การดาเนินการตามโครงการบริหารจัดการการใช้ ประโยชน์ ในที่ดนิ สาธารณประโยชน์ ท่ มี ีการบุกรุก เพื่อขจัดความยากจนและพัฒนาชนบท (โครงการจัดที่ดนิ ของรัฐ ขจัดความยากจน) 1. ความเป็ นมาของโครงการ กระทรวงมหาดไทยได้ ม อบหมายให้ กรมที่ ดินดาเนินการจัดที่ ดิน ทากิ นและอยู่อาศัย เพื่ อแก้ ไ ข ปั ญหาความยากจน มาตังแต่ ้ ปี พ.ศ.2547 จนถึงปั จจุบนั ตามแผนปฏิบตั ิการบริ หารจัดการที่ดินของรัฐ .กรณี มีการบุกรุ กที่ ดินสาธารณประโยชน์ .เพื่อแก้ ไ ขปั ญหาความยากจน.โดยคัดเลื อกแปลงที่ดินสาธารณประโยชน์ ที่ประชาชนเลิกใช้ ประโยชน์ร่วมกัน .และมีผ้ บู ุกรุ กเต็มแปลงหรื อบางส่วน ซึ่งผู้บุกรุ กดังกล่าว ต้ องเป็ นผู้ยากจน ไม่มีที่ดนิ ทากินเป็ นของตนเองหรื อมีน้อยแต่ไม่เพียงพอ.และยอมรับการดาเนินการตามนโยบายแก้ ไขปั ญหาสังคม และความยากจนเชิ ง บูร ณาการ.และได้ ล งทะเบี ย นแสดงความประสงค์ ข อที่ ดิ น ท ากิ น ไว้ ต่อ ทางราชการ แล้ วมาดาเนินการจัดที่ ดินให้ ตามสภาพเดิมที่ ครอบครองอยู่ .ครอบครั วละไม่เกิ น .15.ไร่ .พร้ อมทัง้ ออกหนัง สื อ อนุ ญ าตให้ ใช้ ประโยชน์ ใ นที่ ดิ น ของรั ฐ .คราวละ 5 ปี และเสี ย ค่ า ตอบแทน.ตามข้ อบัญ ญั ติ ข องท้ องถิ่ น สามารถดาเนินการจัดที่ดนิ ให้ แก่ราษฎร จานวน 60,697 แปลง 50,282 ครัวเรื อน 2. แนวทางการดาเนินงาน กระทรวงมหาดไทยได้ มอบหมายให้ กรมที่ ดินรับผิดชอบดาเนินการตามแผนปฏิบัติการบริ หาร จัดการที่ดนิ ของรัฐ กรณีมีการบุกรุกที่ดนิ สาธารณประโยชน์ เพื่อแก้ ไขปั ญหาความยากจน โดยให้ จงั หวัดเป็ นผู้จดั ส่ง โครงการให้ กรมที่ดินตรวจสอบ เพื่อขอรับการสนับสนุนงบประมาณแผ่นดินจากกรมที่ดิน สาหรับค่าใช้ จ่ายในการ รังวัดตรวจสอบหนังสือสาคัญสาหรับที่หลวง ค่าใช้ จ่ายในการรังวัดวางผังแปลงที่ดินและการจัดทาสาธารณูปโภค ซึง่ มีขนตอนการด ั้ าเนินการ ดังนี ้ 2.1 คัดเลือกแปลงที่ดินสาธารณประโยชน์ที่ มีหลักฐานหนังสือสาคัญสาหรับที่หลวง (นสล.) หรื อ ยังไม่มีหลักฐาน นสล. แต่สามารถดาเนินการออก นสล.ไปในคราวเดียวกันที่ประชาชนเลิกใช้ ประโยชน์ร่วมกัน และ มีผ้ บู กุ รุกเต็มแปลงหรื อบางส่วน โดยให้ อาเภอ/กิ่งอาเภอจัดทาโครงการจัดที่ดนิ เสนอผู้วา่ ราชการจังหวัดพิจารณาอนุมตั ิ 2.2 ผู้บกุ รุกดังกล่าวต้ องเป็ นผู้ยากจนไม่มีที่ดนิ ทากินเป็ นของตนเอง หรื อมีแต่น้อยไม่เพียงพอ 2.3 ผู้บุกรุ กต้ องยอมรั บ การด าเนิน การตามนโยบายการแก้ ไ ขปั ญ หาสัง คมและความยากจน เชิงบูรณาการ และได้ ลงทะเบียนแสดงความประสงค์ขอที่ดนิ ทากินไว้ ตอ่ ทางราชการแล้ ว 2.4.ให้ อาเภอ/กิ่งอาเภอ ตรวจสอบคุณสมบัติผ้ บู กุ รุกว่าเป็ นผู้อยู่ในหลักเกณฑ์และจัดทาประชาคม เพื่อตรวจสอบว่าบุคคลดังกล่าวยากจน และไม่มีที่ดนิ ทากินหรื อมีแต่ไม่เพียงพอ 2.5 ดาเนินการจัดที่ดนิ ให้ ตามสภาพเดิมที่ครอบครองอยู่ (ไม่เกินครอบครัวละ 15 ไร่) โดยพิจารณาจาก จานวนสมาชิกในครอบครัว อาชีพ ความสามารถในการผลิตของครัวเรื อน /2.6 ...
-22.6 ออกหนังสืออนุญาตให้ ใช้ ประโยชน์ในที่ดินของรัฐ และเสียค่าตอบแทนให้ แก่องค์ก รปกครอง ส่วนท้ องถิ่นในอัตราไร่ละไม่เกิน 1,000 บาท (โดยส่วนใหญ่ อปท. ได้ กาหนด ไร่ละ 10, 20 หรื อ 100 บาท / ไร่ / ปี ) 2.7 หนังสืออนุญาต คราวละ 5 ปี และต่ออายุการอนุญาตได้ 2.8 กรณี ผ้ ูได้ รับอนุญาตถึงแก่กรรม ให้ ทายาทโดยธรรมมีสิทธิที่จะขอใช้ ที่ดินนัน้ ก่อนบุคคลอื่น โดยให้ แจ้ งความประสงค์ภายใน 90 วัน นับแต่ ผู้รับอนุญาตถึงแก่กรรม 3. ระเบียบการอนุญาตฯ ระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้ วยการอนุญาตให้ ประชาชนใช้ ประโยชน์ในที่ดนิ ของรัฐ พ.ศ. 2547 4. การบูรณาการร่ วมกัน
นอกจากนี ้กรมที่ดินยังได้ ดาเนินการเพื่อให้ เกิดการบูรณาการร่ วมกันระหว่างหน่วยงานต่างๆ ทังในสั ้ งกัดกระทรวงมหาดไทยและกระทรวงอื่นที่เกี่ยวข้ องพิจารณาจัดทาโครงการที่อยู่ในความรั บผิดชอบ สนับสนุนให้ มีการบูรณาการร่วมกัน เพื่อให้ เกิดประโยชน์สงู สุดในที่ดิน โดยกรมที่ดินได้ จดั ทาโครงการนาร่ อง ร่ ว มกับ จัง หวัด เพื่ อ สนับ สนุน ให้ เ กิ ด โครงการบูร ณาการร่ ว มกัน ในที่ ดิ น สาธารณประโยชน์ ซึ่ง ได้ มี ก าร ดาเนินการจัดที่ดินไปแล้ ว ได้ แก่ 1. การจัดทาระบบระบายน ้าและระบบส่งนา้ ไปยังแปลงที่สาธารณประโยชน์ “โนนหนองฮู” ตาบลธาตุ อาเภอวังหิน จังหวัดศรี สะเกษ ตามโครงการจัดหาน ้าเพื่อการเกษตร ดาเนินการในพื ้นที่ 400 ไร่ มี พี่ น้ องประชาชนได้ รั บ ประโยชน์ จ านวน 60 ครั วเรื อน สามารถสร้ างรายได้ เฉลี่ ยวันละ 300 บาท หรื อ 9,000 บาทต่อเดือนและตลอดไป 2. โครงการสร้ างศูนย์การเรี ยนรู้เกษตรชุมชนบ้ านโคกล่าม แปลง “หนองน ้าเลี ้ยงสัตว์” หมู่ที่ 7 ตาบลทุ่งสร้ าง อาเภอประทาย จังหวัดนครราชสีมา ซึง่ ราษฎรได้ ปลูกพืชผักสวนครัวปลอดสารพิษ สามารถ สร้ างรายได้ ให้ แก่พี่น้องเพิ่มขึ ้น เฉลี่ยวันละ 200 บาท หรื อ 6,000 บาท ต่อเดือน 3. โครงการก่ อ สร้ างถัง เก็ บ น า้ และระบบท่ อ ส่ ง น า้ เพื่ อ การเกษตร แปลง “ป่ าเขาไก่ เ ขี่ ย สาธารณประโยชน์ ” ตาบลวังแดง อาเภอตรอน จังหวัดอุตรดิตถ์ และแปลง “โนนหนองฮูสาธารณประโยชน์ ” ตาบลธาตุ อาเภอวังหิน จังหวัดศรี สะเกษ
/5. แผนงาน ...
-๓5. แผนงานและผลการดาเนินการ ผลงาน เป้าหมาย ปี งบประมาณ (ครัวเรือน) ครัวเรือน พ.ศ. 2547 2,500 3,268 พ.ศ. 2548 9,200 10,118 พ.ศ. 2549 9,200 10,521 พ.ศ. 2550 9,100 10,166 พ.ศ. 2551 9,100 8,167 พ.ศ. 2552 9,100 8,042 รวม 48,200 50,282
แปลง 3,829 12,155 13,280 12,075 9,886 9,472 60,697
คิดเป็ น ร้ อยละ 153.16 132.11 144.34 132.69 108.63 104.09
พืน้ ที่ (จังหวัด) 11 27 27 24 21 27
ปี งบประมาณ พ.ศ. 2547 จัด ที่ ดิน ในพื น้ ที่ 11 จัง หวัด ได้ แ ก่ จัง หวัด ก าแพงเพชร ชัย นาท นครราชสีมา นครสวรรค์ ปั ตตานี พิษณุโลก ยะลา ร้ อยเอ็ด สงขลา สุพรรณบุรี และจังหวัดสุรินทร์ ปี งบประมาณ พ.ศ. 2548 จัด ที่ ดินในพื น้ ที่ 26 จัง หวัด ได้ แก่ จัง หวัด กาฬสิ นธุ์ ก าแพงเพชร ขอนแก่น ชลบุรี เชียงใหม่ เชียงราย ตรัง นครปฐม นครศรี ธรรมราช นครสวรรค์ นราธิ วาส พะเยา พิจิตร พัทลุง พิษณุโลก ร้ อยเอ็ด ราชบุรี ลพบุรี ลาพูน ศรี สะเกษ สกลนคร สงขลา สตูล สุราษฎร์ ธานี อุบลราชธานี และจังหวัด มหาสารคาม ปี งบประมาณ พ.ศ. 2549 จัดที่ดินในพื ้นที่ 27 จังหวัด ได้ แก่ จังหวัดกาฬสินธุ์ ขอนแก่น เชียงราย ชัยภูมิ ชุมพร ตาก นครพนม นครสวรรค์ บุรีรัมย์ ปั ตตานี แพร่ พิจิตร พิษณุโลก มหาสารคาม ร้ อยเอ็ด ลาพูน ลพบุรี ศรี สะเกษ สงขลา สุโขทัย สุพรรณบุรี สุรินทร์ หนองคาย อุดรธานี อุบลราชธานี อุทยั ธานี และจังหวัดอุตรดิตถ์ ปี งบประมาณ พ.ศ. 2550 จัดที่ดินในพื ้นที่ 24 จังหวัด ได้ แก่ จังหวัดกาฬสินธุ์ ขอนแก่น จันทบุรี เชี ยงราย เชี ยงใหม่ ตาก นครพนม นครราชสี มา บุรี รัมย์ ประจวบคี รี ขันธ์ พิษณุโลก เพชรบูรณ์ ราชบุรี .ร้ อยเอ็ ด ศรี สะเกษ แม่ ฮ่ อ งสอน สุ ร าษฎร์ ธานี สุ ริ นทร์ สุ โ ขทั ย สงขลา อุ ด รธานี อุ ต รดิ ต ถ์ อ านาจเจริ ญ และ จังหวัดอุบลราชธานี ปี งบประมาณ พ. ศ. 2551 จัดที่ดินในพืน้ ที่ 21 จังหวัด ได้ แก่ จังหวัดกาฬสินธุ์ กาแพงเพชร ขอนแก่น ชัยภูมิ นครพนม นครราชสีมา บุรีรัมย์ พระนครศรี อยุธยา พิจิตร พิษณุโลก เพชรบูรณ์ ร้ อยเอ็ด ราชบุรี เลย สงขลา สุรินทร์ ศรี สะเกษ หนองบัวลาภู อุดรธานี อุตรดิตถ์ และจังหวัดอุทยั ธานี ปี งบประมาณ พ.ศ. 2552 จัดที่ดินในพื ้นที่ รวม 27 จังหวัด ได้ แก่ จังหวัด กาแพงเพชร ขอนแก่น ชัย นาท เชี ย งราย เชี ย งใหม่ ชุม พร นครปฐม นครศรี ธ รรมราช นครราชสี ม า น่า น บุรี รั ม ย์ พะเยา พิ ษ ณุโ ลก เพชรบูรณ์ แม่ฮ่องสอน ยโสธร ร้ อยเอ็ด ลาปาง เลย ศรี สะเกษ สงขลา สุโขทัย สุราษฎร์ ธานี สุรินทร์ หนองบัวลาภู อุดรธานี และจังหวัดอุตรดิตถ์ /ปี งบประมาณ ...
-4ปี งบประมาณ พ.ศ. 2553 เป้าหมายดาเนินงาน จานวน 9,100 แปลง โดยกรมที่ดินให้ พิจารณา เห็นชอบการดาเนินการตามโครงการในพืน้ ที่ 27 จังหวัด ได้ แก่ จังหวัดกาญจนบุรี กาแพงเพชร กระบี่ ขอนแก่น ชลบุรี ชุมพร เชียงราย เชียงใหม่ ตาก ตรัง นครพนม บุรีรัมย์ ประจวบคีรีขนั ธ์ พะเยา พิจิตร พิษณุโลก เพชรบูรณ์ ยโสธร ร้ อยเอ็ด เลย ศรี ส ะเกษ สงขลา สุพรรณบุรี สุรินทร์ อ่างทอง อุดรธานี และจังหวัดอุบลราชธานี คาดว่า จะมีราษฎรได้ รับการจัดที่ดนิ จานวน 9,577 แปลง 9,608 ครัวเรื อน ขณะนี ้อยู่ระหว่างการดาเนินการรังวัดแบ่งแปลง ในพื ้นที่ 6. ปั ญหา-อุปสรรค 6.1.ราษฎรผู้ยากจนกลุ่มเป้าหมายที่รัฐจะแก้ ไขปั ญหาให้ เรี ยกร้ องจะขอรับแต่เอกสารสิทธิในที่ ดิน เท่านัน้ ทัง้ ๆ ที่ ยอมรั บในเบื ้องต้ นแล้ วว่าเข้ าอยู่อาศัยในที่ สาธารณประโยชน์ โดยไม่ช อบด้ วยกฎหมาย ต้ องทา ความเข้ าใจกับราษฎรเหล่านี ้ให้ ยอมรับการดาเนินการจัดที่ดนิ ตามโครงการดังกล่าว 6.2.ราษฎรผู้ยากจนที่ ต้องการได้ ที่ดินท ากิ น มี จ านวนมาก แต่ทรั พ ยากรที่ จ ะนามาดาเนิน การ มีจ านวนจ ากัด ต้ องนามาใช้ ด้วยความรอบคอบระมัดระวัง โดยคานึงถึงการอนุรักษ์ ไว้ เพื่ อการใช้ ประโยชน์ ร่วมกัน ในอนาคตด้ วย ประกอบกับแปลงที่ ดินสาธารณประโยชน์ ที่ดาเนินการอยู่ อย่างกระจัดกระจายบางแปลงมี แนวเขต ไม่ชดั เจน 6.3.โครงการนี เ้ กี่ ย วข้ องกับหลายหน่ว ยงาน จ าเป็ นต้ องเน้ นการบูร ณาการระหว่างหน่วยงาน ที่เกี่ยวข้ อง เพื่อผลสาเร็จของโครงการ และประโยชน์แก่ราษฎรผู้ยากจน 6.4.การดาเนินการจัดที่ ดินดาเนินการในพื น้ ที่ที่มี การบุกรุ ก การดาเนินการรัง วัดแบ่ง แปลงและ การจัดทาสาธารณูปโภคต้ องได้ รับความยินยอมจากผู้บกุ รุกดัวย 6.5.ในการดาเนินการจัดที่ดินทากินและที่ อยู่อ าศัย ในช่วงไตรมาสที่ 1 และที่ 2 เป็ นระยะเวลา เริ่ มต้ นโครงการบริ หารจัดการการใช้ ประโยชน์ในที่ ดินสาธารณประโยชน์ที่มีการบุกรุ ก เพื่อขจัดความยากจนและ พัฒนาชนบท โดยอาเภอ/กิ่งอาเภอ จะดาเนินการสารวจและคัดเลือกแปลงที่ดิน ซึ่งต้ องได้ รับความเห็นชอบจาก ราษฎรในพื ้นที่ รวมทังองค์ ้ กรปกครองส่วนท้ องถิ่น เมื่อได้ รับความเห็นชอบจึงเสนอโครงการฯ ให้ ผ้ วู ่าราชการจังหวัด อนุมตั ิ จากนัน้ จึงส่งเรื่ องให้ กรมที่ ดินพิจารณาและจัดสรรงบประมาณให้ จงั หวัดดาเนินการ โดยให้ สานักงานที่ดิน จังหวัด/สาขา เป็ นหน่วยงานสนับสนุนในการรัง วัดและจัดทาข้ อมูลรายแปลง สาหรับผลการดาเนินการจะนับ เมื่ อสานักงานที่ ดินจัง หวัด /สาขา ได้ ดาเนินการรั ง วัดวางผังแบ่ง แปลงและส่ง ผลการรั ง วัดให้ อาเภอ/กิ่ ง อาเภอ ดาเนิ น การต่อ ไป โดยในขัน้ ตอนการดาเนิ น การรั ง วัด บางพื น้ ที่ เ กิ ด ปั ญ หาอุป สรรค เนื่ องจากสภาพพื น้ ที่ แ ละ สถานภูมิอากาศ ซึ่งมีฝนตกชุก ซึ่งในภาพรวมทังหมด ้ งานดังกล่าวจะดาเนินการแล้ วเสร็ จตามเป้าหมายภายใน ไตรมาศที่ 3 และที่ 4 ของปี งบประมาณ /7. แนวทาง...
-57. แนวทางการแก้ ไข การบริ หารจัดการการใช้ ประโยชน์ในที่ดินของรัฐเพื่อแก้ ไขปั ญหาความยากจนและพัฒนาชนบท ควรให้ ผ้ ูปกครองท้ องที่ ในพืน้ ที่ชีแ้ จงทาความเข้ าใจถึงประโยชน์ที่ได้ รับจากการเข้ าร่ วมโครงการ เพื่อให้ ราษฎร ได้ รับทราบว่าทางราชการไม่ สามารถออกเอกสารสิทธิให้ แก่ ผ้ ู ท่ ีอยู่ในที่สาธารณประโยชน์ ได้ อย่ างแน่ นอน แต่ ก ารเข้ า ร่ ว มโครงการราษฎรจะเป็ นผู้ ไ ด้ ร ับ อนุญ าตตามกฎหมายให้ อ ยู ่ใ นที ่ส าธารณประโยชน์โ ดย ทางราชการออกหนังสืออนุญาตให้ เป็ นหลักฐาน และจะดาเนินการในที่ที่มีการบุกรุ กแล้ วเท่านัน้ และจากัดเนื ้อที่ ซึง่ อนุญาตครอบครัวละไม่ เกิน 15 ไร่ หากถือครองเนื ้อที่เกินจะต้ องยอมคืนเพื่อนาไปจัดให้ กบั ครอบครัวอื่น โดยจะ ไม่นาที่สาธารณประโยชน์ที่ไม่มีการบุกรุกมาดาเนินการแต่อย่างใด 8. แนวทางการเสริมสร้ างความเป็ นอยู่ของประชาชนในโครงการ เพื่ อ ให้ บ รรลุ วั ต ถุ ป ระสงค์ ตามที่ ก าหนดไว้ กระทรวงมหาดไทยได้ พิ จ ารณาเห็ น ชอบให้ มี การบู รณาการร่ วมกั นอย่างจริ งจังของทุกหน่วยงาน ไม่ว่าจะอยู่ในสังกัดกระทรวงมหาดไทยหรื อกระทรวงอื่น ที่เกี่ยวข้ อง ประกอบด้ วย กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้ อม กระทรวง แรงงาน กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนุษย์ และกระทรวงคมนาคม โดยแจ้ งให้ หน่วยงานดังกล่าว ให้ การสนับสนุนโครงการบริ หารจัดการการใช้ ประโยชน์ในที่ดินสาธารณประโยชน์ ที่มีการบุกรุ ก เพื่อขจัดความ ยากจนและพัฒ นาชนบท และพิจ ารณาจัดทาโครงการสนับสนุนให้ มี การต่อยอดโครงการ เพื่อให้ ป ระชาชน ที่ได้ รับการจัดที่ดินไปแล้ ว สามารถใช้ ประโยชน์ ในที่ดินได้ จริ งและใช้ ท่ ีดินได้ อย่ างต่ อเนื่อง ทาให้ ราษฎร มีความเป็ นอยู่ท่ ดี ีขนึ ้ 9. ประโยชน์ ท่ ปี ระชาชนจะได้ รับ 1. ประชาชนที่อยู่อาศัยในที่ดินของรัฐได้ รับการจัดระเบียบการถือครองที่ดิน และสามารถอยู่อาศัย และทากินได้ อย่างถูกต้ องตามกฎหมาย 2. ประชาชนผู้ยากจนมีที่ดนิ ทากินและที่อยูอ่ าศัยอย่างมัน่ คง 3. เป็ นการยกระดับคุณภาพชีวิตและความเป็ นอยูข่ องราษฎรให้ ดีขึ ้น 4. ช่วยให้ ประชาชนมีความมัน่ คงในการประกอบอาชีพ สร้ างงานสร้ างรายได้ 5. ลดข้ อพิพาทและความขัดแย้ งระหว่างประชาชนกับภาครัฐ 10. ประโยชน์ ทางราชการจะได้ รับ 1. เป็ นการจัดระเบียบการถื อครองที่ ดินและออกหนังสื ออนุญาตให้ ทากิ นในที่ ดินของรัฐ ให้ แก่ ประชาชนที่อยูอ่ าศัยและทากินในที่ดนิ ของรัฐ 2. เป็ นการแก้ ไขปั ญหาการบุกรุกที่ดนิ ของรัฐ /3. เป็ นการ ...
-63. เป็ นการเพิ่มศักยภาพและโอกาสให้ แก่ประชาชนที่ไม่มีที่ดินทากินและที่อยู่อาศัย ให้ สามารถ มี อ าชี พ ท ากิ น เลี ย้ งตนเองและครอบครั ว ได้ อัน เป็ นการแก้ ไ ขปั ญ หาความยากจนและยกระดับ คุณ ภาพชี วิ ต ของประชาชนให้ อยูด่ ีมีสขุ อย่างยัง่ ยืน ซึง่ เป็ นการลดปั ญหาความยากจน 4. ลดข้ อพิพาทและความขัดแย้ งระหว่างราษฎรกับทางราชการเกี่ยวกับที่ดนิ สาธารณประโยชน์ 5. สามารถบริหารจัดการที่ดนิ สาธารณประโยชน์ได้ อย่างมีประสิทธิภาพ 6. ปลูกจิตสานึกให้ ประชาชนรักและหวงแหนในที่ดนิ ของตน ********************************** ข้ อมูล ณ วันที่ 9 สิงหาคม 2553