รายงานการประชุม Core Team เครือข่ายวิ ชาการพัฒนาปฏิ รปู ประเทศไทย วันจันทร์ท่ี 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2553 ณ ห้องประชุม ชัน้ 35 สานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
รายนามผูเ้ ข้าร่วมการประชุม 1. นายแพทย์สมศักดิ ์ ชุณหรัศมิ ์ 2. รศ.ดร.สีลาภรณ์ บัวสาย 3. นายแพทย์ชชู ยั ศุภวงศ์ 4. รศ.ดร.สมเกียรติ ตัง้ กิจวานิช 5. คุณ คุปต์ พันธ์หนิ กอง 6. คุณ ปรีดา คงแป้น 7. คุณ ยุวดี คาดการณ์ไกล 8. คุณ สกลฤทธิ ์ จันทร์พุ่ม 9. คุณ สุพรรษา พลภักดี 10. คุณ ณัฏฐ์บรรจง เดชวิรยิ ะชาติ 11. คุณ พบสุข ช่าชอง
มูลนิธสิ าธารณสุขแห่งชาติ สานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจยั สานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ สถาบันวิจยั เพื่อการพัฒนาประเทศไทย สถาบันวิจยั เพื่อการพัฒนาประเทศไทย มูลนิธชิ ุมชนไท สถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ สถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ สถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ สานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ มูลนิธสิ าธารณสุขแห่งชาติ
เริม่ ประชุมเวลา 17.30 น. นายแพทย์สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ แจ้งต่อทีป่ ระชุมถึงความเคลื่อนไหวของการปฏิรปู ประเทศไทย ดังนี้ 1. การแต่งตัง้ คณะกรรมการ 1) ระเบียบสานักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการปฏิรปู พ.ศ.2553 ทัง้ นี้โดยเนื้อหาหลักคือ ▪ ให้นายกรัฐมนตรีแต่งตัง้ ประธานคณะกรรมการ 2 ชุด ได้แก่ คณะกรรมการปฏิรูป และ คณะกรรมการสมัชชาปฏิรูป และให้ประธานคณะกรรมการทัง้ 2 ชุด มีอานาจแต่ งตัง้ กรรมการ ▪ ให้มีสานักงานปฏิรูป เป็ นหน่ วยงานภายในของสานั กงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ โดยมีนายแพทย์อาพล รักษาการผูอ้ านวยการสานักงานปฏิรปู ทัง้ นี้เพื่อให้เกิดความคล่องตัว ในการดาเนินงานของคณะกรรมการ 2) ค าสัง่ ส านั ก นายกรั ฐ มนตรี ที่ 171/2553 แต่ ง ตั ง้ ให้ นายอานั น ท์ ป นั ยารชุ น เป็ นประธาน คณะกรรมการปฏิรปู และแจ้งรายชื่อกรรมการทีไ่ ด้รบั การแต่งตัง้ จากประธานฯ จานวน 19 คน 3) ค าสังส ่ านัก นายกรัฐมนตรี ที่ 172/2553 แต่ ง ตัง้ ให้ ศาสตราจารย์ป ระเวศ วะสี เป็ น ประธาน คณะกรรมการสมัชชาปฏิรูป และแจ้งรายชื่อคณะกรรมการทีไ่ ด้รบั การแต่งตัง้ จากประธานฯ จานวน 27 คน
-1-
2. แนวทางการดาเนิ นงานของคณะกรรมการ 1) คณะกรรมการปฏิ รปู ▪ การประชุมครัง้ แรกในวันที่ 9 ก.ค. 2553 กาหนดแนวทางคือการให้ผทู้ รงคุณวุฒริ ่วมจัดทา ข้อเสนอ แล้วนาข้อเสนอของคณะกรรมการไปเสนอนายกรัฐมนตรี เพื่อสังการให้ ่ ภาครัฐ ดาเนินการ ▪ กรรมการแต่ละท่านสามารถให้สมั ภาษณ์สอ่ื ได้ ▪ คาดว่าจะมีการจัดทา “ร่างข้อเสนอฉบับที่ 1” ภายใน 1 เดือนนับจากทีม่ กี ารประชุมนัดแรก ▪ ทีมสานักงานปฏิรปู (นายแพทย์อาพล และคุณวณี) ทาหน้าทีส่ นับสนุ นการประชุม โดยจะมี การประชุมสัปดาห์ละ 2 ครัง้ (ทุกวันจันทร์และพฤหัสบดี) 2) คณะกรรมการสมัชชาปฏิ รปู ▪ กาหนดการประชุม 3 เดือน/ครัง้ ▪ ทาหน้าทีจ่ ดั ทาแผนเขยือ้ นสังคม โดยใช้ทป่ี ระชุมในการระดมความคิดเห็น และแจกโจทย์ให้ กรรมการซึง่ มาจากตัวแทนทุกภาคส่วนช่วยกันขยับไปพร้อมกัน ▪ จะมีการประชุมครัง้ แรกในวันพุธที่ 14 กรกฎาคม 2553 ▪ จะมีการแต่งตัง้ คณะกรรมการจัดสมัชชา ซึง่ มีนายแพทย์สวุ ทิ ย์ เป็ นประธาน เพื่อทาหน้าที่ 2 ประการ ได้แก่ - การจัดสมัชชาปฏิรปู ระดับชาติ ในช่วงต้นปี 2554 - การจัดสมัชชาปฏิรปู ในทุกจังหวัด ให้แล้วเสร็จภายในปี 2553
จากนัน้ นายแพทย์สมศักดิ ์ ได้น าเสนอร่ างแนวทางการท างานของ “เครือข่า ยวิชาการพัฒ นาปฏิรูป ประเทศไทย” ซึง่ ยกร่างโดยคุณยุวดี คาดการณ์ไกล โดยกล่าวถึงวัตถุประสงค์ และแนวทางการดาเนินงาน ดังนี้ แนวทางการดาเนิ นงานของคณะทางานเครือข่ายวิ ชาการปฏิ รปู ประเทศไทย นายแพทย์สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ กล่าวว่า ในการดาเนินงานของทีม เราเดิมทีนนั ้ ต้องการให้เกิดความ คล่องตัวและไม่เป็ นทางการ แต่ได้รบั การเสนอแนะให้มกี ารแต่ งตัง้ เพื่อให้มบี ทบาทและมีสถานะทีเ่ ป็ นทางการมาก ขึน้ โดยให้เป็ นคณะทางานอยู่ภายใต้คณะกรรมการสมัชชาปฏิรปู เพื่อทาหน้าที่ ดังนี้ 1) ค้นหา รวบรวม และสังเคราะห์ข้อมูล ในประเด็นต่าง ๆ ที่ควรมีการปฏิ รปู ทัง้ นี้ โดยมีความเป็ น อิสระในการดาเนินการ 2) จัด ท าข้ อ เสนอแนะในประเด็น ต่ า ง ๆ ที่ ค วรมี ก ารปฏิ รู ป (concept proposal) เพื่ อ ให้ คณะกรรมการจัดสมัชชา (ทีมนายแพทย์สุวทิ ย์) ไปใช้เตรียมการจัดสมัชชา เนื่องจากนายแพทย์สุ วิทย์เอง ไม่ตอ้ งการให้สมัชชาเป็ น open forum แต่ควรเป็ นการนาข้อเสนอ ไป educate และหารือกับ ประชาชนทุกภาคส่วน ทัง้ นี้ การเลือกใช้ขอ้ มูลจากทีมเราหรือไม่นัน้ ขึน้ กับคณะกรรมการสมัชชา เพราะทีมเรา มิ ใช่ คณะกรรมการวิ ชาการของคณะกรรมการจัดสมัชชา แต่คณะกรรมการจัด สมัชชาอาจส่งประเด็นให้เราศึกษา หรือ ขอให้ไปให้ขอ้ มูลได้ 3) จัดทาข้อมูลที่ เป็ นประโยชน์ ให้แก่คณะกรรมการปฏิ รูป (ชุดนายอานันท์) โดยช่องทางการให้ ข้อมูลอาจ เช่น ผ่าน connection เดิมทีม่ กี บั กรรมการแต่ละท่าน
-2-
4) ทางานเชื่ อมโยงกับ “สื่อ” เพื่อสื่อสารกับสังคม/สร้างการรับรู้ให้แก่สงั คม โดย จัดทาเอกสาร ย่อย ซึ่ง ได้มาจากการสรุ ปและสัง เคราะห์ข้อมูลดิบ ที่เข้าสู่ท่ีประชุม รวมกับความเห็น ที่ได้จากที่ ประชุม และจัดทาเป็ น 1-2 page summary เพื่อส่งให้ส่อื ให้สามารถนาไปใช้ประโยชน์ได้ เช่น ภาษี มรดกคืออะไร และ จัด monthly meeting กับสือ่
ความเห็นและข้อเสนอแนะ รศ.ดร.สมเกียรติ ตัง้ กิ จวานิ ช เสนอดังนี้ ▪ จัดทา Stakeholders Analysis เพื่อจัดลาดับความสาคัญของประเด็นทีต่ ้องปฏิรูป และ เลือกศึกษาและจัดทาข้อเสนอเฉพาะในประเด็นที่มคี วามสาคัญสูง โดยวิเคราะห์ 3 กลุ่ม ได้แก่ 1) ภาคการเมือง ได้แก่ ข้อเสนอที่นายกฯ ดาเนินการเองได้ และ รัฐมนตรีของพรรค ประชาธิปตั ย์ดาเนินการได้ 2) ภาคราชการ 3) ภาคประชาชน ได้แก่ การวิเคราะห์ว่าประชาชนเดือดร้อนเรื่องอะไรมากทีส่ ดุ ทัง้ นี้ให้ศกึ ษาให้ลกึ ถึงขัน้ จัดทาเป็ นแผนปฏิบตั กิ ารทีน่ าไปปฏิบตั จิ ริงได้ ▪ องค์ประกอบของคณะทางาน ควรมีผู้ท่มี คี วามรอบรู้เรื่องระบบราชการ/การทางานของ ภาครัฐ หรือเป็ นตัวแทนภาคราชการ และ ผู้ทรงคุณวุฒ/ิ ผูเ้ ชี่ยวชาญด้านกฎหมายเพื่อยก ร่างพรบ./มติครม. ในประเด็นทีต่ อ้ งการปฏิรปู ต่างๆ นายแพทย์สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ เสนอว่า ▪ Output ของคณะทางานมี 4 ระดับ จากระดับต่าสุดไปสูร่ ะดับสูงสุด คือ Concept
ร่างพรบ./ มติครม.
Model
แผนปฏิบตั กิ าร
อย่างไรก็ตาม ไม่คาดหวังเสมอไปว่าในทุกประเด็นจะต้องได้ถึงระดับแผนปฏิบตั ิ การ แต่ อย่ า งน้ อ ยควรได้ร่ า งพรบ./มติค รม. จึง เห็น ด้ว ยที่อ งค์ป ระกอบของคณะท างานควรมี ผูเ้ ชีย่ วชาญด้านกฎหมาย ▪ การทาข้อเสนอให้ไปสู่การปฏิ บตั ิ ได้จริง ทาได้โดย 1) จัดให้มี stakeholder’s forum (open forum) โดยทีมวิชาการ ส่วนราชการ และภาค ประชาชน เพื่อ debate ให้ได้ขอ้ มูล ข้อเสนอ 2) สือ่ สารประเด็นข้อมูล/ข้อเสนอทีไ่ ด้นนั ้ กับสือ่ มวลชน 3) ทีมวิชาการ ไปศึกษาและจัดทาข้อเสนอให้เป็ น implementation plan
-3-
รศ.ดร.สีลาภรณ์ บัวสาย เสนอดังนี้ ▪ การจัดทาข้อเสนอในการปฏิรูปประเทศ ต้องมีการเลือกทาเรื่องทีส่ าคัญทีส่ ุด โดยมองเป็ น 2 มิติ คือ 1) การแก้ปัญหา = โครงสร้างความเหลื่อมลา้ เช่น การครอบครองทีด่ นิ โครงสร้างภาษี ประเด็นการกระจุกตัวของปจั จัยการผลิต ทัง้ นี้ เรื่องที่ควรทามากที่สุดคือ “ภาษี” เพราะทาให้คนเข้าถึงความมังคั ่ ง่ และแก้ไขภาวะกระจุกตัวของความมังคั ่ งได้ ่ (ภาษีทด่ี นิ /capital gain) 2) การพัฒนา = การกระจายอานาจสู่ท้องถิ่ น การขับเคลื่อนการพัฒนาโดยบทบาทของท้องถิน่ (องค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ และชุมชน ท้องถิน่ ) มิใช่การพัฒนาโดยรัฐส่วนกลาง ทัง้ นี้ โดยเป็ นการเคลื่อนจินตนาการบนฐานความรู้ โดย 1. เพิม่ ศักยภาพและความเข้มแข็งของชุมชนท้องถิน่ 2. องค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ ต้องทางานเชื่อมต่อกับกลไกชุมชน ทัง้ นี้เนื่องจากอปท. ได้รบั งบประมาณเป็ นประจาทุกปี (เปรียบเป็ นฝนตกตามฤดูกาล) จึงต้องเชื่อมต่อการ พัฒนากับชุมชน โดยรับแผนทีเ่ ป็ นข้อเสนอของชุมชนไปบรรจุในแผนของอปท. ▪ การจัดทาข้อเสนอ ต้องมีความชัดเจนว่าจะเสนอแก่ใคร เพราะบ่อยครัง้ ข้อเสนอที่ไปสู่ระบบ ราชการหรือภาครัฐ มักจะไม่ได้รบั การนาไปสู่การปฏิบตั ิ ดังนัน้ อาจต้องจัดทาข้อเสนอที่ให้กลไกอื่นๆ สามารถ ดาเนินการได้ดว้ ย ▪ ตัวอย่างปจั จัยแห่งความสาเร็จในการดาเนินการของสกว. พบว่า ข้อเสนอที่จะเคลื่อนได้จริง ต้อง co-operation กับส่วนราชการตัง้ แต่ตน้ ต้องร่วมกันดาเนินการในเรื่องนัน้ ๆ
ข้อสรุปที่ประชุม 1. ชื่อของคณะทางานชุดนี้ จะได้นาไปหารือต่อเพื่อดาเนินการแต่งตัง้ ให้เป็ นทางการ 2. ประเด็นทีค่ วรปฏิรปู และต้องทาการศึกษาต่อไป ได้แก่ 1) โครงสร้างภาษี (BOI , Corporate Income Tax , ภาษีหนุ้ : RMF,LTF) ▪ ดร.สมชัย จิตสุชน (TDRI) มีขอ้ มูลแล้ว แต่ยงั ขาดกลไกการจัดการที่ชดั เจน และเป็ นเรื่อง ยาก เพราะการปรับ corporate tax ต้องรือ้ ประมวลรัษฏากร ▪ ดร.พีระ เจริญพร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็ นกรรมการที่ปรึกษา BOI และกาลัง ดาเนินการวิจยั ให้ BOI อาจเชิญมาร่วมทางาน ▪ เสนอให้นักเศรษฐศาสตร์ และนักกฎหมายร่วมดาเนินการ ได้แก่ ดร.โกวิทย์ โปษยานนท์ ศ.ดร.สมชัย ฤชุพนั ธุ์ อ.ธิตพิ นั ธ์ เชือ้ มูลไทย (นักกฎหมายภาษี) 2) ปญั หาหนี้นอกระบบ ั หาหนี้ น อกระบบยุ ท ธศาสตร์ท่ีต้อ งด าเนิ น การคือ ยุ ท ธศาสตร์ข องระบบชุ ม ชน ต้ อ งท า ปญ กระบวนการเรียนรูข้ องชุมชน ไม่ใช่เรื่องทีส่ งได้ ั ่ โดยนโยบายของรัฐบาล แต่ต้องแก้ทก่ี จิ กรรมและระบบการผลิตของ ชุมชน ต้องอาศัยความเข้มแข็งของชุมชน/ภาคประชาชน 3) การกระจายอานาจ
-4-
ปจั จุบนั 3 สมาคมอปท. ได้เห็นพ้องในการตัง้ องค์กร “สานักงานพัฒนาระบบการปกครองตนเอง ของท้องถิน่ ” (self-organized) โดยความร่วมมือกับมหาวิทยาลัย เพื่อศึกษาและผลักดันประเด็นการกระจายอานาจ ศึกษาเรื่องกฎหมาย กฎระเบียบเรื่องการกระจายอานาจ 3. มอบหมายให้ปรีดา คงแป้น mapping กลุ่มปญั หาของชาวบ้าน และใครกาลังดาเนินการอะไรอยู่บา้ ง ทัง้ นี้เนื่องจากจะได้ไม่ตอ้ งพึง่ พาการดาเนินการของภาครัฐเท่านัน้ 4. องค์ประกอบคณะทางาน ต้องมีนกั กฎหมาย และ ผูเ้ ชีย่ วชาญเรื่องระบบราชการ 5. วันพฤหัสบดีท่ี 29 กรกฎาคม 2553 นายแพทย์ประเวศ วะสี นัดประชุม เรื่อง “การประชุมจุด ประกายปฏิรปู ประเทศไทย” ณ สวนสามพราน ผูเ้ ข้าร่วมประกอบด้วย คณะกรรมการสมัชชาปฏิรปู คณะทางานของ เรา และ สือ่ มวลชน
นัดประชุมครังต่ ้ อไป ประชุม core team เครือข่ายวิชาการพัฒนาปฏิรูปประเทศไทย วันจันทร์ท่ี 19 กรกฎาคม 2553 เวลา 17.00 น. ณ ห้องประชุม 2 ชัน้ 35 สานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ
ปิ ดการประชุม เวลา 20.00 น.
น.ส.พบสุข ช่าชอง (ผูบ้ นั ทึกการประชุม)
-5-