VOLUME 5 ISSUE 18 MAY - JULY 2011
วิตามิน
เลือกกินอย่างไรดี
ทำ�ไมผมไม่เชื่อ
เพาะต้ น กล้ า กล้าแห่งความดีงาม
สุภาพบุรุษ ทันตแพทย์
• Thai - japan
สืบเนื่องจากพิบัติภัยธรรมชาติแผ่นดินไหวและคลื่นยักษ์ สึนามิ ที่ก่อให้เกิด ความเสียหายและความสูญเสียอย่างรุนแรงมากที่สุดในประวัติศาสตร์ของ ประเทศญีป่ นุ่ เมือ่ วันที่ 11 มีนาคม 2554 นอกจากประชาชนธุรกิจ และอุตสาหกรรม ทั่วๆ ไปได้รับผลกระทบแล้ว ทันตแพทย์ชาวญี่ปุ่นในพื้นที่ดังกล่าวก็ได้รับผลกระทบ เช่นกัน ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ ได้สง่ สารแสดงความเสียใจไปยังสมาคม ทันตแพทย์ญี่ปุ่นด้วยความสัมพันธ์อันยาวนานของสมาคมทันตแพทย์ทั้ง 2 ประเทศ และในฐานะที่ทั้ง 2 สมาคมเป็นผู้ก่อตั้งสหพันธ์ทันตแพทย์ภาคพื้นเอเชียแปซิฟิก (Asian Pacific Dental Federation) และเสนอความช่วยเหลือเพือ่ บรรเทาความเดือด ร้อนทั้งด้านบุคลากรทันตแพทย์ การเงินแก่ทันตแพทย์ญี่ปุ่น ได้ที่
Bank name Branch Name Bank Address Swift Code Account number Account name Address
Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ Ichigaya Branch 4-8-20, Kudan-minami, Chiyoda-ku, Tokyo, JAPAN BOTKJPJT 0089492 Japan Dental Association 4-1-20, Kudan-kita, Chiyoda-ku, Tokyo, Japan
ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ ได้บริจาคเงินช่วยเหลือก้อนแรก จ�ำนวน 1,000,000 บาท (หนึ่งล้านบาทถ้วน) ส�ำหรับท่านสมาชิกที่ต้องการให้ความช่วย เหลือแต่ไม่สะดวกที่จะโอนเงินไปยังธนาคารดังกล่าวข้างต้นด้วยตนเอง ท่าน สามารถบริจาคผ่านบัญชี ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ ธ.กรุงเทพ สาขา สยามสแควร์ เลขที่บัญชี 1523035556 ทันตแพทยสมาคมจะรวบรวมส่งต่อไป
3 • THAI DENTAL MAGAZINE
• Editor’s Talk
• Contents
เรียน ท่านผู้อ่านที่รักทุกท่าน
เจ้าของ ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ที่ปรึกษา ทพ.อดิเรก ศรีวัฒนาวงษา ทพ.วีรวัฒน์ สัตยานุรักษ์ ทพ.สุชิต พูลทอง บรรณาธิการ ทพญ.แพร จิตตินันทน์ กองบรรณาธิการ ทพ.ปริญญา อมรเศรษฐชัย ทพญ.อภิญญา บุญจ�ำรัส ทพ.สุธี สุขสุเดช ทพญ.ศุภลัคน์ เลิศมโนรัตน์ ทพญ.เบญจวรรณ อัศวมานะชัย ทพญ.ปิยนุช กรรณสูต ทพ.ไกรสร ทรัพยะโตษก ติอต่อโฆษณาที่ คุณ ชิตศักดิ์ สุวรรณโมลี 02-539-4748
ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ 71 ลาดพร้าว 95 วังทองหลาง กรุงเทพฯ 10310 โทร. 02-5394748 แฟกซ์ 02-5141100 e-mail: thaidentalnet@gmail.com 4 • THAI DENTAL MAGAZINE
Thai Dental Magazine ฉบับนี้นับเป็นฉบับที่ สอง ภายใต้หวั ใหม่ทกี่ ะทัดรัดขึน้ ฉบับเดิมเราใช้ชอื่ Thai Dental Product Magazine อย่างไรก็ตาม Magazine ในมือท่านฉบับนี้ มุ่งหวังที่จะเน้นไปยัง ผลิตภัณฑ์ทันต กรรมใหม่ ๆ ที่ออกสู่ท้องตลาด และ ที่ส�ำคัญ คือ ข่าว ความเป็นไปในวงการทันตแพทย์ ไม่เฉพาะแต่วชิ าการที่ หนักไปทางทันตวัสดุ แต่มีความหลากหลายที่เกี่ยวข้อง กับทันตแพทย์ ทันตาภิบาล และ ผู้ค้าวัสดุทันตกรรมซึ่ง เป็นความหลากหลายในข้อมูล เพื่อให้ทุกภาคส่วนที่มี ส่วนร่วมในวงการทันตแพทย์ได้รับทราบและเห็นถึงบทบาท โอกาสในการท�ำธุรกิจ และที่ส�ำคัญ คือ เป็นการท�ำธุรกิจด้วยความส�ำนึกและรับผิดชอบ ด้วยความมีจรรยาบรรณซึ่งจะท�ำให้วงการ ทันตแพทย์ เดินไปข้างหน้าและเป็นที่ยอมรับ เป็นที่พึ่งของประชาชนได้อย่างเต็มภาคภูมิ หลายท่านคงได้เห็นข่าวเรื่อง การจัดฟันแฟชั่น หรือ การท�ำฟันปลอมตามตลาดหรือแหล่ง ต่าง ๆ ที่ด�ำเนินการโดยผู้ที่ไม่ได้เป็นผ้ประกอบวิชาชีพทันตกรรม-ทันตแพทย์-หมอฟัน (แล้วแต่จะ เรียก) แต่ทนี่ า่ เป็นห่วงมีสองประการ ประการแรก หลังจากการด�ำเนินการจับกุมโดยระดับรัฐมนตรี (เรือ่ งอย่างนีต้ อ้ งให้ระดับรัฐมนตรีลงมาเล่นเลยหรีอ ผูม้ หี น้ารับผิดชอบท�ำอะไรอยู่ เลิกอ้างได้แล้ว ว่าเป็นการเปิดให้ทางเลือกกับประชาชน คนทีอ่ า้ งแบบนีค้ วรจะเรียกตัวเองว่าเป็นหมอไหม คิดเอา เอง) พอเลิกจับไประยะหนึ่งเริ่มมีการร้องเรียนว่ามีคนกลับมาเปิดจัดฟันแฟชั่นอีกแล้ว ประการที่ สอง คือ คนเหล่านั้นก�ำลังฆ่าผู้ที่มารับบริการด้วยความไม่รู้ เพียงเพื่อต้องการได้มาซึ่งรายได้ แต่ หารู้ไม่ว่า ก�ำลังแพร่กระจายเชื้อ เข้าสู่ร่างกายผู้ที่มารับบริการ เพราะความที่ไม่ได้เรียนจึงท�ำการ ใส่เครื่องมือโดยไม่มีการฆ่าเชื้ออย่างถูกต้องทั้งกระบวนการ ปัจจุบันมีการกระจายของเชื้อไวรัส หลายๆ ตัว ที่ยังควบคุมไม่ได้และมีการระบาดในกลุ่มประชาชนที่ไม่รักษาสุขอนามัย กว่าจะรู้ก็ เข้าสู่วาระสุดท้ายแล้ว ล�ำพังการติดเชื้อในช่องปากแล้วเกิดการบวมก็พอจะรักษาได้ทัน แต่ที่น่า กลัวคือไวรัสบางตัวไปหลบซ่อนในอวัยวะต่าง ๆ แล้วกลายเป็นเหตุของเนือ้ งอก หรือ มะเร็งทีอ่ ธิบาย ทีม่ าทีไ่ ปไม่ได้ กรณีของการท�ำฟันเถื่อน (ไม่เฉพาะแต่จัดฟันแฟชั่น) เป็นตัวอย่างที่ดีซึ่งทุกภาคส่วนใน วงการทันตแพทย์ ให้ความร่วมมือป้องกันได้ ถ้าคนเหล่านั้นไม่สามารถซื้อหา เครื่องมือ วัสดุ พิมพ์ปาก และวัสดุต่างๆ ทางทันตกรรมได้ เขาเหล่านั้นจะท�ำฟันได้อย่างไร เห็นไหมครับ ผู้ค้า และบริษทั ต่างๆ ช่วยได้มาก จ�ำเป็นหรือทีต่ อ้ งรอให้กองเครือ่ งมือแพทย์ของคณะกรรมการอาหาร และยา มาออกกฎให้ปฏิบตั ิ เพียงแค่ตรวจสอบว่าคนทีม่ าซือ้ ชือ่ นามสกุลอะไร เลขบัตรประชาชน อะไร แล้วเช็คไปกับทันตแพทยสภา ว่าเป็นทันตแพทย์หรือไม่ หรือเป็น แลบทันตกรรมที่เปิดถูก ต้องหรือไม่ ก่อนทีจ่ ะมีการขายผลิตภัณฑ์ทนั ตกรรมให้ เพียงเท่านีก้ ช็ ว่ ยลดการท�ำฟันเถือ่ นไปมาก โขแล้ว อย่างเพียงแต่คิดว่าจะขายมากๆ ท�ำก�ำไร แล้วจะรีบไปท�ำบุญ สร้างโบสถ์ สร้างพระ ประธาน เพื่อจะสร้างบุญอยู่เลย ช่วยกันเล็กๆ น้อยๆ ช่วยชีวิต ประชาชนที่ไม่รู้ เป็นการสร้างบุญ ที่ยิ่งใหญ่กว่า ส่ ว นทั น ตแพทย์ ทุ ก ท่ า นก็ จ ะต้ อ งเข้ ม งวดในเรื่ อ ง การรั ก ษาให้ ป ราศจากเชื้ อ การ จัดการSterilization ในคลินิกของตน เข้มงวดกับการท�ำงานของผู้ช่วย จัดอบรมให้ หรือส่งไป อบรม แล้วก็ไม่ส่งเสริมให้คนที่ไม่ได้เป็นทันตแพทย์มาท�ำงานในคลินิกของตนเอง เรื่องนี้ได้รับ ฟังอยู่เสมอ ๆ ถ้าทันตแพทย์ทุกคนไม่ช่วยกัน จะหวังให้คนที่อยู่นอกวงจรของวิชาชีพ ไม่ได้ขึ้น ทะเบียนเป็นผู้ประกอบวิชาชีพทันตกรรม ที่จะต้องรักษาจรรยาบรรณอย่างเคร่งครัด มาให้ความ ร่วมมือได้อย่างไร ชีวิตหนึ่งเกิดมา แสนสั้น มีเวลาท�ำความดีไม่นานก็ตายจากโลกนี้ไป หมั่นท�ำความ ดีจนไม่มีเวลาคิดท�ำความเลว จะไม่ดีกว่าหรือ อดิเรก ศรีวัฒนาวงษา นายกทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์
THE DENTAL MAGAZINE
VOLUM 5 ISSUE 18 MAY - JULY 2011
ฉบับนี้เนื้อหาหลากหลาย เราตั้งใจท�ำแมกกาซีนให้อยู่ประจ�ำร้าน ให้ทงั้ หมอฟัน ผูช้ ว่ ยและคนไข้ อ่านได้สนุกๆค่ะ เริม่ จากประวัตศิ าสตร์ วิ ชาชีพศ.ทพ.ม.ร.ว. นิภัสร ลดาวัลย์ ครูทันตแพทย์ทมี่ ีบทบาทส�ำคัญในการ วางรากฐานวิชาชีพ การสัมภาษณ์ท�ำให้ทีมบก.ตระหนักถึงความยิ่งใหญ่ ของอาจารย์ท่านนี้ จากนั้นซาแมนต้าเฉลยปัญหาวิตามินน่าจะกินยังไง ต่อด้วยการแจ้งก�ำหนดและผังการประชุมวิชาการกลางปี กลางเล่มภูมใิ จน�ำเสนอ Exclusive interview ทีส่ ง่ สายไปสัมภาษณ์ รองเลขาธิการสปสช. ผู้คร�่ำหวอดกับการวางนโยบาย ท�ำให้ประเทศไทยมี บริการผ่าหัวใจ ฟอกไต ในขุดสิทธิประโยชน์ได้ และยังสามารถจัดระบบ ให้เอกชนเข้าร่วมจัดบริการได้ ด้วยปี 2554 นี้สปสช. เปิดตัวกองทุนทันต กรรมทุ่มงบ 1800 ล้าน และ งบปี 2555 ก็ออกมาแล้ว เพิ่มงบประมาณ จาก 2554 อีกต่างหาก เรื่องนี้จะส�ำเร็จได้ผลดีกับประชาชนแค่ไหน ก็ต้อง ทันตแพทย์ไทย ทัง้ รัฐ เอกชน ช่วยกัน เราเปิดคอลัมน์เพาะต้นกล้าคุณธรรม ให้ทันตแพทย์รุ่นใหม่ เสนอเทคนิกการสร้างทันตแพทย์ดีมีคุณธรรมของ แต่ละมหาวิทยาลัยเริ่มเล่าจากจุฬาฯ มาก่อนต่อด้วยบทความวิชาการ วิพากษ์เรื่องข้อมูลจากการส�ำรวจสภาวะสุขภาพของไทย ส่วน Lifestyle เราเสนอบทความน่ารักจากหมอรองนครศรีฯที่ เปลีย่ นบทบาทเป็นพ่อครัว ท�ำข้าวผัดวันละ100-300ห่อ ช่วยประชาชนยาม น�ำ้ ท่วมเมือง และปิดท้ายโซนด้วยเสนองานอดิเรกของทันตแพทย์นกั เขียน (วิชาชีพเรามีลีลาชีวิตที่น่าสนใจไม่แพ้ใคร) และชวนไปแสดงพรสวรรค์ใน รายการ Dentist Got Talent ที่จะเกิดขึ้นเดือนธันวาคม ท่านผู้อ่านที่รู้จัก เพื่อนฝูงมีงานอดิเรกน่าสนใจแจ้งมาได้ที่อีเมล์สมาคมนะคะ เราจะตาม ไปเก็บเรื่องราวมาเล่าสู่กันฟัง ท้ายเล่มก็พบกับพื้นที่น�ำเสนอฝีมือการถ่ายภาพของทันตแพทย์ ชวนกิน(แบบไฮโซ) และชวนเที่ยว(แบบตะลุยเมืองจีน) แมกกาซีนนี้ เรา ได้เพิ่มคุณภาพ ท�ำให้ต้องเพิ่มขั้นตอน ให้เป็นแมกกาซีนกระจ�ำวิชาชีพ เรา แต่ก็คงไว้บรรดาโฆษณาที่จะอ�ำนวยความสะดวกให้ท่านๆ ที่เปิดร้าน ท�ำฟันกันอยู่ (Two in one) ท�ำให้บริษัทห้างร้านที่สนใจลงโฆษณาต้อง ส่งข้อความโฆษณาเร็วขึ้นกว่าเดิม ขอให้ท่านๆ ทั้งผู้อ่านและผู้สนับสนุน ติดตามอ่าน ตามสนับสนุนกันนะคะ ส่งเรือ่ งราวและเเนะน�ำเรามาได้ที่ email : thaidentalnet@ gmail.com
บรรณาธิการ ทพญ. แพร จิตตินันทน์
52
14 03 06 11 14 16 22 26 31 38 41 42 48 50 57
บทความญี่ปุ่น สุภาพบุรุษทันตแพทย์ ตารางกิจกรรมประชมกลางปี What’s up doc Dentist Got Talent Behind The Scene เพาะต้นกล้า ท�ำไมผมไม่เชื่อ... น�้ำใต้ น�้ำตา น�้ำใจ Dent Adirek Do Dentist Shutter กินไปเที่ยวไป เที่ยว ใจหมอฟัน วันฝนพร�ำ 5 • THAI DENTAL MAGAZINE
55
• Thai Dental
ศ. ทพ. ม.ร.ว. นิภัสร ลัดดาวัลย์ นับเป็นปูชนียบุคคลทางด้าน ทันตกรรมส�ำหรับเด็ก ทันตกรรมป้องกันและทันตกรรมชุมชน ของประเทศไทย ท่านจบทันตแพทยศาสตรบัณฑิต ในปี พ.ศ. 2488 เป็นทันตแพทย์รุ่นที่ 2 ท่านเรียนดีตลอดหลักสูตรและได้ รับเหรียญทอง ( คะแนนสูงสุดตลอดหลักสูตรทันตแพทยศาสตร์ ) เมื่อจบเป็นทันตแพทย์แล้ว ได้รับราชการเป็นอาจารย์ที่คณะทันตแพทยศาสตร์ และเป็นเลขานุการคณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ในช่วงปี พ.ศ. 2499-2508 ซึ่ง ศาสตราจารย์ พันโท สี สิริสิงห เป็น คณบดี ต่อมาท่านได้ด�ำรงต�ำแหน่งรองคณบดี ในปี พ.ศ. 25082519 วาระที่ศาสตราจารย์ ทันตแพทย์ถวิล ตัณฑิกุล เป็นคณบดี
สุภาพบุรุษ 6 • THAI DENTAL MAGAZINE
ทันตแพทย์
เส้ น ทางแห่ ง วิ ช าชี พ ทั น ตแพทย์ ไ ทย ทอดยาวผ่ า นกาล เวลามากว่า 70 ปี ณ วันนี้ที่วิชาชีพทันตแพทย์ได้หยัดยืน อย่างภาคภูมิบนฐานที่ทันตแพทย์รุ่นก่อนๆ และอาจารย์ ทันตแพทย์หลายท่านได้ร่วมกันสร้างและพัฒนาไว้ Thai Dental Magazine ฉบับนี้ มีความภูมิใจอย่างยิ่งที่จะน�ำเสนอ บุคคลส�ำคัญยิง่ ในการวางรากฐานทันตกรรมส�ำหรับเด็กและ ทันตกรรมชุมชน เป็นผู้ที่ท�ำให้ทันตแพทยสมาคมแห่งประ เทศไทยฯ มีชื่อเสียงและเป็นที่ยอมรับจากการเป็นเจ้าภาพ ในการจัดการจัดประชุมทันตแพทย์ภาคพื้นเอเชียแปซิฟิก แม้ว่าท่านจะมีบทบาทส�ำคัญต่อการพัฒนาวิชาชีพ แต่อาจ ไม่เป็นที่รู้จักกันกว้างขวางนัก บทความครั้งนี้ได้รับความร่วม มือเป็นอย่างดีจากผู้คนที่เคารพรักอาจารย์ ท�ำให้ตระหนัก ถึงความยิ่งใหญ่ของครูทันตแพทย์ท่านนี้ ศาสตราจารย์ ทพ. ม.ร.ว. นิภัสร ลัดดาวัลย์
ด้วยความที่อาจารย์เป็นคนที่เคร่งครัดในการท�ำงาน ยึดถือหลัก แห่งความถูกต้องและเป็นผู้ที่มองการณ์ไกล ท่านจึงได้รับแต่งตั้ง เป็นกรรมการในคณะกรรมการต่างๆ หลายองค์กร ทัง้ ในคณะทันตแพทยศาสตร์ และกระทรวงสาธารณสุข ซึ่งล้วนแล้วแต่มีความ ส�ำคัญต่อการก�ำหนดความเป็นไปของวิชาชีพในอนาคต เมื่อท่านได้บรรจุเป็นอาจารย์ของคณะทันตแพทยศาสตร์ ท่านได้ รับการแต่งตั้งให้เป็นเลขานุการคณะฯ ซึ่งในสมัยนั้น ผู้ที่จะด�ำรง ต�ำแหน่งนี้ต้องเป็นผู้ที่เข้าใจระบบราชการเป็นอย่างดี เพราะต้อง ดูแลทั้งการบรรจุอาจารย์และข้าราชการสายสนับสนุนเข้าเป็น ข้าราชการในคณะทันตแพทย์ การให้ความดีความชอบประจ�ำ ปี การจัดสรรและจัดท�ำงบประมาณ รวมถึงงานธุรการอื่น เพี่อให้ กิจการของคณะทันตแพทย์ด�ำเนินไปด้วยความราบรื่น ท่านได้ท�ำ หน้าที่นี้อย่างดียิ่ง ตรงไปตรงมาและไม่เน้นเส้นสาย อาจารย์เป็นผู้ มีส่วนส�ำคัญอย่างมากในการก่อตั้งภาควิชาทันตกรรมส�ำหรับเด็ก 7 • THAI DENTAL MAGAZINE
ยังไม่มีกรมประชาสงเคราะห์หรือกองทุน ช่วยผู้ยากไร้ จะมีคนมาขอท�ำฟันฟรีเพราะ ความขัดสนเป็นประจ�ำ มีแต่หัวหน้าภาค วิชาเท่านั้นจะสามารถอนุมัติได้ ทุกครั้งที่มี เหตุการณ์แบบนี้ ท่านไม่เคยเซ็น GRATIS ให้ด้วยความรู้จักหรือเส้นสาย โดยเฉพาะ คนทีท่ า่ นรูจ้ กั นัน้ ท่านจะออกเงินส่วนตัวให้ เคยถามท่านว่าท�ำไมท่านไม่เซ็น GRATIS ในเมื่อบุคคลเหล่านั้นอยู่ในเกณฑ์ที่จะใช้ สิทธิได้และอ�ำนาจอยู่ที่ท่านเอง ท่านจะ บอกว่าคนนี้เป็นคนที่ท่านรู้จัก ไม่ควรน�ำ ของหลวงมาใช้จ่ายในเรื่องส่วนตัว การ
ท่านด�ำรงต�ำแหน่งหัวหน้าภาคท่านแรก และได้รับการแต่งตั้งเป็น รองคณบดีคณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ในเวลาต่อมา ปี พ.ศ. 2487 กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุขเปิดโรงเรียน ทันตานามัยและโอนให้คณะทันตแพทย์ในปี พ.ศ. 2490 โดย รวบรวมเอาหมอจีนที่ฝึกฝนกันเองหรือสืบทอดจากบรรพบุรุษ มา รวมกันไว้ที่คณะฯแล้วเปิดสอนให้ความรู้ที่ถูกต้อง มีการสอบและ ให้ขึ้นทะเบียนเป็นทันตแพทย์ชั้นสอง ท่านเล็งเห็นว่าโรงเรียนทันต กรรมชัน้ สองทีจ่ ดั ตัง้ เพือ่ แก้ความขาดแคลนทันตแพทย์ ณ ขณะนัน้ จะสร้างปัญหาต่อวิชาชีพในภายภาคหน้า ท่านไม่อยากทิง้ ภาระนีใ้ ห้ รักษาเฉพาะในเด็กมาเป็นแนวทาง เพราะในเวลา นั้นยังมีความขาดแคลนทันตแพทย์ ท่านได้ร่วมเป็น คณะกรรมการจัดตั้งโรงเรียนทันตาภิบาลที่จังหวัด ชลบุรี ในปี พ.ศ.2510 ในขณะเดียวกันท่านก็กังวล ว่าต่อไปอาจก่อให้เกิดปัญหาได้ในอนาคต ท่านจึง เน้นให้ดูแลเฉพาะเด็กในโรงเรียนเท่านั้น ด้วยความ มีวิสัยทัศน์ของท่านที่เล็งเห็นความจ�ำเป็นในการที่ จะมีหน่วยงานในกระทรวงสาธารณสุขเพื่อเป็นแกน ในการด�ำเนินนโยบายด้านส่งเสริมป้องกันและทันตกรรมชุมชน ท่านจึงได้เป็นประธานคณะกรรมการจัด ท�ำโครงการก่อตั้ง กองทันตสาธารณสุข สังกัดกรม อนามัย กระทรวงสาธารณสุข ซึ่งเปลี่ยนเป็นส�ำนัก ทันตสาธารณสุขในปี พ.ศ.2553 ในระหว่างปี พ.ศ. 2499-2502 และ พ.ศ. 2507-2513 ท่านได้รับการแต่งตั้งเป็นกรรมการในคณะกรรมการ ควบคุมการประกอบโรคศิลปะ ซึง่ สมัยนัน้ ยังไม่มพี ระ ราชบัญญัตวิ ชิ าชีพทันตกรรม ดังนัน้ การประกอบโรค ศิลปะของทันตแพทย์จึงอยู่ในความควบคุมของกอง การประกอบโรคศิลปะ ซึ่งมีการแต่งตั้งทันตแพทย์ ร่วมเป็นกรรมการในคณะกรรมการชุดนี้ โดยมีหน้า ที่ ดู แ ลและควบคุ ม จรรยาบรรณของทั น ตแพทย์ และ การขึ้นทะเบียนใบประกอบโรคศิลปะให้กับ ทันตแพทย์ที่จบการศึกษาจากต่างประเทศ แก่ทนั ตแพทย์รนุ่ หลัง จึงเสนอให้ปดิ โรงเรียนทันตานามัยในคณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ท่านเป็นคนมองเห็นการณ์ไกล สิ่งใดเป็นสิ่งที่ดีเหมาะสมและดีงาม ท่านจะ ปฏิบตั แิ ม้วา่ สิง่ นัน้ จะท�ำให้ทา่ นไม่เป็นทีพ่ อใจของคนอืน่ ด้วยความสุภาพสุขมุ และ จิตใจที่แน่วแน่ที่จะท�ำเพื่อสังคม ในด้านทันตกรรมป้องกันและทันตกรรมชุมชน ท่านได้ไปศึกษาดูงานที่ประเทศ นิวซีแลนด์ และ ออสเตรเลีย ในปี พ.ศ. 2501 จึงได้ใช้แนวทางของประเทศนิวซีแลนด์ ในการจัดตั้ง โรงเรียนทันตา ภิบาล เพื่อผลิตทันตาภิบาล ซึ่งมีขอบเขตการดูแล 8 • THAI DENTAL MAGAZINE
บทบาทของท่านต่อทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศ ไทยฯ เนื่องจากการก่อตั้งทันตแพทยสมาคมแห่ง ประเทศในพระบรมราชูปถัมภ์ เริม่ ต้นจากทันตแพทย์ ที่จบจากคณะทันตแพทยศาสตร์ในสมัยนั้นเล็งเห็น ความจ�ำเป็นที่ทันตแพทย์จะต้องมีสมาคมวิชาชีพ เป็นตัวแทนและมีผู้ท� ำหน้าที่เป็นปากเสียงให้กับ วงการทันตแพทย์ จึงได้รวมตัวกันก่อตั้งทันตแพทย สมาคมขึ้นมา และได้รับความกรุณาทั้งจากท่าน
อาจารย์ทงั้ ทีเ่ ป็นคณบดีและอาจารย์ทนั ตแพทย์ ตั้งแต่รุ่นแรกมาเป็นกรรมการของทันตแพทย สมาคมฯ อาจารย์นิภัสรเป็นผู้หนึ่งที่ได้ทุ่มเท และเข้ามารับต�ำแหน่งที่ส�ำคัญต่าง ๆ ในทันต แพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ ทั้งกรรมการ กลาง อุปนายก เลขาธิการและด�ำรงต�ำแหน่ง นายกเมือ่ ปี พ.ศ.2514 ตลอดระยะเวลาดังกล่าว อาจารย์ได้สร้างความก้าวหน้าและคุณูปการแก่ สมาคมอย่างมาก บทบาทส� ำ คั ญ อี ก ประการหนึ่ ง ของท่ า น คื อ เลขาธิ ก ารการจั ด ประชุ ม ทั น ตแพทย์ ภ าคพื้ น เอเชียแปซิฟิก ครั้งที่ 2 เมื่อปี พ.ศ.2513 ซึ่งเป็น ครั้งแรกที่ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ เป็นเจ้าภาพ การ จัดประชุมครัง้ นัน้ ประสบผลส�ำเร็จอย่างดีเยีย่ ม ในครัง้ นัน้ พระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรง โปรดให้กรรมการสหพันธ์เข้าเฝ้า และ พระราชทานเลี้ยงน�้ำชา เป็นที่ปราบปลื้มแก่คณะกรรมการจาก นานาชาติเป็นอย่างยิ่งที่มีโอกาสเข้าเฝ้าชมพระบารมี เลขาธิการ ในการประชุ ม ขณะนั้ น ต้ อ งท� ำ หน้ า ที่ ดู แ ลและควบคุ ม ทุ ก ราย ละเอียดของการจัดประชุมด้วยตนเอง ท่านท�ำหน้าที่ได้อย่าง สมบูรณ์ท�ำให้วิชาชีพทันตแพทย์ของประเทศไทย เป็นที่รู้จักอย่าง กว้างขวางทั้งระดับประเทศ และระดับสากล กรรมการของสหพันธ์ ทันตแพทย์แห่งภาคพื้นเอเชียแปซิฟิกแสดงความชื่นชมในการ เตรียมความพร้อมและการจัดการประชุมได้อย่างดีเยี่ยม อ.อัมพุช ผู้รับต�ำแหน่งหัวหน้าภาคทันตกรรมส�ำหรับเด็ก ร�ำลึกถึง อ.ม.ร.ว.นิภสั รว่า ท่านด�ำรงชีวติ และปฏิบตั ติ วั เป็นครูทดี่ ี สัง่ สอนมิใช่ เฉพาะวิชาการเท่านัน้ แต่ยงั สอนถึงการด�ำรงชีวติ และปฏิบตั ติ วั เป็น เยี่ยงอย่าง ท่านจะมาท�ำงานแต่เช้าและกลับเมื่อหมดเวลาราชการ ตลอดเวลาทีด่ ฉิ นั เป็นอาจารย์ในภาควิชาทันตกรรมส�ำหรับเด็ก ท่าน มาท�ำงานแต่เช้าและไม่เคยออกก่อนเวลา ซื่อตรงมาก สมัยนั้น
ปฏิบัติตัวและค�ำสั่งสอนของท่านมิใช่ดิฉันจะได้เพียงคนเดียว มัน ซึมซับถึงลูกด้วย บางครั้งตอนปิดเทอมดิฉันไปท�ำงานสาย ลูกๆ ดิฉันจะบอกว่าแล้วคุณตาไม่ว่าหรือยามว่างท่านจะเขียนหนังสือ เป็นประจ�ำเป็นคนมองเห็นการณ์ไกล ท่านแนะน�ำให้ท�ำเอกสาร ประกอบการสอน เมื่อท�ำเสร็จได้น�ำ Outline และเอกสารให้ท่าน ดู ท่านเป็นคนสุภาพมากท่านจะขออนุญาตแก้ภาษาและไม่เคยสัก ครั้งที่ท่านจะว่าไม่ดี “ “อาจารย์นภิ สั รมีชวี ติ อยูอ่ ย่างสมถะ ท่านเป็นคนทีพ่ อใจในสิง่ ทีท่ า่ น มี ยามว่างท่านจะปลูกดอกไม้แปลกๆ และจะแจกต้นไม้ให้ผู้ไป เยี่ยมเยือนทุกครั้ง จนกระทั่งระยะหลังท่านมีปัญหาสุขภาพ จึงได้ หยุดกิจกรรมนี้ไป ท่านไม่เคยพูดถึงใครในทางที่ไม่ดี ท่านจะนึกถึง หรือมีความจ�ำในสิ่งที่ดีๆ ของทุกคน ท่านจะมีวิธีในการชมคนที่ฟัง แล้วมีความอิ่มเอมและชื่นใจไปตลอด อาจารย์นอกจากจะเป็นครู แล้ว ค�ำสอนและการปฏิบัติต่อดิฉันนั้นเหมือนพ่อมีต่อลูก” ท่านมีความจ�ำดีและติดตามสิ่งต่างๆ ที่เกิดขึ้นรอบตัวท่านโดยไม่ หลงลืม ท่านมีคติประจ�ำตัวคือ การจดบันทึกสิ่งต่างๆ ไว้เสมอ และ 9 • THAI DENTAL MAGAZINE
ประวัติ
ศาสตราจารย์ ทพ.มรว. นิภัสร ลัดดาวัลย์ พ.ศ.2477 พ.ศ.2488
น�ำมาอ่านทบทวน แม้ในยามพักผ่อน ก็ใช้เวลาว่างในการ อ่านหนังสือธรรมะ หรือ เล่น crossword เป็นประจ�ำ เพื่อ ฝึกให้สมองท�ำงานอย่างมีสมาธิ อันเป็นผลให้ทา่ นมีจติ ใจ แจ่มใส เบิกบานอยู่เป็นนิตย์ และด�ำรงสติสัมปชัญญะ จวบจนวาระสุดท้ายของชีวติ เป็นแนวทางทีน่ า่ นับถือและ สามารถยึดถือเป็นเยีย่ งอย่างในการด�ำเนินชีวติ เมือ่ สูงวัย ทั น ตแพทยสมาคมแห่ ง ประเทศไทยฯ ขอแสดง ความอาลัยยิง่ ในการจากไปของศาสตราจารย์ ทพ. ม.ร.ว. นิภสั ร ลดาวัลย์ อาจารย์ผเู้ ป็นทีเ่ คารพรักและขอประกาศ คุณงามความดีที่ท่านได้ท�ำไว้ตลอดชีวิตของท่าน เพื่อ ให้วิชาชีพมีความก้าวหน้า โดยไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อย ไม่ เคยเรียกร้องชื่อเสียงหรือการสดุดีใดๆ ท่านนับว่าเป็น ปูชนียบุคคลของวงการทันตแพทย์ เป็นปรมาจารย์ของ วิชาทันตกรรมส�ำหรับเด็ก ทันตกรรมชุมชน และ ทันต กรรมป้องกัน สมควรทีท่ นั ตแพทย์รนุ่ หลังจะได้จดจ�ำและ ยึดถือเป็นแบบอย่างในความเป็นบุคคลทีเ่ สียสละตนเอง เพือ่ ความก้าวหน้าของส่วนรวม โดยไม่ยดึ ถือสิง่ ตอบแทน ใดๆ ทัง้ ชือ่ เสียง เงินทองหรือการสดุดี ตลอดชีวติ การเป็น ทันตแพทย์ของท่าน
ขอขอบคุณ ข้อมูลจาก - ศ.พลโท พิศาล เทพสิทธา รศ.ทญ. ถวัล ยรัตน์ โหละสุต รศ.ทญ.อัมพุช อินทรประสงค์ และทพ. อดิเรก ศรี วัฒนาวงษา ภาพและข้อมูลเพิ่มเติมจาก - ม.ล.วรยส ลดาวัลย์ น.ส.จุฑากร ลดาวัลย์ ณ อยุธยาและ อ.ทญ.สุพิชชา สวัสดีมงคล 10 • THAI DENTAL MAGAZINE
จบมัธยมปลายที่โรงเรียนวชิราวุธ จบทันตแพทยศาสตรบัณฑิต เป็นทันตแพทย์รุ่นที่ 2 ได้รับเหรียญทองสอบได้ที่ 1 คะแนนยอดเยี่ยมตลอด หลักสูตรทันตแพทยศาสตร์ ได้รับเหรียญทองแดง (คะแนนสูงสุด) ในวิชาทันตกายวิภาคศาสตร์ (Dental Anatomy) และ วิชาพยาธิวิทยาช่องปาก (Oral Pathology)
ต�ำแหน่งต่างๆ ในทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ พ.ศ.2502-2503 นายทะเบียน พ.ศ.2504 กรรมการกลาง พ.ศ.2506 เลขาธิการ คณะกรรมการจัดการประชุมทันตแพทย์ภาคพื้น เอเชียแปซิฟิก (2nd Asian Pacific Dental Congress)* *ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ เป็นเจ้าภาพต่อมา อีก 3 ครั้งคือครั้งที่ 12 ปี พ.ศ. 2528 ครั้งที่ 20 ปี พ.ศ. 2541 ครั้งที่ 30 ปี พ.ศ. 2551 พ.ศ.2509-2510 อุปนายก ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ พ.ศ.2513 เลขาธิการ คณะกรรมการจัดการประชุมทันตแพทย์ภาค พื้นเอเชียแปซิฟิก (6th Asian Pacific Dental Congress)* * ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ เป็นเจ้าภาพต่อมา อีก 3 ครั้งคือครั้งที่ 12 ปี พ.ศ. 2528 ครั้งที่ 20 ปี พ.ศ. 2541 ครั้งที่ 30 ปี พ.ศ. 2551 พ.ศ.2514 นายก ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ กรรมการชุดต่าง ๆ ในกระทรวงสาธารณสุข พ.ศ.2499-2502 กรรมการในคณะกรรมการควบคุมการประกอบโรคศิลปะ พ.ศ.2506 ที่ปรึกษาด้านทันตกรรม ของกระทรวงสาธารณสุข พ.ศ.2507-2513 กรรมการในคณะกรรมการควบคุมการประกอบโรคศิลปะ พ.ศ.2510 ประธานคณะกรรมการประสานงาน ในการจัดการเรียน การสอน โรงเรียนทันตาภิบาล จังหวัดชลบุรี ของกระทรวงสาธารณสุข พ.ศ.2517-2519 คณะกรรมการทันตสาธารณสุขแห่งชาติ กระทรวงสาธารณสุข พ.ศ. 2518 คณะกรรมการจัดท�ำร่างโครงการจัดตั้งกองทันตสาธารณสุข กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข กรรมการชุดต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับคณะทันตแพทยศาสตร์ พ.ศ. 2499-2508 เลขานุการคณะฯ ในวาระศาสตราจารย์พันโท ทพ. สี สิริสิงห เป็นคณบดีคณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาฯ พ.ศ. 2508-2519 รองคณบดี ในวาระศาสตราจารย์ ทพ. ถวิล ตัณฑิกุล เป็นคณบดีคณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาฯ พ.ศ.2501 ดูงานทันตสุขภาพ ที่ประเทศนิวซีแลนด์และออสเตรเลีย พ.ศ.2510-2513 คณะท�ำงานจัดตั้งคณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ.2516-2518 รักษาการ หัวหน้าแผนวิชาทันตกรรมชุมชน คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาฯ พ.ศ.2522 ศาสตราจารย์กิตติคุณ ภาควิชาทันตกรรมส�ำหรับเด็ก
ก�ำหนดการประชุมวิชาการ ครั้งที่ 1/2554
ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ณ Royal Paragon Hall ชั้น 5 ศูนย์การค้า Siam Paragon กรุงเทพฯ วันพุธที่ 15 มิถุนายน 2554 08.45 – 09.00 พิธีเปิด โดย ทันตแพทย์อดิเรก ศรีวัฒนาวงษา ประธาน 09.00 – 11.00 Amalgam: Status Update พิษของโลหะ Evidence related to amalgam and autistics Clinical tips: complex amalgam restorations 11.00 – 12.00 โภชนาการกับปัญหาทางทันตกรรม 12.00 – 13.30 พักกลางวัน ประธาน 13.30 – 14.30 การใช้สมุนไพร (Aloe Vera) กับงานทันตกรรม 14.30 – 16.30 การควบคุมการแพร่กระจายเชื้อในคลินิก
นายกทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ ผศ.ทญ.ดร. รังสิมา สกุลณะมรรคา ผศ.ทญ.ดร. ศิริวิมล ศรีสวัสดิ์ ผศ.นพ. สุชัย สุเทพารักษ์ รศ.พญ. จุฬธิดา โฉมฉาย อ.ทญ. นัทธ์ชนัน วิทยเจียกขจร ผศ.ดร. อาณดี นิติธรรมยง ศ.คลินิก ทญ. มัลลิกา ศิริรัตน์ รศ.ทพ.ดร. พสุธา ธัญญะกิจไพศาล ทพ. อดิเรก ศรีวัฒนาวงษา ทญ. ศศิธร สุธนรักษ์ ทพ. วีระวัฒน์ สัตยานุรักษ์ รศ.ทญ. แพรวพัชร ปัจฉิมสวัสดิ์
วันพฤหัสบดีที่ 16 มิถุนายน 2554 ประธาน 09.00 – 10.00 Hepatitis มหันตภัยที่มองไม่เห็น 10.00 – 12.00 Fascinating cases in Endodontics 12.00 – 13.30 พักกลางวัน ประธาน 13.30 – 15.00 ทันตกรรมส�ำหรับเด็กพูดไม่รู้เรื่อง 15.00 – 16.30 Clinical Tips in Pediatric Dentistry
รศ.ทพ. ศุภชัย ศ.นพ. ยง ผศ.ทญ. กัลยา ทญ. ธาราธร พ.ต.หญิง ขวัญจิต ทญ. นิศานาถ ทพ. ภาณุพงษ์
สุทธิมัณฑนกุล ภู่วรวรรณ ยันต์พิเศษ สุนทรเกียรติ บุญประเสริฐ ประวีณวงศ์วุฒิ จิรเดโชชัย
รศ.ทญ.ดร. ศิริรักษ์ อ.ทพ. พีรนิธ ผศ.ทญ. ภัทรวดี อ.ทญ. ขวัญชนก
นครชัย กันตะบุตร ลีลาทวีวุฒิ อยู่เจริญ
วันศุกร์ที่ 17 มิถุนายน 2554 ประธาน 09.00 – 10.00 Geriatric Dentistry 10.00 – 11.00 ทันตกรรมหัตถการพิลึก: Freak Operative Dentistry 11.00 – 12.00 Botulinum toxin กับการรักษา TMD 12.00 – 13.30 พักกลางวัน ประธาน 13.30 – 15.00 Minimal Intervention…. มันคืออะไรกันแน่? 15.00 – 16.30 Crisis in DM: Role of dentist in prevention
18 เครดิต
ศ.ทพ.ดร. ประสิทธิ์ ภวสันต์ ผศ.ทญ.ดร. อรพินท์ แก้วปลั่ง รศ.ทพ. เฉลิมพล ลี้ไวโรจน์ ศ.นพ. สุทธิพันธ์ จิตพิมลมาศ ผศ.ทญ.ดร. นิรดา ผศ.ทพ.ดร. สุชิต ผศ.(พิเศษ) ทญ. พัชรี ผศ.นพ.ทพ. พิชัย
ธเนศวร พูลทอง กัมพลานนท์ วิทยากิตติพงษ์ 11 • THAI DENTAL MAGAZINE
12 • THAI DENTAL MAGAZINE
13 • THAI DENTAL MAGAZINE
• What’s Up doc
ตอน...
วิเลือตกกิามิ น .... นอย่างไรดี
เรื่อง ซาเเมนต้า
เชื่อว่าเรา ๆ ท่าน ๆ คงคุ้นเคยกับค�ำว่า วิตามิน (Vitamin) กันนะคะ วิตามินเป็นสารอาหารที่ จ�ำเป็นต่อร่างกายของคนเรา ถึงแม้ว่าร่างกาย ต้องการวิตามินไม่มากนัก แต่ก็ขาดไม่ได้ เพราะจะ ท�ำให้ระบบร่างกายผิดปกติ หรือเกิดโรคต่าง ๆ ได้ ถ้าเราขาดวิตามินตัวใดตัวหนึง่ จะมีอาการป่วยซึง่ มีลกั ษณะเฉพาะ ขึ้นอยู่กับวิตามินที่ขาด ดังนั้น เราจึงต้องได้รับวิตามินแต่ละชนิด อย่างเพียงพอ อย่างไรก็ตาม ร่างกายของคนเราต้องการวิตามิน แต่ละชนิดในปริมาณไม่เท่ากัน แต่ไม่ว่าจะต้องการเป็นจ�ำนวน น้อยหรือมากต่างก็มีความส�ำคัญและจ�ำเป็นต่อร่างกาย และไม่ อาจใช้แทนกันได้ค่ะ วิตามินแบ่งออกเป็น 2 จ�ำพวก คือ 1. วิตามินที่ละลายในไขมัน ได้แก่ วิตามินเอ ดี อี และ เค 2. วิตามินที่ละลายในน�้ำ ได้แก่ วิตามินบี และ ซี วิตามินที่ร่างกายได้รับส่วนใหญ่มาจากอาหารที่เรารับประทาน เข้าไป อีกส่วนหนึง่ ร่างกายสามารถสังเคราะห์ขนึ้ เองได้ เช่น วิตามิน ดี ที่ร่างกายสังเคราะห์ขึ้นเองโดยอาศัยแสงแดดอ่อน ๆ ยามเช้าค่ะ แต่ถึงแม้ร่างกายสามารถผลิตได้เองก็ตาม แต่ก็ยังไม่เพียงพอกับ ความต้องการของร่างกาย จึงจ�ำเป็นต้องทานเข้าไปอีกเช่นเดียวกับ วิตามินอื่นๆ ที่ร่างกายไม่สามารถสังเคราะห์ได้ ทีนจี้ ะยกตัวอย่างพอสังเขป ให้เห็นว่าวิตามินแต่ละชนิดมีประโยชน์ ต่อร่างกายอย่างไร และพบได้ในอาหารตามธรรมชาติอะไรบ้างค่ะ ขอเริ่มที่วิ ต ามิ นเอ ซึ่งช่วยป้องกันการติดเชื้อ การมองเห็นใน เวลากลางคืน การสร้างเนื้อเยื่อผิวหนัง ลดสิวและโอกาสการเกิด โรคสะเก็ดเงิน มะเร็ง ต้อหิน และยังเสริมสุขภาพผิว วิตามินเอ จะพบมากใน ผักและผลไม้ที่มีสีเหลือง ตับ ไข่แดง นม เนย ปลา แมกเคอเรล
วิตามินบี 1 ช่วยเสริมการเผาผลาญคาร์โบไฮเดรตไปใช้เป็น พลังงาน มีผลต่อการท�ำงานของระบบประสาท หัวใจและทางเดิน อาหาร เมื่อขาดจะเกิดอาการเหนื่อยง่าย เบื่ออาหาร ชาตามมือ 14 • THAI DENTAL MAGAZINE
วิตามินอี จ�ำเป็นต่อการเจริญและพัฒนาของเซลล์ประสาท เป็น
สารต้านอนุมูลอิสระ ป้องกันการแตกสลายของเยื่อหุ้มเซลล์ ถ้า ร่างกายได้รับวิตามินอีไม่เพียงพอจะส่งผลเสียต่อระบบกล้ามเนื้อ ประสาท หัวใจ และหลอดเลือด พบมากใน น�้ำมันพืช ถั่วต่าง ๆ ผัก เขียวปนเหลือง
ขอแถมประโยชน์ของวิตามินในแง่ความสวยความงามอีกสักเล็ก น้อย ตัวอย่างเช่น วิตามิน ซี สามารถกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนที่ ผิว ช่วยในกระบวนการหายของแผลต่าง ๆ ลดเลือนรอยด�ำบริเวณผิ ส่วนวิตามิน เอ จะช่วยลดริ้วรอยตื้นๆ ได้ ท�ำให้สีของกระแดดแบบ ตื้นจางลงได้บ้าง รวมทั้งวิตามิน อี ที่อยู่ในรูปของการรับประทาน สามารถเร่งการหายของแผล ลดการเกิดมะเร็งผิวหนัง และอาการ แพ้แดด ได้ เห็นข้อดีของวิตามินมากมายอย่างนี้ อย่างไรก็เลือกทานอาหารเพือ่ ให้ได้วติ ามินกันอย่างครบถ้วนนะคะความจริงแล้ววิตามินเสริมผลิต ขึ้นส�ำหรับผู้ที่มีปัญหาทางสุขภาพ หรือผู้ที่มีอาการผิดปกติอันเกิด จากการขาดวิตามิน ฯลฯ ส่วนคนที่รับประทานอาหารได้ครบ 5 หมู่ น่าจะได้รับวิตามินทุกชนิดครบถ้วนตามที่ร่างกายต้องการอยู่แล้ว
และเท้าแขนขาไม่มีแรง วิตามินบี 1จะมีมากในธัญพืช ข้าวซ้อมมือ ถั่ว ต่างๆ งา ตับ หน้าที่ของผิวหนังและเยื่อบุต่างๆ เพิ่มระดับพลังงาน บ�ำรุงผิว ผมและ เล็บ หากได้รบั ไม่เพียงพอจะท�ำให้ผวิ หนังอักเสบ เป็นแผลทีม่ มุ ปากหรือ ปากนกกระจอก อาหารจ�ำพวกนม ไข่ เนื้อสัตว์ ตับ ผักใบเขียว โยเกิร์ต จะมีวิตามินบี 2 มาก
วิตามินบี 6 ช่วยในการท�ำงานของระบบประสาท การสร้างเม็ดเลือด ช่วยรักษาสภาพผิวหนังให้เป็นปกติ ดังนัน้ เมือ่ ขาดจึงมีอาการอ่อนเพลีย โลหิตจาง ชาปลายมือปลายเท้า วิตามินบี 6 พบมากใน เนื้อสัตว์ ผัก ต่าง ๆ ปลา และยีสต์ ประสาทส่วนกลางและ การดูดซึมของทางเดินอาหาร หากได้รบั ไม่เพียง พอกับความต้องการของร่างกายจะปรากฏภาวะโลหิตจาง อ่อนเพลีย ความบกพร่องของระบบประสาทส่วนกลาง วิตามินชนิดนี้พบมากใน อาหารจ�ำพวกเนื้อสัตว์ นมและเนย
วิตามินซี ช่วยสร้างภูมิต้านทานแก่ร่างกาย การสร้างผิวหนัง กระดูก ฟันและหลอดเลือด เมื่อขาดหรือได้รับปริมาณไม่เพียงพอ จะท�ำให้แผล หายช้า เลือดออกง่าย ฟันหลุดร่วงได้งา่ ย พบมากในผลไม้สดและผักสด
วิตามินดี ช่วยในกระบวนการดูดซึมแคลเซียมซึ่งมีส่วนส�ำคัญต่อการ
เจริญของกระดูกและฟัน ผู้ที่ขาดวิตามินดีจะมีอาการปวดเมื่อย ปวด ข้อและกระดูกอ่อน พบมากใน ตับ เนื้อสัตว์ นม ไข่ เนย
รูเ้ รือ่ งราวของสารพัดวิตามินแล้ว อยากจะเน้นว่า ถ้าคุณรับประทาน อาหารครบทุกประเภทในปริมาณที่เหมาะสม รักษาสุขภาพให้แข็ง แรงอยู่เสมอ ก็ไม่จ�ำเป็นต้องใช้วิตามินเสริมอย่างมากมาย หรือใช้ แบบพร�่ำเพรื่อ เพราะวิตามินนั้นมีประโยชน์ต่อร่างกายก็จริง แต่ถ้า ได้รับในปริมาณที่เกินพอดี ก็ส่งผลเสียต่อร่างกายได้ค่ะ อย่างเช่น วิตามินเอ หากได้รับในปริมาณมากเกินไป จะท�ำให้ อาเจียน ผมร่วง ผิวหนังแห้งตกสะเก็ด ท�ำลายประสาทตา ตับ และ กระดูก หรืออาจท�ำให้เด็กในท้องพิการได้ หรือวิตามินบี 6 ถ้าได้รบั เกินความต้องการของร่างกายจะมีอาการเดินเซ มือเท้าชา และส่ง ผลให้ประสาทกล้ามเนื้อแขนขาถูกท�ำลาย ส่วนคนที่ได้รับวิตามิน ซีเกินพอดีจะมีอาการปวดท้อง แน่นท้อง ท้องเสีย ท้องอืด และอาจ รุนแรงถึงขั้นเป็นนิ่วในไตได้ หรือ คนที่ทานวิตามินอีปริมาณมาก เกินจะมีอาการปวดศีรษะ อ่อนเพลีย ตาพร่ามัว กล้ามเนื้อล้า แน่น ท้องและท้องร่วง ทีนมี้ าว่ากันเรือ่ งวิตามินกับคนท�ำงานกันบ้าง ทันตแพทย์อย่างเราๆ ท่านๆ หรือแม้แต่คนท�ำงานในออฟฟิศส่วนใหญ่มกั เป็นงานทีต่ อ้ งใช้ สายตามาก นัง่ นาน ๆ ออกก�ำลังกายน้อย ใช้สมองมากและอาจจะ เครียดบ่อย ๆ วิถีชวี ติ เช่นนี้จ�ำเป็นต้องเสริมวิตามินอะไรบ้างหรือไม่ ว่ากันว่าในภาวะเครียด ร่างกายของเราต้องการวิตามินบางชนิด เพิ่มขึ้น เช่น วิตามินซี เอ บี 5 บี 6 กรณีคนที่มีความเครียดสูง ร่างกายจะขาดวิตามินซีอย่างมาก แต่ความต้องการทีเ่ พิม่ ขึน้ ก็ไม่ได้ มากมายจนจ�ำเป็นต้องทานวิตามินเสริมแต่อย่างใด ถ้าคุณบริโภค อาหารให้ครบหมู่ อาจเน้นทานผลไม้และธัญพืชต่าง ๆ ในปริมาณที่ มากขึน้ ก็จะช่วยชดเชยความต้องการของร่างกายทีเ่ พิม่ ขึน้ ดังกล่าว ได้ อีกทั้งยังไม่มีหลักฐานแสดงว่า การทานวิตามินเสริมจะช่วย แก้เครียดหรือท�ำให้เรามีพลังงานมากขึ้นได้
วิตามินบี 2 เกี่ยวข้องในการหายใจของเซลล์ กระบวนการมองเห็น
วิตามินบี 12 จ�ำเป็นต่อการสร้างเม็ดเลือด การท�ำงานของระบบ
คุณไม่รู้ซ่อนเร้นอยู่ ทางที่ดีควรปรึกษาแพทย์ ก่อนเลือกทานวิตามินเสริมนะคะ
ไม่จ�ำเป็นต้องรับ “วิตามินเสริม” หรือยาเม็ดวิตามินอะไรเพิ่มเติม อีก แถมวิตามินที่ได้จากอาหารธรรมชาติยังดูดซึมได้ดีกว่าวิตามิน สังเคราะห์ และราคาก็ถูกกว่าด้วย บางคนทานวิ ต ามิ น เสริ ม เป็ น หลั ก อาหารที่ ท านจะถู ก หลั ก โภชนาการหรือไม่กไ็ ม่เคยใส่ใจ อย่างนีค้ งไม่ถกู ต้อง เพราะอย่างไร เสียวิตามินเสริมก็คงทดแทนคุณค่าทางโภชนาการที่มีในอาหาร หลัก 5 หมู่ตามธรรมชาติไม่ได้ ก่อนจะนึกถึงวิตามินเสริม.... ลองปรับปรุงโภชนาการของคุณก่อน ถ้ามั่นใจว่าเราทานอาหารถูกหลักโภชนาการทุกอย่างแล้ว แต่ยังมี อาการผิดปกติ ก็อย่าเพิง่ ด่วนสรุปว่าเกิดจากปัญหาขาดสารอาหาร แล้วไปซื้อยาเม็ดวิตามินมารับประทานเอง เพราะอาจมีโรคอื่น ๆ ที่
ถ้าการงานท�ำให้คุณเคร่งเครียด เหนื่อยล้า นอกจากต้องปรับนิสัย การรับประทานให้เหมาะสม อาทิ ทานอาหารให้ครบทุกมือ้ และครบ 5 หมู่ เพื่อให้ได้รับสารอาหารอย่างครบถ้วน พยายามเลี่ยงอาหาร จานด่วนหรืออาหารขยะทีไ่ ม่มคี ณ ุ ค่า กินให้เป็นเวลาไม่เว้นเป็นบาง มื้อ เป็นต้น รวมถึงการปรับพฤติกรรมการท�ำงานที่จะช่วยลดความ เหนื่อยล้า เช่น ควรนั่งในท่านั่งที่ถูกต้อง ถ้ารู้สึกสายตาอ่อนล้า อย่า ขยีต้ าให้นวดคลึงเบาๆ และบริหารดวงตาเพือ่ คลายความตึงเครียด ด้วย การกลอกตาไป-มา เป็นวงกลม หลายๆ รอบ ทีส่ ำ� คัญอย่างยิง่ คือควรหาเวลาออกก�ำลังกาย พักผ่อนให้เพียงพอ แล้วอย่าลืมหาวิธี การลดความเครียดที่เหมาะสมและไม่ท�ำร้ายสุขภาพด้วย อ่านถึงบรรทัดนี้ คงช่วยเปิดมุมมองเกี่ยวกับวิตามินส�ำหรับ คุณผู้อ่านกันไม่มากก็น้อยนะคะ อดใจรอเรื่องดีๆ กับสุขภาพ ได้ใหม่ในฉบับหน้า.... สวัสดีค่ะ 15 • THAI DENTAL MAGAZINE
ขอเชิญร่วมงานคืนสู่เหย้า
ชาวทันตะ มหิดล ในวัมพุธที่ 14 ธันวาคม 2554 ณ หอประชุมสโมสรกองทัพบก ถนน วิภาวดีรังสิต
และขอเชิญศิษย์เก่าทุกท่าน... ร่วมประกวดภาพถ่ายในหัวข้อ
DENT MU GOT TALENT รายละเอียดการส่งภาพเพื่อร่วมประกวด 1 ซีดีไฟล์ภาพ 2 ภาพถ่ายขนาด 12 x18 นิ้ว 3.ค�ำบรรยายภาพสั้นๆ (ไม่เกิน 50 ค�ำ) 4.รูปถ่าย 2 นิ้วของผู้ส่งประกวด โดยส่งมาที่สโมสรนักศึกษา คณะทันตแพทยศาสตร์ ม.มหิดล
อย่าลืม add เข้ามาน๊า
ติดตามรายละเอียดและดาวน์โหลด แบบฟอร์มการสมัครได้ที่ Facebook งานคืนสู่เหย้า ทันตะมิดล 16 • THAI DENTAL MAGAZINE
THAI DENTAL MAGAZINE • 17
• Behind The Scene
เบื้องลึกเบื้องหลัง
กองทุนทันตกรรม
ฉบับที่แล้วเราได้น�ำเสนอเรื่องกองทุนทันตกรรม 1200 ล้านว่าเกิดขึ้นแล้วในปี 2554 ท่านผู้อ่าน หลายท่านคงสงสัยว่า “เขาคิดมาได้อย่างไร?” ฉบับนี้ Thai Dental Magazine จึงส่งนักเขียน กิตติมศักดิ์ ทพ. อรรถพร ลิ้มปัญญาเลิศ ผู้อ�ำนวยการส�ำนักบริหารการชดเชยค่าบริการ ไปสัมภาษณ์นพ. ประทีป ธนกิจเจริญ (รองเลขาธิการส�ำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่ง ชาติ ) เพื่อเป็นพื้นฐานการให้ท่านๆ ได้ท�ำความ เข้าใจกองทุนทันตกรรม ให้เราได้ร่วมกันคิดและ ขับเคลื่อนกองทุนในอนาคต ค�ำถาม กองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เกี่ยวข้อง กับ ประชาชนคนไทยอย่างไร ? ค�ำตอบ กองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เป็นผลจาก พรบ. หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2545 มีจุดมุ่งหมายที่จะดูแล ประชาชนให้เข้าถึงและได้รับบริการสาธารณสุขตามสิทธิที่พึงได้ ในฐานะความเป็นประชาชนไทย โดยการสร้างระบบและกลไกเพือ่ กระจายภาระทางการเงินการคลังด้านสาธารณสุขไปสู่ประชาชน กลุ่มต่าง ๆ ให้ได้รับบริการสาธารณสุขที่มีคุณภาพและมีการใช้ ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพซึ่งจะก่อให้เกิดความเป็นธรรมมาก ขึน้ ในระบบสุขภาพของประเทศปัจจุบนั กองทุน ฯ ได้ดแู ลประชาชน ให้มีหลักประกันสุขภาพถึง 47 ล้านคน
22 • THAI DENTAL MAGAZINE
ค�ำถาม ที่มาของการจัดตั้งกองทุนทันตกรรม? ค�ำตอบ ก่อนจะตอบถึงที่มาของการจัดตั้งกองทุนทันตกรรม ใน ระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาตินนั้ จะขออธิบายถึงภาพรวมของ ประเทศไทยในด้านการบริหารจัดการระบบหลักประกันสุขภาพดังนี้ เนื่องจากในปัจจุบันประชาชน มีกองทุนที่ดูแลในด้านหลักประกัน สุขภาพอยู่ 3 กองทุน ประกอบด้วยกองทุนสวัสดิการรักษาพยาบาล ข้าราชการ กองทุนประกันสังคม และกองทุนหลักประกันสุขภาพ แห่งชาติซึ่งทั้ง 3 กองทุน ต่างก็มีกลุ่มของประชาชนคนไทยใน สถานะต่าง ๆ ทีต่ อ้ งดูแล โดยในแต่ละกองทุนมุง่ ทีจ่ ะบริหารจัดการ ผ่านกลไกทางการเงินการคลังเพือ่ ลดภาระค่าใช้จา่ ยของการเข้ารับ บริการด้านสุขภาพ ดังนั้นภาระค่าใช้จ่ายจากการรักษาโรคต่าง ๆ เช่น โรคมะเร็ง โรคไตวาย โรคหลอดเลือด โรค หัวใจ ซึ่งท�ำให้ประชาชนเกิดภาวะล้มละลาย หรือเกิดค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพอื่น ๆ ที่ท�ำให้ เกิดภาระทางการเงินกับประชาชน จึงมีความ จ�ำเป็นที่ทั้ง 3 กองทุนจะต้องเข้าไปบริหาร จัดการดังกล่าว จากสิ่งที่เกิดขึ้น ท�ำให้ใน ระยะต่อไปจากนี้ระบบบริการสุขภาพขั้นพื้น ฐานทีม่ คี วามจ�ำเป็น จะถูกทัง้ 3 กองทุนเข้าไป บริหารจัดการแทนประชาชน เช่นเดียวกันกับ กองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ บริการทันตกรรมนับเป็นบริการพื้น ฐานที่มีความส�ำคัญ จ�ำเป็นต้องมีการเข้าไป บริหารจัดการ โดยมีเหตุผลดังนี้ แนวโน้มของค่าใช้จ่ายด้านทันต กรรมสูงขึ้นเรื่อยๆ หากปล่อยให้ตามกลไก ตลาดจะท�ำให้ประชาชนบางกลุ่มเข้าไม่ถึง บริการ ถึ ง แม้ บ ริ ก ารทั น ตกรรมจะเป็ น เรื่องการบริการสุขภาพขั้นพื้นฐานทั่วไป แต่ มีความเฉพาะด้านทั้งผู้ให้บริการและสถาน THAI DENTAL MAGAZINE • 23
ยังไม่ครอบคลุมทุกอย่าง ประชาชนยังต้อง มีค่าใช้จ่ายในการเข้ารับบริการบางส่วน เหตุผล จากงบประมาณไม่รองรับ
การที่ ป ระเทศไทย จั ด ตั้ ง กองทุ น ทั น ต กรรมขึ้ น นั้ น ได้ ค� ำ นึ ง ถึ ง ปั ญ หาเรื่ อ ง งบประมาณที่ จ ะเกิ ด เช่ น เดี ย วกั บ ต่ า ง ประเทศหรือไม่ ?
บริการ ปัญหาที่เกิดจากการบริการอาจจะถูกละเลยมีผลกระทบ ต่อสุขภาพโดยรวม เป็นการให้บริการโดยกลุ่มวิชาชีพเฉพาะ มีการกระจายตัว ของกลุม่ ผูใ้ ห้บริการอยูใ่ นเขตกรุงเทพและปริมณฑลซึง่ ส่วนใหญ่จะ เป็นสถานบริการภาคเอกชน ทัง้ นี้ หลังจากทีม่ กี ารจัดตัง้ กองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ได้มีการคิดระบบการบริหารจัดการบริการทันตกรรมนี้มาแล้ว 4-5 ปี จนล่าสุดในปีงบประมาณ 2554 ได้มีการเชิญนักวิชาการและผู้ เกี่ยวข้องเข้ามาก�ำหนดแนวทางในการบริหารจัดการกองทุนทันต กรรมอย่างจริงจัง จนมีการจัดตั้งกองทุนทันตกรรมเพื่อเป็นกลไก ในการด�ำเนินการดังกล่าวขึ้น
ค�ำถาม มีหลาย ๆ ประเทศที่พัฒนาแล้ว สวัสดิการ ที่รัฐจัดให้ด้านการบริการทันตกรรมก็ยังไม่ครอบคลุม ทุกอย่าง 24 • THAI DENTAL MAGAZINE
ค�ำตอบ ส� ำ นั ก งานหลั ก ประกั น สุ ข ภาพแห่ ง ชาติ ได้ศึกษาประสบการณ์จากต่างประเทศ ใน การออกแบบระบบ ซึ่งถือได้ว่าเป็นจุดแข็งของ ประเทศไทยทีส่ ามารถสร้างระบบทีม่ คี วามเฉพาะ และท�ำให้เราประสบผลส�ำเร็จในหลาย ๆ ด้าน เช่น ประสบผลส�ำเร็จในการบริหารจัดการโรค หัวใจ โรคมะเร็ง โรคไตวาย ประสบความส�ำเร็จ ในการควบคุมโรคติดต่อต่างๆ เช่น ผู้ติดเชื้อ HIV รวมทั้งความส�ำเร็จในการสร้างระบบเครือข่าย บริการสุขภาพที่มีการกระจายไปสู่รากหญ้า ที่ ประเทศไทยประสบความส�ำเร็จได้เป็นเพราะเรา มีการสร้างระบบที่มีความเฉพาะของเราเอง จาก การเทียบเคียงเรียนรู้ประสบการณ์จากประเทศ ต่าง ๆ เรื่ อ งระบบหลั ก ประกั น สุ ข ภาพหลายๆ ประเทศมองว่าต้องมีความพร้อมด้านเศรษฐกิจ และฐานะทางการเงินก่อน จึงจะด�ำเนินการ ซึ่ง ทางองค์การอนามัยโลกให้ค�ำแนะน�ำว่าไม่ต้อง คอย ขอให้สร้างระบบสุขภาพตามบริบทของตัว เอง เพียงแต่เรียนรูจ้ ากประสบการณ์จากประเทศ อื่น ดังนั้นประเทศไทยได้พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่า ถ้าเรามีการจัดระบบที่ดี ไม่ปล่อยให้เป็นระบบ ตลาดเสรีก็จะลดภาระค่าใช้จ่ายในภาพรวมลง และท�ำให้ทุกคนสามารถเข้าถึงบริการตัวอย่าง
เช่น การบริการจัดการโรคไตวาย ซึ่งรัฐเข้ามาบริหารจัดการท�ำให้ สามารถควบคุมด้านค่าใช้จ่าย ป้องกันไม่ให้เกิดการล้มละลายของ ประชาชนได้ โดยที่หลาย ๆประเทศไม่กล้าที่จะให้หลักประกันด้าน นี้กับประชาชน เป็นต้น ส่วนเรื่องบริการทันตกรรม ในปัจจุบันถ้าปล่อยให้เป็นระบบ
ค�ำตอบ ถ้าเป็นเรือ่ งการให้บริการด้านทันตกรรม โดยหลักการจะ ต้องมีการกระจายไปยังพืน้ ทีข่ าดแคลน แต่ใครจะเป็นเจ้าของสถาน บริการนั้น ยังม่ใช่ประเด็นส�ำคัญ แต่ประเด็นส�ำคัญอยู่ที่เรื่องหลัก การ หากส�ำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ส�ำนักงานประกัน สังคม หรือสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ ในฐานะผูซ้ อื้ บริการ / ผูจ้ ดั การระบบ มาสร้างสถานบริการเอง ก็อาจจะท�ำให้ความเป็นก ลางเปลี่ยนไป ในด้านการบริหารจัดการ ถ้าเป็นไปได้จะไม่ท�ำ หรือ ถ้ามีความจ�ำเป็นต้องท�ำก็ต้องท�ำด้วยความระมัดระวังอย่างมาก ตลาดเสรีก็อาจจะเป็นภาระให้กับประชาชน ท�ำให้มีค่าใช้จ่ายสูง รวมทั้งเรื่องของการเข้าถึงบริการ ดังนั้นรัฐต้องลงทุนให้เพื่อให้เกิด การกระจายบริการให้ทั่วถึง
ค�ำถาม ปัจจัยแห่งความส�ำเร็จของการจัดตั้งกองทุน ทันตกรรม มีอะไรบ้าง? ค�ำตอบ การมีส่วนร่วมของวิชาชีพ นักวิชาการ มาร่วมกันก�ำหนด แนวทาง โดยรัฐเป็นเจ้าภาพ การรับรู้และความร่วมมือของผู้ให้บริการทั้งหลาย ทั้งภาค เอกชนและภาครัฐที่จะร่วมด�ำเนินการตามบริบทของตนเอง การมีส่วนร่วมของภาคส่วนอื่น ๆ เช่น องค์กรปกครองส่วน ท้องถิ่น เทศบาล ภาคีเครือข่ายภาคสังคม เข้ามาช่วยผลักดันให้ ตัวระบบเกิดการขยับขยายให้มากขึ้น เพื่อให้เป็นระบบถาวรของ ประเทศไทย การมีส่วนร่วมของผู้ป่วยและประชาชน
ค�ำถาม สถานบริการภาคเอกชนจะมีบทบาทอย่างไร ต่อกองทุนทันตกรรมนี้? ค�ำตอบ 1. ต้องยอมรับความจริงว่าขณะนี้มีการกระจุกตัวของทันตแพทย์ อยู่ในสถานบริการภาคเอกชนเป็นส่วนใหญ่ ในการบริหารจัดการ กองทุนทันตกรรมนี้ จะมีส่วนเกี่ยวข้องกับสถานบริการภาคเอกชน พอสมควร ดังนัน้ ถือเป็นการเตรียมเพือ่ การเปลีย่ นแปลงครัง้ ส�ำคัญ ของหน่วยบริการภาคเอกชน 2. การออกแบบในการบริหารจัดการกองทุนทันตกรรมในช่วงแรก จ�ำเป็นต้องขอความร่วมมือและใช้ประโยชน์รว่ มกันกับสถานบริการ ภาคเอกชนในข้อตกลงทีย่ อมรับกันได้ โดยออกแบบบริการทีส่ ถาน บริการภาคเอกชนถนัดและมีความหลากหลาย 3.ต้องมีการสนับสนุนในแง่การพัฒนาศักยภาพ ซึ่งท�ำควบคู่ไป กับการขยายทรัพยากรออกไปรวมทั้งเรื่องการใช้ประโยชน์ร่วมกัน
ค�ำถาม มแี นวคิดเรือ่ งการสร้างหน่วยบริการเฉพาะบาง อย่างในพื้นที่ห่างไกล และกองทุนเข้าไปบริหารจัดการ เองจะมีแนวโน้มว่าจะเป็นไปได้หรือไม่?
ค�ำถาม อีก 10 ปีข้างหน้ามีความคาดหวังและมีเป้า หมายอย่างไรเกี่ยวกับการจัดตั้งกองทุนทันตกรรม? ค�ำตอบ คาดหวังว่าใน 10 ปีขา้ งหน้าคนรุน่ ใหม่จะมีแนวคิดในด้าน สุขภาพที่ดีขึ้น ในส่วนกลุ่มอื่นก็ค่อย ๆ แก้ไขเฉพาะหน้า เช่น ปัญหา คนชรา ก็ใช้โครงการทันตกรรมประดิษฐ์ โดยการบริหารจัดการ ต้องมองว่ากองทุนนี้วางเป้าหมายไว้อย่างไร ก็ด�ำเนินการให้บรรลุ เป้าหมายนั้นเราจะเน้นไปที่คนรุ่นใหม่ ได้แก่ เด็กในวัยก่อนเรียน และเด็กในวัยปฐมศึกษา จัดระบบการรับรูข้ า่ วสารในโรงเรียน ทำ� ให้ เด็กรุ่นใหม่ได้รับรู้เรื่องของการเข้ารับบริการด้านทันตกรรม เป็นต้น
ค�ำถาม มีแนวคิดอย่างไรทีท่ ำ� โครงการหลายอย่างแล้ว ประสบผลส�ำเร็จท�ำให้ส�ำนักงานหลักประกันสุขภาพ แห่งชาติ มีภาพลักษณ์ที่ดีขึ้น? ค�ำตอบ มีวิธีคิด 3 ส่วนคือ 1. กลุ่มประชาชนที่ใช้บริการด้านสุขภาพที่มีอยู่ จ�ำเป็นต้อง เพิ่มเติมสิทธิประโยชน์อะไรบ้างเข้าไปเพื่อให้เข้าถึงบริการมากขึ้น เช่น โรคมะเร็ง โรคหัวใจ ซึ่งสามารถท�ำไปพร้อมกับการท�ำให้ระบบ บริการมีขวัญก�ำลังใจในการท�ำงานทีเ่ พิม่ มากขึน้ เพือ่ ลดปัญหาการ เข้าถึงบริการและลดอัตราการตาย 2. กลุ่มประชาชนที่ใช้บริการด้านสุขภาพที่มีอยู่แต่ขาดแคลน บริการและต้องสร้างเพิ่มเติม เช่น การสร้างระบบปฐมภูมิ โดยใช้ กลยุทธ์ในการขยายการให้บริการออกไป 3. การสร้างระบบขึน้ มาใหม่ เช่น เรือ่ งกองทุนสุขภาพระดับพืน้ ที่ รวมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นซึ่งเป็นเครื่องมือในการ สร้าง สุขภาพระดับชุมชน เป็นการดูแลภายในชุมชนของตนเองอย่างมี ส่วนร่วม ซึ่งการน�ำวิธีคิดทั้ง 3 ส่วนมาท�ำต้องมีแรงขับเคลื่อนทางด้าน การเงินเป็นกลไกลส�ำคัญ ผนวกกับการมีส่วนร่วมจากที่ฝ่าย ที่เ กี่ย วข้อ ง ที่เ ราได้เ ปรีย บคื อด้ า นการเงิ น การคลั ง คื อ มี การรวมศูนย์โดยมีนักวิชาการชี้น�ำ มีการจัดการที่ดี ท�ำให้มี ประสิทธิภาพที่สูงกว่า แต่ที่ส�ำคัญที่สุดอยู่ที่การลงมือท�ำ ภาพประกอบบทความ ขอขอบคุณ ทพ.ณัฐธพัฒน์ บุรพธานินทร์ THAI DENTAL MAGAZINE • 25
นั บ เป็ น ความหวั ง เล็ ก ๆ ที่ ไ ด้ รู ้ ว ่ า มี ค วามพยายาม หยิ บ ยกประเด็ น คุ ณ ธรรมจริ ย ธรรมจนถึ ง การแพทย์ ที่ มี หั ว ใจ ความเป็นมนุษย์ บรรจุในหลักสูตรการเรียนการสอนของคณะ ทันตแพทยศาสตร์หลายสถาบัน เป็นจุดเริ่มต้นเล็กๆ ภายใต้ โครงสร้างใหญ่ของสถาบันการศึกษา ที่เปิดพื้นที่ให้มีการเรียน การสอนเรื่องอื่นนอกเหนือจากศาสตร์ทางทันตกรรม พื้นที่เล็กๆ เหล่านี้ ก�ำลังพยายามเพาะเมล็ดพันธุ์ความดีงาม ลงในหัวใจของว่าที่คุณหมอฟัน คนในพื้นที่เล็กๆเหล่านี้ มีเรื่อง เล่ามากมายที่อยากจะส่งเสียงดังๆ ว่า พวกเขาก�ำลังท�ำอะไรกัน อยู่ เรื่องคุณธรรมจริยธรรมที่สอนกันตั้งแต่อนุบาล ท�ำไมยังต้อง มาสอนกับเด็กวัยรุ่นในมหาวิทยาลัยอีก น่าเบื่อมั้ย ท�ำไปแล้วเด็ก ทุจริตน้อยลงหรือเปล่า ท�ำไปแล้วได้อะไร มีอะไรที่ต้องท�ำกันต่อ และอีกหลายเรือ่ งราวเกีย่ วกับความพยายามบ่มเพาะต้นกล้าในรัว้ คณะทันตแพทยศาสตร์ สถาบันต่างๆ จะน�ำมาบอกเล่าผ่านหน้า กระดาษนี้
เพาะต้นกล้า...กล้าจามจุรี* เตรียมดิน ..เตรียมกระถาง..เตรียมใจ ไปเพาะต้นกล้า
เพาะต้ น กล้ า .... กล้าแห่งความดีงาม กว่าจะสร้างคนคนหนึ่งให้เป็นทันตแพทย์นับว่ายากแล้ว แต่การสร้างทันตแพทย์ที่ดีมีคุณธรรม ดูจะเป็นสิ่งที่เหนื่อยหนักและท้าทายยิ่งกว่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคสมัยที่คนรวย ได้รับการยกย่องนับถือมากกว่าคนดี และ เยาวชนของชาติพูดด้วยหน้าตาใสซื่อว่าการคอรัปชั่น เป็นเรื่องปกติที่ยอมรับได้ในสังคมไทย (ว่าแล้วก็กลับไปดูซีรีย์ส์เกาหลี เล่น BB ต่อดีกว่า) 26 • THAI DENTAL MAGAZINE
ข้อคิดเห็นของนิสิตต่อวิชา “การพัฒนาความเป็นวิชาชีพ” (Professional Development) จะเป็นค�ำกล่าวเกินจริงหรือไม่ คงต้องตัดสินกันเมื่ออ่านถึงบรรทัดสุดท้าย อ.ทญ.ดร.เกศกาญจน์ เกศวยุธ ตัวแทนผู้สอนรายวิชานี้เล่า ถึงสิ่งที่ตัวเองและทีมงานพยายามปลุกปั้นมากว่าสี่ปี เมื่อถูกถาม ว่าเป็นวิชาอะไร ท�ำไมต้องมีวิชานี้ สอนอะไร เนื้อหาเป็นอย่างไร ค�ำตอบนั้นยากจะอธิบาย “เรามีการพูดเรื่องนี้เป็นรูปธรรมชัดเจน ... เราคือ ผู้สอน สมัย เรามีวิชาที่มาบอกมั้ยว่า การทุจริตคืออะไร แต่ตอนนี้เราเอามา สอนอยูใ่ นเนือ้ หาเป็นรายวิชา เหตุเกิดเนือ่ งจากว่าการทุจริต มมี าก ขึ้นเรื่อยๆ ไม่ข�ำนะ..เป็น serious problem กันเลย” ท�ำไมอาจารย์ เกศกาญจน์และอาจารย์ทา่ นอืน่ ๆ ในทีมซึง่ มีภาระมากมายทัง้ งาน
สอน งานวิจัย คุมคลินิก คุมแล็บจึงเลือกมาดูแลวิชานี้ เหตุผล สั้นๆ คือ “ เป็นความท้าทายในการสอนอย่างมาก ที่ต้องมีรูปแบบ การน�ำเสนอหลักสูตรนี้ได้รับการสนับสนุนอย่างต่อเนื่องมาจนถึง ผู้บริหารคณะฯ ชุดปัจจุบันอันมี รศ.ทญ.วัชราภรณ์ ทัศจันทร์และ รศ.ทญ.ดร.สมพร สวัสดิสรรพ์ เป็นคณบดีและรองคณบดีฝ่าย วิชาการการออกแบบการเรียนการสอนที่หลากหลาย เป็นกลยุทธ์ ในการเข้าถึงนิสิตให้คิดและตระหนักถึงความส� ำคัญของการมี คุณธรรม จรรยาบรรณได้ โดยนิสิตไม่เกิดความเบื่อหน่าย กิจกรรม ต่างๆ ที่ใช้ในการเรียนการสอนเกิดจากการระดมสมองของทีมงาน อันได้แก่ ผศ.ทญ.เจนจิรา ถิระวัฒน์, อ.ทญ.ดร.พิไลพร วิวัฒน์บุตร สิริ, อ.ทญ.ดร.สิรีรัตน์ ปลื้มสัมพันธ์, อ.ทพ.ดร.ธนภูมิ โอสถานนท์,
อ.ทพ.ศุภชัย ชื่นจิตรวงษา, อ.ทญ.ดร.พนิดา ธัญญศรีสังข์, อ.ทญ. พสุเพ็ญ โกศัลลกูฏ และอ.ทญ.ดร.เกศกาญจน์ เกศวยุธ งานนี้จึง เป็นเรื่องของ “ ใจ” ล้วนๆ ทีมอาจารย์ผู้รับผิดชอบรายวิชาต้องมา ระดมสมอง นัง่ คุยขบคิด คดิ คิด แล้วก็คดิ วา่ จะตีโจทย์ คือ Course description ของวิชานี้ให้แตกออกมาเป็นตารางสอนแต่ละชั่วโมง ผ่านหัวข้ออะไร กิจกรรมใดจึงจะเหมาะกับนิสิตแต่ละปีที่มีวุฒิ ภาวะต่างกัน “..ปีแรกที่เริ่มสอน เด็กประเมินว่า เป็นวิชาที่เนื้อหาหลาก หลายมาก จับประเด็นการเรียนไม่คอ่ ยได้ ยงั มองไม่เห็นความเชือ่ ม โยงในวิชาชีพ ก็ยอมรับว่าช่วงแรกสอนตามหัวข้อที่ได้รับ จากนั้น ทีมงานก็ทำ� งานหนักขึน้ กว่าเดิม มีการปรึกษาพูดคุยกันบ่อย แต่ละ ครั้งก็ใช้เวลานานมาก มีการปรับหัวข้อ วิธีการสอน ตลอดทุกปีการ THAI DENTAL MAGAZINE • 27
จากสิ่งที่เด็กเห็นว่าเป็นวิชาที่เนื้อหากระจัดกระจาย จับประเด็นยาก ท�ำให้ทีมอาจารย์กลับมาคิด วิเคราะห์และปรับเปลี่ยนรูปแบบกิจกรรม ที่จะท�ำให้สาระประเด็นต่างๆ ชัดเจน การเรียน มีความสนุกสนาน ไม่น่าเบื่อ และเข้าไปจับใจนิสิต โดยหลักการพยายามที่จะลดการสอน ที่เป็นการบรรยาย และเพิ่มกิจกรรมที่หลากหลาย เช่น การน�ำคลิปวิดิโอ โฆษณา ซีรี่ส์ละคร มาเป็นสื่อการสอน เป็นต้น Course description ที่เป็นนามธรรม ถูกน�ำมาสื่อสารผ่านกิจกรรมและประสบการณ์ ต่างๆ เพื่อให้นิสิตได้เรียนรู้ เช่น
ศึกษาจนถึงปัจจุบนั จากนัน้ ก็ไม่มเี ด็กประเมินแบบนีอ้ กี เลย แต่อาจ จะมีบ้างที่บอกว่ามีงานให้ท�ำค่อนข้างเยอะ ”
เมล็ดพันธุ์ต้นกล้า... ลงกระถาง
ทีมอาจารย์ทุกคนยอมรับว่า เป็นความท้าทายอย่างยิ่งใน การสอนหั ว ข้ อ ที่ เ กี่ ย วกั บ คุ ณ ธรรมและจรรยาบรรณส� ำ หรั บ “ เด็กโต” เพราะเด็กมักจะรู้สึกว่าเป็นเรื่องที่รู้กันอยู่แล้ว ท�ำไม ต้องมาสอนกันอีก นั่นนะสิ...ถ้ารู้กันแล้ว ท�ำไมเรายังพบพฤติกรรมที่ไม่ซื่อตรง ไม่รู้จักหน้าที่ ขาดความรับผิดชอบ แสดงพฤติกรรมที่ไม่เหมาะ สมต่อผูอ้ นื่ ... จริงๆ แล้ว พวกเขารูแ้ ต่ไม่เห็นความส�ำคัญ หรือบางที เด็กอาจยังไม่ได้มองเรื่องคุณธรรมและจรรยาบรรณด้วยใจ ...แต่ มองด้วยตา มองจากผลประโยชน์ที่จับต้องได้เท่านั้น เมื่อเป็นเช่น นี ้ ครูจะปรับกระบวนยุทธ์การเรียนการสอนจากสิง่ ทีเ่ ป็นนามธรรม ให้เป็นรูปธรรมได้อย่างไร เพื่อที่จะกระทุ้ง “ จิตส�ำนึก” ของเด็กที่มี อยู่แล้วให้กลับมาตระหนักใน “ใจ” ได้อีกครั้ง “ ขอใช้ค�ำว่า ปลุกจิตส�ำนึก ที่มีอยู่แล้วในทุกๆ คน แต่อาจลืม มันไป และ สร้างจิตส�ำนึก ใหม่ด้วยการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ระหว่าง อาจารย์ เพื่อน และตัวเอง (ให้เก็บประเด็นไปคิดเอง) บน พื้นฐานความเชื่อว่า มนุษย์ที่มีจิตส�ำนึกดี ต่อให้มีโอกาส ก็จะไม่ เลือกท�ำสิ่งที่ไม่ดี
28 • THAI DENTAL MAGAZINE
“การสอนเรื่อง communication ของอาจารย์อิสรพงษ์ เริ่ม เปิดประเด็นด้วยคลิปโฆษณาที่ผู้หญิงถามคนขายลาบว่า พี่ พี่.. ลาบท�ำไงอ่ะ แล้วเค้าก็ตอบเร็วบรื๋อ..เด็กก็ชอบมาก แล้วก็จะโยง เข้าสู่ประเด็นการสื่อสารที่ดี หรือการสอนเรื่องคุณธรรมจริยธรรม ของทันตแพทย์ต่อบุคลากรร่วมวิชาชีพและคนไข้ของอาจารย์พิไล พรและอาจารย์สิรีรัตน์ ได้ลงมือถ่ายท�ำละครสั้นเกี่ยวกับเหตุการณ์ ที่หมอฟันไม่ตรงต่อเวลานัด ในคลินิกทันตกรรม ในละครแสดง ให้เห็นเหตุปัจจัยของหมอที่ไม่สามารถตรงต่อเวลาได้ เพราะต้อง แก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉินของคนไข้ก่อนหน้า ท�ำให้ใช้เวลานานกว่า ทีป่ ระเมินไว้ในตอนแรก ในมุมมองของผูช้ ว่ ยทันตแพทย์กต็ อ้ งรองรับ อารมณ์คนไข้ด้วยหัวใจการบริการ และในมุมมองคนไข้ที่ต้องรอ นานว่าที่หงุดหงิดเพราะต้องไปรับลูก ท�ำให้เด็กเห็นมุมมองที่กว้าง ขึ้น และมีความใส่ใจในคนรอบๆ ข้าง ” “กิจกรรมของอาจารย์ธนภูมิ ให้เด็กตอบค�ำถามเป็นข้อๆ แล้ว สุดท้ายก็วิเคราะห์บุคลิกนิสัยที่เรียกว่า “นพลักษณ์” ท�ำให้เด็กมี ความเข้าใจในตนเองมากขึ้น หรือ กิจกรรม Role play ของอาจารย์ พิไลพรที่ให้นิสิตปีหนึ่งแสดงบทบาทสมมติที่แต่ละกลุ่มจะได้รับ โจทย์เป็นหมอ หรือเป็นคนไข้ ในสถานการณ์ตา่ งๆ จากนัน้ แสดงให้ เพือ่ นดู น�ำมาสูก่ ารพูดคุยถกเถียงว่า ในแต่ละบทบาท คิดเหมือนหรือ ต่างกันอย่างไร หรือ การเชิญทันตแพทย์ทอี่ ยูห่ ลากหลายสายงานมา ให้นสิ ติ สัมภาษณ์และน�ำมาเล่าแลกเปลีย่ นกับเพือ่ นกลุม่ อืน่ ๆ ได้พดู คุยซักถามทัง้ ทันตแพทย์ในโรงพยาบาลชุมชน ทนั ตแพทย์นกั บริหาร อาจารย์ทันตแพทย์ ทันตแพทย์ผู้ผลิตเก้าอี้ท�ำฟัน ทันตแพทย์ที่ เชี่ยวชาญงานแล็บทันตกรรม” การเปิดโอกาสให้นิสิตได้ก้าวเข้าไปดูบรรยากาศและการ ท�ำงานของแต่ละภาควิชาในคณะ ผ่านกิจกรรม Early clinical
exposure ท�ำให้นิสิตได้เห็นความส�ำคัญของศาสตร์เฉพาะทาง ต่างๆ “ ได้ไปตะลุยภาควิชาทันตกรรมชุมชน ได้เห็นบรรยากาศ การท�ำงานของภาคทันตกรรมชุมชน เห็นอาจารย์ประจ�ำภาควิชา นี้ ห้องท�ำงานและห้องสมุดที่อยู่ในภาควิชา ล้วนมีสื่อการสอนที่ เอาไว้ใช้ส�ำหรับออกชุมชน อาจารย์ภาควิชานีน้ า่ รักมาก อธิบายข้อสงสัยได้อย่างชัดเจน ตอนแรกที่รู้ว่าได้มาภาควิชานี้ รู้สึกน้อยใจ เพื่อนคนอื่นที่ได้ไปดู คลินิกต่างๆที่เกี่ยวข้องกับเรื่องฟันโดยตรง แต่หลังจากที่ได้รับฟัง ค�ำอาจารย์ กท็ ำ� ให้รวู้ า่ ถา้ ไม่มภี าควิชานี ้ ปา่ นนีช้ มุ ชนต่างจังหวัด ก็คงไม่มีทันตแพทย์แล้วล่ะ :) ” (นทพ.แทนพร) กิจกรรมที่ได้รับการกล่าวขวัญถึงอย่างมากในนิสิตทุกชั้นปี ที่ได้อยู่ในห้องเล็คเชอร์มืดๆ บรรยากาศเหมือนโรงหนัง สามารถ ตรึงทุกสายตาอยู่บนจอภาพด้านหน้าที่ก�ำลังน�ำเสนอเรื่องราวอัน เข้มข้นของ Iryu (Team Medical Dragon) ทีมศัลยแพทย์หัวใจ ที่พยายามด�ำรงความเป็นแพทย์ที่มีจิตส�ำนึกในการดูแลรักษา คนไข้ทุกคนอย่างสุดก�ำลังความสามารถท่ามกลางกระแสกดดัน ทีจ่ ะกลืนให้เค้ากลายเป็นแพทย์ภายใต้การควบคุมของอ�ำนาจและ เงิน ซีรี่ส์ญี่ปุ่นสองภาค ภาคละสิบตอน ผ่านการดูซ�้ำแล้วซ�้ำเล่า ของอาจารย์ กว่าจะตัดต่อมาให้นิสิตแต่ละชั้นดูตามความเหมาะ สม เพื่อสื่อถึงคุณค่าความดีงามของมนุษย์ ที่มีหน้าที่เป็นบุคลากร ทางการแพทย์ ซึ่งสามารถสัมผัสหัวใจของเด็กได้
“กล้าที่จะต่อกรกับทัศนคติของแพทย์ที่ไม่ได้ค�ำนึงถึงผู้ป่วย ปลุกความเป็นแพทย์ในตัวเราให้เอ่อล้นออกมา มีแรงบันดาลใจ ในการเป็นหมอฟันที่ดีต่อไป” (นทพ.นราวิชญ์ ) การสอนวิชานี้ ยัง ครอบคลุมไปถึง เรื่องบุคลิกภาพ การพัฒนาระบบคิด Mind map ไปจนถึง Infection control “Infection control ทีส่ อนในวิชานี้ ก็จะเน้นการฝึกท�ำจริงๆ เช่น การฆ่าเชือ้ โรคเพือ่ เตรียมยูนติ ท�ำฟันและอุปกรณ์ ซึง่ จะได้เรียนในปี
ที่สาม วัตถุประสงค์เพื่อเตรียมเด็กให้พร้อมก่อนที่จะท�ำในคนไข้ ” อ่านถึงบรรทัดนี้ก็เริ่มเข้าใจได้ไม่ยากถึงเริ่มแรกของการ สนทนาที่พยายามคาดคั้นค�ำตอบว่า วิชานี้สอนอะไร “ เป็นวิชาที่เติมเต็มทั้งทักษะวิชาชีพและวิชาชีวิต จริงๆ ..ค�ำ นี้ใช่เลย”
THAI DENTAL MAGAZINE • 29
ท�ำไมผม
เชื่อข้อมูลผลการส�ำรวจ
สภาวะสุขภาพช่องปากของไทยได้ไม่ทั้งหมด เรื่อง ทพ.ดร.ปิยะ ศิริพันธุ์
ได้ความรูน้ อกเหนือ จากวิชาการทัว่ ไป เป็นความ รู้ที่เกี่ยวกับตัวเองและเรื่องในชีวิตประจ�ำวัน เช่น เรื่อง เกี่ยวกับความสุข การจัดการกับความเครียด มันเป็น ความรูท้ ไี่ ม่นา่ เบือ่ ไม่ใช่ความรูว้ ชิ าการ แต่มนั สามารถ ใช้ได้จริง ” (นทพ.เพ็ญนภา)
ต้นกล้า...แตกหน่อ รอวันผลิใบ วิชานี้ไม่มีการสอบ แต่วัดผลจากความตั้งใจเรียนและร่วมกิจกรรมในคาบ รวมถึงสมุดการบ้านทีมีโจทย์อยู่สามข้อคือ หนึ่งสิ่งที่ได้เรียนรู้จากหัวข้อนี้ สอง ประโยชน์ที่สามารถน�ำไปใช้หลังจากการเรียนหัวข้อนี้ และสามความคิดเห็น เพิ่มเติม สมุดการบ้านทุกเล่ม อาจารย์ในทีมจะช่วยกันตรวจและมีข้อคิดเห็น เล็กๆ น้อยๆ จากอาจารย์เขียนด้วยลายมือผ่านหมึกสารพัดสีลงในการบ้านหน้า นั้นๆ ข้อความข้างล่างเป็นส่วนหนึ่งของสมุดการบ้านหลายร้อยเล่ม ที่สะท้อน ผลของความพยายามตลอดสี่ปี
อี ก สองปี . ..ก็ จ ะถึ ง วั น ที่ นิ สิ ต รุ ่ น แรกที่ ไ ด้ เ รี ย น วิชานี้ในปีหนึ่ง จะจบเป็นทันตแพทย์ ถึงตอนนั้น หลายๆคนคงจับตาดูวา่ เมล็ดพันธุท์ ไี่ ด้รบั การบ่มเพาะ ปลุกจิตส�ำนึก จะเติบโตจากต้นกล้า เป็นต้นไม้แบบใด จะเป็นต้นไม้ทสี่ วยงาม หยัดยืนท่ามกลางกระแสสังคม อันเชี่ยวกราก หรือจะเป็นต้นไม้ใหญ่ที่แตกกิ่งระราน คงมีหลายเหตุปัจจัย หลายเงื่อนไขที่คนคนหนึ่งเลือก จะท�ำสิ่งที่ดีหรือไม่ แต่อย่างน้อยวันนี้..เราได้รับรู้ถึง ความมุ่งมั่นที่จะเพาะต้นกล้า...ในรั้วจามจุรี “.... มันเป็นจุดเริ่มต้น ก็ต้องพยายามต่อไป ก็ ไม่มีใครรู้หรอกว่าจะเป็นยังไง แต่เราก็ต้องพยายาม กันต่อไป .... ” ทญ.ศุภลัคน์ เลิศมโนรัตน์ เรียบเรียงจากบทสัมภาษณ์ของ อ.ทญ.ดร.เกศกาญจน์ เกศวยุธ
บทสรุปผู้บริหารในรายงานผลการส�ำรวจสภาวะสุขภาพช่อง ปากระดับประเทศ ครั้งที่ 6 ของประเทศไทย พ.ศ. 2549- 2551 ได้ระบุว่า “... เด็กนักเรียนและเยาวชนที่ท�ำการส�ำรวจ ในกลุ่มอายุ 12 ปี ... พบว่า สภาวะการเกิดโรคฟันผุค่อน ข้างคงที่ ... พบร้อยละ 56.87 ของเด็กมีประสบการณ์การเป็น โรคฟันผุ โดยค่าเฉลี่ยฟันผุถอนอุด เท่ากับ 1.55 ซี่ต่อคน ...”
ตาราง ก. ความชุกโรคฟันผุและค่าเฉลี่ยฟันผุถอนอุดของเด็กไทยอายุ 12 ปี จ�ำแนกตามปีที่ส�ำรวจ กลุ่มอายุ
ตัวชี้วัด (หน่วย) 2527
2532
ปีที่ส�ำรวจ 2537 2543-44
2549-50
12 ปี …
ความชุกโรคฟันผุ (%) …
45.8 …
49.2 …
53.9 …
57.3 …
56.87 …
12 ปี …
ค่าเฉลี่ยฟันผุถอนอุด (ซี่ต่อคน) …
1.5 …
1.4 …
1.4 …
1.6 …
1.55 …
ที่มา กองทันตสาธารณสุข กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ข้อสังเกตแรก คือ ท�ำไมเฉพาะปี 49-50 ค่าอัตราความชุก และ ค่าเฉลี่ยฟันผุถอนอุด จึงมี ทศนิยมสองต�ำแหน่ง ในขณะที่ปีอื่นๆ มี ทศนิยมต�ำแหน่งเดียว ทถี่ กู ต้องควรจะมีทศนิยมกีต่ ำ� แหน่ง และข้อ สังเกตที่สอง คือข้อสรุปที่ว่า การเกิดโรคฟันผุในกลุ่มอายุ 12 ปีค่อน ข้างคงที่ อะไรที่คงที่ “ความชุก” หรือ “DMFT” หรือ “ทั้งคู่” เราควร จะเชื่อข้อสรุปดังกล่าวหรือไม่ เชื่อได้แค่ไหน ด้วยเหตุผลใด ก่อนตอบ ผมต้องขออธิบายความรูพ้ นื้ ฐานอย่างน้อยสองเรือ่ ง ที่เกี่ยวข้อง คือ 1) ระดับความแม่นย�ำ (level of precision) ของการ วัด (Measurement) และ 2) ความแตกต่างระหว่างสถิตเิ ชิงพรรณนา และสถิติเชิงอนุมาน (Descriptive VS Inferential Statistics) ก่อน
30 • THAI DENTAL MAGAZINE
ข้อสรุปข้างต้น น่าจะได้มาจากข้อมูลใน ตารางที่ 3.1 ผลการส�ำรวจทันตสุขภาพแห่งชาติของประเทศไทย ตามตัวชี้วัดขององค์การอนามัยโลก (หน้า 123 ของ เอกสารชุดเดียวกัน) และตารางที่ 3.5 ร้อยละของเด็ก อายุ 12 ปี ที่มีฟันถาวรผุ ... (หน้า 125 ของเอกสาร ชุดเดียวกัน) ซึ่งผมได้ปรับและตัดเอาเฉพาะข้อมูลที่ เกี่ยวข้องมารวมไว้ใน ตาราง ก. ดังนี้
ถ้าผู้อ่านเข้าใจทั้งสองเรื่องอย่างดีเยี่ยมแล้ว ก็ผ่านไปได้เลยครับ เพราะเป็นเรื่องเก่า จะได้ไม่ง่วงและเบื่อ เชิญข้ามไปอ่านค�ำตอบที่ ตอนท้ายของบทความนี้ได้เลยครับว่าเราคิดตรงกันหรือไม่ อย่างไร ระดับความแม่นย�ำ (level of precision) ของการวัด ก่อนจะก�ำหนดว่าเราจะแสดงผลเป็นทศนิยมกี่ต�ำแหน่ง ต้อง พิจารณาวิธีการวัดหรือหน่วยวัดซะก่อน ระดับหยาบที่สุดของ การวัดคือ “การนับ” ซึ่งผลการนับจะเป็นหน่วยเต็ม ไม่มีเศษ เช่น จ�ำนวนคนที่เป็นโรค (คน), ซี่ฟันที่ได้รับการอุด (ซี่), จ�ำนวนคนที่ มีเพศก�ำเนิดเป็นหญิง (คน) หลักการทั่วไป คือ ถ้าหน่วยนับเป็น จ�ำนวนเต็ม (discrete number หรือมี nominal scale ที่หลาย คนอาจคุ้นเคยจากการเรียนวิชาสถิติพื้นฐาน) ไม่จ�ำเป็นต้องแสดง ทศนิยมในหน่วยนับ ตรงไปตรงมาเพราะเราไม่สามารถจะนับเป็น THAI DENTAL MAGAZINE • 31
ผลในประชากรเป้าหมาย ด้วยข้อมูลทีร่ วบรวมได้จากกลุม่ ตัวอย่าง (กรณีท�ำส�ำมะโน คือการเก็บรวบรวมข้อมูลจากทุกหน่วย ซึ่งใน ชีวิตจริงมีการด�ำเนินงานน้อยมากเพราะค่าใช้จ่ายสูงและท�ำไม่ ง่าย กรณีสัมมะโนจึงไม่จะเป็นต้องมีการอนุมาน เพราะได้ค่ามา จากทุกหน่วย เป็นค่าระดับประชากรเลย) ทัง้ นีข้ อ้ ควรระมัดระวังคือ เราจะอนุมานค่าในประชากรจากค่าที่ได้จากกลุ่มตัวอย่างเฉพาะ กรณีที่เราทราบ “ความน่าจะเป็น” ของการเลือก/การชักตัวอย่าง เท่านัน้ (Probability sampling) ถา้ เราเลือก/ชักตัวอย่างแบบ Nonprobability sampling เราไม่สามารถจะอนุมานผลได้ สรุปคือเรา ต้องทราบ probability ทั้งขาลง (sampling) และขาขึ้น (inferring) จึงจะครบถ้วนเป็น Inferential statistics
เศษได้ แต่กรณีที่จ�ำเป็นต้องหาค่าเฉลี่ยจากยอดนับเต็ม เช่น ร้อย ละของทันตแพทย์ไทยทีแ่ ต่งงานแล้ว พอมีการค�ำนวณเป็นสัดส่วน เป็นอัตรา เป็นค่าเฉลี่ย เกิดการหารการคูณ อาจมีจุดทศนิยมได้ ก็ ไม่ควรแสดงทศนิยมให้มากกว่าหนึง่ ต�ำแหน่ง เพราะแสดงมากกว่า นี้ ไม่มีความหมาย2 และแม้จะไม่มีทศนิยมก็ท�ำได้ ไม่ผิดกฎกติกา มารยาทใดๆ2-3 นอกจากเรื่องหน่วยวัดที่เป็น discrete number (nominal scale) แล้ว ส�ำหรับหน่วยวัดที่เป็น continuous scale เราต้อง พิจารณาความละเอียดของเครือ่ งมือทีใ่ ช้วดั ด้วยว่าสามารถวัดไปได้ ถึงระดับใด เช่น ตาชั่งข้าวสารส่งออกที่ท่าเรือ (หน่วยย่อยสุดหรือ หนึง่ ขีดเท่ากับ 50 กก.) กับตาชัง่ หมูในตลาด (หน่วยย่อยสุดหรือหนึง่ ขีดเท่ากับ 125 กรัม) กับตาชั่งยาจีนในร้านขายยา (หน่วยย่อยสุด เท่ากับ 1 กรัม) เครือ่ งชัง่ เหล่านีม้ คี วามละเอียดในการวัดน�้ำหนักไม่ เท่ากัน (ห้าสิบกิโล หนึง่ ขีด หรือหนึง่ กรัม) แม้จะมีวตั ถุประสงค์ทวั่ ไป เหมือนกันคือวัดน�ำ้ หนัก แต่ความละเอียดละออ ความไวของการวัด หรือความแม่นย�ำในการวัดก็จะแตกต่างกัน เราจ�ำเป็นต้องก�ำหนด ทศนิยมให้เหมาะสมกับความสามารถของเครื่องมือด้วย ไม่ใช่ตั้ง ทศนิยมในเครื่องคอมฯ เป็นสามต�ำแหน่งเท่ากันหมด เพราะคิดว่า ยิ่งมากยิ่งดี ซึ่งไม่ถูกต้อง ถ้าเครื่องมือไม่ละเอียดพอจะไปวัดได้ถึง ระดับนั้น ทศนิยมที่มากเกินก็จะไม่มีความหมาย แต่ที่ส�ำคัญกว่า ความสามารถในการวัดและหลักการทั่วไป คือ ค�ำถามของเราคือ อะไร เรามีหน้าทีเ่ ลือกเครือ่ งมือและก�ำหนดจุดทศนิยมทีส่ อดคล้อง กับวัตถุประสงค์ของเรา ซึ่งควรจะสอดคล่องกับหลักการสากลที่ ผู้คนเขาใช้กันด้วย ดังนั้น การที่กองฯ (ส�ำนักทันตสาธารณสุขในปัจจุบัน) เพิ่มระดับ ความแม่นย�ำจากทศนิยมหนึง่ ต�ำแหน่งมาเป็นสองต�ำแหน่งเฉพาะ ในการส�ำรวจปี 2549-2550 จึงไม่มีเหตุผลทางวิชาการรองรับ นอกจากนี้การแสดงระดับความแม่นย�ำที่ไม่อยู่กับร่องกับรอย มี แต่จะท�ำให้ผู้อ่านสงสัย มีอะไรซ่อนเร้นอยู่เบื้องหลัง อาจลดระดับ 32 • THAI DENTAL MAGAZINE
ความน่าเชื่อถือของข้อมูลชุดนี้ลงได้ ความแตกต่างระหว่างสถิติเชิงพรรณนาและสถิติเชิงอนุมาน ผมขอย�้ำว่า “สถิติเชิงพรรณนา” กับ “สถิติเชิงอนุมาน” นะ ครับ ไม่ใช่สถิติเชิงพรรณนากับสถิติเชิงวิเคราะห์ ซึ่งอันหลังนี่เพี้ยน ไม่ควรมีในโลกนี้ แต่บางทีปรากฏในต�ำราไทย (หลายเล่ม) จึงเกิด ความเพี้ยน เพราะไม่ว่าเราจะใช้สถิติเชิงใด พรรณนาหรืออนุมาน มันก็ต้องวิเคราะห์ทั้งนั้น อย่าสับสนกับ “การวิจัยเชิงพรรณนา” กับ “การวิจัยเชิงวิเคราะห์” นะครับ เป็นคนละเรื่องกัน คู่หลังนี่เป็น เรื่องแบบแผนการออกแบบระเบียบวิธีวิจัย (research design) ไม่ใช้ประเภทของสถิติที่ผมเน้นและก�ำลังจะอธิบายต่อไป ขอเริ่ม ต้นด้วยการกระจ่างศัพท์ คือการท�ำความเข้าใจกับความหมายกัน ก่อน “สถิตเิ ชิงพรรณนา”1-2 ในทีน่ หี้ มายถึง การสรุปข้อมูลทีร่ วบรวม ได้จากตัวอย่าง (samples) โดยเฉพาะเรือ่ ง การกระจายของข้อมูล ค่าแนวโน้มสูศ่ นู ย์กลาง (ตัวแทนกลางทีเ่ หมาะสมของตัวอย่างชุดนี้ ว่าควรเป็น mean, median หรือ mode) และค่าความแปรปรวน (การกระจายของข้อมูล เช่น SD, Percentiles, Range) ในกลุ่ม ตัวอย่าง ส่วนสถิติเชิงอนุมาน1-2 หมายความว่า การสรุปและแปล
ข้อสรุป ถึงตอนนี้ ขอย้อนกลับไปที่ค�ำถามว่า โรคฟันผุมันคงที่จริง 1) หากต้องการเปรียบเทียบผลการส�ำรวจทีผ่ า่ นมา นอกจากค่า หรือไม่ หากพิจารณาเฉพาะค่าความชุกและ DMFT ในตาราง ก mean แล้ว เราต้องรับทราบว่าค่า 95% CE ของ DMFT และความ ก็น่าจะกล้อมแกล้มได้ว่า ข้อสรุปใช้ได้เฉพาะ DMFT เพราะตลอด ชุก ของทุกปีทสี่ ำ� รวจด้วย (Inferential Statistics ไม่ใช่ Descriptive เกือบสามสิบปีทผี่ า่ นมา ไม่มคี วามเปลีย่ นแปลงมากมาย ไม่เพิม่ ไม่ statistics) ลดเกินหนึ่งซี่ ตาม level of precision แต่ส�ำหรับเรื่องความชุกคง 2) ควรอธิบายคุณลักษณะของตัวอย่างโดยเฉพาะ Sampling ยากทีจ่ ะสรุปได้ ผมขอสรุปว่า ข้อมูลชุดนี้ “ยังไม่พอ” ทีจ่ ะสรุปครับ variability ประกอบด้วย เพราะการส�ำรวจเหล่านี้การเลือก/ชัก เพราะค่าที่แสดงทุกครั้งเป็นแบบ Point estimates ทั้งหมด ในสถิติ ตัวอย่างเป็น multi-stage sampling (อธิบายทีหลัง ถ้ามีผู้สนใจ) เชิงอนุมาน เราไม่ควรจะให้เฉพาะค่า point estimation เพื่อแสดง ซึ่งมีผลต่อการอนุมานทางสถิติ (อธิบายทีหลังเช่นกัน ถ้ามีผู้สนใจ) เฉพาะค่าแนวโน้มสู่ศนย์กลางเพียงค่าเดียว การไม่แสดงค่าการ 3) ต้องก�ำหนดค่า level of precision ให้เหมาะสมกับข้อมูล กระจายของข้อมูล ซึ่งท�ำให้ผู้อ่านไม่สามารถพิจารณา Sampling variability ได้ (ส่งผลให้ไม่แน่ใจว่าค่าจริงในประชากรอยู่ที่ใด) ดัง ถ้ามีข้อมูลครบถ้วนทั้งสามข้อนี้ ผมค่อยเชื่อบทสรุปของข้อมูลการ นั้ น ก่ อ นการเปรี ย บเที ย บและสรุ ป เราต้ อ งรั บ ทราบค่ า 95% ส�ำรวจนี้อย่างมั่นใจ Confidence Intervals (CE) ด้วย [ค่า CE นี้ไม่ใช่ค่าเบี่ยงเบน มาตรฐาน หรือ Standard Deviation ในสถิติเชิงพรรณนานะครับ ขอเก็บไว้คุยต่อภายหลังว่า SD กับ SE แตกต่างกันอย่างไร ใช้ เอกสารอ้างอิง อย่างไรจึงจะถูกต้อง] เอาเป็นว่าถ้ามี CE ก�ำกับไว้ เราจะมั่นใจว่า 1• กองทันตสาธารณสุข กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. ข้อสรุปแต่ละปีต่างหรือไม่แตกต่างกันจริง และที่ส�ำคัญคือเข้าใจ รายงานผลการส�ำรวจสภาวะสุขภาพช่องปากระดับประเทศ ครัง้ ที่ ว่ากลุ่มตัวอย่างที่ได้ส�ำรวจในแต่ละครั้ง มาจากประชากรที่มีความ 6 ประเทศไทย พ.ศ. 2529-2550. กรุงเทพฯ: ส�ำนักกิจการองค์การ แปรปรวนเป็นแบบใดตัวอย่างทีแ่ สดงชัดเจนได้แก่ การส�ำรวจระดับ ทหารผ่านศึก พ.ศ. 2551. หน้า บทสรุปผู้บริหาร, 123, 125. ชาติของประเทศออสเตรเลียและสหรัฐอเมริกา น่าจะหามาเปรียบ 2• Lindsey JK. Revealing statistical principles. Oxford เทียบด้วย4-5 University Press: New York; 1999. 3• Lang TA, Secic M. How to report statistics in medicine: Annotated guidelines for authors, editors, and reviewers. American College of Physicians, Port City Press: Philadelphia; 1997. 4• Slade GD, Spencer AJ, Reberts-Thomson KF (Editors). Australia’s dental generations: the National Survey of Adult Oral Health 2004-2006. AIHW cat. no. DEN 165. Canberra: Australian Institute of Health and Welfare (Dental Statistics and Research Series No. 34). 2007. 5• Plan and operation of the Third National Health and Nutrition Examination Survey, 1988-94. National Center for Health Statistics. Vital Health Stat 1(32), 1994. THAI DENTAL MAGAZINE • 33
ในการบรรเทาทุกข์ได้บา้ ง จึงเริม่ ท�ำข้าวกล่องบริจาค เพราะว่าตอนน�ำ้ ท่วม ไฟจะดับ คนจะท�ำอาหารไม่ได้ จากทันตแพทย์กแ็ ปลงร่างเป็นพ่อครัว ครับ ท�ำกัน 3 คน มีแม่และพีท่ ฝี่ า่ ยมาช่วยกันผัดข้าว ท�ำข้าวกล่อง 100 กล่อง โดยผมเองก็ไม่สามารถประมาณได้วา่ ต้องหุงข้าวเท่าไร เลยต้องเสีย เวลาหุงหลายรอบมาก และก็ผดั ข้าวใส่กล่อง น�ำไปบริจาคที่ สสจ. และ ค่ายวชิราวุธ กองทัพภาค 4 ทีแ่ บ่งก�ำลังพลไปช่วยแจกจ่าย โดยพันเอก ภาสกร ทวีตา เป็นผูด้ แู ล วันต่อมาผมได้โพสท์เรื่องราวที่เกิดขึ้นในกลุ่มทันตภูธรและใน facebook มีเพือ่ นและพีๆ่ ทีอ่ ยากจะช่วยได้สง่ เงินมาบริจาคมากมาย เพราะเห็นว่าเราท�ำกันจริงจัง ส่ง e-mailไปในกลุม่ กัลยาณมิตรต่างๆ และ ได้โพสท์เลขบัญชีไว้ ก็มคี นโอนเงินมาช่วยเราให้ทำ� ข้าวกล่องและจัดหา ถุงยังชีพให้ โดยจัดเป็นชุด มีทมี งานเป็นเพือ่ นข้างบ้านและคนทีท่ ำ� งาน มาช่วยกัน มีคนมาช่วยท�ำกับข้าวมากขึ้นโดยมีทีมแม่ครัวจากหมู่บ้าน เมืองทอง เป็นอาจารย์คนไข้ทเี่ คยมาท�ำฟัน และทีมพีท่ รี่ จู้ กั กันมาท�ำข้าว กล่องเพิม่ เป็นวันละ 200 กล่อง และ 300 กล่อง เพือ่ แจกจ่าย กองทัพภาคที่ 4 กระจายก�ำลังพลไปทุกหน่วยเพือ่ ซ่อมบ�ำรุงและช่วย
เรือ่ ง ทพ.ธนัฏฐนนท์ อัศววัฒฑกี
ฤดูกาลที่แปรเปลี่ยนไปจนยากจะคาดเดา ท�ำให้หลายท่าน งุนงงสงสัยว่าเกิดอะไรขึน้ กับโลกใบนี้ เดือนมีนาคมทีผ่ า่ นมายัง เศร้าใจกับผูส้ ญ ู หายและเสียชีวติ มากมายจากพิบตั ภิ ยั แผ่นดิน ไหวและสึนามิทญ ี่ ปี่ นุ่ ในบ้านเราเอง ก็คงไม่มใี ครคาดคิดว่าช่วงปลายเดือนมีนาคม ซึ่งเป็นฤดูร้อนของทุกปี จะเกิดน�้ำท่วมจนกลายเป็นช่วงเวลาอัน แสนเศร้าของชาวนครศรีธรรมราช กลางเดือนมีนาคม ผมไปประชุมกรุงเทพฯ ก็ยงั ประหลาดใจที่ อากาศหนาวมาก เมือ่ กลับมาถึงบ้านทีน่ ครศรีธรรมราช ฝนก็กระหน�ำ่ ถล่มลงมาอย่างมืดฟ้ามัวดิน ตกทัง้ วันทัง้ คืนติดต่อกัน 3 วัน อันทีจ่ ริง ภาคใต้มี 2 ฤดูคอื ฤดูรอ้ นกับฤดูฝน คนใต้กจ็ ะชินกับฝนแปดแดดสี่ ก่อนทีฝ่ นจะตก อากาศร้อนมากครับ บางอ�ำเภอของนครศรีธรรมราช ก็ยงั ประสบภัยแล้ง ผมยังได้เห็นข่าวท�ำฝนเทียมกันหลายจังหวัด สิง่ ทีไ่ ม่มใี ครคาดคิดก็เกิดขึน้ .....ฝนตกหนักน�ำ้ ท่วมกลางฤดู ร้อนตัง้ แต่คนื วันที่ 24 มีนาคม 2554 ตกหนักติดต่อกันราวกับฟ้ารัว่ น�้ำไหลเข้า สสจ. อย่างรวดเร็วไม่ทันตั้งตัว คนที่เดินทางมา ท�ำงานล�ำบากก็ตอ้ งหยุดงาน หน้าบ้านผมเองน�ำ้ ก็เต็มถนน ซึ่งเป็นถนนตัดใหม่ไม่เคยมีน�้ำท่วมมาก่อน จนนึกว่าตัวเอง ซื้อบ้านติดคลอง แต่ปีนี้น�้ำมาเร็วและมาเต็มที่ ตอนแรกๆ ก็ยงั ไม่คอ่ ยกังวลเท่าไหร่ แต่ผา่ นไป ..ผ่านไป... ฝนก็ยงั ไม่มี ทีทา่ ว่าจะหยุด น�ำ้ ก็เพิม่ ระดับขึน้ แล้วก็มปี ระกาศว่าจะตัดไฟ เขือ่ นจะแตก น�ำ้ จะท่วม เป็นอันว่า....คืนนัน้ ไม่ตอ้ งนอนครับ เวลาผ่านไปยังดีทถี่ งึ น�ำ้ จะยังไม่ลดแต่กย็ งั ไม่ทว่ มมากขึน้ ในตัวเมืองนครศรีธรรมราชเป็นที่ราบจึงเป็นทางผ่าน ของน�ำ้ จากภูเขาทีต่ อ้ งไหลไปลงทะเล ตอนแรกน�ำ้ ท่วมจะเป็น สีใสๆ เวลาต่อมาจะเปลีย่ นเป็นสีขนุ่ ข้นแสดงว่าเป็นน�ำ้ จาก ภูเขาไหลลงมาแล้ว น�ำ้ ท่วมสูงขึน้ เรือ่ ยๆ จนตลาดพืชผลเสีย หาย ตอนแรกๆ ผมก็ยงั สนุกสนาน คิดว่าเหมือนฝันไป ตืน่ มาคงหาย ยังถ่ายรูปเอามาโพสท์อย่างสนุกสนาน แต่ฝนก็ยงั ตกตลอด ออกไปดูดา้ นนอกผูค้ นเดือดร้อนมาก จระเข้กห็ ลุด มีคนไม่สามารถออกจากบ้านได้และไม่มอี ะไรกิน ถุงยังชีพยัง ไปไม่ถงึ คลินกิ ผมก็นำ�้ ท่วม ทีท่ ำ� งานก็ทว่ ม จึงท�ำอะไรไม่ได้ เมือ่ คิดว่ามีคนก�ำลังเดือดร้อน ตัวเราน่าจะเป็นส่วนหนึง่ 38 • THAI DENTAL MAGAZINE
เหลือประชาชน ผมเองชืน่ ชมกองทัพเป็นอย่างมากทีจ่ ดั ก�ำลังเต็มที่ และทันเวลา ก�ำลังพลไม่ได้หลับได้นอน ผมท�ำหน้าทีป่ ระชาสัมพันธ์ และประสานความช่วยเหลือให้ทวั่ ถึงตามก�ำลังทีจ่ ะท�ำได้เมือ่ จ�ำเป็น ผมคิดว่าเราก็นา่ จะท�ำได้ โดยยึดหลักของพระราชบิดาว่า “ ขอให้ถอื ประโยชน์สว่ นตนเป็นทีส่ อง ประโยชน์ของเพือ่ นมนุษย์เป็นกิจทีห่ นึง่ ลาภ ทรัพย์ และเกียรติยศจะตกแก่ทา่ นเอง ถ้าท่านทรงธรรมะแห่ง อาชีพไว้ให้บริสทุ ธิ์ ” ในวิกฤตเช่นนี้ เราสามารถปรับบทบาทวิชาชีพ ของเราให้สามารถช่วยเหลือผูอ้ นื่ ได้ หลังน�ำ้ ลด สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์ วลัยลักษณ์ อัครราชกุมารีเสด็จเยีย่ มประชาชนที่ อ�ำเภอ นบพิตำ� ผมเองในฐานะหน่วยแพทย์ พอ.สว ได้เข้าเฝ้าฯ และตามเสด็จ รู้สึกซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณของ พระองค์ทา่ นมากครับ ในภาวะวิกฤตินี้ ก�ำลังใจส�ำคัญ จริงๆ ผมในฐานะทันตแพทย์เล็กๆ รับหน้าทีส่ ง่ ตุก๊ ตาให้ ท่านพระราชทานแก่เด็กๆ อย่างใกล้ชดิ ไม่เคยคาดคิดมา ก่อนครับ เป็นบุญอันล้นพ้น ผมจึงเชือ่ ในก�ำลังใจ แม้จะ ทุกข์ยากเพียงใด แต่กำ� ลังใจเป็นสิง่ ส�ำคัญมาก.. เป็นก�ำลัง ใจให้ทกุ คนสูส้ นู้ ะครับ THAI DENTAL MAGAZINE • 39
• Dental Adirek
ทันตแพทย์หญิงธิติมา
วิจิตรจรัลรุ่ง
คุณหมอผิง ทันตแพทย์หญิงธิติมา วิจิตรจรัลรุ่ง หรือคุณหมอผิงผู้รักการอ่าน และสนใจเรือ่ งศิลปวัฒนธรรม ในวัยเด็กสนุกกับการเป็นนักเล่าเรือ่ ง และนักโต้วาที ศึกษาจบหลักสูตรฝึกอบรมทันตแพทย์ประจ�ำบ้าน สาขาทันตกรรมประดิษฐ์ มหาวิทยาลัยมหิดล หลังจากเปิดคลินิก เอกชน จึงมีเวลาว่างศึกษาเพิ่มเติมด้านการเขียนหนังสือ คุณหมอเริม่ เขียนนวนิยาย เรือ่ งสัน้ และบทสัมภาษณ์เป็นงานอดิเรก โดยเข้าคอร์สอยากเป็นนักเขียนกับส�ำนักพิมพ์อมรินทร์รว่ มกับการ อ่านเทคนิคการเขียนหนังสือนวนิยายของคุณรตชา คุณหมอเริ่ม ต้นเขียน นวนิยายแนวสืบสวนสอบสวนจากเค้าโครงเรื่องจริงของ ตนเอง เมื่อครั้งถูกขโมยบัตรเครดิตขณะเรียนปี 6 เรื่อง “เหตุเกิด ณ สยาม” ลงหน้านวนิยายในเว็บไซต์วิชาการในปี 2552 ปัจจุบัน มีคนคลิกอ่านแล้วนับแสนคนและก�ำลังจะได้รับการตีพิมพ์เร็วๆ นี้ กับส�ำนักพิมพ์ Think beyond ล่าสุดคุณหมอผิงได้รับการคัดเลือกให้เข้าร่วม”โครงการบ่มเพาะ นักเขียนหน้าใหม่” ของกระทรวงวัฒนธรรม เป็น1 ใน 8 คนใน สาขานวนิยาย โดยมีอาจารย์กนกวลี พจนปกรณ์ เจ้าของผลงาน “ภาษานาคา” เป็น พี่เลี้ยงในการเขียนวรรณกรรมเยาวชนเรื่อง “โลกของมะยม” ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจจากเด็กน้อยที่คุณหมอได้ พบเมื่อครั้งเป็นทันตแพทย์ใช้ทุน ท่านที่สนใจสามารถติดตามอ่าน เรือ่ งราวของคุณหมอผิงได้ที่ HYPERLINK “http://www.vcharkarn. com/vwrite/40626”www.vcharkarn.com/vwrite/40626 และ HYPERLINK “http://www.ocac.go.th/”www.ocac.go.th ท่านผู้อ่านจะได้ติดตามเรื่องสั้นของหมอ ‘ขนมผิง’ ในแมกกาซีน ของเราในฉบับต่อไปค่ะ 40 • THAI DENTAL MAGAZINE
THAI DENTAL MAGAZINE • 41
• มองโลกผ่านเลนส์ สวัสดีครับ เพื่อน ๆ พี่ ๆ น้อง ๆ ทันตแพทย์ทุก ท่าน หลังจากที่ Thai Dental Magazine ได้ เปิ ด ตั ว อย่ า งยิ่ ง ใหญ่ ไ ปในฉบั บ แรกแล้ ว นั้ น (รวมทั้งคอลัมน์มองโลกผ่านเลนส์หรือ DDS) ก็ มีทันตแพทย์หลายท่าน ให้ความสนใจ และส่ง รูปถ่ายมา ลงในคอลัมน์นี้ และอีกหลายท่าน ก็อยากรู้จักว่าใครเป็นคนที่ถ่ายภาพได้อย่าง สวยงามมีมุมมองที่แตกต่าง ท�ำให้ได้ภาพถ่าย ทีไี่ ม่ธรรมดา ทีไ่ ด้ตพี มิ พ์ไปแล้วในฉบับแรกเป็น ผลงานของ ‘หมอนก’ ซึ่งทางทีมงสนขอขอบคุณ มาเป็นอย่างสูงที่ได้เอื้อเฟื้อภาพให้เรา ฉบับนีเ้ รามีผลงานของ ‘หมอวิน’ ทพ.กวิน สิปยิ ารักษ์ ทีไ่ ด้สง่ ภาพสวยๆ มาให้พวกเราได้ดกู นั สุดท้ายนี้ทางทีมงานขอขอบคุณทุกท่านที่ ได้สง่ ผลงานมาเป็นจ�ำนวนมาก ส�ำหรับผูท้ ไี่ ม่ได้ ลงในฉบับนี้ ก็ไม่ตอ้ งเสียใจ ทางทีมงานจะทยอย ลงในฉบับต่อๆ ไปนะครับ
ส�ำหรับทันตแพทย์ที่สนใจอยากส่งภาพถ่ายมาลงใน คอลัมน์DDS ก็ส่งรูปถ่ายพร้อมชื่อนามสุกล เลข ท. ชื่อภาพ แนวความคิด เทคนิคหรือแรงบันดาลใจใน การถ่ายภาพ มาได้ที่ทันตแพทย์สมาคม 71 ลาดพร้าว 95 วังทองหลาง กรุงเทพ 10310 หรือ HYPERLINK “mailto:thaidentalnet@gmail.com” thaidentalnet@ gmail.com โดยวงเล็บ หรือตัง้ หัวข้อ อีเมล์วา่ DDS ครับ
42 • THAI DENTAL MAGAZINE
THAI DENTAL MAGAZINE • 43
• กินไปเที่ยวไป
Honmono Sushi.... อุ่นใจ...อร่อยจัง เรื่อง หมอหมูน้อย
กลับมาพบกับอาหารอร่อยๆ หน้าตาน่ากิน กับ ผมหมอหมูน้อยกันอีกแล้วนะครับ ส�ำหรับฉบับ นี้ เราจะเปลี่ยนสไตล์ไปเป็นอาหารญี่ปุ่นกันบ้าง ส่วนหนึ่งก็เพื่อคลายความคิดถึงประเทศที่แสน จะน่ารักซึ่งก�ำลังประสบภัยพิบัติใหญ่หลวงและ เมื่อเอ่ยถึงอาหารญี่ปุ่น...หลายคนก็ไม่เคยเบื่อ กันเลย จริงไหมครับ
แม้ข่าวสารในช่วงนี้จะมุ่งที่การประกาศเตือนว่า อาหารญี่ปุ่นนั้นอยู่ใน ข่ายต้องเฝ้าระวัง แต่วันนี้หมอหมูน้อยก็ขออาสาลุยไปพิสูจน์ด้วยตัวเองเสีย เลย ที่ร้านอาหารญี่ปุ่นร้านหนึ่งซึ่งมีอายุอานามไม่มากเท่าไหร่ นั่นก็คือร้าน Honmono Sushi (อ่านว่า ฮอนโมโนะ ซูชิ หรือจะออกส�ำเนียงญี่ปุ่นๆ หน่อย ก็ ฮนโมโหนะ ซูชิ) สาขาที่เราจะไปชิมกันในครั้งนี้คือ สาขาเซ็นทรัลชิดลมนั่นเอง ครับ เรียกว่าไปมาสะดวกมีรถไฟฟ้าผ่าน กินเสร็จก็เดินเล่นกันต่อได้เลย ร้านนี้ ตั้งอยู่ที่ชั้น 3 ของห้างนะครับ เดินเข้ามามุมด้านใน หาไม่ยากแน่นอนครับร้าน Honmono Sushi สาขาชิดลมนี่ ตกแต่งในสไตล์กงึ่ โมเดิรน์ แบบเรียบๆ แต่สวย เก๋ไม่น้อยทีเดียวครับ ใครที่คาดหวังการตกแต่งที่เป็น Traditional Japanese อาจจะผิดหวังกันเล็กน้อย แต่หมอหมูนอ้ ยรับรองได้ครับ ว่าหากได้เห็นรายชือ่ อาหารต่างๆ ในเมนูของที่นี่แล้วล่ะก็ จะมองข้ามเรื่องอื่นไปเลย 48 • THAI DENTAL MAGAZINE
หลังจากได้ที่นั่งกันเรียบร้อยแล้ว บริกร สาวก็มาเสิรฟ์ เครือ่ งดืม่ พร้อมอาหารเรียกน�ำ้ ย่อย แสนพิเศษ 3 จาน มีกุ้งเล็กทอด ก้างปลาทราย ทอดและถั่วแระญี่ปุ่น คือ หมอหมูน้อยต้องบอก ว่า เป็นของกินที่เรียกน�้ำย่อยได้ผลจริงๆ เพราะ ของทอดสองอย่างในเมนูจานเล็กจานนี้ กรอบ กรุบอร่อยถูกใจกินเพลินแป๊บเดียวหมดเลยครับ กรุบๆ กันอยูไ่ ม่นานครับ อาหารทีผ่ มและเพือ่ นๆ สัง่ ไป ก็ทยอยเสิรฟ์ อย่าง ต่อเนื่อง เริ่มกันด้วยจานแรกที่ทางร้านแนะน�ำคือ Hamachi Saikyo (ฮา มาชิ ไซเคียว) เป็นอาหารในหมวด Kawari Sushi ซึ่งก็คือซูชิแบบที่ผ่าน การไหม้ไฟตามผิวตามขอบนัน่ เองครับ โดยจะเสิรฟ์ ทีล่ ะ 2 ค�ำ (ชิน้ ) เมนูนี้ ก็อร่อยสมเป็นเมนูแนะน�ำของร้านจริงๆ ครับ ปลาฮามาจินมุ่ หวานมิโสะที่ ราดมาด้านบนจิม้ โชยุให้พอชืน่ ใจกลมกล่อมก�ำลังดีเชียวครับ ใครทีช่ อบ ซูชิแนวนี้ หมอหมูน้อยขอแนะน�ำจานนี้เลยครับ ตามมาติดๆ ด้วย Maguro Tataki (มากุโร่ ตาตาคิ) จานนีอ้ ยูใ่ นกลุม่ ซาชิมิหรือปลาดิบนั่นเองครับ แต่จะพิเศษเก๋ไก๋แตกต่างออกไปด้วยการ เอาทูน่าแดงสดสวยมาไหม้ไฟตามขอบ(อีกแล้ว) สไลด์มาพร้อมเครื่อง เคียงอย่างไชเท้า กระเทียมแผ่นบางและสาหร่าย ให้เราได้ mix and match คีบจิ้มกับซอสปอนสึ (ซอสเปรี้ยว) ที่ให้มาด้วยกันกรุบๆ อร่อย ก�ำลังดี จานนี้คนชอบมากุโร่น่าจะถูกใจกันนะครับ ที่จะได้ทานมากุโร่ ในลักษณะที่แตกต่างจากซาชิมิเดิมๆ กันบ้าง มาถึงอีกจานที่บริกรแนะน�ำ นั่นก็คือ มากิโรลล์ออกแนว fusion food ที่ชื่อว่า Crunchy Rolls ครับ จานนี้ถูกใจคนชอบทานมากิโรลล์ เป็นการส่วนตัวอย่างหมอหมูนอ้ ย เพราะเป็นมากิทผี่ สมผสานความเป็น ของทอดอย่างเทมปุระ (อาหารโปรดอีกอย่างของหมอหมูนอ้ ย) เข้าไปได้ อย่างลงตัวและโดดเด่นเรื่องความกรุบกรอบของแป้งเทมปุระที่กรอบ นอกนุ่มในหวานฉ�่ำดีมากๆ ครับ ส�ำหรับเมนูนี้ ถึงเวลาชิม 2 เมนูเด่นของวันนี้กันแล้วครับ อาหารไอเดียเก๋กับซุป หม้อกระดาษ หรือ Kaminabe (คามินาเบะ) ที่โชว์ไอเดียบรรเจิดกับการ ใช้กระดาษเคลือบแข็งมาห่อแทนหม้อรับไฟร้อนได้อย่างไม่นา่ เชือ่ ซุปใน หม้อกระดาษเองก็มรี สกลมกล่อมอร่อยมากๆ ทีเดียวครับ ขนาดหมอหมู น้อยเองไม่คอ่ ยชอบทานผัก ยังรูส้ กึ ถึงรสชาติอนั หอมหวานของผักต่างๆ ในซุปหม้อนี้ ส่วนหมูสไลด์ทใี่ ส่มาก็นมุ่ ก�ำลังดี พร้อมมีของเคียงอย่างวุน้ เส้นญีป่ นุ่ ทีเ่ ส้นอ้วนโตเกือบเท่ากับตะเกียบ อร่อยถูกปากมากๆ ครับ ใคร ที่ชื่นชอบอาหารแนวสุกี้ญี่ปุ่น หรืออยากได้ซุปร้อนๆ ไว้ทานสักเมนูนึง ขอแนะน�ำให้สั่งเมนูนี้ที่มีให้เลือกทั้ง หมู ซีฟู้ด ปูฮอกไกโดและเนื้อซึ่งมี ตั้งแต่เนื้อธรรมดาไปจนถึงเนื้อระดับมัสสึซากะและโกเบเลยครับ พูดถึงเนื้อมัสสึซากะ ก็ได้เวลาไฮไลท์จานต่อมาซึ่งจะเป็นอะไรไป ไม่ได้นอกจาก สเต๊กมัสสึซากะร้อนๆ ที่ท�ำเอาหมอหมูน้อยประทับใจ
ตั้งแต่แรกเห็น เพราะสีสันความเกรียม ของผิวเนื้อสเต๊กนั้น ออกลายเข้มอ่อน สวยงามดูแล้วยอมรับเลยครับว่าผ่าน ฝีมือการย่างที่ดีจริงๆ และเมื่อถึงตอน ชิมก็ไม่ผิดหวังครับ เนื้อมัสสึซากะจานนี้ มีรสเด่นพิเศษเฉพาะตัว คีบกันไปคีบกัน มา ...เผลอแป๊บเดียวหมดไปอย่างไม่ทนั รู้ตัวเลยครับ ทั้งๆ ที่เป็น 2 จานท้ายแล้ว นะครับเนี่ย
ก่อนจะจากกันด้วยการเช็คบิลคิดค่าเสียหาย บริกรก็ปดิ ท้ายอาหาร ญี่ปุ่นหรูๆ มื้อนี้อย่างสวยงามด้วย เมล่อนญี่ปุ่น ที่ทั้งหวานทั้งหอมทั้ง กรอบทั้งนุ่มลิ้น ถ้าไม่ใช่อิ่มเพราะของคาวไปเยอะแล้ว คงได้มีการสั่งเม ล่อนญี่ปุ่นมาอีกสักลูกเป็นแน่ครับ เอาเป็นว่า....ใครคิดถึงอาหารญี่ปุ่นอร่อยๆ หมอหมูน้อยขอ แนะน�ำ Honmono Sushi ไว้ตรงนี้เลยนะครับว่าเป็นร้านอาหาร ญีป่ นุ่ ระดับชัน้ น�ำอีกหนึง่ ร้านของบ้านเรา ส่วนเรือ่ งความปลอดภัย ของอาหารที่กังวลกันอยู่ บริกรของทางร้านได้แนะน�ำท�ำความ เข้าใจกับลูกค้าอย่างขันแข็งว่า วัตถุดบิ ต่างๆ ของทางร้านนัน้ ผ่าน การคัดกรองตรวจสอบไม่ให้มีสารหรือรังสีปนเปื้อนอย่างแน่นอน อุ่นใจกันแล้ว...ก็ไปอิ่มท้องกันได้เลยครับ THAI DENTAL MAGAZINE • 49
• Dental A way
คืนไม่ครบคงได้พบกันที่ศาล กว่าจะได้เงินคืนครบเล่นเอาเหนื่อย ดีที่บริษัทที่เอาเปรียบลูกค้าชั้นดีเช่นพวกเราอุจจาระขึ้นสมองเสีย ก่อน ไม่อย่างนั้น น่าดู จุดหมายในการเที่ยวครั้งนี้คือ สามมรดกโลก จางเจียเจี่ย เฟิงหวง และอุทยานตันเสียะ มรดกโลกล่าสุดของจีน เราอาจ ตั้งต้นจากหลายเมืองใหญ่ของจีนเช่นจากเซี่ยงไฮ้ หรือจากกวาง โจวที่คนไทยเรียกติดปากว่ากวางเจาและอีกหลายเมืองสามารถ
202 Places To See Before You’re Tired……..
ทั10วร์วันเมื3อมรดกโลก งมังกร (แลบันไดแล้วสยอง) ตอนที่ 1 ไต่บันไดสู่ประตูสวรรค์ เรื่อง ทพ. ชวลิต กาญจนโอภาสวงศ์
“ ก่อนอื่นตอนขอแสดงความเห็นใจและเสียใจในเหตุการณ์แผ่นดินไหว และสึนามิที่ประเทศญี่ปุ่น ดินแดนที่เคยให้ความสุขและได้ถูกน�ำมาเป็นข้อมูล ในการเขียนอยู่หลายครั้ง เช่นเดียวกับฉบับที่แล้วที่กล่าวถึงเกียวโต ด้วยต้นฉบับในฉบับที่แล้วได้ส่งไปก่อนเหตุการณ์อันน่าเศร้า บทความเลยไม่ทันต่อเหตุการณ์ โอ้ อนิจจา ใดๆ ในโลกนี้ล้วนอนิจจัง อย่ากระนั้นเลย รีบๆเที่ยวเสียก่อนที่จะไม่กล้าเที่ยว เพราะจากที่เห็น คนเรายิ่งอายุมากยิ่งกลัวสาระพัดกลัว เหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ประดุจซากุระที่ร่วงโรยไปแล้วฉันใด แต่เลือดบูชิโดยังคงเฝ้ารอชื่นชมยามที่ซากุระ จะกลับมาเบ่งบานอีกครั้งด้วยความสงบนิ่ง”
50 • THAI DENTAL MAGAZINE
ฉบับนี้จะพาไปเที่ยวแบบโหดๆ ทัวร์ 10 วัน 3 มรดกโลก ใน ถิ่นดินแดนมังกร ผู้เขียนไปประเทศจีนมามากเกินกว่าสิบครั้ง แต่ ยังไม่เคยไปเที่ยวเองแบบระยะยาวๆ ส่วนใหญ่มักไปกับทัวร์ที่จัด กันเองโดยมีบริษัททัวร์จัดให้ ตอนนี้เริ่มปีกกล้าขาแข็ง ทั้งๆ ที่ภาษา จีนก็อ่อนแอ ได้แบบเอาตัวรอดแค่ไม่ให้อดตาย อาศัยลูกยุพวก มากลากไป ริอ่านจัดทัวร์กันเอง โดยก�ำหนดระยะเวลา 10 วัน รวบรวมได้สมาชิกแบบไม่ให้มากนัก เพื่อความสะดวกในการเดิน ทาง ส่วนลูกทัวร์ที่เหลือ มีระดับความรู้ภาษาจีนใกล้ศูนย์ถึงติดลบ สร้างความหนักใจเป็นอันมาก แล้วเหตุการณ์จะเป็นประการใด คงต้องอดใจรออ่าน โดยจะขอน�ำมาเสนอโดยละเอียด คงใช้เวลา หลายตอนกว่าจะจบครบ 10 วัน ความสนุก ความทรหด บวกกับ ความระทึก อาหารหลากหลายผู้คนอันมากด้วยวัฒนธรรม มุม มองในแง่ต่างๆ พวกเรา 8 ชีวิต ที่รอดตัวมาได้อย่างสนุกสมบุกสม บัน ท�ำเอาเข็ดขยาดไปอีกนาน จางเจียเจี่ยเป็นจุดหมายในใจมานานแล้ว ได้แต่เฉี่ยวไป เฉี่ยวมายังไม่ได้ไปสักที จวบจนบังเอิญมาได้กระแสหนังเรื่อง อวตาร ไม่ได้การต้องไปเที่ยวก่อนที่จะตกยุค เมื่อสถานที่พร้อม ก�ำหนดวันเดินทางได้แล้ว ต่อไปคือการจองเครื่องบินได้ในราคา ถูก กรุงเทพฯ-กวางโจว แค่ 7000-8000 บาท (แถมเป็นการเดิน ทางเป็นในช่วงเทศกาลซึ่งตั๋วถูกหายาก แต่พวกเราไม่เลือกแบบ ถูกระดับ โลว์คอสต์ทมี่ อี ยูแ่ ค่ไม่กที่ นี่ งั่ และยิง่ ช่วงเทศกาลคงหาทีน่ งั่ ได้ยาก ) ยังก่อนอุปสรรคยังไม่จบ จองตัว๋ เครือ่ งบินได้ไม่นานได้รบั โทรศัพท์จากเอเจนซีข่ ายตัว๋ ว่าเทีย่ วบินทีจ่ องไว้ถกู ยกเลิก ต้องเริม่ จองใหม่จากเอเจนซีร่ ายใหม่ในราคาทีแ่ พงมาอีกเกือบพันแถม สะเพร่าสะกดชื่อผู้โดยสารผิด(อักษรสลับที่กัน) ทางเอเจนซี่ บอกว่าไม่เป็นไรผิดนิดหน่อย แต่เราไม่วางใจยกเลิกตั๋วนัน้ ไปเลยแล้วจองใหม่เพื่อความชัวร์ เรื่องตั๋วที่โดนยกเลิก จากเอเจนซี่รายแรกกว่าจะได้เงินคืนเล่นเอาเงินเราไป หมุนเกือบ 6 เดือนมูลค่าเงินหกเจ็ดหมื่นบาท แถม เวลาที่รับเงินคืนยังได้ไม่เต็มจ�ำนวนที่จ่ายทั้งๆที่ ไม่ใช่ความผิดของเรา โดยอ้างว่าทางสายการ บินหักไว้บ้าง เดือดร้อนต้องไปหาข้อมูลจาก สายการบินจนได้หลักฐานว่าสายการบิน มิได้หักค่าอะไรเลย มีแต่บริษัทขี้โกงนี่ แหละที่เอาเปรียบ ได้หลักฐานพร้อม เลยมาอาละวาด สวมบทร้าย(ปกติ ไม่เคยร้ายกับใคร)ไม่ยอม ถ้าจ่าย
บินไป จางเจียเจี่ยได้โดยตรง ทางรถไฟก็ไปได้และประหยัดเงินแต่ เสียเวลาเดินทาง พวกเราเลือกการเดินทางโดยรถไฟตู้นอนแบบ ออกตอนหัวค�่ำถึงที่หมายในตอนเช้า ตู้นอนมีสองแบบ แบบhard sleeper นอน 6 คนต่อห้อง และแบบsoft sleeper แบบนี้นอน THAI DENTAL MAGAZINE • 51
4 คนต่อห้องในห้องมีประตูล็อกเรียบร้อย พวกเรา 8 คน จองได้ 2 ห้องลงตัวพอดี การจองตัว๋ รถไฟเมืองจีน สามารถหาซือ้ ล่วงหน้าใน อินเตอร์เนท แล้วนัดส่งตั๋วมาที่โรงแรมก่อนการเดินทาง รุ่งอรุณบนรถไฟใกล้เมืองจางเจียเจี่ย ก�ำลังหากาแฟกินรอง ท้อง พลันมีนายหน้าคนจีนมาถามขายโรงแรมทีพ่ กั ในเมืองจางเจีย เจี่ย ตอบไปว่าพวกเราจะไปเมืองเฟิงหวง ยังไม่พักที่จางเจียเจี่ย ถามราคารถเหมาไปเมืองเฟิงหวงได้รับแจ้งราคาที่พอใจตกลงว่า จ้างกัน รถจะรอรับพวกเราหน้าสถานีรถไฟ ยังไม่นานนายหน้า ท่านนี้ก็กลับมาอีก พร้อมกับข้อเสนอแนะว่าวันสองวันนี้อากาศ ที่เมืองจางเจียเจี่ยดีฝนไม่ตก ท�ำไม่พวกเราไม่เที่ยวที่นี่ก่อน แล้ว ค่อยไปเที่ยวเมืองโบราณเฟิงหวงภายหลังซึ่งช่วงนั้นมีฝนตก การ เที่ยวก็ไม่เป็นอุปสรรคมากนัก เริ่มไขว้เขว แล้วโรงแรมที่จองไว้จะ ท�ำอย่างไร ในที่สุดพวกเรายอมเชื่อตามข้อเสนอนั้น (เพราะยอม เสียค่ามัดจ�ำโรงแรมที่จองมาแล้วนั้นไม่มาก) โดยเบื้องต้นลองรับ ข้อเสนอแนะตกลงพักโรงแรมทีเ่ มืองจางเจียเจีย่ 1 คืนในราคา 120 หยวน( 600 บาท ) พร้อมกับซื้อทัวร์ไปภูเขาประตูสวรรค์(เทียนเห มินซาน)ในราคา 260 หยวน และค่าดูโชว์นางพญาจิ้งจอกขาว188 หยวนคิดค่ารถรับส่งไปกลับ 20 หยวน เหมารวมลดแล้วเหลือ 460 หยวน ( 2300 บาท)ต่อคน ซึง่ ราคานีส้ มเหตุสมผล เพราะค่ากระเช้า ขึ้นเทียนเหมินซานก้อราคา 258 หยวนแล้ว ทัวร์นี้แถมไกด์และรถ รับส่ง เป็นอันว่าตกลงอันนี้ก่อน ส่วนวันอื่นๆเล่นตัวขอคิดดูก่อน ดูทัวร์วันนี้ก่อนว่าเป็นประการใด แล้วค่อยตัดสินใจอีกครั้ง
ภูเขาประตูสวรรค์( เทียนเหมินซาน)
เทียนเหมินซาน (เทียน-เหมิน-ซาน มีความหมาย ฟ้า-ประตูภูเขา รวมความป็น ภูเขาประตูสวรรค์ มีความสูง 1518.6 เมตร
ห่างจากตัวเมืองแค่ 8 กิโลเมตร เป็นภูเขาทีม่ ชี อื่ ด้านความศักดิส์ ทิ ธิ์ มาแต่โบราณกาล ประกอบด้วยวัดเทียนเหมิน วัดนิกายพุทธทีส่ ร้าง มาแต่ราชวงศ์หมิง และสิ่งส�ำคัญที่เป็นจุดเด่นคือประตูสวรรค์ ถ�้ำ เทียนเหมิน การเดินทางเริม่ จากสถานีรถเคเบิลกระเช้าลอยฟ้าทีอ่ ยูใ่ จกลาง เมือง กระเช้าวิ่งผ่านหลังคาชาวบ้านอย่างหน้าตาเฉย ที่อื่นอาจ มีปัญหาแต่ที่เมืองจีนนี้สบายมากขอบอก เห็นแค่สายเคเบิลที่โยง ก็ระทึกแล้ว มาดูขอ้ มูลกันบ้าง เคเบิลเวย์นไี้ ด้รบั การบันทึกว่ามีความยาว และสูงที่สุดในโลก โดยมีสถิติที่มีความยาวรวม 7455 เมตร โดย ความยาวระหว่างช่วงเสาอยู่ที่ 1279 เมตร วิ่งจากกลางเมืองไปยัง ขุนเขาและหมู่เมฆ มหัศจรรย์พันลึกและหวาดเสียวดีแท้ มองลง เบื้องล่างเห็นทุ่งอิ๋วฉ่าย(rape seed )ออกดอกสีเหลืองงามอร่ามดี แท้ ยิ่งลึกยิ่งสูงชันแลเห็นถนนคดเคี้ยว ทบทับราวกับพญามังกร ขดตัวรออยู่ ถนนที่คดเคี้ยวนี้ยาวรวม 11 กิโลเมตร บางช่วงวิ่งดิ่ง จากระยะความสูง 200 เมตร ขึน้ ไปทีค่ วามสูง 1300 เมตรอันเกิดจาก ความชันของภูเขา รวมเป็นถนนโค้ง 99 โค้ง ถ้านั่งรถคงอาเจียน คิดแล้วอาจจะเกิดความกลัวด้านความปลอดภัย ได้ข้อมูลมา ว่ากระเช้านีเ้ ป็นกระเช้าน�ำเข้ามาจาก บริษทั ฝรัง่ เศสทีช่ อื่ ว่า POMA มีทั้งหมด 98 ตู้ 57 brackets ( รวมตู้กู้ภัย 3 ตู้ ) อย่างที่บอกความ ยาวรวม 7455 เมตร ช่วงความชันที่สุด อยู่ที่ 37 องศา เป็นช่วงที่มี ความชันระดับโลก คงได้มาตรฐานระดับหนึ่ง อากาศไม่ค่อยแจ่มใส ค่อนข้างมัวๆ ฟ้าไม่โปร่ง คิดในแง่บวก ก็ยังดีกว่าฝนตก มีเพื่อนทันตแพทย์บางคนเคยไปเที่ยวมาแล้ว กับ ไม่สามารถขึ้นได้เนื่องจากหมอกลงจัด มองเห็นแค่ในระยะไม่เกิน สองสามเมตร
ระเบียงฟ้าและหุบเขาปีศาจ
หลังผ่านการห้อยโหนในอากาศอยู่นานพอสมควร เมื่อ ลงจากสถานีกระเช้าที่ชั้นบนสุด สัมผัสได้ถึงกระแสความหนาว เย็นและสายลมสายหมอก ตอนนี้เราอยู่ในหุบเขาแล้ว มีทาง เดินระเบียงฟ้ารออยู่ (ถ้ามากับทัวร์ส่วนใหญ่จะตัดการเที่ยว ช่วงนี้ออก) ทางเป็นทางเดินลัดเลาะเจาะเลียบหน้าผาชัน ถ้า ใครเคยไปภูทอก จังหวัดเลย มีลักษณะคล้ายกัน แต่ที่นี่สูงและ ระยะทางยาวกว่ามาก ครุ่นคิดถึงความอุตสาหะวิริยะในการสร้างทางระเบียงฟ้า ที่ต้อง เจาะหน้าผาท�ำทางเดินลอยฟ้า โดยมีความยาวถึง 800 เมตร โดย เฉลี่ยมีความสูงกว่าระดับน�้ำทะเลถึง 1400 เมตร เผลอมองลงเบื้อง ล่าง แล้วหวิวใจหล่นลงไปที่ตาตุ่ม ด้านล่างคือเหวลึกดีๆ นี่เอง ชื่นชมธรรมชาติความยิ่งใหญ่สุดลูกหูลูกตาและความอัศจรรย์ สูด หาย ใจลึกๆ ถือโอกาสฟอกปอดเสียหน่อย หายใจลึกๆ อย่างมีสติ ระลึกรู้ท่านจะพลันมีพลังหรือว่าได้รับพลังมังกรไปแล้ว (ท�ำอย่าง นิยายก�ำลังภายใน) หายเหนื่อยไปเลย ความซับซ้อนเป็นโตรกเป็น ซอกแคบ เส้นทางเดินเสมือนหายไปในซอกเขาอันเป็นที่มาของชื่อ “หุบเขาปีศาจ” ทางเดินถูกสร้างอย่างแข็งแรงมั่นคง สวยงามจนลืม ความกลัวไปเลย สวยแบบเสียวๆ และหวาดหวิว
52 • THAI DENTAL MAGAZINE
THAI DENTAL MAGAZINE • 53
วัดเทียนเหมินซาน
หลังจากเดินผ่านระเบียงฟ้ามาแล้ว ในหุบเขาเบื้องหน้าปรากฏ เป็นหมู่อาคารที่ดูหรูหราโอ่อ่าไล่เล่นระดับกันราวกับพระราชวัง อันที่ จริงวัดเทียนเหมินซาน วัดเก่าแก่ทมี่ ปี ระวัตกิ ารสร้างมาตัง้ แต่ยคุ สมัย ราชวงศ์ถงั เป็นศูนย์กลางของศาสนาพุทธในมณฑลหูหนานภาคตะวัน ตก ได้รบั การบูรณะซ่อมแซมต่อเติมหลายครัง้ จนมีขนาดกว้างใหญ่ถงึ 10000 ตารางเมตร โดยศิลปะได้รับอิทธิพลจากราชวงศ์ชิง ตั้งอยู่ใน ชัยภูมิที่มองออกไปได้สุดลูกหูลูกตา อาคารในวัดตั้งลดหลั่น เป็นชั้น เป็นล�ำดับงดงาม มองไปเบือ้ งหน้าขุนเขาน้อยใหญ่คอ่ ยกลืนไปในสาย หมอก ดูแล้วสมเป็นวัดในสรวงสวรรค์ อันเป็นสถานทีป่ ฏิบตั ธิ รรมจริงๆ
ถ�้ำเทียนเหมิน
จริงๆ แล้วเป็นช่องเปิด หรือเป็นถ�้ำเปิด ที่เกิดจากกระแสน�้ำใน ธรรมชาติกัดเซาะจนเกิดเป็นถ�้ำขนาดใหญ่ที่สุดในโลก ตามประวัติ ในปี 263 ก่อนยุคสามก๊ก เดิมชื่อ ภูเขาซ่งเหลียง ที่มีหน้าผาสูงชันเป็น พันเมตร อยู่ๆ เกิดการถล่มของหน้าผาลงมาจนกลายเป็น ช่องคล้าย ประตูถ�้ำขนาดใหญ่ นับเป็นสิ่งมหัศจรรย์ของโลกธรรมชาติ หลังจาก นั้นชื่อภูเขาได้ถูกเปลี่ยนเป็นชื่อ ภูเขาเทียนเหมิน (ภูเขาประตูสวรรค์) ตั้งแต่บัดนั้นมา การจะขึน้ ไปชมถ�ำ้ ประตูสวรรค์มที างเดียว คือเดินขึน้ บันได 999 ขั้น หย่อน1000 แค่หนึ่งขั้นแรกๆ คิดแค่นี้เอง จิ๊บจิ๊บ เอาเข้าจริงๆ เดิน ไปพักไปอยูห่ ลายยก และด้วยวันนีท้ งั้ วันยังไม่ได้กนิ อาหารทีเ่ ป็นเรือ่ ง เป็นราวเลย หิวก็หิวเหนื่อยก็เหนื่อย สองขาขยับไปข้างหน้า มือหนึ่ง จับราวบันไดให้แน่นเพราะพลาดพลัง้ ตกลงมาไม่ตายก็เลีย้ งไม่โต อีก มือถือยาดมใช้ช่วยกระตุ้นการหายใจ เห็นคนงานก่อสร้างชาวจีนเดิน ขึ้นบันไดพร้อมแบกเหล็กอันหนักอึ้งแล้วทึ่ง ข้าพเจ้าเดินตัวเปล่ายัง แทบแย่แล้วนีย่ งั แบกของหนักอีกเห็นแล้วทึง่ จริงๆ หลังจากหอบแฮกๆ และหยุดมาหลายยก ลิ้นห้อยเลยเรา ความพยายามอยู่ที่ไหนความ ส�ำเร็จอยู่ที่นั้น ในที่สุดก็มาถึงประตูสวรรค์ หยุดพิจารณาสัมผัสรับ พลังกันเต็มๆ โอ้ธรรมชาติหนอช่างยิ่งใหญ่มหัศจรรย์ดีแท้........ จาก มนุษย์ผู้เจียมตัว มิอาจหาญเทียบความยิ่งใหญ่ของธรรมชาติ ถ�้ำเทียนเหมินซานนี้ ตั้งอยู่ในแนวทิศเหนือ-ใต้ มีความสูงถึง 131.5 เมตร กว้าง 57 เมตร ลึก 60 เมตร ดูไปแล้วเหมือนประตูไปสู่
54 • THAI DENTAL MAGAZINE
สวรรค์จริงๆ เปรียบเทียบแล้วมนุษย์เช่นเรา กระจอกกระจิบไปเลย เคยมีการแสดงบินผ่านประตูสวรรค์นี้ โดยมีการถ่ายทอดทางทีวีมี ผู้ชมถึง 800 ล้านคน และในปี 2006 นักบินชาวรัสเซียได้ใช้เครื่อง บินโซเวียส -27 บินผาดโผนลอดผ่านประตูสวรรค์ครั้งหนึ่งมาแล้ว หลังจากรับพลังและถ่ายรูปชื่นชมกันเพียงพอแล้ว ได้เวลา เดินลงอย่าคิดว่าขาลงสบาย จริงๆ ก็อนั ตรายเช่นกันต้องระมัดระวัง เพราะขัน้ บันไดค่อนข้างแคบและชัน ต้องจับราวให้ดเี วลาลง ค่อยๆ เดินลง สักครู่ท�ำไมเข่าเริ่มเจ็บเสียวแปลบเวลาลง ใจคิดไม่ได้การ แล้วนี่แค่วันที่สองของการเที่ยวที่เหลือจะท�ำประการใด จริงๆ น่ะ ครับ มิได้แกล้งเขียนเป็นนิยายน�ำ้ เน่า เดินไปหยุดไปไม่กล้าลงอย่าง รวดเร็ว จนมาถึงด้านล่างแบบคนขาเป๋ๆ ได้นงั่ พักกินน�ำ้ กินของว่าง แบบทานเล่นค่อยยังชั่ว บังเอิญโชคดีที่มีรุ่นน้องที่ไปด้วยก�ำลัง กินยารักษาเข่าเดีย้ งอยู่ เสนอแบ่งยาให้กนิ โดยต้องทาน หลังอาหารทันที โดยจะเริ่มทานในมื้อเย็น โดยเป็นยาจ�ำพวก NSAIDS ซึ่งหลังจากรับ ประทานยานั้นไป สาม สี่ วันอาการก็ดีขึ้น พอเดินได้อย่างไม่มีอาการเจ็บเข่า ก็หยุดยา ไม่ทานต่อ โชคดีจริงๆ ทีไ่ ด้ยา มิฉะนัน้ คงต้อง ถือไม้เท้าไปตลอดทาง(จริงๆ นัน้ ซือ้ ไม้เท้าไว้ แล้ว แต่อาการดีขึ้นเลยไม่ได้ใช้)
โชว์นางพญาจิ้งจอกขาว
หลังจากเที่ยวภูเขาเทียนเหมินมาแล้ว เข้าโรงแรมอาบน�้ำ รับ ประทานอาหารเย็นที่ถือว่าเป็นอาหารมื้อแรกของวันนี้ (เพราะ อาหารเช้าและ เที่ยงยังไม่ได้กินกันเลย) หลังจากนั้นรอรถมารับ พวกเราไปดูการแสดงทีเ่ พือ่ นๆ น้องๆ ทีเ่ คยมาดูแล้วย�ำ้ นักย�ำ้ หนาว่า ต้องมาดูให้ได้ การแสดงนี้ใช้เวทีธรรมชาติที่นั่งดูกลางแจ้ง อากาศ ค่อนข้างเย็น โดยเอาภูเขาธรรมชาติเป็นฉากหลัง ใช้ผู้แสดงนับพัน คน เทคนิคแสงสีเต็มๆ อลังการงานสร้างบอกไม่ถูกต้องมาดูเอา เอง เรื่องราวท�ำนองต�ำนานพื้นบ้านว่าด้วยความรักของหนุ่มชาว บ้านที่ไปหลงรักกับปีศาจจิ้งจอกขาวอะไรประมาณนี้ เรื่องราวจบ ลงแบบไหนคงเดากันได้ นักแสดงส่วนใหญ่เป็นชาวบ้าน (นับเป็น นโยบายที่ดี เป็นการสร้างงานให้ชุมชนและชาวบ้าน) การแสดงดี เพลงไพเราะแสงสีเทคนิคอลังการ สามารถใช้ฉากภูเขาธรรมชาติได้ อย่างตืน่ ตาตืน่ ใจ การแสดงเกือบสองชั่วโมงดูแบบไม่หลับ ประทับ ใจไม่เสียดายเงินค่าชมที่เกือบหนึ่งพันบาทเลยจริงๆ ในส่วนค่าชม ลองอ่านตามที่ต่างๆ ราคามีตั้งแต่ 800-900 หยวนและราคาที่เรา ซื้อได้ 188 หยวนนับว่าไม่แพงแถมที่นั่งก็ยอดเยี่ยมอยู่ในต�ำแหน่ง ทีด่ มี ากๆ ถ้าใครมีโอกาสมาเทีย่ วทีเ่ ทียนเหมินซานนีอ้ ย่าพลาดการ มาชมการแสดงนี้เด็ดขาด แล้วจะเสียใจเจ็บใจที่ไปคุยกับใครไม่ได้ ขอจบตอนนี้ก่อนโปรดติดตามตอนต่อไปยังมีเรื่องสนุกๆ รออยู่ THAI DENTAL MAGAZINE • 55
• เรื่องสั้นหมอผิง
เสียงจั๊กๆ ด้านนอกของหยดน�้ำจากฟ้าที่หลั่ง ลงมาไม่ยอมขาดสาย ลอดผ่านบานประตู กระจกแบบสวิงของคลินิก เป็นเวลาร่วมสอง ชั่วโมงต่อเนื่องกัน ก้านจับประตูรูปฟันท�ำ จากอะคริลิคแบบพิเศษที่ผมออกแบบเอง กับมือ สีของมันเริ่มขุ่นลงและมีรอยบิ่นเล็กๆ ที่ด้านล่าง เป็นหลักฐานแสดงร่องรอยของ กาลเวลา ท�ำให้ผมระลึกได้ว่า มันย่างเข้าปีที่ สามที่ผมเปิดคลินิกแห่งนี้ เวลาในชีวิตผม มันช่างผ่านไปรวดเร็วจนชักลืมเลือนเสียแล้ว ว่าความสุข ความสนุกในวัยเยาว์ เคยเป็นเช่นไร หยาดฝน ท�ำให้ผมอดคิดถึงผู้หญิงที่เคยมอบหัวใจให้คนนั้นขึ้น
อีกครั้งไม่ได้ ผมถอนสายตาจากหนังสือพิมพ์ของวันนี้ สายชล เธอเป็น เหมือนน�้ำใสไหลเย็นในช่วงเวลาหนึ่งของชีวิตผม ผมกับเธอมาจาก จังหวัดเดียวกัน เราเจอกันครั้งแรกตอนรับน้องมหาวิทยาลัยปีหนึ่ง เธอ ผอมบาง ตัวเล็ก ผมยาวสลวย และมีผิวขาวเหมือนหยวก ไม่น่าเชื่อว่า พรหมลิขิตจะท�ำให้เราได้เจอกันและผมได้มีโอกาสเป็นคนรักของเธอใน ทีส่ ดุ แต่แล้วเมือ่ เวลาผ่านไป มีหลายสิง่ หลายอย่างเกิดขึน้ และเธอเลือก ทีจ่ ะเดินออกไปจากชีวติ ผม ทุกอย่างมันจึงเปลีย่ นไปจากทีห่ วังอย่างสิน้ เชิง ยิง่ ผมพยายามลืมเท่าไร ก็มกั จะมีบางสิง่ มาท�ำให้ผมระลึกนึกถึงเธอ อยู่ร�่ำไป 56 • THAI DENTAL MAGAZINE
กระดิง่ หน้าประตูทางเข้าดังกรุง๋ กริง๋ เพราะแรงผลักของใคร สักคน พัดพากลิ่นดินชุ่มน�้ำเข้ามาแตะจมูก ท�ำให้ความคิดต่างๆ ของผมสะดุดหยุดลง ผมหันไปมองผู้มาใหม่จากชั้นลอย ที่ใช้เป็น บริเวณนั่งพักผ่อนของทันตแพทย์ เธอคงเป็นคนไข้ของผม และยัง เป็นคนไข้คนแรกในวันนีอ้ กี ด้วย ไหนใครๆก็บอกว่าเศรษฐกิจก�ำลัง จะดีขึ้น แต่ผมกลับเห็นว่าจ�ำนวนคนไข้ดูจะลดลงสวนทางกับค�ำ กล่าวนั้น ตอนแรกผมตัดสินใจเปิดที่นี่ก็เพื่อเลี้ยงชีพ ไม่ได้หวังรวยอะไร ถ้า ใครเคยรู้จักผมก่อนหน้านี้คงจะทราบดี ผมคนเก่าที่มีความคิดมุ่ง มั่น อยากเปลี่ยนแปลงโลกด้วยมือของตน มันค่อยๆถูกบางอย่าง กัดกินความฝัน ความหวังในหัวใจผมไปทีละเล็กละน้อยตามกาล เวลา ทุกวันนี้ก็แค่ให้พอผ่อนบ้าน ผ่อนรถ ใช้หนี้บัตรเครดิต เลี้ยง สาวๆในบางครั้ง สังสรรค์กับเพื่อนในบางครา และก็ให้พ่อแม่บ้าง เหลือเก็บไว้หมุนนิดหน่อยก็ดถี มแล้ว ในเมือ่ พระพุทธองค์ทรงสอน ว่าทุกอย่างย่อมไม่เทีย่ ง การเปลีย่ นแปลงย่อมเป็นธรรมดา แล้วจะ มาเอาอะไรกับคนอย่างผมล่ะ จริงไหม ยิ่งช่วงนี้ก็เกือบชักหน้าไม่ถึงหลัง รู้ตัวอีกที ยอดหนี้บัตร เครดิตก็มากไปโขเสียทุกใบ ธนาคารคงคิดว่าหมอรวย เลยให้วงเงิน สูงซะขนาดนัน้ แล้วนีค่ นไข้กย็ งั น้อยลงอีก คิดแล้วเส้นเลือดทีข่ มับ ก็บีบตัวจนผมรู้สึกปวดหนึบขึ้นมา พลางนึกในใจว่าคงต้องพึ่งยา พาราเซตามอลสักสองเม็ด คนไข้สาวคนนั้นของผมก�ำลังกรอก ประวัติ และซักถามอะไรกับผู้ช่วยทันตแพทย์อยู่ ผมถอนหายใจ หนึ่งเฮือกพร้อมกับพับหนังสือพิมพ์ที่ยังอ่านค้างลงบนโต๊ะ ผมจ�ำ ได้ว่าเมื่อสองวันก่อน ผมสนใจข่าวนี้มาก แต่วันนี้ผมชักเบื่อเอียน ข่าวอาชญากรรม ที่ลงต่อเนื่องอย่างกับหนังซีรี่ส์สืบสวนสักเรื่อง ก็ไม่ปาน เอาล่ะ มันไม่ใช่เรื่องอะไรของผมสักหน่อย นี่ผมกลาย เป็นคนขวางโลก ไม่เห็นใจคนอื่นไปตั้งแต่เมื่อไรกันนี่ อย่างว่า คน เราชอบวิจารณ์ความทุกข์ของชาวบ้านมากกว่าที่จะมาหวนระลึก นึกถึงความทุกข์ของตนเองแล้วพยายามแก้ไขมัน หลังจากที่ผมจบปริญญาทันตแพทยศาสตร์บัณฑิต ด้วย เกียรตินิยมอันดับหนึ่งเมื่อหลายปีที่แล้ว ปณิธาณที่ผมจะกลับไป ท�ำงานทีจ่ งั หวัดบ้านเกิดเพือ่ ทดแทนคุณแผ่นดินช่างแรงกล้า ตอน นั้นโลกของผมในวัยหนุ่มแน่นมันช่างสวยงาม เต็มไปด้วยไฟที่ลุก โชนจริงๆ ความฝันที่จะได้ไปท�ำงานร่วมกับหญิงสาวคนรักที่จบ พยาบาลมาก่อนหน้า และยังโครงการส่งเสริมสุขภาพฟันในเด็ก ประถมวัย ที่ผมคิดไว้ว่าจะท�ำตั้งแต่ก่อนเรียนจบ ก็ดูจะใกล้เป็น จริงขึ้นทุกที
ก่อนหน้าวันทีจ่ บั ฉลากทัง้ ป๊าและหม่ามา ก็พาผมไปไหว้เจ้า ขอพรแทบทุกทีที่ท่านนับถือ ไอ้ผมเองก็ต้องยอมตามใจท่านเสีย หน่อย ท่านจะได้สบายใจ พอเอาเข้าจริงๆ จังหวัดบ้านเกิดของผม มีตำ� แหน่งรับทันตแพทย์เพียงต�ำแหน่งเดียว แล้วสิง่ ศักดิส์ ทิ ธิท์ า่ นก็ ช่วยให้ผมทีจ่ บั ฉลากได้เพียง 16 แต้ม ได้อยูโ่ รงพยาบาลอ�ำเภอแห่ง นั้นสมใจ ผมเป็ น ทั น ตแพทย์ เ พี ย งคนเดี ย วในอ� ำ เภอ และในโรง พยาบาลก็มีแพทย์อีกเพียงสองท่าน คือผู้อ�ำนวยการซึ่งอาวุโสด้วย วัย และแพทย์จบใหม่อีกท่านที่เป็นรุ่นพี่ผมเพียงไม่กี่ปี สายชล หวานใจของผมเป็นพยาบาลอยูว่ อร์ดผูป้ ว่ ยใน เราจึง คลาดกันบ่อยๆ เพราะผมท�ำงานตามเวลาราชการคือ 8.30-16.30น. พอเลิกงานผมก็ขับรถกลับบ้านที่อยู่อ�ำเภอถัดไป ในขณะที่เธอยัง ต้องอยู่เวรสลับ เช้า บ่าย ดึก บางวันที่เธอไม่อยู่เวร เราถึงมีโอกาส ไปทานข้าวเย็นด้วยกันบ้าง ความรักของเราจึงไม่ค่อยจะหวานชื่น เหมือนสมัยที่เรียนมหาวิทยาลัยด้วยกัน แต่ผมก็ไม่ได้พยายามจะ เอาใจเธอเสียด้วย ผมมันเป็นคนแบบนี้ รักงาน ช่างฝัน แต่กลับไม่ โรแมนติก ออกจะทื่อๆ หน้าตาก็ตี๋ ดูธรรมดา ไม่ได้หล่อสักเท่าไร ในขณะที่สายชล สวยเย็นๆ เรียบร้อย แต่ครั้นจะต้องสวมบทดุ เธอ ก็ทำ� ได้อย่างไม่เคอะเขิน แบบพยาบาลในอุดมคติ บางครัง้ ผมก็ถาม ตัวเองว่า ในตอนนั้นผมรักเธอมากมายขนาดนั้นจริงๆ หรือ การทีเ่ ป็นคนรักกันมาเนิน่ นาน ท�ำให้ผมคบเธอโดยใช้ใจมา กกว่าใช้สมอง ผมจึงมองไม่เห็นความทะเยอทะยานในร่างแบบบาง นั้น เธอเคยต�ำหนิผมที่ไม่ยอมใช้เกียตินิยมเป็นใบเบิกทางในการ เข้าท�ำงานเป็นอาจารย์ในมหาวิทยาลัย แต่กลับเลือกใช้ทุนในโรง พยาบาลอ�ำเภอใกล้บ้าน ท�ำให้ความฝันของเธอที่จะได้ไปให้ไกล กลับต้องถูกผูกติดอยูก่ บั ความฝันของผมทีเ่ ต้องการจะเป็นแค่หมอ บ้านนอกเพียงเท่านั้น หลังจากใช้ชีวิตอย่างสนุกกับงานไปเรื่อยๆ สิ่งที่ผมไม่คาด คิดว่าจะเกิดก็อบุ ตั ขิ นึ้ ในวันหนึง่ ผมถูกนักเลงหัวไม้ลอบท�ำร้ายเสีย น่วม ต้องนอนให้น�้ำเกลืออยู่หลายวัน ผมพยายามทบทวนว่ามัน เป็นเพราะสาเหตุใดกันแน่ ท�ำให้รู้ตัวว่าเพราะความที่ผมเป็นคน ตรง จึงพูดโพล่งไปหลายอย่างในที่ประชุมทั้งของโรงพยาบาลและ ของจังหวัด อย่างเรื่องการประมูลยูนิตท�ำฟันที่ถูกล็อคสเป็กไว้แล้ว คงมีใครบางคนได้คา่ ต๋งไม่ใช่นอ้ ย หากไม่มกี ารน�ำเรือ่ งนีม้ าทบทวน ใหม่ แล้วยังเรื่องเงินสวัสดิการโรงพยาบาลที่เขาท�ำกันมาเนิ่นนาน ให้เป็นหมวดเงินนอกงบประมาณที่โรงพยาบาลจะไปใช้อะไรก็ได้ อย่างคล่องตัว เช่นไปสัมมนากันต่างจังหวัด หรือซื้อของขวัญแจก THAI DENTAL MAGAZINE • 57
ในวันปีใหม่ ที่จริงแล้วบริษัทยาที่ให้เงินส่วนนี้ เขาบวกมาแล้วกับ ค่าสินค้านั่นแหละ มันก็เหมือนการทุจริตเชิงนโยบายนี่เอง ถ้าไม่ คิดอะไรมากก็ไม่ใช่สิ่งที่ผิด โรงพยาบาลอื่นๆก็ท�ำกัน แต่ผมกลับ ไม่ยอมให้ห้องฟันรับเงินสวัสดิการเมื่อสั่งซื้อเวชภัณฑ์ แต่ขอให้ลด ราคาสินค้าแทน ท�ำให้ยอดเงินที่โรงพยาบาลควรจะได้มันพร่องลง ไป สิง่ ทีผ่ มท�ำมันคงจะน่าหมัน่ ไส้ และไปขัดผลประโยชน์ใครบางคน เข้า แต่ผมไม่ยอมแพ้ง่ายๆ กับเรื่องเท่านี้หรอก อุดมการณ์ของผม มันยิ่งใหญ่กว่านั้น แต่โลกมันมาถล่มทลายลงจริงๆ ตรงหน้าก็เมื่อยาใจของ ผม เดินเข้ามาบอกเลิกกับผมในเช้าวันถัดมา เธอใจร้ายมาก ผมยัง ไม่ทนั ถอดสายน�ำ้ เกลือออกเสียด้วยซ�้ำ เหตุผลคือเธอพบคนใหม่ทดี่ ี กว่าผม ทีแ่ ท้เขาก็คอื คุณหมอรุน่ พีใ่ นโรงพยาบาล เป็นแพทย์เฉพาะ ทางสูตินารีเวช และเธอก็จะขอไปเรียนต่อด้วยเช่นกัน ผมตัวสั่น ระริกเมื่อได้ฟังค�ำของเธอ ห่าน�้ำตามันท้นออกมาจนผมมองไม่เห็น แม้ภาพที่เธอเดินหันหลังจากไป โดยไม่ยอมตอบค�ำถามที่ผมถาม เธอเลยสักค�ำ ผมไม่อยากเชื่อและเผชิญกับความจริงที่ว่า ผม อกหักและถูกทิง้ อย่างนี้ มันยากเหลือเกินทีจ่ ะต้องยอมรับความจริง ยิง่ เมือ่ ผมรูม้ าว่าพ่อของหมอคนนัน้ เป็นหนึง่ ในผูท้ เี่ สียผลประโยชน์ จากเมื่อครั้งที่ผมโวยวายในวันเปิดซองประมูล ผมเลยตัดสินใจลา ออกจากราชการมาดื้อๆ ทั้งที่ยังใช้ทุนไม่หมด โยนอุดมการณ์เห่ยๆ พวกนั้นทิ้งไป และก็มาเปิดคลินิกเอกชนของตนเอง ผมรักษาแผลใจอยู่หลายเดือน กว่าจะจูนความคิดกลับมา ได้ พยายามลืมเธอ ออกจากสิ่งแวดล้อมเก่าๆ ที่เคยมีกันและกัน แล้วผมก็ตั้งเข็มมุ่งใหม่ ว่าจะต้องท�ำให้คลินิกของผมเป็นที่พึ่งรอง จากโรงพยาบาลให้ได้ ผมได้ข่าวว่าสายชลแต่งงานกับหมอคนนั้น แล้วหลังจากทิง้ ผมไปไม่นาน และทัง้ คูก่ เ็ ปิดโพลีคลินกิ อยูแ่ ถวตลาด ไม่ห่างจากโรงพยาบาลมากนัก ในขณะที่ผมเองก็มาเปิดคลินิกทันตกรรม อยู่ในอ�ำเภอที่อยู่ ถัดไปซึง่ เป็นเขตนิคมอุตสาหกรรม จึงมีคนไข้ทใี่ ช้ทงั้ สิทธิเ์ บิกได้ของ บริษทั และประกันสังคม มาใช้บริการกับผมมากทีเดียว ปัญหาอย่าง หนึ่งที่ผมเจอคือ คนไข้มักจะขอร้องให้ผมเปลี่ยนรายการการรักษา เพือ่ ท�ำให้สามารถเบิกได้ หรือแม้แต่ให้ออกใบเสร็จชือ่ หนึง่ ในขณะที่ คนไข้เป็นอีกคนหนึง่ ผมปฏิเสธทุกครัง้ มากเข้าก็ใช้ตดิ ป้ายตัวใหญ่ๆ ว่า “ทีน่ อี่ อกใบเสร็จตามจริงเท่านัน้ ” แต่กย็ งั มิวายมีคนถามผมอยูด่ ี ว่าท�ำไมถึงท�ำให้ไม่ได้ จนมีวนั หนึง่ ทีค่ นไข้คงหวังดีกบั ผมมากถึงให้ ค�ำแนะน�ำกับผมแบบนี้ “นี่หมอ หมอน่ะเรียนเก่ง แต่ท�ำการค้ามันต้องมีเทคนิค เจ้หวังดีนะ จะแนะน�ำอะไรให้” คนไข้ แม่คา้ ขายข้าวแกงในโรงงานคนหนึง่ ทีผ่ ม พึ่งขูดหินปูนให้แกเสร็จ ชวนผมคุย 58 • THAI DENTAL MAGAZINE
“เทคนิคยังไงเหรอครับ” ผมสงสัย “ก็หมอน่ะ ไม่ยอมแก้ใบเสร็จให้ เขาเอาไปเบิกได้ไม่เต็ม ก็ ไม่อยากมาร้านหมอน่ะสิ ถึงหมอจะฝีมือดีก็เถอะ” “ผมท�ำอย่างนั้นไม่ได้หรอกครับ มันผิดจรรยาบรรณ” ผมรีบ ท้วง น�้ำเสียงของผมไม่ได้เจือแววโกรธแกแต่อย่างใด เพียงออกจะ เนือยๆเพราะเบื่อมากกว่า “หมอ เดีย๋ วนีน้ ะ่ เขาข้ามไปท�ำทีฝ่ ง่ั โน้นกันหมดแล้ว หมอคิด ดูสิ สิทธิม์ นั ก็มอี ยูว่ า่ เขาได้วงเงินเบิกกีบ่ าท หมอก็แค่ชว่ ยเขียนเป็น ท�ำอย่างอื่นซี่อื่น บริษัทมันก็ไม่ได้จะจนลงสักหน่อย ไม่งั้นนะ เขา หนีไปท�ำสายชลโพลีคลินกิ หมดแหละ เดีย๋ วนีม้ หี มอฟันมาอยูป่ ระจ�ำ แล้ว แถมไปซื้อนมผง ก็ยังออกใบเสร็จเป็นตรวจโรค เอาไปเบิกได้ อีก นี่ล่ะ ถึงบอกว่าหมอไม่มีเทคนิคไง” ผมหูอื้อตาลาย เมื่อต้องมาได้ยินชื่อนี้อีกครั้ง และไม่รู้ตัวว่า พูดอะไรออกไปอีกบ้าง จนคนไข้รายนัน้ จากไป ท�ำไมเธอยังตามมา หลอกหลอนผมอยูอ่ กี และยังอุตส่าห์หาหมอฟันมาท�ำทีร่ า้ นของเธอ ด้วย เหมือนตัง้ ใจจะเยาะเย้ยผมอยูใ่ นที หลายวันต่อมา ผมพยายาม ลืมเหตุการณ์นนั้ และตัง้ หน้าตัง้ ตาท�ำงานของผมไปเช่นเดิม แต่นบั วันคนไข้ที่มีสิทธิ์เบิกได้ของบริษัทจะลดน้อยลงอย่างน่าใจหาย ส่ง ผลต่อยอดในแต่ละเดือนทีผ่ มเคยไม่ใส่ใจสักเท่าไร ทุกวันนีก้ ลับต้อง หันมาลดรายจ่ายของร้านแทนเพือ่ ให้พออยูไ่ ด้ บางครัง้ จึงท�ำให้ผม ท้อ และสั่นคลอนความเชื่อมั่นในจรรยาบรรณอย่างที่ผมยึดถือมา โดยตลอด เพราะมันยังไม่เคยตอบแทนในสิ่งที่ผมพยายามท�ำนี่ เสียที เสียงโทรศัพท์ภายในดังขึ้นสองครั้ง คนไข้คนนั้นคงจะกรอกประวัติ เสร็จแล้ว ผมยกหูขึ้นรับ ปลายสายบอกกับผมว่า “คุณหมอคะ คนไข้ตอ้ งการคุยกับคุณหมอน่ะค่ะ เอ่อ ..คนไข้ อยากทราบว่า จะเปลี่ยนใบเสร็จให้ได้ไหม เขาว่าทีเ่ ดิมท�ำให้ได้ หนู ขอโทษนะคะที่ยังถามกวนใจคุณหมออีก แต่เห็นช่วงนี้ไม่ค่อยมีคน ไข้น่ะค่ะ” ผมถอนหายใจหนึง่ ทีกอ่ นตอบ“เอาเป็นว่าผมจะตรวจให้กอ่ น เดี๋ยวจะลงไปคุยเองแล้วกัน เขามีอาการอะไรไหมล่ะ” “คุณเขารักษารากฟันมาจากทีอ่ นื่ แต่ยงั ไม่เสร็จค่ะ วันนีร้ สู้ กึ ปวด แต่คลินิกนั้นพึ่งโดนปิดไป คุณหมอเห็นข่าวในหนังสือพิมพ์ หน้ากลางหรือยังคะ คลินิกอยู่ใกล้ๆเรานี่เองค่ะ” ผมวางหูโทรศัพท์โดยไม่ได้ตอบค�ำถามนั้นกับผู้ช่วย ทันตแพทย์ แต่ผมมีค�ำตอบในใจทีจ่ ะพูดกับคนไข้ทรี่ ออยูค่ น นั้นแล้ว ถ้าคุณอยู่ใกล้ๆ ผม ก็คงจะได้ยินเสียงฮัมเพลงอย่าง อารมณ์ดี ขณะที่ผมนั่งตรวจคนไข้อย่างแน่นอน THAI DENTAL MAGAZINE • 59