinemalar, tiyatrolar, konser salonları, tütün fabrikaları

Atık kâğıt işletmeleri

Kablo fabrikaları, plastik döküm ve Halat fabrikaları plastik eşya (köpük plastik hariç), kauçuk eşya fabrikaları, sentetik lif (akrilik hariç) fabrikaları

Lastik ve plastik

Vulkanize fabrikaları Dükkânlar ve ofisler

Tekstiller ve konfeksiyon

Kereste ve tahta

Bilgisayara veri işleme ofisleri (veri saklama odaları, hariç)

Büyük mağazalar

Sergi salonları

Alışveriş merkezleri

Deri eşya fabrikaları

Halı fabrikaları (kauçuk ve köpük plastik hariç), kumaş ve giysi fabrikaları, fiber levha fabrikaları, ayakkabı imalathaneleri, triko (örgü), ev tekstili (bez) fabrikaları, yatak, şilte fabrikaları (köpük plastik hariç), dikim ve dokuma atölyeleri, yün ve yünlü kumaş atölyeleri Ahşap işleri fabrikaları, mobilya fabrikaları (köpük plastikler hariç), mobilya mağazaları, koltuk, kanepe ve benzeri döşemelerinin (plastik köpük hariç) imalathaneleri

Pamuk iplikhanesi, keten ve kenevir hazırlama tesisleri

Odun talaşı fabrikaları, yonga levha fabrikaları, kontrplak levhaları

Orta Tehlike-1 ve Orta Tehlike-2 kullanım alanlarında boyama işlemi ve benzeri yüksek yangın yüküne sahip alanlar var ise kullanım alanları Orta Tehlike-3 olarak değerlendirilir.

MADDE 64 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-2/Ç Yapı Malzemelerinin TS EN 13501-1’e göre yanıcılık sınıfları” tablosu başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Döşemeler Dışındaki Yapı Malzemeleri İçin Yanıcılık Sınıfları Malzemenin Yanıcılık Özelliği

TS EN 13501-1(2)

Hiç Yanmaz

A1

Zor Yanıcı

A2 - s1, d0 B, C - s1, d0 A2 - s2, d0

Zor Alevlenici

A2, B, C - s3, d0 A2, B,C - s1, d1 A2, B,C - s1, d2

(en az)

A2, B, C - s3, d2 D - s1, d0 D - s2, d0 D - s3, d0

Normal Alevlenici

E D - s1, d2 D - s2, d2 D - s3, d2

(en az)

E - d2

Kolay Alevlenici

F

Döşeme Malzemeleri İçin Yanıcılık Sınıfları Malzemenin Yanıcılık Özelliği

TS EN 13501-1’e göre (2)

Hiç Yanmaz

A1FL

Zor Yanıcı

A2FL - s1

Zor Alevlenici

BFL - s1

(en az)

CFL - s1 A2FL - s2 BFL - s2 CFL - s2

Normal Alevlenici

DFL - s1 DFL - s2

(en az)

EFL

Kolay Alevlenici

FFL

Çatı kaplamaları İçin Yanıcılık Sınıfları Malzemenin Yanıcılık Özelliği

TS EN 13501-5’e göre (2)

Dış Alev Yayılımına Dayanıklı

BROOF

Yanıcılık Sınıfı BROOF çatı kaplaması malzemeleri Test edilmesine gerek olmadan “Dış yangın performansı” özelliklerinin tüm gereklerini karşılayan BROOF çatı kaplaması terimi, çatı teşkilinde en üst tabakayı oluşturan ürünü tanımlamak için kullanılır.

Arduvazlar: Doğal arduvazlar, suni arduvazlar

Ek-2/C sınırlamalarına uygun

Kiremitler: Taş, beton, kil, seramik veya çelik çatı kiremitleri

Ek-2/C sınırlamalarına uygun.

Çimento esaslı elyaflı levhalar: Düz ve profilli tabakalar, arduvazlar

Ek-2/C sınırlamalarına uygun

Profilli metal tabakalar: Alüminyum, alüminyum alaşım, bakır, bakır alaşım, çinko, çinko alaşım, kaplanmamış çelik, paslanmaz çelik, galvanize çelik, halka sac

Kalınlık ≥0.4 mm, herhangi bir dış kaplamasının inorganik olması veya PCS (Brüt Kalori Değeri) ≤ 4MJ/m2 veya kütlesinin ≤ 200 g/m² olması

Herhangi dış kaplamasının inorganik olması veya PCS (Brüt Kalori Değeri) ≤ 4MJ/m2 veya kütlesinin ≤ 200 g/m² olması

veya PCS (Brüt Kalori Değeri) ≤ 4MJ/m2 olması

kaplanmış çelik, vitrifiye emaye çelik Yassı metal tabakalar: Alüminyum, alüminyum alaşım, bakır, bakır alaşım, çinko, çinko alaşım, kaplanmamış çelik, paslanmaz çelik, galvanize çelik, halka sac kaplanmış çelik, vitrifiye emaye çelik

Kalınlık ≥ 0,4 mm, herhangi dış kaplamasının inorganik olması veya PCS (Brüt Kalori Değeri) ≤ 4.0 MJ/m² veya kütlesinin ≤ 200 g/m² olması gerekir.)

Normal kullanımda yan sütunda listelenen inorganik örtülerle tamamen kaplanması amaçlanan malzemeler

En az 50 mm kalınlığında veya ≥80 kg/m2 kütlede gevşek serimli çakıl (agrega büyüklüğü en az 4 mm en fazla 32 mm), En az 30 mm kalınlığında kum/çimento şap, en az 40 mm kalınlığında dökme suni taş veya mineral altyüzeyler

(1) Bu tablolar, TS EN 13501-1’e göre malzemelerin yanıcılık sınıflarını göstermektedir. TS 1263’de verilmiş olan yanıcılık sınıflarına sahip yapı malzemelerinin, TS EN 13501-1’de verilen yanıcılık sınıflarına denkliği için, söz konusu yapı malzemelerinin TSE EN 13501-1’de belirtilmiş olan ilgili sınıfa ait test standardları şartlarını sağlaması gerekir.

(2) Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (89/106/EEC) kapsamında, Avrupa Birliği Komisyonunun ilgili kararları ile ortaya konulmuş, uyumlaştırılmış standardlara tabi yapı malzemelerinin uyacakları Avrupa Sınıflarıdır.

MADDE 65 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-3/C Bina Kullanım Sınıflarına Göre Yangına Dayanım (Direnç) Süreleri” tablosu aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Ek-3/C Bina Kullanım Sınıflarına Göre Yangına Dayanım (Direnç) Süreleri

Yapı Elemanlarının Yangına Dayanım Süreleri (dak) Bina Kullanım Sınıfları

Bodrum Katlar(1)

Giriş veya Üst Katlar

(üstündeki döşeme dahil) Bodrum

Bina Yüksekliği (m)

Kat(ların) Derinliği*(m) 10 10 m’den m’den fazla az

5 21,50 m’den m’den az az

30,50 m’den az

30,50 m’den fazla

---

30(2)

30

60

---

---

60

30(2)

60

90

120

- yağmurlama sistemi yok 90

60

60

60

90

İzin verilmez

- yağmurlama sistemli

60

60

30(2)

60

60

120(3)

- yağmurlama sistemi 90 yok

60

60

60

90

İzin verilmez

- yağmurlama sistemli 90

60

30(2)

60

90

120(3)

- yağmurlama sistemi 90 yok

60

30(2)

60

90

İzin verilmez

- yağmurlama sistemli 60

60

30(2)

30(2)

60

120(3)

- yağmurlama sistemi 90 yok

60

60

60

90

İzin verilmez

- yağmurlama sistemli 60

60

30(2)

30(2)

60

120(3)

- yağmurlama sistemi 120 yok

90

60

90

120

İzin verilmez

- yağmurlama sistemli 90

60

30(2)

60

90

120(3)

a) Bir ve İki Ailelik Evler 1. Konutlar

b) 90 Apartmanlar 2. Konaklama Amaçlı Binalar

3. Kurumsal Binalar

4. Büro Binaları

5. Ticaret Amaçlı Binalar

6. Endüstriyel Yapılar

7. Toplanma Amaçlı Binalar

- yağmurlama sistemi 90 yok

60

60

60

90

İzin verilmez

- yağmurlama sistemli 60

60

30(2)

60

60

120(3)

- yağmurlama sistemi 120 yok

90

60

90

120

İzin verilmez

- yağmurlama sistemli 90

60

30(2)

60

90

120(3)

8. Depolama Amaçlı Tesisler a) Depolar

b) Otopark - açık otoparklar

---

---

15(2) (4)

15(2) (4)

15(2) (4)

60

- diğer otoparklar

90

60

30(2)

60

90

120(3)

* Binanın en alt bodrum kat döşemesi ile zemin kat döşemesi arasındaki mesafe.

(1) Bir bodrumun üstündeki döşeme (veya birden fazla bodrum var ise en üstteki bodrumun üstündeki döşeme), eğer giriş ve üst katlar için olan yangına dayanım süreleri daha fazla ise o hükümleri sağlamalıdır.

(2) Binaları ayıran yangın kompartıman duvarları için en az 60 dakikaya yükseltilir.

(3) Taşıyıcı sistemin bir bölümünü teşkil etmeyen elemanlar için 90 dakikaya düşürülebilir.

(4) Acil kaçışı oluşturan elemanlar için 30 dakikaya yükseltilir.

MADDE 66 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-4 Binalarda En Fazla Kompartıman Alanları” tablosu aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Ek-4 Binalarda En Fazla Kompartıman Alanları

Bina kullanım sınıfları

En fazla kompartıman alanı (m2)

1

Konutlar

sınırsız

2

Konaklama

4000 (1)

3

Kurumsal Binalar

Sağlık hizmeti amaçlı binalar

1500 (1)

Eğitim tesisleri

6000 (2)

4

Büro Binaları

8000 (1)

5

Ticaret Amaçlı Binalar (4)

2000 (2)

Yeme içme Eğlence 6

7

8

Toplanma Amaçlı Binalar

Endüstriyel Yapılar

a) Depolar

b) Kapalı Otoparklar Not:

4000 (2)

Müzeler ve sergi yerleri Diğer toplanma amaçlı binalar

6000 (2)

Orta Tehlike-3 ve üstü (Bkz. Ek-1)

6000 (2)

Orta Tehlike-1 ve Orta Tehlike-2 (Bkz. Ek1)

15000(3)

Orta Tehlike-3 ve üstü (Bkz. Ek-1)

1000 (2)

Orta Tehlike-1 ve Orta Tehlike-2 (Bkz. Ek1)

5000 (3)

Sınırlama yok

(1) Binalarda uygun yangın kontrol sistemleri (otomatik algılama, yağmurlama sistemi, duman tahliye sistemi ve benzeri) yapılmış ise kompartıman alanı 2 katına çıkarılabilir.

(2) Binalarda uygun yangın kontrol sistemleri (otomatik algılama, yağmurlama sistemi, duman tahliye sistemi ve benzeri) yapılmış ise kompartıman alanı sınırsızdır.

(3) Bina tek katlı ise sınırlama yoktur. Binalarda uygun yangın kontrol sistemleri (otomatik algılama, yağmurlama sistemi, duman tahliye sistemi ve benzeri) yapılmış ise kompartıman alanı sınırsızdır.

(4) Sebze ve meyve halleri, balık halleri, et borsaları, metal yedek parça bulunan yerler ile benzeri yerler hariç.

MADDE 67 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-5/B Çıkışlara Götüren En Uzun Kaçış Uzaklıkları ve Birim Genişlikleri” tablosunda yer alan (1) numaralı dipnot “(1)Kolay alevlenici malzeme üretimi yapmayan endüstriyel amaçlı yapılarda tek ve iki yönlü uzaklık ½ oranında artırılabilir.” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 68 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-8 Yağmurlama Sisteminde Su Deposu En az Hacmi” tablosu aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Ek-8 Yağmurlama Sisteminde Su Deposu En Az Hacmi Ek-8/A Yağmurlama Sistemi, Yangın Dolabı ve Hidrant Tasarımı Ön Hesabı İçin Su Deposu En Az Hacmi

Grup

Düşük Tehlike - Islak veya ön uyarılı

Orta Tehlike-1 - Islak veya ön uyarılı

h (m): en alttaki ve en üstteki yağmurlama başlıkları arasındaki yükseklik

Su deposu en az hacmi

h ≤ 15

9

15 < h ≤ 30

10

30 < h ≤ 45

11

h ≤ 15

55

15 < h ≤ 30

70

30 < h ≤ 45

80

(m3)

Orta Tehlike-1 – Kuru veya alternatif Orta Tehlike-2 - Islak veya ön uyarılı

Orta Tehlike-2 - Kuru veya alternatif Orta Tehlike-3 - Islak veya ön uyarılı

Orta Tehlike-3 - Kuru veya alternatif Orta Tehlike-4 - Islak veya ön uyarılı

h ≤ 15

105

15 < h ≤ 30

125

30 < h ≤ 45

140

h ≤ 15

135

15 < h ≤ 30

160

30 < h ≤ 45

185

h ≤ 15

160

15 < h ≤ 30

185

30 < h ≤ 45

200

Orta Tehlike-4 - Kuru veya alternatif

Hidrolik Hesap kullanılır

Yüksek Tehlike

Hidrolik Hesap kullanılır

Ek-8/B Yağmurlama Sisteminde Tasarım Yoğunlukları

Tasarım yoğunluğu mm/dak

Koruma alanı (m2) Islak veya ön etkili

Kuru veya değişken

Düşük Tehlike

2,25

84

Orta Tehlike-1 kullanılır

Orta Tehlike-1

5,0

72

90

Orta Tehlike-2

5,0

144

180

Orta Tehlike-3

5,0

216

270

Orta Tehlike-4

5,0

360

Yüksek Tehlike-1 kullanılır

Yüksek Tehlike-1

7,7

260

325

Tehlike sınıfı

Yüksek Tehlike-2

10,0

260

325

Yüksek Tehlike-3

12,5

260

325

Yüksek Tehlike-4

Yoğun su

NOT: Depolama alanları ve farklı özellikteki kullanım alanları için TS EN 12845 esas alınır.

Ek-8/C Yangın Dolapları ve Hidrant Sistemi İçin İlâve Edilecek Su İhtiyaçları

İlave edilecek

İlave edilecek

Yangın Dolabı Debisi (litre/dak)

Hidrant Debisi

Düşük tehlike

100

400

30

Orta Tehlike-1-2

100

400

60

Orta Tehlike-3-4

100

1000

60

Yüksek Tehlike

200

1500

90

Bina Tehlike Sınıfı

Süre (dak) (litre/dak)

” MADDE 69 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-10 Dökme LPG Tankları Asgari Emniyet Uzaklıkları” tablosu aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Ek-10 Dökme LPG Tankları Asgari Emniyet Uzaklıkları

Beher Tankın

Yeraltı

Yerüstü

Tankların

Su Hacmi

Tankları

Tankları

Birbirinden Uzaklığı

m³

m

m

m

0.5’den az

3

3

0

0.5- 3.0

3

3

1

3.1- 10

5

7.5

1

10.1- 50

7.5

10

1

50.1-120

10

15

1.5

120.1-250

15

23

250.1- 600

15

38

Birbirine komşu tankların çaplarının toplamının ¼’ü

600.1- 1200

15

61

1200.1- 5000

15

91

5000’den büyük

15

122

Not: a) Yeraltı tankları için emniyet uzaklıkları tank emniyet valfı ve dolum ağzından ölçülür. Bu durumda yeraltı tankının herhangi bir kısmının binaya ve üzerinde bina yapılabilecek arsa sınırına uzaklığı 3’m den az olmaz. b)Yerüstü tankları için emniyet uzaklıkları tankın dış yüzeyinden ölçülür.

Aşağıdaki (c) ve (d) notları sadece yerüstü tanklar için geçerlidir. c) Tankın komşu arsa sınırına veya ana trafik yoluna sınır olan bölgesine, en az 1,5 m yüksekliğinde betonarme ve eşdeğeri malzemeden yangına 4 saat dayanıklı duvar yapılması hâlinde, tabloda belirtilen mesafeler 1/3 oranında azaltılır. d) Yukarıda belirtilen duvara ilave olarak tankın yarı çap seviyesinden itibaren yere bakan alt yüzeyine, ayaklar da dahil olmak üzere, yangına dayanıklı malzeme ile 2 saat ısı ve yangına karşı yalıtım yapılması halinde, (c) maddesine göre belirlenen yeni emniyet mesafeleri 1/2 oranında azaltılır.

MADDE 70 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-12/B Yanıcı ve Parlayıcı Sıvıların Bina İçinde Depolanması (1)” tablosunun (2) numaralı dipnotu “(2) Yangın korunumu, yağmurlama sistemi, karbondioksit, kuru kimyevi toz veya diğer uygun bir sistem ile sağlanır. Sınıf IA Sınıf IB sıvı toplam miktarı Ek-12/A’daki değerini aşmaz.” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 71 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-13 Akaryakıt Servis İstasyonlarında Asgari Emniyet Mesafeleri (m)” tablosu aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Ek-13 Akaryakıt Servis İstasyonlarında Asgari Emniyet Mesafeleri (m) Akarya Akarya Tank Tank kıt kıt Havala Doldur Pompa

Karayo Komş Toplu Karayolu lu u ma Bina( (Şehirlerar (Şehiri İdari

Hasta ne Okul

Tankı

sı

Yeraltı( Adası 1) Akaryakıt Tankı

n.

ma

Borus u

Ağzı

ası)

Açık

Sınırı Sınırı

Arsa Sınırı

Yerler( Sınırı 3)

2

7,5

5

15

25

50

6

6

7,5

6

6

25

50

1

5

5

3

6

25

50

5

5

5

6

25

50

0,5

2)

Arsa

çi)

Arsa

Yeraltı Akaryakıt Pompası 0

6

Tank Havalandır 0 ma

6

6

(Dispenser ) Adası

Borusu Tank Doldurma

0

6

1

Ağzı (1) Tank dış cidarlarından ölçülen en kısa mesafedir.

(2) İstasyonun idari, ticari ve sosyal faaliyetlerinin yürütüldüğü, istasyona ait makine ve donanımların bakımlarının yapıldığı, istasyonun ihtiyacı olan, elektrik, basınçlı hava ve su temin ünitelerinin bulunduğu yapılardan meydana gelen idari bürolarda bodrum katı bulunamaz. Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce inşa edilmiş istasyonlarda bodrum kat mevcut ise bodrum kat girişi ve bodrum katın herhangi bir açıklığı havalandırma borusu çıkış ucu, doldurma ağzı, tank ve dağıtım birimleri ile aksi cephede (girişi arkadan) olması ve girişte eşik ve eşikten sonra dışarıya doğru bir meyil bulunması şarttır.

(3) Topluma açık yerler: Konaklama, tören, ibadet, eğlence, yeme, içme, ulaşım, araç bekleme, alışveriş gibi sebeplerle 50 veya daha fazla kişinin bir araya gelebildiği bütün binalar veya bunların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar.

NOT: a) Topluma açık yerler ile hastane ve okul arsa sınırına olan mesafeler mevcut akaryakıt istasyonları için % 60 azaltılır. İstasyonda sadece motorin tankı olması hâlinde, bu mesafeler yeni istasyonlarda % 50 azaltılabilir. b) Akaryakıt istasyonlarında, binaların pencere, kapı, klima, aydınlatma sistemi gibi herhangi bir

açıklığı olmayan cephesine 0 metre olabilir. Nefeslik ağzı, çatı veya elemanlarından en az 3,6 m yüksekte olmalı ve toplam yükseklik 9 m’yi aşmamalıdır.

MADDE 72 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-14 Çıkışlara Götüren En Uzun Kaçış Uzaklıkları” tablosunun (1) numaralı dipnotu “(1) Kolay alevlenici malzeme üretimi yapmayan endüstriyel tesislerde uzaklık en çok 2 katına kadar artırılabilir.” şeklinde değiştirilmiştir.

GEÇİCİ MADDE 1 – Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe uygun yangın tedbirleri alınmış olan mevcut yapılarda, bu Yönetmelik ile değiştirilen hükümlere göre ilâve tedbir alınmasının istenilmemesi asıldır. Ancak, yapı sahibi isterse bu Yönetmelik ile değiştirilen hükümlere göre ilâve tedbirler alabilir.

MADDE 73 – İçişleri Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca müştereken hazırlanan bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 74 – Bu Yönetmelik hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

TEPE AKADEMİ Adres: Ceyhun Atuf Kansu Cad. Bayraktar Center, G Blok, No:114/9 Balgat/Çankaya/ANKARA Tel : 0 312 473 43 47 Tel-2 : 0 312 473 43 48 Fax : 0 312 473 43 59