TZTA May 2019

TZTA April 2019

2

https:www.tzta.ca

TZTA April 2019

3

https:www.tzta.ca

ወደ ካናዳ መሄድ አስበዋል? ከአጭበርባሪዎች ይጠንቀቁ ከአማርኛ ቢቢሲ 31 ጃንዩወሪ 2019

የካናዳ ሰንደቅ ዓላማ በቶሮንቶ ''. . . ማታለል እንደሆነ ግልጽ ነበረ። ጓደኛዬ በእርግጠኛነት ይሆናል ብትለኝም አጥብቄ አለመጠየቄ አሁንም ይቆጨኛል'' ይህን ያለችው ወደ ካናዳ እንልክሻለን በሚሉ አጭበርባሪዎች ከ30ሺህ በላይ ዶላር የተታለለችው ኑአሚን መኩሪያ ነች። ሰሜን አሜሪካዊቷ ሃገረ ካናዳ በቀጣዮቹ ሦስት ዓመታት ወደ 1 ሚሊዮን የሚጠጉ ሰዎችን ከተለያዩ ሃገራት እንደምትቀበል አስታውቃለች። ይህን እድል በመጠቀም ህይወታቸውን በካናዳ ለማደላደል ጥረት እያደረጉ ያሉ ኢትዮጵያውያን ቁጥር ከፍተኛ እንደሆነ ይነገራል። የካናዳ መንግሥት ውሳኔን እና የሰዎች ፍላጎት ተከትሎ ወደ ካናዳ እንልካለን የሚሉ ሐሰተኛ የኢሚግሬሽን ባለሙያዎች የማጭበርበር ሥራን እያጧጧፉ ይገኛሉ። • ካናዳ ዕፀ ፋርስን ህጋዊ አደረገች • ከቤተሰቦቿ አምልጣ ካናዳ የገባችው የሳዑዲዋ ወጣት፡ 'ምንም የሚጎልብኝ የለም' ኑአሚን መኩሪያ በሰላሳዎቹ መጀመሪያ ላይ ትገኛለች። የዛሬ ዓመት ገደማ ካናዳ እንወስድሻለን ያሉ ሰዎች ሰላሳ ሺህ ዶላር እንዳጭበርበሯት ትናገራለች። የጉዞ ሂደቱን የጀመረችላት ካናዳ የምትኖር ጓደኛዋ ነበረች። ጓደኛዋ ኑአሚንን ወደ ካናዳ እንወስዳለን ብለው የነበሩትን ሰዎች በአካል አግኝታቸው አታውቅም። እንደዚያም ሆኖ ኑአሚን እና ጓደኛዋ በሰዎቹ በተሰጣቸው የባንክ ሂሳብ ቁጥር ገንዘብ አስገብተው ነበር። ኑአሚንን እንወስዳታለን የሚሉት ሰዎች ግን እጥፍ ተጨማሪ ገንዘብ ሲጠይቁ፤ "ከዚህ በኋላ ምንም ዓይነት ገንዘብ አልጨምርም" በማለት ነገሩን በዚያው እንዳቆመች ኑአሚን ትናገራለች። በወቅቱ ሰላሳ ሺህ ዶላሩ የተከፈለው በተለያየ አገር ላሉ የባንክ ሂሳቦች እንደሆነ ኑአሚን ትናገራለች። እሷ አራት ሺህ ዶላር (በብር መንዝራ) ሃገር ውስጥ ባለ የባንክ ሂሳብ ስታስገባ ጓደኛዋ ደግሞ ካናዳ፣ ጣልያን፣ ዱባይና ኬንያ በሚገኙ የባንክ ሂሳቦች ቀሪውን ገንዘብ አስተላልፋለች። "ሂደቱ ማታለል እንደሆነ ግልጽ ነው። ጓደኛዬ በእርግጠኛነት ይሆናል ብትለኝም አጥብቄ አለመጠየቄ ይቆጨኛል" ትላለች። የኑአሚን እና የጓደኛዋን ታሪክ የሚጋሩ በርካቶች አሉ። በተሻለ ስፍራ የተሻለ ህይወት መመስረት የሁሉም ፍላጎት ነው ማለት ማጋነን ላይሆን ይችላል። ይሁን እንጂ ይህን ፍላጎት በትክክለኛው መንገድ እንዴት ወደ እውነታ መለወጥ ይቻላል የሚለው ሊታሰብበት

Roberto Machado Noa

ይገባል። የካናዳ መንግሥት ይፋ ባደረገው ፕሮግራም መሰረት አንድ ሰው በየትኛው ዘርፍ የዕድሉ ተጠቃሚ መሆን እንደሚቻል ጠንቅቆ ማወቁ፤ እራስን ከአጭበርባሪዎች ለመጠበቅ ያስችላል። በዚህም መሰረት በቋሚነት ወደ ካናዳ ሊኬድ የሚቻልባቸው ዋና ዋና አማራጮች ከዚህ በታች እንደሚከተለው ቀርበዋል። የቤተሰብ ስፖንስርሺፕ በካናዳ እድሜያቸው 18 ዓመት እና ከዚያ በላይ ሆነው፤ የካናዳ ዜግነት ወይም የመኖሪያ ፍቃድ ያላቸው ሰዎች መስፈርቱን በሟሟላት የቅርብ የቤተሰብ አባላትን በዚህ ፕሮግራም ወደ ካናዳ ማምጣት ይችላሉ። የካናዳ የኢሚግሬሽን ይፋዊ ድረ-ገጽ እንደሚለው በዚህ ፕሮግራም የትዳር አጋር፣ ልጆች፣ ወላጆች፣ አያቶች እና የጉዲፈቻ ልጆች መካተት ይችላሉ። ከላይ የተጠቀሱት የቤተሰብ አባላት ዝርዝር ወደ ካናዳ ለማቅናት ማሟላት የሚኖርባቸው የየራሳቸው የሆነ መስፈርቶችን እና ልዩ የሆኑ ሥርዓት መከተል ይኖርባቸዋል። ለምሳሌ የትዳር አጋሯን ወደ ካናዳ ለማምጣት የምታስብ አንዲት ሴት የካናዳ ዜጋ ወይም ነዋሪ መሆን ይኖርባታል። ከዚህ በተጨማሪም የመህበራዊ ድጋፍ ከመንግሥት የማትቀበል፣ ወደ ካናዳ ለምታመጣው የትዳር አጋር መሰረታዊ ፍላጎት ማሟላት የምትችል እና የገቢ መጠኗም በመንግሥት ዝቅተኛ ደረጃ ተብሎ ከተቀመጠው በላይ መሆን ይኖርበታል። • የቮልስ ዋገን መምጣት የመኪና ዋጋን ይቀንስ ይሆን?

• ወደ አዲስ አበባ ሊጓዝ የነበረው እስረኛ ጥቃት ደረሰበት በሌላ መልኩ ወደ ካናዳ እንዲሄድ የሚፈለገው ሰው በካናዳ ተቀባይነት ያለው መሆን ይኖርበታል። ለሃገር ደህንነት አስጊ የሆኑ፣ በሰብዓዊ መብት ጥሰት የተሳተፉ፣ በመንግሥት ስልጣን ላይ ያሉ ወይም ሳሉ ግፍ የፈጸሙ፣ በአልኮል እና በዕፅ ተጽእኖ ሥር ሆነው ያሽከረከሩ ወይም መሰል ወንጀል የፈጸሙ መሆን የለባቸውም። በተጨማሪም የጤና ሁኔታቸው ለሃገር አስጊ ከሆነ ወይም ከፍተኛ ህክምና እና ክትትል የሚያስፈልገው ህመም ያለባቸው እንዲሁም ወደ ካናዳ ለመግባት ሐሰተኛ መረጃ ያቀረቡ ሰዎች በካናዳ ተቀባይነት የሌላቸው ሰዎች ተብለው ይፈረጃሉ። ክህሎትን መሰረት ያደረገ ፕሮግራም (ኤክስፕረስ ኢንትሪ) ኤክስፕረስ ኢንትሪ ክህሎትን መሰረት ያደረገ

TZTA April 2019

4

ፕሮግራም ሲሆን እውቀት፣ ልምድ እና የቋንቋ ችሎታን በመጠቀም በቀጣሪዎች አማካኝነት ወደ ካናዳ የሚኬድበት መንገድ ነው። በሙያዬ በቂ ልምድ እና እውቀት አካብቻለሁ፤ በቋንቋ ችሎታዬም እተማመናለሁ የሚል እና ፍላጎት ያለው በኤክስፕረስ ኢንትሪው ተሳታፊ ሊሆን ይችላል። በቅድሚያ ወደ ይፋዊ ድረ-ገጹ በመሄድ የግል መረጃዎትን ያስገባሉ። በሰጡት መረጃ መሰረትም ነጥብ ያስመዘግባሉ። ከዚያም ባስመዘገቡት ነጥብ መሰረት ከተቀሩት አመልካቾች ጋር ይመዘናሉ። ያስመዘገቡት ውጤት፣ የሥራ ልምድዎ እና የቋንቋ ችሎታዎ የቀጣሪዎችን ቀልብ ከሳበ፤ በካናዳ ለመኖር የሚያስችል የጥሪ ድብዳቤ ይደርስዎታል። በዚህ ላይ በመመስራት የመኖሪያ ፍቃድ ይጠይቃሉ። በስደተኝነት በካናዳ ሕግ ስመሰረት ስደተኛ (ሪፊዩጂ) ማለት በፖለቲካ አመለካከት፣ በሐይማኖት፣ በብሔር ወይም በጾታ ግነኙነት ፍላጎታቸው ምክንያት የደረሰባቸውን ወይም የሚደርስባቸውን ክስ እና ጥቃት ሸሽተው ከሃገራቸው የወጡ ሆነው ከላይ በተጠቀሱት ምክንያቶች ወደ ሃገራቸው መመለስ የማይችሉ ሰዎች ማለት ነው። በስደተኛ ወይም 'ሪፊዩጂ' እና 'በኢሚግራንት' መካከል ሰፊ ልዩነት አለ። ኢሚግራትን ማለት አንድ ሰው በውጫዊ ጫና ውስጥ ሳይወድቅ በራሱ ፍቃድ በቋሚነት በሌላ ሃገር መኖር የሚፈልግ ሰው ማለት ነው። ስደተኛ ወይም 'ሪፊዊጂ' ማለት ግን ተገዶ ከሃገሩ የወጣ ሰው ነው። ለምሳሌ አንድ ኢትዮጵያዊ በስደተኞች ፕሮግራም ወደ ካናዳ መሄድ ቢፈልግ ከኢትዮጵያ ውጪ ባሉ ሃገራት ውስጥ ሆኖ በተባበሩት መንግሥታት የስደተኞ ከፍተኛ ኮሚሽን 'ስደተኛ' ተብሎ መመዝገብ ይኖርበታል።

የሙያ መስኮች የተሰማሩ ሰዎች ጉዳይ በተለይ ይስተናገድበታል። በመስኮቹ ከሁለት ዓመት እና ከዚያ በላይ ልምድ ያላቸው፣ በዓለም አቀፍ መድረኮች የተሳተፉ፣ ልምድ እና እውቀታቸውን ለካናዳ ለማበርከት ፍቃደኛ የሆኑ፣ የጤና እና የደህንነት መርመራዎችን ማለፍ የሚችሉ መሆን ይኖርባቸዋል። በተጨማሪም እድሜ፣ ልምድ፣ የትምህርት ደረጃ፣ የቋንቋ ችሎታ እና አዲስ ስፍራዎችን በቀላሉ የመላመድ ክህሎት ተጨማሪ ከግምት ውስጥ የሚገቡ መስፈርቶች ናቸው። ከላይ ከተዘረዘሩት ፕሮግራሞች ውጪ በካናዳ ኢንቨስት በማድረግ፣ በሥራ ፈጠራ፣ የእንክብካቤ አገልግሎቶችን በመስጥት (ካናዳ ውስጥ ልምድ ላላቸው ብቻ) የሚሉ እና ሌሎች ወደ ካናዳ ሊኬድባቸው የሚቻሉባቸው ፕሮግራሞች አሉ። ሐሰተኛ ማስረጃዎችን መጠቀም በሰዎች መታለልም ይሁን ሆን ተብሎ ቪዛ እና የመኖሪያ ፍቃድ ለማግኘት ሲባል ሐሰተኛ ማስረጃዎችን መጠቀም ወይም በቃለ መጠይቅ ወቅት የኢሚግሬሽን ኃላፊዎችን መዋሸት እንደ ከፍተኛ ወንጀል ይቆጠራል። ይህም ማመልከቻውን ውድቅ ከማድረግ አልፎ የወንጀል ክስ ሊያስመሰርት ይችላል። ሐሰተኛ ማስረጃ መጠቀማቸው የተረጋገጠባቸው እድሜ ልክ ወደ ካናዳ እንዳይገቡ እገዳ ሊጣልባቸው ይችላል። እራሳችንን እንዴት ከአጭበርባሪዎች መጠበቅ እንችላለን? የካናዳ ኢሚግሬሽን ድረ-ገጻ የትኛውም አካል የካናዳ ቪዛ ወይም ሥራ ለማስገኘት ቃል ሊገባልዎት አይችልም ይላል። የካናዳ መንግሥት የኢሚግሬሽን ኃላፊዎች፣ የካናዳ ኤምባሲዎች፣ ከፍተኛ ኮሚሽኖች እና ቆንስላዎች ብቻ ናቸው በቪዛ ጥያቄዎች ላይ ሊወስኑ የሚችሉት።

ከዚያም ስደተኛ ተብሎ የተሰየመው ግለሰብ በተባበሩት መንግሥታት የስደተኞች ከፍተኛ ኮሚሽን አማካኝነት ወደ ካናዳ ለመሄድ የሚያደርገውን ጥረት ይጀምራል ማለት ነው። ስደተኞች ወደ ካናዳ ለመሄድ ለካናዳ መንግሥት በቀጥታ ማመልከት አይችሉም። ጥያቄያቸው የሚያቀርቡት በተባበሩት መንግሥታት በኩል ብቻ ነው።

በእርግጠኝነት የካናዳ ቪዛ እንደሚሰጥዎ የሚያስተዋውቁ ግለሰቦች ወይም ድርጅቶች ሐሰተኛ የመሆናቸው እድል ከፍተኛ ነው ይላል ድረ-ገጹ።

በግል-ሥራ በመተዳደር (ሰልፍ-ኢምፕሎይድ ፐርሰንስ) ሰልፍ-ኢምፕሎይድ ፐርሰንስ ፕሮግራም መስፈርቱን የሚያሟሉ በግል-ሥራ የሚተዳደሩ ሰዎች ወደ ካናዳ በማቅናት ኗሯቸውን በቋሚነት እንዲመሰርቱ ያስችላል።

ጥንቃቄ ያድርጉ፤ ትክክለኛ የካናዳ መንግሥት የኢሚግሬሽን ባለሙያ በባንክ ገንዘብ ገቢ እንዲያደርጉ ወይም እንዲልኩ አይጠይቅም ወይም ለቅጽ ገንዘብ አያስከፍልም።

ገንዘብዎን ወይም የግል መረጃዎችን ለማግኘት ሲባል ሐሰተኛ የኢሚግሬሽን ባለሙያዎች የማጭበርበር ሥራዎችን ይሰራሉ።

አልማዝ ካነበበችው የላከችልን።

በዚህ ፕሮግራም ውስጥ በተለይ በስፖርትና በጥበባት

https:www.tzta.ca

WHY PAY MORE?

Buy Direct • Deal Direct • Sell Direct • $ave Direct

መርሓባ Thinking of እንኳን Realበደህና Estate? መጡ Soo Dhowaada

Helen Zeray

‫ﻧﺣن ﻧﺗﺣدث اﻟﻌرﺑﯾﺔ‬

Sales Representative Ext. 2022

Aziz Mohamed, BA, CCIM, MRICS Broker of Record Ext. 2020

Greater Toronto Area: 416.243.2400 Kitchener-Waterloo Region: 519.744.2300

519-744-2300

Bashir Abdiladif Broker Ext. 2021

Ext. 2021

Call NO forMiddleman, Free Consultation Canadian Owned & Operated: NO Franchise Fees, NO Hidden Fees At AMDirect we pay more attention to save you more; because you deserve more: Full Time professional team with over 30 years of Canadian experience.

Your Trusted One Stop Real Estate & Mortgage Service Provider

መርሓባ እንኳን በደህና መጡ

C C O O RR PP OO RR A A T T I I O ON N

Lic. # 12576

Soo Dhowaada

Mortgages

‫ﻧﺣن ﻧﺗﺣدث اﻟﻌرﺑﯾﺔ‬

WHY PAY MORE?

Aziz Mohamed, BA, CCIM, MRICS

Helen Zeray

Bashir Abdiladif

Lic. # M08001158 Ext. 2020

Lic. # M19000984 Ext. 2022

Lic. # M08009765 Ext. 2021

Principal Broker

Mortgage Agent

Mortgage Agent

Canadian Owned & Operated: NO Middleman, NO Franchise Fees, NO Hidden Fees COMMERCIAL

519-744-2300 416-243-2400

Greater Toronto Area: 416.243.2400 - Kitchener-Waterloo Region: 519.744.2300 TZTA April 2019

5

https:www.tzta.ca

የኢትዮጵያ ፖለቲካ ችግር ስርዎ-መንስዔ፤ ህገመንግስታዊ የጎሳ ፖለቲካ (ዶ/ር አበራ ቱጂ) ecadforum May 7, 2019

ጠቅላይ ሚንስትር ዶ/ር ዐቢይ ስልጣን ከያዙ ጀምሮ በኢትዮጵያ የተስፋ ጎህ ቀዶ ነበር። ነግር ግን በጎሳ መካከል የሚፈጠረው ችግር የአገሪቱን ዜጎች በእጂጉ እያሳስበ ነዉ። በአገሪቱ በጎሳ ክልል መካከል እየተፈጠረ ያለው ችግር ሁሉንም የአገራችንን ክፍል እያዳራሰ ነው። በኢትዮጵያ ወደ 2.5 ሚሊዮን የሚጠጋ ህዝብ በአገሩ ውስጥ መፈናቀሉን መንግስት ገልጿል። ህዝቡ በራሱ አገር በኢትዮጵያ ውስጥ ስደተኛ ሆኗል። በዚህ ግጭት ብዙ ኢትዮጵያዊያን በግፍና በአሰቃቂ ሁኔታ ተገድለዋል። ብዙዎች የመከራ ኑሮ እየገፋ ነው። ንጹህ ዜጋ በህዝብ ተከቦ በቪድዮ እየተቀረጸ ሲገደልና ተዘቅዝቆ ሲሰቀል እስከማየት ደርሰናል። ለጋ ወጣት ልጅ ተሰልቧል። የዉጭ ዜጎች ሳይቀር ተገድለዉ ከነመኪናቸዉ ተቃጥለዋል። ብዙ ብዙ ተሰምቶ የማታወቅ ዘግናኝ ግፍ እየተፈጸመ ነዉ። ዛሬ ወያኔዎች በስልጣን ላይ ባይሆኑም የተከሉት ከፋፋይና አገር አጥፊ ስርዓት ግን መራራ ፍሬ እያፈራ ነዉ። ባጭሩ የጎሳ ፖለቲካ ንጹህ ዜጎችን እየበላ እያደገ እየተስፋፋና አገር እያፈርሰ ነው። የዚህ የአገራችን ችግር ስረ-መሰረቱ ህውሃትኢህአዴግ በኢትዮጵያ ላይ የፈጠረው፣ ሆን ተብሎ የተተከለ፣ ስርዓታዊና ህገ መንግሥታዊ መሰረት ያለዉ፣ የጎሳ ወይም የዘር መድሎ ፖሊሲ ነው። ኢትዮጵያ ከገባችበት የፖለቲካ አዘቅት የምትወጣዉ ይህን የጎሳ ፖለቲካና በቋንቋ ላይ የተመሰረተ ከፋፍይና አድሏዊና አግላይ አከላለል አስወግዳ፣ በምትኩም የዜግነት ፖለቲካና ሁሉንም ዜጎች፣ በየትኛዉም የአገሪቱ ክፍል በዕኩልነት የሚዳኙበት የህግ የበላይነት ስትመሰርትና በተግባር ስታዉል ብቻ ነው። የጎሳ አደረጃጀት በኢትዮጵያ ያመጣዉ ቀዉስ በተግባርና በተጨባጭ ስለታየ መፍትሄው ይህን የችግሩን ምንጭ ማስወገድ ነዉ። በአለማችን የመጨረሻ ድሃ ከሚባሉት አገሮች መካካል ያለችዉ ኢትዮጵያ፣ በሰላምና በአንድናቷ እንድትኖር፣ ብዙ ጊዜ በማይሰጠዉና ቀስፎ ከያዛት ድህነትና ድንቁርና ላይ ታተኩርና ከመቶ ሚሊዮን የሚበልጡ ዜጎቿን መመገብ ትችል ዘንድ፣ ይህን የጎሳ ፖለቲካና ግጭት ከስር መሰረቱ ማስወገድ ለጠቅላይ ሚንስትር ዶ/ር ዐቢይ አስተዳደርና ለኢትዮጵያ ህዝብ የመጀመሪያዉ ዋና ተግባር ሊሆን ይገባል። አገሪቱ በአንድነቷ እንድትቀጠልና የህዝብ ዕርስ በዕርስ ጦርነት እንዳይነሳ፣ በሩዋንዳ ያየነዉ እልቂት በኢትዮጵያ እንዳይደገም፣ ከዚህ የበለጠ ቅድሚያ የሚሰጠዉ ጉዳይ የለም። በዶ/ር ዐቢይ የሚመራዉ የለዉጥ ሃይልም፣ በቅርብ ጊዜ ታሪክ ባልታየ ደረጃ፣ ከፍተኛ የህዝብ ተቀባይነትና ተወዳጅነት ስላለዉ፣ ይህንም የጎሳ ፖለቲካ ለማስወገድ ግንባር ቀደም ሚና ሊኖረዉ ይገባል። ይህንም ለማድረግ የኢትዮጵያ የህዝብ ድጋፍ ሊሰጠዉ ይገባል። ይህ የፖለቲካ ጥያቄ

ሳይሆን የመኖር ወይም የሞት ጥያቄ ነው። በአንድ ወቅት የተባይ ማጥፊያ ነዉ፣ ለችግርም መፍትሄ ነው ተብሎ በመንግስት መመሪያ የተረጨ ኬሚካል ምድሩንና አየሩን ከመረዘዉ፣ ዉሃዉን ከበከለው፣ ጠቃሚ ተክሎችን የሚያጠፋ ከሆነ፣ መንግስት ምን ማድረግ አለበት? መጀመሪያ መደረግ ያለበት፣ ይህን መርዘኛ ኬሚካል በጥቅም ላይ እንዳይዉል በአዋጅ ወይንም በህግ ማገድ ነው። ቀጥሎ መደረግ ያለበት፣ ምንም እንኳ ስራዉ አዳጋች ቢሆንም፣ ጤናማ አገርና ህዝብ እንዲኖር ሲባል፣ የተበከለዉን አካባቢ በተለያዩ በተፈተኑ ዘዴወች ማጽዳትና አካባቢዉን ወደ ጤናማ ይዞታዉ መመለስ ነው። ከዚህ ሌላ አማራጭ የለም፣ ምክንያቱም ምድራችን አንድ ብቻ ናትና። ኢትዮጵያም አንድ ናት ተለዋጭ አገር የለንም። የአሁኑ የኢትዮጵያ ሁኔታ በዚህ ይመሰላል። ህዉሃት ወደስልጣን ሲወጣ፣ ከኦነግ ጋር በመሆን ኢትዮጵያን በጎሳ የሚከፋፍለዉን ህገ መንግስትና የጎሳ አከላለል አዉጥተው የአገሪቱ መታዳደሪያ አደረጉ። በዚህም መሰረት ለሃያ ሰባት ዓመታት በአገሪቱ ዉስጥ ጥላቻ ተነዛ። በአሜሪካ ፎርቹን 500 ተብለዉ ከሚታውቁት ኢኮኖሚዉን ከሚመሩት ታላላቆቹ ድርጂቶች፣ ወደ ግማሽ የሚጠጉት የተመሰረቱት ከዉጭ በመጡ ሰዎች ወይንም በእነርሱ ልጆች ነው። አገሩ ፈጠራንና ስራን እንጂ ጎሳን ወይንም የመጡበትን አገር ባለማየቱ ነዉ ሃያል ሆኖ የቀጠለዉ። ጎሳን ሳያዩ ከሁልም አገር የመጣን የለማ የሰዉ ሃይል የጠቀማሉ። ኢትዮጵያ ዉስጥ ግን ዜጎች ከአንድ ክልል ሄደዉ በሌላ ክልል እንዳይሰሩ ተደረገ። ኢትዮጵያዊያን በተሰደዱባቸዉና ወላጆቻቸዉ ባልገነቧቸዉ ምዕራባዊያን አገሮች ለፖለቲካ ስልጣን በሚወዳደሩበት ዘመን፣ የአንድ ጥቁር ኬኒያዊ ልጅ የአሜሪካ ፕሬዘደንት ሲሆን አይተን፣ ኢትዮጵያዊያን ግን በአገራቸዉ ከቦታ ቦታ ተንቀሳቅሰዉ የመሥራት ተፈጥሯዊ መብታቸው ተነፈገ። ዕዉቀትና ክህሎት በጎሳ ተተካ። ከወሊሶ ሂዶ ወልቂጤ ወይንም ከወልቂጤ ሂዶ ወሊሶ ስራ ማግኘት ጭራሽ የማይታሰብ ሆነ፡፡ ኢትዮጵያ አሳፋሪ ምድር ሆነች። ክፍፍሉ በሁሉም ዘርፍ ሆኖ በቤተሰብ ደረጃ ደረሰ። የባህልን ትሥሥር በማወቅ ከሌላ አካባቢ ከመጡ ወገኖቻቸው ጋር ለመተዋወቅ ሊረዱ የሚገባቸዉ የከፍተኛ ትምርት ቤቶች ሳይቀር የጎሳ ክፍፍል ማሰልጠኛና የጠብና የክክክል ሜዳዎች ሆኑ። የተማሪዎች ማደሪያ አመዳደብና፣ የተማሪዎች ማህበር አደረጃጀት ሳይቅር በጎሳ የተከፋፈለ ሆነ። በሁሉም ነገር ጎሰኝነት ሰረጸ ተስፋፋ። የመንግስት ሰራተኞች በተወለዱበት አካባቢ እንዲወሰኑ ተደረገ፤ ራቅ ካለ ቦታ የመጡት

TZTA April 2019

6

እንዲባረሩ ተደረገ። ይህም የሃሳብ ብዝሃነት እንዳይኖርና፣ አዲስና የተሻለ ሃሳብ በስራ ላይ እንዳይዉል አደረገ። ዜጎች ከሌላዉ የአገሪቱ ክፍል ከመጣዉ ወገናቸዉ ጋር እንዳይተዋወቁ ሆን ተብሎ መጋረጃ ተደረገባቸዉ። የኢሃዲግ መንግስትም ዋናዉ ስራ ህዝብን በጎሳ መለያየትና ማጠር ሆነ። በተጨማሪም ዜጎች የተለየና አማራጭ ሃስብ ማመንጨት እንዳይችሉ የሚያደነዝዝ የህዉሃት ፖለቲካ ሰበካ ተደረገባቸው። ዜጎች ዕውነተኛ መረጃ አያገኙም፣ የተነገራቸውን ብቻ መቀበልና የታዘዙትን መከተል ባህላቸው እንዲሆን ተደረገ። አዲስ በሬ ወለደ ታሪክ በመፍጠር፣ አንዱ በሌላው ላይ ጥላቻና ጥርጣሬ እንዲኖረው ተደረገ። ለዚህ የትግራዩን የመምህር ገበረኪዳን ደስታንና የተስፋየ ገብረአብን ታሪክ ትንተና ማየት ይበቃል። ይህም አሁን ላለንበት ዕርስ በዕርስ መበላላት አደረሰን። በአጭሩ ኢትዮጵያ የብሔረሰቦች እስር ቤት ናት በማለት እንቅስቃሴያቸውን የጀመሩት የስድሳወቹ የተማሪ ፖለቲከኞችና ህዉሃት፣ የአሁኗን ኢትዮጵያ ጎሳዎች በየጉሪያቸው ተከፋፍለው የታሰሩባት ወህኒ ቤት አደረጓት። አሁን በኢትዮጵያ የምናየው የጎሳ ግጭት የዚህ የኢሃዲግ መንግሥት ህገ-መንግስታዊና ሥርዓታዊ (systemic) ከፋፋይ ስራ ውጤት ነዉ። በወያኔና ኦነግ በተደረገዉ የረጂም ጊዜ አዕምሮ አጠባ (brain wash) የተነሳ ወይንም በፍርሃት፣ ብዙዎች ይህን አፍጥጦ የመጣ ሃቅ መረዳት እየቸገራቸዉ ነው። ይህ አስከፊ የዜጎች ዕርስ በዕርስ መገዳደል መቆም አለበት። ብዙ ሰዉ በግልጽ ያልተገነዘበዉ ነገር ቢኖር፣ ህዉሃትና ኦነግ ይህን ስርዓት የፈጠሩት፣ ህዝቡን በጎሳ ከፋፍሎና ደካማ አሻንጉሊት የጎሳ መሪዎችን በማስቀመጥ፣ የአገሪቱን ሃብትና መሬት ለመዝረፍና ለመሸጥ መሆኑን ነው። ከኢኮኖሚያዊ ምክንያቱ በተጨማሪ፣ በህይወት ለመኖር ስንል፣ ይህ የሚያጫርሰን የጎሳ ክፍፍል አስተዳደርና ፖለቲካ መቅረት አለበት። ለዚህም የሚከተሉት ዝርዝር አሳማኝ ምክንያቶች አሉ። በማናዉቀዉ ፅንሰ-ሃሳብ እየተጋደልን ነው፤ በኢትዮጵያ ህገ መንግሥት ብሔር ብሄረሰቦች ህዝብ የሚለው ፅንሰ-ሃሳብና ትርጉሙ በውል ተለይቶ አይታውቅም፡፡ ፅንሰ-ሃሳቡም ለኢትዮጵያ አግባብ የለውም፡፡ ብሔር ብሔረሰብና ህዝቦች የሚለው ምን ለማለት እንደሆነ ለብዙው ኢትዮጵያዊ ቀርቶ ህግ አውጭ ነን ብለዉ ፓርላማ ዉስጥ የሚቀመጡት፣ ህግ አስፈጻሚ ነን የሚሉት ባለስልጣናት፣ የቃላቱን ወይንም ጽንሰ ሃሳቦቹን ትርጉም አያውቋቸውም። ስለዚህ ማነው ብሔር፣ ማነው ብሔረሰብ፣ ማነው ህዝብ የሚለው በትክክል አይታወቅም። ስለዚህ ኢትዮጵያዊያን ትርጉማቸዉ ባልገባን ባዕድ ቃላት ዕርስ በዕርስ ተከፋፍለን እየተጋደልን

ነው። ይህ በብሔር ብሔረሰብ ህዝብ የሚለው ከስታሊን ዘመን ፖለቲከኞች፣ አገራቸዉን በአግባቡ ያላወቁ በአስራ ዘጠኝ ስድሳዎቹ ወጣት የተማሪ ፖለቲከኞች የተኮረጀና ለእኛ አገር ፍፁም አግባብነት የሌለው ባዕድ ነገር ነው እያጋደለን ያለዉ። ያልነበረንና የማይኖርን ወሰን ለመፍጠር ሲባል ህዝብን ማጋደል፤ እነዚህ ብሔር ብሔረሰብ ህዝብ ተብለው በቋንቋ የተከፋፈሉ ክልሎች መካከል የማያሻማና ግልፅ ወሰንና የመለያ መስመር ለማድረግ የማይቻል ነዉ። የጎሳ የሃሳብ መስመሩ ያለው በወያኔ-ኢሃዲግና ኦነግ ፖለቲከኞች አዕምሮ እንጂ፣ በህዝቡና በመሬት ላይ የለም። ይህን በወያኔዎች የቅዠት ምናብ ያለ የጎሳ የሃሳብ መስመር በህዝቡ ወስጥ ለማስመር ሲባል ህዝብ ወደማይቆም ብጥብጥና ጦርነት እየገባ ነው። ለምሳሌ የኦሮሞ ክልል አልቆ የጉራጌ ዞን የሚጀምረው በትክክል ድንበሩ ወይንም መስመሩ የት ላይ ነው? በመካከል ሁለቱንም ቋንቋ የሚናገሩ የተሳሰሩ ዜጎች የሉም ወይ? በሱማሌና ኦሮሞ፣ በአማራና ትግሬ፣ እንዲሁም በሌሎችም መካካል ህዝቡን የጎሳ ፖለቲከኞች እንደፈለጉት መከፋፈል ባለመቻሉ ግጭቱ ይቅጥላል። የግጭቱ ምክንያት የማይለያይንና የተወሃደን ህዝብ ለመለያየት በሚደረግ ዋጋቢስ ትግል ነው። የትኛዉ ቦታ ወይም መሬት ነው ለማን የሚሰጠው፣ በምንስ መሰረት? በደም ወይም DNA ምርመራ ነው? በሚናገረው ቋንቋ ነው? በህዝብ ብዛት ነዉ? በታሪካዊ ይዞታ ነው? ያስ ከሆነ ወደኋላ እስከመቼ ያለዉን ታሪክ ነዉ የምናየዉ? ቦታዉ በተሰየመበት ቋንቋ ነው? ለምሳሌ አሁን የቅማንት ነዉ፣ የአማራ ነው እየተባሉ ሰዎች የሚሞቱባቸው ቀበሌዎች ጉባይ፣ ሌንጫ፣ መቃ ይባላሉ። በቦታ ስም ካየን ኦሮምኛ ይመስላሉ። የቦታ ስም የተሰየመበትን ቋንቋ ካየን አንዳንድ የኦሮሞ የጎሳ ፖለቲከኞች ቅኝ ገዥ ናቸዉ የሚሏቸዉ፣ እቴጌ ጣይቱ ብጡል አዲስ አበባን የቆረቆሩት፣ የኦሮሞዉ የራስ ጉግሳ የልጅ ልጅ ልጅ ሲሆኑ፣ ባለቤታቸዉ አጼ ሚኒሊክ ከጣያሊያኖች ጋር ታሪካዊዉን ዉለታ የተፈራረሙበት ቦታ ደግሞ ከጢጣ አልፎ መርሳ ሳንደርስ ዉጫሌ ላይ ነዉ። ትንሽ ኦሮምኛ ለሚችል ሰዉ እንዲህ ያሉ የቦታ ስሞች በተለያዩ በሰሜኑ የአገራችን ክፍሎች መኖራቸዉን ሲሰማ፣ ምንም እንኳ ታሪክ ባያዉቅ፣ እንዴት ነዉ የነመለስን “የመቶ ዓመትን ታሪክ” ተብሎ የተነገረዉን ተቀብሎ የሚነዳዉ? በሌላ በኩል ደግሞ አዲስ አበባ የኦሮም ብቻ ናት ሌላው መጤ ወይም ሰፋሪ ነው የሚሉት ጎሰኖች በ1450 አካባቢ በዚያዉ በአዲስ አበባ አካባቢ ጥንታዊ የኢትዮጵያ ከተማ እንደነበር ያለዉን የአርኪዮሎጂ መረጃ ማየት አይፈልጉም። የጎሳ ፖለቲከኞች ይህን ትሥሥራችንን የሚያሳየዉን

https:www.tzta.ca

ገጽ 8 ይመልከቱ

ሪፖርተር አማርኛ

ስፓርት /

ነገን ያሰበ የሚመስለው የአትሌቲክሱ ጅምር

መሆኑ ከስፖርታዊ ጨዋነት ጋር ተያይዞ በሚቀርቡ መድረኮች እየተነገረ ይገኛል፡፡ ወቅቱ አትሌቲክሱ ብቻ ሳይሆን ለሎችም ስፖርቶች በውድድር አደባባዮች ከብሔራዊ መዝሙርና ሰንደቅ ዓላማ ባለፈ ኢኮኖሚያዊ ፋይዳቸው የጎላ ሆኗል፡፡ በአትሌቲክሱና በእግር ኳሱ ታላላቅ ዓለም አቀፍ ትጥቅ አምራች ካምፓኒዎች እንደ ናይክና አዲዳስ የመሳሰሉት በተሰጥኦ የላቀ ችሎታና ብቃት ያላቸው ታዳጊ ወጣቶችን በመመልመል ወደ ማዕከላት በማስገባትና ደረጃውን የጠበቀ ሥልጠና በመስጠት አትሌቶቹ ከራሳቸው አልፈው የካምፓኒዎቹን ትጥቅ እንዲያስተዋውቁ መደረግ ተጀምሯል፡፡ በኢትዮጵያ በዚህ ደረጃ ቀርቶ ቀደም ሲል ኮሎኔል ደራርቱ ቱሉ የኢትዮጵያ አትሌቲክስ ፌዴሬሽን ፕሬዚዳንት 8 May 2019 ፡ ከሁለት ዓመት በፊት በአትሌቲክሱ ሪፎርም የነበረውን እንኳን ማስቀጠል እንዳልተቻለ፣ ደረጀ ጠገናው ያስፈልገዋል በሚል ከየአቅጣጫው ውግዘትና ለዚህ ማሳያው ደግሞ ውጤቱ እንደሆነ የስፖርት ተቋማት የስኬት የመጨረሻ ግብ ብሶት ተጠናክሮ መቀጠሉን ተከትሎ፣ የሚናገሩ አሉ፡፡ ተደርጎ ሲሠራበት የቆየው ውድድር ማካሄድና ሙያውን የሚያውቁ፣ ዕውቀቱ ያላቸው ውጤት ላይ መሠረት ያደረገ ሪፖርት ማቅረብ አመራሮች በስፖርቱ ያሳለፉ ጭምር የመሪነት በኃላፊነት የሚገኘው የኢትዮጵያ አትሌቲክስ ነው፡፡ ይህም ኢትዮጵያ በዓለም አቀፍ መድረክ ሚና እንዲኖራቸው የተደረገው በዚሁ ፌዴሬሽን አዲሱ አመራር መደበኛ ሥራውን ከመጀመሩ አስቀድሞ ያደረገው፣ በመላ አገሪቱ ላይ የሚወክላት አትሌቲክሱን ጨምሮ ሌሎች ምክንያት መሆኑ የሚታወስ ነው፡፡ በመንቀሳቀስ የልቀት ማዕከላትን መለየት ብሔራዊ ፌዴሬሽኖችና አሶሴሽኖች ጭምር መለያቸው መሆኑ አይታበልም፡፡ የነገዎቹን የዳሰሳ ጥናቶች እንደሚያሳዩት በሁሉም ነበር፡፡ እንቅስቃሴው በውጤት ባይለካም ታዳጊ ወጣቶች ተደራሽ ያደረገ ስትራቴጂካዊ ክልሎችና የከተማ አስተዳደሮች የተለያየ የልቀት ማዕከላትን በመለየት ደረጃ ቀደም ዕቅድ ባለመኖሩ የስፖርቱ ውጤትም በዚያው የስፖርት ተሰጥኦና ክህሎቱ ያላቸው ታዳጊ ሲል የነበሩ የፌዴሬሽኑ አመራሮች በአራቱ ልክ የኋሊት ጉዞውን አጠናክሮ እንዲቀጥል ወጣቶች መኖራቸውን ነው፡፡ ይሁንና ክልሎች ማለትም በትግራይ ማይጨው፣ ዓይነተኛ ምክንያት ሆኖታል፡፡ ለእነዚህ የሚመጥን ሙያተኞችን ከማፍራት በአማራ ደብረብርሃን፣ በኦሮሚያ በቆጂና ጀምሮ የነበረው ዳተኝነት፣ ጊዜያዊ ውጤት በደቡብ አገረ ሰላም የመሳሰሉት የአትሌቲክስ መቋቋማቸው የሚዘነጋ ኢትዮጵያ በአትሌቲክስ ከ1952 ዓ.ም. ላይ መሠረት ባደረገውና በኖረው አሠራር ፕሮጀክቶች አይደለም፡፡ የሮም ኦሊምፒክ ጀምሮ በተሳተፈችባቸው ምክንያት የታዳጊዎቹ ዕጣ ፈንታ የቤተሰብና ኦሊምፒኮች ከሜዳሊያ የራቀችባቸው ጊዜያት የአገር ሸክም ሆነው እንዲቀሩ ተፈርዶባቸው ባይኖሩም፣ አሁን ላይ ግን በሚፈለገው ቆይቷል፡፡ አለፍ ሲልም ከቅርብ ጊዜያት ሃቻምና በተደረገው ዳሰሳ ጥናት በተለይ ልክ ውጤታማ ነው ወይ? ብሎ ለመናገር ወዲህ በማዘውተሪያ ስፍራዎች ሥነ ምግባር በደቡብ ክልል በተለያዩ ወረዳዎችና እንደማያስደፍር የዘርፉ ሙያተኞች ይናገራሉ፡ የጎደላቸው ወጣቶች እንዲበራከቱ መንስኤ ቀበሌዎች እንዲሁም በጋምቤላና ቤኒሻንጉል ጉሙዝ ክልሎች ኢትዮጵያ በኦሊምፒክና

Cell:

TZTA April 2019

647-988-9173

7

.

Phone

በዓለም አትሌቲክስ ሻምፒዮናዎች ውጤት የማታስመዘግብባቸው ከአጭር እስከ መካከለኛ ርቀት ባለተሰጥኦ ወጣቶች በብዛትም ሆነ በጥራት መኖራቸው መታወቁ ዳሰሳ ጥናቱን ካደረጉት ሙያተኞች መረዳት ተችሏል፡፡ ሪፖርተር ከአንዳንዶቹን የጥናት ግብረ መልሶች ለመረዳት እንደቻለው ከሆነ፣ በእነዚህ ክልሎች መናበብ ያለበት መለስተኛ ክትትልና ድጋፍ ቢደረግ በአጭር ጊዜ ውጤቱን መመልከት እንደሚቻል ነው፡፡ ታች ወርዶ መሥራት የሚችል ሙያተኛ ማፍራትና ማሠልጠን ቢቻል ችግሩ እንደሚቃለል በሚናገሩ ሙያተኞች አገላለጽ፣ ብሔራዊ ፌዴሬሽኑ አሁን በጀመረው አግባብ ለታዳጊ ወጣቶች የሚሆኑ ለወጣት ሙያተኞች የሥልጠና ማንዋል ከማዘጋጀት ጀምሮ ሥልጠናዎችን መስጠት ይኖርበታል፡ ፡ ባለፈው እሑድ ሚያዝያ 27 እና 28 ቀን 2011 ዓ.ም. በአዲስ አበባ ራስ ሆቴል በፌዴሬሽኑ የተዘጋጀው የሥልጠና ማንዋልና የወጣት አሠልጣኞች ሥልጠና ተሰጥቷል፡፡ ይህ ተጠናክሮ እንደሚቀጥልም የፌዴሬሽኑ ተቀዳሚ ምክትል ፕሬዚዳንት ኮሎኔል ደራርቱ ቱሉ ለሠልጣኞቹ መልዕክትና መመርያ ባስተላለፉበት ወቅት መናገራቸው ታውቋል፡፡ በሌላ በኩል ማክሰኞ ከሚያዝያ 29 ቀን ጀምሮ እስከ ግንቦት 4 ቀን ድረስ የሚዘልቀው የኢትዮጵያ አትሌቲክስ ሻምፒዮና በአዲስ አበባ ስታዲየም እየተካሄደ ይገኛል፡፡ ከሁሉም ክልሎችና የከተማ አስተዳደሮች እንዲሁም ክለቦችን የሚወክሉ ከ1,300 አትሌቶች በላይ በውድድሩ ይሳፋሉ ተብሎ እንደሚጠበቅ ፌዴሬሽኑ አስታውቋል፡፡

416-

https:www.tzta.ca

ከገጽ 6 የዞረ

ሃቅ ግን መመርመርና ማጥናት አይፈልጉም። የተነገራቸዉን “የመቶ ዓመት ታሪክ” ይዘዉ ያላዝናሉ እንጂ። ይህንም ጎሰኝነት የእለት እንጀራቸው አድርገዉታል፡፡ ሁሉም የጎሳ ፖለቲከኞች አንድ ትልቁንና የሚያግባባቸዉን ካርታ በመያዝ፣ ታላቋን ኢትዮጵያን የራሳቸዉ በማድረግ ፋንታ፣ የግላቸዉን ትንንሽን የሚያጋጩ ካርታዎችን በኪሳቸዉ ይዘዉ ንግስናቸዉን እየጠበቁ ነው። ግጭቱ በቋንቋ ተለያይቶ ብቻ ሳይሆን በመንደርም እየሆነና መከፋፈሉ የማይቆም ነው። በደቡብ አካባቢ የማይቆም የሚመስል የክልል፣ የወረዳና የራስ አስተዳደር ጥያቄ እየተነሳ ነዉ። ምንድን ነዉ መመዘኛዉ? ኢትዮጵያ የጎሳ ፖለቲካ መሞከሪያ ቤተ-ሙከራ (laboratory) ሆናለች። በድንቁርና ሙከራዉን በሚያካሂዱ “ተመራማሪወች” የቤተ-ሙከራዉ መሳሪያወችና እቃዎች እየተቃጣጠሉ ነው። አሁን የምንፈራዉ አጠቃላይ ቤተ ሙከራው እንዳይቃጠልና እንዳይወድም ነዉ። በዚህ በክልል ድንበር የተነሳ እስከአሁን በአሰቃቂ ሁኔታ ያለቁት ወገኖቻችን፣ የተፈናቀሉት ዜጎች በቂ ትምህርት አይሰጠንሞይ? መቼ ነዉ የራሳችን ጉዶች የፈጠሩት መከራ የሚበቃን? ኢትዮጵያዊያን ምን አደነዘዘን? ቀኑ እየጨለመብን ይመስላል፡፡ አንድ ክልል ለተወሰኑ የህብረተሰብ አካል ሲሰጥ፣ በሌላ አባባል ሌላው የህብረተሰብ ክፍል የዚያ አካል አይደለም ወይንም ባዕድ ነዉ ማለት ነው። ይህም “የኔ የብቻዬ ነው” ለማለት ነዉ። የአማራ ክልል ለአማራ ነው ማለት፣ በሌላ አባባል፣ የትግሬው አይደለም፣ የኦሮሞው አይደለም፣ የጉራጌው አይደለም ማለት ነዉ። ስለዚህ አከላለሉ፣ የአንተ ነው ተብሎ ለአንድ ጎሳ ሲሰጥ፣ ሌላውን በዚህ ቦታ አያገባህም፣ ይህ አካባቢ የኔ እንጂ የአንተ አይደለም ማለት ሲሆን፣ ህገ-መንግስታዊ የሆነ ፍፁም አግላይ የሆነ፡ አሰራር ነው። በየትም አለም የራሱን ዜጎቹን እንዲህ የሚያገልና የሚከፋፍልና የሚያጋድል ህግ የለም። ለምሳሌ በህንድ በማንነት ፖለቲካ አደረጃጅት አገር አፍራሽ መሆኑን የተረዳው የህንድ የመጨረሻዉ ፍርድ ቤት፣ የማንነት ፖለቲካ እንቅስቃሴ ህገ ወጥ እንደሆነ በይኗል፣ አግዷል። የጎሳ አከላለል፣ የኢትዮጵያ ህዝብ የዉጭ ጠላት ቢመጣበት እንኳ ተግባብቶና ተባብሮ አገሩን መከላከል እንዳይችልና፣ ኢትዮጵያን ለማጥፋት የተሸረበ ስልታዊ (strategic) ደባ ነው። ኢትዮጵያን ማፍረስ የሚመኙ የዉጭ ጠላቶችም እንዳሉን አንዘንጋ፡ ፡ አንዳንዶች የአረብኛ ቴቪዥን ፕሮግራም ከፍተዉ ለአይዞህ ባዮቻቸው እለታዊ ስራቸዉን በዘገባ ሲያቀርቡ እንደነበረ አይተናል፡፡ የቡድን ጥያቄ የዜጋን መብት በማክበር ይፈታል። የጎሳ ፖለቲካ፣ ግለሰቦች የሃሳብ የበላይነት ማግኘት ሲያቅታቸው፣ ወደ ስልጣን ለመዉጣት የሚጠቀሙበት አቋራጭ መንገድ ነው። የግለሰብ መሰርታዊ መብቱ ከተከበረ፣ ያማይከበር የቡድን መብት የለም። በየትኛዉም የአገሪቱ ክፍሎች፣ በክልል ወይም ጎሳ ሳይወሰን፣ ዜጎች በአፍ መፍቻ በቋንቋቸው መማር፣ በቋንቋቸው መጠቀም፣ መዳኘት፣ የመስራት፣ ሃብት የማፍራት፣ መሪያቸዉን የመመረጥ፣ ሃሳብቸዉን የመግለጽና የመደራጀት መብታቸው ያለምንም ገደብ ሊከበርላቸው ይገባል። ይህን ለማደረግ የግድ የጎሳ አደረጃጀት ወይም የጎሳ ክልል አያስፈልግም። ለአንዱ መብት ለመታገል፣ የዚያ ሰዉ ጎሳ አባል መሆን የግድ አያስፈልግም፣ ዜጋ ወይንም ምክናያታዊ ሰዉ መሆን ብቻ ይበቃል። ጎንደር ዉስጥ ያለ አንድ ኦሮምኛ ተናገሪ፣ የምችለው ቋንቋ ኦሮምኛ ብቻ ነዉ፣ በኦሮምኛ ልዳኝ ይገባኛል ካለ፣ አስተርጓሚ ሊመደብለት ይገባል። ይህን ለማደረግ የግድ የጎሳ ክልል አያስፈልግም። ይህ በየትኛዉም የአገራችን ክፍል የዜጎች ሁሉ መብት ሊሆን ይገባል። በጎሳ ግጭት የማይነካና የማይጎዳ ክልል ወይንም የህበረተሰብ ክፍል አይኖርም። ባለፉት ሦስት ዓመታት ብቻ ያየነው ይህን ነዉ። የጎሳ ፖለቲካ

TZTA April 2019

8

መሃንዲስ ነን የሚሉት ግለሰቦች፣ ሌላዉ መጤ፣ ሰፋሪ፣ ቤት የለሽ፣ ነዉ እናባርረዋለን፣ የሚሉት ሳይቀሩ ራሳቸዉ ባጠመዱት ወጥመድ እየገቡ ነው። ኦሮሞ ከሶማሊ፣ጉጂ ከጌዶ፣ ቤኒሻንጉ ከኦሮም፣ ኦሮሞ ከአማራ፣ ሲዳማ ከወላይታ፣ አማራ ከቅማንት፣ አማራ ከትግሬ፣ አማራ ከቤኒሻንጉል ብዙ ቦታ ማቆሚያው የማይታወቅ ግጭት ተነስቷል። ይህ ችግር ወደ እኔ አይመጣም ብሎ ተዝናንቶ የሚቀመጥ የህብረተሰብ ክፍል የለም። በዚህ ከቀጠለ የጊዜ ጉዳይ ሆኖ እንጂ እሳቱ ሁሉንም ያዳርሳል። አንድ ቀን ደግሞ ከቁጥጥር ዉጭ ሊወጣ ይችላል። ስለዚህ ይህ ሁኔታ አንዱ ወገን አባራሪ ሆኖ ሌላው ተባራሪ፣ አንዱ የራሱን አገር ሲመሰርት ሌላዉ አገር የሚፈርስበት ክስተት አይደለም፣ የዕርስ በዕርስ መተላላቅ እንጅ። ማንም አይተርፍም። አንዱ ወገን ሲጠቃ ሌላዉም አልሞት ባይ ተጋዳይ ሆኖ ራሱን ያዘጋጃል፣ በምላሹም ጥፋት ያደርሳል። እየገደለ ይሞታል። በነሩዋንዳ፣ የመን፣ ሶሪያ የደረሰው እልቂት በኛ ላይ ካልደረሰ አንማርም ብሎ እልቂትን መጋበዝ ከድንቁርናም አልፎ ደደብነት ነው። በጎሳ ስም ማጥፋትና ማጥቃት እንጂ ተጠያቂ ጎሳ አይኖርም። ጎሳ ሰው አይደለም “አብስትራክት” ሃሳብ እንጂ፡፡ በጎሳ ፖለቲካ መሪወች በጎሳ ስም በግለሰብ ላይ ጥፋት ይፈጸማሉ እንጂ ተጠያቂ የሚሆን ወይንም ሃላፊነት የሚወስድ ጎሳ ወይም ቡድን ግን አይኖርም፣ ሊኖርም አይገባም። የጎሳ ፖለቲካ በህግ አግባብ በማይጠየቅ ቡድን ስም፣ ግለሰቦች ወንጀል የሚፈጽሙበት አሰራር ነዉ። ግለሰቦች በቡድን ስም ያለህጋዊ ዉክልና ሃይል የሚያገኙበት ነገር ግን ጥፋቱን በህግ ወደማይጠየቅ ጎሳ የሚያላክኩበት፣ በጥፋታቸዉም ሲጠየቁም ጎሳችን ወደሚሉት ቡድን ሂደዉ የሚደበቁበት ሀገወጥነትና በጥላቻ የተነሳ ወንጀለኝነት ነዉ። የጎሳ አከላለሉ፣ አሁን እንዳለ እንዲቀጥል ቢደረግ እንኳ፣ አገሪቱን ወደ ኢኮኖሚያዊ አዘቅጠት ከዚያም ወደ ማህበራዊ ቀውስ ይወስዳታል። በየትም አገር ለዕድገት አስፈላጊ የሆኑ መሰረታዊ ነገሮች አሉ። አንዱና የመጀመሪያው የህግ የበላይነት ነው። ሌላው የንብረት ባለቤትነት መብት ሲሆን፣ ስራን፣ ችሎታን፣ ፈጠራንና፣ ተወዳዳሪነትንና የሚያበረታታ ነጻ ገበያ ነው። ይህም የሰዉን ሃብት በነጻነት ማንቀሳቀስን መሰረት ያደረግ ነዉ። እዲሁም እነዚህን በስርዓትና በህግ የሚያስከበር ህጋዊ ተቋማት ሊኖሩ ይገባል። ማንም አካባቢ ሆነ ግለሰብ በራሱ ብቻ ምሉዕ እይደለም። አንዳችን ለአንዳችን እናስፈልጋለን። ነገር ግን ማንም ቢሆን ያለውን ሀብትና ዕዉቀት አውጥቶ ወይንም ሙያውን ተጠቅሞና ተቀናጅቶ ለመሥራት የህይወትና የንብረት ዋስትና ያስፈልገዋል። በአሁኑ የኢትዮጵያ ሁኔታ ሰዎች ህጻናት ሳይቀሩ ካደጉበት አካባቢ በግፍ እየተባረሩና እየተገደሉ፣ ምን አይነት ሰዉ ነው ህይወቱን ለአደጋ እየሰጠ በዘላቂነት አገርን አልምቶ ራሱንም የሚጠቅመው? ከምንም በላይ ከግዚአብሄር ቀጥሎ ሃይል ያለውን የሰው አዕምሮ በትምህርት አልምቶና እንደተፈላጊነቱ አዘዋዉሮ መጠቅም ካልተቻለ፣ ከድህነት መዉጣት አይቻልም። አደጉ የሚባሉት የአለማችን አገሮች እዚህ የደረሱት በቆዳ ስፋታቸው አይደለም፣ በተፈጥሮ ሃብታቸዉም አይደለም፣ የሰው ሃብታቸዉን አስተምረዉና አልምተው ይበልጥ ምርታማና ዉጤታማ በሚሆነብት ቦታ አሰማርተዉ፣ ያለዉን የማምረትና የመፍጠር ችሎታ በመጠቀማቸዉ እንጂ። የምጣኔ ሃብት እድገት ምንጩና ቁልፉ የሰዉ ልጅ አዕምሮ ነው። ትርጉም ያለዉ የኢኮኖሚ ለውጥ ያመጣዉ ፈጠራ innovation ነዉ። ለዚህም አሜርካንን፣ ጀርመንን፣ ጃፓንንና ቻይናን የመሳሰሉትን አገሮች ማየት ይበቃል። ጎሰኝነት አሳፋሪ ድንቁርና ነው። አገር አያሳድግም። ዜጎች ለዓመታት ለፍተው ላባቸዉን አንጠፍጥፈው ያፈሩትን ንብረት በሚቀሙበት

https:www.tzta.ca

ገጽ 11 ይመልከቱ

www.abayethiopiandishes.com

> Toronto Got it's first Canned wot and Kulet!!!

> Buy your Kulet and wot...save you time from shopping, peeling, cutting, stirring your base for 3-5 hours and cleaning > Your online Ethiopian grocery store that delivers injera,wot and kulet to your home > Our goal is to save you time, toil money and deliver to you a healthy and tasty food

Also over 20 stores in Toronto have our Key and alicha kulets and wots .Ask for Abay Ethiopian Dishes

IF ANY OF THESE ARE NOT CLOSE TO YOU, PLEASE LET US KNOW THE STORE YOU WANT US TO BRING PRODUCTS FOR YOU BY SENDING US AN EMAIL AT simon@abayethiopiandishes.com.

TZTA April 2019

9

https:www.tzta.ca

ለዐድዋ ድል መዝክርነት የሚገነባው ማእከል ሁሉንም ኢትዮጵያዊ፣ አፍሪካውያን እና መላው ጥቁር ሕዝቦችን የነጻነት ተጋድሎ ታሪክ የሚወክል ይሁን! ለአዲስ አበባ አስተዳደር ምክትል ከንቲባ ለኢንጂነር ታከለ ኡማ፡–

በተረፈ ወርቁ ታሪካዊ መንደርደሪያ ‘‘The Adowa Victory provided practical expression to Ethiopianism: self-worth, dignity, unity, confidence, self-reliance, race pride, spirituality and freedom from colonialism.’’ ~ Nelson Rohillala Mandela ዛሬ በነጻነት የምንኖርባት ውድ፣ ሀገራችን ኢትዮጵያ በብዙ አባቶቻችንና እናቶቻችን – ጀግንነትና ከብረት የጠነከረ ወኔ፣ ቆራጥነትና ብርቱ መሥዋዕትነት በክብርና በኩራት የተረከብናት ባለ ታላቅ ታሪክ ባለቤት የኾነች ሀገር ናት፡፡ ከቅርብ የታሪካችን ዘመን ብንነሣ እንኳን ‹‹የቋራው አንበሳ›› ዐፄ ቴዎድሮስ ከደባርቅ እስከ መቅደላ ከግብጻውያን እና ከእንግሊዝ ጦር ጋር ተፋልመው፣ ዐፄ ዮሐንስ ከጉራዕ እስከ ጉንደትና መተማ ድረስ ዘልቀው ከደርቡሾችና ከግብፃውያን ጋር ተናንቀውና አንገታቸውን ለሰይፍ ሰጥተው፣ ‹‹አፍሪካዊው ጀግና የጦር ጄኔራል›› የሚል ክብርን የተጎናጸፉት አሉላ አባ ነጋ በዶጋሊ ግንባር ከወራሪው ጣሊያን ሰራዊት ጋር በጀግንነት ተጋድለው፤ ዐፄ ምኒልክና እቴጌ ጣይቱም ከአምባላጌ፣ መቀሌ እስከ ዐድዋ ግንባር ድረስ- ከበርካታ ውድ ኢትዮጵያውያን ጀግኖች ልጆቿ ያደረጉት የእምቢ ለነጻነቴ ተጋድሎና ያስመዘገቡት አንጸባራቂ ድል፣ የእነ ኮ/ል አብዲሳ አጋ ከኢትዮጵያ አልፎ እስከ ሮም ድረስ በተሰማው ጀግንነቱ የጻፉት ክቡር ታሪክ፣ የፋሽስት ጦር በአምስቱ አርበኝነት ዘመናቸው እረፍት የነሡት ‘‘የበጋው መብረቅ’’ በመባል የሚታወቁት ጀግናው አርበኛ እና የጦር መሪ፣ ሌፍተናት ጄኔራል ጃጋማ ኬሎ አኩሪ ጀግንነት ገድል፤ የእናት አርበኞቻችን እነ ሸዋረገድ ገድሌ፣ እነ ቡዝነሽ ከበደ… እልፍ የሚሆኑ ጀግኖች ኢትዮጵያውያን አባቶቻችንና እናቶቻችን ለሀገራቸው ኢትዮጵያ ነጻነት፣ ልዑላዊነት እና አንድነት የከፈሉት መሥዋዕትነት፣ ዓለም ሁሉ በአድናቆት የሚመሰክርለት፣ ታሪክ በአድናቆት የከተበው እውነታ ነው፡፡ የታሪክ መዛግብት እንደሚመሰክሩትም፤ ይህ የአባቶቻችን የነጻት ተጋድሎ፣ ከብረት የጠነከረ አይበገሬነት፣ ወኔ እና ጀግንነት ሀገራችንን ኢትዮጵያን- ለአፍሪካ፣ ለአፍሪካ አሜሪካውያን፣ ለመላው ጥቁር ሕዝቦች እና እንዲሁም ነጻነታቸውን ለሚወዱና ለሚያከብሩ የሰው ልጆች ሁሉ በዓለም አቀፍ ደረጃ – የነጻነት ቀንዲል እና የሉዓላዊነት ትእምርት/Symbol እንድትሆን አድርገዋታል፡፡

ነጻነት ካደረጉት አያሌ ጦርነቶች መካከል ደግሞ፤ የዐድዋን ጦር ግንባርን እና ድሉን ታሪክ በታላቅነቱ የሚያስታውሰው ነው፡፡ በ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ አውሮፓውያን ይህችን የሺሕ ዘመናት የነጻነት ታሪክና የገናና ሥልጣኔ ባለቤት የሆነች ኢትዮጵያን በቅኝ ግዛት ለመያዝ ያደረጉት ሙከራ ጀግኖች አባቶቻችንና እናቶቻችን ‘በዐድዋ ግንባር’ ሕልማቸውን ከንቱ አስቀርተውታል፡፡ ከዚህም የተነሣ፤ ባለውለታዎቻችን፣ ጀግኖቻችን በዓለም መድረክ ነጻነቷ፣ ታሪኳና ክብሯ የተጠበቀች ሉዓላዊ፣ ታላቅ ባለ ታሪክ ሀገርን- ኢትዮጵያን በታላቅ ክብር አስረክበውናል፡፡ ዐድዋ የኢትዮጵያውያን አንድነት እና ነጻነት ሕያው ምስክር ነው! በዐድዋ ተራሮች ላይ ከመቶ ዓመታት በፊት አባቶቻችን ሃይማኖት፣ ዘር፣ ቋንቋ ሣይሉ በአንድነት በመተባበር ያስመዘገቡትን ታላቁና ታሪካዊው የዐድዋ ድል- ለሁላችንም ኢትዮጵያውን የአንድነታችን ሕያው ምልክትና ብሔራዊ ኩራታችን ነው፡፡ ትናንትናት፣ ዛሬም፣ ነገም፣ ሁሌምና መቼም በዐድዋና በሶሎዳ፣ በእነዛ ሰማይን ጫፍ የነኩ በሚመስሉ በሰሜን ግዙፍ ተራሮች ማዶ ልቆና ገኖ የሚሰማ አንድ የነፃነት ደወል ድምፅ፣ የነፃነት ልዩ ውበት አለ፡ ፡ በጀግኖቻችን እልፍ የሕይወት መሥዋዕትነት- በደም የተቀደሰ፣ በደም የተዋበ፣ በደም ለዘመናት የጸና፣ የኃያላኑን የአውሮፓውያን ቅኝ ገዢዎችን ሕልም ያመከነ፣ ጽኑ ክንዳቸውን የረታ፣ በምንምና በማንም ያልተበገረ፤ በሁላችንም ልብ ውስጥ ዘልቆ የሚሰማ ክቡር ሕያው የነፃነት ድ-ም-ፅ!! ይህ የእናት አገር ኢትዮጵያ የጀግኖች ልጆቿ የነጻነት ተጋድሎ ከአድማስ አድማስ ያስተጋባ፣ አፍሪካን፣ መላው ጥቁር ሕዝቦችንና በአጠቃላይ ነፃነታቸውን የሚያፈቅሩ የሰው ልጆችን ሁሉ በአንድነት ያስተሳሰረ ውብ የነፃነት ልዩ ዜማ፣ የአንድነታችን ልዩ ቅኔ ነው፡ ፡ ዛሬ በኩራት የምንተነፍሰው ውብ የነጻነት አየር፣ በዓለም ፊት ደረታችንን ነፍተን የምንናገርለት አባቶቻችን የነጻነት ታሪክ ተጋድሎ፣ በደም የተገዛ፣ በደም የከበረ፣ በዋጋ የማይተመን የብዙዎች ክቡርና ውድ ሕይወት የተከፈለበት ነው፡፡ ተወዳጇ አርቲስት እጅጋየሁ/ጂጂ በዓድዋ ዜማዋ ላይ እንዲህ እንደተቀኘችው፣ ‘‘የተሰጠኝ ሕይወት ዛሬ በነጻነት፣

በአንፃሩ ደግሞ አሳዛኙ ጉዳይ ይህ የሁላችን ኢትዮጵውያንና አፍሪካውያን የነጻነት ኩራት ምንጭ የሆነ ድል የልዩነታችን ማስመሪያ የታሪክ ክሥተት ከሆነ መሰነባበቱ ነው፡፡ የታሪክ ሊቃውንቱ “ታሪክ የትውልዶች መገናኛ ድልድይ ነው” ሲሉ ቢደመጥም፤ ለእኛ ለኢትዮጵያዊያን ታሪክ የትውልዱ የልዩነት ማስመሪያ ቀይ ቀለም ነው፡፡ የዘመናዊት ኢትዮጵያ ታሪክ ለዘውግ ፖለቲካ ማፋፋሚያ ዓይነተኛ ማገዶ ሆኗል፡፡ ላለፉት ሁለት አሥርት ዓመታት ታሪክ ለየዘውጉ (በ“ጨቋኝ” “ተጨቋኝ” ትርክት) ዘውጋዊ ንቃት መፍጠሪያነት እንጂ ከዚህ በተሻገረ መልኩ የአገራዊ ውህድ ህላዌ መጋቢና ደጋፊ ሆኖ ሲገለጽ አይስተዋልም፤ አልተስተዋለምም፡፡ የማንነት ፖለቲካን የታከከ የታሪክ ትርጓሜ ጐልቶ በሚታይበት ኢትዮጵያ፤ በአገር ግንባታ ሂደቶች የታዩ ክስተቶችን በተመለከተ የበረታ ፉክክርና ‘እኛ እና እናንተ እኮ’ መፈራረጅና ማግለል ይስተዋልበታል፡ ፡ አፍሪካውያንና ዓለም ሁሉ በአድናቆት የጻፉለት፣ የተናገሩለት፣ የዘመሩለት የዐድዋ ድላችንም ከዚሁ አክራሪ ብሔርተኞች የታሪክ ውዝግብና ሽሚያ ከመጠለፍ አልዳነም፡፡ ስለሆነም ይህ የሁላችን ኩራትና የነጻነታችን ትእምርት/Symbol የሆነ ድል ለመዘከር በፒያሳ የሚገነባው የዐድዋ ማእከል ሁላችንንም ኢትዮጵያውያንን በአንድነት መንፈስ የሚያስተሳስረን መሆን እንዳለበት ከወዲሁ ሊሰመርበት ይገባል፡፡ ክቡር ኢንጂነር ታከለ ኡማ የዐድዋ ማእከል ዘር፣ ጎሳ፣ ሃይማኖት፣ ፆታ ሳይለይ ሁሉንም ኢትዮጵዊ በአንድነት የሚወከልበት፣ የቀደመው አኩሪ የጀግንነት ታሪካችን በፍቅር ቃል-ኪዳን የሚያስተሳስረን እንዲሆን ቢታሰብበት መልካም ነው፡፡ ከዚሁ ከላይ ካነሣሁት ሐሳብ ጋር በተያያዘም ባሳለፍነው ሳምንት የኪነ ሕንጻ ባለሙያ አርቴክት ዮሐንስ መኮንን የተባሉ ሰው በመዲናችን አዲስ አበባ ሊገነቡ ስለታሰቡት ታላላቅ ፕሮጀክቶች ባለሙያዎችን ለውይይት የሚጋብዝ መድረክ ‘በአዲስ አበባ ማእከል’ እንደሚደረግ በማኅበራዊ ድረ ገጻቸው ላይ አስፈርው ነበር፡፡ እኚሁ ባለሙያ ከውይይት በኋላ በገጻቸው ላይ ባሰፈሩት ጽሑፍም፤ ‘‘በከተማችን ለመሥራት የታቀዱት እንደ ዐድዋ ማእከል ያሉ ታላቅ ፕሮጀክቶች ብዙ ወጪ የሚጠይቁ፣ የሚወክሉት ሐሳብ ግዙፍ፣ የትናንቱን ታሪክ፣ ዛሬን አስተሳሰብ እና የነገውን ተስፋ የሚወክሉ በመሆናቸው በመንግሥት/ጠቅላይ ሚ/ር ዶ/ር ዐቢይ አሕመድ በኩል ተገቢው ትኩረት እንዲሰጣቸው፤’’ ጠይቀዋል፡፡

ሰው ተከፍሎበታል ከደምና ከአጥንት፡፡ አርክቴክት ዮሐንስ ጨምረውም፤ ‘‘እነዚህ ፕሮጀክቶች ትውልዱንና ሀገራዊ ታሪኮችን በሚወክል መልኩ ተግባራዊ ለማድረግ እጅግ ከፍ ያለ ሀገራዊ ዕውቀትን/ ክህሎትን እና ከፍተኛ የሆነ ገንዘብ የሚጠይቁ በመሆናቸው ተግባራዊ ከመሆናቸው በፊት በሀገር

ምስጋና ለእነርሱ ለዓድዋ ጀግኖች፣ ለዛሬ ነጻነት ላበቁኝ ወገኖች፡፡’’

ጀግኖች አባቶቻችን እና እናቶቻችን ለሀገራቸው

TZTA April 2019

10

አቀፍ ደረጃ ባለሙያዎችን ያሳተፈ ውይይት አስፈላጊ መሆኑን አሰምረውበታል፡፡ አርክቴክት ዮሐንስ ያነሷቸው ሐሳቦች ሁላችንም የሚያስማማን ይመስለኛል፤ ስለሆነም የከተማዋ አስተዳደር የዐድዋ ድልን ለመዝከር ሊገነባ ያሰበው ማእከል- አንጋፋ የታሪክ ምሁራን፣ ሀገራዊ የኪነ ጥበብ ቅርሶቻችንና እሴቶቻቸውን በሚገባ የሚያውቁና የተረዱ፣ የሚያከብሩ ባለሙያዎች የሚሳተፉበት፣ ሁላችንም የእኔ/የእኛ ነው ብለን የምንኮራበት ፕሮጀክት ይሆን ዘንድ ይገባዋል፡፡ ይህ ትልቅ ፕሮጀክት ሌሎች እኔ/እኛ ያልተወከልንበት ብለው የሚያኮርፉበት፣ ጥቂቶች ደግሞ ታሪክን በመሻማትና የታሪክ ሐቅን በመበረዝ/by Distorting History የግል ፍላጎታቸውን መሰሪ ዓላማቸውን የሚያስፈጽሙበት እንዳይሆን ከወዲሁ በአጽንኦት ሊታሰብበት ይገባል እላለሁ፡፡ ዐድዋ ለአፍሪካውያን እና ለመላው ጥቁር ሕዝብ የነጻነት ፋና ነው! የአፍሪካውያን፣ የጥቁር ሕዝቦች ታሪክ የሰው ዘር ታሪክ ነው፡፡ የሰው ዘር ምንጭ፣ ባለ ግዙፍ ታሪክና የገናና ሥልጣኔ ባለቤትና እምብርት ኾና የምትጠቀሰው አፍሪካ፣ በሰው ልጆች ታሪክ ውስጥ ያላት ስፍራ ደግሞ እጅግ ደማቅ፣ ታላቅና ግዙፍ ነው፡ ፡ ሺህ ዘመናትን በሚያስከነዳው የአኅጉሪቱ ታሪክ ውስጥ አፍሪካውያን እንደተቀሩት የዓለም ሕዝቦች ኹሉ በታሪካቸው አያሌ የብርሃንና የጨለማ ዘመናትን ዐይተዋል፣ አሳልፈዋል፡፡ በአፍሪካውያን ካለፉባቸው የጨለማ ዘመናት አስከፊ ታሪካቸው መካከልም ትልቁንና የአንበሳውን ድርሻ የሚወስደው ደግሞ የአኅጉሪቱ ሕዝቦች በባርነትና በቅኝ ግዛት ቀምበር ስር ወድቀው ያሳለፉት ይኸው አስከፊው የባርነትና ቅኝ ግዛት ዘመን ታሪካቸው ነው፡፡ መላው አፍሪካና ጥቁር ሕዝብ በባርነትና በቅኝ ግዛት ቀምበር ስር ወድቆ በሚማቅቅበት በዛ የአኅጉሪቱ የጨለማና የሰቆቃ ዘመን ታሪክ ውስጥ ጥቁር ሕዝቦችንና መላው የሰው ልጆችን ያስደመመ፣ ያስደነቀ፣ በደስታና በሐሴት ጮቤ ያስረገጠ የነጻነት ተጋድሎ ከምሥራቅ አፍሪካዊቷ አገር ከወደ ኢትዮጵያ ነበር የተሰማው፡፡ ነጻነታቸውን፣ ሉዓላዊነታቸውን፣ ሃይማኖታቸውንና ክብራቸውን የሚያፈቅሩ ሕዝቦች በአፍሪካ ምድር አዲስ የሆነ የአይበገሬነትና የነፃነት ተጋድሎ ሕያው ታሪክን በደማቸው ጻፉ፡፡ የነጻነትን ልዩ ውበትንና ታላቅነትን በዐድዋ ተራራ በደማቸው የጻፉ የቀደሙ አባቶቻችንና እናቶቻችን በአፍሪካ ምድር፣ በጥቁር ሕዝቦች ምድር- አጥንታቸውን ከስክሰው ነጻነት ለሰው ልጆች ከፈጣሪ ዘንድ የተቸረ የማይገሠሥ ጸጋ መኾኑን ዳግመኛ ለመላው ለዓለም አረጋገጡ፡፡ ነጻነታቸውን ገጽ 14 ይመልከቱ

https:www.tzta.ca

ከገጽ 10 የዞረ የሚያፈቅሩ ሕዝቦች የነጻነት ብርሃን ጎሕን በደማቸው ቀለምነት፣ በአጥንታቸው ብዕርነት በጻፉ፣ ባበሰሩ ኢትዮጵያውያን ሕዝቦች ለአፍሪካና ለጥቁር ሕዝቦች የነጻነት ቀንዲል ተስፋ የሆነ ብርሃን ሸማም ተለኮሰ፡፡

ከጥንታዊቷና ከባለ ግዙፍ ታሪኳ የኢትዮጵያ ምድር የታየው ይህ የዐድዋው የነጻነት ጎሕ በመላው ዓለም የነጻነትን ብርሃን ፈነጠቀ፣ እምቢ ለነጻነቴ፣ እምቢ ለአገሬ፣ እምቢ ለክብሬ… የሚል ወኔንና መንፈስን ናኘ፡፡ በእርግጥም ዐድዋ ለአፍሪካ፣ ለጥቁር ሕዝቦችና በአጠቃላይም ነጻነታቸውን ለሚያፈቅሩ የሰው ልጆች ሁሉ የተበሰረ የነጻነት የምስራች ደወል ነበር፣ ነውም!! ዐድዋ የኢትዮጵያውያን ድል ብቻ አይደለም፤ የአፍሪካ፣ የመላው ጥቁር ሕዝብ እና ነጻነታቸውን የሚያፈቅሩ የሰው ልጆች ሁሉ የተቀዳጁት ታላቅ ድል ነው፡፡ ስለሆነም፤ ‘‘የአፍሪካ መዲና’’ ተብላ በምትጠራ በከተማችን አዲስ አበባ ሊገነባ የታሰበው የዐድዋ ማእከል ሁሉንም ኢትዮጵያዊ፣ አፍሪካውያን እና መላው ጥቁር ሕዝቦችን የነጻነት ተጋድሎ ታሪክን እና የነጻነት መንፈስን የሚወክል መሆን ይኖርበታል፡ ፡ በዚህ ረገድ መንግሥት ለዐድዋ ማእክል ግንባታ ኢትዮጵያውን፣ አፍሪካውያን እና አፍሪካ አሜሪካውያን የታሪክ ምሁራን፣ የቅርስ ጥናት ተመራማሪዎችን እና የኪነ ሕንጻ ባለሙያዎችን ተሳትፎ እንዲያደርጉ፣ ሐሳብ እንዲያቀርቡ መጋበዝ ያስፈልጋል፡፡ በተጨማሪም የዛሬዎቹ እና መጪው አፍሪካውያን ትውልዶች ዐድዋ- ‘የእኛም ድል ነው!’ ብለው እንዲኮሩበት ማድረግ ይኖርብናል፡፡ ዐድዋን የመሰለ ታላቅ ድል፣ እንግሊዛዊው የታሪክ ጸሐፊ ጆርጅ በርክሌይ እንዳለውም፤ ‘‘የዓለም ታሪክ ለሁለት የከፈለና ኢትዮጵያውያንና መላው አፍሪካውንን በዓለም መድረክ በክብር ከፍ ያደረገን ይህን ታላቅ የታሪክ ክሥተት” ዐድዋን የአፍሪካውያን ሁሉ ኩራት እንዲሆን በማድረግ ረገድ መንግሥትም ሆነ በእኛ በኩል ይህ ነው የሚባል ሥራ ተሠርቷል ብሎ ለመናገር አያስደፍርም፡፡ በርካታ ሀገራት ትንሽዬ ታሪካቸውን አግዝፈውና አተልቀው የብሔራዊ ኩራታቸው ምንጭ፣ የአንድነታቸው ምልክት እና የቱሪስት መስህብ ሲያደረጉት እኛ ግን ታሪኮቻችንን፣ ቅርሳችንን የውዝግብና የግጭት መንሥዔ ከማድረግ ባለፈ የአንድነታችን ምልክት፣ የብሔራዊ ኩራታችን

ከገጽ 8 የዞረ

ምንጭ እና የቱሪስት መስህብ በማድረግ ረገድ እምብዛም አልተሳካልንም፡፡ ስለሆነም አዲስ አበባ ‘የአፍሪካ መዲና’ የሚለው ስያሜዋ በይበልጥ ትርጉም የሚሰጥ እንዲሆን ከተፈለገም እንደ ዐድዋ ያሉ የአፍሪካዊነት ወይም የጥቁር ሕዝቦች የነጻነት ተጋድሎ ኩራት የሆኑ ድንበር ተሻጋሪ ታሪካዊ ቅርሶቻችን ሌሎችም አፍሪካውያን ወንድሞቻችን በኩራት እንዲጋሯቸው ለማድረግ ብዙ መሥራት ይጠበቅብናል፡፡ በዚህ ረገድም የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳዳር ዕውን ለማድረግ ያሰበው የዐድዋ ማእከል የመላው አፍሪካና የጥቁር ሕዝቦችን የነጻነት ተጋድሎ ታሪክ የሚዘክር እንዲሆን በብርቱ ሊታሰብበት ይገባል፡፡ ይህም ብቻ አይደለም አፍሪካውያን የነጻት ተጋድሎ የታሪክ ቅርስ፣ ክብር እና ኩራት የሆነው የዐድዋ ድል – በአፍሪካ ኅብረት አዳራሽም መታሰቢያ ሊኖረው ይገባል፡፡ በኢትዮጵያውያን የረጅም ዘመን ነጻነት ወኔና ብርታት ሆኗቸው ዘረኛውን የአፓርታይድ ሥርዓትን ከሕዝባቸው ጫንቃ ላይ ለማውረድ በጽኑ ለታገሉት ለጀግናው ማንዴላ/ለማዲባ በአፍሪካ ኅብረት አዳራሽ መታሰቢያ እንዲሆንላቸው የወሠኑ የአፍሪካ አገራትና መሪዎች፣ እንዴት ለአፍሪካ አገራትና ለመላው ጥቁር ሕዝቦች የነጻነት ተጋድሎ ትልቅ ወኔንና መነሳሳት የፈጠረው ዐድዋ- በኅብረቱ አዳራሽ ቋሚ መታሰቢያ ወይም መዘክር እንዴት ሊነፈገው፣ ሊነፍጉት ቻሉ?! የእኛ ዝምታ ወይንስ…?! ይህንን ጥያቄ አጥብቀን፣ አብዝተን ልንጠይቅ ይገባናል እላለሁ፡፡ ስለሆነም መንግሥት፣ ነጻነቱን የሚያፈቅር፣ የሚያከብር ኢትዮጵያዊ ኹሉ እንዲሁም ጉዳዩ የሚመለከታቸው መንግሥታዊና መንግሥታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች፣ በታሪክ፣ በቅርስ፣ በባህልና በቱሪዝም ዘርፍ ላይ የሚሠሩና የተሰማሩ አካላትና ምሁራንም የበኩላቸው ጥረት በማድረግ ዐድዋን የመላው አፍሪካ፣ የጥቁር ሕዝቦችና ነጻነታቸውን የሚያፈቅሩ ሕዝቦች ኹሉ የነጻነት ዓምባና የቱሪስት መዳረሻ በማድረግ ረገድ የተቀናጀ ሥራ ለመሥራት ከመቼውም በላይ ጊዜው አሁን ይመስለኛል፡፡ የዐድዋ ማእክልም በዚህ የቁጭት መንፈስ ለሁሉም ኢትዮጵያዊ፣ አፍሪካውያንና መላው ጥቁር ሕዝብ ታሪክ ክብርና ኩራት ሆኖ ሊገነባ ይገባዋል!!

አገር፣ ንብረታቸው በጎሰኞች በሚቃጠልበት አገር፣ የውጭ አገር ባለሃብት ቀርቶ፣ ኢትዮጵያዊያን ያላቸውን ሀብት ወደ ዉጭ ያሸሹ እንደሁ እንጂ በልማት ላይ አያውሉትም። ምንም እንኳ እንድ አንዶች ቢኖሩም፣ ያገኙትን የተፈጥሮ ሃብት አራቁተውና በክለዉ፣ የኢትዮጵያን ባንኮች ዕዳ ላይ ጥለው፣ ዘርፈው ለመውጣት ካልሆነ፣ በአገሪቱ ሰላም ተማምነው ያላቸዉን ሃብት አፍስሠዉ ዘላቂ ልማት አያመጡም። ዘመናዊ ቴክኖሎጂ የሰዉን ልጅ ስራ እየተሻማ ባለበት ዘመን፣ በተራ ጉልበት ስራ ላይ በሚመሰረቱ ጥቂት የቻይና ፋብሪካዎችም ላይ መተማመንም አይቻልም። በቴክኖልጂ (robotics, 3D printing, artificial intelligence) ምርታማነታቸዉን ሲያሳድጉና በጥቂት ሰዎች ብቻ ማምረት ሲችሉ፣ ስራዉን ወደ አገራቸዉ ይመልሱታልና። ወይም የተሻለ ሰላም ወደ አለበት አገር ያዞሩታል። በህዝብ ልማትና ምርታማነት ላይ ያልተመረኮዘ ዕድገት ዘላቂነት የለዉም፡፡ በጎሳ ግጭት የሚንገራገጭ ኢኮኖሚ ዛላቂ እድገት አያመጣም። ወያኔ የፈጠረዉ የጎሳ ሥርዓት፣ ሰው በችሎታውና ዕውቀቱ ወይም የሥራ አፈፃፀሙ የሚለካበት ሳይሆን በጎሳ ፖለቲካ ታማኝነቱ ወይም በገዛዉ ሰርቲፊኬት ነዉ። ይህም ወጣቱን በአቋራጭ ሀገወጥ ሃብት ፈላጊ እንጂ የዕዉቀት ፍላጎት እንዳይኖረው አድርጓል፡፡ በማጭበርበር ላይ የተመረኮዛ ኢኮኖሚ የትም አያደርስም። አንዲት አዋሳ ተወልዳ ያደገች ወጣት የዩኒቨርሲቲ ትምህርቷን አጠናቃ ሥራ እያፈለገች ያጋጠማትን የገለፀችው ልብ የሚነካ ነበር። አንድ አጎቷን ይህን ጠየቀቸው። አጎቴ፣ እኛ ምንድን ነን? አጎቷም ምን ማለትሽ ነው ይላታል፡ እሷም “ዘራችን” ምንድን ነው? አለች፣ አጎቷም በመገረም “ዘሯ” የተቀላቀለ መሆኑንና በቀላሉ ኢትዮጵያዊ መሆናቸዉን አብራራላት። እሷ ግን ሥራ ለማግኘት ዘር ይመረጣል። የተወለድኩት እዚህ፡ ነው። ነገር ግን አንቺ የዚህ ክልል ዘር አይደለሽም እያሉ ስራ ሊቀጥሩኝ አልቻሉም ብላ ወጣቷ በሃዘን ተናገረች። ከአገራችን በድህነት ወደኋላ ከመቅረት በተጨማሪ፡ ህውሃቶች ህዝቡን በጎሳ ከፋፍለው በፈጠሩት ስርዓት ሰው የሙያ ችሎተው ሳይሆን ጎሳዉ ታይቶ ሥራ የሚቀጠርበት ድንቁርና የሚበረታታበት አገር ሁኗል። በዚህ ሁኔታ ያደገ ወጣት ለአገሩ ምን አይነት በጎ አመለካከት ሊኖረዉ ይችላል? አገራችን ያላትን የሰው ሃይል ማልማት እትችልም። ያላትንም የለማ ህዝብ በሚያስፈልግበት ቦታ መጠቀም አልቻለችም። ወደ 105 ሚሊዮን የሚጠጋ ህዝብ ያላትና 80 በመቶ ወጣት በሆነበት አገር፣ ወጣቱን በአግባቡ አስተምሮ በሥራ ማሰማራት ዋነኛ ጉዳይ መሆን ሲገባው፣ በጎሳ ፖለቲካ ላይ በማተኮረ ሰውን ሠርቶ እንዳይበላ ማድረግ በወገን ላይ የሚፈፀም ከባድ ወንጀል ነው። በአንድ አካባቢ ሰልጥነው የተቀመጡ ሥራ አጥ ወጣቶች ሲኖሩ በሌላ አካባቢ ደግሞ ያሉትን ባለሙያወች በጎሳቸዉ የተነሳ አባርሮ ህዝቡ ባለሙያ አጥቶ በችግር ይሰቃያል። ይህም የጎሳ ፖለቲካ ያመጠው ጣጣ ነው።አገራችን ካለባት አጠቃላይ ድህነት በከፋ የገጠሩ አካባቢ ከፍተኛ የተማረ የሰው ሃይል እጥረትና ችግር አለበት። በከተማዎች አካባቢ የተጠራቀመው የሰው ሃይልና ሃብት ራቅ ወዳለዉ የአገሪቱ ገጠር ክፍል ሄደ እንዳይሠራ፣ እንዳያለማ፣ የሰዉ ህይወት እንዳያድንና፣ አገሩንም እንዳያዉቅ፣ ይህ የጎሳ ክፍፍል መስናክል ሆኗል። በአገሪቱ ገበሬው ያመረተውን ምርት በማዕከላዊ ገበያ መሸጥ ባለመቻሉና የስርጭት ችግር በመኖሩ ነው በአገራችን የምግብ እህል እጥረት የሚፈጠረው ተብሎ፣ የገበያ ልውውጥ ማዕከል (የኢትዮጵያ ምርት ገበያ) ያቋቋመዉ መንግሥት፣ ለዕድገት ፍጹም አስፈላጊ የሆኑትን የተማሩ ወጣቶች ግን ከአንድ ቦታ ወደ ሌላ ቦታ በነጻነት ሄደው መሥራት እንዳይችሉ አድርጓል። የጎሳ ፖለቲካና ግጭትና ዘረኛ ቅስቀሳ በህዝብ መካከል የሚይረሳ የታሪክ ጠባሳ ጥሎ ያልፋል። ይህም ለወደፊት የአገሪቱን አንድነት አደጋ

TZTA April 2019

11

ላይ ይጥላል። የዘሬ ጥፋት የነገ ታሪካዊ ችግር ይሆናል። በአርባጉጉ፣ በደኖ፣ አጣየ፣ ጂጂጋ፣ ቡራዩ፣ ቤኒሻንጉል፣ ጌድኦ፣ ጋምቤላ፣ አጣየና፣ ጎንደርና ሌሎችም አካባቢ ጎሳ ለይቶ የተፈጸመው አሰቃቂ ድርጊት በቪደኦና ፎቶግራፍ ተቀርጾ ታሪክ ይመዘግበዋል። መጪዉን ጊዜ የተሻለ ለማድረግ ልንማርበትና ላለመድገም ሁላችንም ሃላፊነት አለብን። ዘመኑ ከአንድ ክፍለ ዓለም ሌላው ክፍለ ዓለም መረጃ በቅፅበት የሚደርሰበት፣ የአገር አለማቀፍ ድንበሮች የሰውን እንቅስቃሴ የማይገድቡበት ዘመን ነው። የተፈጥሮ ሃብትም ቢሆን የልዩነትና የግጭት ምንጭ መሆን የለበትም። እያንዳንዱ አካባቢ የራሱ የሆነ የተፈጥሮ ሃብት አለው። አንዱ ነዳጅ፡ ሲኖረው ሌላው እብነበረድ ሊኖረው ይችላል፣ አንዱ ደግሞ ለም የእርሻ መሬት ሊኖረው ይችላል፤ ሌላዉ ሲሚንቶን ማምረት የሚያስችል ሃብት ሲኖረዉ፣ ሌላዉ የዉሃ ሃብት ይኖረዋል። ስለዚህ ሁሉም ዋጋ አለው ሁሉም ለአገራችንና ለህዝባችን ያስፈልጋል። ዘመኑ በጎሳ ታጥሮ የምንኖርበት አይደለም። የሚያዋጣዉና ሃይል የሚኖረን የጎሳን አጥር አስወግደን ስንተባበርና ሁላችንም በችሎታችን ስናበረክት ነው። ኢትዮጵያ የጎሳ መብት የግለሰብን ወይንም የዜጋን መብት ያጠፋባት አገር ሆናልች። ኢትዮጵያ ዜጋ የሌላት የጎሳ ስብስብ ተደርጋለች። በጎሳ ፖለቲካ ማንም በዘላቂነት አያተርፍም። ኢትዮጵያ አሁን ለገባችበት የፖለቲካ ችግር ዋናዉ መንሰዔ የጎሳ ፖለቲካ ነዉ። በየከተማዉ የዚህ ብሄርና የዛ ብሄር እርቅ እያሉ በባለስልጣናት በቴሌቪዥን ለመታየት ሲባል ገንዘብ ማበከኑ ዘላቂ መፍትሄ አያመጣም። ችግሩ ከስሩ ይነቀል። ዶ/ር ዐብይ ከጎሳ ፖለቲካ ድርጅት መሪነታቸው ከፍ ብለው የአጣቃላይ ኢትዮጵያ መሪነታቸዉን በተግባር ሊያሳዩን ይገባል። ስለዚህ የጠቅላይ ሚንስትር ዐብይ መንግስት ተቀዳሚ ስራ ይህን የችግሩ ምንጭ የሆነዉን የጎሳ አደረጃጀትና ፖለቲካ በህግ ማገድና ሁሉንም ኢትዮጵያዊ ያለአድሎ የሚያስተናግድ የዜግነት ፖለቲካን በህግ ማስፈን ነው። ከዚህም በላይ ቅድሚያ የሚያሻ ጉዳይ የለም። ዶ/ር ዐብይ ይህን ካላደረጉና ለዉጡን ካልመሩ ለሚደርሰዉ ጉዳት ከተቀዳሚ ተጠያቂነት አያመልጡም። ይህንም ማድረግ ይቻል ዘንድ ኢትዮጵያዊያን ረጋ ብለንና ምክንያታዊ፣ ገንቢና ሰላማዊ ወይይት በማድረግ፣ ችግሩ ምን አመጣዉ የሚለዉን ከስር መሰረቱ በመመርመር፣ ካለፈዉ ስህተት በመማር፣ የወደፊት አቅጣጫችንን ራሳችን መንደፍ አለብን። ሁሉ ነገር እያለን ሚሊዮኖች በሚራቡባት አገራችን፣ ሰዉ ቅድሚያ ሰጥቶ በጎሳ የተነሳ ሲጋደል ከማየት የበለጠ ለኢትዮጵያዊያን አሳፋሪ ነገር የለም። አገራችን እየፈረሰች ሃላፊነቱን ለተወሰኑ የጎሳ መሪወች መተዉ የለብንም። ሁላችንም እኩል ሃላፊነት አለብን። የኢትዮጵያ ምሁራን ፈረንጆች ከጻፉት የመማሪያ መጽሃፍ ዕዉቀት (textbook knowledge) በዘለለ፣ የአብዛኛዉን የአገራችንን ህዝብ ኑሮና ችግር ከተለያየ የዉቀት ዘርፍ ቀርቦ በማጥናት ለአገራችን ሁኔታ የሚስማማ አገር በቀል የመፍትሄ ሃሳብ ሊያቀርቡ ይገባል። የኢትዮጵያ ህግ አዉጭወች፣ አገሪቱን ወደዚህ ደረጃ ያደረሱትን ከፋፍይና አግላይ ህጎች በማስወገድ፣ ሁሉም ዜጋ በእኩልነት የትም የአገሪቱ ክፍል በነጻነትና በሰላም የሚኖርበት ህግ ሊያወጡ ይገባል። የሃይማኖት መሪዎች እባካችሁ እዉነቱን ተናገሩ። እንዲዚሁም የኢትዮጵያ ጦር ሃይል፣ የአገሪቱን ዳር ድንበርና የአገር አንድነትና የአገር ዉስጥ ሰላም ለድርድር የማይቀርብ መሆኑን አዉቆ፣ የተጣለበት አገራዊ ሃላፊነት በንቃት ሊወጣና ኢትዮጵያን ሊጠብቅ ይገባል። የኢትዮጵያ የፖለቲካ መሪወችና ባለድርሻወች፣የአገሪቱን ስልታዊ (strategic) ጥቅም፣ ለጊዚያዊና የአጭር ጊዜ የፖለቲካ ድል መስዋዕት ሳያደርጉ፣ የጎሳን ፖለቲካ በህግ በማገድ፣ ለዘላቂ ሰላምና ዕድገት መሰረት በሆነው የዜግነት መብትና ፖለቲካ ላይ ሊያተኩሩ ይገባል።

https:www.tzta.ca

ሐሳብን በነፃነት የመግለፅ መብትን የሚያፍነው መንግስት ብቻ ነው? (በመስከረም አበራ)

Dr. Zahir Dandelhai Dentist, B.Sc., D.D.S. NEW PATIENT & EMERGENCY WEICOME We have two Locations

Main & Danforth the Dental Clinic

16 Wynford Dr. Suite 112 Toronto ON M3C3S2

206-2558 Danforth Avenue Monday to Saturday 10:00 AM - 8:00 PM

Tel.,416-384-1000

Tel,. 416-690-

Ethiopia's free press in 2019. ሃገራችን ለረዥም ዘመናት በተፈራራቂ አምባገነኖች ክርን ስትደቆስ በመኖሯ ሳቢያ ሃሳብን የመግለፅ ነፃነት እጅጉን ተጎድቶ ኖሯል፡፡ በነዚህ አምባገነን መንግስታት ዘመን መናገር ከተቻለም የሚቻለው እነሱኑ ከነአፋኝ ማንነታቸው ለማወደስ ነው፡፡ በተቀረ እውነቱን ለመናገር ከሆነ ሃሳብን መግለፅ ብዙ ዋጋ ያስከፍላል፡፡አምባገነኖቹ ገዥዎቻችን አፈናን የሚያስኬዱበት መጠን፣ተችዋቻቸውን ለማሳደድ የሚሄዱበት ርቀት ብዙ ሲባልበት የኖረ ስለሆነ ያንን መደጋገም የዚህ ፅሁፍ አላማ አይደለም፡፡የዚህ ፅሁፍ አላማ በሃገራችን ሃሳብን በነፃነት የመግለፅ መብት ተግዳሮት የሚመጣው ከመንግስት ብቻ እንዳልሆነ ከየሁት እና ካጋጠመኝ ተነስቼ ማሳየት ነው፡፡

2438

Consultation FREE Service we provide are the following in two location

* General Dentistory Work * Crown & Bridge * Ortho Braces, Root Canal & Dentures etc... * Denture * Implant * TMJ Problem * Long flexble hours and scheduldules * All Dental plans Accepted

በሃገራችን ሃሳብን በነፃነት የመግለፅ መብት ከመንግስት ብቻ የሚመጣ ተግዳሮት እንደሆነ በሰፊው ይታመናል፡፡ይህ የሆነው መንግስት እስርቤት ስላለው የማይፈልገውን ሃሳብ የሚያነሱ ሰዎችን ወደእስር ቤት ሲያጉር ስለሚታይ ነው፡፡ነገር ግን እስርቤት የሌላቸው፣እንደ አምባገነኑ መንግስት የፖለቲካ ስልጣን ያልያዙ አፋኞች በሃገራችን ሞልተዋል፡ ፡ እነዚህ አፋኞች ምናልባትም ከእነሱ የበለጠ ጉልበት ባለው አምባገነን መንግስት “ሃሳብን ስለመግለፅ መብት ሲታገሉ” ሲታሰሩ ሲፈቱ የምናያቸው፣መንግስትን በአፋኝነቱ ሲያብለጠለጥሉ የኖሩ የሚዲያ ሰዎች፣የፖለቲካ ፓርቲ መሪዎች ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ሃሳቡን በመግለፁ፣ጋዜጣ በማሳተሙ መንግስት ያሰረው ሁሉ ሃሳብን የመግለፅ መብት የሚያከብር፣ከአፋኙ መንግስት የሚሻል ነው ማለት አይደለም፡፡በኢትዮጵያ ፕሬስ ውስጥ በአምደኝነት በተሳተፍኩባቸው ዘመናት ሃሳብን በነፃነት የመግለፅ መብት አፋኙ ህወሃት መራሹ መንግስት ብቻ እንዳልሆነ በደምብ ተረድቻለሁ፡፡ስለዚህ በሃገራችን ሃሳብን በነፃነት ስለመግለፅ መብት መከበር ምክክሮች እና ውይይቶች ሲደረጉ ራሱ ታፈንኩ የሚለው የግሉ ሚዲያ የታቀፋቸው የአፋኝነት ዝንባሌዎቹን በተመለከ መነጋገር ያስፈልጋል፡፡ ይህ ሲደረግ ግን አጋጥሞኝ አያውቅም፡፡ ከሰሞኑ በሃገራችን UNISCO ባዘጋጀው በዓል ላይም ሃሳብን የመግለፅ ነፃነትን በማፈኑ ረገድ ከመንግስት ባሻገር ድርሻ ያላቸው አካላት ጉዳይም ተነስቶ እንደተመከረበት እርግጠኛ አይደለሁም፡፡ብቸኛው አፋኝ መንግስትን ብቻ አድርጎ ማቅረቡ ደግሞ ግማሽ እውነት ስለሆነ ለችግሩ ምሉዕ መፍትሄ አያመጣምና በሁሉም የአፋኝነት ድርሻ፣ዝንባሌ እና ጉልበት ባላቸው አካላት ዙሪያ መነጋገሩ ጠቃሚ ነው፡፡ስለሆነም እኔ በግሌ ያስተዋልኳቸውን፣ሃሳብን በነፃነት ከመግፅ አኳያ ከግሉ ሚዲያ ተዋናዮች በኩል

TZTA April 2019

12

የሚመጡ ተዳሮቶች ናቸው ብየ ያሰብኳቸውን ላንሳ፡፡የማነሳቸው ሃሳቦች በሁሉም የግል ሚዲያዎች ይታያሉ ማለት ላይሆን ይችላል፡፡ በግለሰቦች ባለቤትንት በሚታተሙ ህትመቶች ሁኔታ የጋዜጣው ባለቤት ህወሃት በሃገሪቱ ላይ ነግሶ የሚያደርገውን አፈና ለማድረግ የሚሞክረው፣በጋዜጣው/መፅሄቱ ገፆች ላይ ይገዛ ይነዳ ዘንድ የሰሌን ዘውድ በእጆቹ ሰርቶ ለራሱ የደፋ አምባገነን ሲሆን በጋዜጣው ኤዲትርነት ወይም በሌላ ስም የተቀጠሩ ሰራተኞቹ ደግሞ የኑሮ ነገር ሆኖባቸው፣ባለቤቱ የጠላውን ሰውም ሆነ ሃሳብ የሚጠሉ፣ባለቤቱ የወደደወን ብቻ የሚወዱ “በእርስዎ መጀን” የሚሉ ሲሆኑ ያጋጥማል፡፡እነዚህ የጋዜጣ ባለቤቶች ከእነርሱ የባሰው የህወሃት መንግስት አንድ ሁለት ጊዜ እስር ቤት ስለወሰዳቸው ብቻ በቅኑ የሃገራችን ህዝብ ዘንድ የሃሳብን መግለፅ ነፃነት አርበኛ ተብለው ቁጭ ብለዋል፡፡ በተግባር ግን እስር ቤት እና ጠመንጃ ስላለው “የወርቅ” ዘውድ የደፋው አምባገነን የሚያሳድዳቸው “ባለሰሌን ዘውድ” አምባገነኖች የሆኑም አሉበት፡፡ እነዚህ ባለ ግል ፕሬስ ጋዜጠኞች አምባገነንነታቸው በምን ይገለፃል ከተባለ የመጀመሪያ ሆኖ የሚመጣው በገዛ ጋዜጣቸው ስማቸው ተጠቅሶ እንዲተቹ ፈፅሞ የማይፈቅዱ መሆናቸው ብቻ ሳይሆን የእነሱ ወዳጅ የሆነ ሰው ጭምር በጋዜጣቸው እንዲተች የማይፈልጉ፣ ይህንንም በግልፅ የሚናገሩ መሆናቸው ነው፡፡የጋዜጣውን ባለቤት ስም ጠቅሶ በእግረ መንገድም እንኳን ቢሆን መተቸት ንጉስ እንደ መድፈር ተቆጥሮ “ከባለ ሰሌን ዘውዱ” አምባገነን ጋር ወደ መረረ ጠብ የሚከት ነገር ሆኖ “የተደነገገባቸው” የግል የፕሬስ ውጤቶች አሉ፡፡ ከጋዜጣው ባለቤት በመቀጠል አይተቹም የሚባሉት የጋዜጣው ባለቤት ወዳጆች ደግሞ ለጋዜጣው/መፅሄቱ መቸብቸብ ላቅ ያለ አስተዋፅኦ አላቸው ተብለው የሚገመቱ፣ወይ አንዳች እርጥብ ነገር ይዘው ከጋዜጣው/ መፅሄቱ ባለቤት ጋር አንድ ምንጣፍ ላይ አብረው የሚውሉ ስለሆኑ ሊሆን ይችላል፡፡ እኔ በግሌ ያጋጠመኝን ባነሳ በአንድ የፕሬስ ውጤት ላይ ልክ ያልመሰለኝን ነገር የፃፈ አምደኛን ለመተቸት ፅሁፍ አዘጋጅቼ ስልክ “በዚህ ጋዜጣ ላይ እንቶኔን መተቸት አይቻልም” ተብየ አውቃለሁ፡፡ እኔም ነገሩ በጣም ስላስደነገጠኝ “እንዲህ ከሆነ እናንተ ግለሰቡ አይተችም እንዳላችሁኝ ጠቅሼ ለሌላ ጋዜጣ እልከዋለሁ” ብየ ፈርጠም በማለቴ “የመጀመሪያውን ክፍል ብቻ እናስተናግዳን” ተብየ በዚሁ ወደእዛ ሚዲያ ሳልመለስ ቀርቻለሁ፡፡ ነገሩ በጣም ስለከነከኝ፣የአንድ ጋዜጣው ሰራተኛ ሰው ሃሳብ ሊሆንም ይችላል በሚል ለጋዜጣው ባለቤት

https:www.tzta.ca

ገጽ 13 ይመልከቱ

ከገጽ 8 የዞረ

ጉዳዩን አስመልክቼ ለላኩት መልዕክት መልስ ላገኝ አልቻልኩም፡፡ ሌላው በጣም የገረመኝ አጋጣሚ ደግሞ ራሳቸው ባለቤት ባልሆኑበት ጋዜጣ ላይ ጭምር ለመተቸት የማይደፈሩ፣እጅግ አስፈሪ አምባገነን የጋዜጣ ባለቤቶች እንዳሉ ያወቅኩበት አጋጣሚ ነው፡፡ይህ አጋጣሚ በአንድ መለስተኛ ስርጭት ባላት ጋዜጣ አምደኛ ሆኜ በምፅፍበት ወቅት የተከሰተ ነው፡፡ በዚህ አጋጣሚ ከብዙው ፅሁፌ ውስጥ በአንድ አንቀፅ ላይ አንድ የሌላ ጋዜጣ ባለቤት በጋዜጣው ከፃፈው እና በወቅቱ ብዙ ሰው እውነት ብሎ ከወሰደው ነገር ጋር ያለኝን ልዩነት ገለፅኩ፡፡ፅሁፌን ያነበበው የጋዜጣው ባለቤት ፅሁፉን ወደማተሚያ ቤት ከመላኩ በፊት ደወለልኝ፡፡ ሃሳቤን በመግለፅ ነፃነቴ ላይ ያለኝን ጠንካራ አቋም በደንብ ስለሚያውቅ “እባክሽ ይቅርታ አድርጊልኝ፤ ከፅሁፍሽ አንድ አንቀፅ ላወጣ ነው” አለኝ፡፡”ምን ክፋት አገኘህበት? የተሳሳትኩት ነገር አለ? ማለቴ ከጥሬ ሃቅ አንፃር ልክ ያልሆነ ነገር አገኘህበት?” አልኩት፡፡ “አይደለም እንቶኔን ስሙን አንስተሽ ሃሳቡን አልቀበልም ብለሽ ያቀረብሽው ማስረጃ ስህተት ባይሆንም ለእኔ ግን ጥሩ አይደለም፤ለጋዜጣውም ህልውና ላይ ችግር ይመጣብኛል” አለኝ፡፡ “እኔ የምትለው ነገር ምንም አልገባኝም፤ እንዲህ ስለተፃፈ ከጋዜጣው ህልውና ጋር ምን አገናኘው? አንተስ እሱን ይህን ያህል የምትፈራው ለምንድን ነው? የሚያሳትምልህ እሱ ነው እንዴ?” አልኩት፡፡ “አያሳትምልኝም፤ ግን ነገሩ ብዙ ነው፣በስልክ የሚሆን አይደለም ስንገናኝ እነግርሻለሁ አሁን ቅር ሳይልሽ ሃሳቡን እንዳወጣው ፍቀጅልኝ” አለኝ፡፡ “አሁን እየጠየቅከኝ ለያው ነገር ልክ እንዳለሆነ ግን ታምናለህ? እሽ ብልህ እንኳን ይሄን አምነህ መሆን አለበት” አልኩኝ የልጁ አቀራረብ ቢያሸንፈኝም ነገሩ እያስቆጣኝ፡ ፡ “አዎ! ልክ አለመሆኑ ምንም አያጠያይቅ፡ ፡አንች አስተማሪ ስለሆንሽ እንዲህ ያለውን ነገር ላታውቂ ትችያለሽ:: እኛ አለቃችን ብዙ ነው፤ፕሬሱ ላይ ያለው ችግር መንግስት በፕሬሱ ላይ ከሚያደርገው አይተናነስም፤ሁሉንም ስትመጭ እናወራለን” ብሎኝ ስልኩን ዘጋ፡፡ ስንገናኝ የነገረኝ ነገር የግሉ ፕሬስ ተግዳሮት የመለስ ዜናዊ ክንድ ብቻ እንዳልሆነ ያረጋገጠልኝ ነገር ነው፡፡ እንደነገረኝ ከሆነ በሃገሪቱ የግል ፕሬስ ሽያጭ እና ስርጭት ላይ ሰፊ እጅ ያላቸው የተወሰኑ ስመጥር የጋዜጣ/ መፅሄት ባለቤቶት የሆኑ ጋዜጠኞች አሉ፡፡ እነዚህ ሰዎች የጋዜጣ/መፅሄት አከፋፋዮችን በእጃቸው አድርገው ከእነሱ ጋዜጣ እና መፅሄት ቀጥሎ የማንን መፅሄት ስርጭት እንደሚያሳልጡ እና የነማንን ጋዜጣ ስርጭት እንደሚያከስሙ ይነግሯቸዋል፡፡ ስለዚህ የእነሱ ስም ተጠርቶ የተተቸበትን ጋዜጣ፣ከእነርሱ ጋር በሆነ ጉዳይ የተቀያየመ ሰው የሚያሳትመውን የህትመት ውጤት ወይም ከእነርሱ ጋዜጣ በይዘቱ የተሻለ እና ውሎ አድሮ የእነርሱን ጋዜጣ ሽያጭ የሚገዳደር የመሰላቸውን የህትመት ውጤት ስርጭት አዳክመው ከገበያ እንዲወጣ ሊያደርጉ ይችላሉ፡፡ በተለይ አዳዲስ የህትመት ውጤቶችን ለመጀመር ከነዚህ ጋዜጠኞች እና አከፋፋዮች ጋር መልካም ግንኙነት መመስረት እጅግ አስፈላጊ ነው፡፡ለዚህ ነው እንደማትወጅ ባውቅም ፅሁፍሽን ቆርጬ እንዳወጣ እንድትፈቅጅልኝ በጣም ያስቸገርኩሽ” ሲል ያስጨነቀውን ነገር አጫወተኝ፡፡ በጣም ገረመኝ፣መቀበልም አቃተኝ፡፡በተለይ ይህን ያደርጋል የተባለው ጋዜጠኛ ከሩቁ ያለው ምስል እንዲህ የወረደ ስላልሆነ፣ እኔም ከሩቅ ከሚያውቁት መሃል ስለሆንኩ የተነገረኝን እንደወረደ መቀበል አቃተኝ፡፡ የሚነግረኝ ሰው በአንድ በኩል የኔን ፅሁፍ ቆርጦ ለማውጣት በሌላ በኩል እኔንም ላለማስቆጣት የተጨነቀውን መጨነቅ አይሉት መርበትበት ሳስብ ደግሞ ነገሩ እውነትነት አያጣውም የሚል ነገር አስቤ በዝምታ መገረም ጀመርኩ፡፡በሃሳቤ

መሃል አንድ ጥያቄ መጣልኝ፡፡ “አከፋፋዮቹ ግን ከያንዳንዱ ጋዜጣ ገንዘብ ያገኛሉ አይደል?” አልኩት “አዎ” አለኝ፡፡”ታዲያ በነዚህ አምባገነን ጋዜጠኞች ታዘው የጋዜጦችን ስርጭት ሲያግዱ ራሳቸውስ አይጎዱም ወይ?” አልኩት፡፡ “ይህ እንደ አፈናው አላማ ይወሰናል፡፡ አታሰራጩ የሚሏቸው ጋዜጠኞች ስርጭቱ እንዲገታ የሚፈልጉት ጋዜጣ ከእነሱ ጋዜጣ የሚበልጥ ይዘት ያለው ስለመሰላቸው ከሆነ ጋዜጣው ተዳክሞ ከገበያ ሲወጣ የእነርሱ ጋዜጣ ኮፒ ይጨምራል፡፡ስለዚህ አከፋፋዮቹ ዞሮ ዞሮ ከከልካቹ ጋዜጠኞች ጋዜጦች ኮፒ ማደግ ገንዘቡን ያገኙታል፡፡የአፈናው አላማ ስለነሱ መጥፎ የፃፈን ወይም ሲፃፍ ዝም ብሎ ያሳተመ የጋዜጣ ባለቤትን ለመጉዳት ከሆነ ደግሞ እነዚህ ጋዜጠኞች የተሻለ ስርጭት ያለው ጋዜጣ/መፅሄት ስለሚኖራቸው ኪሳራውን እስከመሸፈን ሊሄዱ ይችላሉ፡፡” ሲል በጣም ያስደነገጠኝን ነገር አጫወተኝ፡፡ ይህን ጉዳይ ከሰማሁበት ቀን ጀምሮ ነገሩ ምናልባት የአንድ ጋዜጠኛ መረዳት ሊሆን ይችላል ወይስ በእውነት ያለ ነገር ነው የሚለውን ለማጣራት በግሉ ፕሬስ ከሚሰሩ ሰዎች ጋር በምገናኝበት ጊዜ ጉዳዩን ማንሳቴ አልቀረም፡ ፡ የጠየቅኳቸው ሁሉ ሰዎች ያረጋገጡልኝ ነገር የህትመት ውጤቶች ስርጭት ጉዳይ ከአከፋፋዮች እና በመስኩ ስም ካገኙ የጋዜጣ ባለቤት ጋዜጠኞች በጎ ፈቃድ ጋር የተያያዘ ነገር እንዳለው ነው፡፡ስለዚህ ስለ መናገር ነፃነት መብት መከበር ሲታሰብ ከመንግስት አንባገነንነት በተጨማሪ የነዚህ እና ሌሎች እኔ ያላነሳኋቸው ተግዳሮቶች አንፃርም ማየቱ ተገቢ ይሆናል ማለት ነው፡፡ በዚህ ከመንግስት እጅ ውጭ ባለው ተግዳሮት ዙሪያ ሳይንሳዊ ጥናት ቢደረግ ተጨማሪ ግኝትም አይጠፉም ይሆናል፡፡ ስለዚህ ጥናቶችን አድርጎ መፍትሄ ማስቀመጡ ለመናገር ነፃነት መብት መከበር አስፈላጊ ነገር ነው፡፡ ከህትመት ሚዲያው አለፍ ስንል ሃሳብን በነፃነት የመግለፅን መብት አስመልክቶ ተግዳሮት የማያጣው የብሮድካስት ሚዲያው ነው፡፡ በዚህ ፅሁፍ ሁኔታ ስለብሮድካስት ሚዲያው የማነሳው ሃሳብ በሃገራችን መንግስት የሚተዳደሩ እና በሌላ ሃገር መንግስት ስር ያሉ እንደ ቪኦኤ እና የጀርመን ድምፅ (DW) ያሉ ሚዲያዎችን አይጨምርም፡፡ከነዚህ ሚዲያዎች ውጭ ያሉ በቦርድ የሚተዳደሩም ሆኑ በሌላ መንገድ የሚሰሩ የብሮድካስት ሚዲያዎች እንደ ፕሬሱ ሁሉ የግለሰቦች ረዥም እጅ ጫና ሚኖርባቸው ሚዲያዎች ቢኖሩም በእኔ ግላዊ ግምገማ የተሻለ የሃሳብ ብዝሃነት የሚያቀርቡ እና በገለልተኝነቱም ጥሩ የሚባል አቋም ያላቸው ሚዲያዎችም አይጠፉም፡፡ በግሌ ዋዜማ ራዲዮ የሃሳብ ብዝሃነት በማቅረብ፣ተዓማኒ ዜናዎችን በመስራት፣የፖለቲከዊ ሁኔታዎችን እና የግለሰብ ጋዜጠኞችን ግላዊ የአቋም ለውጥ እየተከተሉ የማይዋልሉ ጠንካራ ትንታኔዎችን በማቅረብም ሆነ በገለልተኝነቱ በኩል ጥሩ የሚባል ሚዲያ ሆኖ አገኘዋለሁ፡፡ይህ ሚዲያ ወደ ቴሌቭዝን/ሬዲዮ አድጎ አብዛኛው ህዝብ የሚከታተለው ቢሆን መልካም ነበር፡፡

ማቅረብ ማለት እንዳልሆነ ሁሉም የሚዲያው አባላት አና አካላት የተረዱ አይመስልም፡፡ በመሆኑም ህወሃትን ለተካው የዶ/ር አብይ መንግስት ሆደ ቡቡነት ከማሳየት አልፎ ጥብቅና የሚሞክረው ነገር የሚያሳዩ ጋዜጠኞቹን ወደ መስመር ማስገባቱ አልሆን ብሎታል፡፡ እነዚህ በአብይ መንግስት ላይ የማጠና ሆድ ያላቸው የኢሳት ጋዜጠኞች በተለያዩ ቦታዎች ሃላፊነት ላይ የተቀመጡ ወይም ሚዲያው ሲመሰረት ጀምሮ የቆዩ በመሆናቸው ከበድ ያለ እጅ ሳይኖራቸው አልቀረም፡፡ይህ ደግሞ የሃሳብ ብዝሃነትን ለማፈን ለፈለገ ሰው አስቻይ ሁኔታን መፍጠሩ አይቀሬ ነው፡፡ እዚህ ላይ ነገሩን ለማስተካከል መስራት የሚችለው ጣቢያው ይመራበታል የሚባለው ቦርድ እና የጣቢያው ማኔጅመንት ነው፡፡እነዚህ አካላት ኢሳት ብዙ ሃሳብ የሚስተናገድበት፣የኤዲቶሪያል ነፃነነት ያለው ሚዲያ እንጅ ማንም በለጥ እና ከበድ ያለ እጅ እንዳይኖረው የማድረግ ሃላፊነት አለባቸው፡፡የኤዲቶሪያል ነፃነት ባለበት ሚዲያ ደግሞ ጋዜጠኞች የኤዲቶሪያል ሃፊዎቻቸውን ሳይፈሩ፣ሳይሸማቀቁ የሃሳብ ብዝሃነት ያለውን ፕሮግራም ሰርተው ያቀርባሉ ማለት ነው፡ ፡ እንዲህ ከሆነ ለአድማጭ ገዝፎ የሚታይ ሚዲያውን የሚገዛው አንድ ሃሳብ አይኖርም ማለት ነው፡፡ኢሳት ግን ቀደም ካሉ ዘመናት ጀምሮ እስከ ዛሬ አንድ ገዝፎ የሚታይ ሃሳብ አንግቦ የሚራመድ ሚዲያ ነው- በፊት ህወሃትን መቃወም አሁን ደግሞ የአብይ መንግስት በትችት እንዳይደናቀፍ ዘብ መቆም አይነት ነገር፡፡ የአብይን መንግስት በትችት እንዳይደናቀፍ ዘብ የመቆሙ የኢሳት አካሄድ በሁሉም የኢሳት ጋዜጠኞች የሚቀነቀን ባይሆንም በጣቢያው ላይ ከበድ ያለ እጅ እና ሻል ያለ ስልጣን ባላቸው ጋዜጠኞች የሚዘመር መሆኑ የጣቢያውን ገለልተኝነት ከመጉዳቱም በላይ ከህዝብ ጋርም ሊያራርቀው እየሞከረ ነው፡፡ይህ ነገር ህወሃት “ልማታዊ ጋዜጠኛ” ከሚለው ጋር መሳ የሚሆን “የቲም ለማ ለውጥ ጥበቃ ጋዜጠኞች” የሚባል ዘይቤ እንዳያመጣብን ያሰጋል፡፡የኢሳት የቲም ለማ ለውጥ ጥበቃ ጋዜጠኞች ዝንባሌ ሃሳብን በነፃነት የመግለፅ መብትን መጋፋቱም አልቀረም፡፡ በቅርቡ ጋዜጠኛ ርዕዮት አለሙ ከጋዜጠኛ ቴድሮስ ፀጋየ ጋር ያደረገችውን ቃለ ምልልስ

እንዳታቀርብ በኢሳት ኤዲቶሪያል ቦርድ መወሰኑ እና የኢሳት ቦርድም ሆነ ማኔጅመንት ከህዝብ በሰፊው ተቃውሞ የገጠመውን ይህንን ውሳኔ ማፅናቱ ህዝብ የማክበር ምልክት አይደለም፡ ፡የህዝብን ድምፅ ችላ ማለት የአምባገነንነት ጅማሬ ነው፡፡በተጨማሪም ይህ ነገር የኢሳት ቦርድም ሆነ ስራ አስፈፃሚ ለመናገር ነፃነት ያለውን አቋም ያስገመገመበት፣ትዝብት ላይም የወደቀበት ክስተት ነው፡፡ ሁለቱ ጋዜጠኞች ያደረጉት ውይይት እንዳይቀርብ የተደረገበትን ምክንያት ለጋዜጠኛ ርዕዮት አሳውቀናል ከማለት በዘለለ ምንም አሳማኝ ነገር ለህዝብ ማቅረብ ያልቻለው የኢሳት የኢዲቶሪያል ቦርድ እቃወመዋሁ እያለ ሲያብጠለጥለው የኖረውን የአፋኙን የህወሃት መልክ እንደማያጣ ለህዝብ አሳይቷል፡፡ ፕሮግራሙ ለህዝብ እንዳይቀርብ የተደረገበት ምክንያት በግልፅ ለህዝብ እስካልተነገረ ድረስ ጉዳዩ ጋዜጠኛ ቴድሮስ የጠ/ሚ አብይን መንግስት ከመተቸቱ ጋር ተያይዞ የመጣ ጉዳይም ሊሆን ይችላል ብሎ ማሰብ ይቻላል፡ ፡ቴድሮስ አብይን ሲተች እንደ ሲሳይ አጌና ያሉ የኢሳት ጋዜጠኞችንም አብሮ መተቸቱ በኢሳት ሚዲያ ላለመስተናገዱ ምክንያት እንዳልሆነስ አጋጁ የኢዲቶሪያል ቦርድ እንዴት ማሳመን ይችላል? “ኢሳት አፈና አያውቅም” ብሎ መግለጫ ማውጣት እና አፋኝ አለመሆንን በተግባር አንድ ሁለት ብሎ ማስረዳት ይለያያሉ፡፡በበኩሌ የኢሳት ኤዲቶሪያል ቦርድ ያገደውን ፕሮግራም ያገደበትን ምክንያት ዘርዝሮ እስካላሳመነኝ ድረስ ነገሩን ከአፈና ሌላ ስም ልሰጠው አልችልም፡፡ ይህ ማለት ደግሞ ኢሳት ውስጥ በስመ ኤዲቶሪያል ፖሊሲ ለራሳቸው የዳንቴል ዘውድ ሰርተው የደፉ ጥቃቅን እና አነስተኛ አምባገነኖች አሉ ማለት ነው ወደሚል ጥርጣሬ ይመራል፡፡ይህን የአምባገነንነት ዝንባሌ ሃይ ማለት ያልቻለው የኢሳት ማኔጅመነትም ሆነ ቦርድ የአምባገነንነቱ ተጋሪ ነው፡፡ኢሳትን ከሚመሩ የቦርድ አባላትም ሆነ የኤዲቶሪያል ቦርድ አባላት ከሆኑ ግለሰቦች ውስጥ ለወትሮው አፈና ሊያደርጉ ቀርቶ እነሱ በተገኙበት መድረክ አፈና ይኖራል ተብሎ የማይሰቡ ሰዎች መኖራቸው አምባገነንን የተቃወመ ሁሉ ራሱ አፋኝ አይሆንም ማለት እንዳልሆነ፤አፋኙም መንግስት ብቻ እንዳልሆነ አሳይቷል፡፡

ሌላው የብሮካስት ሚዲያ ኢሳት ነው፡፡ ኢሳት ህወሃትን በመታገሉ በኩል ጉልህ አስተዋፅኦ ያደረገ ሚዲያ ቢሆንም ከአፈጣጠሩ ጀምሮ የፓርቲ ንብረትንነትም ስለማያጣው በገለልተኝነቱ በኩል አፍ ሞልቶ የሚያናገር ነገር የለውም፡፡ይህ ገለልተኝነት የሚያንሰው የኢሳት ተፈጥሮ አምባገነኖችን ለመታገል አማራጭ ያልነበረው ነገር ነው ቢባል እንኳን አሁን ህወሃት ከወረደ በኋላ አንፃራዊ የመናገር ነፃነት እየታየ ነው በሚባልበት ወቅት ሊቀር የሚገባው ነገር ነው፡፡ከገለልተኝነቱ በተጓዳኝ የሃሳብ ብዝሃነትን በማስተናገድ ረገድም ኢሳት የሚያንሰው ነገር ብዙ ነው፡፡ኢሳት ሲመሰረት የህወሃትን አምባገነንነት ለመታገል ተብሎ መመስረቱ ህወሃትን የተካን ሁሉ ብፁዕ አድርጎ

TZTA April 2019

13

https:www.tzta.ca

የ74 ዓመቱ ኮ/ል ካሳዬ አጭር የመፈንቅለ መንግሥት ማስታወሻ ከቢቢስ አማርኛ የተወሰደ ከግርማ አበበ ተተላከ

ታንኩን በምን እንምታው? በቃ ጧት መልሶ ማጥቃት እናደርጋለን ብለን ያን ሌሊት ከጎማ ቁጠባ ወደ ምድር ጦር ተመለስን።

ተስፉ ደስታ የአየር ኃይል የዘመቻ መኮንን ነበር። ብርጋዴር ጄኔራል ሰለሞን በጋሻው ደግሞ የአየር ኃይል ምክትል አዛዥ ነበር።

• የቀድሞዎቹ መሪዎች ኃይለማርያም ደሳለኝና ኮሎኔል መንግሥቱ ኃይለማርያም ተገናኙ

ከእኔ አጠገብ ነበር የሚተኙት። እሰማቸዋለሁ። ማታም ጠዋትም ‹‹ይሄ ሰውዬ አይለቀንም፤ ምናለ በለኝ ይገድለናል›› ይሉኝ ነበር። ያው የፈሩት አልቀረም።

እዛ ስንደርስ ጄ/ል ቁምላቸው መጣሁ ብለውኝ ሄዱ። ከዚያ ወዲያ ተያይተን አናውቅም። «ጓድ መንግሥቱ ኃይለማርያ እንባቸው መጣ» የታሠርነው ቤተ መንግሥት ነበር። እዚያ ትልቅ አዳራሽ አለ፤ የንግሥት ዘውዲቱ ጠጅ መጥመቂያ የነበረ ነው። የአሥመራ ሞካሪዎችም በአሰቃቂ ሁኔታ የፊጢኝ ታስረው እየጮኹ ሲቀላቀሉን ትዝ ይለኛል። 112 እንሆን ነበር። ታስረን እያለን ጓድ መንግሥቱ ሁለት ጊዜ ጎብኝተውናል።

አጭር የምስል መግለጫ መንግሥቱ ኃይለማርያም፣ የካቲት 12/1970 ዓ.ም ሞስኮ

ኤርትራ የሚገኘው የ102ኛው አየር ወለድ ኢታማዦር ሹም ነበርኩ ያኔ።

ግንቦት 8 ቀን ነው፤ ማክሰኞ 'ለታ ድንገት ጄ/ል ደምሴ ቡልቶ ቢሮ በአስቸኳይ ትፈለጋለህ ተባልኩ። መኪናዬን አስነስቼ እሳቸው ቢሮ ሄድኩ። እኔ ስደርስ ብ/ጄ ካሳዬ ጨመዳ ውስጥ ነበሩ፤ እሳቸው ሲወጡ እኔ ገባሁ። ‹‹አቤት ጌታዬ!›› አልኳቸው። ‹‹አዲስ አበባ ትንሽ ግርግር አለ፤ ሁለት ብርጌድ ጦር ይዘህ ሄደህ በአስቸኳይ አረጋጋ›› አሉኝ። ጄ/ል ቁምላቸው ተጨማሪ ትዕዛዝ ይሰጥኻል ተባልኩ። ጄ/ል ቁምላቸው ቢሮ ስደርስ፣ ‹‹መጣህ ካሳዬ! በል ተከተለኝ›› ብለው መኪናቸውን አስነሱ። ከኋላ ከኋላ ስከተላቸው፣ ስከተላቸው አሥመራ አየር ኃይል ደረስን። ፊት ለፊታችን ራሺያዎች ለመንግሥቱ በሽልማት የሰጧቸው አውሮፕላን ቆማለች። በዚህ አውሮፕላን አዲስ አበባ እንሄዳለን አሉኝ። ‹‹ልብስና ማስታወሻ አልያዝኩም እኮ፣ ጌታዬ›› ስላቸው፣ ‹‹…በል በሚቀጥለው አውሮፕላን ድረስብን›› ብለውኝ ገቡ። ቶሎ ቤት በርሬ ልብስና ማስታወሻ ይዤ ስመለስ አውሮፕላኗ ሳትነሳ ደረስኩ። አውሮፕላኗ ውስጥ 70 የሚሆኑ ሰዎች ተሳፍረዋል። አየር ወለዶች ደግሞ በአራት አንቶኖቭ ተጭነው ተከትለውን ይመጣሉ። አውሮፕላኗ ወደ ምጽዋ አቅጣጫ ያዘችና ከዚያ ወደ ቃሩራ ሄደች። ከዚያም ተመለሰችና ልክ መረብን ስንሻገር ይመስለኛል ጄ/ል ቁምላቸው ብድግ ብለው ተነሱና አንዲት ወረቀት ይዘው ማንበብ ጀመሩ። የትግራይና የኤርትራ ሕዝብ የሚደርስበትን ችግርና መከራ አወሩና ሲያበቁ...መጨረሻ ላይ አስደነገጡን። እኔም በደንብ ትዝ የምትለኝ መጨረሻ ላይ የተናገሯት ነገር ናት…። ‹‹ኮ/ል መንግሥቱ ተገድለው ከሥልጣን ተወግደዋል!›› አሉ። በጣም ነው የደነገጥኩት፤ እኔ ከአሥመራ ስነሳ የማውቀው ነገር አልነበረማ። በአውሮፕላኑ ላይ የነበርነው በአጠቃላይ 73 እንሆናለን። ያ ሁሉ ሰው ሲያጨበጭብ እኔ ግን ፈዝዤ፣ ደንዝዤ ቀረሁ። እንደመባነን ብዬ ነው ማጨብጨብ የጀመርኩት።

TASS

ብቻ ምናለፋህ…ተከታትሎ የመጣውን አየር ወለድ ግማሹ እዚያ ኤርፖርት ዙርያ ጥበቃ ማድረግ ጀመረ። ሌላው አቃቂ ቃሊቲ ፍተሻ ጣቢያ ላይ ተመድቦ ከውጭም ከውስጥም ሰውም ሆነ ተሸከርካሪ እንዳይገባ እንዳይወጣ አደረገ። የቀረነው ወደ ምድር ጦር አቪየሽን ግቢ ሄድን። ከጦላይ የመጣ ‘ስፓርታ’ ጦርም እዚያው ተቀላቀለን። የግንቦት 8 አመሻሽ- በጎማ ቁጠባ አካባቢ እየመሸ ሲሄድ ግራ ተጋባን። ጄ/ል ቁምላቸው ጠሩኝና «በቃ ወደ መከላከያ እንሂድ» አሉኝ። ምንም እንኳ ግንኙነታችን ቢቋረጥም አመጣጣችን እዚያ መከላከያ ሚኒስቴር ለሚገኙ የመፈንቅለ መንግሥቱ መሪዎች ከለላ መስጠት ስለነበር ነው ወደዚያው ያመራነው። አንድ ሻለቃ ጦር ይዘን በምድር ጦር መሐንዲስ፣ በባልቻ ሆስፒታል ላይኛው በኩል፣ አድርገን በአምስተኛ ፖሊስ ጣቢያ አልፈን ጤና ጥበቃ ጋ ደረስን። አንድ ሻለቃ ጦር ይዘናል። እዚያው ጎማ ቁጠባ ጋ አስቀመጥናቸውና እኛ ለቅኝት ወደ መከላከያ ተጠጋን። እንደነገርኩህ መሽቷል። እንዲያውም እኩለ ሌሊት አልፏል…። ግን ጨረቃዋ ድምቅ ብላ ወጥታ ነበር። የሚገርምህ ያን ምሽት ሁሉ ነገር ማየት ትችላለህ። በቃ ምን ልበልህ ልክ እንደ ፀሐይ ነበር የምታበራው።

ለምን በለኝ…፣ በ9፡30 አካባቢ ጄ/ል አበራም ሚኒስትሩን ጄ/ል ኃይለጊዮርጊስን ገድሎ አምልጧል። እኛ ይሄን ሁሉ አናውቅም። እኛ የምናውቀው ኮ/ል መንግሥቱ መገደላቸውን ነው። በዚያ ሰዓት እኛ ይዘነው የመጣነውን ጦር የሚያስተባብር ሰው አልነበረም። እኛ ገና ሳንደርስ ነው ከልዩ ጥበቃ ብርጌድ ታንክ መጥቶ መከላከያን የከበበው። እንደነገርኩህ እኛ ይሄን አናውቅልህም። እኛ የምናውቀው መንግሥቱ መገደሉን ነው።

ከዚያ ደግሞ ሰኔ 11፣1981 ቀን ተመልሰው መጡ። ያኔ ወደ 118 መኮንኖች እንሆናለን በንግሥት ዘውዲቱ ጠጅ መጥመቂያ አዳራሹ ውስጥ የታሰርነው። አዳራሹ አንድ በር ብቻ አለችው። ምንም ብርሃን የለውም። የምታየው አንዳች ነገር የለም። እርግጥ ጧትና ማታ ለአንድ ሰዓት ፀሐይ እንሞቃለን። ሰኔ 11 ቀን ለሁለተኛው ጊዜ ሲመጡ ታዲያ ፀሐይ እየሞቅን ነበር። ተሰብሰቡ ተባለ። ግማሹ ጋቢ ለብሷል። ግማሹ ጭንቅላቱ ላይ ጠምጥሟል። ከዚያች ዕለት ትዝ የሚለኝን ልንገርህ…? መንግሥቱ ዞር ዞር ብለው አዩን፤ ከዛ ወደ ጄ/ል አብዱላሂ ዞረው፣ ‹‹አብዱላሂ!» አሉ። የመከላከያ ሚኒስትር አስተዳደር የነበሩት ጄ/ል አብዱላሂ፣ «አቤት ጌታዬ» አሉ፤ “አንተ የአዲስ አበባ ዙርያ ጦር ጥበቃ 6 ወር ደመወዝ እንዳልተከፈለው ታውቅ የለም እንዴ?” አሏቸው።

ከላይ ከጎማ ቁጠባ መጥቼ ብሔራዊ ቲያትር አደባባዩ ጋ ለቅኝት ስቀርብልህ ከኢትዮጵያ ሆቴል በታች ትራፊክ መብራት አለ አይደል? ወደ ፍልዉሃ መሄጃ…? እዚያ አንድ ታንክ ቱሬቱን እያዘቀዘቀ ወደኔ ጂፕ እያስተካከለ ሲመጣ አየሁት። እኔ መትረየስ ጂፕ ላይ ነው የነበርኩት። ቶሎ ቀኝ ወደኋላ ተጠምዘዝ አልኩት ሾፌሩን።

‹‹አዎን አውቃለሁ ጌታዬ›› ብለው መለሱ።

እንደገና በላይ በኩል ዞረን ለማየት ስንል ከፒያሳ በኩል ሌላ አንድ ታንክ ቱሬንቱን ወደኛ እያስተካከለ ሊመታን ተዘጋጀ። ምናልባት አንድ ነገር ቢያጋጥም ለመተኮስ ነውኮ ወደኛ የሚያነጣጥረው። በቃ ተመልሼ ወደ ጎማ ቁጠባ ሄድኩ።

“ሰለሞን! እናንተ በሂሊኮፕተር ሽርሽር ስትሄዱ እኔ ፈንጂ ውስጥ በእግሬ እዞር ነበር፤ ይሄን ታውቃለህ...?” አሉ።

እኛ እስከዚህ ሰዓት ድረስ መከላከያ ውስጥ ምን እየተካሄደ እንደሆነ አናውቅም። መፈንቅለ መንግሥቱ መክሸፉንም አልሰማንም። እነ ጄ/ል መርዕድም በሕይወት ያሉ ነው የመሰለን። መንግሥቱ ኃይለማርያም መወገዱን ብቻ ነው የምናውቀው። ቢቢሲ፡ መሣሪያ ታጥቃችኋል?

አዲስ አበባ የሚቀበለን አጣን እኛ 11 ሰዓት ተኩል ላይ ኤርፖርት ደርሰን ስልክ ብንደውል፣ ብንደውል ማን ያንሳ። ሬዲዮ ብናደርግ ማን ያናግረን። መከላከያ ደወልን፤ ማንም ስልክ አያነሳም። ምድር ጦር ደወልን፤ ማንም የለም። ግንኙነቱ ሁሉ ተቋርጧል። ለካንስ እኛ ከመድረሳችን በፊት ነገሩ ሁሉ ተበለሻሽቷል።

የመጀመርያ ቀን የመጡት አብዮት አደባባይ ለሕዝብ ንግግር ያደረጉ ቀን ነው። ግንቦት 10 ይሁን 11 ብቻ ረሳሁት። ከአብዮት አደባባይ በቀጥታ እኛ ጋ መጡ። እኛ ደግሞ ያኔ ፖሊሶች ተመድበውልን ቃል እንሰጥ ነበር። ያን ቀን መጥተው ዝም ብለው አይተውን ሄዱ።

እኔና ቁምላቸው ይዘነው የመጣነው ሠራዊት ሁለት አሞርካ አለው። አራት አፈሙዝ ያለው አሞርካ። እሱንም ቢሆን ያንኑ ምሽት ከልዩ ጥበቃ ብርጌድ የማረክነው ነው። ቢቢሲ፡ ይቅርታ ግን ኮ/ል፣ አሞርካ ምንድነው? አሞርካ የኮሪያ ባለሁለት አፈሙዝ፣ ሽልካ የመሰለ ሁለት አፈሙዝ ያለው የዙ 23 ጥይት የሚጎርስ ከባድ መሣሪያ ነው። ሁለት ነበሩ ከልዩ ጥበቃ ብርጌድ የመጡ። ምድር ጦር ሲገቡ ወታደሮቹን ማረፊያ ወስደን ማረክናቸውና ሾፌር መድበን፣ ተኳሾቹን ከአየር ወለድ ጨምረን ነው ወደ ጎማ ቁጠባ አካባቢ የሄድነው። ከዚያ ከጄ/ል ቁምላቸው ጋር ወደ አምስተኛ ፖሊስ ጣቢያ ሄደን ስልክ አግኝተን መደወል ጀመርን። መከላከያ ስልክ የሚያነሳ ሰው የለም። አር-ፒ-ጂ የለ፤

TZTA April 2019

14

‹‹ይሄ በኔ ላይ ሴራ ለመጠንሰስ ያደረከው አይደለም?? አይደለም ወይ…?!›› ከዚያ ደግሞ ዞር ሲሉ ሰለሞን በጋሻውን አዩ። ጄ/ል ሰለሞን የአየር ኃይል ኢታማዦር ሹም ነበሩ።

በዚህን ጊዜ ጄ/ል ሰለሞን ጥያቄ ለመጠየቅ [መልስ ለመስጠት] እጃቸውን አወጡ። ልክ ከመናገራቸው በፊት ግን ጓድ መንግሥቱ ኃይለማርያም እንባቸው ግጥም ሲል ታየኝ። ፊት ለፊታቸው ነበርኩ። እንባቸው የመጣው…እልህ ይዟቸው ይመስለኛል። እንባ ሊቀድማቸው እንደሆነ ሲያውቁ 360 ዲግሪ ዞሩና ወጥተው ሄዱ። በኛ ፊት ሲያለቅሱ መታየት አልፈለጉ ይሆናል። ከዚያ በኋላ ጓድ መንግሥቱን አይተናቸው አናውቅም። ሞት የሚጠባበቁ ታሳሪዎች ምን ይሉ ነበር? አብረውኝ የታሠሩት ሁሉም መፈንቅለ መንግሥት ሞካሪዎች ናቸው። ከጄ/ል እስከ ሚሊሻ። እኔ እንዳውም ከኮ/ል በታች ላሉት ‘ካቦ’ ነበርኩ። ደርግ ተገለበጠ ሲባል እልል ብለህ መሬት ስመኻል ተብሎ የታሰረ ሚሊሻም አብሮን ነበር። እነ ጄ/ል ኃይሉ ገ/ሚካኤል (የምድር ጦር አዛዥ)፣ ምክትሉ ሜ/ጄ/ል ዓለማየሁ ደስታ፣ የፖሊስ አዛዡ ሜ/ጄ ወርቁ ዘውዴ ሌሎችም ከአሥመራው አሰቃቂ ግድያ የተረፉት በሙሉ አብረውን አሉ። ጄ/ል ፋንታ በላይ ግን ሦስተኛው ቀን መጡና ወዲያው ደግሞ ማዕከላዊ ሄዱ ተባለ። እዚያ አዳራሽ ውስጥ ቁጭት ነበረ። ሰለሞን በጋሻውና ጄ/ል ተስፉ ለምሳሌ ይቆጩ ነበር። ብርጋዴር ጄኔራል

ሁለቱም የሚቆጩበት አንድ ነጥብ ምን ነበር መሰለህ? ያኔ ኮ/ል መንግሥቱ [ወደ ምሥራቅ ጀርመን] ለጉብኝት በሚሄዱበት ጊዜ አውሮፕላኑ ሲነሳ ቀይ ባሕር ላይ እንዲመታ ተብሎ ነበር የተዘጋጀው። እና እነሱ ያ አለመደረጉ [ይቆጫቸው ይመስለኛል]። ቢቢሲ፡ ኮ/ል አሁን በ74 ዓመትዎ ሲያስቡት መፈንቅለ መንግሥቱ ተሳክቶ በሆነ ብለው ይቆጫሉ? እኔ ምንም እንደዛ አላስብም። ምክንያቱም እኔ ያለውን ሁኔታ ሳየው መንግሥቱም አጠፋ ብዬ በሱ የምፈርደው ነገር የለም። ምንም አላደረገም። ለኢትዮጵያ ጥሩ ነገር ነው የሠራው። እስር ቤት ሳለንም እነሱ ፊት እከራከር ነበር። የደርግ ደጋፊም ነበርኩ። መንግሥቱ ምን አደረገ? መቼም አገሪቱ ውጊያ ላይ ብትሆንም፣ ጦርነት ቢበዛም፣ እሱም የኢትዮጵያን አንድነት ነው ይዞ የተነሳው። አገር እንዳይቆረስ ነው የታገለው። እኛ መኮንኖቹ ያጠፋነው ጥፋት ነው ለዚህ የዳረገን። አብዛኛውን ውጊያ ቦታ ላይ ለመሸነፍም የበቃነው ከአመራር ስህትት ነው። መረጃ ሾልኮ እየወጣ ነው። ችግሩ ከኛ ነበር እንጂ ከመንግሥቱ አልነበረም። ከሞት መንጋጋ ስለመትረፍ እስር ቤት ሆነን እነ ጄኔራል ደምሴ ቡልቶ አሥመራ ላይ የደረሰባቸውን ስንሰማ አዘንን፤ እኛ ጋ ታስረው የመጡ መኮንኖች ናቸው የነገሩን። ያው በዚያ መንገድ መሞታቸው አግባብ አልነበረም። በሕግ ነበር መቀጣት የነበረባቸው። ሁላችንም በቡድን በቡድን ተከፋፍለን ቤተ መንግሥት ውስጥ የተቋቋመ ወታደራዊ ፍርድ ቤት ነበር የምንቀርበው። እነሱ ሰኔ 12፣1982 ለውሳኔ ተቀጠሩ። ሰኔ 11 ብርጋዴር ጄነራል ተስፉ ደስታ (የአየር ኃይል ዘመቻ ኃላፊ) ይናገር የነበረው ትዝ ይለኛል። ‹‹ዛሬ የመጨረሻችን ነው። ካሳዬ [ምናለ በለኝ] እኛ አንመለስም›› ይል ነበር። ተሰነባብተን ነው የተለያየነው። እነሱም አንመለስም ይገድለናል ብለው ነው ተሰናብተውን የወጡት። ግንቦት 11 ቀን ነው። አብረን ነው ያደርነው። እነሱ ወደ ችሎተ ሄዱ፤ ምናልባት ይመጣሉ ብለን ስንጠብቅ ቀሩ። ሞትን ቁጭ ብሎ መጠበቅ ምን ይመስላል? እነሱ በተገደሉ በዓመቱ ግንቦት 23 ለውሳኔ ተቀጠርን። ከእኛ በፊት ግንቦት 15፣1983 ጠቅላይ ፍርድ ቤት ለውሳኔ የሚቀርቡ ጓደኞቻችን ነበሩ። ያው እነሱ ሳይመለሱ ሲቀሩ እኛም ተመሳሳይ ነገር እንደሚመጣ ነው የምንጠብቀው፤ በእውነቱ እንወጣለን እንድናለን ብለን የምንለው ነገር አልነበረም። ያው የሞት ፍርድ ይፈረድብናል ብለን ነበር እንጠብቅ የነበረው። በመሀሉ ግንቦት 13፣ መንግሥቱ ከአገር ወጡ ተባለና በተአምር ተረፍን። ይኸው በሕይወት አለን... የስንብት ጥያቄዎች ለኮ/ል ካሳዬ ታደሰ ቢቢሲ፡- ጄ/ል መርዕድ ንጉሤ እንዴት ራሳቸውን እንዳጠፉ ያውቃሉ? ኮ/ል ካሳዬ፡- አላውቅም ቢቢሲ፡- ጄ/ል አመሃ ደስታ ራሳቸውን እንዴት እንዳጠፉ ያውቃሉ? ኮ/ል ካሳዬ፡- አላውቅም ቢቢሲ፡- ጄ/ል አበራ አበበን በሕይወት መያዝ እየተቻለ ለምን የተገደሉ ይመስልዎታል? ኮ/ል ካሳዬ፡- ጄ/ል አበራን እኔ ሳውቃቸው እጅ የሚሰጡ ሰው አይደሉም። ተታኩሰው ነው የሚሞቱት።

https:www.tzta.ca

ቢዝነስ

በዲጂታል ኢኮኖሚ መስክ ኢትዮጵያ የክፍያ ሥርዓቷን ልታዘምን ነው

15 May 2019 ብርሃኑ ፈቃደ አፍሪካ በዘርፉ እስከ 40 በመቶ ዕድገት ቢኖራትም ብዙም አልተጠቀመችበትም ከኢኖቬሽንና ቴክኖሎጂ ሚኒስቴር በተገኘው መረጃ መሠረት፣ ኢትዮጵያ አብዛኛውን የክፍያ ሥርዓቷን በዲጂታል ቴክኖሎጂ የታገዘ ለማድረግ የምትችልበት ሥርዓት እየተዘጋጀ ነው።

የዲጂታል ሥርዓቱ በኤሌክትሮኒክ ዘዴዎች አማካይነት የክፍያና የግብይት ልውውጦችን የሚገዛ የሕግ ማዕቀፍ ጭምር እየተዘጋጀለት ሲሆን፣ የኦንላይን፣ የሞባይልና መሰል ግብይትን በስፋት የሚያስተናግድ ሥርዓት እንደሚሆን ይጠበቃል። በዚህ ሥርዓት ተጠቃሚ ከሚሆኑት መካከል በአብዛኛው በድረ ገጽና በመረጃ ትስስር ገጾች በኩል ምርቶችና አገልግሎቶቻቸውን የሚያቀርቡ ድርጅቶችና ግለሰቦች እንደሚገኙበት የሚኒስቴሩ መረጃ ይጠቁማል። ለአብነት ያህል የኅትመት ውጤቶቻቸውን በድረ ገጾቻቸው የሚያስነብቡ ጋዜጦች የድረ ገጽ አንባቢዎች ለንባብ ማስከፈል የሚጀምሩበትንና አንባቢያንም ሳይቸገሩ በሞባይል ስልካቸው ለጋዜጦችና መጽሔቶች ብሎም ለመሰል አቅርቦቶች በኤሌክትሮኒክ

ዘዴ ክፍያቸውን መፈጸም የሚችሉበትን አሠራር ያስተዋውቃል የተባለው ይህ የክፍያ ዘዴ፣ በቅርብ ጊዜ ውስጥ ሊተገበር የሚችልበት ዝግጅት እየተጠናቀቀ እንደሚገኝ ታውቋል።

በዓለም ደረጃ በየዓመቱ በሚካሄዱ የንግድ ለንግድ ልውውጦች ሳቢያ 15 ትሪሊዮን ዶላር እንደሚንቀሳቀስ ይገመታል። በንግድ ተቋማትና በሸማቾች መካከል በቀጥታ በሚካሄድ ግብይትም አንድ ትሪሊዮን ዶላር የኢኖቬሽንና ቴክኖሎጂ ሚኒስቴር በሥሩ ተጨማሪ ገንዘብ እንደሚንቀሳቀስ ሲገመት፣ ተጠሪ የሆኑ የቴክኖሎጂ ተቋማትን አፍሪካ በዲጂታል ኢኮኖሚው መስክ እ.ኤ.አ. በማስተባበር ጭምር ከሚመራቸው ሥራዎች እስከ 2025 ባለው ጊዜ ውስጥ ከ300 ቢሊዮን ውስጥ በሕዋ ሳይንስ መስክ የኦብዘርቫቶሪ ዶላር በላይ የሚገመት የዲጂታል ኢኮኖሚ መንኮራኩር ለማምጠቅ የሚደረገው ዕድገት እንደምታስመዘግብ ማኬንዚ የተሰኘው እንቅስቃሴ፣ በግብርናው መስክ ጊዜና ጉልበት ዓለም አቀፍ ኩባንያ ያስቀመጠው ቆየት ያለ ቆጣቢ ከሆኑት መካከል በቅርቡ ወደ ምርት ትንበያ ይጠቀሳል። የገባው ማረሻ፣ የባዮ ቴክኖሎጂ ምርምሮችና ውጤቶችና ሌሎችም ይጠቀሳሉ። እንዲህ ያሉ ግዙፍ አኃዞች የሚጠቀሱበትን ዘርፍ ይበልጥ ተጠቃሚው ሕዝብ ዘንድ ይህ ሁሉ ይጠቀስ እንጂ ኢትዮጵያ ካላት ከ60 የቴክኖሎጂ ውጤቶች እንዲደርሱ የዘርፉ ሚሊዮን በላይ የሞባይል ስልክ ተጠቃሚ ተዋንያን በየጊዜው እየተገናኙ ይመክራሉ። ሕዝብ ብዛት አኳያ ማቅረብ የቻለችው የቴክኖሎጂ አገልግሎት ይህ ነው ተብሎ በዚህም መሠረት፣ በዓለም ባንክ አዘጋጅነት ለቁጥር አይጠቀስም፡፡ ‹‹ዲጂታል ዲዝረፕሽን ፎር አግሪካልቸር ፎረም›› የተሰኘ የሁለት ቀናት ስብሰባ በአዲስ እንደ አገር ብቻም ሳይሆን እንደ አኅጉርም አበባ ከረቡዕ ግንቦት 7 ቀን 2011 ዓ.ም. ጀምሮ ሲታይ፣ የዲጂታል ቴክኖሎጂው ተስፋፊነትና ይካሄዳል። የስብሰባው ዓላማ የአፍሪካን ተደራሽነት ብዙም አያመረቃም፡፡ ይህ የምግብ እጥረት ችግሮች በዲጂታል ቴክኖሎጂ ባለበትም ሆኖ በአፍሪካ በየዓመቱ እስከ በኩል እንዴት ማቃለል እንደሚቻል ለመምከር 40 በመቶ የሚገመት የዲጂታል ኢኮኖሚ ሲሆን፣ በተለይም ዝቅተኛ ምርታማነትን፣ እንደሚመዘገብ በተመድ የአፍሪካ ኢኮኖሚክ ከፍተኛ የማጓጓዣ ወጪዎችን፣ ዘመናዊ ኮሚሽን ዋቢ ያደረጋቸው አኃዞች ይጠቁማሉ። ግብዓቶችንና ሌሎችም ጉዳዮችን የተመለከቱ

የመፍትሔ ሐሳቦች ይስተናገዱበታል ተብሎ ይጠበቃል። ተያያዥ በሆኑ ጉዳዮች ላይ የሚመክር ስብሰባ በተመድ ሳይንስና ቴክኖሎጂ ለልማት ኮሚሽን በኩል በጄኔቫ መካሄድ ከጀመረ ሦስተኛ ቀኑን ይዟል። ምንም እንኳ እንደ ኢትዮጵያ ባሉ አገሮች የዲጂታል ቴክኖሎጂ ተደራሽነት በተለይም በግብርናው መስክ ያለው ድርሻ ይህ ነው ባይባልም፣ እንደ ደቡብ አፍሪካ ባሉ አገሮች ውስጥ ግን የፍርድ ቤቶች አገልግሎት ከዶሴ ነፃ እየተደረጉ ወረቀት አልባ መሆን ጀምረዋል። የአገሪቱ ችሎቶች ከወረቀት ዶሴ በመላቀቅ ሙሉ ለሙሉ በዲጂታል የታገዘ የፍርድ ቤት ውሎ ማስቻል ከጀመራቸውም ባሻገር ቅድመ ችሎት ዝግጅቶችን ጨምሮ፣ ምስክሮችና ተሟጋቾች በቪዲዮና በቨርቹዋል የታገዘ ችሎት ለመምራት የሚያስችላትን ቴክኖሎጂ የሚያቀርብ ኩባንያ ቀጥራ በመላ አገሪቱ የፍትሐ ብሔር ችሎቶች ይህ ሥርዓት እንዲተገበር እያደረገች ስለመሆኗ መረጃዎች ይጠቁማሉ። በአንፃሩ በኢትዮጵያ እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ሶፍትዌር በማበልፀግ ሶፊያ ለተሰኘችው ሰው መሰል ሮቦት 70 በመቶውን ድርሻ የተወጡ ወጣት ፈጣሪዎችን በገበያም ሆነ በመሥሪያ ቦታ ድጋፍ የሚደረግላቸው ዕገዛ ደካማ እንደሆነ ወጣቶቹ ሲገልጹ ይደመጣሉ።

ወንዶች የማያወሯቸው አምስት አሳሳቢ ነገሮች በማህበራዊ ሚዲያ የምንመለከታቸው አስደሳችና አስገራሚ የሰዎች አጋጣሚዎች አብዛኛውን ጊዜ ከእውነታው የራቁና ሰዎች መሆን አልያም ማድረግ የሚፈልጓቸውን ነገሮች የሚገልጹ ናቸው።

አይጠበቅባቸውም። ስለቀኑ ውሏቸው በስልክ ማውራት ብቻ በቂ ሊሆን ይችላል። ለወንዶች ግን ለረጅም ሰዓት ስልክ ማውራትና ስለ ቀን ውሎ መወያየት የማይታሰብ ነው።

እንደውም ወንዶች ጓደኝነታቸውን ለማስቀጠል በሚቺጋን ዩኒቨርሲቲ የሥነ አዕምሮ ባለሙያ የግድ መገናኘት አለባቸው። ሰብሰብ ብለው የሆኑት ፕሮፌሰር ኦስካር ይባራ እንደሚሉት እግር ኳስ ይመለከታሉ አልያም ወደ መጠጥ ሰዎች ሰው እንደመሆናቸው መጠን እነሱ ቤት ጎራ ይላሉ። እነዚህና ሌሎች ተመሳሳይ ያላቸውን ነገር ከሌሎች ሰዎች ጋር ማወዳደር ነገሮችን የማያደርጉ ከሆነ ግን ለብቸኝነትና ይወዳሉ። ጭንቀት የመጋለጥ ዕድላቸው የሰፋ ነው። በዓለም ዙሪያ በእያንዳንዱ 40 ሰከንድ አንድ ሰው ራሱን ያጠፋል። ብዙ ጊዜ ራሳቸውን የሚያጠፉት ወንዶች ሲሆኑ ምክንያቱ ደግሞ ያጋጠሟቸውን ችግሮች የማውራት ወይም እርዳታ የመጠየቅ ባህል ስለሌላቸው ነው።

'' ራሳቸው እንኳን በማያውቁት ሁኔታ ነው ማወዳደር የሚጀምሩት። ሰዎች ሲዝናኑ ሲመለከቱ እኔስ መቼ ነው የምዝናናው? ሰዎች ከሃገር ውጪ ለሥራ ሲሄዱም ተመሳሳይ ጥያቄ ይጠይቃሉ። ይህ ደግሞ ለድብርትና ጭንቀት ታዲያ ወንዶች በግልጽነት ሊያወሯቸው ስሜት ተጋላጭ ያደርጋል። የሚገቡ ጉዳዮች ምንድናቸው? ብቸኝነት • ከ27 ዓመታት በኋላ ከ'ኮማ' የነቃችው ሴት ቢቢሲ 'ዌልካም ኮሌክሽን ፈንድ' ከተባለ ተቋም ጋር በመተባባር በሰራው በዓይነቱ ትልቅ የሆነ • 'ቅሽለት' ስለሚባለው የአእምሮ ጤና ችግር የሙከራ ጥናት መሠረት ከ16 እስከ 24 ዕድሜ ክልል ውስጥ የሚገኙ ወጣቶች ብቸኝነት ያውቃሉ? ይሰማቸዋል። የማህበራዊ ሚዲያ ሕይወትና እውነታው መጋጨት ማህበራዊ ሚዲያ የአዕምሮ ጤና ላይ ከፍተኛ ጫና የማሳደር አቅም አለው።

ማልቀስ ብዙ ጥናቶች እንደሚያመለክቱት ማልቀስ ለጭንቀትና ድብርት ፍቱን መድሃኒት ነው። ነገር ግን ወንዶችና ማልቀስ ብዙ ጊዜ አይዋደዱም። በወንዶች ዘንድ ማልቀስ እንደመሸነፍና ደካማነት ተደርጎ ይቆጠራል።

በአውሮፓውያኑ 2017 በተሰራ አንድ ጥናትም በተለየ መልኩ ወንዶች ከብቸኝነት መላቀቅ እንደሚከብዳቸው ተመልክቷል።

''ማልቀስ በሚገባን ሰዓት ማልቀስ፤ ሁሌም ቢሆን ጭንቀትንና ድብርትን የመቀነስ ከፍተኛ አቅም አለው።'' ይላሉ ኮልማን ኦድሪስኮል።

• ደስታና እንቅልፍ- የፀሃይ ብርሃን ለህይወት አባወራነት እንግሊዝ ውስጥ ከሚኖሩ ወንዶች 42 በመቶ አስፈላጊ የሆነባቸው ምክንያቶች የሚሆኑት ከፍቅር ጓደኞቻቸው አልያም • ስለ እንቅልፍ የተሳሳቱ አመለካከቶች ሴቶች ከሚስቶቻቸው ከፍ ያለ ገቢ ሊኖራቸው ጓደኝነታቸውን ለማስቀጠል የግድ መገናኘት እንደሚገባ ያምናሉ። ወንዶች ሙሉ የቤታቸውን ወጪ መሸፈን

TZTA April 2019

15

በአውሮፓውያኑ 2015 የተሰራ አንድ ጥናት እንዳመላከተው የሥራ አጥነት መጠን አንድ በመቶ በጨመረ ቁጥር ራስን የማጥፋት ቁጥር በ0.79 በመቶ ከፍ ይላል። አካላዊ መገለጫዎች ብዙ ጊዜ ሰዎች ሴቶች ብቻ ስለ አካላዊ ቁመናቸው የሚጨነቁ ይመስላቸዋል። ነገር ግን እውነታው ከዚህ በጣሙን ራቀ ነው። ጆሽ እንግሊዝ ውስጥ በሚገኝ አንድ የቴሌቪዥን ጣቢያ ላይ በሚቀርብ የቴሌቪዥን ውድድር ላይ ሦስተኛ ሆኖ ነው ጨረሰው። አካላዊ እንቅስቃሴ አብዝቶ መስራቱና ስለ ሰውነቱ መጨነቁ አስተዋጽኦ እንደነበረው ያምናል።

እንግሊዝ ውስጥ በተሰራ አንድ ጥናት መሰረት 55 በመቶ የሚሆኑት ዕድሜያቸው ከ18 እስከ 24 የሆኑ ወጣቶች ማልቀስ ወንድነትን ዝቅ ማድረግ ነው ብለው ያምናሉ። ራስ ማጥፋት ላይ በትኩረት የሚሰራው የአውስትራሊያ የበጎ አድራጎት ድርጅት ኃላፊ የሆኑት ኮልማን ኦድሪስኮል እንደሚሉት ወንዶች ከልጅነታቸው ጀምሮ ውስጣዊ ስሜታቸውን መግለጽ እንደሌለባቸውና ማልቀስ ደካማነት እንደሆነ እየተነገራቸው ነው የሚያድጉት።

የአሜሪካው ፔንስሎቬንያ ዩኒቨርሲቲ በሰራው አንድ ጥናት ማህበራዊ ሚዲያን አብዝተው የሚጠቀሙ ግለሰቦች ለአዕምሮ በሽታና ጭንቀት የተጋለጡ እንደሆኑ ያሳያል። ውጤቱ የተገላቢጦሽ ሊሆንም ይችላል። ከሌላ ጊዜ ባነሰ መልኩ ማህበራዊ ሚዲያ መጠቀም የጀመሩ ሰዎች ይሰሟቸው የነበሩ የብቸኝነትና የድብርት ስሜቶች እንደቀነሱላቸው በጥናቱ የተሳተፉ ሰዎች ገልጸዋል። የጥናቱ ዋና አስተባባሪና የሥነ አዕምሮ ጤና ባለሙያ የሆኑት መሊሳ ሃንት እንደሚሉት ወንዶች በማህበራዊ ሚዲያዎች የሚያዩዋቸውን ነገሮች ማድረግ አለመቻላቸው ከፍተኛ ጫና ያሳድርባቸዋል።

ብቸኝነት ከዚህ ባለፈ ለእንቅልፍ እጦትና ከፍ ሲል ደግሞ ራስን እስከማጥፋት ሊያደርስ ይችላል።

እንዳለባቸው የሚያስቡ ሰዎች ቁጥር ደግሞ ጥቂት የሚባል አይደለም። በአሁኑ ሰዓት ገንዘብና ከገንዘብ ጋር ተያይዘው የሚመጡ ጭንቀቶች ከሚታሰበው በላይ እየተስተዋሉ ነው።

"በባህር ዳርቻዎችና በተለያዩ ቦታዎች ከወገቤ በላይ እራቁቴን ሆኜ ስንቀሳቀስ ከሴቶች አልፎ ወንዶች እንዴት እንደሚመለከቱኝ አያለው። ምናለ እንዳንተ ዓይነት ሰውነት ቢኖረኝ ብለው የሚያወሩኝም አሉ። '' ብሏል። ወንዶች ሁሌም ቢሆን ከሌሎች ወንዶች በሁሉም ነገር የተሻሉ ሆነው መገኘት ይፈልጋሉ ። አካላዊ ገጽታቸው ደግሞ ከፍተኛውን ቦታ ይይዛል። አበበ ካነበበው የላከልን

https:www.tzta.ca

TZTA April 2019

16

https:www.tzta.ca

Politics

Trudeau warns of 'meaningful financial consequences' for social media giants that don't combat hate speech PM unveils plan for digital charter to tackle misinformation, violent extremism online The Canadian Press · Posted: May 16, 2019

Canadian Prime Minister Justin Trudeau delivers a speech at the Viva Technology conference in Paris, Thursday May 16, 2019.

(Adrian Wyld/Canadian Press) A new digital charter will dictate how the country will combat hate speech, misinformation and online electoral interference in Canada, Prime Minister Justin Trudeau told a technology conference in Paris on Thursday.

Trudeau made the announcement at the VivaTech conference, an international summit that brings together startups and technology leaders.

The announcement was short on details, which Trudeau says will be revealed in various announcements over the coming weeks. But he warned there will be hefty penalties for social media companies that don't clamp down.

"The platforms are failing their users and they're failing our citizens," he said. "They have to step up in a major way to counter disinformation and if they don't, we will hold them to account and there will be meaningful financial consequences."

Notably, Innovation Minister Navdeep Bains is expected to talk about the initiative at a summit on digital governance in Ottawa in late May. ANALYSISWhy

are

politicians

TZTA April 2019

still terrified of taxing Netflix?

Canadians, politicians targeted by foreign interference, electronic spy agency says The prime minister said he's confident the proposed framework will restore the faith of citizens while holding platforms accountable.

Social media and combating online extremism were at the top of the agenda as Trudeau winds down his two day trip to France.

In addition to a working lunch with French president Emmanuel Macron, Trudeau met with New Zealand's Prime Minister Jacinda Ardern earlier Thursday in a bilateral meeting.

Condolences for Christchurch attacks Ardern said it was one thing to offer condolences following the Christchurch mosque attacks that left 51 dead, but it was quite another to put those words into action as Canada has done in signing on to the "Christchurch Call" — a pledge involving several world leaders and internet giants to stop the spread of hate online.

down at a mosque in New Zealand and the attacker streamed it live, it wasn't a wake-up call, it was the last straw for government leaders, companies ... and for citizens around the world."

He repeated that he was heartbroken during a visit to the fire-ravaged Notre Dame Cathedral, but was inspired by the work and courage of Paris firefighters who were able to At the end of the summit, salvage much of the building.

Facebook, Google, Twitter and other technology giants pledged to He repeated a pledge Wednesday step up their efforts to prevent their to offer any support needed in the platforms from being used to spread rebuilding of the landmark church hatred, help extremist groups — one day after he announced organize and broadcast attacks.

Canada's pledge to offer steel and softwood lumber.

Trudeau and Ardern discussed online violence and extremism The prime minister was to meet in their respective countries, but Wikipedia founder Jimmy Wales also broached trade and security Starting from June 1, commitments around the world.

Following a bilateral meeting and working lunch, Trudeau and Macron spoke to reporters briefly outside the presidential Elysee Palace.

Privacy watchdog taking Facebook to court, says company breached privacy laws Facebook has become one of world's 'most dangerous monopolies,' says expert The two leaders discussed "ensuring that the web giants and tech Trudeau said the massacre must be companies take more responsibility a catalyst for change. for their social and community impacts, including against hatred "When 51 people were gunned

17

and violence," Trudeau said.

2019, we are going to start entirely giving services to our customers Online except publishing off-line magazine seasonally.

For detail information, call or text us at 416-8981353 or send us an email at tztafirst@gmail.com.

At the mean time visit our website at https://www.tzta.ca TZTA INC. Teshome Woldeamanuel Web Publisher

https:w- later Thursday.

TZTA April 2019

18

https:www.tzta.ca

Doug Ford Quietly Planning Half a Billion Dollars in Cuts For Low-Income Workers and People With Disabilities The budget tabled by the Ford government last month already announced plans to carve a billion dollars out of the budget of the ministry that provides funds to income support programs.

Ontario Disability Support Program, meanwhile, offers financial and employment assistance for those with recognized disabilities.

According to the Ford government’s estimates, funding for financial assistance under Ontario Works would be $296.3 million lower in 2019-2020 than in the previous year, while employment assistance funding under the same program would drop $10 million.

Although the budget makes no mention of cutting programs linked to “poverty” or “disabilities,” the Ford government’s more-recent itemized expenditure estimates for 2019-2020 show both Ontario Works and the Ontario Disability Support Program are slated for deep People with disabilities would see ODSP financial assistance cut by cuts. $222.1 million.

Ontario Works is an income Ford government's expenditure estimates foreshadow cuts for low-income workers and people with disabilities support program that provides Together, the total estimated loss Post-budget spending plans suggest the province’s two main income low-income workers with financial amounts to more than half a billion Doug Ford’s government is quietly support programs. and employment assistance. The dollars. planning to cut half a billion from

Dr. Jonathon Herriot, co-chair of Health Providers Against Poverty, says Ford’s targeting of low-income workers and people with disabilities for steep cuts is “dangerous” and “cruel.”

“These cuts suggest very dangerous things coming for our social assistance program in this province,” Dr. Herriot told PressProgress.

Dr. Herriot noted these estimated cuts signal a “commitment to inadequate social assistance rates, that leave Ontarians in deep poverty with no hope of dignity or health.”

And, he said, it suggests bad things for the government’s forthcoming changes to ODSP rules.

Health Providers Against Poverty @HPAP_Ontario

The Toronto Star reported the government will likely move to revamp its income support program, this Fall. Key targets included tightening qualifications for ODSP. Although Children, Community and Social Services Minister Lisa MacLeod has said current recipients will be grandfathered into the program, new applicants who don’t meet the stricter ODSP criteria will likely be put into the OW stream.

How much money is Doug Ford taking away from poor & disabled Ontarians next year?

OVER $500 MILLION. $296 Million from those on OW and $222 Million from those on ODSP.

That’s a problem, for one, because ODSP provides more support than OW does (up to $733 per month compared to $1,169 per month).

Retweet, share, and like to tell @ fordnation to stop the cruel cuts! #onpoli #cdnpoli #sdoh #odsp

The Canadian Press also reported “MacLeod said those currently receiving disability supports from the province will be grandfathered in but would not say whether fewer would be able to qualify in the future.”

7:05 PM - May 13, 2019

TZTA April 2019

19

https:www.tzta.ca

Ethiopian Medical Doctors: Stand with the poor People of Ethiopia! Forget Abiy and his cadres! the profession.

They are managed by less educated political appointed cadres who have no concept about health service provision and the profession itself except personally benefiting from the budget and looting.

Serbessa, K May 9, 2019 Until recent years, Ethiopian medical doctors are known universally as well trained and dedicated professionals. The three medical schools ( Addis Ababa, Gonder and Jimma) select the brightest and the most academically able young people in Ethiopia who distinguish in their matriculation with great and very great distinctions to study medicine. The top cream of every secondary school, less than 1 % goes to this competitive field to study rigorous and regimented science and art for 6-7 years and additional 3-4 more years for specialization.

Most Ethiopian children and young people aspire when they grow up to be medical doctors; Teachers at school motivate young people to this great noble profession. Due to only few places were available, the top brightest daughters and sons of Ethiopia goes

to these great field of science, art and melted away by the abuse of their political masters and their ill deeds.

Ethiopian doctors are one of the least paid medical professionals in the world. Most of these young doctors live their private life under desperate condition to serve the Ethiopian people. They work long hours with enormous number of case load in resource limited health facilities. They save the life of very ill child, pregnant mother, traumatised fellow human being and elderly people affected by illness and disease. They expose their life under dire condition to save the life of fellow human beings.

These doctors material life is by far inferior to their fellow professionals (engineers, lawyers etc). The only pride they get was personal satisfaction for saving their patients life and also the respect the people give to them and

TZTA April 2019

20

After serving many years, some medical doctors couldn’t tolerate the financial, managerial, political abuse and leave to another country to better their professional and personal life. There are many Ethiopian doctors in USA, southern part of Africa, some in Europe and Australia. Despite being away, most of these diasporas doctors attempt to help their fellow doctors and medical students in Ethiopia with materials they need for studies and better the profession. Some organise medical tour with fellow American or European colleague doctors to help Ethiopians in certain area like rare specialised science and procedures ( paediatric or cardiac or ophthalmic surgery, mental health etc).

They also share their expertise and teach during leave time to the medical schools they were trained at.

Some doctors leave from the state health system and engage in private health care to better their private live in Ethiopia as the state payment don’t support when they form family or have other responsibilities. Very few may engage more of business part of medicine than humanity or ethics. They are not the real representative of the majority Ethiopian doctors.

Ethiopian rulers in the last 28 years, specially the Prime minsters are anti-medical doctors.

The real reason is not clear, it could be personal, organizational or political.

The late Meles Zenawi, who abandoned medical school to join the TPLF bandits often ignore or minimise or belittle Ethiopian medical doctors role in Ethiopia. At one time

he was even considering not to train medical doctors. While he, his familie members and friends enjoy best health care abroad, he deny Ethiopians to be seen by their own medical doctors.

Meles could have experienced inferiority complex for not completing his study. he abandoned his study ( noble purpose to save human life) to the struggle/war, bandit life ( to kill, destroy and assume power). People who knew him personally and also in public observed his distaste to medical doctors and the profession.

Hailemariam Deslagne, the Prime minster after Meles also expressed at one interview, he abandoned his desire of studying medicine after short experience of seeing or caring a relative of his who was an in patient at Tikur Ambessa Hospital.

He was used as tool by his masters and at last he left the post when he is longer able to manage it.

The current prime minster Abiy Ahmed who was a child solder, later intelligence officer and political operatives with in the brutal TPLF led EPRDF regime is not different on his view and opinion towards Ethiopian medical doctors. The medical doctors representative (junior and senior doctors) from all over the country met him recently on 3rd May 2019 to discuss about the appalling condition they are working, training in the new medical schools ( created by TPLF/EPRDF without proper feasible study and resources) and in general the health service with in the country.

He belittled them, as his master the late Meles Zenawi, he despised them. He tried to lecture them about the profession,medical science and ethics. He tried to steal the only pride these medical doctors have ( Respect for them

https:www.tzta.ca

Continued on page 22

Ethiopian institutions long operated with anti-democratic psychology - Minister The Minister was speaking on Friday during an expert round table session under the auspices of the Prime Minister’s office.

The PM’s office quoted her as saying the government under Abiy Ahmed was committed to build a democracy based on engagement as opposed to authoritarianism.

ETHIOPIA Muferiat Kamil, Ethiopia’s Minister of Peace has made a case for strong democratic institutions if the country is to transit into a real democracy.

“Noting the psychology of our institutions have been anti-democratic requiring effort and time to democratize,” the office wrote in a social media post with the Minister making a submission at the Addis Weg session.

Muferiat in 2018 became the first female

speaker of the Ethiopian parliament, House of Peoples Representatives. She was later in the year appointed Minister of Peace, a portfolio that covers sensitive security apparatuses.

Also present at the meeting was Prime Minister Abiy Ahmed who was a participant. The Chief Justice Meaza Ashenafi also made submissions calling for the institutionalization of rule of law.

Two academicians from the Addis Ababa University, AAU, also made submissions around the subject of rule of law and the current political reforms being undertaken by government

Ethiopia's Ginbot 7 dissolves, transforms into new 'united' party that PG7’s General Assembly had disbanded it for the sole purpose of forming a new party. The FBC report said its senior members in the persons of Andargachew Tsige and Ephrem Madebo, had quit their positions because they held foreign passports.

Abdur Rahman Alfa Shaban 10/05 - 03:00 ETHIOPIA The Patriotic Ginbot 7 (PG7) party in Ethiopia does not exit less than a year after its activities were regularized by the Prime Minister Abiy Ahmed-led administration.

The group until July 2018 was considered a terrorist organization by the government.

Parliament voted to lift that label on the group and others like the Oromo Liberation Front (OLF) and the Ogaden National Liberation Front (ONLF).

The state-run FBC reported on Thursday

Under the Abiy administration, Andergachew Tsige was pardoned despite being on death row. Abiy also met leader Berhanu Nega during a visit to the United States in August.

The new party to which PG7 is allied is the Ethiopian Citizens for Social Justice. The privately-owned Addis Standard said it was formed out of 7 parties including PG7.

The other six have also dissolved their parties, the Addis Standard added.

Ethiopia is expected to hold keenly awaited polls next year, a process that is seen as one

of the toughest tests for PM Abiy.

Political and security watchers have opined that the government must be forthcoming with concrete preparations for the vote whiles cautioning that the right ground work will be needed to ensure a free and credible process, something Abiy has repeatedly committed to.

The elections body has a new head in the person of Birtukan Mideksa, a former judge and opposition voice. Experts are warning that the government must also look to securing the mass displaced populace.

Earlier in June 2018, PG7 announced a unilateral ceasefire – suspended all armed operations – with the view to engage in peaceful struggle. They returned to Ethiopia from their base in Eritrea in September 2018.

Global alliance for Ethiopia donated 31.4 million birr Gedeo IDPs

GoFundMe plat form. The fundraising campaign came after the plights of displaced Gedeo people, including starvation, in Southern Ethiopia came to the limelight through activists.

Abiy Ahmed’s administration was criticized for the way it handled the humanitarian and security crisis for most Ethiopians believed that his government not only ignored the condition of ethnic Gedeo’s but also tried to cover up the extent of the crisis.

President of Global Alliance for Ethiopia, Tamage Beyene, handed over the cheque to World Vision. The handling in ceremony took place at Skylihgt hotel in Addis Ababa.

TZTA INC TZTA INTERNATIONAL ETHIOPIAN BILINGUAL NEWSPAPER

TZTA is independent newspaper published once a month online in Toronto, Canada. The opinion expressed in this newspaper are not necessarily those of the editor or publisher. We welcome comments or different point of view from our readers submitted articles may be edited for clarity.

Address

Send your article, letters, poems and other information with your full name, address and phone number to:-

TZTA INC.

1411-100 Wingardoen Court Scarborough, ON M1B 2P4 E-mail your information to:-

tztafirst@gmail.com / info@tzta.ca

Website:-https://www.tzta.ca GST REG. # R306528806-00001

PAYMENT

Make your cheque payable to TZTA INC.

For residence of Canada cheque and money order are acceptable.

Pay by Visa or Master Card/Paypal/ From outside Canada Visa and Master Card are acceptable. Ask us!

Go to our website and send us your email address. You will get the newspaper every time

For Advertising

Call: (416) 898-1353 (416) 653-3839 Fax: (416) 653-3413 E-mail: tztafirst@gmail.com or info@tzta.ca Website: https://www.tzta.ca

Publisher & Editor Teshome Woldeamanuel Marketing; Tigist Teshome Format and Typing Zenashe Tsegaselassie

Contributor

Mr. Tadese Gebremariam Mr. Yonas J. Haile Mr. Alem Mr. Yehun Belay Mrs. Genet Woldemariam Mr. Desta etc...

...............................................

Members of National Ethnic Press and Media Council of Canada NEPMCC

Nearly one million ethnic-Gedeos were displaced from their place following attacks by radicalized ethnic-Oromo groups in Guji area. borkena May 15, 2019 Global Alliance for Ethiopia, a notfor-profit organization based in the United States, donated on Wednesday 31 million Ethiopian birr to help

ethnic Gedeos who were displaced from Guji area following what many say is targeted and organized attack from radicalized ethnic Oromo in Guji area.

The fund was raised online from Ethiopians around the world through

TZTA April 2019

21

The money will be spent on returning displaced Gedeos to their places, according to a report by governmentaffiliated media. World Vision itself has allocated 5.7 million birr for the project to return displaced people to their place.

Press and Media Council of Canada

We acknowledge the financial support of the Government of Canada through the Canada Periodical Fund of the Department of Canadian Heritage.

https:www.tzta.ca

Continued from page 20

and profession). It was bemusing to see him to lecture them as if they are they are his OPDO cadres. It was sad, sad situation. He revealed his inferiority complex, negative outlook towards the profession and professionals.

Why Abiy behaved in such way? He is “considered” the most educated of Ethiopian leader to assume premiership (Phd Holder) in the last 40 years, but he is still raw or green or hostile. Hope his academic credential is not questionable. Has he dreamed to be medical doctor and failed? We don’t know. Why that much hate towards medical doctors?

People who observed Abiy Ahmed objectively in the last one year noted his two way of approach towards his audience. The polite sweet way and street smart approach.

Compared to his colleagues, Abiy has gained undeserving applause and clap from Ethiopians and foreigners beyond his contribution or initiative towards the “reform” we see in Ethiopia . As the majority of Ethiopians were in desperate oppressive systems, any one who is in the front seat or announcer gets the attention for the “relief” measure the regime taken in terms of releasing prisoners, inviting political

parties, making peace with Eritrea etc. All these measures were not Abiy’s bold personal initiatives but these were agreed and decided by the executive members of EPRDF party he chairs. The EPRDF and Abiy didn’t want to bring this changes by themselves but the peaceful struggle of Ethiopians and specially the youth forced them to do so. It is survival means for the regime, a coping means! They have reached to stage the regime was to be flooded and be out of action by the popular uprising all over the country. The regime metamorphosis and reform itself to survive with those relief solutions. That is what happening in Ethiopia. It neither genuine nor radical change that the people aspired to achieve by dismantling the divide and rule Policy of TPLF/EPRDF once and for all.

Abiy is good orator and easily capture attention. He knows his audience well and speak sweet words to the mass. He took the lion share of the applause and credit though the real change agent are the Ethiopian youth.

Had it not been for the relief measure the regime took, by these time TPLF/EPRDF would have been history and wouldn’t exist as the flood was to take them towards the hell.

Paul Vander Vennen

Once again vicious political circus presenting it self with sweet talk and do nothing approach.

As we have noted, the public euphoria didn’t last long. What he preaches and what is the reality on the ground is different. Most of us trusted and believed what he preached and gave him support. The true picture of PM Abiy and his regime is now visible. Under his watch, 4 millions of Ethiopians are displaced, thousands are killed and billions of property destroyed. Under his watch ethnic hate agenda and propaganda dominated Ethiopia; He rules the country in coordination with these agents. Citizenship based political atmosphere is dissipated. He failed to use the public support he received in the early days of his regime for good and new Ethiopia. He failed to implement reconciliation, justice, forgiveness, people to people and political parties dialogue for better Ethiopia.

The displacement and ethnic clash was never seen to this extent in modern Ethiopia even in 27 years of TPLF.EPRDF brutal regime. Abiy and his friends facilitated and gave green light for armed OLF to reign in Ethiopia, cause terror and mayhem while disarming other oppositions. Abiy changed the state structure for his sake and adulation instead of real, genuine and functioning organs.

Law Office

People who observed Abiy Ahmed’s behaviour objectively in the last one year noted his two way of approach towards his audience. The sweet polite and street smart. approach.

45 St. Nicolas Street, Toronto, ON M4Y 1W6

He uses his street smart (ብልጣ ብልጥነት- አጉል አራዳናት) approach when he is confronted by potential opponents to make them his friend or induce fear among them. His silly jokes, too friendly approach, appeasement, sweet talk , disrespect, division are some of his mischievous tools. If you noted when he travelled to North America, he made Tamagne Beyne surrender to him by saying ( he doesn’t pick his phone when I call him, ስልክ ብደውል አልነሳ አለኝ; ኮራብኝ፤ ጎንደሬ ስለሆነ ነው); he joked on Abebe Gelaw’s weight to look too friendly, he single handily selected Sisiay Agena as best journalist in ESAT to divide the journalists. He outsmarted and bemused

Certified by the Law Society of Upper Canada as Specialist in Citizenship and Immigration Protection: Immigration and Refugee Law: Tel:- (416) 963-8405 ext.

Fax: (416) 925-8122

235

www.paulvanlaw.ca * paul@paulvanlaw.ca

TZTA April 2019

22

Professor Al Marim that PM came to Los Angles mainly to see Al Mariam. These people who are known in their Anti-EPRDF struggle easily surrendered to him.

When confronted by much smarter people like Eskinder Ngea, he started to lose his temper, threatens war terror. When OLF created mayhem in the country, he didn’t utter any single ward.

He has done similar things against the smartest and bright people (Ethiopian Medical doctors) who politely confronted him morally, intellectually and professionally.

As street smart, he used his approach of belittling, disrespecting and dividing them to induce fear and dissipate their non ethnic based peaceful humanitarian quest.

Unless confronted and forced towards good direction, he could led the country potentially to painful disasters. He is developing benevolent narcissistic and megalomaniac traits as the days pass. He might lose his insight and send us to the usual or more dangerous era or abyss. We need to tell him the truth, confront him and treat his losing insight while standing for more human Ethiopia.

Ethiopian medical doctors, do not be demoralised by Abiy’s remark. He is not different from past regime leaders, the same thing. The only difference is he invited you, assembled you and abused you. The saddest part is he tried to steal the pride of your life time, The Respect you and the profession earned from Ethiopians all over the land.

Do what you can do to the poor Ethiopian people. Do struggle peacefully for what is right for the profession and your patients. It is only God and your consciences that can judge you; not politicians who are corrupt and street smarts up on you.

Editor’s note: Views reflected in the article reflect views of the writer, not borkena’s view. If you would like to publish article, please send submissions to info@borkena. com

https:www.tzta.ca

TZTA February 2019 TZTA April 2019

2319

https:www.tzta.ca https:www.tzta.ca

‘We don’t want another messiah’: Newly vocal Ethiopians debate an uncertain future – BBC Debate

Ethiopian activist Eskinder Nega (2nd right) answered questions from BBC presenter Jonathan Dimbleby (center) at BBC’s World Questions program held in Addis Ababa on Monday. The other panelists from left include Mustafa Omar, president of the Somali Region, Tsedale Lemma, editor of the Addis Standard and on the far right academic Merera Gudina. (Henock Birhanu/BBC handout)

By Paul Schemm ADDIS ABABA, Ethiopia — In a scene that would have been unimaginable just a year ago, some 200 Ethiopians in the capital debated their country’s politics, economics and expressed their fears over the rise in ethnic violence. The BBC’s “World Questions” current events program came to Addis Ababa on Monday demonstrating how much freedom of expression has changed in Africa’s second-most populous nation.--https://www.bbc.co.uk/sounds/ play/w3csz0t5 After decades of authoritarian governments that tightly controlled the press, the new reformist Prime Minister Abiy Ahmed has transformed the country by taking the shackles off the media and promising wideranging reforms.

But the loosening of such restrictions in Ethiopia has been accompanied by an explosion of ethnic conflict in the countryside. Millions of people have been displaced as long-simmering disputes over land boil to the surface — and as Monday’s discussion showed, people are frightened.

Just in the week before the show, there were reports of tit-for-tat massacres between the Amhara and Gumuz peoples in the northern part of the country that killed dozens.

“I used to be afraid of the government; now I’m afraid of the people,” said one audience member, citing a common concern over the rise in lawlessness. “Before it was dictatorship we were afraid of; now it’s about the [lack] of rule of law.”

The prime minister himself was not spared criticism, either, with some singling him out for the speed and what they called the recklessness of his reforms and a personal style of leadership that often bypasses the country’s institutions.

“I believe that Dr. Abiy is a problem because we want a systematic change that can sustain

itself whether there is a messiah or not,” said one man. “We don’t want another messiah.”

Whether it was ruled by an aging emperor, Soviet-backed army officers or former rebels, Ethiopia was rarely a place where you could criticize leaders so openly. Until last year, there were dozens of journalists and opposition politicians in jail or exile.

“It would be quite impossible in this country until very recently,” said program host Jonathan Dimbleby about bringing his show to Ethiopia. “I’ve been coming here for 45 years, and it would never have been possible in that time.”

Dimbleby first became known in Ethiopia when he broke the official silence over the famine raging north of the capital in 1973 with a documentary called “Unknown Famine” that seared itself across television screens in the West. It would be the first time (though sadly not the last) that images of bloated children’s bellies and stick-thin limbs entered Western living rooms and people’s consciousness.

In the years since, Dimbleby has returned repeatedly to Ethiopia — except for when his criticism got him banned from the country.

In a way, bringing his famed “Questions” program to Ethiopia represents a kind of culmination of his years reporting here.

“I came first of all in a very, very troubled period, saw Ethiopia decade after decade going through troubles, seeming to emerge from them, slipping back into trouble.,” he said. “There is a great deal of uncertainty now, hope, trepidation, that could the country go back again.”

The hour-long program, which travels the world and is produced in conjunction with the British Council — the British government’s cultural outreach arm — will air on May 11 at 2 p.m. U.S. East Coast time.

The panelists included a member of the

TZTA April 2019

government, a journalist, an activist and an academic who all fielded questions from an audience that seemed most focused on the instability brought about by the government reforms.

“I think this transition is failing,” said panelist Eskinder Nega, a writer and activist who was repeatedly jailed by the previous government and has emerged as one of Abiy’s most forceful critics. If nothing radical is done soon, I think it’s going to be in a far worse position five years from now.”

He criticized the government for maintaining the same coalition of ethnically-based parties to rule the country, maintaining they were fundamentally undemocratic. He also noted that instability in the countryside meant opposition parties couldn’t begin campaigning for next year’s election.

Ethiopia is made up of some 80 ethnic groups, and past governments generally used a harsh centralized authority to rule.

More recently the government has been organized as a federal system of states based along the ethnic lines, which many fear is fragmenting the country.

Tsedale Lemma, editor of the Addis Standard newspaper, described Ethiopia with all its different groups not as a “nation state, but a state of nations,” and she warned about what she saw as the loss of government monopoly on violence.

“We have seen the privatization of political violence, which means private citizens acting as if they are the ones who should have the monopoly on violence,” she said.

While she felt that elections scheduled for next year must go forward to give the government legitimacy and a mandate, the overwhelming majority of people in the audience through a show of hands supported postponing the vote until the country was more stable.

24

Defending the government that evening largely fell to panelist Mustafa Omar, the president of Ethiopia’s Somali region and a former human rights activist appointed by the prime minister. He admitted that there were problems and that security forces weren’t cracking down on unrest the way they used to. But he said they were working on restoring rule of law.

“I couldn’t have put my trust in any [other] leadership than the current leadership,” he said, arguing that the “country is more stable now that in has been in the last 27 years.”

This assertion led to an audible gasp from the audience, and Mustafa was later attacked during the question period as people noted that nearly 3 million had been displaced in interethnic violence.

“We feel the anxiety in people about the unchecked ethnic violence,” said one woman in the audience. “People need to feel what the government is doing in concrete terms so there can be a little bit of confidence.

People are still hopeful and have confidence the institutions can steer this country out of this chaos, but along the way we need reassurance.”

Mustafa countered that the current unrest paled in comparison to the tens of thousands murdered and imprisoned by the previous governments.

Striking a rare note of optimism at the end of the discussion, Tsedale said she felt Ethiopia would not fall back into repression or violence as has happened after past attempts at reform.

“I see light at the end of the tunnel,” she said. “It will be very daunting. We will see a lot of unpleasantness, we need to brace for that. But I think at least we have consensus over what kind of Ethiopia we want to see.”

https:www.tzta.ca

Local Elections, Litmus Test for Madame Birtukan and regional elections nationally is in the thousands, Addis Abeba alone will see 34,800 seats contested across all its weredas, not including city council and zonal seats. On a national level, there are millions of candidates, and as many campaigns for at least three different ballots that each eligible voter can take part in.

May 11 , 2019.

Ethiopia, Addis Ababa Six years ago in April, tents decorated with competing political party symbols were set up on the public squares and loudspeakers blared varying slogans broadcasting a local election season for 3.6 million seats in kebele,wereda, zone and city councils.

The results of that election might have been deemed unfair, given that no other party than the ruling EPRDF could place as many candidates and had the resources to fund the campaigns. The case in point at that time was political parties were not eligible for public funding when they stood in local elections.

Nonetheless, the election was properly scheduled and campaigning was held at least two months in advance.

Tragically for Ethiopia’s current incipient democratization process, when and under what circumstances local elections will take place has not been made clear by the government.

Most importantly, there are no political debates being conducted on the issue now, and the public is less aware of their relative importance and significance today than six years ago.

Local elections are being glossed over. Federal elections, set to be held next year, despite an ambiguous commitment by the government, are sucking almost all of the oxygen out

of local elections. The federal election is considered to be the end all of the nation’s stability and success in the democratization process. From donor support to political debate, its perceived significance is receiving considerable attention, while local elections are relegated to the backseat. Even in the corridors of the National Electoral Board, where Birtukan Midekessa is the chairperson, local elections are barely mentioned, although they will serve as the first critical test to the democratization process.

Local elections, which include seats to the municipal councils of Addis Abeba and Dire Dawa, were supposed to have been held last year. Having been postponed to April of this year - owing to political unrest across the country parliament left the election date openended. As April has come and gone, there is an information blackout as to when local elections will be held.

While this is still bubbling under the surface, there is critical interest across the nation whether in fact the Electoral Board, undergoing major reforms under Birtukan’s leadership, would manage to hold federal elections next May. It speaks to the apparent lack of confidence by the public about the preparedness of the government to be able to schedule and hold elections of this scale, complexity and magnitude.

While the number of seats for federal

From the standpoint of logistics, management and monitoring, local elections are bound to be as complex and demanding as the federal elections.

This is particularly as as funding from bilateral partners is coming either for direct use in the national elections or to strengthen the Electoral Board as an institution.

Short of postponements of both local and national elections, how the Election Board will manage to conduct the elections this year is suspect in view of the scale of preparations that are required and the very short window of time that the Board has in its hands.

These hurdles pale in view of how the democratic transformations have failed to take note of the importance and significance of local elections. Federal elections are kept front, left and centre with heated debate and discussions raging in the political landscape. The incumbent’s rhetoric has also revolved around ensuring the rule of law and transparency before federal elections take place.

Nonetheless, ensuring fairness in federal elections dwarfs the failure in upholding fair elections at the local levels. Much of Ethiopia’s current problems are rooted in failed public services and corruption at the lower level of government, as much as they are in the federal institutions. Ethiopia’s democratisation process will be halfbaked unless both local and national elections are held in an unambiguous atmosphere of openness from planning to implementation.

Part of Ethiopia’s inability to mature democratically stems from the weakness of local governments in effectively handling and responding to their economic and social circumstances. Even after the nation was declared a federal republic following the ratification of the current constitution, the level of autonomy local governments should have exercised has been sacrificed by the hegemonic aspirations of EPRDF. It will be hard for a democratic transition to live up to its name if checks and balances across levels of government are not made a central agenda.

The lack of due attention given to local elections in the current political discussions will be the failure of the electorate grasping the importance and significance of local elections. With a political environment too focused on the federal elections, a crucial element of democracy, the full participation of the voters in local elections will be thwarted.

Provision of public services such as health, water, traffic management and public safety all fall within the purview of local governments. Local governments form the initial contact point between citizens and the state.

If they are inefficient and prone to corruption, there is not much the federal or regional governments can do to ensure citizen’s rights.

The political atmosphere should not overwhelm itself with the federal election, though it is an important component.

Given that local governments form the crux of a state that works for all its citizens, local elections deserve much more emphasis than they currently receive. It is a matter that should get the attention of parliament as well as the very institution tasked with conducting elections, the Electoral Board.

Source Fortune

PUBLISHED ON May 11,2019 [ VOL 20 , NO 993]

Ethiopia to host World Export Development Forum in November Posted by: ECADF in News May 15, 2019

ADDIS ABABA (Xinhua) — Ethiopia will host the 2019 edition of the World Export Development Forum (WEDF), state affiliated media outlet Fana Broadcasting Corporate (FBC) reported on Wednesday. Ethiopia’s capital Addis Ababa will host the WEDF 2019 edition from November 1922.

The

forum

which

will

together hundreds of business leaders, policymakers and trade development officials to address international business competitiveness issues is expected to further increase the international investment profile of Ethiopia, reported FBC.

WEDF will coincide with the Africa Industrialization Week, with bring sessions designed to help business

TZTA April 2019

make the most of the African including investing in value Continental Free Trade Agreement addition, addressing the skills mismatch, making the most of free (AfCFTA), reported FBC. trade deals, business to business platforms and The AfCFTA, which was signed matchmaking by 44 African countries when it sustainable packaging. was launched in Kigali, capital of Rwanda, in March 2018, aspires to The Ethiopia Ministry of Trade create a tariff-free continent that can and Industry and the International grow local businesses, boost intra- Trade Center will co-host the 2019 African trade, spur industrialization World Export Development Forum, and create more jobs. The AfCFTA which is expected to take place at is expected to take effect later this the African Union Headquarters in Addis Ababa. year.

WEDF is a global forum dedicated to supporting export-led development schemes of developing countries, providing issue-focused platform for policymakers, trade support institutions and business people to gain practical understandings in Past editions of WEDF have global export competitiveness. included trade related topics The continental free trade pact paves the way for accelerating the establishment of the Continental Customs Union and the African customs union, according to the African Union.

25

https:www.tzta.ca

OPINION: FROM HIGE MENGIST TO HIGE HAGER addisstandard / May 17, 2019 /

inclusive and emotive process of framing and ratifying a Constitution heralds this change of status. This process enables the concerned population to look back and realize it as an important historical landmark. Persons who were subjects before this historical juncture clearly recognize and celebrate their elevation to the citizen status.

On the other hand, Ethiopia’s successive Hige Mengists failed to herald in such a transformation. All sectors of Ethiopian society were obviously considered the subjects of Emperor Haile Selassie when the first Hige Mengist was enacted. Surprisingly, even the subsequent Hige Mengists did not serve as the political landmark ending the subject status despite enumerating the rights and duties of the populace primarily for cosmetic purposes.

PM Abiy and former PM Hailemariam Desalegn holding a copy of Ethiopian current constitution at the national parliament on the day Abiy Ahmed became Ethiopia’s Prime Minister From Hige Mengist to Hige Hager. ከህገ መንሥት Hige Mengist started in 1931 when Emperor Haile Selassie promulgated the initial one ወደ ህገ ሀገር/ስርኣት roughly fifteen years after coming to power.

PM Abiy and former PM Hailemariam Lest anyone consider it as anything but his Desalegn holding a copy of Ethiopian current generous gift, he reportedly and forthrightly constitution at the national parliament on the asserted at the time ሳንጠየቅ ሳገደድ መልካም ፈቃዳችን day Abiy Ahmed became Ethiopia’s Prime ሆኖ ለኢትዮዽያ ሕዝብ ሕገ መንግሥት ሰጠን (roughly translated as “without being asked or coerced, Minister of Our free will, We granted a Higga Mengist to Leenco Lata, For Addis Standard the Ethiopian people”).

Addis Abeba, May 17/2019 – My primary objective in writing this very brief essay is to The successor of the Emperor, the Derg regime, contend that “Hige Mengist” is a mistranslation took thirteen years to grant the Ethiopian people of the English term “Constitution” despite its preferred version of Hige Mengist in 1987. the decades-old practice of treating them as And it took the present rulers of Ethiopia, the synonymous. My contention that Hige Mengist EPRDF, almost four years to promulgate the and Constitution are distinct instruments of current Hige Mengist in 1995. power leads me to suggest a more promising process of negotiating a genuine Constitution Second, a Constitution and a Hige Mengist at the present historical juncture. Hige Mengist affect the rights and duties of the ruled and ruler and Constitution emerge in distinct processes in very opposite ways. Both the ruled and the and have differing effects in legitimating a ruler are duty bound to abide by a Constitution as it enumerates their rights and duties. One political order. of the crucial roles of the Constitution is My second aim is suggesting a more appropriate constraining the behaviors and actions of the alternative Amharic translation of the term ruler.

“Constitution” and the process of negotiating such a critical democratizing compact. Despite On the other hand, a Hige Mengist is an my deficient Amharic and my even more instrument for asserting the power of the ruler non-existent Ge’ez, I hazard to suggest such without having any constraining impact on its alternative phrases as Hige Hager (ህገ ሀገር) or actions and behaviors. The grantor of the Hige Hige Sir’at (ህገ ስርኣት). I call upon those with Mengist, as the result, has every right to amend, proficiency in both of these languages to coin scrap or overhaul it without consulting anybody a more fitting Amharic word or phrase for the else outside the narrow ruling circle. And this is precisely what happened in 1955 when the concept “Constitution”. initial Hige Mengist was amended without any My third intention is suggesting the hammering public discussion whatsoever. out of a grand compromise on elemental preconditions for the installation of a Emperor Haile Selassie, as the grantor of the democratic political order in our country. The first Hige Mengist, was obviously not presumed most elemental challenge to democratization to subject himself to it. Traditional thinking in Ethiopia derives from the divergent encapsulated in the Amharic saying ሰማይ imaginations of the Ethiopian state by the አይታረስም ንጉሥ አይከሰስም (roughly translated as “just as one cannot plough the sky one cannot country’s severely divided political class. accuse the king”) attests to this presumption There are those within this political class that and its historical depth. still consider Ethiopia as an empire almost fifty years after the Imperial order was toppled. Still His successors, the Derg, had to first form others insist that Ethiopia is constituted of a the Workers Party of Ethiopia (WPE) before single Amharic-speaking nation. Finally, there granting their alternative Hige Mengist. The are those who believe Ethiopia to be a Nation WPE emerged as the guiding force of Ethiopian society and was, hence, assumed to have a of nations. supra-Hige Mengist status consistent with that One fact must be stated upfront about these genre of political systems. The fact that the controversies. They are not amenable to EPRDF passed numerous laws contrary to the resolution by merely conducting fair and free letter and spirit of the present Hige Mengist elections. The same applies to other related evidences the same thinking outlasted the Derg. matters, such as Ethiopian national identity, the bundle of rights signifying citizenship, and the Third, while the sense of owning the Constitution proper balance between group and individual is not restricted to the narrow circle of rulers of the day, the ownership of Ethiopia’s successive rights, etc.

Hige Mengists hardly extended beyond such a Distinctions Between Hige Mengist and narrow circle. The fact that no one rose up in the defense of the last two Hige Mengists when Constitution they were unceremoniously scrapped testifies Let me now go on to enumerate the factors that to this lack of a feeling of ownership. Whether distinguish Hige Mengist from Constitution. the same would happen if the current Hige First, while a Constitution precedes and Mengist were scrapped remains to be seen. brings into being a democratic government, all of Ethiopia’s successive Hige Mengists Fourth, one of the critical roles of Constitutions were preceded and were promulgated by a is transforming the subjects of an autocrat sitting government. The practice of granting into the empowered citizens of the democratic state by stipulating their rights and duties. The

TZTA April 2019

26

Fifth and as a result, while a Constitution constitutes a united political community of empowered citizens, Ethiopia’s successive Hige Mengists have failed with this regard. This is evidenced by the raging controversy regarding basic issues such as Ethiopian national identity, the bundle of rights signifying citizenship and other related matters.

Sixth and lastly, a Constitution signals the forging of a compromise between the competing visions and preferences of rival elite groups. On the other hand, the Hige Mengist is tailor made to reflect the aspirations, visions and preferences of whoever was in power at the time of its enactment. A Constitution is a compact binding together the empowered citizens of a democratic state. All of Ethiopia’s successive Hige Mengists, however, were promulgated and enforced largely as the assertion of power by whoever was at the helm.

The reasons enumerated above, I have believe, set apart Hige Mengist and Constitution. The two instruments are distinct in both how they originate and they have differing effects on the concerned society. Consequently, my overall conclusion is that Hige Mengist is not a Constitution.

Evolutionary Trends Having all of the above, one fact must be emphatically underscored: Ethiopia’s Hige Mengists were not static documents but displayed an evolutionary trend over time in order to account for the local and global pressures prevailing at the time of their promulgation. The granting of the initial Hige Mengist in 1931 was such a novel idea that even members of the ruling aristocracy remained largely uninvolved other than perhaps carefully expressing their misgivings.

The promulgation of the so-called amended Hige Mengist of 1955 was implemented primarily to pave the way for federation with Eritrea and ultimate annexation. Consequently, incorporating aspects of Eritrea’s much more liberal Constitution was mandatory. Hence, the enumeration of an elaborate list of the rights of the Ethiopian populace was necessary despite being constrained with the provision “in accordance with the law” that was rarely enacted.

The Derg took the unprecedented measure of publicly consulting the peoples with the view of incorporating their wishes prior to the promulgation of its Hige Mengist. However, this effort was marred by a couple of factors.

First, because of the regime’s overbearing posture, members of society were not free enough to express their frank opinion. They very likely carefully discerned the preferences of the regime first before echoing them back to it. Second, there were no competing political parties to articulate alternative ideas from which the populace could choose. Nevertheless, the effort to consult the population by itself was a step in the right direction.

It was mandatory for Ethiopia’s current Hige Mengist to recognize and uphold diverse forms of pluralism to an unprecedented extent due to both domestic and global developments at the time of its promulgation. First, domestically at the time, a number of armed liberation fronts

https:www.tzta.ca

were pressing for the right to self-determination of their self-ascribed constituency.

Responding to this demand played a pivotal role in structuring the Ethiopian state as the federation of nations. Consequently, there was no choice but to recognize that the Ethiopian Nation was constituted of multiple nations.

This is one version of pluralism that the EPRDF leaders had to recognize and try to uphold at the time they captured central power.

Second, the Cold War came to an end as the EPRDF was capturing central power in Ethiopia. This momentous global development discredited the Marxist-Leninist authoritarian political system, which the EPRDF leaders were in the process of emulating at the time.

Due to this unexpected development, EPRDF leaders found it mandatory to recognize and tolerate the expression of political pluralism as well.

However, recognizing and upholding both forms of pluralism ran up against an innate nature of the EPRDF as a successful liberation front. Successful liberation fronts are innately averse to conceding the power they won on the battle field. Hence, EPRDF leaders scrambled to come up with a succession of ideological rationales (revolutionary democracy, dominant party system, developmental statism, etc.) to hang on to power.

As the result, what the EPRDF leaders preached and what they practiced stood totally at loggerheads. This disjuncture between words and deeds was evidently fomenting tensions even within the EPRDF leadership. And this tension came into the open as the result of the massive popular protests of the last years culminating in the change of leadership in 2018.

And this new leadership has publicly committed itself to working toward achieving a final breakthrough to a genuinely democratic political order. Prime Minister, AbiyAhmed has rightly laid out a three phase process of moving in this direction. During the first two phases, the tasks necessary for holding fair and free elections would be accomplished. A more legitimate government taking power after those elections would then address the outstanding strategic issues including Constitutional matters.

However, exchanging views on the content and shape of that Constitutional amendment or replacement need not wait until after the next elections but must commence now. It is with the aim of kick-staring that debate that I am writing this piece. What I am envisioning is something reminiscent of the Federalist Papers in which the founders of US federation publicly exchanged views on constitutional matters. Enumerating the subject matter of this debate would be too restrictive for one person to determine. Hence, I have chosen to leave it to the ebb and flow of the debate itself.

As we go about debating the substance and form of a genuine Constitution, let us also seek means and ways to put to rest Hige Mengist and all the authoritarian baggage associated with it. I reiterate my call for the search of a more fitting term for Constitution by those more proficient in Amharic and even better Ge’ez.

Active popular participation in framing and ratifying a Constitution could go much further than merely instituting a democratic political order. It would afford us a unique opportunity to forge Constitutional Patriotism as the new basis of genuinely uniting our severely divided political class. Let us aspire to make such a transformation a historical turning point that future generations would look back and say “that was the moment when we became citizens of a democratic Ethiopia.”

Meanwhile, upholding the extant Hige Mengist is an imperative that does not need to be stated. Otherwise, we could descend into an unnecessary turmoil that could easily jeopardize the delicate process of political reform on which we have embarked. AS

‘Go and we die, stay and we starve’: the Ethiopians facing a deadly dilemma

In the rarely visited town of Gedeb, fears are rife over state plans to return 150,000 people to areas they fled because of ethnic violence

A poster celebrating Ethiopia’s prime minister, Abiy Ahmed, in Gedeb town. Photograph: Tom Gardner

(The Guardian) — Last week, a car rolled through the town of Gedeb in southern Ethiopia, flanked by federal police. A local official made an announcement to roughly 150,000 people who, displaced from their homes, have sought sanctuary in makeshift camps in the town and across the surrounding farmland.

In two days’ time, they were told through a loudspeaker, their shelters – mostly built of firewood, banana leaves and the odd tarpaulin sheet – would be demolished. Food aid, medical treatment and other humanitarian assistance would soon stop.

The announcement marked the start of the Ethiopian government’s latest effort to bring an end to a displacement crisis caused by ethnic violence that last year left about 2.9 million people homeless, according to new estimates. The figure, the highest recorded anywhere in the world, seriously mars the record of Abiy Ahmed, the reformist prime minister who took office in April 2018.

In the south, the worst affected area, an estimated 800,000 mostly ethnic Gedeos fled the district of West Guji in Oromia, the country’s largest region, between April and June. The International Organization for Migration calculated that nearly 700,000 of these people were still displaced as of 17 March this year.

According to a “strategic plan” seen by the Guardian, the government intends to return at least 800,000 people displaced around the country to their original homes by June. This includes all those sheltering in Gedeb and other parts of Gedeo zone, the vast majority of whom have repeatedly told aid workers and officials they are too afraid to go back.

At least 10 leaders of the displaced were arrested and briefly detained earlier in the month after speaking out against the plan. Local authorities have also cancelled two recent demonstrations planned in the Gedeo capital of Dilla.

“They raped our women and our girls, they burned our farms and our homes,” said Genet Asefa, 25, a mother of six, referring to the gangs of armed men that her and other Gedeos say chased them from West Guji last year.

Six months ago, Genet tried returning, only to find that her home had been destroyed – “there was nothing, only burnt ash” – and violent threats and harassment persisted. Not long after, she fled again.

“They are killing people,” she said.

“The government wants us to return home – but we won’t go back until it is safe.”

Aid workers who spoke to the Guardian on condition of anonymity said the ongoing attempts to send internally displaced people (IDPs) from Gedeo back to West Guji constitute forced returns, breaching both the African Union’s Kampala convention – which Ethiopia has signed but still not ratified – as well as UN guidelines. According to these regulations, returns should be safe, voluntary, sustainable, and dignified.

On at least two occasions since last April the government has carried out what observers considered involuntary and premature returns to West Guji.

Shortly after the second of these, in December, violence erupted and roughly 15,000 Gedeos fled anew.

“It is clear to us this a forced return again,” said one senior official with an

TZTA April 2019

international organisation working in the area. “No discussion about that.”

Another said: “When they say it is voluntary, it just means they are not forcing people with kalashnikovs. But [the IDPs] feel they have no other choice.”

In early May, representatives of the humanitarian community sent a formal complaint to the government that its previous assurances – that those displaced between West Guji and Gedeo zone would not be included in the first phase of returns – had been broken.

Nonetheless, on 9 May public buses lined the road of Gedeb, waiting to convey people back to West Guji.

Meanwhile, near a large camp around the town’s football field, a crowd congregated outside a gated compound, believed to be storing wheat and maize, to demand food handouts for the needy.

Though shelters and other facilities have still not been demolished as planned – at least in Gedeb – distribution of food aid has already stopped.

“The choice is this: if we go there we will be killed; if we stay here we will starve,” said Woinshet Woldemariam, a Gedeo woman. Her friend, Meserate Addisu, agreed, saying tearfully that she was still traumatised after witnessing the rape of two of her neighbours as they were chased from their homes last year.

She is not alone in fearing the perpetrators remain at large.

“The ones who murdered and raped were not arrested,” she said. “Still we are scared.”

27

In April, Abiy told reporters his administration had apprehended more than 300 people suspected of involvement in ethnic violence in Guji and Gedeo zones. Last week an official spokeswoman said it had identified 2,517 suspected perpetrators across the country, 1,300 of whom would face prosecution.

The government has not revealed further details such as the identity of the suspects, the specific location of the arrests, or the charges pressed.

IDPs have been told they will receive humanitarian support in West Guji, which the government says will include food, blankets, clothes, plastic sheets, mattresses and materials to rebuild their homes.

Only a few have accepted so far, but the numbers are growing. According to an official tally, 19,014 Gedeos arrived back in West Guji last week. More than 6,000 displaced Guji Oromos returned the other way.

A spokeswoman at the prime minister’s office said in early May that 875,000 IDPs nationwide had already been returned to their homes. Aid workers questioned that figure, however, reporting that very few who made the journey back to West Guji are yet living on their old properties. Most are sleeping in shelters like churches and warehouses.

According to the spokeswoman, the government is also continuing to support those in temporary shelters and is ensuring “basic necessities and humanitarian support and aid are appropriately distributed”.

https:www.tzta.ca

ማስታወቂያ

የትዝታ ጋዜጣ ሕትመት እስካቆምንበትና ጠቅላላ አሰራራችን በመቀጠል በኢንተርኔት ካደረግን ከ25 ዓምት ጀምሮ ሥራችንን ሳናቅዋርጥ እስክ ዛሬ ድረስ አገልግሎት እየሰጠን እንገኛለን። ይኸውም ለአንባብያንና ለማስታወቂያ አውጭዎች በይበልጥ ለመድረስ፣ እንዲሁም በማሳደግ በመደራጀት በአዲስ መንገድ በተለይም ኢትዮጵያውያንን ለማገልገል ተዘጋጅተናል። በይፋም ሥራችንን እንቀጥላለን። በተጨማሪ ትዝታ ሁለት ትላልቅ እገልግሎቶችን ለኢትዮጵያውያን የምንሰጠውን ማሳወቅ እንፈልጋለን። ይኸውም 1) ጋዜጣው እንደተለመደው በዲጅታል ፓብልኬሽን በዌብሳይታችን በወር አንድ ጊዜ እየታተመ የወጣል። ቴክኖሎጂ በሰጠን እድል በቀጥታ ወደ ዌብ ሳይታችን በመሄድ ማንበብ ይችላሉ። እዚህ ላይ ይምናሳስብዎ ይህ ጋዜጣ ለርስዎ የተዘጋጀ ስለሆነ ድምጽዎትን ማሰማት ይችላሉ። ሃስብዎትንም ማካፈል መብትዎ ነው። ማስታወቂያዎትንም ልናራምድልዎት እንችላለን። ከጋዜጣው ሌላ ወደ ዌብ ሳይታችን፣ ፌስቡክ፣ ሞባይል ፎን ስትሄዱ እለታዊ ትኩስ ዜና በቪዲዮ የተደገፈ እንዲሁም ከረንት የኢትዮጵያውያንና የኬኔዲያን ዜናዎች እንደምታገኙ በዚህ አጋጣሚ ማስታወስ እንፈልጋለን። በባነር፣ በዲጂታል ዳይሬክተሪ የመሳሰሉት ማስታወቂያ አለን። 2) ሬዲዮ ብሮድካስት ሰኞ ስኞ በሳምንት አንድ ቀን ከምሽቱ 6 ሰዓትፒም ጀሞሮ ለአንድ ሰዓት እስከ 7 ሰዓት ይኖረናል። በዚህ ፕሮግራም ተሰትፎ አሁንም ለኢትዮጵያውያን ይሆናል። 3) ዮቲዩብ በዌብሳይታችንና በዓለም አቀፍ ደርጃ ይኖረናል። ወደ እርሶ በመምጣት ቃለ መጠይቅ በማድረግ፣ ድርጅትዎን በማስተዋወቅ ስርጩትን ከፍ በማድርግ አዲስ ደንበኞዎት ጋ ለማድረስ እንችላለን። በተለይ ቴክኖሎጂ ምስጋና ይግባውና በአሁኑ ጊዜ በሰፊው በዊውብ ሳይት ብፌስ ቡክ፣ በሞባይል ፎን፣ በታብሌት፣ በቫይበር፣ በመጠቅም ለእያንድ አንዱ ተደራሽ የሚሆንበት መንገድ ተፈጥርዋል። ስለዚህ ለዚህ ሁሉ ተጥቃሚ በመሆን አገልግሎቱ ለአንባብያንና ለማስታወቂያ አውጪዎች በቀላል መድረሱን አናሳውቃለን። በዚህ አጋጣሚ ለማስታወቂያ አውጭዎች ለመጀምሪያ ዋጋችንን አብረን በእርሶ ኢሜል አድራሻ ልንልክልዎት እንችላለን። በመጨረሻም ለማስተወስ የምንሸው በይበልጥ ለመረዳት ከፈለጉ በሚቀጥለው ስልክ ወይም ቴክስት ማድረግ ይችላሉ።

416-898-1353

እንዲሁም ኢሜል ማደግን አትርሱ።

tztafirst@gmail.com or info@tzta.ca

በመጨርሻም ድህረ ገጻችንን በጉግል፣ በያሁ፣ በኤክስፕሎረር፣ በክሮም- በፎክስ በመሳሰልት በምሄድ ድህረ ገጻችንን በሚቀጥለው አድራሻ ማስቀመጥ ነው።

https://www.tzta.ca

እንዲሁም በስልካችሁ በሚገኘው እላይ በተጠቀሰው የኢንተርኔት አክሰስ መድረስ ትችላላችሁ። አመሰጋናለሁ። አዘጋጅ ተሾመ ወልደአማኑኤል TZTA May 2018

28

https:www.tzta.ca