แนวคิดสวัสดิการสังคม รศ.ดร.ณรงค์ เพ็

สังคมสวัสดิการ (Welfare Society) โดย รศ.ดร.ณรงค เพ็ชรประเสริฐ

วันที่ 24 พฤศจิกายน 2552 ณ หอง MEETING สถาบันวิจัยจุฬาภรณ 1

จาก...ภาวะเศรษฐกิจลมจม สู...สังคมสวัสดิการ และ...ธนาคารลูกจาง บนเสนทาง 1 ทศวรรษ

2

คนจนคือใคร? ทําไมจึงยากจน? เปนคําถามจุดประกาย ที่นําไปสูการศึกษาเชิงแนวคิดและทฤษฎี ดวยงานสองเลม

3

เลมแรก หนังสือเศรษฐศาสตรการเมือง คนจนไทยในภาวะวิกฤติ

4

นําไปสูก ารคนควาหาคําตอบ จากงานวิจัยอีกชิ้นหนึ่งคือ การสํารวจความรูเชิงแนวคิด ทฤษฎี บทบาท และความสําคัญ ของโครงขายความปลอดภัยทางสังคม (Social Safety Net)

5

เลมสอง การสํารวจความรูเ ชิงแนวคิด ทฤษฎี บทบาท และความสําคัญตอสังคม ของโครงขายความปลอดภัยทางสังคม (SOCIAL SAFETY NET)

6

คําถามตอไปคือ แลวจะพัฒนาสวัสดิการพื้นฐาน หรือ Social Safety Net เพื่อบรรเทาภาวะความยากจนของคนดอยโอกาสไดอยางไร

7

จึงตองหาคําตอบตอไปจากงานวิจัยเรื่อง การพัฒนาระบบสวัสดิการ สําหรับคนจนและคนดอยโอกาสในสังคมไทย

8

9

ไดคําตอบแลว จะทําใหคนเขาใจ และชวยกันขับเคลือ่ นเรือ่ ง สวัสดิการไดอยางไร

10

คําตอบคือ การเผยแพรความรูจากงานวิจัย และการขับเคลื่อนเสนอนโยบายเรือ่ ง “สวัสดิการสังคม” จนไดแนวทางและขอสรุปเปนการสรางสวัสดิการสังคม ในมิติการกินดี อยูดี มีสุข และมีสิทธิ

11

12

ไดแนวทางเชิงนโยบายและไดพลังขับเคลือ่ นเบือ้ งตนแลว จะทําใหเกิดนโยบายและวาระแหงชาติไดอยางไร

13

ผลักดันแนวทางและนโยบายผาน คณะทํางานการกระจายรายได สภาทีป่ รึกษาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ โดยการรวบรวมสังเคราะหงานวิจัยที่ผา นมา และปรับปรุงขอมูลเพิ่มเติม จนไดงานวิจัยเรือ่ ง “สวัสดิการพื้นฐาน (Social Safety Net) : รากฐานความเปนธรรมทางรายได 14

15

ใชรายงานฉบับนี้ เปนฐานความรูในการทําขอเสนอเชิงนโยบาย เพื่อสราง “สรางสังคมสวัสดิการ” หรือ สังคมที่รวมกันสรางสรรคสวัสดิการ ทั้งโดยภาครัฐ ธุรกิจ และชุมชน เพื่อเปนกลไกฐานรากในการสราง ความเปนธรรมของการกระจายรายได

16

สังคมสวัสดิการ (WELFARE SOCIETY) บริการสังคม

ประกันสังคม

รัฐ เปนดานหลัก

รัฐ ธุรกิจ และ ผูเ อาประโยชน รวมกัน รับผิดชอบ เทาๆ กัน

ธุรกิจ ชุมชน และครอบครัว เปนดานรอง

คือ ปจจัยหลักของการ สรางความมัน่ คง ทางสังคม (social security)

สงเคราะหสังคม รัฐ ธุรกิจ องคกรกุศล ชุมชน และครอบครัว รวมกันสรางสรรค ขึ้นมาตาม ความสามารถของแต ละฝาย

17

รัฐบาล (ปชป.) เห็นดวยกับแนวทางการสราง “สังคมสวัสดิการ” เปนกลไกการกระจายรายได และ กําหนดให สังคมสวัสดิการ เปน วาระแหงชาติ เมื่อ 21 ตุลาคม 2552

18

19

20

อีกดานหนึ่ง การพัฒนาคน พัฒนาขบวนการ เพื่อสรางสังคมสวัสดิการก็เกิดคูขนานกันไป ภายใตการสนับสนุนของ สสส. โดยเฉพาะ โครงการเสริมสรางความเขมแข็งขบวนการแรงงาน เพื่อการคุมครองสุขภาพและสวัสดิการแรงงาน (สสส.) หรือเรียกกันในแวดวงโครงการวา “โครงการสังคมเพื่อน” 21

แนวคิดของโครงการ คือ :ตั้งหลักปกแกน

สรางขาแขนเครือขาย

ตอสูสรางขบวนการ

สรางฐานสุขภาวะ

สรางดาวรายกลุมเรียนรู ยกระดับสถานะสวัสดิการ

22

แผนภาพแสดงผลลัพธของ โครงการเสริมสรางความเขมแข็งขบวนการแรงงาน เพื่อการคุมครองสุขภาพและสวัสดิการแรงงาน

โครงการ สสร.

แกนนํา 50 คน เปนแรงงานในระบบ 40 คน และนอกระบบ 10 คน - ใน 50 คน เปนแกนนําหลักสําคัญ 10 คน ( Core Team) - ใน 50 คน เปนแกนที่ไดรับการอบรมเสริมความคิดทฤษฎีจํานวน 40 คน

แกนนํา 50 คน

กลุมเรียนรูประกอบดวยแกนนํา 50 คน ตลอด 3 ป และสมาชิกปที่หนึ่ง 4 พันคน ปที่สอง 2 หมื่นคน ปที่สาม 1 แสนคน

สถาบันวิชาการ แรงงาน

NGO

นักวิชาการ

ชมรมผูประกันตน

แกนรอง 100 คน

สมาชิกปที่ 1 =4,000 คน

สมาชิกปที่ 2 =20,000 คน

สมาชิกปที่ 3 = 100,000 คน

สหภาพแรงงาน

กลุมวิสาหกิจ แรงงาน(อาชีพเสริม)

สหกรณออมทรัพย/ รานคา(ทางการ)

กลุมออมทรัพย ไมเปนทางการ

ฬษ๊ฑฮี ๅทภๆษฺ ำฃๆท

ฒสๅ ๒ดี ๋๚ แษสษภๆษฺ ่ว ศ่

เครือขายฐานเศรษฐกิจเกื้อกูล โครงการทดลองธนาคาร ลูกจาง (เริ่ม ธ.ค.52)

โรงเลี้ยงเด็ก

หอพัก

บุคคลภายนอกโครงการ ที่เขารวมลงทุน หางสรรพสินคา/รานค23 า

ผลผลิตของโครงการ : «

แกนนํา กลุมเรียนรู

«

กลุมออมทรัพย สหกรณ ตนแบบกลุมเกื้อกูลแรงงานในระบบและนอกระบบ สหภาพแรงงาน ชมรมผูป ระกันตน ขอมูลดานชีวิต ครอบครัว ชุมชน โรงงาน และสถานการณการจาง

« « «

24

ผลไดจากโครงการ ะ การคิดเปน ทําเปน + ความเชื่อมั่นตนเอง พึง่ พาตนเอง + การเกื้อกูลกันผานสังคมเพื่อน + การเปนผูใฝรู ศึกษาหาขอมูล + การพัฒนาการบริหาร การจัดการ + การจัดตั้ง และการขับเคลื่อนมวลชน + การยกระดับความคิดทางดานเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง และนําไปสูความคิด +

**การจัดตั้งธนาคารลูกจาง หรือ ธนาคารแรงงาน** 25

MODEL ธนาคารลูกจาง bcb

bcbc b b c c b b c c กลุ  ม ออม b b ทรั พ ย c c b b c cb b cbcbc

ฝาก 1% กู 8%

bcbc b b c c b b c c กลุ  ม ออม b b ทรัพย c c b b c cb cbcbcb

ฝาก, กู

bcb

bcbc b b c c b b c c b กลุมออม b ทรัพย c c b b c cb cbcbcb

bcb c b bb bc c c b b c c กลุ  ม ออม b b ทรัพย c c b b c cb b c cbcb

26

รหัสหมายของธนาคาร 5 – 5 -5 ทุนกอตั้ง 5 ลาน + ผูร วมกอตั้ง 5 ฝาย (สสส. สังคมเพื่อน จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย สหกรณเครดิตยูเนียนคลองจั่น และผูร วมลงทุนเพื่อสังคม) + พันธกิจ 5 สราง 1. สรางฐานเศรษฐกิจแรงงาน 2. สรางฐานสุขภาวะ 3. สรางคนและอาชีพ 4. สรางกลไกการกระจายรายได 5. สรางสังคมสวัสดิการ +

27

ศูนยประชุมสัมมนาแรงงาน กองทุนเพือ่ การเรียนรูและการ สรางสรรค

ศูนยพัฒนาฝมือและอาชีพ

สถานเลี้ยงเด็กออน โรงเรียนอนุบาล

กองทุนสวัสดิการตางๆ

ใชธนาคารลูกจาง สรางฐานเศรษฐกิจ การกระจายรายได และการสรางสังคมสวัสดิการ

รานคาหรือหางสรรพสินคาของ แรงงาน

หอพักคนงาน

กองทุนพัฒนาสังคมและ สิ่งแวดลอม

28

เศรษฐกิจ ลด ละ อบายมุบ

จิตสาธารณะ

สิ่งแวดลอม

ใชการกูยืมพัฒนา คนและสุขภาวะ

พัฒนาอาชีพและทักษะ

สังคม

คุณธรรม จริยธรรม การเมือง 29

สปส.เงินกองทุน ประกันสังคม ≈ 567,906 ลานบาท (ป 2551) ผลตอบแทน สปส. รัฐบาลขายพันธบัตร จํานวน 50,000 ลานบาทใหกับ สปส.

2%

กําไรธนาคาร 3% ธ.รัฐ ค้ําประกัน 2-3 คน

ปลอยกูใหผูประกันตน ไมเกิน 3 เทาของเงินเดือน และไมเกิน 45,000 บาท 10% ฝากประจํา

ธ.เอกชน

90%

ใชจายตาม วัตถุประสงค

ผอนไมเกิน 3 ป 2 เดือนแรกยังไมตองสง

คาดําเนินการปลอยกู 1% บัณฑิตใหม 20,000 คน

ดอกเบี้ย 7%

Sunday Banking

สนง.พัฒนา

งบพัฒนาชีวิตลูกจาง 0.5%

นายจางหัก ณ ที่จาย

คาจัดการของนายจาง0.5% 30